ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ ՄԱՏԵԱՆ ՀԻՆ ԵՒ ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԱՑ

Հ. Յովհաննու Զօհրապեան վարդապետ

ՀՌՈՒԹ[2775]

1
Գլուխ Ա

1 Եւ եղեւ յետ այսորիկ յաւուրս դատելոյ դատաւորացն, եկն սով յերկիրն։ Եւ գնա՛ց այր ՚ի Բեթղ՚եհեմէ Յուդայ՝ պանդխտանա՛լ յագարակին Մովաբայ. ինքն եւ կի՛ն իւր, եւ երկո՛ւ որդիք իւր[2776]։ 2 Եւ անուն առնն Եղ՚իմեղ՚էք, եւ անուն կնոջ նորա Նոոմին, եւ անուն երկուց որդւոց նորա՝ Մաաղոն, եւ Քեղ՚ղ՚ոն, Եփրաթացիք ՚ի ցեղէ՛ Յուդայ. չոգան յագարակն Մովաբու, եւ ա՛նդ էին[2777]։ 3 Եւ մեռաւ Եղ՚իմեղ՚էք այրն Նոոմինայ. եւ մնա՛ց կինն եւ երկու որդիք նորա։ 4 Եւ առին իւրեանց կանայս Մովաբացիս. անուն միումն Որփա՛, եւ անուն երկրորդին Հռութ. եւ բնակեցին անդ իբրեւ ամս տասն։ 5 Եւ մեռա՛ն անդ երկոքին, Մաաղոն եւ Քեղ՚ղ՚ոն. եւ մնաց կինն միա՛յն յառնէ իւրմէ եւ յորդւոց իւրոց։ 6 Եւ յարեաւ ինքն եւ երկոքին նուա՛նք նորա, եւ դարձան յագարակէն Մովաբայ. զի լուան թէ ա՛յց արար Աստուած ժողովրդեան իւրում տալ նոցա հաց[2778]։ 7 Եւ ել ՚ի տեղւոջէն ուր էր, եւ երկոքին նուանք նորա ընդ նմա. եւ գնացին ճանապարհ դառնա՛լ յերկիրն Յուդայ։ 8 Եւ ասէ Նոոմին ցերկոսին նուանս իւր. Երթա՛յք դարձարո՛ւք յիւրաքանչիւր տուն հօր իւրոյ. եւ արասցէ ընդ ձեզ Տէր ողորմութիւն, որպէս արարէք ընդ մեռեա՛լսն եւ ընդ իս[2779]։ 9 Տացէ՛ ձեզ Տէր՝ եւ գտջիք հանգի՛ստ իւրաքանչիւր ՚ի տան հօր իւրոյ։ Եւ համբուրեա՛ց զնոսա։ Ամբարձին զձայնս իւրեանց եւ լացին[2780], 10 եւ ասեն ցնա. Ո՛չ այդպէս, այլ ընդ քե՛զ դարձցուք ՚ի ժողովուրդ քո։ 11 Եւ ասէ Նոոմին. Դարձարո՛ւք դստերք իմ. ընդէ՞ր գայցէք ընդ իս. միթէ դարձեալ որդի՞ք իցեն յորովայնի իմում, եւ լինիցին ձեզ յա՞րս[2781]. 12 դարձարո՛ւք դստերք իմ եւ երթա՛յք, զի ես ծերացեալ եմ, եւ չե՛մ լինելոյ առն. եթէ ասիցեմ թէ կայցէ ինչ ինձ աղե՛րս՝ եւ լինիցիմ առն աշխարհականացեալ եւ ծնանիցիմ որդիս[2782]. 13 եւ նոցա՛ սպասիցէք մինչեւ զարգանայցեն, եւ ՚ի նոսա գրաւիցիք չլինել առն. մի՛ դստերք իմ. զի առաւե՛լ քան զձեզ դառնացեալ եմ, զի ե՛լ ընդ իս ձեռն Տեառն։ 14 Եւ ամբարձին զձայնս իւրեանց միւսանգամ, եւ լացին. եւ համբուրեա՛ց Որփա զսկեսուր իւր, եւ դարձա՛ւ ՚ի ժողովուրդ իւր. բայց Հռո՛ւթ գնա՛ց զկնի նորա[2783]։ 15 Եւ ասէ Նոոմին ցՀռութ. Ահա նէ՛ր քո դարձա՛ւ ՚ի ժողովուրդ իւր՝ եւ առ աստուածս իւր, դարձի՛ր եւ դու զհետ նիրի՛ն քոյ։ 16 Եւ ասէ Հռութ. Մի՛ պատահեսցէ ինձ թողուլ զքեզ եւ դառնալ ՚ի քէն. զի ուր դո՛ւ երթայցես՝ երթա՛յց, եւ ուր հանգչիցիս՝ հանգեա՛յց, ժողովուրդ քո՝ ժողովո՛ւրդ իմ. եւ Աստուած քո՝ Աստուած իմ[2784]. 17 եւ ուր մեռանիցիս՝ մեռա՛յց, եւ ա՛նդ թաղեցայց. օնեւօն արասցէ ինձ Տէր՝ եւ օնեւօն յաւելցէ, բայց եթէ մա՛հ մեկնեսցէ ընդ իս եւ ընդ քեզ։ 18 Եւ իբրեւ ետես Նոոմին թէ պնդեա՛լ է երթալ նա ընդ նմա, դադարեա՛ց այնուհետեւ ՚ի խօսելոյ ընդ նմա։ 19 Եւ գնացին երկոքին մինչեւ գա՛լ նոցա ՚ի Բեթղեհէմ։ Եւ եղեւ ՚ի գալն նոցա ՚ի Բեթղեհէմ, հնչեա՛ց ամենայն քաղաքն զնովաւ, եւ ասեն՝ թէ սա՞ իցէ Նոոմին[2785]։ 20 Եւ ասէ ցնոսա. Մի՛ կոչէք զիս Նոոմին, այլ կոչեցէ՛ք զիս Դառնացեա՛լ, զի դառնացո՛յց զիս Բաւականն յոյժ։ 21 Լի՛ չոգայ, եւ ունա՛յն դարձոյց զիս Տէր. եւ արդ՝ ընդէ՞ր կոչէք զիս Նոոմին, եւ Տէր նկո՛ւն արար զիս, եւ Բաւականն չարչարեա՛ց զիս[2786]։ 22 Եւ դարձան Նոոմին եւ Հռութ Մովաբացի նո՛ւ իւր ընդ նմա՝ գնացեալ յագարակէն Մովաբայ. եւ եկին ՚ի Բեթղեհէմ ՚ի սկի՛զբն հնձոց գարւոյ[2787]։

2
Գլուխ Բ

1 Եւ ա՛նդ էր այր ծանօթ առնն Նոոմինայ, եւ այրն հզօ՛ր զօրութեամբ. յազգէն Էղ՚իմեղ՚իքայ, եւ անուն նորա Բոո՛ս. եւ ետ Նոոմինայ տո՛ւն այրութեան բնակելոյ ՚ի նմա։ 2 Եւ ասէ Հռութ Մովաբացի ցՆոոմին. Երթա՛յց յանդ եւ քաղեցի՛ց հասկս զհետ ուրուք, որոյ գտից շնորհս առաջի աչաց նորա։ Եւ ասէ ցնա. Ե՛րթ դուստր[2788]։ 3 Եւ գնա՛ց։ Եւ երթեալ քաղէր հասկ յանդի զհե՛տ հնձողացն. եւ դիպելո՛վ դիպեցաւ վիճակի անդին Բոոսայ՝ ազգականի՛ Եղեմեղ՚իքայ[2789]։ 4 Եւ ահա Բոոս ե՛կն ՚ի Բեթղահեմէ. եւ ասէ ցհնձօղս իւր. Տէր ընդ ձեզ։ Եւ ասեն ցնա. 0 րհնեսցէ՛ զքեզ Տէր։ 5 Եւ ասէ Բոոս ցպատանին իւր որ կայր ՚ի վերայ հնձողացն. Ո՞յր է աղջիկդ այդ։ 6 Պատասխանի ետ պատանին որ կայր ՚ի վերայ հնձողացն՝ եւ ասէ. Մովաբացի՛ աղջիկն է՝ որ դարձաւ ընդ Նոոմինայ յագարակէ՛ն Մովաբայ[2790]։ 7 Եւ ասէ. Թող քաղեցի՛ց եւ ժողովեցից հասկ ՚ի մէջ որայոց զհետ հնձողացդ. եւ ե՛կն եկաց յառաւօտէ մինչեւ ցայժմ, եւ ո՛չ դադարեաց՝ եւ ո՛չ սակաւիկ ինչ յանդիս։ 8 Եւ ասէ Բոոս ցՀռութ. Լուա՞ր դուստր. մի՛ այլ ուրեք երթիցես քաղել հասկ յայլոց անդի, եւ մի՛ բնաւ ուրեք գնասցես աստի. այլ աստէ՛ն իսկ յարեաց յաղջկունս իմ[2791]. 9 եւ աչք քո յանդի՛ս ուր եւ հնձեսցեն, եւ երթիցե՛ս զհետ նոցա. ո՞չ ապաքէն պատուէր ետու մանկտւոյ իմում չմերձենա՛լ ՚ի քեզ. եւ եթէ ծարաւեսցիս, երթիցես յամանսն եւ արբցես՝ ուստի հանիցեն ջուր մանկտիդ։ 10 Եւ անկեալ ՚ի վերայ երեսաց իւրոց երկի՛ր եպագ յերկիր ՚ի խոնարհ, եւ ասէ. Զի՞ է զի գտի շնորհս առաջի աչաց քոց ճանաչել զիս. եւ ես եմ կին մի օտար[2792]։ 11 Պատասխանի՛ ետ Բոոս եւ ասէ ցնա. Պատմելով պատմեցա՛ւ ինձ ամենայն ինչ զոր արարեր սկեսրի քում յետ մահուան առնն քում. եւ զիարդ թողեր զհայր քո եւ զմայր, եւ զերկիր ծննդեան քոյ. եւ եկիր ՚ի ժողովուրդ զոր ո՛չ գիտէիր յերեկ եւ յեռանտ։ 12 Հատուսցէ՛ քեզ Տէր ըստ վաստակոց քոց, եւ եղիցի լի՛ վարձք քո ՚ի Տեառնէ Աստուծոյ Իսրայէլի, յոր դիմեցերն ապաստա՛ն լինել ընդ թեւօք նորա[2793]։ 13 Եւ նա՛ ասէ. Գտի՛ շնորհս առաջի աչաց քոց տէր. զի մխիթարեցեր զիս, եւ զի խօսեցա՛ր ՚ի սիրտ աղախնոյ քոյ. եւ ես եղէց իբրեւ զմի յաղախնանց քոց[2794]։ 14 Եւ ասէ ցնա Բոոս. Ահա ժամ ճաշո՛յ է. մատի՛ր այսր եւ կե՛ր ՚ի հացէդ, եւ թացցե՛ս զպատառ քո ՚ի քացախիդ։ Եւ նստաւ Հռութ ՚ի կողմանէ հնձողացն. եւ խառնեաց նմա Բոոս փոխինդ. եւ եկե՛ր եւ յագեցաւ. եւ եթող նշխա՛ր. 15 եւ յարեաւ քաղել հասկ։ Եւ պատուիրեաց Բոոս մանկտւոյ իւրում, եւ ասէ. Այլեւ ՚ի մէջ որայո՛ցն քաղիցէ. եւ մի՛ պատկառեցուցանէք զնա[2795]. 16 այլ եւ բառնալո՛վ բարձուսջի՛ք, եւ արկանելով արկջի՛ք առաջի նորա ՚ի փոխնդո՛ցն խառնելոց, եւ թոյլ տաջիք նմա եւ կերիցէ՛՝ եւ քաղիցէ հասկ. եւ մի՛ ինչ զզուիցէք զնա[2796]։ 17 Եւ քաղեա՛ց յանդին մինչեւ ցերեկոյ. եւ ծեծեա՛ց զոր քաղեացն, եւ եղեւ արդո՛ւ մի գարւոյ. 18 եւ ա՛ռ՝ եւ եմուտ ՚ի քաղաքն։ Իբրեւ ետես սկեսուրն նորա զոր քաղեացն. եւ եհան Հռութ ե՛տ նմա ՚ի նշխարէն՝ յորոյ յագեցաւն[2797]։ 19 Ասէ ցնա սկեսուրն իւր. Ո՞ւր ժողովեցեր այսօր, եւ կամ ո՞ւր եղեր. եղիցի որ ծանեաւն զքեզ՝ օրհնեա՛լ։ Եւ պատմեա՛ց Հռութ սկեսրին իւրոյ թէ ո՞ւր եղեւ. եւ ասաց զանուն առնն առ որում եղեւ ա՛յն օր՝ թէ Բոո՛ս է[2798]։ 20 Ասէ Նոոմին ցնո՛ւ իւր. 0 րհնեա՛լ է նա ՚ի Տեառնէ. զի ո՛չ պակասեցոյց զգութ իւր ՚ի կենդանեա՛ց եւ ՚ի մեռելոց։ Եւ ասէ ցնա Նոոմին. Մե՛րձ է այրն ՚ի մեզ, ՚ի մերձաւորա՛ց մերոց է։ 21 Եւ ասէ Հռութ ցսկեսուրն իւր. Իրաւ է. ասաց ցիս թէ յաղջկո՛ւնսդ իմ յարեաց, մինչեւ վախճանեսցեն զհունձսդ՝ որչափ իցե՛ն իմ։ 22 Եւ ասէ Նոոմին ցՀռութ նո՛ւ իւր. Բարի՛ է դուստր զի եղեր ընդ աղջկունս նորա, եւ մի՛ պատահիցէ ոք քեզ յայլում անդի[2799]։ 23 Եւ յարեցաւ Հռութ յաղջկունսն Բոոսայ քաղել հասկ մինչեւ վախճանե՛լ հնձոցն գարեաց, եւ հնձոց ցորենոյ. եւ նստա՛ւ առ սկեսրի իւրում։

3
Գլուխ Գ

1 Եւ ասէ ցնա Նոոմին սկեսուր իւր. Դո՛ւստր՝ խնդրեցից քեզ հանգիստ, զի բարի՛ լինիցի քեզ։ 2 Եւ արդ՝ ո՛չ ապաքէն Բոոս ծանօթ մեր է, որոյ էիր ընդ աղջկունս նորա. ահաւասիկ նա արկանէ կա՛լ ՚ի գարւոյ ՚ի գիշերիս յայսմիկ. 3 եւ դու լուասցիս եւ օծցիս, եւ արկցե՛ս զհանդերձ քո զքեւ՝ եւ ելցե՛ս ՚ի կալն, եւ մի՛ տացես առնն ծանօթս մինչեւ վախճանեսցէ զուտել եւ զըմպել իւր[2800]։ 4 Եւ եղիցի ՚ի մտանելն նորա ՚ի քուն, նշմարեսցե՛ս զտեղին ուր ննջիցէ. եւ երթիցես եւ բացցե՛ս յոտից կողմանէ՝ եւ ննջիցես. եւ նա պատմեսցէ՛ քեզ զինչ առնելո՛ց իցես[2801]։ 5 Եւ ասէ ցնա Հռութ. Զամենայն զոր ինչ ասասցես ցիս՝ արարի՛ց։ 6 Էջ ՚ի կալն, եւ արար ըստ ամենայնի որպէս պատուիրեաց նմա սկեսուրն իւր։ 7 Եկե՛ր Բոոս եւ արբ՝ եւ զուարթացաւ սիրտ նորա, եւ չոգաւ ննջեաց առ եզե՛րբ գադշին. եւ նա եկն գա՛ղտ, եւ մերկացոյց յոտից կողմանէ՝ եւ ննջեա՛ց[2802]։ 8 Եւ եղեւ զհասարակածա՛ւ գիշերւոյ, զարհուրեցա՛ւ այրն եւ խռովեցաւ. եւ ահա կինն ննջէ՛ր առ ոտիւք նորա[2803]։ 9 Եւ ասէ. Ո՞վ ես դու։ Եւ ասէ. Ե՛ս եմ Հռութ աղախին քո, եւ արկցես դու զդրօշակ քո զաղախնով քով. զի մերձաւորի՛չ ես դու[2804]։ 10 Եւ ասէ Բոոս. 0 րհնեա՛լ ես դու ՚ի Տեառնէ Աստուծոյ դուստր, զի ազնուացուցեր դու զգութ քո զվերջինս քան զառաջինն. զի ո՛չ չոգար զհետ երիտասարդաց, զաղքատաց՝ կամ զմեծամեծաց։ 11 Եւ արդ դուստր՝ մի՛ երկնչիր. զամենայն զոր ինչ ասասցես ցիս արարի՛ց քեզ. քանզի գիտէ ամենայն ցեղ ժողովրդեան իմոյ՝ թէ կին զօրութեան ես դու[2805]։ 12 Եւ արդարեւ՝ ե՛մ ես մերձաւորիչ քո. բայց գոյ եւ ա՛յլ եւս մօտ մերձաւորիչ՝ մօտագոյն քան զիս[2806]. 13 ագի՛ր աստ զգիշերս զայս. եւ եղիցի այգուն, եթէ մերձաւորեցուսցէ՛ զքեզ մերձաւորիչն՝ բարի՛ է. ապա թէ ո՛չ կամիցի մերձաւորեցուցանել զքեզ, ե՛ս մերձաւորեցուցից զքեզ՝ կենդանի՛ է Տէր. ննջեա՛ այդր մինչեւ ցառաւօտ[2807]։ 14 Եւ ննջեաց առ ոտս նորա մինչեւ ցառաւօտն։ Եւ յարեաւ կինն՝ մինչչեւ՛ ճանաչէր այր զընկեր իւր. եւ ասէ Բոոս. Մի՛ ոք գիտասցէ՝ թէ կին ոք եկն առ իս ՚ի կալս[2808]. 15 բե՛ր զմեկնոցդ որ ՚ի վերայ քո է՝ եւ կա՛լ աստ։ Եւ նա կալա՛ւ. եւ չափեաց վեց չափովն գարի, եւ ե՛դ ՚ի վերայ նորա, եւ եմուտ ՚ի քաղաքն. 16 եւ չոգաւ Հռութ առ սկեսուրն իւր։ Եւ նա ասէ. Զի՞ է դուստր։ Եւ պատմեաց նմա զամենայն ինչ զոր արար նմա այրն. 17 եւ ասէ ցնա. Զայս վեց չափ գարւոյ ետ ինձ՝ եւ ասէ. Զի մի՛ մտցես ունայնաձեռն առ սկեսուրն քո։ 18 Եւ նա ասէ. Նի՛ստ դու մինչեւ յա՛յտ լիցի մեզ. որպէս զի ո՛չ վրիպէ բանն. զի ո՛չ դադարէ այրն՝ թէ ո՛չ կատարէ սո՛յն օրին զբանն[2809]։

4
Գլուխ Դ

1 Եւ Բոոս ե՛լ ՚ի դուռնն եւ նստա՛ւ անդ. եւ ահա անցանէր առ նովաւ մերձաւորիչն՝ զորմէ խօսեցաւ Բոոս. եւ ասէ ցնա Բոոս. Ա՛նց նի՛ստ աստ վայր մի եւ մնա՛։ Եւ նա անց նստա՛ւ[2810]։ 2 Եւ ա՛ռ Բոոս տասն այր ՚ի ծերոց քաղաքէն՝ եւ ասէ. Նստարո՛ւք աստ։ Եւ նստա՛ն[2811]։ 3 Եւ ասէ Բոոս ցմերձաւորիչն. Զբաժին անդոյ որ է եղբօր մերոյ Եղ՚իմեղ՚իքայ՝ վաճառէ՛ Նոոմին. որ դարձեալն է յագարակէ՛ն Մովաբայ[2812], 4 եւ ես ասացի՝ թէ յայտնեցի՛ց յունկն քո. արդ՝ ստացի՛ր առաջի սոցա որ նստինս, եւ առաջի ծերո՛ց ժողովրդեան իմոյ։ Արդ՝ եթէ մերձաւորեցուցանես՝ մերձաւորեցո՛. ապա թէ ո՛չ մերձաւորեցուցանես, պատմեա՛ ինձ եւ գիտացից. զի ո՛չ գոյ բա՛ց ՚ի քէն մերձաւորարար. եւ յե՛տ քո՝ ե՛ս եմ մերձաւորեցուցիչ[2813]։ 5 Եւ ասէ Բոոս. Յաւուր ստանալոյ քոյ զագարակն ՚ի ձեռաց Նոոմինայ, եւ ՚ի Հռութայ Մովաբացւոյ կնոջ մեռելոյն. եւ զնա՛ պարտիս ստանալ եւ յարուցանե՛լ զանուն մեռելոյն ՚ի ժառանգութեան իւրում[2814]։ 6 Եւ ասէ մերձաւորիչն ցԲոոս. Ո՛չ կարեմ մերձաւորեցուցանել ես ինձ, գուցէ՛ եղծանիցեմ զժառանգութիւն իմ. մերձաւորեա՛ դու քե՛զ զմերձաւորութիւն իմ. զի ես ո՛չ կարեմ մերձաւորեցուցանել[2815]։ 7 Եւ ա՛յս օրէն էր յառաջագոյն ՚ի մէջ Իսրայէլի վասն մերձաւորութեան, եւ վասն գնելոյ առ ՚ի հաստատելո՛յ զամենայն բան. բոկանա՛յր այր զկօշիկ իւր, եւ տա՛յր ցընկեր իւր՝ որ մերձաւորելոց էր զմերձաւորութիւն նորա. եւ ա՛յն լինէր ՚ի վկայութիւն ՚ի մէջ Իսրայէլի[2816]։ 8 Եւ ասէ մերձաւորիչն ցԲոոս. Ստացի՛ր դու քե՛զ զմերձաւորութիւն իմ։ Եւ բոկացաւ զկօշիկ իւր եւ ետ ցնա[2817]։ 9 Եւ ասէ Բոոս ցծերսն, եւ ցամենայն ժողովուրդն. Վկա՛յք իմ էք դուք այսօր. զի ստացա՛յ զամենայն ինչս Եղ՚իմեղ՚եքայ, եւ զամենայն ինչ որ է Քեղղոնայ եւ Մաաղոնայ ՚ի ձեռաց Նոոմինայ[2818]։ 10 Նա՝ եւ զՀռո՛ւթ Մովաբացի զկին Մաաղոնայ ստացայ ինձ կնութեան, կանգնե՛լ զանուն մեռելոյն ՚ի ժառանգութեան իւրում. եւ մի՛ ջնջեսցի անուն մեռելոյն յեղբա՛րց իւրոց՝ եւ ՚ի ցեղէ տեղւո՛յ իւրոյ. եւ վկայք դո՛ւք էք այսօր։ 11 Պատասխանի ետ ամենայն ժողովուրդն ՚ի դրանն՝ եւ ասեն. Մեք եմք վկայք։ Եւ ծե՛րքն ասեն. Տացէ՛ Տէր զկինն որ մտանէ ՚ի տուն քո՝ իբրեւ զՀռաքէ՛լ եւ իբրեւ զԼիա, որ շինեցին երկոքին զտունն Իսրայէլի. առնել զօրութիւն յԵփրաթա, եւ կոչել անուն ՚ի Բեթղեէմ[2819]։ 12 Եւ եղիցի տուն քո իբրեւ զտո՛ւնն Փարիսի, զոր ծնաւ Թամար Յուդայի յայնմ զաւակէ, եւ տացէ քեզ Տէր որդի յաղջկանէդ յայդմանէ[2820]։ 13 Եւ ա՛ռ Բոոս զՀռութ, եւ եղեւ նմա ՚ի կնութեան. եւ եմո՛ւտ առ նա, եւ ետ նմա Տէր յղութիւն. եւ ծնաւ որդի։ 14 Եւ ասեն կանայքն ցՆոոմին. 0 րհնեա՛լ Տէր, որ ո՛չ քակեաց ՚ի քէն այսօր զմերձաւորիչն, անուանել զանուն քո ՚ի մէջ Իսրայէլի[2821]. 15 եւ եղիցի քեզ ՚ի դարձուցանե՛լ զոգի, եւ կերակրե՛լ զծերութիւն քո. զի՝ նո՛ւ քո որ սիրեաց զքեզ ծնաւ որդի՝ որ լա՛ւ է քեզ քան զեւթն որդի[2822]։ 16 Եւ ա՛ռ Նոոմին զմանուկն՝ եւ ե՛դ ՚ի ծոց իւրում. եւ եղեւ նմա դայեակ։ 17 Եւ կոչեցին անուն նմա դրացիքն՝ եւ ասեն. Ծնաւ որդի՛ Նոոմինայ. եւ կոչեցին զանուն նորա Ովբէդ. նա՛ է հայր Յեսսեայ հօր Դաւթի[2823]։ 18 Եւ ա՛յս են ծնունդք Փարիսի. Փարէս ծնաւ զԵսրո՛վմ. 19 եւ Եսրովմ ծնաւ զԱրա՛մ։ Արամ ծնաւ զԱմինադա՛բ[2824]։ 20 Ամինադաբ ծնաւ զՆաասովն. Նաասոն ծնաւ զՍաղմոն։ 21 Սաղմոն ծնաւ զԲոոս։ Բոոս ծնաւ զՈվբէթ։ 22 Ովբէթ ծնաւ զՅեսսէ։ Յեսսէ ծնաւ զԴաւի՛թ։

Կատարեցաւ Հռութ[2825]։

[2775] Ոմանք ունին վերնագիր. Գիրք Հռութայ։

[2776] Ոմանք. Յաւուրս դատաւորացն։

[2777] Ոսկան. Եւ անուն կնոջ նորա Նոեմի։ Ոմանք. Երկոցունց որդ՛՛... Եփրաթի ՚ի Բեդղեհեմէ Յուդայ։

[2778] Ոմանք. Եւ երկոքին նուանք իւր... եթէ այց արար Տէր ժո՛՛։

[2779] Ոմանք. Իւրաքանչիւր ՚ի տուն։

[2780] Ոմանք. Իւրաքանչիւրոք ՚ի տան առն իւրոյ... եւ ամբարձին։

[2781] Ոմանք. Ընդէ՞ր գայցէք առ իս։

[2782] Ոմանք. Վասն զի ես ծերա՛՛։

[2783] Ոմանք. Եւ Հռութ գնաց զհետ նորա։

[2784] Ոմանք. Մի տացի թողուլ զքեզ։

[2785] Ոմանք. Ամենայն քաղաքն նովաւ եւ ասեն եթէ։

[2786] Ոմանք. Ընդէ՞ր կոչիցէք զիս Նոովմին։

[2787] Ոմանք. Եւ գնաց եւ ել յագարա՛՛... եւ եկն ՚ի Բեդղէհեմ, յիսկզբան։

[2788] Այլք. Եւ քաղեցից հասկ զհետ։

[2789] Ոմանք. Դիպեցաւ անդ վիճակ անդի Բոոսայ։

[2790] Ոմանք. Մովաբացի է աղջիկն։

[2791] Ոմանք. Լո՛ւր դուստր, մի՛ ուրեք երթայցես քաղել հասկ յանդի այլոց։

[2792] Ոմանք. Եւ ասէ ցնա. Զի՛ է զի։

[2793] Այլք. Եւ եղիցին լի վարձք քո։

[2794] Այլք. Յաղախնաց. կամ՝ յաղախնեաց քոց։

[2795] Ոմանք. Եւ յարեաւ ՚ի քաղել։

[2796] Ոմանք. Արկջիք նմա ՚ի փոխնդ՛՛։

[2797] Ոմանք. Ետ նմա ՚ի նշխարաց յորոց։

[2798] Յօրինակին. Որ ծանեաւն քեզ։

[2799] Ոմանք. Զի ելեր ընդ աղջ՛՛. եւ մի ոք պատահեսցէ քեզ։

[2800] Ոմանք. Մինչեւ վախճանէ զուտել իւր եւ զըմպել։

[2801] Ոմանք. Եւ երթայցես... եւ ննջեսցես։

[2802] Ոմանք. Եւ զուարճացաւ սիրտ նորա, եւ չոգաւ ննջել առ եզեր գաշին։

[2803] Ոմանք. Զհասարակածաւ գիշերոյն... եւ ահա կին ննջէր։

[2804] Ոմանք. Եւ ասէ ցնա ո՛վ ես... մերձաւորիչ իմ ես դու։

[2805] Ոմանք. Եւ արդ դու դուստր իմ, մի՛։

[2806] Ոմանք. Բայց գոյ եւ այլ եւս մերձաւորիչ մօտա՛՛։

[2807] Ոմանք. Աստ զայս գիշեր. եւ եղիցի այգունն... ապա թէ ո՛չ կամի մեր՛՛։

[2808] ՚Ի բազումս պակասի. Ցառաւօտ. եւ ննջեաց առ ոտս նորա մինչեւ ցառաւօտն։

[2809] Ոմանք. Յայտ լիցի քեզ՝ թէ որպէս ո՛չ վրիպէ... եթէ ո՛չ կատարեսցէ։

[2810] Ոմանք. Եւ ահա ելանէր առ նա մերձաւորիչն։

[2811] Այլք. ՚Ի ծերոց քաղաքին, եւ ասէ։

[2812] Ոմանք. Որ էր եղբօր մեր Եղիմէ՛՛։

[2813] Բազումք. Ես եմ մերձաւորիչ։ Եւ ոմանք. Ես եմ. եւ մերձաւորեցուցից։

[2814] Ոմանք. Ստանալոյ քեզ զագա՛՛... կնոջէ մեռելոյն. եւ վասն այսր պարտիս ստանալ յարուցանել մեռե՛՛։

[2815] Ոմանք. Գուցէ զերծանիցեմ զժառ՛՛։

[2816] Ոմանք. Վասն մերձաւորելոյ եւ վասն դնե՛՛։ Յօրինակին. Եւ տայ ցընկեր իւր։

[2817] Ոմանք. Եւ բոկացաւ զկօշիկս։

[2818] Ոմանք. Վկայք իմ երդուայք այսօր... որ էր Քեղղոնայ։

[2819] Ոմանք. Պատասխանի ետուն... եւ ասեն ՚ի դրան. Մեք եմք։

[2820] Ոմանք. Որպէս զտունն Փարեսի։

[2821] Ոմանք. Օրհնեալ է Տէր։

[2822] ՚Ի լուս՛՛. Ծնաւ քեզ որդի, որ. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։ Ոմանք. Զի լաւ է քեզ քան զտասն որդի։

[2823] Ոմանք. Հայր Յեսսէ՝ հայր Դաւթի։

[2824] Ոմանք. Եւ Արամ... (20) եւ Ամինադաբ... եւ Նաասովն... Սաղ՛՛. եւ այլն։

[2825] ՚Ի վախճանի ոմանք դնեն. Կատարումն Հռութայ։

Ցանկ

Նախորդ էջ Ցանկ Հաջորդ էջ