ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ ՄԱՏԵԱՆ ՀԻՆ ԵՒ ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԱՑ

Հ. Յովհաննու Զօհրապեան վարդապետ

ԾՆՈՒՆԴՔ[1]

1
Գլուխ Ա

1 ՚Ի սկզբանէ արար Աստուած զերկին եւ զերկիր։ 2 Եւ երկիր է՛ր աներեւոյթ եւ անպատրաստ. եւ խաւա՛ր ՚ի վերայ անդնդոց. եւ Հոգի Աստուծոյ շրջէ՛ր ՚ի վերայ ջուրց։ 3 Եւ ասաց Աստուած. Եղիցի՛ լոյս։ Եւ եղեւ՛ լոյս։ 4 Եւ ետես Աստուած զլոյսն զի բարի՛ է։ Եւ մեկնեաց Աստուած ՚ի մէջ լուսոյն եւ ՚ի մէջ խաւարին։ 5 Եւ կոչեաց Աստուած զլոյսն տիւ, եւ զխաւարն կոչեաց գիշե՛ր։ Եւ եղեւ երեկոյ՝ եւ եղեւ վաղորդայն՝ օ՛ր մի։ 6 Ե՛ւ ասաց Աստուած. Եղիցի՛ հաստատութիւն ՚ի մէջ ջրոցդ, եւ եղիցի մեկնե՛լ ՚ի մէջ ջուրցդ եւ ջուրց։ Եւ եղեւ այնպէս։ 7 Եւ արար Աստուած զհաստատութիւնն։ Եւ անջրպետեաց Աստուած ՚ի մէջ ջրոյն որ ՚ի ներքոյ հաստատութեանն, եւ ՚ի մէջ ջրոյն որ ՚ի վերոյ հաստատութեանն[2]։ 8 Եւ կոչեաց Աստուած զհաստատութիւնն երկին։ Եւ ետես Աստուած զի բարի է։ Եւ եղեւ երեկոյ, եւ եղեւ վաղորդայն, օ՛ր երկրորդ[3]։ 9 Եւ ասաց Աստուած. Ժողովեսցի՛ն ջուրքդ որ ՚ի ներքոյ երկնից ՚ի ժողով մի, եւ երեւեսցի ցամաքն։ Եւ եղեւ այնպէս. եւ ժողովեցան ջուրքն, որ ՚ի ներքոյ երկնից ՚ի ժողովս իւրեանց. եւ երեւեցաւ ցամաքն։ 10 Եւ կոչեաց Աստուած զցամաքն երկիր. եւ զժողովս ջուրցն կոչեաց ծովս։ Եւ ետես Աստուած զի բարի է։ 11 Եւ ասաց Աստուած. Բղխեսցէ՛ երկիր բա՛նջար խոտոյ. սերմանել սերմն ըստ ազգի եւ ըստ նմանութեան. եւ ծառ պտղաբեր՝ առնել պտուղ ըստ ազգի իւրում. որոյ սերմն իւր ՚ի նմին ըստ ազգի ՚ի նմանութիւն ՚ի վերայ երկրի։ Եւ եղեւ այնպէս[4]։ 12 Եւ եհան երկիր բանջար խոտոյ, սերմանել սերմն որ է ՚ի վերայ ամենայն երկրի. եւ փայտ պտղաբեր առնել պտուղ՝ որոյ սերմն իւր ՚ի նմին ըստ ազգի ՚ի վերայ երկրի։ Եւ ետես Աստուած զի բարի է[5]։ 13 Եւ եղեւ երեկոյ, եւ եղեւ վաղորդայն, օ՛ր երրորդ։ 14 Եւ ասաց Աստուած. Եղիցի՛ն լուսաւորք ՚ի հաստատութեան երկնից, ՚ի լուսաւորութիւն ՚ի վերայ երկրի. եւ մեկնե՛լ ՚ի մէջ տուընջեան, եւ ՚ի մէջ գիշերոյ. եւ եղիցին ՚ի նշանս, եւ ՚ի ժամանակս, եւ յաւուրս, եւ ՚ի տարիս։ 15 Եւ եղիցին ՚ի լուսաւորութիւն ՚ի հաստատութեան երկնից ծագել յերկիր. եւ եղեւ ա՛յնպէս։ 16 Եւ արար Աստուած զերկուս լուսաւորսն զմեծամեծս. զլուսաւորն մեծ յիշխանութիւն տուընջեան, եւ զլուսաւորն փոքր յիշխանութիւն գիշերոյ. եւ զաստեղս։ 17 Եւ ե՛դ զնոսա Աստուած ՚ի հաստատութեան երկնից լուսատո՛ւ լինել յերկիր[6]։ 18 Եւ իշխել տուընջեան եւ գիշերոյ, եւ մեկնել ՚ի մէջ լուսոյն եւ ՚ի մէջ խաւարին։ Եւ ետես Աստուած զի բարի է։ 19 Եւ եղեւ երեկոյ եւ եղեւ վաղորդայն, օ՛ր չորրորդ։ 20 Եւ ասա՛ց Աստուած. Հանցե՛ն ջուրք զեռունս շնչոց կենդանեաց, եւ թռչունս թեւաւո՛րս ՚ի վերայ երկրի ըստ հաստատութեան երկնից։ Եւ եղեւ այնպէս։ 21 Եւ արա՛ր Աստուած կէտս մեծամեծս, եւ զամենայն շունչ զեռնոց կենդանեաց, զոր հանին ջուրք ըստ ազգի իւրեանց. եւ զամենայն թռչունս թեւաւորս ըստ ազգի։ Եւ ետես Աստուած զի բարի՛ են[7]։ 22 Եւ օրհնեաց զնոսա Աստուած եւ ասէ. Աճեցէ՛ք եւ բազմացարո՛ւք եւ լցէ՛ք զջուրսդ որ ՚ի ծովս. եւ թռչունքդ բազմասցի՛ն ՚ի վերայ երկրի։ 23 Եւ եղեւ երեկոյ, եւ եղեւ վաղորդայն, օր հի՛նգերորդ։ 24 Եւ ասաց Աստուած. Հանցէ՛ երկիր շունչ կենդանի ըստ ազգի չորքոտանի, եւ սողունս, եւ գազանս երկրի ըստ ազգի։ Եւ եղեւ այնպէս։ 25 Եւ արա՛ր Աստուած զգազանս երկրի ըստ ազգի, եւ զանասո՛ւնս ըստ ազգի, եւ զամենայն սողունս երկրի ըստ ազգի իւրեանց։ Եւ ետես Աստուած զի բարի՛ են։ 26 Եւ ասաց Աստուած. Արասցո՛ւք մարդ ըստ պատկերի մերում եւ ըստ նմանութեան, եւ իշխեսցեն ձկա՛նց ծովու. եւ թռչնոց երկնից, եւ անասնոց, եւ ամենայն երկրի, եւ ամենայն սողնոց որ սողին ՚ի վերայ երկրի[8]։

Ա 27 Եւ արա՛ր Աստուած զմարդն ՚ի պատկեր իւր. ըստ պատկերի Աստուծոյ արար զնա. արու եւ էգ արար զնոսա։ 28 Եւ օրհնեաց զնոսա Աստուած՝ եւ ասէ. Աճեցէ՛ք եւ բազմացարո՛ւք՝ եւ լցէ՛ք զերկիր. եւ տիրեցէ՛ք դմա. եւ իշխեցէ՛ք ձկանց ծովու, եւ թռչնոց երկնից, եւ ամենայն անասնոց. եւ ամենայն երկրի, եւ ամենայն սողնոց որ սողին ՚ի վերայ երկրի։ 29 Եւ ասաց Աստուած. Ահաւադիկ ետո՛ւ ձեզ զամենայն խոտ սերմանելի՝ սերմանել սերմն ըստ ազգի եւ ըստ նմանութեան, որ է ՚ի վերայ ամենայն երկրի. եւ ամենայն փայտ որ ունիցի յինքեան պտուղ սերման սերմանելոյ, ձե՛զ լիցի ՚ի կերակուր[9]։ 30 Եւ ամենայն գազանաց երկրի. եւ ամենայն թռչնոց երկնից. եւ ամենայն սողնոց որ սողին ՚ի վերայ երկրի՝ որ ունիցի շունչ կենդանի. եւ ամենայն խոտ դալա՛ր ՚ի կերակուր։ Եւ եղեւ ա՛յնպէս։ 31 Եւ ետես Աստուած զամենայն զոր արար, եւ ահա բարի՛ են յոյժ։ Եւ եղեւ երեկոյ, եւ եղեւ վաղորդայն, օր վե՛ցերորդ։

2
Գլուխ Բ

1 Եւ կատարեցան երկինք եւ երկիր եւ ամենայն զարդ նոցա։ 2 Եւ կատարեաց Աստուած յաւուրն վեցերորդի զամենայն զգործս իւր՝ զոր արար։ Եւ հանգեա՛ւ յաւուրն եւթներորդի յամենայն գործոց իւրոց՝ զոր արար[10]։ 3 Եւ օրհնեաց Աստուած զօրն եւթներորդ, եւ սրբեաց զնա. զի ՚ի նմա՛ հանգեաւ յամենայն գործոց իւրոց՝ զոր սկսաւ առնել Աստուած[11]։ 4 Ա՛յս է գիր արարածոց երկնի եւ երկրի, յաւուր յորում արա՛ր Աստուած զերկինս եւ զերկիր[12]։ 5 Եւ զամենայն բանջար վայրի՝ մինչչեւ՛ լեալ էր ՚ի վերայ երկրի, եւ զամենայն խոտ վայրի մինչչեւ՛ բուսեալ էր, զի չեւ՛ եւս էր տեղացեալ Տեառն Աստուծոյ ՚ի վերայ երկրի. եւ մարդ չէ՛ր՝ որ գործէր զերկիր[13]։ 6 Բայց աղբիւր ելանէր յերկրէ՝ եւ ոռոգանէր զամենայն երեսս երկրի։ 7 Եւ ստեղծ Տէր Աստուած զմարդն հող յերկրէ. եւ փչեաց յերեսս նորա շո՛ւնչ կենդանի, եւ եղեւ մարդն յոգի կենդանի։ 8 Եւ տնկեաց Աստուած զդրախտն յԵդեմ ընդ արեւելս, եւ եդ անդ զմարդն զոր ստեղծ[14]։ 9 Եւ բուսոյց եւս Տէր Աստուած յերկրէ զամենայն ծառ գեղեցիկ ՚ի տեսանել, եւ քաղցր ՚ի կերակուր. եւ զծառն կենաց ՚ի մէջ դրախտին, եւ զծառն գիտելոյ զգիտութիւն բարւոյ եւ չարի։ 10 Եւ գե՛տ ելանէր յԵդեմայ ոռոգանել զդրախտն. եւ անտի բաժանի ՚ի չո՛րս առաջս։ 11 Անուն միումն Փիսովն. նա՛ է որ պատէ զամենայն երկիրն Եւիլատայ, ա՛նդ ուր ոսկին է. 12 եւ ոսկի երկրին այնորիկ ազնիւ. եւ անդ է սուտակն եւ ակն դահանակ[15]։ 13 Եւ անուն գետոյն երկրորդի Գեհո՛վն. նա՛ պատէ զամենայն երկիրն Եթովպացւոց։ 14 Եւ գետն երրորդ՝ Տիգրիս, նա՛ է որ երթայ յանդիման Ասորեստանի։ Եւ գետն չորրորդ Եփրա՛տէս։ 15 Եւ ա՛ռ Տէր Աստուած զմարդն զոր արար, եւ եդ զնա ՚ի դրախտին փափկութեան գործե՛լ զնա եւ պահել։ 16 Եւ պատուիրեաց Տէր Աստուած Ադամայ՝ եւ ասէ. Յամենայն ծառոց որ է ՚ի դրախտիդ՝ ուտելով կերիցե՛ս, 17 բայց ՚ի ծառոյն գիտութեան բարւոյ եւ չարի՝ մի՛ ուտիցէք, զի յորում աւուր ուտիցէք ՚ի նմանէ՝ մահո՛ւ մեռանիցիք։ 18 Եւ ասաց Տէր Աստուած. Ո՛չ է բարւոք մարդոյդ միայն լինել, արասցո՛ւք դմա օգնակա՛ն ըստ դմա։ 19 Եւ ստե՛ղծ եւս Տէր Աստուած զամենայն գազանս վայրի, եւ զամենայն թռչունս երկնից. եւ ա՛ծ զնոսա առ Ադամ տեսանել զինչ կոչեսցէ զնոսա։ Եւ ամենայն շնչոյ կենդանւոյ զինչ եւ անուանեաց Ադամ, ա՛յն անուն է նորա[16]։ 20 Եւ կոչեաց Ադամ անուանս ամենայն անասնոց, եւ ամենայն թռչնո՛ց երկնից, եւ ամենայն գազանա՛ց վայրի. բայց Ադամայ ո՛չ գտաւ օգնական նման նմա։ 21 Եւ արկ Տէր Աստուած թմբրութիւն ՚ի վերայ Ադամայ, եւ ննջեաց. եւ ա՛ռ մի ՚ի կողից նորա՝ եւ ելից ընդ այնր մարմին։ 22 Եւ շինեաց Տէր Աստուած զկողն զոր ա՛ռ յԱդամայ ՚ի կին, եւ ած զնա առ Ադամ։ 23 Եւ ասէ Ադամ. Ա՞յս ա՛յժմիկ ոսկր յոսկերաց իմոց, եւ մարմին ՚ի մարմնոյ իմոյ. սա՝ կոչեսցի կին, զի յառնէ՛ իւրմէ առաւ[17]։ 24 Վասն այնորիկ թողցէ այր զհայր իւր՝ եւ զմայր իւր, եւ երթիցէ՛ զհետ կնոջ իւրոյ։ 25 Եւ եղիցին երկուքն ՚ի մարմին մի։ Եւ էին երկոքեան մերկ՝ Ադա՛մ եւ կին իւր, եւ ո՛չ ամաչէին։

3
Գլուխ Գ

Բ 1 Եւ օ՛ձն էր իմաստնագոյն քան զամենայն գազանս որ ՚ի վերայ երկրի զոր արա՛ր Տէր Աստուած։ Եւ ասէ օձն ցկինն. Զի՞ է զի ասաց Աստուած թէ յամենայն ծառոց որ իցեն ՚ի ներքս ՚ի դրախտի այդր՝ մի՛ ուտիցէք։ 2 Եւ ասէ կինն ցօձն. ՚Ի պտղոյ ծառոց դրախտիդ կերիցո՜ւք։ 3 Բայց ՚ի պտղոյ ծառոյն, որ է ՚ի մէջ դրախտին, ասաց Աստուած՝ մի՛ ուտիցէք ՚ի նմանէ, եւ մի՛ հուպ լինիցիք՝ զի մի՛ մեռանիցիք։ 4 Եւ ասէ օձն ցկինն. Ո՛չ եթէ մահու մեռանիցիք։ 5 Զի գիտէ՛ր Աստուած թէ յորում աւուր ուտիցէք ՚ի նմանէ, բանայցեն աչք ձեր, եւ լինիցիք իբրեւ զաստուածս, ճանաչել զբարի՛ եւ զչար։ 6 Եւ ետես կինն՝ զի բարի՛ էր ծառն ՚ի կերակուր, եւ հաճո՛յ աչաց հայելոյ, եւ գեղեցի՛կ ՚ի տեսանել։ Եւ ա՛ռ ՚ի պտղոյ նորա, եկեր. եւ ետ առն իւրում ընդ իւր, եւ կերան[18]։ 7 Եւ բացան աչք երկոցունց, եւ գիտացին զի մե՛րկ էին. եւ կարեցին տերեւս թզենւոյ, եւ արարին իւրեանց սփածանելիս։ 8 Եւ լուան զձայն զգնալոյ Տեառն Աստուծոյ ՚ի դրախտի անդ՝ ընդ երեկս, եւ թաքեա՛ն Ադամ եւ կին իւր յերեսաց Տեառն Աստուծոյ՝ ՚ի մէջ ծառոց դրախտին[19]։ 9 Եւ կոչեաց Տէր Աստուած զԱդամ, եւ ասէ ցնա. Ո՞ւր ես։ 10 Եւ ասէ. Լուա՛յ զձայն քո ՚ի դրախտի աստ՝ եւ երկեայ. քանզի մե՛րկ էի՝ եւ թաքեայ։ 11 Եւ ասէ ցնա. Ո՞ պատմեաց քեզ թէ մերկ ես. բայց եթէ ՚ի ծառոյն յորմէ պատուիրեցի քեզ՝ անտի եւեթ չուտել, կերա՞ր արդեւք ՚ի նմանէ[20]։ 12 Եւ ասէ Ադամ. Կինս զոր ետուր ընդ իս՝ սա՛ ետ ինձ ՚ի ծառոյ անտի եւ կերայ[21]։ 13 Եւ ասէ Տէր Աստուած ցկինն. Զի՞նչ գործեցեր զայդ։ Եւ ասէ կինն. 0 ձն խաբեաց զիս, եւ կերայ։ 14 Եւ ասէ Տէր Աստուած ցօձն. Փոխանակ զի արարեր դու զայն, անիծեա՛լ լիջիր դու յամենայն անասնոց եւ յամենայն գազանաց երկրի. ՚ի վերայ լանջաց եւ որովայնի քոյ գնասցես, եւ հո՛ղ կերիցես զամենայն աւուրս կենաց քոց։ 15 Եւ եդից թշնամութիւն ՚ի մէջ քո եւ ՚ի մէջ կնոջդ, եւ ՚ի մէջ զաւակի քոյ եւ ՚ի մէջ զաւակի դորա. նա սպասեսցէ քո՛ւմ գլխոյ, եւ դու սպասեսցես նորա՛ գարշապարի։ 16 Եւ ցկինն ասէ. Բազմացուցանելո՛վ բազմացուցից զտրտմութիւնս քո եւ զհեծութիւնս քո. տրտմութեամբ ծնցես որդիս. եւ առ այր քո դարձ քո, եւ նա՛ տիրեսցէ քեզ։ 17 Եւ ցԱդամ ասէ. Փոխանակ զի լուար ձայնի կնոջդ քոյ, եւ կերար ՚ի ծառոյ անտի, յորմէ պատուիրեցի քեզ անտի միա՛յն չուտել, եւ կերար ՚ի նմանէ, անիծեա՛լ լիցի երկիր ՚ի գործս քո. տրտմութեամբ կերիցես զնա զամենայն աւուրս կենաց քոց։ 18 Փո՛ւշ եւ տատասկ բուսուսցէ՛ քեզ. եւ կերիցես զբանջար վայրի։ 19 Քրտամբք երեսաց քոց կերիցես զհաց քո, մինչեւ դարձցիս յերկիր ուստի առար. զի հող էիր եւ ՚ի հո՛ղ դարձցիս։ 20 Եւ կոչեաց Ադամ զանուն կնոջ իւրոյ կեանս. զի նա՛ է մայր ամենայն կենդանեաց։ 21 Եւ արա՛ր Տէր Աստուած Ադամայ եւ կնոջ նորա հանդերձս մաշկեղէնս, եւ զգեցո՛յց զնոսա։ 22 Եւ ասէ Տէր Աստուած. Ահա Ադամ եղեւ իբրեւ զմի ՚ի մէնջ՝ գիտել զբարի եւ զչար։ Եւ արդ գուցէ ձգիցէ զձեռն եւ առնուցու ՚ի ծառոյն կենաց, ուտիցէ եւ կեցցէ յաւիտեան։ 23 Եւ եհան արձակեաց զնա Տէր Աստուած ՚ի դրախտէ անտի փափկութեան՝ գործե՛լ զերկիր ուստի առաւ։ 24 Եւ եհան զԱդամ, եւ բնակեցո՛յց յանդիման դրախտին փափկութեան. եւ հրամայեաց քերոբէից եւ բոցեղէն սրոյ շուրջանակաւ պահել զճանապարհս ծառոյն կենաց։

4
Գլուխ Դ

Գ 1 Եմո՛ւտ Ադամ առ Եւայ կին իւր, եւ յղացաւ եւ ծնաւ զԿային. եւ ասէ. Ստացա՛յ մարդ Աստուծով[22]։ 2 Եւ յաւել ծնանել զեղբայր նորա զՀաբէլ։ Եւ եղեւ Հաբէլ հովիւ խաշանց, եւ Կային գործէր զերկիր։ 3 Եւ եղեւ յետ աւուրց՝ եբեր Կային ՚ի պտղոյ երկրի պատարա՛գ Աստուծոյ[23]։ 4 Ա՛ծ եւ Հաբէլ յանդրանկաց խաշանց իւրոց եւ ՚ի պարարտաց նոցա։ Եւ հայեցաւ Աստուած յԱբէլ եւ ՚ի պատարագս նորա[24]։ 5 Եւ ՚ի Կային եւ ՚ի զոհս նորա ո՛չ նայեցաւ։ Եւ տրտմեցաւ Կային յոյժ, եւ խոնարհեցան անկան երեսք իւր[25]։ 6 Եւ ասէ Տէր Աստուած ցԿային. Ընդէ՞ր տրտմեցար, կամ ընդէ՞ր խոնարհեցան անկան երեսք քո։ 7 Ո՛չ ապաքէն եթէ ուղի՛ղ մատուցանես, եւ ուղիղ ո՛չ բաժանես՝ մեղա՛ր. լո՛ւռ լեր, առ քե՛զ լիցի դա՛րձ նորա, եւ դո՛ւ տիրեսցես նմա։ 8 Եւ ասէ Կային ցՀաբէլ եղբայր իւր. Ե՛կ երթիցուք ՚ի դաշտ։ Եւ եղեւ իբրեւ չոգան ՚ի դաշտ անդր, յարեաւ Կային ՚ի վերայ Աբիլի եղբօր իւրոյ եւ սպա՛ն զնա։ 9 Եւ ասէ Տէր Աստուած ցԿային. Ո՞ւր է Հաբէլ եղբայր քո։ Եւ նա ասէ. Չգիտե՛մ. միթէ պահապա՞ն իցեմ եղբօրն իմոյ[26]։ 10 Եւ ասէ Աստուած. Զի՞նչ գործեցեր զայդ. գոչումն արեան եղբօր քո բողոքէ՛ առ իս յերկրէ։ 11 Եւ արդ՝ անիծեա՛լ լիջիր դու ՚ի վերայ երկրի, որ եբաց զբերան իւր ընդունել զարիւն եղբօր քոյ ՚ի ձեռաց քոց։ 12 Զի գործիցես զերկիր՝ եւ ո՛չ յաւելցէ տալ քեզ զզօրութիւն իւր. երերեա՛լ եւ տատանեալ եղիցես ՚ի վերայ երկրի[27]։ 13 Եւ ասէ Կային ցՏէր Աստուած. Մե՛ծ է պատիժ իմ քան զթողուլդ զիս։ 14 Եթէ հանես զիս այսօր յերեսաց երկրէ, եւ յերեսաց քոց թաքեայց. եւ լինիցիմ երերեալ եւ տատանեալ յերկրի. եւ եղիցի ամենայն որ գտանիցէ զիս՝ սպանցէ՛ զիս։ 15 Եւ ասէ ցնա Տէր Աստուած. Ո՛չ այդպէս։ Ամենայն որ սպանանէ զԿային, եւթն վրէժս լուծցէ։ Եւ եդ Տէր Աստուած նշա՛ն ՚ի Կային՝ չսպանանե՛լ զնա ամենայնի որ գտանիցէ զնա։ 16 Եւ ե՛լ Կային յերեսաց Աստուծոյ. եւ բնակեցաւ յերկրին Նայիդ յանդիման Եդեմայ[28]։ 17 Եմո՛ւտ Կային առ կին իւր, եւ յղացաւ եւ ծնաւ զԵնոք։ Եւ շինէ՛ր քաղաք, եւ դնէ՛ր անուն քաղաքին յանուն որդւոյ իւրոյ Ենոքայ[29]։ 18 Եւ եղեւ որդի Ենոքայ Գայերիդադ։ Եւ Գայերիդադ ծնաւ զՄայիէլ։ Եւ Մայիէլ ծնաւ զՄաթուսաղա։ Եւ Մաթուսաղա ծնաւ զՂամէք։ 19 Եւ ա՛ռ իւր Ղամէք երկուս կանայս. անուն միումն Ադդա, եւ անուն երկրորդին Սէլլա։ 20 Եւ ծնաւ Ադդա զՅովբէլ. նա՛ է հայր այնոցիկ որ բնակեալ են ՚ի վրանս խաշնարածաց։ 21 Եւ անուն եղբօր նորա Յովբաղ։ Նա՛ է հայր՝ որ եցոյց զերգս եւ զքնարս[30]։ 22 Եւ Սէլլա ծնաւ զԹոբէլ, եւ էր ճարտարապետ դարբին՝ պղնձոյ եւ երկաթոյ. եւ քոյր Թովբելայ Նոյեմա[31]։ 23 Եւ ասէ Ղամէք ցկանայս իւր ցԱդդա եւ ցՍէլլա. Լուարո՛ւք ձայնի իմում կանայք Ղամեքայ, եւ ո՛ւնկն դիք բանից իմոց. զի այր սպանի ՚ի վէ՛րս ինձ, եւ երիտասարդ՝ ՚ի հարուածս ինձ։ 24 Զի թէ եւթն անգամ վրէժք խնդրիցին ՚ի Կայենէ. ապա եւ ՚ի Ղամեքայ եւթանասնեկին եւթն[32]։

Դ 25 Եմո՛ւտ Ադամ առ Եւայ կին իւր, եւ յղացաւ եւ ծնաւ որդի. եւ անուանեաց զանուն նորա Սէթ . ասէ. Զի յարոյց ինձ Աստուած զաւակ ա՛յլ փոխանակ Հաբիլի զոր սպանն Կային[33]։ 26 Եւ Սեթայ եղեւ որդի, եւ անուանեաց զանուն նորա Էնո՛վս. նա յուսացաւ կոչել զանուն Տեառն Աստուծոյ։

5
Գլուխ Ե

1 Ա՛յս է գիր արարածոց մարդկան. յաւուր յորում արար Աստուած զԱդամ. ըստ պատկերի՛ Աստուծոյ ստեղծ զնա. 2 արու եւ է՛գ արար զնոսա, եւ օրհնեաց զնոսա. եւ անուանեաց զանուն նոցա Ադամ, յաւո՛ւր յորում արար զնոսա։ 3 Եկեա՛ց Ադամ ամս երկերի՛ւր եւ երեսուն. եւ ծնաւ ըստ կերպարանաց իւրոց եւ ըստ պատկերի իւրում. եւ անուանեաց զանուն նորա Սէ՛թ[34]։ 4 Եւ եղեն աւուրք Ադամայ յետ ծնանելոյ նորա զՍէթ՝ ամք եւթնհարեւր. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս[35]։ 5 Եւ եղեն ամենայն աւուրք Ադամայ զորս եկեաց, ամք ինն հարեւր եւ երեսուն, եւ մեռաւ։ 6 Եւ եկեաց Սէթ ամս երկերի՛ւր եւ հինգ, եւ ծնաւ զԵնովս։ 7 Եւ եկեաց Սէթ յետ ծնանելոյ նորա զԵնովս՝ ամս եւթնհարեւր եւ եւթն. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս։ 8 Եւ եղեն ամենայն աւուրք Սէթայ, ամք ի՛նն հարեւր եւ երկոտասան, եւ մեռաւ։ 9 Եւ եկեաց Ենովս ամս հարեւր եւ իննըսուն, եւ ծնաւ զԿայնայն։ 10 Եւ եկեաց Ենովս յետ ծնանելոյ նորա զԿայնայն՝ ամս եւթնհարեւր եւ տասն եւ հինգ, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս[36]։ 11 Եւ եղեն ամենայն աւուրք Ենովսայ՝ ամք ի՛նն հարեւր եւ հինգ, եւ մեռաւ։ 12 Եւ եկեաց Կայնայն ամս հարեւր եւ եւթանասուն, եւ ծնաւ զՄաղաղայէլ[37]։ 13 Եւ եկեաց Կայնայն յետ ծնանելոյ նորա զՄաղաղայէլ, ամս եւթնհարեւր եւ քառասուն, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս[38]։ 14 Եւ եղեն ամենայն աւուրք Կայնայնայ՝ ամք ինն հարեւր եւ տասն, եւ մեռաւ։ 15 Եւ եկեաց Մաղաղայէլ ամս հարեւր եւ վաթսո՛ւն եւ հինգ, եւ ծնաւ զՅարէդ։ 16 Եւ եկեաց Մաղաղայէլ յետ ծնանելոյ նորա զՅարէդ՝ ամս եւթնհարեւր եւ երեսուն. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս։ 17 Եւ եղեն ամենայն աւուրք Մաղաղայելի՝ ամք ութ հարեւր եւ իննսուն եւ հինգ, եւ մեռաւ։ 18 Եւ եկեաց Յարէդ ամս հարեւր եւ վաթսուն եւ երկու, եւ ծնաւ զԵնոք։ 19 Եւ եկեաց Յարէդ յետ ծնանելոյ նորա զԵնոք՝ ամս ութ հարեւր. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս։ 20 Եւ եղեն ամենայն աւուրք Յարեդի՝ ամք ինն հարեւր վաթսուն եւ երկուք, եւ մեռաւ։ 21 Եւ եկեաց Ենոք ամս հարեւր վաթսուն եւ հինգ, եւ ծնաւ զՄաթուսաղա։ 22 Եւ հաճո՛յ եղեւ Ենոք Աստուծոյ յետ ծնանելոյ նորա զՄաթուսաղա՝ ամս երկերիւր։ Եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս[39]։ 23 Եւ եղեն ամենայն աւուրք Ենոքայ՝ ամք երեք հարեւր եւ վաթսուն եւ հինգ։ 24 Եւ հաճո՛յ եղեւ Ենոք Աստուծոյ. եւ ո՛չ ուրեք գտանէր, զի փոխեա՛ց զնա Աստուած։ 25 Եւ եկեաց Մաթուսաղա ամս հարիւր ութսուն եւ եւթն, եւ ծնաւ զՂամէք։ 26 Եւ եկեաց Մաթուսաղա յետ ծնանելոյ նորա զՂամէք՝ ամս եւթնհարեւր ութսուն եւ երկու. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս[40]։ 27 Եւ եղեն ամենայն աւուրք Մաթուսաղայի զորս եկեաց, ամք իննհարեւր վաթսուն եւ ինն, եւ մեռաւ։ 28 Եւ եկեաց Ղամէք ամս հարեւր ութսուն եւ ութ. եւ ծնաւ որդի. 29 եւ անուանեաց զանուն նորա Նո՛յ. ասէ՝ սա՛ հանգուսցէ զմեզ ՚ի գործոց մերոց եւ ՚ի տրտմութեանց ձեռաց մերոց, եւ յերկրէ զոր անէծ Տէր Աստուած։ 30 Եւ եկեաց Ղամէք յետ ծնանելոյ նորա զՆոյ՝ ամս հինգհարեւր եւ վաթսուն եւ հինգ, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս։ 31 Եւ եղեն ամենայն աւուրք Ղամեքայ՝ ամք եւթն հարիւր յիսուն եւ երեք, եւ մեռաւ։ 32 Եւ էր Նոյ ամաց հինգ հարիւրից, եւ ծնաւ Նոյ երիս որդիս. զՍէմ, զՔամ, եւ զՅաբէթ[41]։

6
Գլուխ Զ

1 Եւ եղեւ իբրեւ սկսաւ մարդիկն բազմանալ ՚ի վերայ երկրի. եւ դստերք ծնան նոցա[42]։ 2 Տեսեալ որդւոցն Աստուծոյ զդստերսն մարդկան զի գեղեցի՛կ էին, առին իւրեանց կանայս յամենեցունց զոր ընտրեցին։ 3 Եւ ասէ Տէր Աստուած. Մի՛ մնասցէ ոգի իմ ՚ի մարդկա՛նդ յայդմիկ յաւիտեան. վասն լինելոյ դոցա մարմին։ Եւ եղիցին աւո՛ւրք դոցա ամք հարիւր քսան։ 4 Եւ սկա՛յք էին ՚ի վերայ երկրի յաւո՛ւրսն յայնոսիկ։ Եւ յետ այնորիկ իբրեւ մտանէին որդիքն Աստուծոյ առ դստերսն մարդկան, եւ ծնա՛ն իւրեանց որդիս. նոքա էին սկայքն որ յաւիտենից ա՛րք անուանիք[43]։ 5 Եւ իբրեւ ետես Տէր Աստուած եթէ բազմացան չարիք մարդկան ՚ի վերայ երկրի. եւ ամենայն ոք խորհէր ՚ի սրտի իւրում խնամո՛վ ՚ի չարիս զամենայն աւուրս։ 6 Եւ ստրջացա՛ւ Աստուած զի արար զմարդն ՚ի վերայ երկրի. եւ մտախո՛հ եղեւ ՚ի սրտի իւրում։ 7 Եւ ասէ Տէր Աստուած. Ջնջեցի՛ց զամենայն մարմին զոր արարի յերեսաց երկրի, ՚ի մարդոյ մինչեւ յանասուն. եւ ՚ի սողնոց մինչեւ ՚ի թռչունս երկնից. զի բարկացա՛յ զի արարի զնոսա[44]։ 8 Բայց Նոյ եգիտ շնորհս առաջի Տեառն Աստուծոյ։

Ե 9 Եւ ա՛յս են ծնունդք Նոյի։ Նոյ՝ ա՛յր արդար կատարեալ էր յազգի անդ իւրում. եւ հաճո՛յ եղեւ Նոյ Աստուծոյ։ 10 Եւ ծնաւ Նոյ երիս որդիս. զՍէմ, զՔամ, զՅաբէթ։ 11 Եւ ապականեցա՛ւ երկիր առաջի Աստուծոյ, եւ լցա՛ւ երկիր անիրաւութեամբք։ 12 Եւ ետես Տէր Աստուած զերկիր, եւ էր ապականեալ. զի ապականեա՛ց ամենայն մարմին զճանապարհս իւր ՚ի վերայ երկրի։ 13 Եւ ասէ Տէր Աստուած ցՆոյ. Ժամանակ ամենայն մարդոյ հասեա՛լ է առաջի իմ. զի լցա՛ւ երկիր անիրաւութեամբք ՚ի նոցանէ. եւ ահա ես ապականեցի՛ց զնոսա՝ եւ զերկիր։ 14 Արդ՝ արա՛ դու քեզ տապան ՚ի չորեքկուսի փայտից, խո՛րշս խորշս գործեսցես զտապանն. եւ նաւթի՛ւ ծեփեսցես զնա ներքոյ եւ արտաքոյ։ 15 Եւ այսպէս արասցես զտապանն. յերեքհարեւր կանգնոյ զերկայնութիւն տապանին, եւ ՚ի յիսուն կանգնոյ զլայնութիւնն, եւ յերեսուն կանգնոյ զբարձրութիւնն։ 16 Քաղելո՛վ գործեսցես զտապանն, եւ ՚ի մի՛ կանգուն կատարեսցես զնա ՚ի վերուստ. եւ զդուրս տապանին ՚ի կողմանէ՛ արասցես։ Ներքնատո՛ւնս եւ միջնատո՛ւնս. եւ վերնատո՛ւնս գործեսցես ՚ի նմա[45]։ 17 Եւ ահա ես ածից ջրհեղեղ ջրոյ ՚ի վերայ երկրի, ապականե՛լ զամենայն մարմին յորում է շունչ կենդանի ՚ի ներքոյ երկնից. եւ ինչ որ իցէ ՚ի վերայ երկրի՝ սատակեսցի։ 18 Եւ եդից զուխտ իմ ընդ քեզ. եւ մտցես ՚ի տապանն. դո՛ւ եւ որդիք քո, եւ կին քո, եւ կանայք որդւոց քոց ընդ քեզ։ 19 Եւ յամենայն անասնոց եւ յամենայն գազանաց եւ յամենայն մարմնոյ. երկու երկու յամենայնէ մուծցես ՚ի տապանն բուծանել ընդ քեզ. արու եւ է՛գ լինիցին։ 20 Յամենայն հաւուց թռչնոց ըստ ազգի, եւ յամենայն անասնոց ըստ ազգի. եւ յամենայն սողնոց երկրի ըստ ազգի իւրեանց. երկո՛ւ երկու յամենայնէ մտանիցեն առ քեզ կերակրել ընդ քեզ արո՛ւ եւ էգ[46]։ 21 Եւ դու առնուցուս քեզ յամենայն կերակրոց զոր ուտիցէք, եւ ժողովեսցես դու առ քեզ. եւ եղիցի քե՛զ եւ նոցա կերակուր[47]։ 22 Եւ արար Նոյ զամենայն զոր պատուիրեաց նմա Տէր Աստուած. նո՛յնպէս եւ արար[48]։

7
Գլուխ Է

1 Եւ ասէ Տէր Աստուած ցՆոյ. Մո՛ւտ դու եւ ամենայն տուն քո ՚ի տապանդ. զի զքե՛զ տեսի արդար առաջի իմ յազգիդ յայդմիկ[49] ։ 2 Եւ յամենայն անասնոց սրբոց մո՛յծ ընդ քեզ եւթն եւթն արո՛ւ եւ էգ, եւ յամենայն անասնոց որ ո՛չ են սուրբ, երկո՛ւս երկուս արու եւ էգ։ 3 Եւ ՚ի թռչնոց երկնից սրբոց՝ եւթն եւթն արու եւ էգ. եւ ՚ի թռչնոց որ ո՛չ սուրբ են՝ երկու երկու արո՛ւ եւ էգ, բուծանել զաւակ ՚ի վերայ ամենայն երկրի։ 4 Եւ ա՛յլեւս եւթն օր, եւ ածից ես անձրեւ ՚ի վերայ երկրի զքառասուն տիւ եւ զքառասուն գիշեր, եւ ջնջեցի՛ց զամենայն հասակ զոր արարի յերեսա՛ց երկրի։ 5 Եւ արա՛ր Նոյ զամենայն, զոր միանգամ պատուիրեաց նմա Տէր Աստուած։ 6 Նո՛յ էր ամաց վեց հարիւրոց, եւ ջրհեղեղ ջուրցն եղեւ ՚ի վերայ երկրի։ 7 Եւ եմուտ Նոյ եւ որդիք իւր, եւ կին նորա, եւ կանայք որդւոց նորա ընդ նմա ՚ի տապանն վասն ջո՛ւրցն հեղեղի։ 8 Եւ ՚ի թռչնոց սրբոց, եւ ՚ի թռչնոց որ ո՛չ սուրբ էին. եւ յամենայն սողնոց որ սողին ՚ի վերայ երկրի[50], 9 երկու երկու մտին առ Նոյ ՚ի տապան անդր՝ արու եւ էգ, որպէս պատուիրեաց նմա Տէր Աստուած[51]։ 10 Եւ եղեւ յետ եւթն աւուր, եւ ջուր ջրհեղեղին եղեւ՛ ՚ի վերայ երկրի։ 11 Յամին վեցհարիւրորդի կենացն Նոյի. յեւթներորդում ամսեանն ՚ի քսան եւ եւթն ամսոյն. եւ պատառեցան ամենայն աղբիւրք անդնդոց բազմաց. եւ սահանք երկնից բացան[52]։ 12 Եւ եղեւ անձրեւ ՚ի վերայ երկրի զքառասուն տիւ, եւ զքառասուն գիշեր։ 13 Յաւուր յայնմիկ եմուտ Նոյ. Սէմ, Քամ, Յաբէթ. որդիք Նոյի, եւ կին Նոյի, եւ երեք կանայք որդւոց նորա ընդ նմա ՚ի տապան անդր։ 14 Նոքա եւ ամենայն գազանք ըստ ազգի, եւ ամենայն անասուն ըստ ազգի իւրեանց, եւ ամենայն սողուն շարժուն ՚ի վերայ երկրի ըստ ազգի իւրեանց։ Եւ ամենայն հաւ թռչուն ըստ ազգի իւրում[53], 15 մտին առ Նոյ ՚ի տապան անդր երկու երկու յամենայն մարմնոյ յորում է շունչ կենդանի[54]։ 16 Եւ որ մտանէինն՝ արու եւ էջ յամենայն մարմնոյ մտանէին, որպէս պատուիրեա՛ց Աստուած Նոյի։ 17 Եւ փակեա՛ց Տէր Աստուած արտաքոյ նորա զտապանն։ Եւ եղեւ ջրհեղեղ զքառասուն տիւ եւ զքառասուն գիշեր ՚ի վերայ երկրի։ Եւ բազմացա՛ւ ջուրն եւ վերացոյց զտապանն. եւ բարձրացաւ յերկրէ։ 18 Եւ զօրանայր ջուրն եւ բազմանայր յոյժ ՚ի վերայ երկրի։ Եւ շրջէր տապանն ՚ի վերայ ջրոց։ 19 Եւ սաստկանայր ջուրն յոյժ յո՛յժ ՚ի վերայ երկրի եւ ծածկէր զամենայն լերինս բարձունս որ էին ՚ի ներքոյ երկնից։ 20 Հնգետասա՛ն կանգուն բարձրացաւ ջուրն ՚ի վեր. եւ ծածկեաց զամենայն լերինս։ 21 Եւ մեռա՛ւ ամենայն մարմին շարժուն ՚ի վերայ երկրի, թռչնոց եւ անասնոց եւ գազանաց. եւ ամենայն սողուն զեռուն ՚ի վերայ երկրի, եւ ամենայն մարդ։ 22 Եւ ամենայն որ ունէր շունչ կենդանի յըռնգունս իւր. եւ ամենայն որ ինչ էր ՚ի վերայ ցամաքի մեռա՛ւ։ 23 Եւ ջնջեա՛ց զամենայն հասակ որ էր ՚ի վերայ երեսաց երկրի, ՚ի մարդոյ մինչեւ յանասուն. ՚ի սողնոց մինչեւ ՚ի թռչունս երկնից. եւ ջնջեցան յերկրէ։ Եւ մնաց միայն Նո՛յ եւ որ ընդ նմա էին ՚ի տապանի անդ[55]։ 24 Եւ բարձրացա՛ւ ջուրն ՚ի վերայ երկրի աւուրս հարիւր եւ յիսուն։

8
Գլուխ Ը

1 Եւ յիշեաց Աստուած զՆոյ եւ զամենայն գազանս, եւ զամենայն անասունս, եւ զամենայն թռչունս որ էին ընդ նմա ՚ի տապանի անդ. եւ ած Աստուած հողմ ՚ի վերայ երկրի, եւ դադարեաց ջուրն։ 2 Եւ խցան աղբիւրք անդընդոց, եւ սահանք երկնից. եւ արգելա՛ւ անձրեւ յերկնից։ 3 Եւ զիջանէր տակաւ, երթայր ջուրն եւ թուլանա՛յր յերկրէ եւ նուազէր ջուրն յետ հարիւր եւ յիսուն աւուր[56]։ 4 Եւ նստա՛ւ տապանն յեւթներորդում ամսեանն ՚ի քսան եւ եւթն ամսոյն ՚ի լերինս Արարատայ[57]։ 5 Եւ ջուրն երթայր եւ նուազէր մինչեւ ՚ի տասներորդ ամիսն։ Իսկ յամսեանն մետասաներորդի, որ օր առաջին էր ամսոյն՝ երեւեցա՛ն գլուխք լերանց։ 6 Եւ եղեւ յետ քառասուն աւուր եբա՛ց Նոյ զպատուհան տապանին զոր արար։ 7 Եւ արձակեաց զագռաւն, եւ ել. եւ անդրէն ո՛չ դարձաւ մինչեւ ցամաքել ջրոյն յերկրէ[58]։ 8 Եւ արձակեաց զաղաւնին զհետ նորա տեսանել թէ ցածուցեա՞լ իցէ ջուրն յերեսաց երկրի[59]։ 9 Եւ չգտեալ աղաւնւոյն հանգիստ ոտից իւրոց՝ դարձա՛ւ անդրէն առ նա ՚ի տապան անդր. զի ջո՛ւր դեռ ունէր զամենայն երեսս երկրի։ Եւ ձգեաց զձեռն եւ ընկալաւ զնա, եւ առ զնա անդրէն առ ի՛ւր ՚ի տապան անդր[60]։ 10 Եւ դադարեաց եւս աւուրս եւթն, եւ դարձաւ արձակեաց զաղաւնին ՚ի տապանէ անտի[61]։ 11 Եւ դարձաւ առ նա աղաւնին ընդ երեկս, եւ ունէր տերեւ ձիթենւոյ շի՛ղ ՚ի բերան իւրում. եւ գիտա՛ց Նոյ, թէ ցածուցեալ են ջուրքն յերկրէ[62]։ 12 Եւ դադարեաց աւուրս եւթն եւս, եւ դարձեալ արձակեա՛ց զաղաւնին։ Եւ ո՛չ եւս յաւելաւ դառնալ առ նա[63]։ 13 Եւ եղեւ ՚ի վեցհարիւրորդի եւ ՚ի միո՛ւմ ամի կենաց Նոյի, յամսեանն առաջնում որ օր մի էր ամսոյն, նուազեա՛ց ջուրն յերեսաց երկրի։ Եւ եբա՛ց Նոյ զձեղուն տապանին զոր արար ։ Եւ ետես զի նուազեալ էր ջուրն յերեսաց երկրի[64]։ 14 Իսկ յամսեանն եւթներորդի, որ օր քսան եւ եւթն էր ամսոյն՝ ցամաքեցա՛ւ երկիր[65]։ 15 Եւ խօսեցաւ Տէր Աստուած ընդ Նոյի եւ ասէ. 16 Ե՛լ ՚ի տապանէ այտի, դու եւ կին քո, եւ որդիք քո, եւ կանայք որդւոց քոց ընդ քեզ։ 17 Եւ ամենայն գազանք որ են ընդ քեզ, եւ ամենայն մարմին ՚ի թռչնոց մինչեւ ցանասունս. եւ զամենայն սողո՛ւն զեռուն երկրի հա՛ն ընդ քեզ, եւ զեռասցեն ՚ի վերայ երկրի։ Եւ աճեցէ՛ք եւ բազմացարուք ՚ի վերայ երկրի։ 18 Եւ ե՛լ Նոյ. եւ կին նորա եւ որդիք նորա, եւ կանայք որդւոց նորա ընդ նմա։ 19 Եւ ամենայն գազան, եւ ամենայն սողո՛ւն շարժուն, եւ ամենայն թռչուն յերկրէ ըստ ազգի իւրեանց, ելին ՚ի տապանէ անտի։

Զ 20 Եւ շինեաց Նոյ սեղան Աստուծոյ։ Եւ առ յամենայն անասնոց սրբոց, եւ յամենայն թռչնոց սրբոց, եւ եհան ողջակէզ ՚ի վերայ սեղանոյն[66]։ 21 Եւ հոտոտեցաւ Տէր Աստուած ՚ի հոտ անուշից։ Եւ ասէ Տէր Աստուած, ածեալ զմտաւ. Ո՛չ եւս յաւելից անիծանել զերկիր վասն գործոց մարդկան։ Զի միտք մարդկան հաստատեա՛լ են ՚ի խնամս չարի ՚ի մանկութենէ իւրմէ։ Արդ՝ ո՛չ եւս յաւելից հարկանել զամենայն մարմին կենդանի որպէս արարի[67]։ 22 Այսուհետեւ զամենայն աւուրս երկրի՝ սե՛րմն եւ հունձք, ցո՛ւրտ եւ տօթ, ամա՛ռն եւ գարուն, զտիւ եւ զգիշեր մի՛ դադարեսցեն։

9
Գլուխ Թ

1 Եւ օրհնեա՛ց Աստուած զՆոյ եւ զորդիս նորա. եւ ասէ ցնոսա. Աճեցէ՛ք եւ բազմացարո՛ւք եւ լցէ՛ք զերկիր եւ տիրեցէ՛ք դմա։ 2 Եւ ա՛հ եւ երկիւղ ձեր եղիցի ՚ի վերայ ամենայն գազանաց երկրի. եւ ՚ի վերայ ամենայն թռչնոց երկնից, եւ ՚ի վերայ ամենայն զեռնոց երկրի, եւ ՚ի վերայ ամենայն ձկանց ծովու. զորս ընդ ձեռա՛մբ ձերով ետու։ 3 Եւ ամենայն զեռուն որ է կենդանի, ձե՛զ լիցի ՚ի կերակուր. իբրեւ զբանջար խոտոյ ետո՛ւ ձեզ զամենայն։ 4 Բայց զմիս արեամբ շնչոյ մի՛ ուտիցէք։ 5 Քանզի եւ զձե՛ր արիւն շնչոյ խնդրեցից, ՚ի ձեռաց ամենայն գազանաց խնդրեցից զնա, եւ ՚ի ձեռաց մարդոյ. ՚ի ձեռաց առն զշունչ արեան եղբօր իւրոյ խնդրեցից[68]։ 6 Որ հեղու զարիւն մարդոյ, փոխանակ արեան նորա հեղցի՛ արիւն նորա։ Զի ՚ի պատկե՛ր Աստուծոյ արարի ես զմարդն։ 7 Այլ դուք աճեցէ՛ք եւ բազմացարո՛ւք՝ եւ լցէ՛ք զերկիր, եւ բազմացարո՛ւք ՚ի վերայ դորա։ 8 Եւ խօսեցա՛ւ Տէր Աստուած ընդ Նոյի, եւ ընդ որդիս նորա որ ընդ նմա էին՝ եւ ասէ. 9 Եւ ահաւասիկ ես հաստատե՛մ զուխտ իմ ընդ ձեզ, եւ ընդ զաւակի ձերում յետ ձեր: 10 Եւ ընդ ամենայն շնչոյ կենդանւոյ որ ընդ ձե՛զ են, ՚ի թռչնոց եւ յանասնոց եւ յամենայն գազանաց երկրի որ ընդ ձեզ. եւ յամենեցունց որ ելին ՚ի տապանէ անտի, եւ ամենայն անասնոց երկրի։ 11 Եւ հաստատեցի՛ց զուխտ իմ ընդ ձեզ. եւ ո՛չ եւս մեռանիցի ամենայն մարմին ՚ի ջրհեղեղէ. եւ ո՛չ եւս եղիցի ջրհեղեղ ջուրց ապականել զամենայն երկիր[69]։ 12 Եւ ասէ Տէր Աստուած ցՆոյ. Ա՛յս է նշան ուխտին զոր ես տաց ընդ իս եւ ընդ ձեզ, եւ ՚ի մէջ ամենայն շնչոյ կենդանւոյ որ է՛ ընդ ձեզ, յազգս յաւիտենից[70]։ 13 Զաղեղն իմ եդից յամպս, եւ եղիցի ՚ի նշանակ յաւիտենական ուխտին ընդ իս եւ ընդ ամենայն երկիր[71]։ 14 Եւ եղիցի ՚ի գումարել ինձ զամպս ՚ի վերայ երկրի, երեւեսցի աղեղն իմ յամպս։ 15 Եւ յիշեցից զուխտ իմ որ ընդ իս եւ ընդ ձեզ, եւ ՚ի մէջ ամենայն շնչոյ կենդանւոյ յամենայն մարմին. եւ ո՛չ եւս եղիցի ջրհեղեղ ՚ի սատակել զամենայն մարմին։ 16 Եւ եղիցի աղեղն իմ յամպս. եւ տեսից, յիշե՛լ զուխտն յաւիտենական ՚ի մէջ իմ եւ ՚ի մէջ ամենայն շնչոյ կենդանւոյ յամենայն մարմնի որ է ՚ի վերայ երկրի[72]։ 17 Եւ ասէ Աստուած ցՆոյ. Ա՛յս է նշան ուխտին զոր ուխտեցի ես ընդ իս եւ ընդ ձեզ, եւ ՚ի մէջ ամենայն մարմնոյ որ է ՚ի վերայ երկրի[73]։ 18 Եւ էին որդիք Նոյի որ ելին ՚ի տապանէ անտի. Սէմ, Քամ, Յաբեթ. Քամ էր հա՛յր Քանանու։ 19 Երեք սոքա էին որդիք Նոյի, եւ ՚ի նոցանէ՛ սփռեցան ընդ ամենայն երկիր։

Է 20 Եւ սկսաւ Նոյ, այր հողագործ զերկիր գործել. եւ տնկեաց այգի՛։ 21 Եւ արբ ՚ի գինւոյն եւ արբեցաւ. եւ մերկացա՛ւ ՚ի տան իւրում։ 22 Եւ ետե՛ս Քամ հայր Քանանու զմերկութիւն հօր իւրոյ, եւ ել պատմեաց երկուց եղբարց իւրոց արտաքոյ։ 23 Եւ առեալ Սեմա՛յ եւ Յաբեթի հանդերձ, եդին ՚ի վերայ թիկանց երկոցուն, եւ գնացին յե՛տս յետս, եւ ծածկեցին զմերկութիւն հօրն իւրեանց. եւ զերեսս իւրեանց յե՛տս ընդդէ՛մ ունէին, եւ զմերկութիւն հօրն իւրեանց ո՛չ տեսին։ 24 Եւ սթափեցա՛ւ Նոյ ՚ի գինւոյ անտի իւրմէ, եւ գիտա՛ց զինչ արար ընդ նա որդին իւր կրտսեր[74]։ 25 Եւ ասէ. Անիծեալ Քանան մանուկ, եւ եղիցի ծառա՛յ եղբարց իւրոց։ 26 Եւ ասէ. 0 րհնեալ Տէր Աստուած, Աստուած Սեմայ, եւ եղիցի Քանան ծառա՛յ նորա։ 27 Ընդարձակեսցէ՛ Աստուած Յաբեթի, եւ բնակեսցէ ՚ի տան Սեմայ. եւ եղիցի Քանան ծառա՛յ նոցա։ 28 Եւ եկեաց Նոյ յետ ջրհեղեղին՝ ամս երեքհարիւր յիսուն։ 29 Եւ եղեն ամենայն աւուրք Նոյի, ամք իննհարեւր եւ յիսուն. եւ մեռաւ։

10
Գլուխ Ժ

Ը 1 Եւ ա՛յս են ծնունդք որդւոցն Նոյի. Սէ՛մ, Քամ, Յաբեթ. եւ ծնան նոցա որդիք յետ ջրհեղեղին։ 2 Որդիք Յաբեթի. Գամեր, եւ Մագովգ, եւ Մադա, եւ Յաւան, եւ Ելիսա, եւ Թոբէլ, եւ Մոսոք, եւ Թիրաս։ 3 Եւ որդիք Գամերայ՝ Ասքանա՛զ. եւ Րիփաթ, եւ Թորգոմա[75]։ 4 Եւ որդիք Յաւանայ՝ Եղիսա եւ Թարսիս. Կիտացիք, եւ Ռոդացիք[76]։ 5 Եւ ՚ի սոցանէ՛ մեկնեցան կղզիք ազգաց յերկրի իւրեանց. իւրաքանչի՛ւր ըստ լեզուս յա՛զգս իւրեանց եւ ՚ի տոհմս իւրեանց։ 6 Եւ որդիք Քամայ՝ Քո՛ւշ, եւ Մեստրեմ, Փո՛ւդ, եւ Քանան։ 7 Եւ որդիք Քուշայ Սաբա, եւ Եւիլա, եւ Սաբաթա, եւ Ռեգմա, եւ Սաբակաթա։ Եւ որդիք Ռեգմայ, Սաբա եւ Յուդադան[77]։ 8 Եւ Քուշ ծնաւ զՆեբրովթ. նա՛ սկսաւ լինել հսկայ ՚ի վերայ երկրի[78]։ 9 Եւ նա էր սկայ որսո՛րդ առաջի Տեառն Աստուծոյ. վասն այնորիկ ասեն, իբրեւ զՆեբրովթ սկայ առաջի Տեառն Աստուծոյ։ 10 Եւ եղեւ սկիզբն թագաւորութեան նորա Բաբելովն. եւ Որէգ, եւ Աքադ. եւ Քաղանէ յերկրին Սենայար։ 11 Յերկրէն յայնմանէ ե՛լ Ասուր, եւ շինեաց զՆինուէ, եւ զՌոբովթ քաղաք. եւ զՔաղան. 12 եւ զԴասեման ՚ի մէջ Նինուէի՛ եւ ՚ի մէջ Քաղանայ, ա՛յն է քաղաք մեծ։ 13 Եւ Մեստրեմ ծնաւ զԼուդիիմացիս, եւ զՍենիիմացի՛ս եւ զՍաղբիիմացիս. եւ զՀեփթաղիիմացիս[79]. 14 եւ զՊատրոսոնիիմացիս, եւ զՔաղսոնիիմացիս, ուստի ելին Փղշտացիք. եւ զԿափթոորիմացիս[80]։ 15 Եւ Քանան ծնաւ զՍիդոն զանդրանիկ իւր, եւ զՔետացին։ 16 Եւ զՅեբուսացին, եւ զԱմովրհացին, եւ զԳերգեսացին, 17 եւ զԽեւացին, եւ զԱրուակացին, եւ զԱմինացին, 18 եւ զԱրագիոնացին, եւ զՍամարացին, եւ զԱմաթացին։ Եւ յետ այնորիկ սփռեցան ազգք Քանանացւոց։ 19 Եւ եղեն սահմանք Քանանացւոց, ՚ի Սիդոնէ մինչեւ ՚ի գա՛լ ՚ի Գերարա եւ ՚ի Գազա. մինչեւ ՚ի գա՛լ ՚ի Սոդոմ եւ ՚ի Գոմոր, եւ յԱդամա՛ եւ ՚ի Սեբոյիմ մինչեւ ՚ի Լասա։ 20 Սոքա՛ են որդիք Քամայ յազգս իւրեանց, ըստ լեզո՛ւս իւրեանց, յաշխարհս իւրեանց, եւ ՚ի տոհմս իւրեանց։ 21 Եւ Սեմայ ծնան որդիք եւ նորա, հօրն ամենայն որդւոցն Եբերայ, եղբօրն Յաբեթի երիցու[81]։ 22 Որդիք Սեմայ. Էլամ եւ Ասուր, Արփաքսադ եւ Լուդ, եւ Արամ։ 23 Եւ որդիք Արամայ. Հուս, եւ Էմուղ, եւ Գադեր, եւ Մոսոք։ 24 Եւ Արփաքսադ ծնաւ զՍաղա. եւ Սաղա ծնաւ զԵբեր[82]։ 25 Եւ Եբերայ ծնան երկու որդիք. անուն միոյն Փաղէկ. զի յաւուրս նորա բաժանեցաւ երկիր։ Եւ անուն եղբօր նորա Յեկտան։ 26 Եւ Յեկտան ծնաւ զԷլմովդադ, եւ զՍաղէք, եւ զԱսարմովդ, եւ զՅարաք։ 27 Եւ զՅոդորամ, եւ զԵզէլ, եւ զԴէկլա, 28 եւ զԳեբաղ, եւ զԱբիմէէլ, եւ զՍաբեի, 29 եւ զՈւփիր, եւ զԵւիղ՚ա, եւ զՅոբաբ։ Ամենեքեան սոքա որդիք Յեկտանայ[83]։ 30 Եւ եղեւ բնակութիւն նոցա ՚ի Մասեաց մինչեւ ՚ի գալ ՚ի Սովփերա լեառնն արեւելեայց։ 31 Սոքա՛ են որդիք Սեմայ յազգս իւրեանց, ըստ լեզուս իւրեանց, յաշխարհս իւրեանց եւ ՚ի տոհմս իւրեանց։ 32 Ա՛յս են ազգք որդւոց Նոյի ըստ ծնունդս իւրեանց ըստ տոհմս իւրեանց։ Եւ ՚ի սոցանէ սփռեցան կղզիք ազգաց ՚ի վերայ երկրի յե՛տ ջրհեղեղին։

11
Գլուխ ԺԱ

Թ 1 Եւ էր ամենայն երկիր՝ լեզու մի՛, եւ բարբառ մի՛ ամենեցուն։ 2 Եւ եղեւ ՚ի խաղալն նոցա յարեւելից, գտին դա՛շտ մի յերկիրն Սէնաար, եւ բնակեցա՛ն անդ[84]։ 3 Եւ ասեն այր ցընկեր իւր. Եկա՛յք արկցուք աղիւս, եւ թրծեսցո՛ւք զայն հրով։ Եւ եղեւ նոցա աղիւսն ՚ի տեղի՛ քարի, եւ կուպր ՚ի տեղի՛ շաղախոյ։ 4 Եւ ասեն եկա՛յք շինեսցուք մեզ քաղաք եւ աշտարակ, որոյ լինիցի գլուխն մինչեւ յերկինս. եւ արասցուք մեզ անուն յառա՛ջ քան զսփռել ՚ի վերայ երեսաց ամենայն երկրի։ 5 Եւ էջ Տէր տեսանե՛լ զքաղաքն եւ զաշտարակն զոր շինէին որդիք մարդկան[85]։ 6 Եւ ասէ Տէր. Ահա՛ ազգ մի՛ եւ լեզու մի՛ ամենեցուն, եւ զայդ սկսան գործել։ Եւ արդ՝ ո՛չինչ պակասի ՚ի նոցանէ, զամենայն զոր ինչ յօժարեսցին գործել[86]։ 7 Եկա՛յք իջցուք եւ խառնակեսցո՛ւք անդ զլեզուս նոցա, զի մի՛ լսիցեն իւրաքանչիւր բարբառոյ ընկերի իւրոյ։ 8 Եւ սփռեա՛ց զնոսա Տէր Աստուած անտի ընդ երեսս ամենայն երկրի, եւ դադարեցին ՚ի շինելոյ զքաղաքն եւ զաշտարակն։ 9 Վասն այնորիկ կոչեցաւ անուն նորա Խառնակութիւն. զի ա՛նդ խառնակեաց Տէր Աստուած զլեզուս ամենայն երկրի. եւ անտի ցրուեաց զնոսա Տէր Աստուած ընդ երեսս ամենայն երկրի[87]։

Ժ 10 Եւ ա՛յս են ծնունդք Սեմայ։ Սէմ որդի հարիւրեմեա՛ն էր յորժամ ծնաւ զԱրփաքսադ յերկրորդում ամի յետ ջրհեղեղին[88]։ 11 Եւ եկեաց Սէմ յետ ծնանելոյ նորա զԱրփաքսադ՝ ամս հինգհարիւր. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ։ 12 Եւ Արփաքսադ եկեաց ամս հարիւր երեսուն եւ հինգ, եւ ծնաւ զՍաղա։ 13 Եւ եկեաց Արփաքսադ յետ ծնանելոյ նորա զՍաղա ամս երեքհարեւր եւ երեսուն. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ։ 14 Եւ եկեաց Սաղա ամս հարիւր երեսուն, եւ ծնաւ զԵբեր։ 15 Եւ եկեաց Սաղա յետ ծնանելոյ նորա զԵբեր ամս երեքհարիւր երեսուն. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ։ 16 Եւ եկեաց Եբեր ամս հարիւր երեսուն եւ չորս, եւ ծնաւ զՓաղէկ։ 17 Եւ եկեաց Եբեր յետ ծնանելոյ նորա զՓաղէկ, ամս երկերիւր եւ եւթանասուն. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ։ 18 Եւ եկեաց Փաղէկ ամս հարիւր երեսուն եւ չորս, եւ ծնաւ զՌագաւ։ 19 Եւ եկեաց Փաղէկ յետ ծնանելոյ նորա զՌագաւ՝ ամս երկերիւր ինն. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ։ 20 Եւ եկեաց Ռագաւ ամս հարիւր երեսուն եւ երկու. եւ ծնաւ զՍերուք։ 21 Եւ եկեաց Ռագաւ յետ ծնանելոյ նորա զՍերուք՝ ամս երկերիւր եւթն. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ։ 22 Եւ եկեաց Սերուք ամս հարիւր երեսուն, եւ ծնաւ զՆաքովր։ 23 Եւ եկեաց Սերուք յետ ծնանելոյ նորա զՆաքովր՝ ամս երկերիւր, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ։ 24 Եւ եկեաց Նաքովր ամս եւթանասուն եւ ինն, եւ ծնաւ զԹարա։ 25 Եւ եկեաց Նաքովր յետ ծնանելոյ նորա զԹարա՝ ամս հարիւր քսան եւ երկու. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ։ 26 Եւ եկեաց Թարա ամս եւթանասուն, եւ ծնաւ զԱբրա՛մ, եւ զՆաքովր, եւ զԱռան։ 27 Ա՛յս են ծնունդք Թարայի։ Թարա ծնաւ զԱբրամ, եւ զՆաքովր, եւ զԱռան։ Եւ Առան ծնաւ զՂովտ։ 28 Եւ մեռա՛ւ Առան առաջի Թարայի հօր իւրոյ, յերկրին յորում ծնաւ, յաշխարհին Քաղդեացւոց։ 29 Եւ առին Աբրամ եւ Նաքովր իւրեանց կանայս. անուն կնոջն Աբրամու՝ Սարա, եւ անուն կնոջն Նաքովրայ՝ Մեղ՚քայ, դուստր Առանայ, հօր Մեղ՚քայ, եւ հօր՝ Յէսքայ[89]։ 30 Եւ էր Սարա ամուլ եւ ո՛չ ծնանէր։

ԺԱ 31 Եւ ա՛ռ Թարա զԱբրամ զորդի իւր, եւ զՆաքովր զորդի իւր, եւ զՂովտ որդի Առանայ որդւոյ իւրոյ. եւ զՍարա զնո՛ւ իւր զկին Աբրամու որդւոյ իւրոյ, եւ եհան զնոսա յաշխարհէն Քաղդեացւոց երթալ յերկիրն Քանանացւոց. եւ եկին մինչեւ ցԽառան, եւ բնակեցին անդ[90]։ 32 Եւ եղեն ամենայն աւուրք Թարայի ՚ի Խառան, ամք երկերեւր եւ հինգ. եւ մեռա՛ւ Թարա ՚ի Խառան։

12
Գլուխ ԺԲ

1 Եւ ասէ Աստուած ցԱբրամ. Ե՛լ դու յերկրէ քումմէ եւ յազգէ քումմէ եւ ՚ի տանէ հօր քոյ, յերկի՛ր զոր ցուցից քեզ[91]։ 2 Եւ արարից զքեզ յազգ մեծ. եւ օրհնեցից զքեզ, եւ մեծացուցից զանուն քո. եւ եղիցես օրհնեա՛լ։ 3 Եւ օրհնեցից զօրհնիչս քո, եւ զանիծիչս քո անիծից. եւ օրհնեսցին ՚ի քեզ ամենայն ազգք երկրի[92]։ 4 Եւ գնաց Աբրամ որպէս եւ խօսեցաւ ընդ նմա Աստուած. երթա՛յր ընդ նմա եւ Ղովտ։ Եւ Աբրամ էր ամաց եւթանասուն եւ հնգից յորժամ ել ՚ի Խառանէ։ 5 Եւ ա՛ռ Աբրամ զՍարա զկին իւր, եւ զՂովտ զեղբօրորդի իւր, եւ զամենայն զինչս իւրեանց զոր ստացան, եւ զամենայն ոգիս զոր ստացան ՚ի Խառան. եւ ելին գնա՛լ յերկիրն Քանանացւոց. եւ եկին յերկիրն Քանանու։ 6 Եւ շրջեցաւ Աբրամ յերկիրն ընդ երկայնութիւն նորա մինչեւ ՚ի տեղին ՚ի Սիւքէմ, ՚ի կաղնին բարձր. բայց Քանանացիք բնակեալ էին յայնժամ յերկրին։ 7 Եւ երեւեցաւ Տէր Աբրամու, եւ ասէ ցնա. Զաւակի՛ քում տաց զերկիրս զայս։ Եւ շինեաց անդ Աբրամ սեղան Տեառն որ երեւեցաւ նմա[93]։ 8 Եւ մեկնեցա՛ւ անտի ՚ի լեառն ընդ արեւելս ՚ի Բեթէլ. եւ եհար անդ զխորան իւր ՚ի Բեթէլ, յանդիման ծովուն՝ եւ Անգէի ընդ արեւելս։ Եւ շինեաց անդ սեղան Տեառն, եւ կոչեաց յանուն Տեառն։ 9 Չուեաց Աբրամ, եւ գնաց բնակեցաւ յանապատի։ 10 Եւ եղեւ սո՛վ յերկրին, եւ էջ Աբրամ յԵգիպտոս բնակել անդ պանդխտութեամբ, զի զօրացա՛ւ սով յերկրին։ 11 Եւ եղեւ իբրեւ մերձեցաւ Աբրամ մտանել յԵգիպտոս, եւ ասէ ցՍարա ցկին իւր. Գիտեմ զի կին գեղեցի՛կ ես դու։ 12 Արդ եղիցի եթէ տեսանիցեն Եգիպտացիքն, եւ ասիցեն թէ կին նորա՛ է սա. եւ սպանանիցեն զիս, եւ զքեզ ապրեցուցանիցեն։ 13 Ասասցես եթէ քո՛յր նորա եմ. զի բարի՛ լիցի ինձ վասն քո, եւ կեցցէ՛ անձն իմ յաղագս քո։ 14 Եւ եղեւ իբրեւ եմուտ Աբրամ յԵգիպտոս, եւ տեսեալ Եգիպտացւոցն զկինն զի գեղեցի՛կ էր յոյժ։ 15 Տեսին զնա եւ իշխանքն փարաւոնի, եւ գովեցին զնա առաջի փարաւոնի. եւ տարան զնա ՚ի տո՛ւն փարաւոնի։ 16 Եւ Աբրամու բարի՛ս առնէին վասն նորա. եւ եղեն նորա խաշինք, անդեայք, եւ էշք. ծառայք եւ աղախնայք. ջորիք, եւ ուղտք։

ԺԲ 17 Եւ պատժեա՛ց Աստուած զփարաւովն պատժօք մեծամեծօք եւ չարօք, եւ զտուն նորա, վասն Սարայի կնոջն Աբրամու[94]։ 18 Կոչեաց փարաւովն զԱբրամ, եւ ասէ ցնա. Զի՞նչ գործեցեր զայդ ընդ իս, զի ո՛չ պատմեցեր եթէ կին քո է[95]։19 Ընդէ՞ր ասացեր թէ քոյր իմ է, եւ առի զդա ինձ կնութեան. եւ արդ աւանիկ կին քո առաջի քո. ա՛ռ եւ գնա ՚ի բաց։ 20 Եւ պատուէր ետ արանց վասն Աբրամու, յուղարկե՛լ զնա եւ զկին նորա, եւ զամենայն որ ինչ է՛ր նորա. եւ զՂովտ ընդ նմա[96]։

13
Գլուխ ԺԳ

1 Եւ ե՛լ Աբրամ յԵգիպտոսէ, ինքն եւ կի՛ն իւր եւ ամենայն որ ինչ էր նորա, եւ Ղովտ ընդ նմա յանապատն։ 2 Եւ Աբրամ էր մեծատուն յոյժ, անասնով եւ արծաթով եւ ոսկւով։ 3 Եւ գնաց անդրէն ուստի եկն յանապատն մինչեւ ցԲեթէլ, մինչեւ ցտեղին ուր էր խորան նորա զառաջինն, ընդ Բեթէլ եւ ընդ Անգէէ՛ 4 ՚ի տեղի սեղանոյն, զոր արար անդ զառաջինն. եւ կարդա՛ց անդ Աբրամ զանուն Տեառն Աստուծոյ։

ԺԳ 5 Եւ Ղովտայ որ երթեա՛լն էր ընդ Աբրամու, էր արջառ եւ ոչխար եւ անասուն։ 6 Եւ ո՛չ բաւէր նոցա երկիրն բնակելոյ ՚ի միասին. զի էին նոցա ստացուածք բազումք, եւ ո՛չ կարէին բնակել ՚ի միասին[97]։ 7 Եւ եղեւ մա՛րտ ՚ի մէջ հովուաց խաշանցն Աբրամու, եւ ՚ի մէջ հովուաց խաշանցն Ղովտայ։ Եւ Քանանացիքն եւ Փերեզացիքն յայնժամ բնակեալ էին յերկրին։ 8 Ասէ Աբրամ ցՂովտ. Մի՛ լիցի կռիւ ընդ իս եւ ընդ քեզ, եւ ընդ հովիւս իմ եւ ընդ հովիւս քո. զի արք եղբա՛րք եմք մեք. 9 ո՞չ աւադիկ երկիրդ ամենայն առաջի քո է, մեկնեա՛ց յինէն. եթէ դու յահեակ՝ ես յա՛ջ. եթէ դու յաջ՝ ես յահեա՛կ[98]։ 10 Ամբա՛րձ Ղովտ զաչս իւր եւ ետես զամենայն կողմանս Յորդանանու, զի ամենայն յուռթի՛ էր. մինչչեւ՛ կործանեալ էր Աստուծոյ զՍոդոմ եւ զԳոմոր, իբրեւ զդրախտ Աստուծոյ էր, եւ իբրեւ զերկիրն Եգիպտացւոց՝ մինչեւ ՚ի գա՛լ ՚ի Զոորա[99]։ 11 Եւ ընտրեաց իւր Ղովտ զամենայն կողմանս Յորդանանու. եւ չուեաց Ղովտ յարեւելից, եւ մեկնեցան իւրաքանչի՛ւր յեղբօրէ իւրմէ։ 12 Եւ Աբրամ պանդխտեցաւ յերկրին Քանանացւոց. եւ Ղովտ նստաւ ՚ի քաղաքի միում կողմանցն, եւ բնակեցաւ ՚ի Սոդոմ։ 13 Եւ մարդիկն Սոդոմացւոց չա՛րք եւ մեղաւորք էին առաջի Աստուծոյ յոյժ։

ԺԴ 14 Եւ ասէ՛ Աստուած ցԱբրամ յետ մեկնելոյն Ղովտայ ՚ի նմանէ. Հայեա՛ց աչօք քովք եւ տե՛ս ՚ի տեղւոջէ յայդմանէ յորում դո՛ւ ես, ՚ի կողմանէ հիւսւսոյ եւ հարաւոյ, յարեւելից եւ ՚ի ծովու[100]. 15 զի զամենայն երկիրդ զոր տեսանես դու, քե՛զ տաց զդա եւ զաւակի քում մինչեւ յաւիտեան[101]։ 16 Եւ արարից զզաւակ քո իբրեւ զաւազ երկրի. եթէ կարիցէ՞ ոք թուել զաւազ երկրի՝ ապա եւ քո՛ զաւակ ընդ թիւ մտցէ։ 17 Եւ արդ՝ արի շրջեա՛ց ընդ երկիրդ յերկայնութիւն դորա եւ ՚ի լայնութիւն դորա , զի քե՛զ տաց զդա։ 18 Եւ չո՛ւ արարեալ Աբրամու, եկն բնակեցաւ առ կաղնւոջն Մամբրէի, որ է՛ ՚ի Քեբրոն։ Եւ շինեաց անդ սեղան Տեառն Աստուծոյ։

14
Գլուխ ԺԴ

ԺԵ 1 Եւ եղեւ ՚ի թագաւորութեանն Ամարփաղայ արքայի Սէնարայ, Արիովք արքայ Սեղ՚ղասարայ, եւ Քոդողագոմոր արքայ Ելամայ, եւ Թարգաղ արքայ ազգաց. 2 ետուն պատերա՛զմ ընդ Բաղակայ արքայի Սոդոմացւոց, եւ ընդ Բարսայ արքայի Գոմորացւոց, եւ ընդ Սենայ արքայի Ադամաացւոց. եւ ընդ Սիմոբորայ արքայի Սեբոյիմացւոց. եւ ընդ թագաւորին Բաղակայ, ա՛յն ինքն է Սեգովր[102]։ 3 Ամենեքեան սոքա՝ գումարեցան ՚ի ձորն աղի, որ է՝ ծո՛վ աղտից։ 4 Զերկոտասա՛ն ամ ՚ի ծառայութեան կացեալ էին Քոդողգոմորայ. եւ յերեքտասաներորդում ամին ապստամբեցին[103]։ 5 Եւ յամին չորեքտասաներորդի՝ եկն Քոդողագոմոր եւ թագաւորքն որ ընդ նմա, եւ կոտորեցին զսկայսն որ յԱստարովթ Կառնայի՛մ էին, եւ զազգս հզօրս որ ընդ նոսա. եւ զՍովմացիսն ՚ի Շաւէ քաղաքին նոցա։ 6 Եւ զՔոռացիսն որ ՚ի լերինս Սէիրայ, մինչեւ ցԲեւեկնի՛ ձորոյն որ է յանապատի անդ[104]։ 7 Եւ դարձան եկին յաղբեւրն դատաստանի. ա՛յն ինքն է՝ Կադէս, եւ կոտորեցին զամենայն իշխանս Ամաղեկայ. եւ զԱմովրհացին զբնակեալն յԱսասանթամար[105]։ 8 Եւ ե՛լ արքայ Սոդոմացւոց եւ արքայ Գոմորացւոց, եւ արքայ Ադամաացւոց, եւ արքայ Սեբոյիմացւոց, եւ արքայ Բաղակայ որ է Սեգովր, եւ ճակատեցան ընդ նոսա ՚ի պատերազմ ՚ի ձորն աղտից[106]։ 9 Ընդ Քոդողագոմորայ արքայի Ելամայ, եւ ընդ Թարգաղայ՝ արքայի ազգաց, եւ Ամարփաղայ արքայի Սենարայ, եւ Արիովքայ արքայի Սեղ՚ղասարայ. չո՛րք թագաւորք՝ ընդ հնգից։ 10 Եւ ՚ի ձորն Աղտից ջրհորք, ջրհորք նաւթի։ Եւ փախեաւ արքայ Սոդոմացւոց եւ արքայ Գոմորացւոց, եւ անկա՛ն անդր. եւ մնացեալքն փախեան ՚ի լեռնակողմնն[107]։ 11 Եւ առին զամենայն աւար Սոդոմացւոց եւ Գոմորացւոց, եւ զամենայն համբարս նոցա՝ եւ գնացին։ 12 Առին եւ զՂովտ զեղբօրորդին Աբրամու, եւ զինչս նորա, եւ երթային. քանզի բնակեալ էր ՚ի Սոդոմ[108]։ 13 Եւ եհա՛ս ոմն ՚ի զերծելոց անտի, եւ պատմեաց Աբրամու յայնկոյս կացելոյ. եւ նա էր բնակեալ առ կաղնեաւն Մաբրէի Ամովրհացւոյն՝ եղբօրն Էսքողայ՝ եւ եղբօրն Աւնանայ, որ էին դաշնաւորք Աբրամու[109]։ 14 Եւ իբրեւ լուաւ Աբրամ թէ գերի՛ վարեցաւ եղբայրն իւր Ղովտ. համարեցաւ զընդոյծինսն իւր երեքհարիւր եւ ութ եւ տասն[110]։ 15 Եւ պնդեցաւ զկնի նոցա գիշերի, ինքն եւ ծառայք իւր. եւ եհար զնոսա մինչեւ ցՔոբաղ, որ է ՚ի ձախմէ Դամասկոսի։ 16 Եւ դարձո՛յց զամենայն աւարն Սոդոմացւոց. եւ զՂովտ զեղբայր իւր, եւ զամենայն ստացուածս նորա դարձոյց. եւ զկանայս եւ զժողովուրդն։ 17 Եւ ել արքայ Սոդոմացւոց ընդ առաջ նորա՝ յետ դառնալոյ նորա ՚ի կոտորածէ Քոդողգոմորայ, եւ թագաւորացն որ ընդ նմա էին ՚ի ձորն Շաւէ՝ ա՛յն ինքն է դաշտ թագաւորաց[111]։

ԺԶ 18 Եւ Մելքիսեդեկ արքայ Շաղեմայ եհան հա՛ց եւ գինի. քանզի քահանա՛յ էր Աստուծոյ Բարձրելոյ[112]։ 19 Եւ օրհնեա՛ց զԱբրամ եւ ասէ. 200 րհնեա՛լ է Աբրամ յԱստուծոյ Բարձրելոյ որ արար զերկինս եւ զերկիր. օրհնեա՛լ է Աստուած Բարձրեալ որ մատնեաց ՚ի ձեռս քո զթշնամիս քո։ Եւ ետ նմա տասանորդս յամենայնէ։ 21 Եւ ասէ արքայ Սոդոմացւոց ցԱբրամ. Տո՛ւր ցիս զմարդիկդ, եւ զաւարդ քե՛զ առ։ 22 Եւ ասէ Աբրամ ցարքայն Սոդոմացւոց. Ձգեմ զձեռն իմ առ Աստուած Բարձրեալ որ արար զերկինս եւ զերկիր, 23 եթէ ՚ի շաղամաթէ միոջէ մինչեւ ՚ի խրացս մի կօշկաց առից ես յամենայնէ որ ինչ քո՛ իցէ. զի մի՛ ասիցես թէ ես մեծացուցի զԱբրամ։ 24 Բայց որչափ ինչ կերան մանկտիդ. եւ մասն արանցդ որ եկին ընդ իս. Աւնան եւ Եսքող, եւ Մամբրէ. նոքա առցեն զբաժին իւրեանց։

15
Գլուխ ԺԵ

ԺԷ 1 Յետ բանիցս այսոցիկ եղեւ Բան Տեառն առ Աբրամ ՚ի տեսլեան գիշերի, եւ ասէ. Մի՛ երկնչիր Աբրամ, ե՛ս վերակացու եղէց քեզ. եւ վարձք քո բազո՛ւմ եղիցին յոյժ[113]։ 2 Եւ ասէ Աբրամ. Տէր՝ Տէր, զի՞նչ արասցես ինձ, զի ես կորնչի՛մ անորդի։ Եւ որդի Մասեկայ ընտոծնի իմոյ. ա՛յն է Եղիազար Դամասկացի[114]։ 3 Եւ ասէ Աբրամ. Որովհետեւ ինձ ո՛չ ետուր զաւակ, ընտոծի՛նն իմ ժառանգեսցէ զիս։ 4 Եւ վաղվաղակի ձայն Աստուծոյ եղեւ առ նա եւ ասէ. Ո՛չ ժառանգեսցէ զքեզ դա, այլ որ ելանէն ՚ի քէն՝ նա՛ ժառանգեսցէ զքեզ[115]։ 5 Եւ եհան զնա արտաքս՝ եւ ասէ ցնա. Հայեա՛ց ընդ երկինս, եւ թուեա՛ զաստեղս, եթէ կարիցե՞ս թուել զնոսա։ Եւ ասէ ցնա. Ա՛յնպէս եղիցի զաւակ քո։ 6 Եւ հաւատաց Աբրամ Աստուծոյ, եւ համարեցաւ նմա յարդարութիւն։ 7 Եւ ասէ ցնա. Ե՛ս եմ Տէր Աստուած քո, որ հանի զքեզ յաշխարհէն Քաղդեացւոց, տալ քեզ զերկիրդ զայդ ՚ի ժառանգութիւն[116]։ 8 Եւ ասէ Աբրամ. Տէր Տէր՝ ի՞ւ գիտացից եթէ ժառանգիցեմ զսա։ 9 Եւ ասէ ցնա. Ա՛ռ դու ինձ երինջ երեմեան, եւ քօշ երեմեան, եւ խոյ երեմեան, եւ տատրակ, եւ աղաւնի։ 10 Եւ ա՛ռ զամենայն զայն, եւ յօշեա՛ց զնոսա ընդ մէջ, եւ եդ զնոսա դէմ ընդ դէ՛մ միմեանց. եւ զթռչունսն ո՛չ յօշեաց։ 11 Եւ իջանէին թռչունք ՚ի վերայ յօշելոյ անդամաթուին նոցա։ Եւ նստէր առ նոքօք Աբրամ։ 12 Եւ մօտ ընդ մուտս արեւուն թըմբրութիւն անկանէր ՚ի վերայ Աբրամու. եւ ահա՝ ա՛հ խաւարին հասանէր ՚ի վերայ նորա[117]։ 13 Եւ ասացա՛ւ առ Աբրամ. Գիտելո՛վ գիտասջի՛ր. զի պանդո՛ւխտ եղիցի զաւակ քո յերկիր որ ո՛չ իւր իցէ. եւ ծառայեցուսցեն զնոսա եւ չարչարեսցեն, եւ տառապեցուսցեն զնոսա ամս չորեքհարիւր։ 14 Բայց զազգն որում ծառայեսցեն՝ դատեցա՛յց ես։ Եւ յետ այնորիկ ելցեն ա՛յսր բազում ստացուածովք։ 15 Եւ դու երթիցես առ հարս քո խաղաղութեամբ, սնեա՛լ ՚ի բարւոք ծերութեան։ 16 Եւ ՚ի չորրորդում ազգի դարձցին այսրէն. քանզի չեւ՛ եւս լցեալ է մեղք Ամովրհացւոցն մինչեւ ցայժմ։ 17 Եւ իբրեւ արեւն ՚ի մուտս լինէր, բո՛ցք հատանէին, եւ ահա հնո՛ց ծխեալ. եւ ճառագայթք հրոյ անցանէին ընդ մէջ անդամո՛ցն յօշելոյ[118]։ 18 Յաւուր յայնմիկ եդ Տէր ո՛ւխտ ընդ Աբրամու, եւ ասէ. Զաւակի՛ քում տաց զերկիրդ զայդ, ՚ի գետոյն Եգիպտացւոց մինչեւ ՚ի գետն մեծ Եփրատ։ 19 ԶԿինեցիս, եւ զԿենեզացիս, եւ զԿեդմոնացիս, 20 եւ զՔետացիս, եւ զՓերեզացիս, եւ զՌափիմացիս, 21 եւ զԱմովրհացիս, եւ զՔանանացիս, եւ զԳերգեսացիս, եւ զՅեբուսացիս։

16
Գլուխ ԺԶ

ԺԸ 1 Եւ Սարա կին Աբրամու ո՛չ ծնանէր նմա։ Եւ էր նորա աղջիկ մի Եգիպտացի որոյ անուն էր Ագար[119]։ 2 Եւ ասէ Սարա ցԱբրամ յերկիրն Քանանացւոց. Որովհետեւ արգել զիս Տէր ՚ի ծնանելոյ, արդ՝ մո՛ւտ առ աղջիկդ իմ զի արարից ինձ որդի՛ ՚ի դմանէ։ Եւ ունկնդի՛ր եղեւ Աբրամ ձայնի Սարայի[120]։ 3 Եւ ա՛ռ Սարա կին Աբրամու զԱգար Եգիպտացի զաղախին իւր, յետ տասն ամի բնակելոյ Աբրամու յերկիրն Քանանացւոց, եւ ետ զնա Աբրամու առն իւրում կնութեան[121]։ 4 Եւ եմուտ առ Ագար, եւ յղացաւ։ Իբրեւ ետես թէ յղի է՝ արհամարհեցա՛ւ տիկինն իւր յաչս նորա[122]։ 5 Եւ ասէ Սարա ցԱբրամ. Բո՛ւռն է ինձ ՚ի քէն. ես ետու զաղախինն իմ ՚ի գիրկս քո. եւ արդ՝ իբրեւ ետես թէ յղացաւ, արհամարհեցա՛յ ես յաչս նորա. դա՛տ արասցէ Աստուած ընդ իս եւ ընդ քեզ։ 6 Եւ ասէ Աբրամ ցՍարա. Ահաւանիկ աղախին քո ՚ի ձեռս քո, արա՛ նմա զինչ հաճոյ է առաջի աչաց քոց։ Եւ չարչարեաց զնա Սարա. եւ փախեա՛ւ յերեսաց նորա[123]։ 7 Եգիտ զնա հրեշտակ Տեառն յաղբեւր ջուրց յանապատի անդ. յաղբեւրն որ ՚ի ճանապարհին Սուրայ է։ 8 Եւ ասէ ցնա հրեշտակ Տեառն. Ագար՝ աղախին Սարայի, ուստի՞ գաս կամ յո՞ երթաս։ Եւ ասէ. Յերեսաց Սարայի տիկնոջ իմոյ փախուցեալ եմ ես։ 9 Ասէ ցնա հրեշտակն Տեառն. Դարձի՛ր առ տիկին քո՝ եւ հնազա՛նդ լեր ընդ ձեռամբ նորա։ 10 Եւ ասէ ցնա հրեշտակն Տեառն. Բազմացուցանելո՛վ բազմացուցից զզաւա՛կ քո, եւ անթի՛ւ լիցի ՚ի բազմութենէ։ Եւ ասէ ցնա հրեշտակն Տեառն. 11 Ահաւադիկ դու յղի՛ իսկ ես. եւ ծնցես որդի, եւ կոչեսցես զանուն նորա Իսմայէլ. զի լուաւ Տէր տառապանաց քոց։ 12 Եւ նա եղիցի այր վայրա՛գ. ձեռք նորա յամենեսին, եւ ձեռք ամենեցուն ՚ի նա. եւ յանդիման ամենայն եղբարց իւրոց բնակեսցէ։ 13 Եւ կարդա՛ց Ագար զանուն Տեառն որ խօսեցաւ ընդ նմա, եւ ասէ. Դո՛ւ ես Աստուած որ հայեցար յիս։ Քանզի ասաց եթէ յանդիման իսկ տեսի զայն, որ երեւեցաւն ինձ։ 14 Վասն այնորիկ կոչեաց ջրհո՛րն՝ ջրհո՛ր այնորիկ զոր յանդիմանն տեսի. եւ ահա է՛ այն ընդ Կադէս եւ ընդ Բարադ[124]։ 15 Եւ ծնաւ Ագար Աբրամու որդի, եւ կոչեաց զանուն որդւոյն իւրոյ որ ծնաւ նմա Ագար՝ Իսմայէլ։ 16 Եւ Աբրամ էր ամաց ութսուն եւ վեցի՛ց, յորժամ ծնաւ նմա Ագար զԻսմայէլ։

17
Գլուխ ԺԷ

ԺԹ 1 Եւ եղեւ Աբրամ ամաց իննըսուն եւ ինունց։ Եւ երեւեցաւ Տէր Աստուած Աբրամու եւ ասէ ցնա. Ե՛ս եմ Աստուած քո, հաճո՛յ լեր առաջի իմ, եւ լեր անարա՛տ։ 2 Եւ եդից զուխտ իմ ընդ իս եւ ընդ քեզ, եւ բազմացուցից զքեզ յո՛յժ յոյժ[125]։ 3 Եւ անկա՛ւ Աբրամ ՚ի վերայ երեսաց իւրոց։ Եւ խօսեցաւ ընդ նմա Աստուած 4 եւ ասէ. Եւ իմ ահաւադիկ ուխտ ընդ քեզ. եւ եղիցես հայր բազմութեան ազգաց։ 5 Եւ ո՛չ կոչեսցի այսուհետեւ անուն քո Աբրամ, այլ եղիցի անուն քո Աբրաա՛մ, զի հայր ազգա՛ց բազմաց եդի զքեզ[126]։ 6 Եւ աճեցուցից զքեզ յոյժ, եւ եդից զքեզ յազգս. եւ թագաւորք ՚ի քէ՛ն ելցեն։ 7 Եւ հաստատեցից զուխտ իմ ընդ իս եւ ընդ քեզ, եւ ՚ի մէջ զաւակի քոյ յետ քո յազգս իւրեանց յուխտ յաւիտենական. լինել քեզ Աստուած եւ զաւակի քում յետ քո։ 8 Եւ տաց քե՛զ եւ զաւակի քում զերկիրս զայս, յորում բնակես պանդխտութեամբ. զամենայն երկիրդ Քանանացւոց ՚ի ժառանգութիւն յաւիտենական. եւ եղէց նոցա Աստուած[127]։ 9 Բայց դու զուխտ իմ պահեսցե՛ս, եւ զաւակ քո յետ քո յազգս իւրեանց[128]։ 10 Եւ ա՛յս է ուխտ իմ, զոր պահեսցես ընդ իս եւ ընդ քեզ, եւ ՚ի մէջ զաւակի քո յետ քո յազգս իւրեանց։ 11 Թլփատեսցի՛ ձեր ամենայն արու, եւ թլփատեսջիք զմարմին անթլփատութեան ձերոյ. եւ եղիցի նշանա՛կ ուխտին ընդ իս եւ ընդ ձեզ։ 12 Եւ մանուկ՝ ութօրեա՛յ թլփատեսցի ձեր, ամենայն արու յազգս ձեր. ընտոծինն եւ արծաթագինն, եւ յամենայն օտարածնէ որ ո՛չ իցէ ՚ի զաւակէ քումմէ, թլփատելո՛վ թլփատեսցի ընտոծին տան քոյ եւ արծաթագին քո։ 13 Եւ եղիցի ուխտ իմ ՚ի վերայ մարմնոյ ձերոյ յուխտ յաւիտենական։ 14 Արուն անթլփատ՝ որ ո՛չ թլփատեսցէ զմարմին անթլփատութեան իւրոյ յաւուր ութերորդի, սատակեսցի՛ անձնն այն յազգէ իւրմէ. զի ցրեա՛ց զուխտ իմ։ 15 Եւ ասէ Աստուած ցԱբրաամ. Եւ Սարայի կնոջ քո ո՛չ կոչեսցի անուն նորա Սարա, այլ Սարրա՛ եղիցի անուն նորա։ 16 Եւ օրհնեցից զնա. եւ տաց քեզ ՚ի նմանէ որդի՛, եւ օրհնեցից զնա, եւ եղիցի յազգս, եւ թագաւորք ազգաց ՚ի նմանէ եղիցին։ 17 Անկա՛ւ Աբրաամ ՚ի վերայ երեսաց իւրոց եւ ծիծաղեցաւ. եւ խօսեցաւ ՚ի սրտի իւրում եւ ասէ. Թէ հարիւրամենի՝ որդի՞ լինիցի. եւ Սարրա՝ իննըսնամեայ ծնանիցի՞։ 18 Եւ ասէ Աբրաամ ցԱստուած. Իսմայէլս այս կեցցէ՛ առաջի քո։ 19 Եւ ասէ Աստուած ցԱբրաամ. Այո՛։ Ահա Սարրա կին քո ծնցի քեզ որդի. եւ հաստատեցից զուխտ իմ ընդ նմա ուխտ յաւիտենական, եւ ընդ զաւակի նորա յետ նորա[129]։ 20 Եւ վասն Իսմայելի ահա լուա՛յ քեզ. եւ օրհնեցից զնա, եւ աճեցուցից զնա եւ բազմացուցից զնա յոյժ. եւ երկոտասա՛ն ազգ ծնցի, եւ տաց զնա յա՛զգ մեծ[130]։ 21 Բայց զուխտ իմ հաստատեցի՛ց ընդ Սահակայ, զոր ծնցի քեզ Սարրա ՚ի ժամանակի յայսմիկ ՚ի միւսում տարւոջ։ 22 Եւ վախճանեաց զխօսելն ընդ նմա. եւ վերացաւ Աստուած յԱբրաամէ։ 23 Եւ ա՛ռ Աբրաամ զԻսմայէլ զորդի իւր, եւ զամենայն ընտոծինս իւր, եւ զամենայն զարծաթագինս իւր, եւ զամենայն արու արանց որ էին ՚ի տան Աբրաամու. եւ թլփատեաց զմարմին անթլփատութեան նոցա ՚ի ժամանակի աւուրն այնորիկ, որպէս խօսեցաւ ընդ նմա Աստուած[131]։ 24 Եւ Աբրաամ էր ամաց իննըսուն եւ ինունց ՚ի ժամանակի յորում թլփատեաց զմարմին անթլփատութեան իւրոյ։ 25 Եւ Իսմայէլ որդի նորա երեքտասանամեա՛յ էր՝ յորժամ թլփատեաց զմարմին անթլփատութեան իւրոյ։ 26 ՚Ի ժամանակի աւուրն այնորիկ թլփատեցաւ Աբրաա՛մ եւ Իսմայէլ որդի նորա. 27 եւ ամենայն արք տան նորա։ Եւ ընտոծինք եւ արծաթագինք որ էին յազգաց օտարաց՝ թլփատեա՛ց զնոսա։

18
Գլուխ ԺԸ

Ի 1 Եւ երեւեցաւ նմա Աստուած առ կաղնեաւն Մամբրէի, մինչ դեռ նստէր առ դուրս խորանի՛ իւրոյ ՚ի մէջօրէի։ 2 Ամբարձեալ զաչս իւր եւ ետես. եւ ահա արք երեք կային ՚ի վերոյ քան զնա։ Եւ իբրեւ ետես՝ ընթացա՛ւ ընդ առաջ նոցա ՚ի դրանէ խորանին իւրոյ. եւ երկիր եպագ ՚ի վերայ երկրի եւ ասէ. 3 Տէր՝ եթէ գտի շնորհս առաջի քո՝ մի՛ զանց առներ ՚ի ծառայէ քումմէ։ 4 Այլ առից սակաւ մի ջուր, եւ լուասցե՛ն զոտս ձեր, եւ զովասջիք ընդ ծառովս[132]։ 5 Եւ առից հաց՝ եւ կերիջիք, եւ ապա երթիջիք զճանապարհս ձեր. փոխանակ զի դարձարուք առ ծառայ ձեր։ Եւ ասէ. Այդպէս արա՛, որպէս ասացերդ[133]։ 6 Եւ պնդեցաւ Աբրաամ ՚ի խորանն առ Սարրա, եւ ասէ ցնա. Փութա՛ թրեա՛ գրիւս երիս ալեր նաշհոյ, եւ արա՛ նկանս[134]։ 7 Եւ յանդեայ ընթացաւ Աբրաամ, եւ ա՛ռ որթ մի մատաղ եւ բարի, եւ ետ ցպատանին, եւ փութացո՛յց վաղվաղակի հասուցանել։ 8 Եւ ա՛ռ կոգի եւ կաթն, եւ զորթն զոր հասոյց, եւ եդ առաջի նոցա, եւ կերան. եւ նա կայր առաջի նոցա ընդ ծառովն։ 9 Եւ ասէ ցնա. Ո՞ւր է Սառա կին քո։ Նա պատասխանի ետ եւ ասէ. Ահաւանիկ ՚ի խորանի՛ անդ է[135]։ 10 Եւ ասէ. Դարձեալ եկից առ քեզ ՚ի ժամանակի յայսմիկ ՚ի սո՛յն աւուրս, եւ ունիցի որդի Սառա կին քո։ Եւ Սարրա՝ ո՛ւնկն դնէր առ դրան խորանին. քանզի յետոյ նորա կայր։ 11 Եւ Աբրաամ եւ Սարրա ծերացեալք էին եւ անցեալք զաւուրբք։ Եւ պակասեալ էր ՚ի Սառայէ լինել ՚ի կանանց օրինի։ 12 Ծիծաղեցա՛ւ Սառա ընդ միտս՝ եւ ասէ. Որ ինչ ցայժմ ո՛չ եղեւ ինձ, ա՞րդ լինիցի. եւ տէր իմ ծերացեալ է։ 13 Եւ ասէ Տէր ցԱբրաամ. Զի՞ է զի ծիծաղեցաւ Սառա ընդ միտս իւր՝ եւ ասէ. թէ արդարեւ ծնանիցի՞մ. զի ահա ես պառաւեա՛լ եմ։ 14 Միթէ տկարանայցէ՞ առ ՚ի յԱստուծոյ բան։ ՚Ի ժամանակի յայսմիկ դարձայց առ քեզ ՚ի սոյն աւուրս, եւ եղիցի Սառայի որդի՛։ 15 Ժխտեաց Սառա եւ ասէ, թէ. Ո՛չ ծիծաղեցայ։ Քանզի երկեա՛ւ։ Եւ ասէ. Ո՛չ այդպէս. այլ ծիծաղեցա՛ր[136]։ 16 Եւ յարուցեալ անտի արանցն հայեցան ընդ երեսս Սոդոմացւոց եւ Գոմորացւոց։ Եւ Աբրաամ երթա՛յր ընդ նոսա յուղարկել զնոսա։ 17 Եւ ասէ Տէր. Միթէ թաքո՞ւստ ինչ իցէ յԱբրաամէ ծառայէ իմմէ զոր ինչ գործելոց եմ։ 18 Այլ Աբրաամ լինելով լինիցի յա՛զգ մեծ եւ ՚ի բազում. եւ օրհնեսցին ՚ի նա ամենայն ազգք երկրի[137]։ 19 Քանզի գիտէի եթէ պատուիրեսցէ որդւոց իւրոց եւ տան իւրոյ յետ իւր, պահե՛լ զճանապարհս Տեառն, եւ առնե՛լ զարդարութիւն եւ զիրաւունս։ Եւ ածցէ՛ Տէր Աստուած ՚ի վերայ Աբրաամու զամենայն զոր խօսեցաւ ընդ նմա։

ԻԱ 20 Եւ ասէ Տէր. Աղաղակ Սոդոմացւոց եւ Գոմորացւոց յաճախեա՛ց, եւ մեղք նոցա մեծացա՛ն յոյժ։ 21 Արդ իջեալ տեսից եթէ ըստ աղաղակին նոցա որ յիսն հասանէ՝ վճարիցե՞ն. ապա թէ ո՛չ զի գիտացից[138]։ 22 Եւ դարձեալ անտի արանցն եկին ՚ի Սոդոմ։ Եւ Աբրաամ կա՛յր առաջի Տեառն։ 23 Եւ մատուցեալ Աբրաամ ասէր. Միթէ կորուսանիցե՞ս զարդարն ընդ ամպարշտին, եւ լինիցի արդարն իբրեւ զամպարիշտն[139]։ 24 Եթէ իցեն յիսուն արդար ՚ի քաղաքի, կորուսանիցե՞ս զնոսա. եւ ո՞չ ներեսցես ամենայն տեղեացն վասն յիսուն արդարոյն եթէ իցեն ՚ի նմա։ 25 Քա՛ւ լիցի քեզ առնել զայն բան, սպանանել զարդարն ընդ ամպարշտի, եւ լինիցի արդարն իբրեւ զամպարիշտն։ Քա՛ւ լիցի քեզ որ դատիս զամենայն երկիր, մի՛ արասցես զայն դատաստան։ 26 Եւ ասէ Տէր. Եթէ գտցի ՚ի Սոդոմ յիսուն արդար ՚ի քաղաքի անդ, թողացուցի՛ց ամենայն տեղեացն վասն նոցա։ 27 Պատասխանի ետ Աբրաամ եւ ասէ. Այժմ սկսայ խօսել ընդ Տեառն. բայց ես հո՛ղ եմ եւ մոխիր։ 28 Եթէ պակա՛ս իցեն քան զյիսուն արդար հնգի՛ւ չափ, կորուսանիցե՞ս վասն հնգիցն զամենայն քաղաքն։ Եւ ասէ. Ո՛չ կորուսից՝ եթէ գտցի անդ քառասուն եւ հինգ։ 29 Եւ յաւե՛լ եւս խօսել ընդ նմա՝ եւ ասէ. Իսկ եթէ գտցի անդ քառասուն։ Եւ ասէ. Ո՛չ կորուսից վասն քառասնիցն։ 30 Եւ ասէ. Միթէ իցէ՞ ինչ Տէր եթէ խօսիցիմ. իսկ եթէ գտցի անդ երեսո՞ւն։ Եւ ասէ. Ո՛չ կորուսից՝ եթէ գտցի անդ երեսուն։ 31 Եւ ասէ. Որովհետեւ կալայ խօսել ընդ Տեառն, թէ գտցի անդ՝ քսա՞ն։ Եւ ասէ. Ո՛չ կորուսից վասն քսանիցն։ 32 Եւ ասէ. Միթէ իցէ՞ ինչ Տէր եթէ խօսեցայց եւս մի՛ւս անգամ. եթէ գտցի անդ՝ տա՞սն։ Եւ ասէ. Ո՛չ կորուսից վասն տասանցն[140]։ 33 Եւ գնա՛ց Տէր իբրեւ լռեաց ՚ի խօսելոյ անտի ընդ Աբրաամու. եւ Աբրաամ դարձա՛ւ ՚ի տեղի իւր։

19
Գլուխ ԺԹ

1 Եւ եկին երկու հրեշտակքն ՚ի Սոդոմ ընդ երեկս. եւ Ղովտ նստէր առ դրա՛ն Սոդոմացւոցն։ Իբրեւ ետես Ղովտ՝ յարեաւ ընդ առաջ նոցա, եւ երկիր եպագ ՚ի վերայ երեսաց իւրոց յերկիր՝ եւ ասէ. 2 Ահաւասիկ ես՝ տեա՛րք, եկա՛յք ՚ի տուն ծառայի ձերոյ, հանգերո՛ւք, եւ լուացից զոտս ձեր, եւ կանխեալ ընդ առաւօտս երթիջիք զճանապարհ ձեր։ Եւ ասեն. Ո՛չ. այլ ՚ի քաղաքամիջի աստ ագցուք[141]։ 3 Եւ բռնադատեաց զնոսա յոյժ. եւ խոտորեցան առ նա, եւ մտին ՚ի տուն նորա. եւ արար նոցա ընթրիս. եւ բաղա՛րջ եփեաց նոցա՝ եւ կերան։ 4 Մինչ չեւ՛ ՚ի քուն մտեալ էր նոցա, եւ արք քաղաքին Սոդոմացւոց պատեցին զտունն յերիտասարդաց մինչեւ ցծերս, ամենայն ժողովուրդն ՚ի միասին։ 5 Եւ կոչէին արտաքս զՂովտ, եւ ասեն ցնա. Ո՞ւր են արքն որ մտին առ քեզ գիշերի. ա՛ծ զնոսա առ մեզ զի գիտասցուք զնոսա[142]։ 6 Եւ ել առ նոսա Ղովտ՝ արտաքոյ դրանն, եւ զդուռն ձգեաց զկնի իւր։ 7 Եւ ասէ ցնոսա. Քա՛ւ լիցի ձեզ ե՛ղբարք, մի՛ գործէք զայդ չարիս։ 8 Են իմ երկու դստերք որ զայր ո՛չ գիտեն, հանից զնոսա առ ձեզ, եւ արարէք ընդ նոսա որպէս հաճոյ իցէ ձեզ, բայց միայն արանցդ այդոցիկ մի՛ ինչ մե՛ղ առնիցէք. որովհետեւ մտին ընդ յարկաւ գերանաց իմոց[143]։ 9 Եւ ասեն. ՚Ի բա՛ց կաց. մտեր բնակել պանդխտութեամբ. միթէ եւ դատաստա՞ն եւս դատել։ Այժմ եւ զքե՛զ եւս չարչարեսցուք առաւել քան զնոսա։ Եւ բռնադատէին զայրն զՂովտ յոյժ, եւ մերձ էին զդուռն խորտակել[144]։ 10 Եւ ձգեալ արանցն զձեռս իւրեանց կորզեցին յինքեա՛նս զՂովտ ՚ի տուն անդր, եւ զդուրս տանն փակեցին։ 11 Եւ զարսն որ առ դուրս տանն կային հարին կուրութեամբ ՚ի փոքուէ մինչեւ ցմեծն. եւ լքա՛ն խնդրել զդուրսն։ 12 Եւ ասեն արքն ցՂովտ. Է՞ ոք քո աստ փեսայ կամ որդիք կամ դստերք, կամ այլ ոք քո՝ իցէ՞ ՚ի քաղաքի աստ. հա՛ն զնոսա ՚ի տեղոջէ յայսմանէ[145]։ 13 Զի կործանելոց եմք զքաղաքս զայս. զի բարձրացա՛ւ աղաղակ սոցա առաջի Տեառն, եւ առաքեաց զմեզ Տէր սատակե՛լ զսա[146]։ 14 Ել Ղովտ եւ խօսեցաւ ընդ փեսայս իւր որ առնլոց էին զդստերս նորա. եւ ասէ. Արի՛ք՝ ելէ՛ք ՚ի տեղւոջէ աստի յայսմանէ, զի սատակէ՛ Տէր զքաղաքս։ Եւ թուէր ծաղր առնել յաչս փեսայից իւրոց։ 15 Եւ իբրեւ եղեւ առաւօտ, փութացուցանէին հրեշտակքն զՂովտ՝ եւ ասէին. Արի՛ առ զկին քո եւ զերկուս դստերս քո զոր ունիս, եւ ե՛լ աստի, զի մի՛ եւ դո՛ւ կորնչիցիս ընդ անօրէնութիւն քաղաքիդ[147]։ 16 Եւ նոքա խռովեցա՛ն։ Եւ կալան հրեշտակքն զձեռանէ նորա, եւ զձեռանէ կնոջ նորա, եւ զձեռանէ երկուց դստերաց նորա. զի խնայեաց Տէր ՚ի նա։ Եւ հանին զնա, եւ եդին արտաքոյ քաղաքին։ 17 Եւ եղեւ իբրեւ հանին զնոսա արտաքս, ասեն. Ապրեցո՛ զանձն քո, մի՛ դառնայցես յետս, եւ մի՛ կայցես յամենայն կողմանս աշխարհիդ. զերծի՛ր ՚ի լեառն, գուցէ՝ ընդ նոսա ըմբռնիցիս։ 18 Եւ ասէ Ղովտ ցնոսա. Աղաչեմ Տէր[148], 19 որովհետեւ եգիտ ծառայ քո ողորմութիւն առաջի քո, եւ մե՛ծ արարեր զարդարութիւն քո, զոր առնես յիս ապրել անձին իմոյ. եւ արդ ես ո՛չ կարեմ զերծանել ՚ի լեառն, գուցէ հասանիցեն ինձ չարիքն, եւ մեռանիցիմ[149]։ 20 Ահա քաղաքս այս մե՛րձ է անկանել ՚ի նա, որ է փոքրիկ, ա՛նդ ապրեցայց, եւ չէ՛ փոքր, եւ կեցցէ անձն իմ վասն քո։ 21 Եւ ասէ ցնա. Ահաւասիկ արարի մեծարա՛նս երեսաց քոց. եւ ՚ի բանիդ յայդմիկ չկործանել զքաղաքն վասն որոյ խօսեցար։ 22 Եւ արդ՝ փութա՛ զերծանել ՚ի նա. զի ո՛չ կարեմ առնել իրս ինչ մինչեւ անկանիցի՛ս անդր. վասն այնորիկ կոչեաց զանուն քաղաքին այնորիկ Սեգո՛վր։ 23 Արեգակն ծագեաց յերկիր, եւ Ղովտ եմուտ ՚ի Սեգովր։ 24 Եւ Տէր տեղա՛ց ՚ի Սոդոմ եւ ՚ի Գոմոր ծըծումբ եւ հուր ՚ի Տեառնէ յերկնից[150]. 25 եւ կործանեաց զքաղաքսն զայնոսիկ, եւ զամենայն կողմանսն, եւ զամենայն բնակիչս քաղաքացն, եւ զամենայն բոյս երկրին։ 26 Եւ դարձաւ կինն Ղովտայ յետս, եւ եղեւ արձա՛ն աղի։ 27 Եւ կանխեալ Աբրաամ ընդ առաւօտն ՚ի տեղին ուր կայր առաջի Տեառն. 28 եւ հայեցաւ յերեսս Սոդոմացւոց եւ Գոմորացւոց, եւ յամենայն երեսս երկրի գաւառին. եւ ետես եւ ահա ելանէր բոց երկրին իբրեւ մրրիկ հնոցի։ 29 Եւ եղեւ ՚ի սատակել Տեառն զամենայն զքաղաքսն զայնոսիկ շուրջ զբնակութեամբն, յիշեա՛ց Աստուած զԱբրաամ, եւ եհան արձակեաց զՂովտ ՚ի միջոյ կործանմանն, ՚ի կործանել Տեառն զքաղաքսն յորս բնակեալ էր ՚ի նոսա Ղովտ[151]։ 30 Եւ ե՛լ Ղովտ ՚ի Սեգովրայ, եւ նստէր ՚ի լերինն, եւ երկոքին դստերք նորա ընդ նմա. քանզի երկեա՛ւ բնակել ՚ի Սեգովր. եւ բնակեաց յայրի անդ, ի՛նքն եւ երկոքին դստերք նորա ընդ նմա։ 31 Եւ ասէ երէցն ցկրցերն. Հայր մեր ծերացեալ է, եւ չի՛ք ոք յերկրի որ մտանիցէ առ մեզ, որպէս օրէն է ամենայն երկրի[152]։ 32 Ե՛կ արբուսցո՛ւք հօր մերում գինի, եւ ննջեսցո՛ւք ընդ նմա, եւ յարուսցուք ՚ի հօրէ մերմէ զաւակ[153]։ 33 Եւ արբուցին հօրն իւրեանց գինի ՚ի գիշերին յայնմիկ. եւ եմուտ երէցն ննջեաց ընդ հօրն իւրում զգիշերն զայն. եւ ո՛չ գիտէր ՚ի ննջելն նորա եւ ՚ի յառնել։ 34 Եւ եղեւ ՚ի վաղիւ անդր, եւ ասէ երէցն ցկրտսերն. Ահա ննջեցի՛ ես երեկ ընդ հօր իմում, արբուսցո՛ւք նմա գինի եւ ՚ի գիշերիս յայսմիկ. եւ մուտ ննջեա՛ ընդ նմա. եւ յարուսցո՛ւք զաւակ ՚ի հօրէ մերմէ։ 35 Եւ արբուցին՝ եւ յա՛յնմ գիշերի գինի հօրն իւրեանց. եւ եմուտ կրտսերն եւ ննջեաց ընդ հօրն իւրում. եւ ո՛չ գիտէր ՚ի ննջելն նորա եւ ՚ի յառնել։ 36 Եւ յղացա՛ն երկոքին դստերքն Ղովտայ ՚ի հօրէն իւրեանց։ 37 Եւ ծնաւ երէցն որդի, եւ կոչեաց զանուն նորա Մովա՛բ. ասէ, ՚ի հօրէ՛ իմմէ. նա՛ է հայր Մովաբացւոց մինչեւ ցայսօր ժամանակի։ 38 Ծնաւ եւ կրցերն որդի՝ եւ կոչեաց զանուն նորա Ամման. ասէ, որդի ազգի իմոյ. նա՛ է հայր Ամոնացւոց մինչեւ ցայս օր ժամանակի[154]։

20
Գլուխ Ի

ԻԲ 1 Եւ չուեա՛ց անտի Աբրաամ յերկիրն հարաւոյ, եւ բնակեցա՛ւ ընդ Կադէս եւ ընդ Սուր. եւ պանդխտեցաւ ՚ի Գերարայ։ 2 Եւ ասա՛ց Աբրաամ վասն Սառայի կնոջ իւրոյ թէ քոյր իմ է։ Եւ առաքեաց Աբիմելէք արքայ Գերեարացւոց, եւ ա՛ռ զՍարրա[155]։ 3 Եւ եկն Աստուած առ Աբիմելէք ՚ի տեսլեան գիշերոյ, եւ ասէ. Ահա մեռանի՛ս վասն կնոջդ զոր առեր, զի կին՝ առնակի՛ն է։ 4 Բայց Աբիմելէք ո՛չ մերձեցաւ ՚ի նա։ Եւ ասէ. Տէր, զազգ մի զանգէ՛տ եւ զարդար՝ կորուսանիցե՞ս։ 5 Ոչ ապաքէն նա՛ ասաց ցիս քոյր իմ է, եւ սա՝ ասաց ցիս եղբա՛յր իմ է, եւ ես սրբութեամբ սրտի՝ եւ արդարութեամբ ձեռաց արարի զայս։ 6 Եւ ասէ ցնա Աստուած ՚ի տեսլեանն. Ես գիտացի՛ զի սրբութեամբ սրտի արարեր դու զայդ. եւ խնայեցի ես ՚ի քեզ չմեղանչել քեզ յիս. վասն այնորիկ ո՛չ ետու թոյլ քեզ մերձենալ ՚ի դա[156]։ 7 Բայց արձակեա՛ զկինդ յա՛յր իւր. զի այր մարգարէ է, եւ արասցէ աղօթս վասն քո եւ կեցցես։ Ապա թէ ո՛չ տացես, գիտեա՛ զի մեռանի՛ս դու եւ ամենայն որ ինչ քո է[157]։ 8 Եւ կանխեաց Աբիմելէք ընդ առաւօտն՝ եւ կոչեաց զամենայն զծառայս իւր, եւ խօսեցաւ զամենայն բանս զայսոսիկ յականջս նոցա։ Եւ զահի՛ հարան ամենայն մարդիկն յոյժ։ 9 Եւ կոչեաց Աբիմելէք զԱբրաամ, եւ ասէ ցնա. Զի՞նչ գործեցեր դու զայդ ընդ մեզ. միթէ մեղա՞ք ինչ քեզ՝ զի ածեր ՚ի վերայ իմ եւ ՚ի վերայ թագաւորութեան իմոյ մե՛ղս մեծամեծս. գործ զոր ո՛չ ոք գործէ՝ գործեցեր ընդ իս։ 10 Եւ ասէ Աբիմելէք ցԱբրաամ. Զի՞նչ տեսեալ արարեր զբանդ զայդ։ 11 Եւ ասէ Աբրաամ. Զի ասացի՝ թէ գուցէ ո՛չ գուցէ աստուածպաշտութիւն ՚ի տեղւոջս յայսմիկ. եւ զիս սպանանիցեն վասն կնոջդ իմոյ։ 12 Բայց արդարեւ՝ քո՛յր իմ է ՚ի հօրէ եւ ո՛չ ՚ի մօրէ. եւ եղեւ ինձ կին։ 13 Եւ եղեւ յորժամ եհան զիս Աստուած ՚ի տանէ հօր իմոյ, եւ ես ասացի ցդա. զա՛յս արդարութիւն արասցես ընդ իս. յամենայն տեղիս ուր եւ երթիցուք, ասասջիր զինէն թէ եղբա՛յր իմ է[158]։ 14 Եւ ա՛ռ Աբիմելէք հազար սատեր, եւ արջառ եւ ոչխար, ծառայս եւ աղախնայս, եւ ետ Աբրաամու. եւ ետ ցնա զՍառա զկին իւր։ 15 Եւ ասէ Աբիմելէք ցԱբրաամ. Ահաւասիկ երկիրդ իմ առաջի քո, ուր հաճոյ իցէ քեզ բնակեա՛ց[159]։ 16 Եւ ցՍառա ասէ. Ահա ետու հազա՛ր սատեր եղբօր քում, այն եղիցի քեզ ՚ի պատի՛ւ երեսաց քոց, եւ ամենայն կանանց որ ընդ քեզ են. եւ զամենայն արդա՛ր խօսեսցիս[160]։ 17 Եւ եկաց յաղօթս Աբրաամ առ Աստուած. եւ բժշկեաց զԱբիմելէք եւ զկին նորա, եւ զաղախնայս նորա, եւ ծնանէին[161]։ 18 Զի փակելով փակեաց Տէր արտաքուստ զամենայն արգանդ ՚ի տան Աբիմելիքայ վասն Սառայի կնոջ Աբրաամու։

21
Գլուխ ԻԱ

ԻԳ 1 Եւ Տէր յա՛յց ել Սառայի որպէս եւ ասաց. եւ արա՛ր Տէր Սառայի՝ որպէս եւ խօսեցաւ։ 2 Եւ յղեցա՛ւ եւ ծնաւ Սառա Աբրաամու որդի ծերութեան. ըստ ժամանակին որպէս եւ խօսեցաւ ընդ նմա Աստուած[162]։ 3 Եւ կոչեաց Աբրաամ զանուն որդւոյ իւրոյ զոր ծնաւ նմա Սառա՝ Իսահա՛կ։ 4 Եւ թլփատեա՛ց Աբրաամ զԻսահակ զորդի իւր յաւուր ութերորդի, որպէս եւ պատուիրեաց նմա Տէր Աստուած։ 5 Եւ Աբրաամ հարեւրամեա՛ն էր յորժամ եղեւ նմա Իսահակ որդի իւր։ 6 Եւ ասէ Սառա. Ծա՛ղր արար զիս Աստուած. զի որ եւ լսիցէ՝ ուրա՛խ լինիցի ընդ իս[163]։ 7 Եւ ասէ. Ո՛վ պատմեսցէ Աբրաամու եթէ սնուցանիցէ մանուկ՝ Սառա. զի ծնայ որդի՛ ՚ի ծերութեան իմում[164]։ 8 Եւ աճեաց մանուկն, եւ հատուցա՛ւ ՚ի ստենէ. եւ արար Աբրաամ ուրախութի՛ւն մեծ յաւուր յորում հատուցա՛ւ ՚ի ստենէ Իսահակ որդի իւր[165]։

ԻԴ 9 Եւ տեսեալ Սառայի զորդին Ագարայ Եգիպտացւոյ՝ որ եղեւ Աբրաամու, զի խաղա՛յր ընդ Իսահակայ որդւոյ իւրում, եւ ասէ ցԱբրաամ. 10 ՚Ի բա՛ց հան զաղախինդ եւ զորդի դորա. զի մի՛ ժառանգեսցէ որդի աղախնոյդ ընդ որդւոյ իմում Իսահակայ։ 11 Եւ խի՛ստ թուեցաւ բանն առաջի Աբրաամու վասն որդւոյ նորա։ 12 Եւ ասէ Աստուած ցԱբրաամ. Մի՛ ինչ խիստ թուեսցի առաջի քո վասն մանկանն եւ վասն աղախնոյն։ Զամենայն զոր զինչ ասիցէ քեզ Սառա՝ լո՛ւր ձայնի նորա. զի Սահակա՛ւ կոչեսցի քեզ զաւակ։ 13 Բայց զորդի աղախնոյդ արարից յա՛զգ մեծ, զի սերմն քո՛ է[166]։ 14 Յարեաւ Աբրաամ ընդ առաւօտն՝ եւ ա՛ռ հաց եւ տիկ ջրոյ եւ ետ ցԱգար, եւ ե՛դ յուս նորա զմանուկն, եւ արձակեա՛ց զնա։ Եւ երթեալ մոլորեալ շրջէ՛ր յանապատի անդ առ Ջրհորովն երդման[167]։ 15 Եւ նուազեա՛ց ջուր ՚ի տկէ անտի. եւ ընկէց զմանուկն ՚ի ներքոյ միոյ եղեւին ծառոյ։ 16 Եւ երթեալ նստաւ յանդիման նորա ՚ի բացեայ իբրեւ վտաւանա՛ւ. զի ասէր՝ թէ ո՛չ տեսից զմահ որդւոյն իմոյ. եւ նստէր յանդիման նորա։ Ձա՛յն բարձեալ մանկանն լայր[168]։ 17 Եւ լուա՛ւ Աստուած ձայնի մանկանն ՚ի տեղւոջէն ուր էր։ Եւ կոչեաց Աստուած զԱգար յերկնից՝ եւ ասէ ցնա. Զի՞նչ է այդ Ագար, մի՛ երկնչիր. զի լուա՛ւ Աստուած ձայնի որդւոյ քոյ ՚ի տեղւոջէ այտի ուր է[169]։ 18 Արի ա՛ռ զմանուկն քո, եւ զօրացո՛ զնա ձեռամբ. զի յազգ մե՛ծ արարից զնա։ 19 Եւ եբա՛ց Աստուած զաչս նորա, եւ ետես ջրհոր ջրոյ կենդանւոյ. եւ չոգաւ ելից զտիկն ջրով եւ արբոյց մանկանն։ Եւ էր Աստուած ընդ մանկանն. 20 եւ աճեաց, եւ եղեւ աղեղնաւոր։ 21 Եւ բնակէր յանապատին Փառանու. եւ ա՛ռ նմա մայր նորա կին յերկրէն Եգիպտացւոց։

ԻԵ 22 Եւ եղեւ ՚ի ժամանակին յայնմիկ խօսեցաւ Աբիմելէք, եւ Ոքոզաթ տաճարապետ նորա, եւ Փիքաւղ սպարապետ զօրաց նորա. եւ ասեն ցԱբրաամ. Աստուած ընդ քե՛զ է յամենայնի զինչ եւ գործես[170]։ 23 Արդ՝ երդուի՛ր ինձ յԱստուած չմեղանչել ինձ, եւ մի՛ զաւակի իմում, եւ անուան իմոյ. այլ ըստ արդարութեանն զոր արարի ընդ քեզ՝ արասցես ընդ իս, եւ երկրիս յորում բնակեալ ես ՚ի սմա[171]։ 24 Եւ ասէ Աբրաամ. Ե՛ս երդնում։ 25 Եւ յանդիմանեա՛ց Աբրաամ զԱբիմելէք՝ վասն ջրհորոյն ջրոց զորս հանին ծառայքն Աբիմելեքայ[172]։ 26 Եւ ասէ ցնա Աբիմելէք. Ո՛չ գիտացի ո՛ արար զայն իրս, եւ դու ո՛չ պատմեցեր ինձ. եւ իմ ո՛չ էր լուեալ՝ բայց այսօր։ 27 Եւ ա՛ռ Աբրաամ արջառս եւ ոչխարս՝ եւ ետ Աբիմելէքայ. եւ եդին երկոքին ուխտ ընդ միմեանս. 28 եւ կացոյց Աբրաամ եւթն որոջ ոչխարաց միայն։ 29 Եւ ասէ Աբիմելէք ցԱբրաամ. Զի՞նչ են այս եւթն որոջք ոչխարաց զորս կացուցեր միայն։ 30 Եւ ասէ. Զայդ եւթն որոջս առցես յինէն, զի եղիցի ինձ ՚ի վկայութիւն, թէ ե՛ս փորեցի զջրհորդ զայդ։ 31 Վասն այնորիկ անուանեաց զանուն տեղւոյն այնորիկ Ջրհո՛ր երդման[173]. 32 զի ա՛նդ երդուան երկոքին միմեանց, եւ անդ եդին ուխտ առ Ջրհորին երդման։ Յարեաւ Աբիմելէք եւ Ոքոզաթ տաճարապետ նորա, եւ Փիգաւղ սպարապետ զօրաց նորա. եւ դարձան անդրէն յերկիրն Փղշտացւոց։ 33 Եւ տնկեաց Աբրաամ տունկ առ Ջրհորովն երդման. եւ կարդաց անդ զանուն Տեառն, Աստուած յաւիտենական։ 34 Եւ պանդխտեցա՛ւ Աբրաամ յերկրին Փղշտացւոց աւուրս բազումս[174]։

22
Գլուխ ԻԲ

ԻԶ 1 Եւ եղեւ յետ բանիցս այսոցիկ, փորձեա՛ց Աստուած զԱբրաամ՝ եւ ասէ ցնա. Աբրաա՛մ Աբրաա՛մ։ Եւ նա՛ ասէ. Ա՛ւասիկ եմ։ 2 Եւ ասէ ցնա. Ա՛ռ դու զորդիդ քո սիրելի զոր սիրեցեր զԻսահակ, եւ գնա՛ դու յերկիր բարձր, եւ հանցես զդա անդ յողջակէզ ՚ի վերայ միոյ լերանց յորոց ասացից քեզ։ 3 Եւ յարեաւ Աբրաամ ընդ առաւօտն, համետեաց զէշ իւր. եւ ա՛ռ ընդ իւր երկուս ծառայս. եւ զԻսահակ զորդի իւր. եւ պատառեաց փայտ յողջակէզ՝ եւ յարեաւ գնա՛ց. եւ եկն ՚ի տեղին զոր ասաց նմա Աստուած։ 4 Եւ յաւուրն երրորդի համբարձ Աբրաամ զաչս իւր եւ ետես զտեղին ՚ի հեռաստանէ։ 5 Եւ ասէ Աբրաամ ցպատանիս իւր. Նստարո՛ւք դուք այդր հանդերձ իշովդ. եւ ես եւ պատանեակդ երթիցուք մինչեւ ցանդր, եւ երկի՛ր պագցուք եւ դարձցուք առ ձեզ։ 6 Եւ ա՛ռ Աբրաամ զփայտ ողջակիզին, եւ եդ ՚ի վերայ Իսահակայ որդւոյ իւրոյ. եւ առ ՚ի ձեռն զսուրն եւ զհուրն. եւ գնացին երկոքեան ՚ի միասին[175]։ 7 Եւ ասէ Իսահակ ցԱբրաամ հայր իւր. Հա՛յր։ Եւ նա ասէ. Զի՞ է ո՛րդեակ։ Եւ նա ասէ. Ահա հուր՝ եւ ահա փայտ. ո՞ւր է ոչխար յողջակէզ[176]։ 8 Եւ նա ասէ. Աստուած տեսցէ իւր ոչխար յողջակէզ ո՛րդեակ։ Գնացին երկոքեան ՚ի միասին, 9 եւ եկին ՚ի տեղին զոր ասաց նմա Աստուած։ Անդ շինեաց սեղան Աբրաամ. եւ ե՛դ ՚ի վերայ զփայտն։ Եւ կապեաց զԻսահակ զորդի իւր, եւ եդ զնա ՚ի սեղան ՚ի վերայ փայտին[177]։ 10 Եւ ձգեաց Աբրաամ զձեռն առնուլ զսուրն եւ զենուլ զորդին իւր։ 11 Եւ կոչեաց զնա հրեշտակ Տեառն յերկնից՝ եւ ասէ. Աբրաա՛մ Աբրաա՛մ։ Եւ նա ասէ ցնա. Ա՛ւասիկ եմ։ 12 Եւ ասէ. Մի՛ մխեր զձեռն քո ՚ի պատանեակդ, եւ մի՛ ինչ առներ դմա. զի այժմ գիտացի թէ երկիւղա՛ծ ես դու յԱստուծոյ, եւ ո՛չ խնայեցեր յորդիդ քո սիրելի վասն իմ։ 13 Համբա՛րձ Աբրաամ զաչս իւր եւ ետես, եւ ահա խոյ մի կախեա՛լ կայր զծառոյն սաբեկայ զեղջերաց։ Եւ գնա՛ց Աբրաամ առ զխոյն, եւ եհան զնա յողջակէզ փոխանակ Իսահակայ որդւոյ իւրոյ։ 14 Եւ կոչեաց Աբրաամ զանուն տեղւոյն այնորիկ Տէր ետես. զի ասիցեն ցա՛յսօր ՚ի լերինս յայսմիկ Տէր երեւեցաւ[178]։ 15 Եւ կոչեաց հրեշտակ Տեառն զԱբրաամ երկիցս անգամ յերկնից՝ եւ ասէ. 16 Յա՛նձն իմ երդուայ՝ ասէ Տէր, փոխանակ զի արարե՛ր դու զբանդ զայդ, եւ ո՛չ խնայեցեր յորդիդ քո սիրելի վասն իմ. 17 այո՛ օրհնելով օրհնեցի՛ց զքեզ, եւ բազմացուցանելով բազմացուցից զզաւակ քո որպէս զաստեղս երկնից բազմութեամբ. եւ որպէս զաւազ առ ափն ծովու. եւ ժառանգեսցէ՛ զաւակ քո զքաղաքս հակառակորդաց իւրոց[179]։ 18 Եւ օրհնեսցի՛ն ՚ի զաւակի քում ամենայն ազգք երկրի. փոխանակ զի լուա՛ր ձայնի իմում։ 19 Դարձա՛ւ Աբրաամ առ պատանիսն իւր, եւ յարուցեալ գնացին ՚ի միասին ՚ի Ջրհորն երդման. եւ բնակեցաւ Աբրաամ առ Ջրհորովն երդման[180]։

ԻԷ 20 Եւ եղեւ յետ բանիցս այսոցիկ, պատմեցաւ Աբրաամու, թէ ահա ծնաւ Մեղ՚քա եւ նա՛ որդիս Նաքովրայ եղբօր քում։ 21 ԶՈվք զանդրանիկն նորա, եւ զԲաւ զեղբայր նորա, եւ զԿամուէլ հայր Ասորւոց, 22 եւ զՔասադ, եւ զԱզաւ, եւ զՓաղդաս, եւ զՅետդափ, եւ զԲաթուէլ[181]. 23 եւ Բաթուէլ ծնաւ զՌեբեկա։ Ո՛ւթ սոքա որդիք՝ զորս ծնաւ Մեղ՚քա Նաքովրայ եղբօր Աբրաամու։ 24 Եւ հա՛րճն նորին որոյ անուն էր Ռեմա, ծնաւ եւ նա զՏաբեկ, եւ զԳաամ, եւ զՏոքոս, եւ զՄովքա[182]։

23
Գլուխ ԻԳ

ԻԸ 1 Եւ եղեն կեանք Սառայի հարիւր եւ քսան եւ եւթն ամ։ 2 Եւ մեռաւ Սառա ՚ի քաղաքի Արբոկա՛ ՚ի ձորն, ա՛յն ինքն է Քեբրոն յերկրին Քանանացւոց։ Եւ եկն Աբրաամ կոծե՛լ զՍառա եւ սո՛ւգ առնուլ։ 3 Եւ յարեաւ Աբրաամ ՚ի մեռելոյն իւրմէ, եւ խօսեցաւ ընդ որդիսն Քետեայ՝ եւ ասէ[183]. 4 Պանդո՛ւխտ եւ նժդեհ եմ ես ՚ի միջի ձերում. արդ՝ տո՛ւք ինձ ստացուած գերեզմանի ընդ ձեզ եւ թաղեցից զմեռեալս իմ։ 5 Պատասխանի ետուն որդիքն Քետայ Աբրաամու՝ եւ ասեն. 6 Ո՛ւնկն դիր մեզ Տէր, թագաւո՛ր յԱստուծոյ ես ՚ի միջի մերում, յընտի՛ր շիրմաց մերոց թաղեա՛ զմեռեալն. զի ո՛չ ոք ՚ի մէնջ արգելու ՚ի քէն զշիրիմս[184]։ 7 Յարեա՛ւ Աբրաամ երկիր եպագ ժողովրդեան երկրին որդւոցն Քետայ[185]։ 8 Եւ խօսեցաւ ընդ նոսա Աբրաամ՝ եւ ասէ. Եթէ յօժա՛ր իցէք ՚ի մտի ձերում թաղել զմեռեալդ իմ յերեսաց իմոց, ո՛ւնկն դիք ինձ, եւ խօսեցարո՛ւք վասն իմ ընդ Եփրոնի որդւոյ Սահառայ[186], 9 եւ տացէ ինձ զայրն կրկին, որ է ՚ի վիճակի ագարակի իւրոյ, արծաթոյ՝ որչափ եւ արժան իցէ. տացէ՛ զնա ինձ ՚ի միջի ձերում ՚ի ստացուած բնակաց։ 10 Եւ Եփրոն նստէր ՚ի մէջ որդւոցն Քետայ։ Պատասխանի՛ ետ Եփրոն Քետացի Աբրաամու՝ եւ ասէ. Լո՛ւ ՚ի լու որդւոցն Քետայ, եւ ամենեցուն որ մտանէին ընդ դուռն քաղաքի նորա։ 11 Եւ ասէ. Յի՛ս դարձ Տէր. եւ ո՛ւնկն դիր ինձ. զագարակն ետու քեզ, եւ զայրն որ ՚ի նմա տա՛ց քեզ առաջի ամենայն քաղաքակցաց իմոց ետու քեզ թաղե՛լ զմեռեալն քո[187]։ 12 Եւ երկիր եպագ Աբրաամ առաջի ամենայն ժողովրդեան երկրին. 13 եւ խօսեցաւ ընդ Եփրոնի յականջս ժողովրդեան երկրին, եւ ասէ. Որովհետեւ անսացեր ինձ, ո՛ւնկն դիր ինձ. տա՛ց քեզ արծաթ ընդ ագարակին, ա՛ռ յինէն եւ թաղեցից անդ զմեռեալս։ 14 Պատասխանի ետ Եփրոն Աբրաամու՝ եւ ասէ ցնա. 15 Ո՛չ տէր իմ. լուայ թէ գետինն չորեքհարեւր սատեր արծաթոյ է, ընդ իս եւ ընդ քեզ զի՞նչ է այն. բայց դու թաղեա՛ զմեռեալն քո[188]։ 16 Եւ իբրեւ լուաւ Աբրաամ յԵփրոնէ, կշռեա՛ց զարծաթն Եփրոնի, զոր խօսեցաւն յականջս որդւոցն Քետայ, չորեքհարիւր սատեր արծաթոյ ընտրոյ վաճառականաց[189]։ 17 Եւ հաստատեցա՛ւ ագարակն Եփրոնի, որ է՛ առ կրկնով այրիւն յանդիման Մամբրէի, ագարակն եւ այրն որ է ՚ի նմա. եւ ամենայն ծառատունկ որ է յագարակի անդ, շուրջ յամենայն սահմանս նորա[190], 18 ՚ի ստացուածս Աբրաամու առաջի որդւոցն Քետայ, եւ որ մտանէին ընդ դուռն քաղաքի նորա։ 19 Եւ յետ այնորիկ թաղեաց Աբրաամ զՍառա զկին իւր ՚ի կրկնումն այրի ագարակին, որ է յանդիման Մամբրէի. ա՛յն է Քեբրոն յերկրին Քանանացւոց։ 20 Եւ հաստատեցա՛ւ ագարակն եւ այրն որ է ՚ի նմա՝ Աբրաամու, ՚ի ստացուածս շիրմաց յորդւոցն Քետայ։

24
Գլուխ ԻԴ

1 Եւ Աբրաամ ծերացեալ էր եւ անցեալ զաւուրբք. եւ Տէր օրհնեաց զԱբրաամ ամենայնիւ[191]։

ԻԹ 2 Եւ ասէ Աբրաամ ցծառայն իւր ցերէց տան իւրոյ, ցիշխան ամենայն ընչից նորա. Դի՛ր զձեռն քո ընդ երանօք իմովք[192]. 3 եւ երդմնեցուցից զքեզ ՚ի Տէր, յԱստուած երկնից, եւ յԱստուած երկրի, զի մի՛ առցես կին որդւոյ իմում Իսահակայ ՚ի դստերաց Քանանացւոց յորոց միջի ե՛ս բնակեմ[193]։ 4 Այլ յերկիրն իմ ուստի ելեալ եմ երթիցես, եւ ՚ի տուն իմ. եւ առցես դու անտի՛ կին որդւոյ իմում Իսահակայ։ 5 Ասէ ցնա ծառայն. Գուցէ՝ կինն ո՛չ կամիցի գալ ընդ իս յերկիրս յայս, դարձուցանելով դարձուցի՞ց զորդի քո յերկիրն ուստի ելեր։ 6 Եւ ասէ Աբրաամ. Զգո՛յշ լեր, մի՛ դարձուցանիցես զորդի իմ անդր։ 7 Տէր Աստուած երկնից, եւ Աստուած երկրի, որ ա՛ռ զիս ՚ի տանէ հօր իմոյ, եւ յերկրէն ուստի ծնեալ էի, որ խօսեցա՛ւն ընդ իս՝ եւ երդուաւ ինձ եւ ասէ. Զաւակի՛ քում տաց զերկիրդ զայդ. նա՛ առաքեսցէ զհրեշտակ իւր առաջի քո. եւ առցե՛ս անտի կին որդւոյ իմում Իսահակայ։ 8 Ապա թէ ո՛չ կամիցի կինն գալ ընդ քեզ յերկիրս յայս, քաւեա՛լ լիջիր դու յերդմանէդ յայդմանէ։ Բայց միայն զորդեակդ իմ մի՛ դարձուցանիցես անդր։ 9 Եւ ե՛դ ծառայն Աբրաամու զձեռն իւր ընդ երանօք տեառն իւրոյ՝ եւ երդուա՛ւ նմա վասն բանիս այսորիկ[194]։ 10 Եւ ա՛ռ ծառայն տասն ուղտ յուղտուց տեառն իւրոյ՝ եւ գնա՛ց. եւ յամենայն բարութեանց տեառն իւրոյ ընդ իւր։ Եւ յարեաւ գնա՛ց ՚ի Միջագետս ՚ի քաղաքն Նաքովրայ. 11 եւ նստոյց զուղտսն արտաքոյ քաղաքին առ ջրհորոյ ջրոցն ընդ երեկս յորժամ ջրուորն ելանէր։ Եւ ասէ[195]. 12 Տէր Աստուած տեառն իմոյ Աբրաամու՝ յաջողեա՛ առաջի իմ այսօր. եւ արա՛ ողորմութիւն ընդ տեառն իմում Աբրաամու։ 13 Աւասիկ ես կամ ՚ի վերայ աղբեր ջրոյս, եւ դստերք բնակչաց քաղաքիս ելանեն հանել ջուր։ 14 Եւ եղիցի կոյս մի որում ես ասացից, թէ խոնարհեցո՛ զսափորդ քո զի արբից, եւ ասէ ցիս՝ ա՛րբ, եւ ուղտուցդ քոց եւ՛ս արբուցից մինչեւ դադարեսցին յըմպելոյ, զա՛յն պատրաստեցեր ծառային քում Իսահակայ. եւ այնո՛ւ գիտացից թէ արարեր ողորմութիւն տեառն իմում Աբրաամու[196]։ 15 Եւ եղեւ մինչչեւ՛ կատարեալ էր նորա զխօսսն ՚ի մտի իւրում, եւ ահա Ռեբեկա եկն ել, որ ծնեալն էր Բաթուելի որդւոյ Մեղքեայ կնոջ Նաքովրայ եղբօր Աբրաամու. եւ ունէր սափոր յո՛ւս իւր։ 16 Եւ էր կոյսն գեղեցիկ երեսօք յոյժ. կոյս՝ զոր այր ո՛չ գիտէր։ Էջ յաղբեւրն, եւ ելից զսափորն իւր եւ ել[197]։ 17 Ընթացա՛ւ ծառայն ընդ առաջ նորա եւ ասէ. Արբո՛ ինձ սակաւ մի ջուր ՚ի սափորոյ այտի։ 18 Եւ նա ասէ. Ա՛րբ տէր։ Եւ փութացաւ իջո՛յց զսափորն ՚ի վերայ բազկաց իւրոց. եւ արբոյց նմա՝ 19 մինչեւ դադարեաց յըմպելոյ։ Եւ ասէ. Եւ ուղտուց քոց հանից ջուր մինչեւ ամենեքեան արբցեն։ 20 Եւ փութացաւ թափեաց զսափորն յաւազանն, եւ ընթացաւ դարձեալ ՚ի ջրհորն հանել. եւ եհան ջուր ամենայն ուղտուց նորա։ 21 Եւ այրն մի՛տ դնէր նմա, եւ լո՛ւռ կայր ՚ի միտ առնուլ. եթէ աջողեա՞ց Տէր զճանապարհ նորա՝ եւ թէ ոչ։ 22 Եւ եղեւ իբրեւ դադարեցին ամենայն ուղտքն յըմպելոյ, եւ առ այրն գինդս ոսկիս մի մի ըստ դահեկանի ձուղ՚ոյ, եւ երկուս ապարանջանս ՚ի ձեռս նորա. ՚ի տասն դահեկանէ ձոյլ նոցա։ 23 Եւ եհա՛րց զնա՝ եւ ասէ. Ո՞յր դուստր ես դու, պատմեա՛ ինձ թէ իցէ՞ ՚ի տան քում մեզ տեղի յիջավանաց[198]։ 24 Եւ ասէ ցնա. Դուստր Բաթուելի՛ եմ ես որդւոյ Մեղ՚քեայ զոր ծնաւ Նաքովրայ։ 25 Եւ ասէ ցնա. Եւ յարդ եւ խոտ շա՛տ է մեր, եւ տեղի իջավանաց։ 26 Խնդա՛ց այրն, եւ երկիր ետագ Աստուծոյ, 27 եւ ասէ. 0 րհնեալ Տէր Աստուած տեառն իմոյ Աբրաամու. որ ո՛չ վրիպեցոյց զարդարութիւն իւր եւ զճշմարտութիւն ՚ի տեռնէ իմմէ. եւ ինձ յաջողեաց Տէր ՚ի տան եղբօր տեառն իմոյ[199]։ 28 Եւ ընթացաւ աղջիկն պատմեաց ՚ի տան մօր իւրոյ ըստ բանիցն այնոցիկ[200]։ 29 Եւ Ռեբեկայ՝ է՛ր եղբայր որում անուն էր Ղ՚աբան։ Եւ ընթացաւ Ղ՚աբան առ այրն արտաքս յաղբեւրն, 30 իբրեւ ետես զգինդսն եւ զապարանջանսն ՚ի ձեռսն քեռ իւրոյ. եւ զի լուա՛ւ զբանսն յՌեբեկայ քեռէ իւրմէ՝ որ ասէր, թէ այսպէս ինչ խօսեցաւ ընդ իս այրն. եւ եկն առ այրն, մինչ կայր ՚ի վերայ ուղտուց իւրոց առ աղբերն. 31 եւ ասէ ցնա. Ե՛կ մո՛ւտ ՚ի տուն օրհնեա՛լ Տեառն. զի՞ կաս արտաքոյ, զի ես պատրաստեցի տուն եւ տեղի ուղտուցդ։ 32 Եմո՛ւտ այրն ՚ի տուն անդր, եւ իջոյց ուղտուցն։ Եւ ետուն յարդ եւ խոտ ուղտուցն, եւ ջուր լուանալոյ ոտից նորա, եւ ոտից նոցա որ ընդ նմայն էին[201]։ 33 Եւ եդին հա՛ց առաջի նոցա ուտել։ Եւ նա ասէ. Ո՛չ կերայց մինչեւ խօսեցայց զբանս իմ։ Եւ ասեն՝ Խօսեա՛ց։ 34 Եւ ասէ. Ծառայ Աբրաամու եմ ես. 35 եւ Տէր օրհնեաց զտէր իմ յոյժ, եւ բարձրացա՛ւ. եւ ետ նմա արջառ եւ ոչխար, եւ արծաթ եւ ոսկի, ծառայս եւ աղախնայս, ուղտս եւ էշս։ 36 Եւ ծնաւ Սառա՝ կին տեառն իմոյ որդի մի տեառն իմում յետ ծերութեան իւրոյ. եւ նմա՛ ետ զամենայն ինչ որ է՛ր նորա։ 37 Եւ երդմնեցոյց զիս տէր իմ՝ եւ ասէ. Ո՛չ առցես կին որդւոյ իմում Իսահակայ ՚ի դստերաց աստի Քանանացւոց, յորոց միջի ե՛ս պանդխտեալս եմ յերկրի սոցա. 38 այլ ՚ի տուն հօր իմոյ երթիցես եւ ՚ի տոհմ իմ, եւ առցես անտի՛ կին որդւոյ իմում։ 39 Եւ ես ասացի ցտէրն իմ. Գուցէ՝ ո՛չ գայցէ կինն ընդ իս։ 40 Եւ ասէ ցիս. Տէր Աստուած իմ որում հաճոյ եղէ առաջի նորա, նա՛ առաքեսցէ զհրեշտակ իւր ընդ քեզ, եւ յաջողեսցէ՛ զճանապարհս քո. եւ առցես կին որդւոյ իմում յազգէ իմմէ, եւ ՚ի տանէ հօր իմոյ։ 41 Եւ յայնժամ քաւեա՛լ լիցիս ՚ի նզովից աստի իմոց. յորժամ երթիցես ՚ի տոհմ իմ՝ եւ ո՛չ տացեն, քաւեա՛լ լիցես յերդմանէ աստի իմմէ[202]։ 42 Եւ իբրեւ եկի այսօր յաղբեւրն՝ ասեմ. Տէր Աստուած տեառն իմոյ Աբրաամու, եթէ յաջողեցեր ինձ զճանապարհս իմ, զոր ե՛ս այժմիկ եկեալ եմ[203]. 43 ահաւասիկ ես հասեալ կամ ՚ի վերայ աղբե՛ր ջրոյս, եւ դստերք մարդկան քաղաքիս ելանեն տանել ջուր. եւ եղիցի կոյս ցոր ես ասացից՝ թէ արբո՛ ինձ սակաւ մի ջուր ՚ի սափորոյդ քումմէ[204], 44 եւ ասասցէ ցիս՝ թէ ա՛րբ, եւ ուղտուցդ եւս քոց հանից ջուր, ա՛յն է կին զոր պատրաստեաց Տէր ծառայի իւրում Իսահակայ. եւ այնո՛ւ գիտացից թէ արարեր զողորմութիւն ընդ տեառն իմում Աբրաամու։ 45 Եւ եղեւ մինչչեւ՛ իմ կատարեալ էր զխօսս ՚ի մտի իմում, անդէն վաղվաղակի ելանէ՛ր Ռեբեկա՝ եւ ունէր սափոր յո՛ւս իւր. էջ յաղբեւրն՝ եւ եհան ջուր։ Եւ ասեմ ցնա արբո՛ ինձ։ 46 Եւ փութացեալ իջոյց զսափորն յինքենէ՝ եւ ասէ. Ա՛րբ դու, եւ ուղտուցդ եւս քոց արբուցից։ Եւ արբի. եւ ուղտուցն իմոց արբոյց։ 47 Եւ հարցի ցնա՝ եւ ասեմ. Ո՞յր դուստր ես դու՝ պատմեա՛ ինձ։ Եւ նա ասէ. Դուստր Բաթուելի՛ եմ ես՝ որդւոյ Նաքովրայ զոր ծնաւ նմա Մեղ՚քա։ Եւ եդի գի՛նդս յականջս նորա, եւ ապարանջանս ՚ի ձեռս նորա. եւ խնդացի՛. 48 եւ երկի՛ր պագի Տեառն. եւ օրհնեցի զՏէր Աստուած տեառն իմոյ Աբրաամու, որ յաջողեաց ինձ ՚ի ճանապարհի աստ ճշմարտութեան. առնուլ զդուստր եղբօր տեառն իմոյ որդւոյ նորա։ 49 Արդ՝ եթէ առնէք դուք շնո՛րհս եւ արդարութիւն առ տէրն իմ, պատմեցէ՛ք ինձ. ապա թէ ոչ՝ ցուցէ՛ք ինձ զի դարձայց յա՛ջ կամ յահեակ։ 50 Պատասխանի ետուն Ղ՚աբան եւ Բաթուէլ՝ եւ ասեն. ՚Ի Տեառնէ՛ ել իրդ այդ. եւ մեք ո՛չ կարեմք հակառակ ինչ չա՛ր ասել բարւոյ։ 51 Ահաւադիկ Ռեբեկա առաջի քոյ, ա՛ռ եւ գնա. եւ եղիցի կին որդւոյ տեառն քոյ՝ որպէս եւ խօսեցաւ Տէր։ 52 Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ ծառայն Աբրաամու զբանս նոցա, երկիր եպագ Տեառն։ 53 Եւ եհան ծառայն անօթս ոսկւոյ եւ անօթս արծաթոյ, եւ հանդերձս, եւ ետ Ռեբեկայ. եւ ետ ընծայս եղբարց նորա եւ մօրն։ 54 Կերան եւ արբին նա՛, եւ արքն որ ընդ նմա էին. եւ ննջեցին։ Եւ յարուցեալ ՚ի վաղորդայն անդր՝ ասէ. Արձակեցէ՛ք զիս զի երթայց առ տէր իմ։ 55 Եւ ասեն եղբարք նորա եւ մայրն. Կացցէ՛ կոյսն առ մեզ իբրեւ աւուրս տասն, եւ ապա՛ երթիցէ։ 56 Եւ նա ասէ ցնոսա. Մի՛ խափանէք զիս. զի Տէր աջողեաց զճանապարհս իմ. արձակեցէ՛ք զիս զի երթայց առ տէրն իմ[205]։ 57 Եւ ասեն եղբարք նորա. Կոչեսցուք զաղջիկն, եւ հարցցո՛ւք ՚ի բերանոյ նորա։ 58 Կոչեցին զՌեբեկա՝ եւ ասեն ցնա. Երթա՞ս ընդ առնս ընդ այսմիկ։ Եւ նա ասէ. Երթա՛մ։ 59 Եւ յուղարկեցին զՌեբեկա զքոյրն իւրեանց, եւ զինչս նորա. եւ զծառայն Աբրաամու, եւ որ ընդ նմա՛յն էին[206]։ 60 Եւ օրհնեցին զՌեբեկա՝ եւ ասեն ցնա. Քոյր մեր եղիցես ՚ի հազա՛րս եւ ՚ի բեւրս. եւ ժառանգեսցէ զաւակ քո զքաղաքս թշնամեաց քոց։ 61 Յարուցեալ Ռեբեկա եւ նաժիշտք իւր, ելին յուղտսն եւ գնացին ընդ առն։ Եւ առեալ ծառային զՌեբեկա՝ գնա՛ց[207]։ 62 Եւ Իսահակ յանապատի անդ առ Ջրհորովն տեսլեան բնակէր յերկրին ՚ի կողմ հարաւոյ[208]։ 63 Եւ ել Իսահակ զբօսանել ՚ի դաշտին ընդ երեկս. ամբարձ զաչս իւր՝ եւ ետես՝ զի գային ուղտք տասն[209]։ 64 Ամբարձեալ զաչս իւր եւ Ռեբեկա ետես զԻսահակ, է՛ջ վաղվաղակի յուղտուէ անտի[210]. 65 եւ ասէ ցծառայն. Ո՞վ է այրն որ գայ ՚ի դաշտին ընդ առաջ մեր։ Եւ ասէ ծառայն. Նա՛ է տէրն իմ։ Եւ նորա առեալ ձորձս արկա՛ւ զիւրեւ։ 66 Եւ պատմեաց ծառայն Իսահակայ զամենայն զխօսսն զոր արար։ 67 Եւ եմուտ Իսահակ ՚ի տուն Սառայի մօր իւրոյ, եւ ա՛ռ զՌեբեկա, եւ եղեւ նորա կին. եւ սիրեաց զնա. եւ մխիթարեցա՛ւ Իսահակ վասն Սառայի մօր իւրոյ։

25
Գլուխ ԻԵ

Լ 1 Եւ յաւե՛լ Աբրաամ առնուլ կին որում անուն էր Քետտուրա[211]։ 2 Եւ ծնաւ նմա զԷմրան, եւ զՅեկտան, եւ զՄադան, եւ զՄադիան, եւ զԵսբոկ, եւ զՍովիւէ[212]։ 3 Եւ Յեկտան ծնաւ զՍաբա, եւ զԹեման, եւ զԴադան։ Եւ եղեն որդիք Դադանայ, Ռագուէլ, եւ Նաբդեէլ, եւ Ասուրիիմ, եւ Ղ՚ատուսիիմ, եւ Ղ՚ովոմիմ։ 4 Եւ որդիք Մադիամու, Գեփար, եւ Ափեր, եւ Ենոք, եւ Աբիգա, եւ Եդրագա։ Ամենեքեան սոքա էին որդիք Քետուրայ։ 5 Եւ ե՛տ Աբրաամ զամենայն ինչս իւր Իսահակա՛յ որդւոյ իւրում։ 6 Եւ որդւոց հարճիցն իւրոց որ էին Աբրաամու, ե՛տ Աբրաամ պարգեւ՛ս. եւ արձակեա՛ց զնոսա յԻսահակայ որդւոյ իւրոյ մինչդեռ ինքն կենդանի էր՝ ընդ արեւելս յերկիրն արեւելից։ 7 Եւ ա՛յս են ամք աւուրց կենացն Աբրաամու զորս եկեաց, հարիւր եւթանասուն եւ հինգ ամ[213]։ 8 Եւ պակասեալ Աբրաամու մեռա՛ւ ՚ի բարւոք ծերութեան, ալեւորեալ եւ լի՛ աւուրբք. եւ յաւելաւ առ ժողովուրդ իւր։ 9 Եւ թաղեցին զնա Իսահակ եւ Իսմայէլ որդիք նորա, յայրի՛ անդ ՚ի կրկնում յագարակին Եփրոնի որդւոյ Սահառայ Քետացւոյ. որ է յանդիմա՛ն Մամբրէի. 10 ագարա՛կն եւ այրն զոր ստացաւ Աբրաամ յորդւոցն Քետայ։ Ա՛նդ թաղեցին զԱբրաամ եւ զՍառա կին նորա։ 11 Եւ եղեւ յետ մահուանն Աբրաամու, օրհնեա՛ց Աստուած զԻսահակ զորդի նորա։ Եւ բնակեցաւ Իսահակ առ Ջրհորի՛ տեսլեանն։

ԼԱ 12 Եւ ա՛յս են ծնունդք Իսմայելի որդւոյ Աբրաամու, զոր ծնաւ Ագա՛ր Եգիպտացի Աբրաամու՝ աղախինն Սառայի։ 13 Եւ ա՛յս են անուանք որդւոցն Իսմայելի. ըստ անուանց ազգացն նորա։ Անդրանիկն Իսմայելի Նաբեովթ եւ Կեդար, եւ Աբդեէլ, եւ Մաբսամ, 14 եւ Մասմա, եւ Իդումա, եւ Մասէ, 15 եւ Քողդադ, եւ Թեմա, եւ Յետուր, եւ Նափէս, եւ Կեդմա։ 16 Սոքա են որդիք Իսմայելի, եւ ա՛յս են անուանք նոցա ՚ի հանգրուանս իւրեանց, եւ ՚ի խորանս իւրեանց, երկոտասան իշխանք նոցա ըստ ազգաց իւրեանց[214]։ 17 Եւ ա՛յս են ամք կենաց Իսմայելի, հարիւր երեսուն եւ եւթն ամ. եւ պակասեալ մեռաւ, եւ յաւելաւ յազգ իւր։ 18 Եւ բնակեցաւ յԵւիլայ մինչեւ ցՍուր որ է յանդիման Եգիպտոսի, մինչեւ ՚ի գալ յԱսորեստանեայս. յանդիման ամենայն եղբարց իւրոց բնակեցաւ[215]։

ԼԲ 19 Եւ ա՛յս են ծնունդք Իսահակայ որդւոյ Աբրաամու. Աբրաամ ծնաւ զԻսահակ։ 20 Եւ էր Իսահակ ամաց քառասնից յորժամ ա՛ռ զՌեբեկա զդուստր Բաթուելի Ասորւոյ, որ էր ՚ի Միջագետա՛ց Ասորւոց, զքոյր Լաբանու Ասորւոյ ի՛ւր ՚ի կնութեան։ 21 Եւ աղաչէր Իսահակ զՏէր վասն Ռեբեկայ կնոջ իւրոյ՝ զի ամո՛ւլ էր։ Եւ լուա՛ւ նմա Աստուած. եւ յղեցաւ Ռեբեկա կին նորա[216]։ 22 Եւ խաղային մանկունք ՚ի նմա։ Եւ ասէ՝ եթէ այսպէս լինիցի ինձ, ընդէ՞ր իցէ ինձ այս։ Եւ գնա՛ց հարցանել ՚ի Տեառնէ[217]։ 23 Եւ ասէ ցնա Տէր. Երկո՛ւ ազգք են յարգանդի քում, եւ երկո՛ւ ժողովուրդք յորովայնէ քումմէ զատցին. եւ ժողովուրդ զժողովրդեամբ ելեւե՛լ առնիցէ, եւ երէցն կրտսերո՛յն ծառայեսցէ[218]։ 24 Եւ իբրեւ լցան նորա աւուրք ծնանելոյ. եւ էին երկո՛ւ որդիք յորովայնի նորա։ 25 Եւ եկն ե՛լ որդին անդրանիկ շառագոյն ամենեւին՝ իբրեւ զմորթ թա՛ւ, եւ անուանեաց զանուն զորա Եսա՛ւ. եւ ապա ե՛լ եղբայր նորա, եւ ձեռն նորա ունէր զգարշապարէ Եսաւայ. եւ կոչեաց զանուն նորա Յակո՛բ։ 26 Եւ Իսահակ էր ամաց վաթսնի՛ց՝ յորժամ ծնաւ զնոսա Ռեբեկա։ Եւ աճեցին մանկունքն։ 27 Եւ էր Եսաւ՝ այր հմո՛ւտ որսոյ վայրա՛գ. եւ Յակոբ՝ այր առանց պաճուճանաց ընտասուն։ 28 Եւ սիրեաց Իսահակ զԵսաւ, զի որս նորա կերակո՛ւր էր նմա. եւ Ռեբեկա սիրէր զՅակոբ[219]։ 29 Եւ էր եփեալ Յակոբայ թա՛ն. եւ եկն Եսաւ ՚ի դաշտէ՝ նքթեալ։ 30 Եւ ասէ Եսաւ ցՅակոբ. Տո՛ւր ինձ ճաշակել ՚ի շիկաթանէ՛դ յայդմանէ, զի նքթեա՛լ եմ։ Վասն այնորիկ կոչեցաւ անուն նորա Եդոմ։ 31 Եւ ասէ Յակոբ ցԵսաւ. Վաճառեա՛ ինձ այսօր զանդրանկութիւնս քո։ 32 Եւ ասէ Եսաւ. Ահաւասիկ ես երթա՛մ ՚ի վախճանել, եւ առ իմէ՞ իցեն ինձ այն անդրանկութիւնք[220]։ 33 Եւ ասէ ցնա Յակոբ. Երդուի՛ր ինձ այսօր։ Եւ երդուա՛ւ նմա։ Եւ վաճառեաց Եսաւ զանդրանկութիւնս իւր Յակոբայ։ 34 Եւ Յակոբ ետ Եսաւայ հա՛ց եւ թան ոսպնեայ. կերա՛ւ եւ արբ, եւ յարեաւ գնա՛ց։ Եւ անարգեա՛ց Եսաւ զանդրանկութիւնն[221]։

26
Գլուխ ԻԶ

ԼԳ 1 Եւ եղեւ սով յերկրին. թո՛ղ զառաջին սովն որ եղեւ ՚ի ժամանակս Աբրաամու։ Եւ չոգաւ Իսահակ առ Աբիմելէք արքայ Փղշտացւոց ՚ի Գերարա։ 2 Եւ երեւեցաւ նմա Տէր եւ ասէ. Մի՛ իջաներ յԵգիպտոս, այլ բնակեա՛ դու յերկիրդ յորում ասացի քեզ։ 3 Եւ պանդխտեա՛ց յերկրիս յայսմիկ. եւ եղէ՛ց ընդ քեզ, եւ օրհնեցից զքեզ. զի քեզ եւ զաւակի՛ քում տաց զամենայն զերկիրս զայս. եւ հաստատեցից զերդումն իմ զոր երդուայ Աբրաամու հօր քո[222]։ 4 Եւ բազմացուցի՛ց զզաւակ քո իբրեւ զաստեղս երկնից. եւ տա՛ց զաւակի քում զամենայն զերկիրս զայս. եւ օրհնեսցի՛ն ՚ի զաւակի քում ամենայն ազգք երկրի. 5 փոխանակ զի լուաւ Աբրաամ հայր քո ձայնի իմում, եւ պահեաց զհրամանս իմ եւ զպատուիրանս իմ, եւ զիրաւունս իմ, եւ զօրէնս իմ։ 6 Եւ բնակեցաւ Իսահակ ՚ի մէջ Գերերացւոց։ 7 Եւ հարցին արք տեղւոյն զՌեբեկայ կնոջէ նորա. եւ ասէ՝ քո՛յր իմ է, քանզի երկեա՛ւ ասել թէ կին իմ է. թէ գուցէ սպանանիցեն զնա արք տեղւոյն վասն Ռեբեկայ. զի գեղեցի՛կ էր երեսօք։ 8 Եւ եղեւ անդ բազում ժամանակս։ Եւ կարկառա՛ւ Աբիմելէք արքայ Փղշտացւոց ընդ պատուհան, եւ ետես զԻսահակ զի խաղա՛յր ընդ Ռեբեկայ կնոջ իւրում։ 9 Կոչեաց Աբիմելէք զԻսահակ՝ եւ ասէ ցնա. Ուրեմն կի՛ն քո էր, եւ ընդէ՞ր ասացեր թէ քո՛յր իմ է։ Ասէ ցնա Իսահակ. Քանզի ասացի՝ թէ գուցէ մեռանիցիմ վասն նորա։ 10 Ասէ ցնա Աբիմելէք. Ընդէ՞ր արարեր զայդ ընդ մեզ. սակաւիկ մի՛ւս եւս մտեալ էր ուրումն յազգէ իմմէ առ կին քո. եւ ածէիր ՚ի վերայ մեր անգիտութիւն։ Եւ պատուիրեաց Աբիմելէք ամենայն ժողովրդեան իւրում եւ ասէ. 11 Ամենայն որ հարկանիցի ընդ ա՛յրդ ընդ այդ, կամ ընդ կին դորա՝ մահու պարտակա՛ն լիցի։ 12 Եւ սերմանեաց սերմ Իսահակ յերկրին յայնմիկ, եւ եգիտ ՚ի տարւոջն յայնմիկ հարիւրաւո՛ր զգարին։ Եւ օրհնեա՛ց զնա Տէր։ 13 Եւ բարձրացա՛ւ այրն. եւ երթայր յառաջադէմ եւ մեծանայր, մինչեւ եղեւ մե՛ծ յոյժ։ 14 Եւ եղեւ նորա անասուն ոչխարի եւ արջառոյ, եւ արմտիք բազում։ Եւ նախանձեցան ընդ նմա Փղշտացիքն[223]։ 15 Եւ զամենայն ջրհորս զոր փորեցին ծառայք նորա ՚ի ժամանակսն Աբրաամու հօր նորա, խցին Փղշտացիքն եւ լցին զնոսա հողով։ 16 Եւ ասէ Աբիմելէք ցԻսահակ. Ե՛րթ գնա ՚ի մէնջ, զի կարի զօրաւորագոյն քան զմեզ եղեր[224]։ 17 Եւ գնաց անտի Իսահակ, եւ բնակեցաւ ՚ի ձորն Գերերացւոց. եւ անդ բնակեաց։

ԼԴ 18 Եւ դարձեալ Իսահակ փորեա՛ց զջրհորսն ջրոց, զոր փորեցին ծառայքն Աբրաամու հօր նորա, եւ խցին զայն Փղշտացիքն յետ մահուանն Աբրաամու հօր նորա. եւ եդ նոցա անուանս ըստ անուա՛նցն զոր անուանեաց նոցա Աբրաամ հայր իւր[225]։ 19 Եւ փորեցին ծառայքն Իսահակայ ՚ի ձորն Գերերացւոց, եւ գտին անդ ջրհոր ջրո՛յ կենդանւոյ։ 20 Եւ մարտնչէին հովիւքն Գերերացւոց ընդ հովիւսն Իսահակայ. եւ ասէին՝ եթէ իւրեա՛նց իցէ ջրհորն. եւ կոչեաց զանուն ջրհորոյն Զրկո՛ւմն. քանզի զրկէին զնա[226]։ 21 Չուեա՛ց անտի եւ փորեաց մի՛ւս եւս ջրհոր ջրոյ։ Հակառակէին եւ վասն ա՛յնորիկ եւս։ Եւ կոչեաց զանուն նորա Թշնամութիւն։ 22 Չուեա՛ց անտի եւ փորեաց ա՛յլ ջրհոր, եւ ո՛չ մարտնչէին վասն այնր. եւ կոչեաց զանուն նորա Անդորրութիւն. ասէ՝ զի ա՛յժմ ընդարձակեաց մեզ Տէր, եւ աճեցոյց զմեզ յերկրի։ 23 Եւ ել անտի ՚ի Ջրհորն երդման։ 24 Եւ երեւեցաւ նմա Տէր ՚ի գիշերին յայնմիկ՝ եւ ասէ. Ես եմ Աստուած հօր քոյ, մի՛ երկնչիր. զի ընդ քե՛զ եմ, եւ օրհնեցից զքեզ, եւ բազմացուցից զզաւակ քո վասն Աբրաամու հօր քոյ։ 25 Եւ շինեաց անդ սեղան եւ կարդա՛ց անդ զանուն Տեառն։ Եւ եհար անդ զխորան իւր։ Փորեցին ծառայքն Իսահակայ անդ ջրհոր[227]։ 26 Եւ Աբիմելէք չոգաւ առ նա ՚ի Գերարա, եւ Ոքոզաթ տաճարապետ նորա, եւ Փիքաւղ սպարապետ զօրաց նորա։ 27 Եւ ասէ ցնոսա Իսահակ. Զի՞ եկիք առ իս, զի դուք ատեցէք զիս՝ եւ հալածեցէք ՚ի ձէնջ։ 28 Եւ ասեն. Տեսանելո՛վ տեսաք՝ զի էր Տէր ընդ քեզ. եւ ասեմք՝ եղիցի դա՛շն ընդ միմեանս, ընդ մեզ եւ ընդ քեզ. եւ դիցուք ընդ քեզ ուխտ 29 չառնե՛լ ինչ մեզ չար. որպէս եւ մեք ո՛չինչ մեղաք քեզ. եւ զոր օրինակ արարաք քեզ բարի՝ եւ արձակեցա՛ք զքեզ խաղաղութեամբ. եւ արդ դու օրհնեա՛լ ՚ի Տեառնէ ես։ 30 Եւ արա՛ր նոցա խրախութիւն. կերան եւ արբին։ 31 Եւ յարուցեալ ՚ի վաղիւ անդր երդուան այր ընկերի իւրում. եւ արձակեա՛ց զնոսա Իսահակ, եւ գնացին ՚ի նմանէ ողջութեամբ։ 32 Եւ եղեւ յաւուր յայնմիկ եկին ծառայքն Իսահակայ՝ եւ պատմեցին նմա վասն ջրհորոյն զոր փորեցին, թէ ո՛չ գտաք ջուր[228]։ 33 Եւ կոչեաց զնա երդումն։ Վասն այնորիկ է անուն քաղաքին այնմիկ Ջրհոր երդմա՛ն մինչեւ ցայսօր ժամանակի[229]։

ԼԵ 34 Եւ է՛ր Եսաւ ամաց քառասնից, եւ առ իւր կին զՅուդիթ դուստր Բէերայ Քետացւոց, եւ զՄասեմայ դուստր Ելովմայ Խեւացւոյ[230]։ 35 Եւ դառնացուցանէին զԻսահա՛կ եւ զՌեբեկա։

27
Գլուխ ԻԷ

1 Եւ եղեւ իբրեւ ծերացա՛ւ Իսահակ, եւ վատեցին աչք նորա ՚ի տեսանելոյ. կոչեաց զԵսաւ զորդի իւր զերէց՝ եւ ասէ ցնա. Ո՛րդեակ իմ։ Եւ նա ասէ ցնա. Ահաւասիկ ե՛ս[231]։ 2 Եւ նա ասէ ցնա. Ահաւասիկ ես ծերացեալ եմ, եւ ո՛չ գիտեմ զօր վախճանի իմոյ։ 3 Արդ՝ ա՛ռ դու զգործի քո զաղեղն եւ զկապարճս, եւ ե՛լ ՚ի դաշտ. եւ որսա՛ ինձ որս[232]. 4 եւ արա՛ ինձ խորտիկս որպէս եւ ե՛ս սիրեմ. եւ բե՛ր մատո՛ ինձ՝ զի կերայց. եւ օրհնեսցէ՛ զքեզ անձն իմ մինչ չեւ՛ մեռեալ իցեմ։ 5 Եւ լուաւ Ռեբեկա զի խօսէր Իսահակ ընդ որդւոյ իւրում։ Գնաց Եսաւ ՚ի դաշտ որսա՛լ որս հօր իւրում։ 6 Եւ խօսեցաւ Ռեբեկա ընդ Յակոբայ որդւոյ իւրում՝ եւ ասէ. Ահա լուա՛յ ես ՚ի հօրէ քումմէ զի խօսէր ընդ եղբօր քում՝ եւ ասէր. 7 բե՛ր ինձ որս եւ արա ինձ խորտիկս զի կերայց եւ օրհնեցից զքեզ առաջի Տեառն՝ մինչ չեւ՛ մեռեալ իցեմ։ 8 Եւ արդ՝ որդեակ իմ լո՛ւր ինձ՝ որպէս ե՛ս պատուիրեմ քեզ։ 9 Գնա՛ դու ՚ի դաշտն, եւ ա՛ռ ինձ անտի երկուս ուլս փափուկս եւ ընտիրս, եւ արարից զնոսա խորտի՛կս հօր քում որպէս եւ սիրէ։ 10 Եւ մատուսցես հօր քում եւ կերիցէ. զի օրհնեսցէ զքեզ հայր քո՝ մինչ չեւ՛ մեռեալ իցէ։ 11 Եւ ասէ Յակոբ ցՌեբեկայ մայր իւր. Եղբայր իմ Եսաւ, այր՝ թա՛ւ է, եւ ես լե՛րկ. 12 գուցէ՛ շօշափիցէ՛ զիս հայր իմ. եւ լինիցիմ առաջի նորա իբրեւ արհամարհոտ, եւ ածիցեմ ՚ի վերայ իմ անէծս եւ ո՛չ օրհնութիւն[233]։ 13 Եւ ասէ ցնա մայրն իւր. Յի՛մ վերայ անէծք այն ո՛րդեակ. բայց միայն լո՛ւր ձայնի իմում եւ ե՛րթ ա՛ծ ինձ[234]։ 14 Գնա՛ց՝ եւ ա՛ռ ած մօր իւրում։ Եւ արար խորտիկս՝ որպէս եւ սիրէ՛ր հայր նորա։ 15 Եւ առեալ Ռեբեկայ զպատմուճանն ազնիւ որդւոյ իւրոյ երիցու որ կայր առ նմա ՚ի տան, զգեցոյց Յակոբայ որդւոյ իւրում կրցերոյ։ 16 Եւ զուլենիսն ագոյց ՚ի բազուկս նորա, եւ ՚ի վերայ մերկոյ պարանոցի նորա։ 17 Եւ ետ զխորտիկն եւ զհացն զոր արար ՚ի ձեռս Յակոբայ որդւոյ իւրոյ։ 18 Եւ տարաւ հօր իւրում եւ ասէ. Հա՛յր իմ։ Եւ նա ասէ. Աւասիկ եմ։ Եւ ասէ. Ո՞վ ես դու ո՛րդեակ։ 19 Եւ ասէ Յակոբ ցհայրն. Ե՛ս եմ Եսա՛ւ անդրանիկն քո, արարի՛ որպէս եւ խօսեցար ընդ իս, արի՛ նիստ եւ կե՛ր յորսոյ իմմէ. զի օրհնեսցէ զիս անձն քո։ 20 Եւ ասէ Իսահակ ցորդին իւր. Զի՞ է զի վաղվաղակի գտեր ո՛րդեակ։ Եւ նա ասէ. Որպէս պատրաստեաց Տէր Աստուած առաջի իմ։ 21 Եւ ասէ Իսահակ ցՅակոբ. Մօ՛տ եկ՝ եւ շօշափեցից զքեզ որդեակ, եթէ դո՜ւ իցես որդի իմ Եսաւ՝ թէ ոչ։ 22 Մատեա՛ւ Յակոբ առ Իսահակ հայր իւր, եւ շօշափեա՛ց զնա՝ եւ ասէ. Ձայնդ՝ ձա՛յն Յակոբայ, եւ ձեռքդ՝ ձե՛ռք Իսաւայ։ 23 Եւ ո՛չ ծանեաւ զնա. զի էին ձեռք նորա իբրեւ զձեռսն Իսաւայ եղբօր իւրոյ թա՛ւ։ Եւ օրհնեա՛ց զնա 24 եւ ասէ. Դո՛ւ ես որդի իմ Եսաւ։ Եւ նա ասէ. Ե՛ս եմ։ 25 Եւ ասէ. Մատո՛ ինձ՝ եւ կերայց յորսոյ քումմէ ո՛րդեակ, զի օրհնեսցէ զքեզ անձն իմ։ Ա՛ռ մատոյց նմա՝ եւ կերաւ. եւ եբեր նմա գինի՝ եւ ա՛րբ[235]։ 26 Եւ ասէ ցնա Իսահակ հայր իւր. Մօ՛տ եկ եւ համբուրեա՛ զիս որդեակ։ 27 Եւ մատեաւ համբուրեա՛ց զնա։ Եւ ա՛ռ զհոտ հանդերձից նորա. եւ օրհնեա՛ց զնա՝ եւ ասէ. Ահա՛ հոտ որդւոյ իմոյ իբրեւ զհո՛տ անդոյ լիո՛յ զոր օրհնեաց Տէր։ 28 Եւ տացէ քեզ Աստուած ՚ի ցօղոյ երկնից՝ եւ ՚ի պարարտութենէ երկրի, եւ բազմութիւն ցորենոյ եւ գինւոյ։ 29 Եւ ծառայեսցեն քեզ ազգք. եւ երկի՛ր պագցեն քեզ իշխանք. եւ եղիցես տէ՛ր եղբօր քում, եւ երկիր պագցեն քեզ որդիք հօր քոյ. որ անիծանիցէ զքեզ՝ անիծեա՛լ լիցի. եւ որ օրհնեսցէ զքեզ՝ օրհնեա՛լ։ 30 Եւ եղեւ յետ դադարելոյն Իսահակայ յօրհնելոյ անտի զՅակոբ զորդի իւր. իբրեւ ե՛լ Յակոբ յերեսաց Իսահակայ հօր իւրոյ. եւ եկն Եսաւ եղբայր նորա յորսոյ։ 31 Արար եւ նա՛ խորտիկս, եւ մատոյց հօր իւրում. եւ ասէ ցհայր իւր. Յարիցէ՛ հայր իմ, եւ կերիցէ յորսոյ որդւոյ իւրոյ՝ զի օրհնեսցէ՛ զիս անձն քո։ 32 Եւ ասէ ցնա Իսահակ հայր իւր. Ո՞վ ես դու։ Եւ նա ասէ. Ե՛ս եմ որդին քո անդրանիկ Եսաւ։ 33 Եւ զարմացաւ Իսահակ զարմացումն մեծ յոյժ. եւ ասէ. Իսկ այն ո՞վ էր որ որսացաւ ինձ որս՝ եւ եբեր մատոյց. եւ կերայ յամենայնէ մինչ չեւ՛ քո եկեալ էր. եւ օրհնեցի՛ զնա եւ եղիցի օրհնեա՛լ[236]։ 34 Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ Եսաւ զբանսն Սահակայ հօր իւրոյ. աղաղակեաց ՚ի ձայն մեծ դառնացեա՛լ յոյժ. եւ ասէ ցհայրն իւր. 0 րհնեա՛ արդ՝ եւ զի՛ս հայր։ 35 Եւ ասէ ցնա. Եկն եղբայր քո նենգութեամբ եւ ա՛ռ զօրհնութիւնս քո։ 36 Եւ նա ասէ. Յիրաւի՛ կոչեցաւ անուն նորա Յակոբ. զի այս երկիցս խաբեաց զիս. ա՛ռ զանդրանկութիւնն իմ, եւ արդ՝ ա՛ռ զօրհնութիւնս իմ։ Եւ ասէ Եսաւ ցհայր իւր. Եւ ո՛չ մի՞ ինչ օրհնութիւն թողեր ինձ հայր։ 37 Պատասխանի ետ Իսահակ՝ եւ ասէ ցԵսաւ. Որովհետեւ տէ՛ր արարի զնա քեզ. եւ զամենայն եղբարս քո արարի նմա ծառա՛յս. ցորենով եւ գինւով հաստատեցի զնա. քեզ զի՞նչ արարից որդեակ[237]։ 38 Ասէ Եսաւ ցհայրն իւր. Միթէ՝ մի՞ օրհնութիւն իցէ քո՛ հայր. օրհնեա՛ եւ զիս հայր։ Եւ իբրեւ ստրջացաւ Իսահակ. ամբա՛րձ զձայն իւր Եսաւ եւ ելա՛ց։ 39 Պատասխանի ետ Իսահակ հայր նորա եւ ասէ ցնա. Ահա՝ ՚ի պարարտութենէ երկրի եղիցի բնակութիւն քո, եւ ՚ի ցօղոյ երկնից ՚ի վերուստ[238]. 40 եւ սրո՛վ քով կեցցես. եւ եղբօր քում ծառայեսցես. եւ եղիցի յորժամ քակեսցես եւ լուծցես զլուծ նորա ՚ի պարանոցէ քումմէ։ 41 Եւ պահէր Եսաւ ո՛խս Յակովբայ վասն օրհնութեանցն զոր օրհնեաց զնա հայր իւր. եւ ասէր Եսաւ ՚ի մտի իւրում. Մերձեսցին աւուրք կարեաց հօր իմոյ, զի սպանից զՅակոբ զեղբայր իմ[239]։ 42 Ա՛զդ եղեւ Ռեբեկայ բանքն Եսաւայ որդւոյ իւրոյ երիցու. եւ յղեաց կոչեաց զորդի իւր զկրտսեր զՅակոբ՝ եւ ասէ ցնա. Ահա Եսաւ եղբայր քո սպառնայ սպանանե՛լ զքեզ[240]։ 43 Արդ՝ լո՛ւր որդեակ ձայնի իմում, եւ արի գնա՛ ՚ի Միջագետս առ Ղ՚աբան եղբայր իմ ՚ի Խառան. 44 եւ բնակեսցե՛ս ընդ նմա աւուրս բազումս, մինչեւ անցցէ՛ սրտմտութիւն բարկութեան եղբօր քո ՚ի քէն. 45 եւ մոռասցի՛ զոր ինչ արարեր նմա. եւ ապա առաքեցից կոչեցից զքեզ անտի. գուցէ՝ անզաւակիցի՛մ յերկոցունց ՚ի ձէնջ ՚ի միում աւուր։

ԼԶ 46 Եւ ասէ Ռեբեկա ցԻսահակ. Ձանձրացեա՛լ է անձն իմ ՚ի դստերաց որդւոց Քետայ. եթէ առնուցու Յակոբ կին ՚ի դստերաց անտի Քետայ, ՚ի դստերաց երկրիս այսորիկ. ընդէ՞ր իցէ ինձ կեալ[241]։

28
Գլուխ ԻԸ

1 Կոչեաց առ ինքն Իսահակ զՅակոբ. օրհնեաց զնա, եւ պատուիրեաց նմա եւ ասէ. Մի՛ առնուցուս կին ՚ի դստերաց աստի Քանանացւոց։ 2 Այլ արի գնա՛ ՚ի Միջագետս Ասորւոց, ՚ի տուն Բաթուելի հօր մօր քո. եւ ա՛ռ անտի քեզ կին ՚ի դստերաց Ղ՚աբանու եղբօր մօր քոյ։ 3 Եւ Աստուած իմ օրհնեսցէ՛ զքեզ, եւ աճեցուսցէ՛ զքեզ, եւ բազմացուսցէ՛ զքեզ, եւ եղիցես ՚ի ժողովս ազգաց։ 4 Եւ տացէ քեզ զօրհնութիւնն Աբրաամու հօր իմոյ, քե՛զ եւ զաւակի քում յետ քո. ժառանգել քեզ զերկիր պանդխտութեան քոյ՝ զոր ե՛տ Աստուած Աբրաամու։ 5 Եւ արձակեաց Իսահակ զՅակոբ, եւ գնաց ՚ի Միջագետս Ասորւոց առ Լաբան որդի Բաթուելի Ասորւոյ, եղբայր Ռեբեկայ, մօր Յակոբայ եւ Եսաւայ[242]։ 6 Եւ իբրեւ ետես Եսաւ եթէ օրհնեաց Իսահակ զՅակոբ, եւ գնաց ՚ի Միջագետս Ասորւոց առնուլ իւր անտի կին. եւ յօրհնելն զնա պատուիրեա՛ց եւ ասէ. Մի՛ առնուցուս կին ՚ի դստերաց աստի Քանանացւոց։ 7 Եւ ունկնդի՛ր եղեւ Յակոբ հօր եւ մօր իւրում. եւ գնաց ՚ի Միջագետս Ասորւոց։ 8 Եւ ետե՛ս Եսաւ եթէ չա՛ր թուին դստերք Քանանացւոցն առաջի Սահակայ հօր իւրոյ. 9 գնա՛ց Եսաւ առ Իսմայէլ, եւ առ զՄայելէթ դուստր Իսմայելի որդւոյ Աբրաամու՝ զքոյր Նաբեութայ ՚ի վերայ այլո՛ց կանանց իւրոց՝ իւր կնութեան[243]։ 10 Եւ ե՛լ Յակոբ ՚ի Ջրհորոյ անտի երդման, եւ գնաց ՚ի Խառան։ 11 Եւ հասեալ ՚ի տեղի մի՝ եւ ննջեաց անդ. քանզի արեւն ՚ի մուտս էր, եւ ա՛ռ ՚ի քարանց տեղւոյն եւ ե՛դ ընդ սնարս իւր, եւ ննջեաց ՚ի տեղւոջն յայնմ[244]։ 12 Եւ ետես տեսի՛լ։ Եւ ահա սանդուղք, հաստատեալ յերկրի, որոյ գլո՛ւխ իւր հասանէր մինչեւ յերկինս։ Եւ հրեշտակք Աստուծոյ ելանէին եւ իջանէին ընդ նա[245]։ 13 Եւ Տէր հաստատեա՛լ կայր ՚ի նմա։ Եւ ասէ. Ե՛ս եմ Տէր Աստուած Աբրաամու հօր քոյ, եւ Աստուած Սահակայ. մի՛ երկնչիր. զի զերկիրդ յորում դո՛ւդ ննջեցեր, քե՛զ տաց զդա եւ զաւակի քում։ 14 Եւ եղիցի զաւակ քո իբրեւ զաւա՛զ երկրի։ Եւ ընդարձակեսցի ՚ի ծովակողմն եւ ընդ արեւելս. եւ ընդ հիւսւսի եւ ընդ հարաւ։ Եւ օրհնեսցին ՚ի քեզ ամենայն ազգք երկրի՝ եւ ՚ի զաւակի քում։ 15 Եւ ես ահաւասիկ ընդ քե՛զ եմ պահել զքեզ յամենայն ճանապարհս քո՝ յոր եւ գնասցես։ Եւ դարձուցից զքեզ յերկիրս յայս. զի ո՛չ թողից զքեզ մինչեւ արարից զամենայն ինչ զոր խօսեցայ ընդ քեզ[246]։ 16 Եւ զարթեա՛ւ Յակոբ ՚ի քնոյ անտի իւրմէ՝ եւ ասէ. Տէր է ՚ի տեղւոջս յայսմիկ, եւ ես ո՛չ գիտէի։ 17 Զահի՛ հարաւ՝ եւ ասէ. Ահե՛ղ իմն է տեղիս այս. եւ ո՛չ է սա՝ եթէ ո՛չ տուն Աստուծոյ. եւ ա՛յս է դուռն երկնից[247]։ 18 Եւ յարեաւ Յակոբ ընդ առաւօտն, եւ ա՛ռ զվէմն զոր եդ ընդ սնարս իւր. եւ կանգնեաց զնա արձան. եւ արկ եւղ ՚ի գլուխ նորա։ 19 Եւ կոչեաց Յակոբ զանուն տեղւոյն այնորիկ Տո՛ւն Աստուծոյ. եւ յառաջ անուն էր քաղաքին այնորիկ Ուլմաւուս[248]։ 20 Եւ ուխտեաց Յակոբ ուխտ՝ եւ ասէ. Եթէ եղիցի Տէր Աստուած ընդ իս, եւ ապրեցուսցէ զիս ՚ի ճանապարհիս յայսմիկ զոր ես երթամ, եւ տացէ ինձ հա՛ց ուտելոյ եւ հանդերձ զգենլոյ, 21 եւ դարձուսցէ զիս ողջութեամբ ՚ի տուն հօր իմոյ, եւ եղիցի ինձ Տէր յԱստուած. 22 եւ վէմս զոր կանգնեցի արձան, եղիցի ինձ Տո՛ւն Աստուծոյ. եւ յամենայնէ զոր տացես ինձ, տա՛ց քեզ տասանորդս[249]։

29
Գլուխ ԻԹ

ԼԷ 1 Եւ զոտս իւր ամբարձեալ Յակոբայ գնա՛լ յերկիրն արեւելից, առ Լաբան որդի Բաթուելի Ասորւոյ, եղբայր Ռեբեկայ՝ մօր Յակոբայ եւ Եսաւայ։ 2 Եւ հայեցաւ եւ ահա ջրհո՛ր մի ՚ի դաշտի անդ. եւ էին անդ երեք հօտք խաշանց մակաղեալք ՚ի նմա, եւ ՚ի ջրհորոյն յայնմանէ՛ արբուցանէին զխաշինսն. եւ վէմ մի մեծ կայր ՚ի վերայ բերանոյ ջրհորոյն։ 3 Եւ ա՛նդր ժողովէին ամենայն հօտք, եւ տապալէին զվէմն ՚ի բերանո՛յ ջրհորոյն, եւ տային ջուր խաշանցն. եւ կափուցանէին զվէմն ՚ի բերան ջրհորոյն՝ անդրէն ՚ի տեղի իւր։ 4 Եւ ասէ ցնոսա Յակոբ. Եղբարք՝ ուստի՞ էք դուք։ Եւ նոքա ասեն. ՚Ի Խառանէ՛ եմք։ 5 Ասէ ցնոսա. Գիտէ՞ք դուք զԼաբան զորդի Նաքովրայ։ Եւ նոքա ասեն՝ Գիտե՛մք։ 6 Ասէ ցնոսա. Ո՞ղջ իցէ։ Եւ նոքա ասեն. Ո՛ղջ է։ Եւ ահա Ռաքէլ դո՛ւստր նորա գայր ընդ խաշինսն։ 7 Եւ ասէ Յակոբ. Դեռ աւուր շա՛տ կայ. չեւ՛ եւս է ժամ խաշանցդ ժողովելոյ. արբուցէ՛ք խաշանցդ, եւ երթա՛յք արածեցէք[250]։ 8 Եւ նոքա ասեն. Չէ՛ հնար՝ թէ մինչ ո՛չ ժողովեսցին ամենայն հովիւք, եւ տապալեսցեն զվէմդ ՚ի բերանոյ ջրհորոյդ. եւ արբուցանիցեմք խաշանցս։ 9 Մինչդեռ նա ընդ նոսա խօսէր, ահա Ռաքէլ դուստր Լաբանու գայր ընդ խաշինս հօր իւրոյ. քանզի նա՛ արածէր զխաշինս հօր իւրոյ[251]։ 10 Եւ եղեւ իբրեւ ետես Յակոբ զՌաքէլ դուստր Լաբանայ եղբօր մօր իւրոյ . եւ զխաշինս Ղ՚աբանայ եղբօր մօր իւրոյ։ Եւ մատուցեալ Յակոբ տապալեցոյց զվէմն ՚ի բերանոյ ջրհորոյն, եւ արբոյց խաշանցն Ղ՚աբանու եղբօր մօր իւրոյ[252]։ 11 Եւ համբուրեաց Յակոբ զՀռաքէլ. եւ ձա՛յն եբարձ եւ ելաց։ 12 Եւ պատմեաց Յակոբ Ռաքելայ թէ եղբայր հօր նորա է, եւ որդի Ռեբեկայ։ Եւ ընթացաւ պատմեաց հօր իւրում ըստ բանիցս այսոցիկ։ 13 Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ Լաբան զանուն Յակոբայ որդւոյ քեռ իւրոյ, ընթացա՛ւ ընդառաջ նորա, գի՛րկս արկ եւ համբուրեաց զնա. եւ տարաւ զնա ՚ի տուն իւր։ Եւ պատմեաց Լաբանու զամենայն զբանս զայսոսիկ։ 14 Եւ ասէ ցնա Լաբան. Յոսկերա՛ցս իմոց, եւ ՚ի մարմնոցս իմոց ես դու։ Եւ է՛ր ընդ նմա ամսօրեայ մի ժամանակ։

ԼԸ 15 Եւ ասէ Լաբան ցՅակոբ. Զի՞ եղբա՛յր իմ ես դու, ո՛չ ծառայեսցես ինձ ձրի. յա՛յտ արա ինձ զինչ իցեն վարձք քո։ 16 Եւ Լաբանայ էին երկու դստերք. անուն երիցուն Լիա, եւ անուն կրտսերոյն Ռաքէլ[253]։ 17 Եւ աչք Լիայ՝ գիջագոյնք. բայց Ռաքէլ բարի՛ էր տեսլեամբ եւ գեղեցիկ երեսօք[254]։ 18 Եւ սիրեաց Յակոբ զՌաքէլ։ Եւ ասէ. Ծառայեցից քեզ եւթն ամ վասն Ռաքելայ դստեր քոյ կրտսերոյ։ 19 Եւ ասէ ցնա Լաբան. Լա՛ւ իցէ քե՛զ տալ զնա, քան տալ զնա առն օտարի. բնակեա՛ դու ընդ իս։ 20 Եւ ծառայեաց Յակոբ վասն Ռաքելայ ամս եւթն. եւ էին յաչս նորա իբրեւ աւուրք սակա՛ւք, քանզի սիրէր զնա։ 21 Եւ ասէ Յակոբ ցԼաբան. Տո՛ւր ինձ զկին իմ, լցեալ են աւուրք, զի մտից առ նա։ 22 Եւ ժողովեաց Լաբան զամենայն արս տեղւոյն, եւ արար հարսանի՛ս։ 23 Եւ եղեւ երեկո՛յ՝ առեալ Լաբանու զԼիա դուստր իւր տարաւ առ Յակոբ. եւ եմուտ առ նա Յակոբ։ 24 Եւ ետ Լաբան զԶելփա զաղախին իւր նաժի՛շտ դստեր իւրում Լիայ։ Եւ իբրեւ այգ եղեւ, եւ ահա Լիա էր[255]։ 25 Եւ ասէ Յակոբ ցԼաբան. Ընդէ՞ր գործեցեր զայս. ո՞չ վասն Ռաքելի ծառայեցի քեզ. ընդէ՞ր խաբեցեր զիս[256]։ 26 Ասէ Լաբան. Չե՛ն օրէնք աշխարհի մերում տալ նախ զկրտսե՛րն քան զերէց[257]։ 27 Արդ կատարեա՛ եւթն եւս ամ ընդ նորա. եւ տաց քեզ եւ զնա՝ փոխանակ վաստակոցն զոր վաստակեսցես ինձ զեւթն ամ եւս այլ[258]։ 28 Արա՛ր այնպէս Յակոբ. եւ կատարեաց եւթն եւս ամ ընդ նորա։ Եւ ետ նմա Լաբան զՌաքէլ դուստր իւր կնութեան։ 29 Եւ ետ Լաբան Ռաքելի դստեր իւրում զԲալլայ զաղախին իւր նաժիշտ։ 30 Եւ եմուտ առ Ռաքէլ, եւ սիրեաց զՌաքէլ քան զԼիա. եւ ծառայեաց նմա ա՛յլ եւս եւթն ամ։

ԼԹ 31 Իբրեւ ետես Տէր, եթէ ատելի՛ է Լիա, եբա՛ց զարգանդ նորա. բայց Ռաքէլ ամուլ էր։ 32 Եւ յղացաւ Լիա, եւ ծնաւ որդի Յակոբայ. եւ կոչեաց զանուն նորա Ռոբէն. ասէ՝ զի ետես Տէր զտառապանս իմ. արդ՝ սիրեսցէ՛ զիս այր իմ[259]։ 33 Յղացաւ դարձեալ Լիա՝ եւ ծնաւ երկրորդ որդի Յակոբայ եւ ասէ՝ զի լուաւ Տէր եթէ ատեցեալ եմ, եւ յաւել ինձ զսա. եւ կոչեաց զանուն նորա Շմաւոն։ 34 Եւ յղացաւ՝ եւ ծնաւ որդի. եւ ասէ, արդ առ ի՛ս եղիցի այր իմ, զի ծնայ նմա երիս որդիս. վասն այնորիկ կոչեաց զանուն նորա Ղեւի[260]։ 35 Եւ յղացաւ դարձեալ, ծնաւ որդի. եւ ասէ, զայս միւսանգամ գոհացայց զՏեառնէ. եւ կոչեաց զանուն նորա Յուդա։ Եւ եկա՛ց ՚ի ծննդոց։

30
Գլուխ Լ

1 Իբրեւ ետես Ռաքէլ եթէ ո՛չ ծնաւ որդի Յակոբայ, նախանձեցաւ Ռաքէլ ընդ քեռն իւրում, եւ ասէ ցՅակոբ. Տո՛ւր ինձ որդիս, ապա թէ ոչ՝ մեռանի՛մ։ 2 Բարկացա՛ւ Յակոբ Ռաքելայ՝ եւ ասէ ցնա. Միթէ փոխանակ Աստուծո՞յ իցեմ ես, որ արգել զպտուղ որովայնի քոյ[261]։ 3 Եւ ասէ Ռաքէլ ցՅակոբ. Իսկ ա՛ւանիկ աղախինն իմ Բալլա, մո՛ւտ առ նա՝ եւ ծնցի ՚ի վերայ ծնգաց իմոց. եւ արարից եւ ե՛ս որդիս ՚ի նմանէ[262]։ 4 Եւ ետ նմա զԲալլա զաղախին իւր կնութեան։ Եւ եմուտ առ նա Յակոբ։ 5 Եւ յղացաւ Բալլա նաժիշտն Ռաքելայ, եւ ծնաւ որդի Յակոբայ։ 6 Եւ ասէ Ռաքէլ. Իրա՛ւ արար ինձ Աստուած. եւ լուա՛ւ ձայնի իմում, եւ ետ ինձ որդի. վասն այնորիկ կոչեաց զանուն նորա Դան։ 7 Եւ յղացաւ դարձեալ Բալլա նաժիշտն Ռաքելայ. եւ ծնաւ որդի երկրո՛րդ Յակոբայ։ 8 Եւ ասէ Ռաքէլ. 0 գնեաց ինձ Աստուած, զի գումարեցայ ընդ քե՛ռն իմում եւ յաղթեցի։ Եւ կոչեաց զանուն նորա Նեփթաղիմ։ 9 Իբրեւ ետես Լիա եթէ եկա՛ց ՚ի ծննդենէ, առ զԶելփա զնաժիշտ իւր եւ ետ Յակոբայ կնութեան։ 10 Յղացաւ Զելփա նաժիշտն Լիայ, եւ ծնաւ որդի Յակոբայ։ 11 Եւ ասէ Լիա. Առ ի՛ս բախտ իմ. եւ անուանեաց զանուն նորա Գադ։ 12 Յղացա՛ւ Զելփա նաժիշտն Լիայ, եւ ծնաւ որդի երկրորդ Յակոբայ[263]։ 13 Եւ ասէ Լիա. Երանելի՛ եմ ես. զի երանիցեն ինձ կանայք։ Եւ կոչեաց զանուն նորա Ասեր, մեծութիւն[264]։ 14 Գնա՛ց Ռոբէն յաւուրս հնձոց ցորենոյ, եւ եգիտ խնձոր մանրագորաց յանդի, եւ եբեր զայն առ Լիա մայր իւր։ Ասէ Ռաքէլ ցԼիա քոյր իւր. Տո՛ւր ինձ ՚ի մանրագորաց որդւոյ քոյ։ 15 Եւ ասէ Լիա. Ո՞չ իցէ քեզ շատ զի առեր զայրն իմ. միթէ եւ զմանրագո՞րս որդւոյ իմոյ առնուցուս։ Եւ ասէ Ռաքէլ. Ո՛չ այդպէս է. ննջեսցէ՛ ընդ քեզ զայս գիշեր՝ փոխանակ մանրագորաց որդւոյ քոյ։ 16 Եւ իբրեւ եմուտ Յակոբ յանդէ ընդ երեկս. ել Լիա ընդ առաջ նորա եւ ասէ. Առ ի՛ս մտցես այսօր. քանզի ՚ի վարձո՛ւ կալայ զքեզ՝ փոխանակ մանրագորաց որդւոյ իմոյ։ Եւ ննջեաց ընդ նմա զայն գիշեր[265]։ 17 Եւ լուաւ Աստուած Լիայ։ Յղացաւ՝ եւ ծնաւ Յակոբայ որդի հինգերորդ։ 18 Եւ ասէ Լիա. Ետ ինձ Աստուած զվարձս իմ, փոխանակ զի ետու զաղախինն իմ առն իմում։ Եւ կոչեաց զանուն նորա Իսաքար, որ է վարձ։ 19 Եւ յղացաւ մի՛ւսանգամ Լիա. եւ ծնաւ որդի վեցերորդ Յակոբայ։ 20 Եւ ասէ Լիա. Պարգեւեաց ինձ Աստուած պարգեւ՛ բարի. յայսմ հետէ սիրեսցէ՛ զիս այր իմ. զի ծնայ նմա որդիս վեց։ Եւ անուանեաց զանուն նորա Զաբողոն[266]։ 21 Եւ յետ այսորիկ ծնաւ դուստր. եւ կոչեաց զանուն նորա Դինա[267]։ 22 Եւ յիշեաց Աստուած զՌաքէլ. եւ լուաւ նմա Աստուած, եւ եբաց զարգանդ նորա։ 23 Եւ յղացաւ՝ եւ ծնաւ որդի Յակոբայ. եւ ասէ Ռաքէլ, եհա՛ն յինէն Աստուած զնախատինս իմ։ 24 Եւ կոչեաց զանուն նորա Յովսէփ. ասէ՝ յաւելցէ՛ ինձ Աստուած որդի՛ մեւս եւս։ 25 Եւ եղեւ իբրեւ ծնաւ Ռաքէլ զՅուսէփ, ասէ Յակոբ ցԼաբան. Արձակեա՛ զիս զի երթա՛յց ՚ի տեղի իմ եւ յերկիր իմ։ 26 Եւ տո՛ւր զկանայս եւ զմանկունս իմ, վասն որոց ծառայեցի քեզ՝ զի գնացի՛ց. զի դու ինքնի՛ն իսկ գիտես զծառայութիւնն զոր ծառայեցի քեզ[268]։ 27 Ասէ ցնա Ղ՚աբան. Եթէ գտի շնորհս առաջի քո. հմայեցի զի օրհնեաց զիս Աստուած յոտին քում։ 28 Եւ ասէ Լաբան. Յա՛յտ արա ինձ զվարձս քո յինէն՝ եւ տա՛ց։ 29 Ասէ ցնա Յակոբ. Դու գիտե՛ս որչափ ինչ ծառայեցի քեզ. եւ ո՞րչափ խաշն էր քո առ իս. սակաւի՛կ ինչ էր յառաջ քան զիս, 30 եւ աճեաց ՚ի բազմութիւն. եւ օրհնեաց զքեզ Տէր Աստուած յոտին իմում. եւ արդ ես ե՞րբ առնիցեմ ինձ տուն։ 31 Եւ ասէ ցնա Լաբան. Զի՞նչ տաց քեզ։ Եւ ասէ ցնա Յակոբ. Մի՛ ինչ տար ինձ, բայց զա՛յս եւեթ բանս արասցես ինձ։ Դարձեալ արածեցից զխաշինս քո՝ եւ պահեցից։ 32 Եւ անցցեն այսօր ամենայն խաշինքդ առաջի քո. եւ զատո՛ ՚ի միմեանց զամենայն ոչխար զխայտախարի՛ւ եւ զգորշ. եւ զամենայն արօտական զհամակ յօդեաց։ Եւ ամենայն խայտախարիւն յօդեաց եւ սպիտակն յայծեաց եղիցին վարձք[269]։ 33 Եւ երեւեսցի արդարութիւն իմ ՚ի վաղիւ օր՝ թէ գո՛ն իմ վարձք առաջի քո։ Ամենայն որ ո՛չ իցէ խայտ եւ պիսակ յայծեաց, եւ գորշախայտ յօդեաց, ՚ի գողօնս համարեա՛լ լիցի ինձ[270]։ 34 Եւ ասէ ցնա Լաբան. Եղիցի՛ ըստ բանի քում։ 35 Եւ զատո՛յց յաւուր յայնմիկ զքաղս կապոյտս եւ զպիսակս, եւ զամենայն այծս կապոյտս եւ զպիսակս, եւ զամենայն սպիտակս ՚ի նոցանէ, եւ զամենայն համակս յօդեաց, ետ ՚ի ձեռն որդւոցն իւրոց[271]. 36 եւ մեկնեցոյց ճանապարհ երից աւուրց՝ ընդ մէջ նոցա եւ ընդ մէջ Յակոբայ. եւ Յակոբ արածէր զխաշինսն Լաբանու զմնացեալս։ 37 Եւ ա՛ռ Յակոբ գաւազան՝ շէ՛ր դալար եւ ընգուզի եւ սաւսւոյ, եւ կեղեւեաց զնոսա Յակոբ, եւ եղեւ սպիտակ. եւ էքերծ զդալարն ՚ի գաւազանացն. եւ երեւէր ՚ի գաւազանսն սպիտակն զոր քերծոյր՝ նկարէ՛ն[272]։ 38 Եւ դնէր զգաւազանսն զոր քերծոյր՝ յաւազանս ջրարբից ջրոյն. զի իբրեւ գայցեն խաշինքն ըմպել ջուր՝ հանդէ՛պ գաւազանացն զկծիցին յորժամ գայցեն ըմպել ջուր[273]։ 39 Եւ զկծէին խաշինքն ՚ի գաւազանսն, եւ ծնանէին խաշինքն գորշախայտս եւ պիսակս եւ խայտախարիւս։ 40 Եւ զորոջսն ուրո՛յն զատանէր Յակոբ, եւ կացուցանէր յանդիման մաքեացն. եւ զխոյ կապոյտ, եւ զամենայն գորշախայտն յօդեաց. եւ զատանէր իւր հօտս առանձինն. եւ ո՛չ խառնէր զնոսա ՚ի խաշինս Լաբանու։ 41 Եւ լինէր յորժամ զկծէին խաշինքն ՚ի խառնսն, եւ յղենային, դնէր Յակոբ զգաւազանսն յանդիման խաշանցն յաւազանսն, առ ՚ի զկծելոյ նոցա ըստ գաւազանացն[274]։ 42 Եւ յորժամ ծնանէին խաշինքն՝ ո՛չ դնէր։ Եւ լինէր աննշանն Լաբանու, եւ նշանաւորն Յակոբայ։ 43 Եւ մեծացա՛ւ այրն յոյժ յո՛յժ, եւ եղեւ նորա ոչխար եւ արջառ յոյժ, ծառայք եւ աղախնայք, ուղտք եւ էշք[275]։

31
Գլուխ ԼԱ

1 Եւ լուաւ Յակոբ զբանս որդւոցն Լաբանու՝ զի ասէին, եթէ ա՛ռ Յակոբ զամենայն ինչս հօր մերոյ. եւ ՚ի հօր մերոյ ընչից արար իւր զայն ամենայն փառս։ 2 Եւ ետես Յակոբ զերեսս Լաբանու, եւ ահա՝ ո՛չ էին ընդ նմա որպէս յերեկն եւ յեռանդ[276]։ 3 Եւ ասէ Տէր Աստուած ցՅակոբ. Դարձի՛ր յերկիր հօր քոյ եւ յազգ քո. եւ եղէց ընդ քեզ։ 4 Եւ յղեաց Յակոբ, եւ կոչեաց զՌաքէլ եւ զԼիա ՚ի դաշտ անդր՝ ուր էին խաշինքն[277]։ 5 Եւ ասէ ցնոսա. Տեսանեմ ես զերեսս հօր ձերոյ, զի ո՛չ են ընդ իս որպէս յերեկն եւ յեռանդ։ Եւ Աստուած հօր իմոյ է՛ր ընդ իս։ 6 Եւ դուք ինքնի՛ն գիտէք զի յամենայն զօրութենէ իմմէ ծառայեցի հօր ձերում։ 7 Եւ հայր ձեր ընդհարաւ ընդ իս, եւ փոխեաց զվարձս իմ զտասն բծացդ. եւ ո՛չ ետ նմա Աստուած առնել ինձ չար։ 8 Եթէ ասիցէ, նկարէ՛նքդ եղիցին քո վարձք, ամենայն խաշինքս նկարէնս ծնանին։ Եւ եթէ ասիցէ թէ սպիտակքդ եղիցին քո վարձք, ամենայն խաշինքս սպիտակս ծնանի՛ն[278]։ 9 Եւ եհան Աստուած զամենայն խաշինս հօր ձերոյ՝ եւ ետ ինձ։ 10 Եւ լինէր յորժամ զկծէին խաշինքն, տեսանէի աչօք իմովք յերազի, եւ ահա քա՛ղք եւ խոյք ելանէին ՚ի վերայ մաքեաց եւ այծից. պիսակք եւ խայտախարիւք եւ գորշախայտք։ 11 Եւ ասէ ցիս հրեշտակ Աստուծոյ ՚ի տեսլեան. Յակո՛բ։ Եւ ես ասեմ. Զի՞ է[279]։ 12 Եւ ասէ. Հայեա՛ց աչօք քովք, եւ տե՛ս զքաղսն եւ զխոյս որ ելանեն ՚ի մաքիսն եւ յայծս. զիա՛րդ պիսակք եւ գորշախայտք եւ խայտախարիւք են։ Քանզի տեսի որչափ ինչ առնէր ընդ քեզ Լաբան[280]։ 13 Ե՛ս եմ Աստուած որ երեւեցայ քեզ ՚ի տեղւոջն Աստուծոյ. ուր օծեր ինձ զարձանն, եւ եդիր ուխտս։ Եւ արդ՝ արի՛ ե՛լ յերկրէս յայսմանէ, եւ ե՛րթ յերկիր ծննդեան քոյ, եւ եղէց ընդ քեզ[281]։ 14 Պատասխանի ետուն Ռաքէլ եւ Լիա՝ եւ ասեն ցնա. Միթէ գո՞յ եւս մեր այսուհետեւ բաժի՛ն եւ ժառանգութիւն ՚ի տան հօր մերոյ։ 15 Ո՞չ ապաքէն իբրեւ զօտարոտիս համարեալ եմք նմա. զի վաճառեաց զմեզ՝ եւ եկեր ուտելով զարծաթ մեր։ 16 Ամենայն մեծութիւն եւ փառք զոր եհան Աստուած ՚ի հօրէ մերմէ, մե՛զ եղիցի՝ եւ որդւոց մերոց։ Արդ զոր ինչ ասաց քեզ Աստուած՝ արա՛։

Խ 17 Յարեաւ Յակոբ՝ ա՛ռ զկանայս իւր եւ զմանկունս իւր, եւ եհան զնոսա յուղտս։ 18 Եւ խաղացոյց զամենայն զինչս իւր եւ զամենայն ստացուածս իւր զոր արար ՚ի Միջագետս Ասորւոց՝ երթալ առ Սահակ հայր իւր յերկիրն Քանանացւոց։ 19 Եւ Լաբան երթեալ էր ՚ի կտուրս խաշանց իւրոց։ Եւ գողացաւ Ռաքէլ զկուռս հօր իւրոյ. 20 եւ գողացաւ Յակոբ զսիրտ Լաբանու աներոյ իւրոյ՝ չպատմե՛լ նմա թէ գնայցէ[282]։ 21 Եւ գնաց ինքն եւ ամենայն որ ինչ ի՛ւր էր։ Եւ յարուցեալ անց ընդ գետ՝ եւ դիմեաց ՚ի լեառն Գաղաադու։ 22 Ա՛զդ եղեւ Լաբանու Ասորւոյ յաւուրն երրորդի, եթէ գնա՛ց Յակոբ։ 23 Եւ առեալ զեղբարս իւր ընդ իւր, պնդեցաւ զկնի նորա ճանապարհ զեւթն աւուր, եւ եհաս նմա ՚ի լերինն Գաղաադու։ 24 Եւ եկն Աստուած առ Լաբան Ասորի ՚ի տեսլեան գիշերոյ՝ եւ ասէ ցնա. Զգո՛յշ լեր անձին քում, գուցէ խօսիցիս ընդ Յակոբայ անզգամութեամբ։ Եւ եհաս Լաբան Յակոբայ։ 25 Եւ Յակոբ եհար զխորան իւր ՚ի լերինն։ Եւ Լաբան կացոյց զեղբարս իւր ՚ի լերինն Գաղաադու։ 26 Եւ ասէ Լաբան ցՅակոբ. Ընդէ՞ր արարեր զայդ, ընդէ՞ր գաղտագնաց եղեր յինէն, եւ գողացա՛ր զիս. եւ վարեցեր զդստերս իմ իբրեւ զգերեալս սրոյ։ 27 Եւ եթէ ազդ արարեալ էր ինձ, առաքէի զքեզ ուրախութեամբ, եւ արուեստականօք թմբկաց եւ քնարաց։ 28 Եւ չէի՞ արդեւք արժանի համբուրել զորդեակս իմ՝ եւ զդստերս իմ։ Եւ արդ՝ անմտութեամբ արարեր։ 29 Եւ այժմ ձեռնհա՛ս էի առնել քեզ չար, բայց Աստուած հօր քոյ երեկ ասաց ցիս. Զգո՛յշ լեր գուցէ խօսիցիս ընդ Յակոբայ անզգամութեամբ[283]։ 30 Եւ արդ՝ գնացեալ երթաս, զի ցանկանալով ցանկացեալ ես երթալ ՚ի տուն հօր քոյ։ Եւ ընդէ՞ր գողացար զաստուածսն իմ։ 31 Պատասխանի ետ Յակոբ՝ եւ ասէ ցԼաբան. Քանզի երկեա՛յ։ Ասացի թէ գուցէ հանիցես զդստերս քո յինէն, եւ զամենայն ինչ զիմ։ 32 Եւ ասէ Յակոբ. Առ որում գտցես զաստուածսն քո, մի՛ կեցցէ առաջի եղբարցս մերոց։ Եւ արդ՝ ծանի՛ր ինչ ՚ի քոց ընչից առիս, եւ առցես։ Եւ ո՛չ ծանեաւ առ նմա եւ ո՛չ ինչ։ Եւ ո՛չ գիտէր Յակոբ՝ թէ Ռաքելայ կնոջ իւրոյ գողացեալ էր զնոսա[284]։ 33 Եւ մտեալ Լաբան յուզէր ՚ի տան Յակոբայ. եւ ՚ի տան Լիայ, եւ ՚ի տան երկոցուն հարճիցն, եւ ո՛չ գտանէր. եւ ելեալ ՚ի տանէ անտի Լիայ՝ եմուտ ՚ի տուն Ռաքելի։ 34 Իսկ Ռաքէլ առեալ զկուռսն եդ ընդ ուղտու պատատաւ, եւ նստա՛ւ ՚ի վերայ նոցա։ Եւ յուզեա՛ց Լաբան զամենայն տաղաւարն եւ ո՛չ եգիտ[285]։ 35 Եւ նա ասէ ցհայր իւր. Մի՛ ինչ ծանր թուեսցի քեզ տէր. ո՛չ կարեմ յոտն յառնել առաջի քո, քանզի ՚ի կանա՛նց օրէնս եմ։ Եւ յուզեաց Լաբան զամենայն տունն՝ եւ ո՛չ եգիտ զկուռսն։ 36 Բարկացա՛ւ Յակոբ եւ կագէր ընդ Լաբանու։ Պատասխանի ետ Յակոբ եւ ասէ ցԼաբան. Զի՞նչ վնա՛ս է իմ, կամ զի՞նչ յանցանք են իմ, զի պնդեցար զհետ իմ, 37 եւ յուզեցեր զամենայն զինչս իմ. զի՞նչ գտեր յամենայն ընչից քոց ՚ի տան իմում։ Դի՛ր առաջի եղբարցս իմոց՝ եւ եղբարց քոց, եւ յանդիմանեսցեն ՚ի մէջ մեր երկոցունց[286]։ 38 Այս քսա՛ն ամ է զի էի՛ ընդ քեզ. ոչխարք քո եւ այծիք՝ ո՛չ ստերջացան. եւ զխոյս մաքեաց քոց ո՛չ կերայ[287]։ 39 Զգազանաբեկն ո՛չ բերի առ քեզ, այլ ե՛ս յանձնէ տուժէի. զգողունի տըւնջեան, եւ զգողօնի գիշերոյ[288]։ 40 Զցերեկ այրեալ լինէի ՚ի տօթոյ, եւ զցայգ ՚ի ցրտոյ. հատեա՛լ էր քուն յաչաց իմոց։ 41 Այս քսա՛ն ամ է ՚ի տան քում էի. զչորեքտասան ամ փոխանակ դստերաց քոց վաստակեցի, եւ զվեց ամ ՚ի խաշինս քո. եւ խաբեցեր զիս ՚ի վարձս տասն բծացս։ 42 Եւ թէ ո՛չ Աստուած հօր իմոյ Աստուած Աբրաամու, եւ երկեւղն Իսահակայ է՛ր ընդ իս, այժմ թերեւս ունա՛յն իսկ արձակէիր զիս։ Այլ զտառապանս իմ եւ զվաստակս ձեռաց իմոց ետես Աստուած, եւ յանդիմանեաց զքեզ երէկ[289]։ 43 Պատասխանի ետ Լաբան՝ եւ ասէ ցՅակոբ. Դստերքդ՝ դստե՛րք իմ են, եւ ուստերքդ՝ ուստե՛րք իմ են, եւ խաշինքդ՝ խաշի՛նք իմ են. եւ ամենայն ինչ զոր դու տեսանես՝ ի՛մ է, եւ դստերացդ իմոց։ Եւ արդ զի՞նչ արարից դոցա այսօր՝ կամ որդւոց դոցա զոր ես ծնայ։ 44 Բայց արդ՝ ե՛կ ո՛ւխտ դիցուք ե՛ս եւ դու. եւ եղիցի ՚ի վկայութիւն ընդ իս եւ ընդ քեզ։ Եւ ասէ ցնա. Ահա ո՛չ ոք է ՚ի միջի մերում. բայց Աստուած վկայ ընդ իս եւ ընդ քեզ։ 45 Եւ առեալ Յակոբայ վէմ, կանգնեաց արձան։ 46 Եւ ասէ ցեղբարսն իւր. Կուտեցէ՛ք քարինս։ Եւ կուտեցին քարինս եւ արարին բլուր, եւ կերան եւ արբի՛ն անդ ՚ի վերայ բլրոյն։ 47 Եւ կոչեաց զնա Լաբան Կարկա՛ռ վկայութեան. եւ Յակոբ կոչեաց զնա Կարկա՛ռ վկայ[290]։ 48 Եւ ասէ ցնա Լաբան. Բլուրս այս վկա՛յ ընդ իս եւ ընդ քեզ այսօր։ Եւ կոչեաց զնա Լաբան Բլուր վկայութեան, եւ Յակոբ կոչեաց զնա Բլուր վկայ։ Եւ ասէ Լաբան ցՅակոբ. Բլուրս այս եւ արձանս այս՝ զոր կանգնեցի ընդ իս եւ ընդ քեզ. վկա՛յ է բլուրս այս, վկա՛յ է արձանս այս։ Վասն այնորիկ կոչեցաւ անուն բլրոյն Վկայութիւն[291], 49 եւ Տեսիլն զորմէ ասաց՝ թէ տեսցէ Աստուած ընդ իս եւ ընդ քեզ. զի մեկնիմք ընկեր՝ յընկերէ՛։ 50 Եթէ վշտացուսցես զդստերս իմ. եթէ առցես կանայս առ դստերօք իմովք։ Զգո՛յշ լեր զի ո՛չ ոք է ընդ մեզ որ տեսանէ. Աստուած լիցի վկայ ընդ իս եւ ընդ քեզ։ 51 Եւ ասէ Լաբան ցՅակոբ. Ահա կարկառս այս՝ եւ ահա արձանս, զոր հաստատեցաք, ընդ իս եւ ընդ քեզ 52 եղիցի վկայ կարկառս, եւ վկա՛յ արձանս. զի ո՛չ ես անցից ըստ կարկառս, եւ մի՛ դու անցանիցես ըստ բլուրս՝ եւ ըստ արձանս ըստ այս՝ չարութեամբ[292]։ 53 Աստուած Աբրաամու եւ Աստուած Նաքովրայ եղիցի դատաւոր ՚ի միջի մերում, Աստուած հարց նոցա։ Եւ երդուա՛ւ Յակոբ յերկեւղ հօր իւրոյ Իսահակայ։ 54 Եւ եզեն Յակոբ զենլիս ՚ի լերինն, եւ կոչեաց զեղբարս իւր ուտել հաց. կերան եւ արբին, եւ ագա՛ն ՚ի լերին անդ։ 55 Եւ յարուցեալ Լաբան ՚ի վաղիւ անդր համբուրեաց զորդիս իւր եւ զդստերս իւր, եւ օրհնեաց զնոսա, եւ գնա՛ց. դա՛րձ արարեալ Լաբանայ ՚ի տեղի իւր[293]։

32
Գլուխ ԼԲ

1 Եւ Յակոբ գնաց զճանապարհս իւր։

ԽԱ Եւ հայեցեալ ետես զբանակ Աստուծոյ բանակեալ. եւ ընդ առա՛ջ եղեն նմա հրեշտակք Աստուծոյ։ 2 Եւ ասէ Յակոբ իբրեւ ետես զնոսա. այս բանակ Աստուծոյ է։ Եւ կոչեաց զանուն տեղւոյն այնորիկ Բանա՛կս։ 3 Եւ առաքեաց Յակոբ հրեշտակս յառաջ քան զինքն առ Եսա՛ւ եղբայր իւր յերկիրն ՚ի Սէիր, յաշխարհն Եդոմայ, 4 պատուէր ետ նոցա եւ ասէ. Ա՛յսպէս ասասջիք տեառն իմում Եսաւայ. թէ ա՛յսպէս ասէ ծառայ քո Յակոբ։ Ընդ Լաբանայ կեցի եւ յամեցի մինչեւ ցայժմ։ 5 Եւ եղեն իմ արջառ եւ ոչխար եւ էշք, ծառայք եւ աղախնայք. եւ առաքեցի պատմել տեառն իմում Եսաւայ՝ զի գտցէ ծառայ քո շնո՛րհ առաջի քո[294]։ 6 Եւ դարձեալ հրեշտակացն առ Յակոբ՝ ասեն. Չոգա՛ք առ Եսաւ եղբայր քո. եւ գա՛յ ընդ առաջ քո, եւ չորք հարիւր այր ընդ նմա[295]։ 7 Զահի՛ հարաւ Յակոբ. եւ տարակուսեալ էր. եւ զատոյց զժողովուրդն որ ընդ նմա էր. եւ զարջառ եւ զոչխար եւ զուղտս՝ յերկուս բանակս։ 8 Եւ ասէ Յակոբ. Եթէ եկեսցէ Եսաւ յառաջին բանակն եւ հարցէ զնա, ապրեսցի՛ երկրորդ բանակն։ 9 Եւ ասէ Յակոբ. Աստուած հօր իմոյ Աբրաամու, եւ Աստուած հօր իմոյ Իսահակայ, Տէր որ ասացեր ցիս թէ ե՛րթ յերկիր ծննդեան քո՝ եւ բարի՛ արարից քեզ։ 10 Չե՛մ բաւական ամենայն արդարութեան՝ եւ ճշմարտութեանն զոր արարեր ընդ ծառայի քում. զի ցուպ ՚ի ձեռն անցի ընդ այս Յորդանան. եւ արդ՝ աւասիկ եղէ յերկո՛ւս բանակս[296]։ 11 Եւ արդ՝ ապրեցո՛ զիս ՚ի ձեռաց եղբօր իմոյ Եսաւայ. զի զահի հարեալ եմ ես ՚ի նմանէ. գուցէ՝ եկեալ հարկանիցէ՛ զիս մայր առ մանկան[297]։ 12 Եւ դու ասացեր՝ թէ բարի արարից քեզ, եւ եդից զզաւակ քո իբրեւ զաւազ ծովու որ ո՛չ թուեսցի ՚ի բազմութենէ։ 13 Եւ ննջեա՛ց անդ զայն գիշեր։ Եւ ա՛ռ յորոց ածէրն ձեռամբ իւրով պատարագս։ Եւ առաքեաց Եսաւայ եղբօր իւրում. 14 այծս երկերիւր, քաղս քսան, մաքիս երկերիւր, խոյս՝ քսան. 15 ուղտս ծնեալս կոզռա՛մբք հանդերձ՝ երեսուն. կովս քառասուն, ցուլս տասն, էշս քսան, եւ մտրուկս տասն[298]։ 16 Եւ ետ ՚ի ձեռս ծառայից իւրոց. հօ՛տս հօ՛տս առանձինն։ Եւ ասէ ցծառայսն իւր. Երթա՛յք դուք յառաջ քան զիս, եւ բացագո՛յնս ՚ի միմեանց տանիցիք հօտս ՚ի հօտից։ 17 Պատուիրեաց առաջնոյն՝ եւ ասէ. Եթէ պատահիցէ քեզ Եսաւ եղբայր իմ, եւ հարցանիցէ թէ ո՞յր ես՝ եւ յո՞ երթաս, եւ ո՞յր է այդ որ առաջի քո երթայ. 18 եւ ասասցես, թէ ծառայի՛ քոյ Յակոբայ պատարագք են, զոր առաքեաց տեառն իւրում Եսաւայ. եւ ինքն զկնի՛ մեր գայ[299]։ 19 Պատուիրեաց առաջնումն եւ երկրորդին եւ երրորդի. եւ ամենեցուն որ երթային յառաջ զհետ խաշանցն՝ ասէր. Ըստ բանիս ըստ ա՛յսմիկ խօսեսջիք ընդ Եսաւայ, յորժամ գտանիցէք զնա. 20 եւ ասասջիք, ահա ծառայ քո Յակոբ գա՛յ զհետ մեր։ Քանզի ասաց՝ թէ ցածուցի՛ց զերեսս նորա պատարագօքդ որ երթան առաջի. եւ ապա՛ տեսից զերեսս նորա, թերեւս արասցէ՛ մեծարանս երեսաց իմոց։ 21 Եւ երթային յառաջ ընծայքն քան զնա. եւ ինքն ննջեաց զայն գիշեր անդէն ՚ի բանակին[300]։ 22 Եւ յարուցեալ ՚ի նմին գիշերի՝ ա՛ռ զերկուս կանայսն, եւ զերկուս աղախնայսն, եւ զմետասա՛ն որդիս իւր, եւ անց ընդ հունն Յոբոկայ[301]։ 23 Եւ ա՛ռ անցոյց զնոսա ընդ ձորն, եւ զամենայն ինչ որ ի՛ւր էր։ 24 Եւ մնա՛ց Յակոբ միայն։ Եւ մարտեաւ այր մի ընդ նմա մինչեւ ցառաւօտ։ 25 Եւ իբրեւ ետես թէ ո՛չ յաղթէ նմա, բո՛ւռն եհար զամոլաջլէ զըստի նորա եւ ընդարմացոյց զամոլաջիլ զըստին Յակոբայ ՚ի կռուելն իւրում ընդ նմա[302]։ 26 Եւ ասէ ցնա. Արձակեա՛ զիս քանզի ա՛յգ եղեւ։ Եւ նա ասէ. Ո՛չ արձակեցից զքեզ՝ եթէ ո՛չ օրհնեսցես զիս։ 27 Եւ նա ասէ ցսա. Զի՞նչ անուն է քո։ Եւ սա ասէ ցնա. Յակոբ։ 28 Եւ ասէ ցսա. Յայսմ հետէ ո՛չ կոչեսցեն զանուն քո Յակոբ, այլ Իսրայէղ՚ եղիցի անուն քո. զի ժուժկալեցեր ընդ Աստուծոյ. եւ ընդ մարդկան զօրաւո՛ր լիջիր։ 29 Եհա՛րց Յակոբ՝ եւ ասէ. Պատմեա՛ ինձ զանուն քո։ Եւ ասէ. Զի՞ հարցանես զանուանէ իմմէ։ Եւ օրհնեաց զնա անդ։ 30 Եւ կոչեաց Յակոբ զանուն տեղւոյն այնորիկ՝ Տեսիլ Աստուծոյ. զի տեսի զԱստուած դէմ յանդիման, եւ ապրեցաւ անձն իմ[303]։ 31 Եւ ծագեաց նմա արեւ՛ իբրեւ անց Տեսիլն Աստուծոյ։ Եւ նա կաղա՛յր երթայր ՚ի զըստէ անտի։ 32 Վասն այնորիկ ո՛չ ուտեն որդիքն Իսրայէլի զամոլաջիլն՝ զոր ընդարմացոյց, որ է ՚ի վերայ տախտակի զըստին, մինչեւ ցայսօր։ Զի բո՛ւռն եհար զտախտակէ զըստին Յակոբայ, եւ ընդարմացո՛յց զամոլաջիլ նորա։

33
Գլուխ ԼԳ

1 Զաչս իւր ՚ի վե՛ր եբարձ Յակոբ եւ ետես, եւ ահա Եսա՛ւ եղբայր իւր գայր, եւ ընդ նմա արք չորեքհարիւր։ Եւ բաշխեաց Յակոբ զմանկունսն ՚ի Լիա՝ եւ յՌաքէլ, եւ յերկուս աղախնայս[304]։ 2 Եւ արար զերկուս աղախնայսն եւ զորդիս նոցա առաջի, եւ զԼիա եւ զորդիս նորա զկնի, եւ զՌաքէլ եւ զՅովսէփ հո՛ւսկ յետոյ։ 3 Եւ ինքն անց յառաջ քան զնոսա, եւ երկիր եպագ եւթն անգամ ՚ի վերայ երկրի՝ մինչեւ մերձենալ առ եղբայրն իւր։ 4 Եւ ընթացա՛ւ Եսաւ ընդ առաջ նորա. գի՛րկս արկ նմա եւ համբուրեաց, եւ անկաւ ՚ի վերայ պարանոցի նորա եւ համբուրեաց զնա. եւ լացին երկոքեան։ 5 Եւ հայեցեալ ՚ի վեր ետես զկանայսն եւ զմանկունս, եւ ասէ. Դոքա՝ զի՞նչ են քո։ Եւ նա ասէ. Մանկունք իմ են, որովք ողորմեցա՛ւ Աստուած ծառայի քում։ 6 Եւ մատեան աղախնայքն եւ որդիք նոցա, եւ երկի՛ր պագին նմա։ 7 Եւ մատեաւ Լիա եւ որդիք իւր՝ եւ երկի՛ր պագին նմա. յետոյ մատեաւ Յովսէփ եւ Ռաքէլ՝ եւ երկի՛ր պագին նմա[305]։ 8 Եւ ասէ. Զի՞նչ էր այն ամենայն չու՝ որ ինձ դիպեցաւ։ Եւ նա ասէ. Զի գտցէ ծառայ քո շնորհս առաջի քո։ 9 Եւ ասէ Եսաւ. Կա՛յ եւ իմ շատ՝ եղբայր՝ քե՛զ լիցի քոյդ։ 10 Եւ ասէ Յակոբ. Մի՛ այդպէս. եթէ գտի շնորհս առաջի քո՝ ընկա՛լ զընծայսն ՚ի ձեռաց իմոց. քանզի ա՛յնպէս տեսի զերեսս քո՝ որպէս ոք տեսանիցէ զերեսս Աստուծոյ։ Եւ զուարթասցի՛ս ընդ իս[306]։ 11 Եւ ա՛ռ զօրհնութիւնս իմ, զոր մատուցի քեզ. զի ողորմեցաւ ինձ Աստուած. եւ է՛ իմ ամենայն ինչ։ Եւ բռնադատեաց զնա. եւ ա՛ռ։ 12 Եւ ասէ. Չուեսցո՛ւք գնասցո՛ւք՝ եւ երթիցուք զուղորդն[307]։ 13 Եւ ասէ ցնա. Տէր իմ ինքնին գիտէ, զի մանկունքս մատա՛ղ են. եւ ոչխարի, եւ արջառոյ ծնունդ արձակեալ է. եւ եթէ մի օր ստիպեմ զդոսա, մեռանին ամենայն խաշինքդ։ 14 Այլ յառաջեսցէ՛ տէր իմ քան զծառայ իւր. եւ ես ըստ կարի՛ եւ ըստ պարապոյ ճանապարհիդ առաջի իմ, եւ ըստ կազդուրել մանկանց իմոց խաղացից, մինչեւ եկից առ տէր իմ ՚ի Սէիր[308]։ 15 Եւ ասէ Եսաւ. Իսկ թողից առ քեզ ՚ի ժողովրդենէ աստի՝ որ ընդ իս են։ Եւ նա ասէ. Ընդէ՞ր է ինձ այդ. շա՛տ է զի գտի շնորհս առաջի քո տէր։ 16 Եւ դարձա՛ւ յաւուր յայնմիկ Եսաւ ընդ ճանապարհս իւր ՚ի Սէիր։ 17 Եւ Յակոբ չուեա՛ց ՚ի Խորանս եւ արար իւր անդ տունս, եւ խաշանց իւրոց արար դադարս. վասն այնորիկ կոչեաց զանուն տեղւոյն այնորիկ Խորանս։

ԽԲ 18 Եւ եկն Յակոբ ՚ի Սաղէմ քաղաք Սիկիմացւոց, որ է յերկրին Քանանացւոց՝ իբրեւ եկն ՚ի Միջագետաց Ասորւոց, եւ բնակեցաւ յանդիման քաղաքին։ 19 Եւ ստացա՛ւ զվիճակ անդին ուր եհար զխորան իւր՝ յԵմովրայ հօրէ Սիւքեմայ հարիւր ոչխարի։ 20 Եւ շինեաց անդ սեղան, եւ կարդաց զԱստուած Իսրայէլի։

34
Գլուխ ԼԴ

ԽԳ 1 Եւ ե՛լ Դինա դուստր Լիայ՝ զոր ծնաւ Յակոբայ, ՚ի զնի՛ն դստերաց աշխարհին։ 2 Եւ ետես զնա Սիւքեմ որդի Եմովրա Քոռեցի, որ իշխանն էր երկրին. եւ ա՛ռ զնա, եւ ննջեաց ընդ նմա. եւ տառապեցո՛յց զնա։ 3 Եւ ո՛ւշ եդեալ Դինայի դստերն Յակոբայ՝ սիրեաց զկոյսն, եւ խօսեցաւ ըստ մտաց կուսին։ 4 Եւ խօսեցաւ Սիւքեմ ընդ Եմովրայ հօր իւրոյ՝ եւ ասէ. Ա՛ռ դու ինձ զաղջիկս զայս կնութեան[309]։ 5 Եւ լուաւ Յակոբ եթէ պղծեաց որդի Եմովրայ զԴինա զդուստր իւր։ Եւ որդիք նորա էին ՚ի խաշինս ՚ի դաշտի. լո՛ւռ եղեւ Յակոբ մինչեւ եկին նոքա[310]։ 6 Եւ ե՛լ Եմովր հայր Սիւքեմայ առ Յակոբ խօսել ընդ նմա։ 7 Եկին եւ որդիքն Յակոբայ ՚ի դաշտէ։ Իբրեւ լուան ստրջացա՛ն արքն, եւ տրտմութիւն էր նոցա յոյժ. զի խայտառակութիւն արար յԻսրայէլի, մտանելով առ դուստրն Յակոբայ. եւ ո՛չ այնպէս վճարիցի։ 8 Եւ խօսեցաւ ընդ նոսա Եմովր՝ եւ ասէ. Սիւքեմ որդի իմ սիրեաց ոգւով չափ զդուստրն ձեր. արդ՝ տո՛ւք զնա նմա կնութեան, 9 եւ արարէ՛ք ընդ մեզ խնամութիւն. զդստերս ձեր տո՛ւք մեզ, եւ զդստերս մեր առէ՛ք որդւոց ձերոց։ 10 Եւ բնակեցէ՛ք ՚ի միջի մերում. եւ երկիրդ ահա ընդարձա՛կ է առաջի ձեր, եւ բնակեցէ՛ք՝ եւ շահեցարո՛ւք ՚ի դմա. եւ ստացարուք ստացուա՛ծս ՚ի դմա։ 11 Եւ ասէ Սիւքեմ ցհայր նորա եւ ցեղբարս նորա. Գտի՛ց շնորհս առաջի ձեր. եւ զոր ինչ ասիցէք՝ տացո՛ւք։ 12 Յաճախեցէ՛ք յոյժ զվարձանս եւ զօժիտս. եւ տա՛ց՝ որչափ եւ ասիցէք. եւ տո՛ւք ինձ զաղջիկն զայն կնութեան։ 13 Պատասխանի ետուն որդիքն Յակոբայ՝ Սիւքեմայ եւ Եմովրայ հօր նորա նենգութեամբ՝ եւ ասե՛ն ցնոսա. վասն զի պղծեցին զԴինա քոյր նոցա։ Եւ ասեն Շմաւոն եւ Ղեւի եղբարք Դինայ՝ որդիքն Լիայ. 14 Ո՛չ կարեմք առնել զայդ բան. տալ զքոյր մեր ա՛ռն անթլփատի. քանզի նախատի՛նք են մեզ. 15 բայց այսո՛ւ նմանեսցուք ձեզ, եւ բնակեսցուք ՚ի միջի ձերում, եթէ լինիցիք եւ դո՛ւք իբրեւ զմեզ՝ ՚ի թլփատել ձեզ զամենայն արու։ 16 Եւ տացուք զդստերս մեր ձեզ, եւ ՚ի դստերաց ձերոց առցուք մեզ կանայս. եւ բնակեսցո՛ւք առ ձեզ, եւ եղիցուք իբրեւ ա՛զգ մի։ 17 Ապա թէ ո՛չ լսիցէք մեզ թլփատել, առեալ զդստերս մեր ՚ի բա՛ց գնասցուք։ 18 Եւ հաճո՛յ թուեցաւ բանքն առաջի Եմովրայ, եւ առաջի Սիւքեմայ որդւոյ Եմովրայ[311]։ 19 Եւ ո՛չ յամեաց պատանին առնել զբանն. զի յո՛յժ հարեալ էր ՚ի սէր դստերն Յակոբայ։ Եւ նա՛ էր պատուականագոյն քան զամենեսեան՝ որ ՚ի տան հօր նորա էին։ 20 Եւ եկին Եմովր եւ Սիւքեմ որդի նորա ՚ի դուռն քաղաքին իւրեանց. եւ խօսեցան ընդ ա՛րս քաղաքին իւրեանց՝ եւ ասեն. 21 Որեա՛րն այն խաղաղութեամբ են ընդ մեզ. արդ բնակեսցեն յերկրիս, եւ շահեսցին ՚ի սմա. զի երկիրս ընդարձա՛կ է առաջի նոցա. զդստերս նոցա առցուք մե՛զ կանայս, եւ զդստերս մեր տացուք նոցա[312]։ 22 Բայց միայն՝ այսո՛ւ նմանեսցեն մեզ որեարն՝ բնակել ընդ մեզ լինել ազգ մի. ՚ի թլփատել մեզ զամենայն արու, որպէս նոքա՛յն թլփատեալ են։ 23 Եւ ինչք նոցա եւ անասուն նոցա եւ չորքոտանի նոցա ո՞չ ապաքէն մեր լինիցի. բայց այնու եւեթ նմանեսցուք նոցա, եւ բնակեսցեն ՚ի միջի մերում։ 24 Եւ լուան Եմովրայ եւ Սիւքեմայ որդւոյ նորա ամենեքին որ ելանէին ընդ դուռն քաղաքին իւրեանց. եւ թլփատեցին զմարմին անթլփատութեան իւրեանց ամենայն արու, ամենեքին որ ելանէին ընդ դուռն քաղաքի նորա[313]։ 25 Եւ եղեւ յաւուրն երրորդի մինչ դեռ էին նոքա ՚ի ցաւսն, առին երկու որդիքն Յակոբայ, Շմաւոն եւ Ղեւի եղբարք Դինայ՝ իւրաքանչիւր զսուր իւր, եւ մտին ՚ի քաղաքն կազմութեամբ, եւ կոտորեցին զամենայն արու[314]։ 26 Եւ զԵմովր եւ զՍիւքեմ զորդի նորա սպանին ՚ի սուր սուսերի, եւ առին զԴինա ՚ի տանէ Սիւքեմայ՝ եւ ելին[315]։ 27 Եւ որդիքն Յակոբայ մտին ՚ի վերայ վիրաւորացն, եւ առին աւա՛ր զքաղաքն, յորում պղծեցին զԴինա զքոյրն նոցա. 28 զարջառ եւ զոչխար եւ զէշ նոցա՝ որ էին ՚ի քաղաքին, եւ որ ինչ ՚ի բացի էր՝ առին[316]։ 29 Եւ զամենայն մարդագերի նոցա, եւ զամենայն զկահ եւ զկարասի նոցա. եւ զկանայս նոցա գերեցին։ Եւ յափշտակեցին որ ինչ էր ՚ի քաղաքին՝ եւ որ ինչ ՚ի տունս։ 30 Եւ ասէ Յակոբ ցՇմաւոն եւ ցՂեւի. Ատելի՛ արարէք զիս, երեւել անզգամ ամենայն բնակչաց երկրիս ՚ի մէջ Քանանացւոց եւ Փերեզացւոց. եւ ես սակաւաւո՛ր եմ թուով. արդ՝ եթէ ժողովիցին ՚ի վերայ իմ եւ հարկանիցեն զիս, սատակելով սատակիցի՞մ եւ ես, եւ տուն իմ[317]։ 31 Եւ ասեն. Իսկ զիա՞րդ. զի իբրեւ զբո՛զ մի քարշեցին զքոյրն մեր[318]։

35
Գլուխ ԼԵ

ԽԴ 1 Եւ ասէ Աստուած ցՅակոբ. Արի ա՛նց ՚ի տեղին ՚ի Բեթէլ. եւ անդ բնակեսցես. եւ արասցես անդ սեղա՛ն Աստուծոյ որ երեւեցաւն քեզ ՚ի փախչելն քո յերեսաց Եսաւայ եղբօր քոյ[319]։ 2 Եւ ասէ Յակոբ ցընտանիսն իւր, եւ ցամենեսին որ ընդ նմա էին. ՚Ի բա՛ց առէք զաստուածսդ օտարոտիս որ ընդ ձե՛զ են ՚ի միջոյ ձերմէ, եւ սրբեցարո՛ւք. եւ փոխեցէ՛ք զպատմուճանս ձեր[320]։ 3 Եւ յարուցեալ ելցո՛ւք ՚ի Բեթէլ, եւ արասցուք անդ սեղան Աստուծոյ. որ լուաւ ինձ յաւուր նեղութեան, որ էր ընդ իս. եւ ապրեցոյց զիս ՚ի ճանապարհին՝ զոր գնացի[321]։ 4 Եւ ետուն ցՅակոբ զաստուածսն օտարոտիս որ էին ՚ի ձեռս նոցա, եւ զգինդս որ յականջս իւրեանց։ Եւ ծածկեաց զնոսա Յակոբ ՚ի ներքոյ բեւեկնոյն ՚ի Սիկիմ, եւ կորոյս զնոսա մինչեւ ցայսօր ժամանակի։ 5 Եւ չուեաց Իսրայէլ ՚ի Սիկիմայ. եւ եղեւ ա՛հ Աստուծոյ ՚ի վերայ քաղաքացն որ շուրջ զնովաւ. եւ ո՛չ ելին զհետ որդւոցն Իսրայէլի։ 6 Եւ եկն Յակոբ ՚ի Լուզ՝ որ է յերկրին Քանանացւոց, այն ինքն է Բեթէլ, ինքն եւ ամենայն ժողովուրդն որ ընդ նմա[322]։ 7 Եւ շինեաց անդ սեղան. եւ կոչեաց զանուն տեղւոյն այնորիկ Բեթէլ. զի ա՛նդ երեւեցաւ նմա Աստուած ՚ի փախչել նորա յերեսաց Եսաւայ եղբօր իւրոյ[323]։

ԽԵ 8 Եւ մեռա՛ւ Դէբովրա դայեկն Ռեբեկայ, եւ թաղեցաւ ՚ի ներքոյ Բեթելայ ընդ կաղնեաւն. եւ կոչեաց զանուն նորա Կաղնի՛ սգոյ[324]։ 9 Եւ երեւեցաւ Աստուած Յակոբայ՝ մինչդեռ ա՛նդ էր ՚ի Լուզ. յորժամ եկն ՚ի Միջագետաց Ասորոց։ Եւ օրհնեաց զնա Աստուած։ 10 Եւ ասէ ցնա Աստուած. Անուն քո Յակոբ՝ ո՛չ եւս կոչեսցի Յակոբ, այլ Իսրայէ՛լ եղիցի անուն քո։ Եւ կոչեաց զանուն նորա Իսրայէլ։ 11 Եւ ասէ ցնա Աստուած. Ե՛ս եմ Աստուած քո բաւական. աճեսջի՛ր եւ բազմասջի՛ր. ազգք եւ ժողովուրդք ազգաց եղիցին ՚ի քէն, եւ թագաւո՛րք յերանաց քոց ելցեն[325]. 12 եւ զերկիրդ զոր ետու Աբրաամու եւ Սահակայ՝ քե՛զ տաց զդա, քե՛զ եղիցի, եւ զաւակի քում յետ քո տաց զերկիրդ զայդ։ 13 Եւ վերացաւ ՚ի նմանէ Աստուած ՚ի տեղւոջէն՝ ուր խօսեցաւ ընդ նմա։ 14 Եւ կանգնեաց Յակոբ արձա՛ն ՚ի տեղւոջն ուր խօսեցաւ ընդ նմա, արձա՛ն քարեղէն. եւ նուիրեաց ՚ի նմա նուէ՛րս. եւ արկ ՚ի վերայ նորա եւղ[326]։ 15 Եւ կոչեաց զանուն տեղւոյն ուր խօսեցաւ ընդ նմա Աստուած՝ Բեթէ՛լ։

ԽԶ 16 Եւ չուեա՛ց ՚ի Բեթելայ։ Եւ եղեւ իբրեւ մերձեցաւ ՚ի Քաբրաթա երկիր, մտանել յԵփրաթա, ծնաւ Ռաքէլ։ 17 Եւ դժուարածին եղեւ ՚ի ծննդեանն. եւ եղեւ ՚ի վշտանալն նորա ՚ի ծննդեանն, եւ ասէ ցնա ծնուցիչն. Քաջալերեա՛ց, զի եւ ա՛յդ եւս քո ո՛ւստր է։ 18 Եւ եղեւ ընդ հանել ոգւոցն, քանզի մեռաւ, կոչեաց զանուն նորա Որդի վշտաց իմոց. եւ հայրն կոչեաց զնա Բենիամին[327]։ 19 Մեռա՛ւ Ռաքէլ՝ եւ թաղեցաւ ՚ի ճանապարհին Եփրաթայ. ա՛յն իսկ է Բեթղ՚ահէմ։ 20 Եւ կանգնեաց Յակոբ արձա՛ն ՚ի վերայ շիրմին նորա, ա՛յն է արձան շիրմի Ռաքելայ մինչեւ ցայսօր ժամանակի։

ԽԷ 21 Եւ՝ չուեա՛ց Իսրայէլ՝ եւ էհար զխորան իւր յայնկոյս աշտարակին Գադերայ։ 22 Եւ եղեւ իբրեւ բնակեաց Իսրայէլ յերկրին յայնմիկ. գնաց Ռոբէն՝ եւ ննջեաց ընդ Բալլայ հարճի հօր իւրոյ. լուաւ Իսրայէլ՝ եւ չար թուեցաւ առաջի նորա։ Եւ էին որդիք Յակոբայ երկոտասանք։ 23 Որդիք Լիայ՝ անդրանիկ Յակոբայ՝ Ռոբէն. Շմաւոն. Ղեւի. Յուդայ. Իսաքար. Զաբողոն։ 24 Եւ որդիք Բալլայ նաժշտի Ռաքելայ՝ Դան, եւ Նեփթաղիմ։ 25 Եւ որդիք Զելփա նաժշտին Լիայ՝ Գադ եւ Ասեր[328]։ 26 Եւ որդիք Ռաքելի՝ Յովսէփ եւ Բենիամին։ Ա՛յս են որդիք Յակոբայ. որ եղեն նմա ՚ի Միջագետս Ասորւոց։ 27 Եւ եկն Յակոբ առ Իսահակ հայր իւր ՚ի Մամբրէ՝ ՚ի քաղաք դաշտին. ա՛յն է Քեբրոն, յերկրին Քանանացւոց, ուր պանդխտեցան Աբրաամ եւ Իսահակ։ 28 Եւ եղեն ամենայն աւուրք Իսահակայ՝ զոր եկեաց. ամք հարիւր ութսուն։ 29 Եւ պակասեալ Իսահակայ մեռա՛ւ, եւ յաւելաւ յազգ իւր. ծերացեալ եւ լի՛ աւուրբք։ Եւ թաղեցին զնա Եսաւ եւ Յակոբ որդիք իւր։

36
Գլուխ ԼԶ

ԽԸ 1 Եւ ա՛յս են ծնունդք Եսաւայ. նա՛ է Եդոմ։ 2 Եւ ա՛ռ իւր Եսաւ կանայս ՚ի դստերաց Քանանացւոց. զԱդդա զդուստր Ելոնայ Քետացւոյ. եւ զՈլիբամա դուստր Անայի՝ որդւոյ Սեբեգոնի Խեւացւոյ[329]։ 3 Եւ զԲասեմաթ զդուստր Իսմայելի՝ զքոյր Նաբեութայ։ 4 Եւ ծնաւ Ադդա Եսաւայ զԵղ՚իփազ։ Եւ Բասեմաթ ծնաւ զՌագուէլ։ 5 Եւ Ող՚իբամա ծնաւ զՅէուս, եւ զԵգղոմ, եւ զԿորխ։ Սոքա են որդիք Եսաւայ, որ եղեն նմա յերկրին Քանանացւոց[330]։ 6 Եւ ա՛ռ Եսաւ զկանայս իւր, եւ զուստերս եւ զդստերս իւր, եւ զամենայն մարդիկ տան իւրոյ, եւ զամենայն ինչս եւ զանասուն. եւ զամենայն ինչ զոր ստացաւ՝ եւ զոր արար յերկրին Քանանացւոց. եւ գնա՛ց յերկրէն Քանանացւոց յերեսաց Յակոբայ եղբօր իւրոյ։ 7 Զի էին բազո՛ւմ ինչք նոցա ՚ի միասին բնակելոյ. եւ ո՛չ կարէր երկիրն պանդխտութեան հանդարտել նոցա ՚ի բազմութենէ ընչից իւրեանց։ 8 Եւ բնակեցաւ Եսաւ ՚ի լերինն Սէիր։ Եսաւ՝ որ նա՛ ինքն է Եդոմ։ 9 Եւ ա՛յս են ծնունդք Եսաւայ՝ հօրն Եդոմայեցւոց, ՚ի լերինն Սէիր։ 10 Եւ ա՛յս են անուանք որդւոցն Եսաւայ. Եղ՚իփազ որդի Ադդայի կնոջ Եսաւայ։ Եւ Ռագուէլ՝ որդի Բասեմաթայ կնոջ Եսաւայ[331]։ 11 Եւ եղեն որդիք Եղ՚իփազայ, Թեման, Ովմար, Սովփար, Գոթամ, եւ Կենէզ[332]։ 12 Եւ Թամար էր հարճ Եղ՚իփազու որդւոյ Եսաւայ. եւ ծնաւ Եղ՚իփազու զԱմաղէկ։ Սոքա են որդիք Ադդայի կնոջ Եսաւայ։ 13 Եւ ա՛յս են որդիք Ռագուելի, Նաքովթ, Զարեհ, Ամմա, եւ Մեզա, սոքա՛ են որդիք Բասեմաթայ կնոջ Եսաւայ[333]։ 14 Եւ ա՛յս են որդիք Ո՚ղիբամայ դստեր Անայի որդւոյ Սեբեգոնի կնոջ Եսաւայ։ Եւ ծնաւ Եսաւայ զՅէուս, եւ զԵգղոմ. եւ զԿորխ[334]։ 15 Սոքա են իշխանք՝ որդիք Եսաւայ։ Որդիք Եղ՚իփազու անդրանկանն Եսաւայ. իշխան Թեման, իշխան Ովմար, իշխան Սովփար, իշխան Կենէզ, 16 իշխան Կորխ, իշխան Գոթամ, իշխան Ամաղէկ։ Սոքա են իշխանք Եղ՚իփազու յերկրին Եդոմայեցւոց. սոքա են որդիք Ադդայի[335]։ 17 Եւ ա՛յս են որդիք Ռագուելի որդւոյ Եսաւայ. իշխան Նաքովթ, իշխան Զարեհ, իշխան Ամմա, իշխան Մոզէ։ Ա՛յս են իշխանք Ռագուելի յերկրին Եդոմայ։ Սոքա են որդիք Բասեմաթայ կնոջ Եսաւայ։ 18 Եւ ա՛յս են որդիք Ող՚իբամայ կնոջ Եսաւայ. իշխան Յէուս. իշխան Յեգղոմ. իշխան Կորխ։ Ա՛յս են իշխանք Ող՚իբամայ դստեր Անայի կնոջ Եսաւայ[336]։ 19 Եւ ա՛յս են իշխանք նոցա. եւ ա՛յս են որդիք Եդոմայ։ 20 Եւ ա՛յս են որդիք Սէիրայ Քոռացւոյ որ բնակեալ էր ՚ի Սէիր. Ղովտան, Սեբաղ, Սեբեգոն, Անա[337], 21 Դեսոն. եւ Ասեր՝ եւ Ռիսոն։ Սոքա են իշխանք Քոռեցւոյն, որդւոյ Սէիրայ յերկրին Եդոմայ[338]։ 22 Եւ եղեն որդիք Ղովտանայ. Քոռի, եւ Եմման. եւ քոյր Ղովտանայ՝ Թամնա։ 23 Եւ սոքա են որդիք Սոբողայ. Գաղոմ, եւ Մանաքաթ, եւ Գեբաղ, եւ Սովփար, եւ Աւնան։ 24 Եւ ա՛յս են որդիք Սեբեգոնի. Այիէ, եւ Աւնան. ա՛յս Աւնան է որ եգիտ զաղբիւրն յանապատի՝ մինչ արածէր զէշսն Սեբեգոնի հօր իւրոյ[339]։ 25 Եւ ա՛յս են որդիք Անայի՝ Դեսոն, եւ Ող՚իբամա դուստր Անայի։ 26 Եւ ա՛յս են որդիք Դեսոնայ. Ամադան, եւ Եսբան, եւ Յեթրան, եւ Քառան։ 27 Եւ ա՛յս են որդիք Ասերայ. Բաղ՚ղ՚ան, եւ Զուկան. Ոսնիկան, եւ Ուկամ։ 28 Եւ ա՛յս են որդիք Ռիսոնի. Ովս, եւ Առան։ 29 Եւ ա՛յս են իշխանք Քոռայ. իշխան Ղովտան, իշխան Սովբաղ, իշխան Սեբեգոն, իշխան Անա. 30 իշխան Դեսոն. իշխան Ասեր. իշխան Ռիսոն։ Ա՛յս են իշխանք Քոռայ. ՚ի պետութիւնս իւրեանց յերկրին յԵդոմայ։ 31 Եւ ա՛յս են թագաւորք որ թագաւորեցին յերկրին Եդոմայեցւոց, մինչ չեւ՛ թագաւորեալ էր թագաւոր յԻսրայէլի[340]։ 32 Եւ թագաւորեաց յԵդոմ Բաղակ որդի Սեպփովրայ. եւ անուն քաղաքի նորա Դէննաբա։ 33 Եւ մեռաւ Բաղակ։ Եւ թագաւորեաց ընդ նորա Յոբաբ որդի Զարեհի ՚ի Բոսորայ[341]։ 34 Եւ մեռաւ Յոբաբ։ Եւ թագաւորեաց ընդ նորա Ասոմ յերկրի Թամանացւոց[342]։ 35 Եւ մեռաւ Ասոմ։ Եւ թագաւորեաց ընդ նորա Ադադ որդի Բարադայ, որ կոտորեաց զՄադիամ ՚ի դաշտին Մովաբացւոց. եւ անուն քաղաքի նորա Գեթէմ։ 36 Եւ մեռաւ Ադադ։ Եւ թագաւորեաց ընդ նորա Սամաղա Մասեկկայ[343]։ 37 Եւ մեռաւ Սամաղա։ Եւ թագաւորեաց ընդ նորա Սաւուղ յՌաբաւթայ՝ որ առ Գետեզերն[344]։ 38 Եւ մեռաւ Սաւուղ։ Եւ թագաւորեաց ընդ նորա Բաղ՚ղ՚այենոն որդի Ոքոբորայ։ 39 Եւ մեռաւ Բաղ՚ղ՚այենոն որդի Ոքոբորայ։ Եւ թագաւորեաց ընդ նորա Ադադ որդի Բարադայ. եւ անուն քաղաքի նորա Փոգով. եւ անուն կնոջ նորա Մետաբէէլ դուստր Մատեթայ, որդւոյ Մազովբայ[345]։ 40 Ա՛յս են անուանք որդւոցն Եսաւայ, եւ իշխանացն Եսաւայ յազգս իւրեանց. ըստ տեղիս իւրեանց յաշխարհս իւրեանց, եւ ՚ի տոհմս իւրեանց ըստ անուանց նոցա։ Իշխան Թամանա, իշխան Ղովտան, իշխան Յեթաթ, 41 իշխան Ողիբամասա, իշխան Հեղայ, իշխան Փենոն, 42 իշխան Կենէզ, իշխան Թեման. իշխան Մազար. 43 իշխան Մագեդէլ. իշխան Զաբոյին։ Սոքա՛ են իշխանք Եդոմացւոց ըստ բնակութեան յերկրի ստացուածոց իւրեանց։ Եւ ա՛յս է Եսաւ հայր Եդոմայ[346]։

37
Գլուխ ԼԷ

ԽԹ 1 Եւ բնակէր Յակոբ յերկրի ուր պանդխտեցաւ հայր նորա, յերկրին Քանանացւոց։ 2 Եւ ա՛յս են ծնունդք Յակոբայ։ Յովսէփ եւթնուտասնամեայ էր, մինչ արածէր եղբարբքն հանդերձ խաշինս. եւ էր կրտսեր ընդ որդիսն Բալլայ, եւ ընդ որդիսն Զելփայ կանանց հօր իւրոյ։ Եւ բերէին համբաւ չա՛ր զՅովսեփայ առ Իսրայէլ հայրն իւրեանց[347]։ 3 Բայց Իսրայէլ սիրէր զՅովսէփ առաւել քան զամենայն որդիսն իւր. քանզի որդի ծերութեան նորա էր։ Եւ արար նմա պատմուճան ծաղկեայ։ 4 Իբրեւ տեսին եղբարքն նորա թէ սիրէ զնա հայրն քան զամենայն որդիս իւր, ատեցի՛ն զնա. եւ ո՛չ կարէին խօսել ինչ ընդ նմա խաղաղութեամբ։ 5 Եւ ետես երազ Յովսէփ՝ եւ պատմեաց եղբարց իւրոց. եւ յաւելին եւս ատել զնա։ 6 Եւ ասէ ցնոսա. Լուարո՛ւք զերազն զոր տեսի։ 7 Թուէր եթէ որա՛յ կապէաք ՚ի դաշտի միում։ Եւ կանգնեցաւ որայն իմ, եկաց ուղղո՛րդ. եւ դարձա՛ն որայքն ձեր, եւ պագին երկիր իմում որայոյն[348]։ 8 Եւ ասեն ցնա եղբարքն իւր. Միթէ թագաւորելո՞վ թագաւորեսցե՞ս ՚ի վերայ մեր, կամ տիրելո՞վ տիրեսցե՞ս մեզ։ Եւ յաւելին եւ՛ս ատել զնա վասն երազոցն նորա. եւ վասն բանիցն նորա[349]։ 9 Եւ ետես մե՛ւս եւս երազ. եւ պատմեաց հօր իւրում եւ եղբարց իւրոց։ Եւ ասէ. Ահա տեսանէի մե՛ւս եւս ա՛յլ երազ։ Որպէս թէ արեգակնդ եւ լուսին՝ եւ մետասա՛ն աստեղք երկիր պագանէին ինձ։ 10 Սաստեա՛ց նմա հայրն իւր՝ եւ ասէ. Զի՞նչ է երազն զոր տեսեր։ Արդ՝ գալով գայցեմք ե՛ս եւ մայր քո՝ եւ եղբարք քո, եւ երկի՞ր պագանիցեմք քեզ։ 11 Եւ նախանձեցան ընդ նմա եղբարքն իւր. բայց հայրն պահէ՛ր զբանսն։ 12 Եւ գնացին եղբարք նորա արածել զխաշինս հօրն իւրեանց ՚ի Սիւքէմ։ 13 Եւ ասէ Իսրայէլ ցՅովսէփ. Ո՞չ աւանիկ եղբարք քո արածեն զխաշինսն ՚ի Սիւքէմ. ե՛կ առաքեցից զքեզ առ նոսա։ 14 Եւ ասէ ցնա. Ահաւասիկ ե՛ս։ Ասէ ցնա Իսրայէլ. Ե՛րթ տես եթէ ո՞ղջ իցեն եղբարքն քո՝ եւ խաշինք, եւ բե՛ր ինձ զրոյց։ Եւ առաքեաց զնա ՚ի ծործորոյն Քեբրոնի. եկն ՚ի Սիւքէմ. 15 եւ եգիտ զնա այր մի մոլորեալ ՚ի դաշտին։ Եհարց ցնա այրն՝ եւ ասէ. Զի՞նչ խնդրես։ 16 Եւ նա ասէ. Զեղբա՛րսն իմ խնդրեմ. պատմեա՛ ինձ ո՛ւր արածիցեն։ 17 Եւ ասէ ցնա այրն. Բարձին աստի. եւ լուայ զի ասէին, երթիցուք ՚ի Դովթայիմ։ Եւ գնա՛ց Յովսէփ զհետ եղբարց իւրոց. եւ եգիտ զնոսա ՚ի Դովթայիմ։ 18 Տեսին զնա եղբարքն յառաջագոյն ՚ի հեռաստանէ, մինչ չեւ՛ մօտ եկեալ էր առ նոսա. խորհո՛ւրդ վատ ՚ի մէջ առին սպանանել զնա[350]։ 19 Եւ ասեն իւրաքանչիւր ցեղբայր իւր. Ահա երազատեսն գա՛յ. 20 եկա՛յք սպանցուք զնա, եւ ընկեսցո՛ւք ՚ի մի ՚ի գբոց աստի, եւ ասասցուք եթէ գազան չա՛ր եկեր զնա. եւ տեսցուք զի՞նչ լինիցին երազքն նորա։ 21 Իբրեւ լուաւ Ռոբէն, կորզեաց զնա ՚ի ձեռաց նոցա. 22 եւ ասէ. Մի՛ հարցուք զդա յոգի։ Եւ ասէ ցնոսա Ռոբէն. Մի՛ հեղցուք արիւն. այլ արկէ՛ք զդա ՚ի գուբ մի յանապատի աստ. եւ ձեռն մի՛ արկանէք ՚ի նա։ Զի թափիցէ զնա ՚ի ձեռաց նոցա, եւ հասուցանիցէ զնա առ հայր իւր[351]։ 23 Եւ եղեւ իբրեւ եկն Յովսէփ առ եղբարսն իւր, մերկացին զպատմուճանն նորա ծաղկեայ ՚ի նմանէ. 24 եւ առին ընկեցին զնա ՚ի գուբն։ Եւ գուբն ունա՛յն էր. եւ ջուր ո՛չ գոյր ՚ի նմա։ 25 Եւ նստան ուտել զհացն։ Զաչս ՚ի վեր բարձեալ տեսին, եւ ահա ճանապարհորդք Իսմայելացիք գային ՚ի Գաղաադէ. եւ ուղտք նոցա լի՛ էին խնկովք ստաշխամբ եւ ռետնիւ. եւ երթային իջուցանել յԵգիպտոս։ 26 Եւ ասէ Յուդա ցեղբարսն իւր. Զի՞նչ օգուտ է եթէ սպանանիցեմք զեղբայրն մեր. եւ թաքուցանիցեմք զարիւն նորա. 27 եկա՛յք վաճառեսցո՛ւք զնա Իսմայելացւոցն. եւ ձեռք մեր մի՛ շաղախեսցին ՚ի նմա. զի եղբայր եւ մարմին մեր է։ Եւ լուան նմա եղբարքն իւր։ 28 Եւ անցանէին արք Մադիանացիք՝ վաճառականք։ Եւ ձգեցին հանին զՅովսէփ ՚ի գբոյ անտի, եւ վաճառեցին զՅովսէփ Իսմայելացւոցն քսա՛ն դահեկանի։ 29 Եւ իջուցին զՅովսէփ յԵգիպտոս։ Դարձաւ Ռոբէն ՚ի գուբն. եւ ո՛չ եգիտ զՅովսէփ ՚ի գբի անդ։ 30 Պատառեաց զհանդերձս իւր. եւ դարձաւ առ եղբարսն իւր՝ եւ ասէ. Պատանեակն չէ՛ անդ, եւ ես արդ՝ յո՞ երթայց։ 31 Եւ առեալ զպատմուճանն Յովսեփայ՝ զենին ուլ այծեաց, եւ թաթաւեցին զպատմուճանն յարեանն։ 32 Եւ առաքեցին զպատմուճանն ծաղկեայ տանե՛լ առ հայրն իւրեանց, եւ ասեն. Զայդ գտա՛ք. ծանի՛ր եթէ որդւո՞յ քոյ իցէ պատմուճանդ եթէ ոչ[352]։ 33 Եւ ծանեաւ զնա՝ եւ ասէ. Պատմուճանս որդւո՛յ իմոյ է. գազան չա՛ր եկեր զնա. գազա՛ն յափշտակեաց զՅովսէփ։ 34 Եւ պատառեաց զհանդերձս իւր, եւ քո՛ւրձ զգեցաւ ՚ի վերայ միջոյ իւրոյ. եւ սո՛ւգ ունէր ՚ի վերայ որդւոյն իւրոյ աւուրս բազումս։ 35 Եւ ժողովեցան ամենայն ուստերք նորա՝ եւ ամենայն դստերք նորա. եւ եկին մխիթարել զնա, եւ ո՛չ կամէր մխիթարել. ասէ՝ զի իջի՛ց ես սովին սգով առ որդի իմ ՚ի դժոխս. եւ ելա՛ց զնա հայրն իւր[353]։ 36 Իսկ Մադիանացիքն վաճառեցին զՅովսէփ յԵգիպտոս Պետափրեայ ներքինւոյ դահճապետի փարաւոնի։

38
Գլուխ ԼԸ

Ծ 1 Եւ եղեւ ՚ի ժամանակի յայնմիկ, էջ Յուդա յեղբարց իւրոց, եւ չոգաւ առ ոմն Ոդողոմացի որում անուն էր Իրաս։ 2 Եւ ետես անդ Յուդա զդուստր առն Քանանացւոյ, որում անուն էր Շաւա. եւ ա՛ռ զնա իւր կին. եւ եմուտ առ նա[354]։ 3 Յղացաւ եւ ծնաւ որդի. եւ կոչեաց զանուն նորա՝ Էր[355]։ 4 Յղացաւ դարձեալ եւ ծնաւ որդի. եւ կոչեաց զանուն նորա Աւնան[356]։ 5 Եւ յաւել դարձեալ ծնաւ որդի. եւ կոչեաց զանուն նորա Սելովմ. եւ նա էր ՚ի Քասբի յորժամ ծնաւ զնոսա։ 6 Եւ ա՛ռ Յուդա կին Էրա՛յ անդրանկին իւրում, որում անուն էր Թամար։ 7 Եւ եղեւ Է՛ր՝ անդրանիկն Յուդայ՝ չար առաջի Տեառն. եւ սպան զնա Աստուած։ 8 Եւ ասէ Յուդա ցԱւնան. Մո՛ւտ առ կին եղբօր քոյ, եւ ամուսնասցի՛ս ընդ նմա. եւ յարուսցես զաւակ եղբօր քում։ 9 Իբրեւ գիտաց Աւնան թէ ո՛չ լինի նմա զաւակն. լինէր յորժամ մտանէր առ կին եղբօր իւրոյ, հեղոյր զսերմն յերկիր, չտա՛լ զաւակ եղբօրն իւրում[357]։ 10 Եւ չա՛ր թուեցաւ առաջի Աստուծոյ գործն զոր արար, եւ սպան եւ զնա եւս[358]։ 11 Եւ ասէ Յուդա ցԹամար նու իւր. Նի՛ստ այրի ՚ի տան հօր քոյ՝ մինչեւ եղիցի մեծ Սելովմ որդի իմ։ Զի ասէր՝ թէ գուցէ եւ նա եւս մեռանիցի որպէս եւ եղբարքն նորա։ Գնաց Թամար՝ եւ նստաւ ՚ի տան հօր իւրոյ[359]։ 12 Բազմացա՛ն աւուրքն. եւ մեռաւ դուստրն Շաւայ՝ կին Յուդայ։ Մխիթարեցաւ Յուդա՝ եւ գնաց ՚ի կտուրս խաշանց իւրոց, ինքն եւ Իրաս հովիւ իւր Ոդողոմացի ՚ի Թամնա[360]։ 13 Ա՛զդ եղեւ Թամարայ նուոյ նորա՝ եւ ասեն. Ահա սկեսրայր քո ելանէ ՚ի Թամնա՝ կտրել զխաշինս իւր։ 14 Եւ եհան զհանդերձս այրութեան իւրոյ յինքենէ. արկաւ տեռ՝ եւ զարդարեցաւ. եւ նստաւ առ դրան Ենանու յանցս Թամնայ. զի ետես եթէ մե՛ծ եղեւ Սելովմ. եւ նա ո՛չ տայր զնա նմա կին[361]։ 15 Իբրեւ ետես զնա Յուդա՝ համարեցաւ թէ բո՛զ իցէ. քանզի ծածկեալ էր զերեսս իւր՝ եւ ո՛չ ծանեաւ զնա։ 16 Խոտորեցաւ առ նա ՚ի ճանապարհէ անտի՝ եւ ասէ. Թո՛յլ տուր ինձ մտանել առ քեզ։ Զի ո՛չ ծանեաւ թէ նուն նորա իցէ։ Եւ նա ասէ. Զի՞նչ տացես ինձ եթէ մտանիցես առ իս։ 17 Եւ ասէ. Ես տաց ածել քեզ ուլ այծեաց ՚ի խաշանց իմոց։ Եւ նա ասէ. Թէ տաս գրաւական մինչեւ տացես ածել։ 18 Եւ նա ասէ. Զի՞նչ գրաւական տաց քեզ։ Եւ ասէ. Զմատանիդ եւ զգինդդ, եւ զգաւազանդ որ ՚ի ձեռին քում։ Եւ եմուտ առ նա. եւ յղացաւ ՚ի նմանէ[362], 19 եւ յարեաւ գնաց։ Եւ եհան ՚ի բաց զձորձն իւր յինքենէ. եւ զգեցաւ զհանդերձն այրութեան իւրոյ[363]։ 20 Եւ առաքեաց Յուդա ուլ այծեաց ՚ի ձեռն հովուին իւրոյ Ոդողոմացւոյ առնուլ զգրաւականն ՚ի կնոջէ անտի, եւ ո՛չ եգիտ զնա։ 21 Եհարց զարս տեղւոյն եւ ասէ ցնոսա. Ո՞ւր է բոզն որ էր յԵնան ՚ի վերայ ճանապարհիս։ 22 Եւ ասեն. Չէ՛ր աստ ուրեք բոզ։ Եւ դարձաւ առ Յուդա, եւ ասէ. Ո՛չ գտի։ Եւ արք տեղւոյն ասեն՝ թէ չի՛ք աստ բոզ։ 23 Ասէ Յուդա. Նմա՛ լիցի այն. այլ զի մի՛ ծաղր կացցուք, ես ետու տանել զուլդ, եւ դու ո՛չ գտեր։ 24 Եւ եղեւ յետ երից ամսոց, ա՛զդ եղեւ Յուդայ եւ ասեն. Պոռնկեցա՛ւ նու քո Թամար, եւ ահա յղի է ՚ի պոռնկութենէ։ Եւ ասէ Յուդա. Հանէ՛ք զնա արտաքս, եւ այրեսցի[364]։ 25 Եւ մինչդեռ տանէին զնա, առաքեաց առ սկեսրայրն իւր՝ եւ ասէ. Յառնէ՝ ոյր այդ գրաւականք են՝ յղի եմ ես։ Եւ ասէ. Ծանի՛ր, ո՞յր իցէ մատանիդ՝ գինդդ՝ եւ գաւազանդ[365]։ 26 Ծանեաւ Յուդա՝ եւ ասէ. Արդարացեալ է նա քան զիս. զի ո՛չ ետու զնա որդւոյ իմում Սելոմայ. եւ ո՛չ եւս յաւել գիտել զնա։ 27 Եւ եղեւ իբրեւ ծնանէր. եւ էին երկու որդիք յորովայնի նորա։ Եւ եղեւ ՚ի ժամանակի ծննդեան նորա, մին յառաջագոյն եհան զձեռն իւր. եւ ա՛ռ ծնուցիչն՝ կապեաց կարմիր ՚ի ձեռին նորա. 28 եւ ասէ. Նախ սա՛ եկեսցէ։ 29 Իբրեւ ամփոփեաց զձեռն անդրէն. եկն՝ ե՛լ վաղվաղակի եղբայր նորա։ Եւ նա ասէ. Զի՞ է զի խրամատեցաւ վասն քո ցանգ։ Եւ կոչեաց զանուն նորա Փարէ՛ս։ 30 Եւ յետոյ ե՛կն ել եղբայր նորա, յորոյ ձեռին կապեալ էր զկարմիրն։ Եւ կոչեաց զանուն նորա՝ Զարա՛[366]։

39
Գլուխ ԼԹ

ԾԱ 1 Եւ զՅովսէփ իջուցին յԵգիպտոս, եւ գնեաց զնա Պետափրէ՛ս ներքինի՛ փարաւոնի դահճապետ, այր Եգիպտացի ՚ի ձեռաց Իսմայելացւոցն. որք իջուցին զնա անդր[367]։ 2 Եւ էր Տէր ընդ Յովսեփայ. եւ էր այր աջողակ։ Եւ եղեւ ՚ի տան տեառն իւրոյ յԵգիպտոս։ 3 Իբրեւ գիտաց տէրն նորա՝ թէ Տէր ընդ նմա՛ է. եւ զամենայն զինչ եւ առնէր՝ Տէր յաջողէ՛ր ՚ի ձեռս նորա։ 4 Եւ եգիտ Յովսէփ շնորհս առաջի տեառն իւրոյ. զի հաճո՛յ էր նմա։ Եւ կացոյց զնա ՚ի վերայ տան իւրոյ. եւ զամենայն ինչ որ ի՛ւր էր՝ ետ ՚ի ձեռս Յովսեփայ։ Եւ եղեւ յետ կացուցանելոյ զնա ՚ի վերայ տան իւրոյ՝ եւ ՚ի վերայ ամենայն իրիք որ ինչ էր նորա։ 5 Եւ օրհնեաց Տէր զտուն Եգիպտացւոյն վասն Յովսեփայ։ Եւ եղեւ օրհնութիւն Տեառն ՚ի վերայ ամենայն ընչից նորա ՚ի տան եւ յանդի։ Եւ եթող զամենայն որ ինչ ի՛ւր էր՝ ՚ի ձեռս Յովսեփայ[368]։ 6 Եւ ո՛չ գիտէր զամենայն որ ի՛նչ կայր ՚ի տան իւրում, բայց միայն զհացն զոր ուտէր։ Եւ էր Յովսէփ ազնիւ երեսօք, եւ գեղեցիկ տեսլեամբ յոյժ։ 7 Եւ եղեւ յետ բանիցս այսոցիկ, եւ արկ կին տեառն իւրոյ զաչս իւր ՚ի վերայ Յովսեփայ. եւ ասէ ցնա՝ քունեա՛ ընդ իս[369]։ 8 Եւ նա ո՛չ կամեցաւ։ Եւ ասէ ցկին տեառն իւրոյ. Զի եթէ տէր իմ ո՛չ ճանաչէ ինչ ՚ի տան իւրում վասն իմ. 9 եւ զամենայն ինչ ետ ՚ի ձեռս իմ. եւ չի՛ք ինչ ՚ի տան աստ որ մե՛ծ է քան զիս. եւ չի՛ք ինչ զատեալ յինէն բա՛ց ՚ի քէն՝ զի տիկին նորա ես. եւ զի՞արդ առնիցեմ զբանդ զայդ զչա՛ր եւ զմեծ, եւ մեղանչիցե՛մ առաջի Աստուծոյ[370]։ 10 Եւ եղեւ իբրեւ խօսէր ընդ Յովսեփայ օրըստօրէ, եւ ո՛չ անսայր քունել ընդ նմա, եւ ո՛չ հուպ լինել։ 11 Եւ եղեւ օր ինչ այնպիսի. մտեալ Յովսէփ ՚ի տունն գործել զգործ ինչ իւր. եւ ո՛չ ոք էր անդ յընտանեաց անտի ՚ի ներքս. 12 բո՛ւռն եհար զձորձոց նորա եւ ասէ. Ննջեա՛ ընդ իս։ Եւ նորա թողեալ զձորձս իւր ՚ի ձեռս նորա, եւ փախեա՛ւ ել արտաքս[371]։ 13 Եւ եղեւ իբրեւ ետես եթէ եթող զձորձս իւր ՚ի ձեռս նորա եւ փախեաւ ել արտաքս[372]. 14 կոչեաց զընտանիս տանն՝ եւ ասէ. Տեսէ՛ք, զի ած մեզ ծառայ Եբրայեցի, խա՛ղ առնել զմեզ. եմուտ առ իս եւ ասէ, ննջեա՛ ընդ իս. եւ ես աղաղակեցի ՚ի ձայն բարձր։ 15 Եւ իբրեւ լուաւ թէ մեծաբարբա՛ռ աղաղակեցի, եթող զձորձս իւր առ իս՝ եւ փախեաւ ել արտաքս։ 16 Եւ եդ զձորձսն առ իւր՝ մինչեւ եկն տէրն ՚ի տուն իւր. եւ խօսեցաւ ընդ նմա ըստ բանիցս այսոցիկ, 17 եւ ասէ. Եմուտ առ իս ծառայն Եբրայեցի զոր ածեր մեզ՝ խա՛ղ առնել զիս. եւ ասէ ցիս՝ ննջեա՛ ընդ իս[373]։ 18 Իսկ իբրեւ լուաւ թէ բարձրացուցի՛ զբարբառ իմ եւ աղաղակեցի. եթող զձորձս իւր յիս, եւ փախեաւ ել արտաքս։ 19 Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ տէրն նորա զբանս կնոջն իւրոյ՝ զոր խօսեցաւ ընդ նմա եւ ասէ, թէ ա՛յսպէս արար ընդ իս ծառայն քո, բարկացաւ սրտմտմութեամբ։ 20 Եւ ա՛ռ տէրն Յովսեփայ՝ արկ զնա ՚ի բանտ. ՚ի տեղի ուր կալանաւորքն արքունի կապեալ կային ՚ի բանտին։ 21 Եւ էր Տէր ընդ Յովսեփայ, եւ արկ զնովաւ ողորմութիւն, եւ ետ նմա շնո՛րհս առաջի բանտապետին։ 22 Եւ ետ բանտապետն զբանտն ՚ի ձեռս Յովսեփայ, եւ զամենայն կալանաւորսն որ էին ՚ի բանտի անդ. եւ զամենայն որ ինչ գործէին անդ, նա՛ էր որ գործէր[374]։ 23 Եւ ո՛չ ինչ գիտէր բանտապետն զբանտին վասն նորա. զի ամենայն ՚ի ձեռս Յովսեփայ էր. քանզի Տէր էր ընդ նմա. եւ զոր ինչ գործէր նա՝ Տէր յաջողէր ՚ի ձեռս նորա։

40
Գլուխ Խ

1 Եւ եղեւ յետ բանիցս այսոցիկ, յանցեա՛ւ տակառապետ արքային Եգիպտացւոց, եւ մատակարար տեառն նոցա արքային Եգիպտացւոց։ 2 Եւ բարկացաւ փարաւոն ՚ի վերայ երկոցուն ներքինեացն իւրոց. եւ ՚ի վերայ տակառապետին, եւ ՚ի վերայ մատակարարին[375]։ 3 Եւ եդ զնոսա ՚ի բանտի առ դահճապետին. յայնմ բանտի տեղւոջ ուր Յովսէփն կայր։ 4 Եւ յանձն արար զնոսա դահճապետն Յովսեփայ. եւ կայր նոցա ՚ի սպասու։ Եւ էին աւուրս ինչ ՚ի բանտի անդ։ 5 Եւ տեսին երազ երկոքին. զիւրաքանչիւր երազ ՚ի միում գիշերի։ Տեսիլ երազոյ տակառապետին եւ մատակարարին որ էին արքային Եգիպտացւոց, մինչ էին ՚ի բանտի անդ։ 6 Եմո՛ւտ առ նոսա Յովսէփ ընդ առաւօտն. եւ ետես զնոսա՝ եւ էին խռովեալք։ 7 Եհարց ցներքինիսն փարաւոնի որ էին ընդ նմա ՚ի բանտի անդ առ տեառն նորա՝ եւ ասէ. Ընդէ՞ր տրտում են երեսք ձեր այսօր։ 8 Եւ նոքա ասեն ցնա. Երա՛զ տեսաք, եւ ո՛չ ոք իցէ որ մեկնիցէ զնա։ Եւ ասէ ցնոսա Յովսէփ. Ոչ ապաքէն ՚ի ձեռս Աստուծոյ իցէ մեկնութիւն նոցա. պատմեցէ՛ք ինձ[376]։ 9 Եւ պատմեա՛ց տակառապետն զերազն իւր Յովսեփայ՝ եւ ասէ. Թուէր ինձ ՚ի տեսլեան իմում, ո՛րթ մի առաջի իմ։ 10 Եւ յորթն երե՛ք ուռք՝ կանա՛չք յոյժ. եւ ունէր երիս ողկոյզս հասեալս ողկո՛յզ խաղողոյ[377]։ 11 Եւ բաժակն փարաւոնի ՚ի ձեռին իմում։ Առնուի՛ զխաղողն, եւ ճմլէի ՚ի բաժակն փարաւոնի, եւ տայի զբաժակն ՚ի ձեռս փարաւոնի։ 12 Եւ ասէ ցնա Յովսէփ. Ա՛յս է մեկնութիւն նորա. երեք ուռքն, երե՛ք աւուրք են։ 13 Ա՛յլ եւս երեք աւուրք, եւ յիշեսցէ փարաւոն զիշխանութիւնն քո, եւ անդէն ՚ի նմին տակառապետութեան քում կացուսցէ զքեզ. եւ տացես զբաժակն փարաւոնի ՚ի ձեռս նորա, ըստ առաջնոյ իշխանութեանն քո՝ որպէս եւ էի՛ր տակառապետ[378]։ 14 Այլ զիս յիշեսջի՛ր յորժամ բարի լինիցի քեզ. եւ արասցե՛ս ինձ ողորմութիւն. եւ յիշեսցե՛ս զիս առաջի փարաւոնի. եւ հանցես զիս ՚ի բանտէ աստի յայսմանէ։ 15 Զի գողանալո՛վ գողացան զիս յերկրէն Եբրայեցւոց. եւ աստ՝ ինչ ո՛չ արարի. եւ արկին զիս ՚ի տուն գբոյս այսորիկ[379]։ 16 Իբրեւ ետես մատակարարն թէ ուղի՛ղ մեկնեաց, ասէ ցՅովսէփ. Եւ ես տեսանէի յերազի, թուէր ինձ թէ երիս խանս նաշհւոյ ունէի ՚ի գլուխ իմում[380]։ 17 Եւ ՚ի վերնում խանին յամենայնէ զոր ուտէր արքայ փարաւոն՝ գո՛րծ մատակարարաց. եւ թռչունք ուտէին զնա ՚ի խանէ անտի՝ որ էր ՚ի վերայ գլխո՛յ իմոյ։ 18 Պատասխանի ետ Յովսէփ՝ եւ ասէ ցնա. Ա՛յս է մեկնութիւն նորա. երեք խանքն՝ երեք աւուրք են։ 19 Յետ երից աւուրց բարձցէ՛ փարաւոն զգլուխ քո ՚ի քէն, եւ կախեսցէ՛ զքեզ զփայտէ. եւ կերիցեն թռչունք երկնից զմարմին քո ՚ի քէն։ 20 Եւ եղեւ յաւուրն երրորդի, օր ծննդո՛ց էր փարաւոնի, եւ առնէր ուրախութիւն ամենայն ծառայից իւրոց։ Եւ յիշեաց զիշխանութիւն տակառապետին, եւ զիշխանութիւն մատակարարին ՚ի մէջ ծառայից իւրոց։ 22 Եւ կացոյց զտակառապետն անդէն յիշխանութեան իւրում. եւ ե՛տ զբաժակն ՚ի ձեռս փարաւոնի։ 23 Եւ զմատակարարն կախեաց զփայտէ, որպէս եւ մեկնեացն Յովսէփ[381]։

ԾԲ 24 Եւ ո՛չ յիշեաց տակառապետն զՅովսէփ, այլ մոռացաւ զնա։

41
Գլուխ ԽԱ

1 Եւ եղեւ յետ երկուց ամաց աւուրց, ետես փարաւոն երա՛զ։ Թուէր թէ կայցէ յեզր գետոյ[382]։ 2 Եւ ահա որպէս թէ ՚ի գետոյ անտի ելանէին եւթն երինջք գեղեցիկ տեսանելով, եւ ընտիրք մարմնով, եւ արածէին ՚ի խաղի անդ։ 3 Եւ ա՛յլ եւս եւթն երինջք ելանէին յետ նոցա ՚ի գետոյ անտի. զազիրք տեսանելով. եւ վտիտք մարմնով. եւ արածէին առ այլ երնջովքն առ եզեր գետոյն[383]։ 4 Եւ ուտէին եւթն երինջքն զազիրք տեսլեամբ եւ վտիտք մարմնովք, զեւթն երինջս գեղեցիկս տեսլեամբ եւ զընտիրս։ Զարթեաւ փարաւոն. 5 եւ անդրէն ՚ի քուն եմուտ։ Եւ ետես երազ երկրորդ. եւ ահա եւթն հասկ ելանէին ՚ի միում փնջի՝ ընտիրք եւ գեղեցիկք։ 6 Եւ ահա եւթն այլ հասկք սինք եւ խորշակահարք ելանէին յետ նոցա[384]։ 7 Եւ կլանէին եւթն հասկքն սինք եւ խորշակահարք զեւթն հասկսն՝ զընտիրս եւ զատոքս։ Զարթեաւ փարաւոն, եւ էր երազ[385]։ 8 Եւ եղեւ առաւօտ, եւ խռովեցաւ անձն նորա։ Եւ առաքեաց կոչեաց զամենայն երազահանսն Եգիպտոսի, եւ զամենայն իմաստունս նորա, եւ պատմեաց փարաւոն զերազն իւր։ Եւ ո՛չ ոք էր որ մեկնէր զերազն փարաւոնի։ 9 Եւ խօսեցաւ տակառապետն առաջի փարաւոնի՝ եւ ասէ. Զյանցանս իմ յիշեցուցանե՛մ այսօր։ 10 Բարկացա՛ւ փարաւոն ծառայից իւրոց. եւ եդ զմեզ ՚ի բանտի ՚ի տա՛ն դահճապետին. զիս՝ եւ զմատակարարն։ 11 Եւ տեսաք երկոքին երազ ՚ի միում գիշերի՝ ե՛ս եւ նա. եւ իւրաքանչիւր ըստ երազոյ իւրում տեսանէաք[386]։ 12 Եւ էր անդ ընդ մեզ պատանի մի մանուկ՝ Եբրայեցի, ծառայ դահճապետին. եւ պատմեցաք նմա։ 13 Եւ մեկնեաց մեզ զերազսն մեր առն ըստ իւրաքանչիւր երազոյ մեկնեաց։ Եւ եղեւ որպէս մեկնեացն մեզ, նո՛յնպէս եւ պատահեաց. ինձ գալ հասանել յիշխանութիւն. եւ նմա՝ կախել զփայտէ։ 14 Առաքեաց փարաւոն եւ կոչեաց զՅովսէփ։ Եւ հանին զնա ՚ի բանտէ անտի. եւ փոքրեցին զհերս նորա, եւ փոխեցին զպատմուճան նորա. եւ եկն առաջի փարաւոնի։ 15 Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Երա՛զ տեսի՝ եւ չի՛ք ոք որ մեկնէ զնա. բայց ես լուայ զքէն, ասեն՝ եթէ լսես զերազս՝ մեկնե՛ս։ 16 Պատասխանի ետ Յովսէփ՝ եւ ասէ ցփարաւոն. Առանց Աստուծոյ ո՛չ լինի պատասխանի փրկութեան փարաւոնի[387]։ 17 Խօսեցա՛ւ փարաւոն ընդ Յովսեփայ՝ եւ ասէ. Թուէր ՚ի տեսլեան իմում, եթէ կայի յեզեր գետոյ[388]. 18 եւ որպէս թէ ՚ի գետոյ անտի ելանէին եւթն երինջք ընտիրք մարմնովք եւ գեղեցիկ տեսանելով, եւ արածէին ՚ի խաղի անդ։ 19 Եւ ահա ա՛յլ եւս եւթն երինջք ելանէին զկնի նոցա ՚ի գետոյ անտի, դժընդա՛կք եւ զազիրք տեսանելով յոյժ, եւ վտիտք մարմնովք. որպիսի ո՛չ տեսի յամենայն երկրիս Եգիպտացւոց զազրագոյնս քան զնոսա[389]։ 20 Եւ ուտէին եւթն երինջքն վտիտք եւ զազիրք զեւթն երինջսն զառաջինս՝ զգեղեցիկսն եւ զընտիրս։ 21 Եւ մտանէին յորովայն նոցա, եւ ո՛չ երեւէին. եւ երեսք նոցա զազիրք իբրեւ զառաջինն։ Զարթեա՛յ, եւ դարձեալ ննջեցի։ 22 Եւ տեսանէի մի՛ւսանգամ յերազի. որպէս թէ եւթն հասկ ելանէին ՚ի միում փընջի՝ լիք եւ գեղեցիկ։ 23 Եւ ա՛յլ եւթն հասկ ապականեալք, ազազունք եւ խորշակահարք, ելանէին մօտ առ նոսա։ 24 Եւ կլանէին եւթն հասկքն ազազունք եւ խորշակահարք՝ զեւթն հասկսն զգեղեցիկս եւ զատոքս։ Եւ պատմեցի երազահանացն, եւ ո՛չ ոք էր որ մեկնէր ինձ։ 25 Եւ ասէ Յովսէփ ցփարաւոն. Երազն փարաւոնի մի է. զոր ինչ Աստուած առնելոց է՝ եցոյց փարաւոնի։ 26 Եւթն երինջքն գեղեցիկք՝ եւթն ամ են. եւ եւթն հասկն գեղեցիկք՝ եւթն ամ են։ Երազն փարաւոնի մի՛ է։ 27 Եւ եւթն երինջքն տգեղք եւ վտիտք որ ելանէին զհետ նոցա, եւթն ամ են. եւ եւթն հասկքն ոսինք եւ խորշակահարք. լիցի զեւթն ամ սով[390]։ 28 Բանն զոր ասացի փարաւոնի՝ ա՛յն է. զոր ինչ Աստուած առնելոց է, եցո՛յց փարաւոնի։ 29 Ահա ամք եւթն եկեսցեն բազո՛ւմ լիութեան յամենայն երկիրս Եգիպտացւոց։ 30 Եւ յետ այնորիկ եկեսցէ եւթն ամ սովոյ, եւ մոռասցին զլիութիւնն յամենայն երկիրս Եգիպտացւոց. եւ սպառեսցէ՛ սովն զերկիր[391]։ 31 Եւ ո՛չ ծանիցի լիութիւնն յերեսաց սովոյն որ գայցէ յետ այնորիկ. քանզի սաստի՛կ լինիցի յոյժ։ 32 Այլ վասն կրկնելոյ երազոյն փարաւոնի երկիցս անգամ. զի ճշմարի՛տ է բանն առ ՚ի յԱստուծոյ, եւ փութասցի Աստուած առնել զնա[392]։ 33 Եւ արդ՝ տե՛ս. խնդրեա՛ այր մի իմաստո՛ւն եւ խորհրդական փարաւոնի. եւ կացուսցես զնա ՚ի վերայ երկրիս Եգիպտացւոց։ 34 Եւ արասցէ՛, եւ կացուսցէ գործակալս փարաւոնի ՚ի վերայ երկրիս։ Եւ հինգերորդեսցե՛ն զարմտիս երկրիս Եգիպտացւոց զեւթն ամացն լիութեան[393]։ 35 Եւ ժողովեսցեն զամենայն կերակուրս զեւթն ամացն բարեաց եկելոց։ Եւ ժողովեսցի՛ ցորեան ընդ ձեռամբ փարաւոնի. եւ կերակո՛ւրք ՚ի քաղաքս պահեսցին։ 36 Եւ եղիցի կերակուրքն պահեալ երկրիս յեւթն ամս սովոյն որ լինիցին յերկրիս Եգիպտացւոց. եւ մի՛ սատակեսցի երկիրս ՚ի սովոյ։ 37 Եւ հաճո՛յ թուեցաւ բանքն առաջի փարաւոնի, եւ առաջի ամենայն ծառայից իւրոց[394]։ 38 Եւ ասէ փարաւոն ցամենայն ծառայս իւր. Միթէ գտանիցե՞մք այր այնպիսի՝ որ ունիցի զոգի Աստուծոյ յանձին իւրում։ 39 Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Որովհետեւ եցոյց քեզ Աստուած զայդ ամենայն. չի՛ք այր իմաստնագոյն եւ խորհրդական քան զքեզ։ 40 Դո՛ւ լիցիս ՚ի վերայ տան իմոյ. եւ բերանո՛յ քում հնազա՛նդ լիցի ամենայն ժողովուրդ իմ. բայց միայն աթոռո՛վս ՚ի վերոյ եղէց ե՛ս քան զքեզ։ 41 Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Ահաւասիկ կացուցի զքեզ այսօր ՚ի վերայ երկրիս Եգիպտացւոց։ 42 Եւ հանեալ փարաւոնի զմատանին իւր ՚ի ձեռանէ իւրմէ՝ եդ ՚ի ձեռին Յովսեփայ. եւ զգեցոյց նմա պատմուճան բեհեզեայ, եւ ա՛րկ մանեակ ոսկի ՚ի պարանոց նորա։ 43 Եւ եհան զնա յերկրո՛րդ կառս իւր. եւ քարո՛զ կարդայր առաջի նորա։ Եւ կացոյց զնա ՚ի վերայ երկրին Եգիպտացւոց։ 44 Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Ահաւասիկ ես փարաւոն. առանց քո ո՛չ ոք համբարձցէ զձեռս իւր եւ զոտս իւր ՚ի վերայ ամենայն երկրիս Եգիպտացւոց։ 45 Եւ կոչեաց փարաւոն զանուն Յովսեփայ՝ Փսոմփթոմփանէ։ Եւ ետ նմա զԱսանէթ դուստր Պետափրեայ քրմի Արեգ քաղաքի կնութեան։ Եւ ե՛լ Յովսէփ յերեսաց փարաւոնի[395]։ 46 Եւ էր Յովսէփ ամա՛ց երեսնից յորժամ ընծայեցաւ առաջի փարաւոնի արքային Եգիպտացւոց։ Ե՛լ Յովսէփ յերեսաց փարաւոնի, եւ շրջեցաւ ընդ ամենայն Եգիպտոս։ 47 Եւ արար երկիրն յեւթն ամս լիութեանն արդի՛ւնս։ 48 Եւ ժողովեաց զամենայն կերակուրս ամացն իւթանց, յորս է՛ր լիութիւնն յերկրին Եգիպտացւոց։ Եւ համբարեաց կերակուրս ՚ի քաղաքս. զկերակուր դաշտաց քաղաքին որ շուրջ զնովաւ։ 49 Եւ համբարեաց ՚ի նմա։ Եւ ժողովեաց Յովսէփ զցորեան իբրեւ զաւազ ծովու բազում յոյժ. մինչեւ ո՛չ կարէր համարել. քանզի ո՛չ գոյր թիւ[396]։ 50 Եւ եղեն Յովսեփու երկու որդիք մինչ չեւ՛ եկեալ էր եւթն ամացն սովոյ. զորս ծնաւ նմա Ասանէթ դուստր Պետափրեայ քրմի Արեգ քաղաքի[397]։ 51 Եւ կոչեաց Յովսէփ զանուն անդրանկանն Մանասէ. զի ասէ՝ թէ մոռացո՛յց ինձ Աստուած զամենայն զվիշտս իմ, եւ զամենայն վիշտս հօր իմոյ։ 52 Եւ զանուն երկրորդին կոչեաց Եփրե՛մ, զի ասէ՝ թէ աճեցոյց զիս Աստուած յերկրի տառապանաց իմոց։ 53 Եւ անցին եւթն ամք լիութեանն, որ եղեն յերկրին Եգիպտացւոց[398]։ 54 Եւ սկան գալ եւթն ամք սովոյն. որպէս ասա՛ց Յովսէփ։ Եւ եղեւ սով յամենայն երկրին. զի յամենայն երկրին Եգիպտացւոց ո՛չ գտանէր հաց[399]։ 55 Եւ սովեցաւ ամենայն երկիրն Եգիպտացւոց։ Եւ աղաղակեաց ամենայն ժողովուրդն առ փարաւոն վասն հացի։ Եւ ասէ փարաւոն ցամենայն Եգիպտացիսն. Երթա՛յք առ Յովսէփ, եւ զոր ինչ ասիցէ ձեզ արասջի՛ք։ 56 Եւ էր սո՛վ ՚ի վերայ երեսաց ամենայն երկրի։ Եւ եբաց Յովսէփ զամենայն շտեմարանս ցորենոյ. եւ վաճառէր ամենայն Եգիպտացւոցն։ Եւ սաստկացաւ սովն յամենայն երկիրն Եգիպտացւոց։ 57 Եւ ամենայն աշխարհք գային յԵգիպտոս գնե՛լ ՚ի Յովսեփայ. զի զօրանա՛յր սովն ընդ ամենայն երկիր[400]։

42
Գլուխ ԽԲ

ԾԳ 1 Եւ ետես Յակոբ եթէ գո՛յ վաճառ յերկրին Եգիպտացւոց, ասէ Յակոբ ցորդիսն իւր. Ընդէ՞ր հեղգայք[401]։ 2 Ահա լսեմ թէ գո՛յ ցորեան յԵգիպտոս. իջէ՛ք անդր, եւ գնեցէ՛ք մեզ սակաւ մի կերակուր, զի կեցցուք՝ եւ մի՛ մեռցուք։ 3 Եւ իջին եղբարքն Յովսեփու տասնեքին՝ գնե՛լ ցորեան յԵգիպտոս[402]։ 4 Եւ զԲենիամին զեղբայրն Յովսեփայ ո՛չ արձակեաց Յակոբ ընդ եղբարսն. քանզի ասէր թէ գուցէ պատահիցէ նմա հիւանդութիւն։ 5 Եւ եկին որդիքն Իսրայէլի գնել ընդ ա՛յլ երթեւեկսն. քանզի էր սո՛վ յերկրին Քանանացւոց։ 6 Եւ Յովսէփ էր իշխան երկրին. եւ նա՛ վաճառէր ամենայն ժողովրդեան երկրին։ Եւ եկեալ եղբարքն Յովսեփայ երկի՛ր պագանէին ՚ի վերայ երեսաց խոնարհ յերկիր։ 7 Եւ իբրեւ ետես Յովսէփ զեղբարսն իւր, ծանեա՛ւ. եւ օտարանայր ՚ի նոցանէ, եւ խօսեցաւ ընդ նոսա խստագո՛յնս. եւ ասէ. Ուստի՞ գայք։ Եւ նոքա ասեն յերկրէ՛ն Քանանացւոց գնել կերակուրս։ 8 Ծանեա՛ւ Յովսէփ զեղբարսն իւր, եւ նոքա ո՛չ ծանեան զնա։ 9 Եւ յիշեա՛ց Յովսէփ զերազն իւր զոր ետես։ Եւ ասէ ցնոսա. Լրտե՛սք էք դուք, եւ դիտե՛լ զել եւ զմուտ աշխարհիս եկեալ էք[403]։ 10 Եւ նոքա ասեն. Ո՛չ տէր։ Ծառայք քո եկեալ եմք գնել կերակուրս։ 11 Ամենեքին մեք որդիք եմք ա՛ռն միոյ. արք խաղաղութեան եմք, եւ չե՛ն ծառայք քո լրտեսք։ 12 Ասէ ցնոսա. Ո՛չ. այլ զել եւ զմուտ երկրիս եկեալ էք տեսանել[404]։ 13 Եւ նոքա ասեն. Երկոտասան եղբայր եմք ծառայք քո՝ որդիք ա՛ռն միոյ յերկրին Քանանացւոց. եւ կրտսերն առ հօր իւրում է այսօր. եւ մեւսն չէ՛ ՚ի միջի։ 14 Ասէ ցնոսա Յովսէփ. Ա՛յդ իսկ է զոր ասացի, թէ լրտե՛սք էք[405]. 15 եւ դովին յա՛յտ արարէք։ Երդուեալ յարեւն փարաւոնի, ո՛չ ելանէք աստի՝ եթէ ո՛չ եկեսցէ եղբայրն ձեր կրտսեր այսր։ 16 Արդ՝ առաքեցէ՛ք զմի ոք ՚ի ձէնջ եւ ածցէ զեղբայրն ձեր. եւ դուք կացէ՛ք ՚ի դիպահոջ մինչեւ յայտնի՛ լիցին բանք ձեր եթէ արդա՛ր խօսիցիք եւ թէ ոչ. ապա թէ ոչ՝ երդուեալ յարեւն փարաւոնի թէ ո՛չ լրտե՛սք էք դուք[406]։ 17 Եւ եդ զնոսա ՚ի բանտի զերիս աւուրս։ 18 Եւ ասէ ցնոսա Յովսէփ յաւուրն երրորդի. Զա՛յս արարէք՝ եւ ապրէք. զի եւ ե՛ս յԱստուծոյ երկիւղա՛ծ եմ։ 19 Եթէ արք խաղաղութեան էք՝ եղբայր մի ՚ի ձէնջ ա՛ստ մնասցէ ՚ի բանտի. եւ դուք տարա՛յք զվաճառ ցորենոյդ ձերոյ։ 20 Եւ զեղբայրն ձեր կրտսեր ածէք առ իս. եւ հաւատարի՛մ լինիցին բանք ձեր. ապա թէ ոչ՝ մեռանիք։ Արարին այնպէս։ 21 Եւ ասէ իւրաքանչիւր ցեղբայր իւր. Այո՛, քանզի ՚ի մեղս եմք վասն եղբօր մերոյ. զի արհամարհեցաք զնեղութիւն ոգւոց նորա յորժամ աղաչէրն զմեզ, եւ ո՛չ լուաք նմա. վասն այնորիկ եկն ՚ի վերայ մեր այս նեղութիւն[407]։ 22 Պատասխանի ետ Ռոբէն՝ եւ ասէ ցնոսա. Ո՞չ խօսեցայ ընդ ձեզ՝ եւ ասեմ, թէ մի՛ մեղանչէք մանկանդ. եւ ո՛չ լուարուք ինձ. եւ ահա՝ արիւն նորա խնդրի՛։ 23 Եւ նոքա ո՛չ գիտէին թէ լսէր Յովսէփ. զի թարգմա՛ն կայր ՚ի միջի։ 24 Եւ անցեալ մեկուսի ՚ի նոցանէ՝ ելա՛ց Յովսէփ։ Եւ եկն միւսանգամ առ նոսա, եւ խօսեցա՛ւ ընդ նոսա։ 25 Եւ ա՛ռ ՚ի նոցանէ զՇմաւոն, կապեաց առաջի նոցա։ Եւ ետ հրաման Յովսէփ լնուլ զամանս նոցա ցորենով. եւ դնել զարծաթն իւրաքանչիւր ՚ի քրձի իւրում. եւ տալ նոցա պաշա՛ր ՚ի ճանապարհ. եւ եղեւ նոցա այնպէս։ 26 Եւ նոցա բարձեալ իւրաքանչիւր իշոյ՝ գնացին անտի։ 27 Եւ լուծեալ միոյ զքուրձ իւր տալ կերակո՛ւր գրաստու իւրում յիջավանին, եւ ետես զծրար արծաթոյն իւրոյ զի կայր ՚ի բերան քրձի իւրոյ[408]։ 28 Ասէ ցեղբարսն իւր. Դարձուցա՛ւ ինձ այսրէն արծաթն, եւ ահա աստէ՛ն կայ ՚ի քրձի իմում։ Եւ զարմացա՛ն միտք նոցա. եւ խռովեցան ընդ միմեանս՝ եւ ասեն. Զի՞նչ է այս զոր արար ընդ մեզ Աստուած։ 29 Եւ եկին առ Յակոբ հայրն իւրեանց յերկիրն Քանանու. եւ պատմեցին նմա զամենայն ինչ որ անց ընդ նոսա՝ եւ ասեն. 30 Խօսեցաւ այրն տէր երկրին ընդ մեզ խստագո՛յնս, եւ եդ զմեզ ՚ի բանտի իբրեւ զլրտե՛ս երկրին[409]։ 31 Եւ ասեմք ցնա արք խաղաղութեան եմք. եւ չեմք լրտեսք[410]։ 32 Երկոտասան եղբայր եմք որդիք հօր միոյ. մին՝ չէ՛ ՚ի միջի, եւ կրտսերն այժմ ընդ հօր մերում է յերկրին Քանանացւոց[411]։ 33 Ասէ ցմեզ այրն տէր երկրին. Այսո՛ւ գիտացից թէ արք խաղաղութեան էք. եթէ զեղբայր մի ձեր ա՛ստ առ իս թողուցուք, եւ զվաճառս ցորենոյդ ՚ի տունս ձեր առեալ տանիցիք[412]։ 34 Եւ զեղբայրն ձեր կրտսեր ածիցէ՛ք առ իս. եւ գիտացից եթէ չէ՛ք լրտեսք, այլ ա՛րք խաղաղութեան էք. եւ զայս եւս եղբայր տա՛ց ձեզ. եւ յերկրի աստ առնիցէք վաճառ։ 35 Եւ եղեւ ՚ի թափելն նոցա զքուրձս իւրեանց, եւ կայր իւրաքանչի՛ւր ուրուք ծրար արծաթոյ ՚ի քրձի իւրեանց։ Եւ իբրեւ տեսին զծրար արծաթոյ իւրեանց, ինքեա՛նք եւ հայրն իւրեանց, երկեա՛ն յոյժ։ 36 Եւ ասէ ցնոսա Յակոբ հայրն իւրեանց. Զիս՝ անորդի՛ արարէք. Յովսէփ չէ՛ ՚ի միջի. Շմաւոն՝ չէ՛ ՚ի միջի. եւ զԲենիամի՞ն եւս առնուցուք։ Յի՞մ վերայ եկն այս ամենայն։ 37 Խօսեցաւ Ռոբէն ընդ հօր իւրում եւ ասէ. Զերկոսին զորդիսն իմ սպանջի՛ր, եթէ ո՛չ ածից զդա առ քեզ. տո՛ւր զդա յիմ ձեռն. եւ ե՛ս ածից զդա առ քեզ[413]։ 38 Եւ նա ասէ. Ո՛չ իջանէ որդի իմ ընդ ձեզ. զի եղբայր սորա մեռաւ. եւ սա միա՛յն մնացեալ է. եւ դէ՛պ լինիցի սմա հիւանդանալ ՚ի ճանապարհին զոր երթայցէք. եւ իջուցանիցէք զծերութիւնս իմ տրտմութեամբ ՚ի դժոխս։

43
Գլուխ ԽԳ

1 Եւ սովն եւ՛ս քան զեւս սաստկանայր ՚ի վերայ երկրին։ 2 Եւ եղեւ իբրեւ սպառեցին ուտել զցորեանն զոր բերին յերկրէն Եգիպտացւոց, ասէ ցնոսա հայրն իւրեանց. Դարձեալ երթա՛յք գնեցէ՛ք սակաւ մի կերակուր։ 3 Խօսեցաւ ընդ նմա Յուդա՝ եւ ասէ. Վկայութեամբ եդ ընդ մեզ վկայութիւն այրն՝ եւ ասէ. Մի՛ տեսանիցէք զերեսս իմ, եթէ ո՛չ եղբայրն ձեր կրտսեր ընդ ձեզ իցէ[414]։ 4 Արդ՝ եթէ արձակես զեղբայրդ մեր ընդ մեզ՝ իջցո՛ւք եւ գնեսցո՛ւք կերակուրս։ 5 Ապա թէ ո՛չ արձակես զեղբայրդ մեր ընդ մեզ, ո՛չ երթիցուք. զի այրն խօսեցաւ ընդ մեզ՝ եւ ասէ. Մի՛ տեսանիցէք զերեսս իմ՝ եթէ ո՛չ եղբայրն ձեր կրտսեր ընդ ձե՛զ իցէ[415]։ 6 Եւ ասէ Իսրայէլ. Զի՞նչ չարիս հասուցէք ՚ի վերայ իմ. զի՞ պատմեցէք առնն թէ գուցէ ձեր եղբայր։ 7 Եւ նոքա ասեն. Հարցանելո՛վ եհարց զմէնջ այրն, եւ զազգէ մերմէ, եւ թէ տակաւին կենդանի՞ իցէ հայրն ձեր, եւ եթէ իցէ՞ ձեր եղբայր. եւ պատմեցաք նմա ըստ հարցանելո՛յն նորա. միթէ գիտէա՞ք թէ ասելոց է ցմեզ՝ ածէք զեղբայրն ձեր[416]։ 8 Ասէ Յուդա ցԻսրայէլ հայրն իւր. Արձակեա՛ ընդ իս զպատանեակդ, եւ յարուցեալ գնասցուք. զի կեցցուք եւ մի՛ մեռցուք, եւ մե՛ք եւ դու, եւ ստացուածք մեր[417]։ 9 Ես առնում զդա յերաշխի. ՚ի ձեռա՛ց իմոց խնդրեսջիր զդա. եթէ ո՛չ ածից զդա եւ կացուցից առաջի քո, յանցաւո՛ր եղէց զամենայն աւուրս[418]։ 10 Զի եթէ ո՛չ էաք յամեալ, արդ՝ երկի՛ցս իսկ դարձեալ էր այսրէն[419]։ 11 Ասէ ցնոսա Իսրայէլ հայրն իւրեանց. Եթէ ա՛յդպէս իցէ, արարէ՛ք զայդ։ Առէ՛ք ՚ի պտղոյ երկրիս յամանս ձեր, եւ տարա՛յք առնն պատարագս. ռետին, եւ մեղր, եւ խունկ, եւ ստաշխն, եւ բեւեկն, եւ ընկոյզ[420]։ 12 Եւ արծաթ կրկի՛ն առէք ՚ի ձեռս ձեր. զարծաթն որ դարձաւ յամանս ձեր՝ տարա՛յք ընդ ձեզ. գուցէ ընդ խա՛բս ինչ իցէ[421]։ 13 Եւ զեղբայրդ ձեր առէ՛ք, եւ արի՛ք իջէ՛ք առ այրն։ 14 Եւ Աստուած իմ տացէ ձեզ շնորհս առաջի առնն, եւ արձակեսցէ ընդ ձեզ զեղբայրն ձեր զմեւս, եւ զԲենիամին։ Բայց ես՝ որպէս անզաւակեցայ անզաւակեցայ[422]։ 15 Եւ առեալ արանցն զպատարագսն, եւ արծաթ կրկի՛ն ՚ի ձեռս իւրեանց, եւ զԲենիամին. յարուցեալ իջին յԵգիպտոս, եւ կացին յանդիման Յովսեփայ։ 16 Իբրեւ ետես զնոսա Յովսէփ, եւ զԲենիամին եղբայր իւր, ասէ ցհազարապետ տանն իւրոյ. Տա՛ր զարսդ ՚ի տուն, եւ զե՛ն զենլիս եւ պատրաստեա՛. զի ընդ ի՛ս ուտելոց են արքդ այդոքիկ ՚ի միջօրէի[423]։ 17 Եւ արար այրն որպէս եւ ասաց Յովսէփ. եւ տարա՛ւ զարսն ՚ի տուն Յովսեփայ։ 18 Եւ տեսեալ արանցն եթէ տարան զնոսա ՚ի տուն Յովսեփայ, ասեն. Վասն արծաթոյն որ դարձաւ յամանս մեր զառաջինն, մտանեմք անդր, առ ՚ի խուզելո՛յ զմեզ. արկանե՛լ ՚ի վերայ մեր, եւ առնուլ զմեզ ՚ի ծառայս, եւ զէշս մեր[424]։ 19 Մատուցեալ առ այրն՝ վերակացո՛ւ տանն Յովսեփայ, 20 խօսեցան առ դրանն՝ եւ ասեն. Աղաչեմք զքեզ տէ՛ր. իջաք զառաջինն գնել կերակուրս։ 21 Եւ եղեւ իբրեւ հասաք յիջավանս, եւ բացաք զամանս մեր. եւ արծաթ իւրաքանչիւր յամանի՛ իւրում էր. արդ՝ զարծաթն այսրէն կշռով դարձուցաք, եւ աւասիկ ՚ի ձեռին մերում է[425]։ 22 Եւ ա՛յլ արծաթ բերաք ընդ մեզ, գնել կերակուրս. եւ ո՛չ գիտեմք ո՛վ եդ զարծաթն յամանս մեր։ 23 Ասէ՛ ցնոսա. Խաղաղութիւն ընդ ձեզ՝ մի՛ երկնչիք։ Աստուածն ձեր եւ հարցն ձերոց՝ եդ ձեզ զգանձս յամանս ձեր. այլ իմ զձեր արծաթն առեալ, եւ հաճեալ եմ։ Եւ եհան առ նոսա զՇմաւոն։ 24 Եւ տարաւ ՚ի ներքս այրն զորեարն ՚ի տուն Յովսեփայ, եւ բերին ջուր լուանա՛լ զոտս նոցա. եւ ետ կերակուր գրաստուց նոցա[426]։ 25 Եւ նոքա պատրաստեցին զպատարագսն մինչ չեւ՛ եկեալ էր Յովսէփ ՚ի միջօրէին. քանզի լուան թէ ա՛նդ ճաշակելոց է։ 26 Եմո՛ւտ Յովսէփ ՚ի տուն. եւ մատուցին նմա զընծայսն զոր ունէին ՚ի ձեռս իւրեանց՝ ՚ի տան անդ. եւ երկիր պագին նմա ՚ի վերայ երեսաց իւրեանց յերկիր։ 27 Եհա՛րց զնոսա եւ ասէ. Զիա՞րդ կայք։ Եւ ասէ ցնոսա. թէ ո՞ղջ իցէ հայրն ձեր ծերունի, զորմէ ասացէք թէ տակաւին կենդանի՛ է։ 28 Եւ նոքա ասեն. Ո՛ղջ է ծառայ քո հայր մեր, տակաւին կենդանի՛ է։ Եւ ասէ. 0 րհնեա՛լ է այրն այն յԱստուծոյ։ Եւ խոնարհեցան երկի՛ր պագին նմա։ 29 Ամբարձ զաչս իւր՝ եւ ետես զԲենիամին զեղբայր իւր զհամամայր՝ եւ ասէ. Ա՞յդ է եղբայրն ձեր կրտսեր՝ զորմէ ասացէք ածել առ իս։ Եւ ասէ. Աստուած ողորմեսցի քեզ որդեակ։ 30 Եւ խռովեցա՛ւ Յովսէփ՝ եւ գալարէին աղիք նորա ՚ի վերայ եղբօրն իւրոյ. եւ խնդրէր լա՛լ։ Մտեալ ՚ի սենեակ անդր ելաց. 31 եւ լուացեալ զերեսս իւր՝ ե՛լ. պնդեաց զանձն, եւ ասէ. Արկէ՛ք հաց։ 32 Եւ արկին նմա՛ միայնոյ՝ եւ նոցա իւրաքանչի՛ւր ումեք, եւ Եգիպտացւոցն որ ճաշէին ընդ նմա՝ իւրաքանչի՛ւր առանձինն. զի ո՛չ կարէին Եգիպտացիքն ուտել հաց ընդ Եբրայեցիսն, քանզի գարշելի՛ էին Եգիպտացւոցն։ 33 Նստաւ առաջի նորա անդրանիկն՝ ըստ երիցութեան իւրում, եւ կրտսերն՝ ըստ կրտսերութեան իւրում. եւ զարմացեալ էին արքն իւրաքանչիւր ընդ եղբօր իւրում[427]։ 34 Եւ առին իւրեանց մասունս ՚ի նմանէ. եւ մեծացաւ մասն Բենիամինի քան զմասունս ամենեցուն հինգպատիկ քան զնոցայն։ Արբին՝ եւ արբեցա՛ն ընդ նմա[428]։

44
Գլուխ ԽԴ

1 Եւ հրամա՛ն ետ Յովսէփ հազարապետին իւրում՝ եւ ասէ. Լցէ՛ք զամանս արանցն կերակրով որչափ եւ կարիցեն բառնալ. եւ դի՛ք զարծաթն իւրաքանչիւր ՚ի բերան ամանոյ իւրոյ։ 2 Եւ զսկիհն իմ արծաթի դիջիք յամանի՛ կրտսերոյն, եւ զգինս ցորենոյ նորա։ Եւ եղեւ ըստ բանին Յովսեփայ՝ որպէս եւ ասաց։ 3 Եւ իբրեւ առաւօտ եղեւ՝ արձակեցա՛ն արքն, ինքեանք եւ է՛շք իւրեանց։ 4 Եւ իբրեւ ելին ըստ քաղաքն, եւ չէի՛ն մեկնեալ ՚ի բաց, ասէ Յովսէփ ցհազարապետն իւր. Արի՛ պնդեաց զհետ արանցն, եւ հասցե՛ս նոցա. եւ ասասցես. Զի՞ է զի հատուցէք չար փոխանակ բարեաց[429]. 5 ընդէ՞ր գողացայք զսկիհն արծաթի. ո՞չ այն էր որով ըմպէր տէրն իմ, եւ նովա՛ւ ինքն հմայելով հմայէր. արդ՝ չա՛ր գործեցէք՝ զոր արարէքդ[430]։ 6 Եւ իբրեւ եգիտ զնոսա, ասէ՛ ըստ բանիցս այսոցիկ։ 7 Եւ նոքա ասեն ցնա. Ընդէ՞ր խօսիցի տէր այդպիսի բանս. քա՛ւ լիցի ծառայից քոց առնել ըստ բանիդ այդմիկ[431]։ 8 Զի եթէ զարծա՛թն զոր գտաք յամանս մեր՝ դարձուցաք առ ձեզ յերկրէն Քանանացւոց. զիա՞րդ գողանայաք ՚ի տանէ տեառն քոյ արծաթ կամ ոսկի[432]։ 9 Եւ արդ՝ առ որում գտցի ՚ի ծառայից քոց սկիհն՝ մեռցի՛. եւ մեք եղիցուք տեառն մերում ծառա՛յք։ 10 Եւ նա ասէ. Ա՛յդպէս եղիցի որպէս ասացէքդ. առ որում գտցի սկիհն՝ եղիցի իմ ծառա՛յ. եւ դուք անպա՛րտք լինիցիք։ 11 Եւ փութացան իջուցին զբեռն իւրաքանչիւր ՚ի գետին. եւ բացին իւրաքանչիւր զաման իւր։ 12 Եւ յուզեաց, սկսեալ յերիցուէն մինչեւ եկն կատարեաց ՚ի կրտսերն. եւ եգիտ զսկիհն յամանի Բենիամինի։ 13 Եւ պատառեցի՛ն զհանդերձս իւրեանց. եւ եդին իւրաքանչիւր զբեռն իւր ՚ի վերայ իշո՛յ իւրոյ, եւ դարձան ՚ի քաղաքն։ 14 Եւ եմուտ Յուդա եւ եղբարք իւր առ Յովսէփ, մինչդեռ անդէ՛ն էր. եւ անկա՛ւ առաջի նորա ՚ի վերայ երկրի։ 15 Ասէ ցնոսա Յովսէփ. Զի՞նչ են իրքդ զոր արարէք. ո՛չ գիտէք թէ հմայելով հմայէ՛ այր որ իբրեւ զիս է[433]։ 16 Ասէ Յուդա. Զի՞նչ տացուք պատասխանի տեառն՝ կամ զի՞նչ խօսիցիմք, կամ զո՜ր իրաւունս ցուցանիցեմք։ Եգի՛տ Աստուած զյանցանս ծառայից քոց. արդ՝ աւասիկ կամք ծառայք տեառն մերոյ. եւ մե՛ք, եւ առ որում եւ սկիհն գտաւ[434]։ 17 Եւ նա ասէ. Քա՛ւ լիցի ինձ առնել զբանդ զայդ։ Այրն առ որում սկիհն գտաւ՝ նա՛ եղիցի իմ ծառայ. եւ դուք ելէ՛ք ողջութեամբ առ հայրն ձեր։ 18 Մատուցեալ առ նա Յուդա՝ եւ ասէ. Աղաչեմ տէր, խօսեսցի՛ ծառայ քո բան մի առաջի քոյ. մի՛ բարկասցիս ծառայի քում, զի դո՛ւ ես յետ փարաւոնի տէր։ 19 Դու հարցեր ցծառայս քո՝ եւ ասացեր, եթէ կայցէ՞ ձեր հայր կամ եղբայր[435]։ 20 Եւ մեք ասեմք տեառն. Կա՛յ մեր հայր ծերացեալ, եւ մանուկ մի կրտսեր՝ որդի՛ ծերութեան նորա, եւ եղբայր նորա մեռա՛ւ. եւ նա միա՛յն մնաց մօր իւրոյ, եւ հայրն սիրէ՛ զնա։ 21 Եւ ասացեր ցծառայս քո, իջուցէ՛ք զնա առ իս՝ եւ խնամարկեցի՛ց նմա։ 22 Եւ ասացաք ցտէր. Ո՛չ կարէ մանուկն թողուլ զհայր իւր. ապա թէ թողուցու զհայրն իւր՝ մեռանի՛։ 23 Եւ դու ասացեր ցծառայս քո. եթէ ո՛չ իջանիցէ եղբայրն ձեր կրտսեր ընդ ձեզ՝ մի՛ յաւելուցուք տեսանել զերեսս իմ։ 24 Եւ եղեւ իբրեւ ելաք մեք առ ծառայ քո հայր մեր, պատմեցա՛ք նմա զբանս տեառն մերոյ։ 25 Եւ ասէ հայրն մեր. Երթա՛յք դարձեալ՝ գնեցէ՛ք մեզ սակաւ մի կերակուր[436]։ 26 Եւ մեք ասացաք՝ եթէ ո՛չ կարեմք իջանել անդր, եթէ ո՛չ եղբայրդ մեր կրտսեր իջանիցէ ընդ մեզ, եւ ապա՛ իջանիցեմք. զի ո՛չ կարեմք տեսանել զերեսս առնն, եթէ եղբայրդ մեր կրտսեր ընդ մեզ ո՛չ իցէ։ 27 Եւ ասէ՛ ցմեզ ծառայ քո հայր մեր. Դուք ինքնի՛ն գիտէք՝ զի երկո՛ւս ծնաւ ինձ կին իմ[437]. 28 մին՝ ե՛լ յինէն եւ ասացէք թէ գազանակո՛ւր եղեւ. եւ ո՛չ եւս տեսանեմ զնա մինչեւ ցայժմ։ 29 Արդ՝ եթէ զսա՛ եւս առնուցուք յերեսաց իմոց, եւ պատահիցէ սմա հիւանդութիւն ՚ի ճանապարհի, իջուցանէ՛ք զծերութիւնս իմ տրտմութեամբ հանդերձ ՚ի դժոխս։ 30 Եւ արդ՝ եթէ երթայցեմք առ ծառայ քո հայր մեր՝ եւ պատանեակս չիցէ՛ ընդ մեզ. եւ նորա՛ ոգին կախեա՛լ կայ զդորա ոգւոյդ։ 31 Եւ լինիցի իբրեւ ո՛չ տեսանիցէ ընդ մեզ զմանուկդ՝ վախճանիցի՛. եւ իջուցանիցեն ծառայք քո զծերութիւն ծառայի քոյ հօր մերոյ չարչարանօ՛ք հանդերձ ՚ի դժոխս։ 32 Զի ծառայի քոյ առեալ է յերաշխի՛ զմանուկդ ՚ի հօրէ իւրմէ. ասեմ, եթէ ո՛չ ածից զդա առ քեզ՝ եւ կացուցից առաջի քո, յանցաւո՛ր եղէց առ հայր իմ զամենայն աւուրս։ 33 Եւ արդ՝ կացից ե՛ս ծառայ քո փոխանակ մանկանդ ստրո՛ւկ տեառն իմոյ. եւ պատանեակդ ելցէ՛ ընդ եղբարս իւր. 34 քանզի զիա՞րդ ելանիցեմ առ հայրն իմ, եթէ պատանեակդ չիցէ ընդ մեզ։ Զի մի՛ տեսից զչարիսն որ գտանիցեն զհայրն իմ[438]։

45
Գլուխ ԽԵ

1 Եւ ո՛չ կարաց Յովսէփ ժո՛յժ ունել առաջի ամենեցուն՝ որ շուրջ զնովաւն կային. այլ ասէ. Հանէ՛ք զամենեսին արտա՛քս յինէն։ Եւ չկա՛յր եւս ոք անդ առ նմա՝ յորժամ ե՛տ ծանօթս եղբարց իւրոց։ 2 Եւ ձայն բարձեալ լալով հանդերձ՝ մինչ լուան Եգիպտացիքն. եւ ա՛զդ եղեւ ՚ի տուն փարաւոնի։ 3 Ասէ՛ Յուսէփ ցեղբարսն իւր. Ե՛ս եմ Յովսէփ. արդարեւ տակաւին կենդանի՞ է հայր իմ։ Եւ ո՛չ կարէին եղբարք նորա տալ նմա պատասխանի. զի խռովեցա՛ն յերեսաց նորա[439]։ 4 Ասէ Յովսէփ ցեղբարսն իւր. Մօ՛տ եկայք առ իս։ Եւ չոգա՛ն մօտ։ Եւ ասէ. Ե՛ս եմ Յովսէփ եղբայրն ձեր, զոր դուք վաճառեցէք յԵգիպտոս։ 5 Բայց մի՛ ինչ տրտմիք. եւ մի՛ խիստ թուեսցի ձեզ զի վաճառեցէք զիս այսր. քանզի ՚ի փրկութի՛ւն առաքեաց զիս Աստուած առաջի ձեր[440]։ 6 Զի այս երկրորդ ա՛մ է սովոյս ՚ի վերայ երկրի. եւ ա՛յլ եւս հի՛նգ ամ յորս ո՛չ լինիցի վար, 7 եւ ո՛չ հունձք։ Եւ զիս առաքեաց Աստուած առաջի ձեր առ ՚ի թողլո՛յ ձեզ զաւակ յերկրի. եւ կերակրե՛լ զձեր մնացորդս մեծամեծս։ 8 Եւ արդ՝ ո՛չ եթէ դուք առաքեցէք զիս այսր, այլ Աստուած. եւ արա՛ր զիս հայր փարաւոնի, եւ տէր ամենայն տան նորա, եւ իշխան ամենայն երկրիս Եգիպտացւոց։ 9 Արդ՝ փութացեալ ելէ՛ք առ հայրն իմ եւ ասացէք ցնա. Ա՛յսպէս ասէ որդին քո Յովսէփ։ Արար զիս Աստուած տէ՛ր ամենայն երկրիս Եգիպտացւոց. արդ՝ ե՛կ էջ առ իս. եւ մի՛ հեղգար։ 10 Եւ բնակեսցես յերկրիս Գեսեմ, յԱրաբիա. եւ եղիցե՛ս մօտ առ իս. դո՛ւ եւ որդիք քո՝ եւ որդիք որդւոց քոց, եւ ոչխար քո, եւ արջա՛ռ քո, եւ որ ինչ քո՛ իցէ[441]։ 11 Եւ կերակրեցի՛ց զքեզ աստ. զի ա՛յլ եւս հինգ ամ կայ սովոյս. զի մի՛ սատակիցիս դու եւ որդիք քո, եւ ամենայն ստացուածք քո[442]։ 12 Ահաւասիկ աչք ձեր տեսանե՛ն, եւ աչք Բենիամինի եղբօր իմոյ տեսանեն, զի բերան իմ խօսի ընդ ձեզ։ 13 Արդ պատմեցէ՛ք հօր իմոյ զամենայն զփառս իմ, որ են յԵգիպտոս. եւ որչափ ինչ տեսանէք դո՛ւք։ Եւ փութացեալ իջուցէ՛ք զհայրն իմ այսր[443]։ 14 Եւ անկեալ ՚ի վերայ պարանոցին Բենիամինի եղբօր իւրոյ ելա՛ց, եւ Բենիամին ելա՛ց ՚ի վերայ պարանոցի նորա։ 15 Եւ համբուրեա՛ց զամենայն եղբարս իւր, եւ ելա՛ց ՚ի վերայ նոցա։ Յետ այնորիկ խօսեցան եղբարք նորա ընդ նմա։ 16 Եւ հնչեա՛ց համբաւն ՚ի տուն փարաւոնի, եւ ասեն. Եկի՛ն եղբարք Յովսեփու։ Ուրա՛խ եղեւ փարաւոն եւ ծառայք նորա։ 17 Ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Ասա՛ ցեղբարս քո. ա՛յսպէս արարէք. լցէ՛ք զբեռինս ձեր՝ եւ երթա՛յք յերկիրն Քանանացւոց։ 18 Եւ առեալ զհա՛յր ձեր եւ զստացուածս ձեր՝ եկեսջի՛ք առ իս. եւ տաց ձեզ յամենայն բարութեանցս Եգիպտացւոց. եւ կերիջիք զուղիւղ երկրիս[444]։ 19 Եւ տո՛ւր զայս հրաման. տացես առնուլ յերկրէս Եգիպտացւոց սայլս, մանկանց եւ կանանց ձերոց. եւ առեալ զհայրն ձեր ածիցէք։ 20 Եւ մի՛ ագահիցեն աչք ձեր ՚ի կահ ձեր. զի բարութիւն ամենայն երկրիս Եգիպտացւոց ձե՛զ լիցի[445]։ 21 Եւ արարին ա՛յնպէս որդիքն Իսրայէլի, եւ ետ նոցա Յովսէփ սա՛յլս՝ ըստ բանիցն փարաւոնի արքայի. եւ ետ նոցա պաշա՛ր ՚ի ճանապարհ։ 22 Եւ ամենեցուն ետ կրկին պատմուճանս. եւ Բենիամինի ետ երեք հարիւր դահեկան, եւ հինգ պատմուճանս փոխանակաւ[446]։ 23 Եւ հօրն իւրում ետ տանե՛լ նոյնպէս։ Եւ տասն իշոյ բեռինս յամենայն բարութեանց Եգիպտացւոց. եւ տասն ջորի նպարակաւոր , եւ կերակուր հօրն իւրում ՚ի ճանապարհ։ 24 Եւ արձակեաց զեղբարս իւր՝ եւ գնացին։ Եւ ասէ ցնոսա. Մի՛ զայրանայցէք ինչ ՚ի ճանապարհի։ 25 Ելին յԵգիպտոսէ, եւ չոգան յերկիրն Քանանացւոց առ Յակոբ հայրն իւրեանց։ 26 Եւ պատմեցին նմա, եւ ասեն. Որդի քո Յովսէփ կենդանի՛ է. եւ նա՛ է իշխան ամենայն երկրին Եգիպտացւոց։ Եւ զարմացաւ ՚ի միտս իւր Յակոբ. զի ո՛չ հաւատայր նոցա։ 27 Եւ խօսեցան ընդ նմա զամենայն ինչ՝ զոր ասաց Յովսէփ։ Եւ իբրեւ ետես զսայլսն զոր առաքեաց Յովսէփ առնուլ զնա, արծարծեցաւ ոգին Յակոբայ հօր նոցա։ 28 Եւ ասէ Իսրայէլ. Մե՛ծ է ինձ՝ եթէ արդարեւ տակաւին կենդանի՛ իցէ որդի իմ Յովսէփ. երթա՛յց տեսից զնա մինչ չեւ՛ մեռեալ իցեմ։

46
Գլուխ ԽԶ

1 Չուեա՛ց Իսրայէլ ինքն՝ եւ ամենայն որ ինչ ի՛ւր էր. եւ եկն ՚ի Ջրհորն երդման. եւ մատոյց պատարա՛գ Աստուծոյ հօր իւրոյ Իսահակայ։

ԾԴ 2 Խօսեցա՛ւ Աստուած ընդ Իսրայէլի ՚ի տեսլեան գիշերոյ. եւ ասէ. Յակո՛բ Յակոբ։ Եւ նա՛ ասէ. Ո՞վ ես։ 3 Ասէ. Ե՛ս եմ Աստուած հարցն քոց. մի՛ երկնչիր իջանել յԵգիպտոս, զի յազգ մե՛ծ արարից զքեզ անդ[447]։ 4 Ե՛ս իջից ընդ քեզ յԵգիպտոս, եւ ես հանից զքեզ ՚ի սպառ. եւ Յովսէփ դիցէ զձեռս իւր ՚ի վերայ աչաց քոց։ 5 Յարեա՛ւ Յակոբ ՚ի Ջրհորոյ անտի երդման. եւ առին որդիքն Իսրայէլի զՅակոբ հայրն իւրեանց. եւ զկազմա՛ծ, եւ զկանա՛յս իւրեանց, ՚ի սայլսն զոր առաքեաց Յովսէփ առնուլ զնա։ Եւ առեալ զինչս իւրեանց. 6 եւ զամենայն ստացուածս զոր ստացան յերկրին Քանանացւոց, մտին յԵգիպտոս Յակոբ եւ ամենայն զաւակ նորա ընդ նմա։ 7 Որդիք նորա, եւ որդիք որդւոց նորա ընդ նմա. դստերք նորա, եւ դստերք դստերաց նորա։ Եւ զամենայն զաւակ իւր ած յԵգիպտոս։ 8 Եւ ա՛յս են անուանք որդւոցն Իսրայէլի որ մտին յԵգիպտոս։ Յակոբ եւ որդիք իւր։ Անդրանիկ Յակոբու՝ Ռոբէն։ 9 Եւ որդիք Ռոբինի՝ Ենոք, եւ Փաղ՚ղ՚ուս, Սարսոն, եւ Քարմի։ 10 Եւ որդիք Շմաւոնի՝ Յամուէլ, եւ Յամին, եւ Ահովդ, եւ Յաքին, եւ Սահառ, եւ Սաւուղ որդի Քանանացւոյն։ 11 Եւ որդիք Ղեւեայ՝ Գեթսոն, եւ Կահաթ, եւ Մերարի[448]։ 12 Եւ որդիք Յուդայի՝ Էր, եւ Աւնան, եւ Սելովմ, եւ Փարէս, եւ Զարա։ Եւ մեռան Էր եւ Աւնան յերկրին Քանանացւոց։ Եւ եղեն որդիք Փարեսի՝ Ասրովմ, եւ Յամուէլ։ 13 Եւ որդիք Իսաքարայ՝ Թովղա, եւ Փուդ, եւ Յասուբ, եւ Զամամ։ 14 Եւ որդիք Զաբուղոնի՝ Սերեդ, եւ Աղղոն, եւ Էէլ։ 15 Սոքա են որդիք Լիայ՝ զոր ծնաւ Յակոբ ՚ի Միջագետս Ասորոց, եւ զԴինա դուստր նորա։ Ամենայն ոգիք ուստերք եւ դստերք երեսուն եւ երեք[449]։ 16 Եւ որդիք Գադայ՝ Սափոն, եւ Մեգիս, եւ Սաւնիա, եւ Թաւսոբամ, եւ Այեդիս, եւ Արոյէլիս, եւ Արիէլիս։ 17 Եւ սոքա են որդիք Ասերայ՝ Յեմնա, եւ Յէուսա, եւ Յէուլ, եւ Բարիա, եւ Սարա քոյր նոցա։ Եւ որդիք Բարիայ՝ Քոբոր, եւ Մեղ՚քիէլ[450]։ 18 Սոքա են որդիք Զելփայ, զոր ետ Լաբան Լիայ դստերն իւրում, որ ծնաւ զսոսա Յակոբայ, վեշտասա՛ն որդիս։ 19 Եւ որդիք Ռաքելայ կնոջ Յակոբայ՝ Յովսէփ, եւ Բենիամին։ 20 Եւ եղեն որդիք Յովսեփայ յերկրին Եգիպտացւոց, զորս ծնաւ նմա Ասանէթ դուստր Պետափրեայ քրմի Արեգ քաղաքի. զՄանասէ եւ զԵփրեմ։ Եւ եղեն որդիք Մանասէի զոր ծնաւ նմա հարճն Ասորի, զՄաքիր. եւ Մաքիր ծնաւ զԳաղաադ։ Եւ որդիք Եփրեմի եղբօրն Մանասէի՝ Սուտաղաամ, եւ Տաամ. եւ որդի Սուտաղաամայ, Եդեմ։ 21 Եւ որդիք Բենիամինի՝ Բաղ՚ա, եւ Բոքոր, եւ Ասբեէ. եւ եղեն որդիք Բաղ՚այ Գէէրա, եւ Նէէման, եւ Անաքիս, եւ Ռովս, եւ Մամփիմ, եւ Ոփիմին։ Եւ Գեերա ծնաւ զԱրադ[451]։ 22 Սոքա են որդիք Ռաքելի՝ զոր ծնաւ Յակոբայ. ամենայն ոգիք ութ եւ տասն[452]։ 23 Եւ որդիք Դանայ՝ Ասոմ։ 24 Եւ որդիք Նեփթաղեմի՝ Ասիէլ, եւ Գովնի, եւ Աստար, եւ Սիլիմ։ 25 Սոքա են որդիք Բալլայ՝ զոր ետ Լաբան Ռաքելի դստեր իւրում. եւ ծնաւ զսոսա Յակոբայ. ամենեքին ոգիք եւթն[453]։ 26 Եւ ամենայն ոգիք որ մտին ընդ Յակոբայ յԵգիպտոս, որ ելեալ էին յերանաց նորա, առանց կանանց որդւոցն Յակոբայ, ամենայն ոգիք վաթսուն եւ վեց։ 27 Եւ որդիք Յովսեփայ որ եղեն նմա յԵգիպտոս, ոգիք երկու։ Եւ ամենայն ոգիք տանն Յակոբու՝ որ մտին յԵգիպտոս եւթանասուն եւ հինգ[454]։ 28 Եւ զՅուդա յառաջագոյն առաքեաց առ Յովսէփ, գա՛լ նմա ընդ առաջ զՔաջաց քաղաքաւն, յերկիրն Ռամեսա. եւ ինքն եկն յերկիրն Գեսեմ[455]։ 29 Կազմեաց Յովսէփ զկառս իւր, եւ ել ընդ առաջ Իսրայէլի հօր իւրոյ, զՔաջաց քաղաքաւն։ Եւ իբրեւ յանդիման եղեւ նմա՝ անկա՛ւ ՚ի վերայ պարանոցի նորա, եւ ելաց ՚ի լալիւն մեծ։ 30 Եւ ասէ Իսրայէլ ցՅովսէփ. Մեռա՛յց այսուհետեւ. որովհետեւ տեսի զերեսս քո՝ զի տակաւին կենդանի՛ ես։ 31 Եւ ասէ Յովսէփ ցեղբարս իւր՝ եւ ցտուն հօր իւրոյ. Երթայց պատմեցի՛ց փարաւոնի, եթէ եղբա՛րք իմ եւ տուն հօր իմոյ որ էին յերկիրն Քանանացւոց, եկի՛ն առ իս[456]։ 32 Եւ արք հովիւք են, եւ արք խաշնադարմանք են, եւ զանասուն, եւ զարջառ, եւ զամենայն ինչ իւրեանց ածին այսր։ 33 Արդ՝ եթէ կոչիցէ զձեզ փարաւոն՝ եւ ասիցէ, զի՞նչ գործ է ձեր. 34 ասասջիք եթէ արք խաշնադարմա՛նք եմք ծառայք քո ՚ի մանկութենէ մինչեւ ցայժմ. եւ մեք եւ հարք մեր, զի բնակիցէք յերկրին Գեսեմ։ Զի գարշելի՛ է Եգիպտացւոց՝ ամենայն հովիւ խաշանց[457]։

47
Գլուխ ԽԷ

1 Եւ եկեալ Յովսէփ պատմեա՛ց փարաւոնի, եւ ասէ. Հա՛յր իմ եւ եղբարք, եւ խաշինք եւ արջառ նոցա, եւ ամենայն որ ինչ նոցա, եկին յերկրէն Քանանացւոց. եւ ահա են ՚ի Գեսեմ[458]։ 2 Եւ յեղբարց անտի իւրոց ա՛ռ ընդ իւր հինգ այր. եւ կացոյց զնոսա առաջի փարաւոնի[459]։ 3 Եւ ասէ փարաւոն ցեղբարսն Յովսեփու. Զի՞նչ գործ է ձեր։ Եւ նոքա ասեն ցփարաւոն. Հովի՛ւք խաշանց են ծառայք քո, եւ մե՛ք եւ հարք մեր։ 4 Եւ ասեն ցփարաւոն. Պանդխտանալ եկաք յերկրիս յայսմիկ. զի ո՛չ գոյր ճարակ խաշանց ծառայից քոց, քանզի սաստկացա՛ւ սովն յերկրին Քանանացւոց. եւ արդ՝ բնակեսցուք ծառայք քո յերկրին ՚ի Գեսե՛մ։ 5 Եւ խօսեցաւ փարաւոն ընդ Յովսեփու՝ եւ ասէ. Հայր քո եւ եղբարք քո եկին առ քեզ։ 6 Ահա՝ երկիրս Եգիպտացւոց առաջի քո՛ է. ՚ի բարւո՛ք երկիր բնակեցո՛ զհայր քո եւ զեղբարս քո. եւ բնակեսցեն յերկրին Գեսե՛մ։ Ապա թէ գիտես եթէ իցեն ՚ի նոսա ա՛րք զօրաւորք, կացո՛ զնոսա իշխանս ՚ի վերայ իմոց խաշանց[460]։ 7 Եւ ած Յովսէփ զՅակոբ զհայր իւր, եւ կացո՛յց առաջի փարաւոնի։ Եւ օրհնեաց Յակոբ զփարաւոն։ 8 Եւ ասէ փարաւոն ցՅակոբ. Քանի՞ են ամք աւուրց կենաց քոց։ 9 Եւ ասէ Յակոբ ցփարաւոն. Աւուրք կենաց ամաց իմոց զորս պանդխտեցայ՝ հարիւր եւ երեսո՛ւն ա՛մ է. սակա՛ւք եւ դժուարինք եղեն աւուրք ամաց կենաց իմոց. եւ ո՛չ հասին յաւուրս ամաց կենաց հարց իմոց, զոր աւուրս պանդխտեցան։ 10 Եւ օրհնեաց Յակոբ զփարաւոն՝ եւ ել ՚ի նմանէ։ 11 Եւ բնակեցոյց Յովսէփ զհայրն իւր եւ զեղբարս իւր, եւ ետ նոցա բնակութիւն յերկրին Եգիպտացւոց ՚ի բարւո՛ք երկրի. յերկրին Ռամեսա. որպէս հրամայեաց փարաւոն։ 12 Եւ տայր Յովսէփ ռոճիկս հօրն եւ եղբարց իւրոց. եւ ամենայն տան հօր իւրոյ ցորեան ըստ բերան։ 13 Եւ կերակուր ո՛չ գոյր յամենայն երկրին, զի սաստկացա՛ւ սովն յոյժ. եւ նուաղեաց երկիրն Եգիպտացւոց եւ երկիրն Քանանացւոց ՚ի սովոյ անտի։

ԾԵ 14 Եւ ժողովեա՛ց Յովսէփ զամենայն արծաթ գտեալ յերկրին Եգիպտացւոց՝ եւ յերկրին Քանանացւոց, ընդ ցորենոյն զոր վաճառէր. եւ տայր նոցա կերակուրս։ Եւ տարաւ Յովսէփ զամենայն արծաթն ՚ի տուն փարաւոնի։ 15 Եւ նուազեաց արծաթ յերկրէն Եգիպտացւոց, եւ յերկրէն Քանանացւոց։ Եկին ամենայն Եգիպտացիքն առ Յովսէփ՝ եւ ասեն. Տո՛ւր մեզ հաց, եւ ընդէ՞ր մեռանիմք առաջի քո. զի պակասեա՛ց արծաթ[461]։ 16 Ասէ ցնոսա Յովսէփ. Ածէ՛ք զանասունս ձեր, եւ տաց ձեզ հաց փոխանակ անասնոց ձերոց, եթէ պակասեաց արծաթ։ 17 Եւ ածին զանասունսն առ Յովսէփ, եւ ետ նոցա Յովսէփ հաց. փոխանակ ձիո՛յ, եւ փոխանակ ոչխարի, եւ փոխանակ արջառոյ, եւ փոխանակ իշոյ. եւ կերակրեաց զնոսա հացիւ, փոխանակ ամենայն անասնոց նոցա յամին յայնմիկ։ Ե՛լ այն ամ[462], 18 եւ եկին առ Յովսէփ յերկրորդ ամին՝ եւ ասեն ցնա. Գուցէ՛ սատակիցիմք ՚ի տեռնէ մերմէ. եթէ արծա՛թ էր՝ պակասեաց, եւ եթէ խաշինք եւ ստացուածք՝ առ քե՛զ են տէր. եւ չէ՛ ինչ մնացեալ մեր առաջի տեառն, բայց միայն անձինք եւ երկիրս մեր[463]։ 19 Արդ՝ զի մի՛ մեռանիցիմք առաջի քո եւ մեք, եւ երկիրս աւերիցի. ստացի՛ր զմեզ եւ զերկիրս մեր փոխանակ հացի. եղիցո՛ւք մեք եւ երկիրս մեր ծառայք փարաւոնի։ Տո՛ւր սերմն զի սերմանեսցուք, եւ կեցցուք՝ եւ մի՛ մեռցուք. եւ երկիրս մի՛ աւերեսցի[464]։ 20 Եւ ստացա՛ւ Յովսէփ զամենայն երկիրն Եգիպտացւոց փարաւոնի. քանզի վաճառեցին Եգիպտացիքն զերկիրն իւրեանց փարաւոնի. զի սաստկացա՛ւ ՚ի վերայ նոցա սովն։ Եւ եղեւ երկիրն փարաւոնի։ 21 Եւ զժողովուրդն ծառայեցոյց իւր ՚ի ստրուկ, ՚ի ծագաց սահմանացն Եգիպտոսի մինչեւ ՚ի ծագս նորուն[465]։ 22 Բա՛ց յերկրէ քրմացն, զի ո՛չ ստացաւ զնոսա Յովսէփ. քանզի տալով տա՛յր պարգեւս քրմացն փարաւոնի. եւ ուտէին զպարգեւսն զոր տայր նոցա փարաւոն. վասն այնորիկ ո՛չ վաճառեցին զերկիրն իւրեանց։ 23 Ասէ Յովսէփ ցամենայն Եգիպտացիսն. Ահա ստացա՛յ զձեզ այսօր եւ զերկիր ձեր փարաւոնի. առէ՛ք ձեզ սերմանս, եւ սերմանեցէք զերկիրդ. 24 եւ եղիցին արդիւնք դորա։ Եւ տաջի՛ք զհինգերորդ մասն փարաւոնի. եւ չորք մասունքն ձե՛ր եղիցին, ՚ի սերմն երկրիդ, եւ ՚ի կերակուր ձեզ՝ եւ ամենայն ընտանեաց ձերոց, եւ ՚ի կերակուր տղայոց ձերոց։ 25 Եւ ասեն. Կեցուցե՛ր զմեզ. գտաք շնորհս առաջի տեառն մերոյ. եւ եղիցուք ծառա՛յք փարաւոնի։ 26 Եւ եդ նոցա օրէնս Յովսէփ մինչեւ ցայսօր յերկրին Եգիպտացւոց՝ հինգերորդե՛լ փարաւոնի. բա՛ց յերկրէ քրմացն որ չէր փարաւոնի։

ԾԶ 27 Եւ բնակեաց Իսրայէլ յերկրին Եգիպտացւոց յերկրին ՚ի Գեսեմ. եւ ժառանգեցին ՚ի նմա, եւ աճեցին եւ բազմացա՛ն յոյժ[466]։ 28 Եւ եկաց Յակոբ յերկրին Եգիպտացւոց ամս եւթն եւ տասն։ Եւ եղեն աւուրք Յակոբայ ամաց կենաց նորա՝ հարիւր եւ քառասուն եւ եւթն ամ[467]։ 29 Եւ մերձեցան աւուրք Իսրայէլի մեռանելոյ. եւ կոչեաց զորդի իւր զՅովսէփ՝ եւ ասէ ցնա. Եթէ գտի շնորհս առաջի քո, դի՛ր զձեռն քո ընդ երանօք իմովք. եւ արասցես ՚ի վերայ իմ ողորմութիւն եւ ճշմարտութիւն, չթաղե՛լ զիս յԵգիպտոս։ 30 Այլ ննջեցից ընդ հարսն իմ. եւ բարձցեն զիս յԵգիպտոսէ, եւ թաղեսցեն զիս ՚ի գերեզմանի՛ նոցա։ Եւ նա ասէ. Ե՛ս արարից ըստ բանի քում։ 31 Եւ ասէ. Երդուի՛ր ինձ։ Եւ երդուա՛ւ նմա։ Եւ երկի՛ր եպագ Իսրայէլ ՚ի վերայ գլխոյ գաւազանի իւրոյ։

48
Գլուխ ԽԸ

1 Եւ եղեւ յետ բանիցս այսոցիկ՝ ա՛զդ եղեւ Յովսեփայ՝ եթէ Յակոբ հայրն քո նեղեալ է։ Եւ առեալ Յովսեփայ զերկուս որդիսն իւր ընդ իւր, զՄանասէ եւ զԵփրեմ, եկն առ Յակոբ։ Ա՛զդ եղեւ Յակոբայ՝ եւ ասեն[468]. 2 Ահա որդի քո Յովսէփ գա՛յ առ քեզ։ Եւ զօրացաւ Իսրայէլ՝ եւ նստաւ ՚ի մահիճս։ 3 Եւ ասէ Յակոբ ցՅովսէփ. Աստուած իմ երեւեցաւ ինձ ՚ի Լուզ՝ յերկրին Քանանացւոց. օրհնեաց զիս[469]. 4 եւ ասէ. Ահա ես աճեցուցի՛ց զքեզ, եւ բազմացուցի՛ց զքեզ, եւ արարից զքեզ ՚ի ժողո՛վս ազգաց. եւ տաց քե՛զ զերկիրս զայս ՚ի ժառանգութիւն յաւիտենական[470]։ 5 Արդ՝ երկու որդիք քո որ եղեն յԵգիպտոս, մինչ չեւ՛ եկեալ էր իմ յԵգիպտոս՝ ի՛մ են, Եփրեմ եւ Մանասէ. իբրեւ զՌոբէ՛նն եւ զՇմաւոն եղիցին ինձ։ 6 Եւ ա՛յլ ծնունդք զոր ծնանիցիս յետ այսորիկ՝ քե՛զ եղիցին. յանուն եղբարց իւրեանց կոչեսցին ՚ի նոցա՛ ժառանգութիւնս։ 7 Եւ ես յորժամ գայի ՚ի Միջագետաց Ասորւոց, մեռա՛ւ մայր քո Ռաքէլ յերկրին Քանանացւոց. ՚ի մերձենա՛լ ինձ յասպարէզ երկրին Քաբրաթայ, ՚ի գալն յԵփրաթայ. եւ թաղեցի զնա յերկրի ասպարիսին. ա՛յն է Բեթղ՚ահէմ[471]։ 8 Իբրեւ ետես Իսրայէլ զորդիսն Յովսեփու՝ ասէ՛. Զի՞նչ են սոքա քո։ 9 Ասէ Յովսէփ ցհայրն իւր. Որդի՛ք իմ են զոր ետ ինձ Աստուած աստ։ Եւ ասէ Յակոբ. Մատո՛ առ իս զդոսա, զի օրհնեցի՛ց զդոսա։ 10 Եւ աչք Իսրայէլի ծանրացեա՛լ էին ՚ի ծերութենէ անտի. եւ ո՛չ կարէր տեսանել։ Եւ մատոյց զնոսա առ նա. եւ համբուրեա՛ց զնոսա, եւ ՚ի գի՛րկս իւր առ զնոսա[472]։ 11 Եւ ասէ Իսրայէլ ցՅովսէփ. Ահա յերեսաց քոց ո՛չ կարօտ եղէ. եւ եցո՛յց եւ՛ս ինձ Աստուած զզաւակ քո։ 12 Եւ եհա՛ն զնոսա Յովսէփ ՚ի ծնգաց նորա. եւ երկիր պագին նմա ՚ի վերայ երեսաց իւրեանց յերկիր։ Եւ առեալ Յովսեփայ զերկուս որդիսն իւր. 13 զԵփրեմ ընդ աջմէ, ՚ի ձախմէ Իսրայէլի. եւ զՄանասէ ՚ի ձախմէ՝ յաջմէ՛ Իսրայէլի. մատոյց զնոսա առ նա[473]։ 14 Եւ ձգեալ Իսրայէլի զաջ ձեռն իւր՝ արկ զգլխովն Եփրեմի, եւ նա՛ էր կրտսեր. եւ զձախն զգլխովն Մանասէի, եւ փոփոխեա՛ց զձեռսն, զի Մանասէ՛ էր անդրանիկ[474]։ 15 Եւ օրհնեա՛ց զնոսա եւ ասէ. Աստուած, որում հաճոյ եղեն հարքն իմ առաջի նորա Աբրաամ եւ Իսահակ. Աստուած որ կերակրէ զիս ՚ի մանկութենէ իմմէ մինչեւ ցայսօր. 16 հրեշտակն որ փրկեաց զիս յամենայն չարեաց. օրհնեսցէ՛ զմանկունս զայսոսիկ, եւ կոչեսցի ՚ի սոսա անուն իմ եւ անուն հարց իմոց, Աբրաամու եւ Սահակայ. եւ օրհնեսցին ՚ի բազմութիւն յո՛յժ ՚ի վերայ երկրի[475]։ 17 Եւ տեսեալ Յովսեփայ եթէ ա՛րկ հայրն զաջ իւր զգլխովն Եփրեմի, ծա՛նր թուեցաւ նմա. եւ օգնեաց Յովսէփ ձեռին հօրն իւրոյ, հանել զնա ՚ի գլխոյն Եփրեմի՝ ՚ի գլուխն Մանասէի։ 18 Ասէ Յովսէփ ցհայրն իւր. Ո՛չ այդպէս է հայր. քանզի սա՛ է անդրանիկ. դի՛ր զաջ ձեռն քո ՚ի վերայ գլխոյ սորա[476]։ 19 Եւ ո՛չ կամեցաւ հայրն նորա, այլ ասէ. Գիտե՛մ որդեակ գիտե՛մ. եւ դա՛ եղիցի ՚ի ժողովուրդ, եւ դա՛ բարձրասցի. այլ եղբայրս դորա կրտսեր՝ եղիցի մե՛ծ քան զդա. եւ զաւակ սորա եղիցի ՚ի բազմութիւն ազգաց։ 20 Եւ օրհնեա՛ց զնոսա յաւուր յայնմիկ՝ եւ ասէ. ՚Ի ձե՛զ օրհնեսցի Իսրայէլ։ Ասասցեն, թէ արասցէ զքեզ Աստուած իբրեւ զԵփրե՛մ եւ զՄանասէ։ Եւ եդ զԵփրեմ յառաջ քան զՄանասէ[477]։ 21 Եւ ասէ Իսրայէլ ցՅովսէփ. Ես աւասիկ մեռանի՛մ եւ Աստուած եղիցի ընդ ձեզ, եւ դարձուսցէ՛ զձեզ յերկիր հարցն ձերոց։ 22 Եւ ես ետու քեզ զՍիկիմ սեպհակա՛ն. արտաքոյ եղբարց քոց, զոր առի ՚ի ձեռաց Ամովրհացւոցն սրո՛վ իմով եւ աղեղամբ։

49
Գլուխ ԽԹ

ԾԷ 1 Կոչեա՛ց Յակոբ զորդիսն իւր եւ ասէ. Ժողովեցարո՛ւք, զի պատմեցից ձեզ ինչ որ պատահիցէ ձեզ ՚ի վախճանի աւուրց։ 2 Ժողովեցարո՛ւք եւ լուարո՛ւք որդիք Յակոբայ. լուարո՛ւք Իսրայէլի հօր ձերում։ 3 Ռոբէն անդրանիկ իմ. դո՛ւ զօրութիւն իմ եւ սկիզբն որդւոց իմոց։ Խստութեամբ գնացեր. եւ խստութեամբ յանդիմանութեամբ թշնամանեցեր[478]։ 4 Իբրեւ զջուր մի՛ եռասցիս. զի ելե՛ր յանկողինս հօր քոյ, յայնժամ պղծեցեր զանկողինս յոր ելեր[479]։ 5 Շմաւոն եւ Ղեւի եղբարք. կատարեցին զանիրաւութիւն ՚ի կամաց իւրեանց։ 6 ՚Ի խորհուրդս նոցա մի՛ մտցէ անձն իմ, եւ ՚ի ժողովս նոցա ո՛չ հաճեսցին միտք իմ. զի սրտմտութեամբ իւրեանց սպանին զարս, եւ ցանկութեամբ իւրեանց կարթակոտո՛ր արարին զցուլս։ 7 Անիծեա՛լ սրտմտութիւն նոցա՝ զի յանդո՛ւգն էր, եւ ոխութիւն նոցա՝ զի խի՛ստ էր. բաժանեցից զնոսա ՚ի մէջ Յակոբայ. եւ ցրուեցից զնոսա ՚ի մէջ Իսրայէլի[480]։ 8 Յո՛ւդա՝ զքեզ օրհնեսցեն եղբարք քո։ Ձեռն քո ՚ի վերայ թիկանց թշնամեաց քոց. երկի՛ր պագցեն քեզ որդիք հօր քոյ[481]։ 9 Կորի՛ւն առիւծու Յո՛ւդա. ՚ի շառաւեղէ՛ ելեր որդեակ իմ, ելե՛ր բազմեցար, ննջեցեր իբրեւ զառեւծ, եւ իբրեւ զկորիւն առիւծու. ո՛ յարուցանէ զնա[482]։ 10 Մի՛ պակասեսցէ իշխան Յուդայ, եւ մի՛ պետ յերանաց նորա. մինչեւ եկեսցէ նա որոյ ի՛ւրն է հանդերձեալքն. եւ նա՛ է ակնկալութիւն հեթանոսաց[483]։ 11 Կապեսցէ՛ զորթոյ զյաւանակ իւր, եւ զգնդակէն զյաւանակ իշոյն. լուասցէ՛ գինւով զպատմուճան իւր, եւ արեա՛մբ խաղողոյ զհանդերձս իւր։ 12 Զուարթագին են աչք նորա ՚ի գինւոյ. եւ սպիտա՛կ ատամունք իւր քան զկաթն։ 13 Զաբողոն՝ յեզերս ծովո՛ւ բնակեսցէ, եւ ինքն նաւահանգիստ նաւաց. եւ ձգեսցի մինչեւ ՚ի Սիդոն[484]։ 14 Իսաքար՝ բարւո՛յ ցանկացաւ, հանգուցեալ ՚ի մէջ վիճակաց. 15 տեսեալ զհանգիստն զի գեղեցիկ էր, եւ զերկիրն՝ զի պարարտ էր, եդ զուս իւր յաշխատել. եւ եղեւ ա՛յր արդիւնարար։ 16 Դան՝ դատեսցէ զժողովուրդ իւր իբրեւ զմի՛ այր ՚ի մէջ Իսրայէլի. 17 եւ եղիցի Դան՝ օձ դարանակալ ՚ի ճանապարհի, հարկանել զգարշապար երիվարի. եւ ընկենուլ զհեծեալն յետս, 18 եւ մնալ փրկութեան Տեառն։ 19 Գադ՝ հինի ելցէ. եւ ինքն ելցէ հինիւ զհետ նոցա[485]։ 20 Ասերայ՝ պարա՛րտ հաց իւր. եւ ինքն տացէ կերակուր իշխանաց։ 21 Նեփթաղիմ ծա՛ռ բարձրացեալ, աճեցուցանե՛լ արմտեօք, զգեցուցանել արմտեօք զգեղեցկութիւն։ 22 Որդեակ աճեցեալ Յովսէփ. որդեակ՝ աճեցեա՛լ նախանձելի. որդեակ իմ մատաղ առ իս դարձի՛ր. զոր բանսարկուքն բամբասէին, 23 եւ դատափե՛տ առնէին։ Եւ ոխանային ընդ նմա ա՛րք աղեղանց. 24 եւ փշրեցան զօրութեամբ աղեղունք իւրեանց, եւ լուծան ջիլք բազկաց նոցա ձեռամբ Հզօրին Յակոբայ։ Անտի՛ որ զօրացոյց զԻսրայէլ, 25 յԱստուծոյ հօրն քոյ, եւ օգնեաց քեզ Աստուած իմ. եւ օրհնեաց զքեզ յօրհնութիւն երկնից ՚ի վերուստ. եւ զօրհնութիւն երկրի՝ լի՛ ամենայնիւ. վասն օրհնութեանց ստեանց եւ արգանդի[486] 26 օրհնութեանց հօր քոյ եւ մօր քոյ. որ զօրացան քան զօրհնութիւնս լերանց մշտնջենաւորաց, եւ քան զօրհնութիւնս բլրոց յաւիտենականաց. եղիցին ՚ի վերայ գլխոյ Յովսեփու, եւ ՚ի վերայ գլխոց եղբարցն որոց առաջնորդեաց[487]։ 27 Բենիամին՝ գա՛յլ յափշտակօղ, զայգո՛ւնն դեռեւս ուտիցէ. եւ առ երեկս բաշխեսցէ կերակուրս։ 28 Ամենեքեան սոքա որդիք Յակոբայ՝ ազգք երկոտասան. եւ ա՛յս է զոր խօսեցաւ ընդ նոսա հայրն իւրեանց, եւ օրհնեաց զնոսա։ Իւրաքանչիւր ըստ օրհնութեան իւրում[488] 29 օրհնեաց զնոսա։ Եւ պատուիրեաց նոցա, եւ ասէ ցնոսա. Ես յաւելո՛ւմ առ ժողովուրդ իմ։ Թաղեցէ՛ք զիս ընդ հարս իմ յայրի անդ՝ որ է յագարակին Եփրոնի Քետացւոյ. յայրին որ յանդի անդ է ՚ի կրկնում, 30 յանդիման Մամբրէի յերկրին Քանանացւոց՝ զոր ստացաւ Աբրաամ յԵփրոնէ Քետացւոյ ՚ի ստացուածս շիրմի[489]։ 31 Ա՛նդ թաղեցին զԱբրաամ եւ զՍառա կին նորա։ Ա՛նդ թաղեցին զԻսահակ եւ զՌեբեկա կին նորա։ Ա՛նդ թաղեցին զԼիա ՚ի ստացուածի ագարակին եւ այրին որ է ՚ի նմա առ ՚ի յորդւոցն Քետայ։ 32 Եւ դադարեա՛ց Յակոբ ՚ի պատուիրելոյ որդւոցն իւրոց։ Եւ առեալ զոտսն իւր անդէն ՚ի մահիճսն՝ պակասեաց. եւ յաւելաւ առ ժողովուրդ իւր[490]։

50
Գլուխ Ծ

1 Եւ անկեալ Յովսեփայ ՚ի վերայ երեսաց հօր իւրոյ ելա՛ց զնա, եւ համբուրեաց զնա[491]։ 2 Եւ հրաման ետ Յովսէփ ծառայից իւրոց դիազարդաց, պատել զհայրն իւր։ 3 Եւ պատեցին դիապատիկքն զԻսրայէլ։ Եւ լացին զնա աւուրք քառասուն, զի ա՛յնպէս թուէին աւուրք թաղելոց։ Եւ սո՛ւգ առ վասն նորա Եգիպտոս աւուրս եւթանասուն[492]։ 4 Եւ իբրեւ անցին աւուրք սգոյն. խօսեցա՛ւ Յովսէփ ընդ իշխանսն փարաւոնի, եւ ասէ. Եթէ գտի՛ շնորհս առաջի ձեր, խօսեցարո՛ւք ընդ փարաւոնի եւ ասացէք. 5 Հայր իմ երդմնեցո՛յց զիս եւ ասէ. Ահաւասիկ ես մեռանիմ. ՚ի շիրմի՛ անդ զոր փորեցի ես ինձ յերկրին Քանանացւոց, ա՛նդ թաղեսցես զիս. արդ՝ ելեա՞լ թաղեցից զհայր իմ, եւ եկի՛ց։ 6 Եւ ասէ փարաւոն. Ե՛լ թաղեա՛ զհայր քո, որպէս եւ երդմնեցոյց զքեզ։ 7 Եւ ե՛լ Յովսէփ թաղել զհայր իւր. ելին ընդ նմա եւ ամենայն ծառայք փարաւոնի, եւ ծերք տան նորա, եւ ամենայն ծերք երկրին Եգիպտացւոց։ 8 Եւ ամենայն համօրէն տուն Յովսեփայ, եւ եղբարք նորա. եւ ամենայն հայրենի բնակութիւն նորա։ Եւ զազգատոհմ եւ զոչխար եւ զարջառ թողին յերկրին ՚ի Գեսեմ։ 9 Ելին ընդ նմա եւ կառք եւ հեծեալք, եւ եղեն բանակ մե՛ծ յոյժ։ 10 Եւ հասին ՚ի կալն Ատադայ, որ է յայնկոյս Յորդանանու. եւ կոծեցան զնա անդ կոծ մեծ՝ եւ սաստիկ յոյժ։ Եւ արար հօր իւրում սուգ զեւթն օր։ 11 Տեսին բնակիչք երկրին Քանանացւոց զսուգն ՚ի կալն Ատադայ, եւ ասեն. սուգ մե՛ծ է Եգիպտացւոց. վասն այնորիկ կոչեաց զանուն նորա Սո՛ւգ Եգիպտոսի. որ է յայնկոյս Յորդանանու։ 12 Եւ արարին նմա այնպէս որդիքն Իսրայէլի, որպէս պատուիրեաց նոցա։ 13 Բարձին զնա, եւ թաղեցին զնա անդ. եւ տարան զնա որդիքն իւր յերկրին Քանանացւոց. եւ թաղեցին յայրին կրկնում, զոր ստացաւ Աբրաամ ՚ի ստացուածս շիրմի յԵփրոնէ Քետացւոյ՝ յանդիման Մամբրէի[493]։ 14 Եւ դարձաւ Յովսէփ յԵգիպտոս, ինքն եւ եղբարք իւր, եւ ամենեքին որ ելեալ էին ընդ նմա թաղել զհայրն նորա։

ԾԸ 15 Իբրեւ տեսին եղբարքն Յովսեփայ թէ մեռաւ հայրն նոցա. ասեն. Գուցէ ո՛խս ունիցի ընդ մեզ Յովսէփ, եւ հատուցանիցէ մեզ հատուցումն զամենայն չարեացն զոր անցուցաք ընդ նմա[494]։ 16 Եկին առ Յովսէփ եւ ասեն ցնա. Հայր քո երդմնեցոյց զմեզ մինչ չեւ՛ վախճանեալ էր նորա. 17 ասէ. Ա՛յսպէս ասասջիք ցՅովսէփ. թողցե՛ս դոցա զյանցանս եւ զմեղս իւրեանց. զի չարի՛ս անցուցին ընդ քեզ։ Եւ արդ՝ ներեա՛ յանցանաց ծառայից Աստուծոյ հօր քոյ։ Եւ ելաց Յովսէփ վասն բանիցն՝ զոր խօսեցան ընդ նմա։ 18 Եւ եկեալ առ նա եղբարցն իւրոց՝ անկա՛ն առաջի նորա եւ ասեն. Ահաւասիկ մեք ծառա՛յք քո եմք։ 19 Եւ ասէ ցնոսա Յովսէփ. Մի՛ երկնչիք քանզի եւ ես Աստուծոյ եմ։ 20 Դուք՝ խորհեցարուք զինէն ՚ի չարութիւն. եւ Աստուած խորհեցաւ վասն իմ ՚ի բարութիւն. որպէս եղեւ՛ իսկ յաւուրս յայսմիկ, զի կերակրեցի ժողովուրդ բազում։ Եւ ասէ ցնոսա[495]. 21 Մի՛ երկնչիք՝ ե՛ս կերակրեցից զձեզ՝ եւ զտունս ձեր։ Եւ մխիթարեաց զնոսա, եւ սփոփեա՛ց զսիրտս նոցա։ 22 Եւ բնակեաց Յովսէփ յԵգիպտոս, ինքն եւ եղբարք իւր, եւ ամենայն համօրէն տուն հօր իւրոյ։ Եւ եկեաց Յովսէփ ամս հարիւր տասն. եւ ետես Յովսէփ զորդիս Եփրեմի մինչեւ յերրորդ ազգ։ Եւ որդիք Մաքիրայ որդւոյ Մանասէի ծնան յերանս Յովսեփու։ 23 Եւ խօսեցա՛ւ Յովսէփ ընդ եղբարս իւր՝ եւ ասէ. Ես՝ աւասիկ մեռանիմ։ Այցելութեամբ ա՛յց արասցէ ձեզ Աստուած, եւ հանցէ զձեզ յերկրէս յայսմանէ յերկիրն զոր երդուաւ Աստուած տալ հարցն մերոց Աբրաամու Սահակայ եւ Յակոբայ։ 24 Եւ երդմնեցոյց Յովսէփ զորդիսն Իսրայէլի՝ եւ ասէ. Յայցելութեանն յորում այց արասցէ ձեզ Աստուած՝ հանջիք եւ զի՛մ ոսկերս աստի ընդ ձեզ[496]։ 25 Եւ վախճանեցա՛ւ Յովսէփ ամաց հարիւր եւ տասանց. եւ թաղեցին զնա, եւ եդին զնա ՚ի տապանի յԵգիպտոս[497]։

Կատարեցաւ Ծնունդքս[498]։

[1] Վերնագիր գրոցս Ծննդոց պակասէր յօրինակի մերում. որպէս եւ յայլս՝ բաց յոմանց որք ունէին՝ Գիրք Ծննդոց, կամ Գիրք Արարածոց։ Իսկ մեք առեալ ՚ի նշանակելոցն ՚ի ստորին կողմ իւրաքանչիւր իջիցն օրինակի մերոյ, եդաք յառաջիկայդ՝ Ծնունդք. համեմատ վերնագրաց այլոց յաջորդ գրոցն։

[2] Ոմանք. Եւ արար Աստուած զհաստատութիւն. եւ ան՛՛.. ՚ի մէջ ջրոյն որ էր ՚ի ներքոյ։

[3] Յոմանս պակասի. Երկին. եւ ետես Աստուած զի բարի է։

[4] ՚Ի լուսանց մերումս դնի՝ Զբանջար խոտոյ. համաձայն այլոց ՚ի բնաբանի։

[5] Ոմանք յաւելուն. Սերմն ըստ ազգի եւ ըստ նմանութեան, որ է ՚ի վերայ։

[6] Ոմանք. Լուսատու լինել երկրի։

[7] Ոմանք. Եւ զամենայն թռչուն թեւաւոր ըստ ազ՛՛։

[8] Ոսկան. Եւ իշխեսցէ ձկանց ծովու։

[9] Յայլս պակասի. Սերմն ըստ ազգի եւ ըստ նմանութեան. որ է ՚ի վերայ։ Այլք. Եւ զամենայն փայտ որ։

[10] Յայլս պակասի. Վեցերորդի զամենայն զգործս իւր։

[11] Ոմանք. Զօրն եւթներորդի, եւ սր՛՛։

[12] ՚Ի լուսանց մերումս ՚ի վերայ՝ յաւուր յորում, նշանակի՝ յորժամ եղեւ։

[13] Ոմանք. Տեղացեալ Տէր Աստուած ՚ի վերայ երկ՛՛։

[14] Ոմանք. Եւ տնկեաց Տէր Աստուած զդրախտն Եդեմ ընդ։

[15] Ոմանք. Եւ անդ է սուտակ եւ ակն դահ՛՛։ Ուր Ոսկան. եւ անդ է ակն սուտակ։

[16] Օրինակ մի. Այն է անուն նոցա։

[17] ՚Ի լուս՛՛. ոլորակ բառիս՝ ա՞յս այժմիկ. նշանակի երկարիւ. ա՜յս այժ՛՛։ Ոմանք. ՚Ի մարմնոյ իմմէ։

[18] Ոմանք. ՚Ի պտղոյ նորա եւ եկեր։

[19] Ոմանք. Զձայն գնալոյ Տեառն Աստուծոյ ՚ի դր՛՛։ եւ օրինակ մի. զձայն գալոյ։

[20] Ոմանք. Անտի միայն չուտել, կերա՞ր։

[21] Այլք. Եւ արար Աստուած Ադամայ։

[22] Ոմանք. Եւ եմուտ Ադամ.. եւ յղացաւ ծնաւ։

[23] Ոմանք. ՚Ի պտղոյ երկրին պատարագ։

[24] Ոմանք. Հայեցաւ Աստուած ՚ի Հաբէլ եւ ՚ի։

[25] Ոմանք. Ոչ հայեցաւ... անկան երեսք նորա։

[26] Ոմանք յաւելուն. Պահապա՞ն իցեմ ես եղբօր իմոյ։

[27] Այլք. Զի գործեսցես։

[28] Ոսկան. Յերեսաց Տեառն։

[29] Ոմանք. Եւ եմուտ Կային.. եւ շինէ քաղաք։ Յայլս պակասի. Որդւոյ իւրոյ Ենոքայ։

[30] Ոսկան. Նա էր հայր որ։

[31] Ոմանք. Եւ քոյր Թովբելայ Նեեմայ։

[32] Ոմանք. Ապա եւ ՚ի Ղամեքէ։

[33] Ոմանք. Եւ եմուտ Ադամ։

[34] Ոմանք. Եւ ծնաւ որդի ըստ կերպարանի եւ ըստ պատկերի իւ՛՛։

[35] Ոմանք. ԶՍէթ ամս եւթն հարիւր։ Ուր Ոսկան. ԶՍէթ՝ ամք ութն հարիւր։

[36] Այլք. Եւթն հարիւր եւ հնգետասան։

[37] Ոմանք. ԶՄաղաղիէլ։

[38] Ոմանք. ԶՄաղաղիէլ։

[39] Երկու օրինակք եւեթ համաձայնք իրերաց՝ աստէն յաւելուն. Յետ ծնանելոյ նորա զՄաթուսաղայ, եւ եկաց Ենովք ամս երկերիւր։

[40] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի Եւթն հարեւր ութսուն եւ եր՛՛, նշանակի՝ ՊԲ. այսինքն՝ ութ հարիւր երկու. համաձայն ոմանց ՚՚ի բնաբ՛՛։

[41] Ոսկան. Ամաց հինգ հարիւրոց։

[42] Ոսկան. Իբրեւ սկսան մար՛՛։

[43] Ոսկան. Հսկայք էին ՚ի վերայ եր՛՛։

[44] Ոսկան. Ջնջեցից զմարդն զոր արարի։ Ոմանք. Զոր արարի յերեսաց երկրէ։

[45] Յօրինակին պակասէր. Կատարեսցես զնա ՚ի վերուստ։ Ոմանք. Եւ միջատունս։

[46] Ոսկան. Մտանիցեն առ քեզ զի կեցցեն։ Եւ դու։

[47] Ոսկան. Մտանիցեն առ քեզ զի կեցցեն։ Եւ դու։

[48] Ոմանք. Զոր միանգամ պատուիրեաց նմա։

[49] Ոմանք. Եւ ասէ Աստուած ցՆոյ։

[50] Ոմանք յաւելուն. Որ ո՛չ սուրբ էին եւ յանասնոց սրբոցն, եւ յանասնոց որ ո՛չ սուրբ են. եւ յամենայն սողնոց։

[51] Ոմանք. Մտին առ Նոյ ՚ի տապանն անդ։

[52] Ոսկան. Յերկրորդում ամսեանն ՚ի քսան եւ։

[53] Ոմանք. Սողուն շարժուն ըստ ազգի իւրեանց ՚ի վերայ։ Յօրինակին պակասէր. Եւ ամենայն հաւ թռչուն։

[54] Ոսկան. Յորում էր շունչ կեն՛՛։

[55] Այլք. Եւ ՚ի սողնոց մինչեւ։

[56] Ոսկան. Եւ թողանայր յերկրէ։

[57] Ոմանք. ՚Ի լերինս Արարադայ։ եւ ոմանք. Այրարատայ։

[58] Այլք. Մինչեւ ցցամաքել ջրոյն։

[59] Ոմանք. Յերեսաց երկրէ։

[60] Ոմանք. Անդրէն առ Նոյ ՚ի տա՛՛.. եւ ձգեաց զձեռն իւր եւ ընկա՛՛։

[61] Ոմանք. Եւ դարձեալ արձակեաց։

[62] Ոմանք. Շիւղ ՚ի բերանի իւրում։

[63] Ոմանք. Եւ ո՛չ եւս յաւել դառ՛՛։

[64] Ոմանք. Եւ եղեւ յետ վեցհարիւրորդի եւ... յերեսաց երկրէ։

[65] Ոմանք. Իսկ յամսեանն երկրորդի։

[66] Ոմանք. Եւ եհան ողջակէզս ՚ի վերայ սեղանոյն։

[67] Ոմանք. Զի միտք մարդոյ հաստատեալ են։

[68] Ոմանք. Զշունչ եղբօր իւրոյ խնդրեցից։

[69] Ոմանք. Եւ ո՛չ եւս մեռցի ամենայն։

[70] Ոմանք յաւելուն. Եւ ասէ Տէր Աստուած ցՆոյ եւ ցորդիս նորա, այս է։

[71] Ոմանք. Եւ եղիցին նշանակ յա՛՛։

[72] Ոմանք. Յամենայն մարմնոյ որ է ՚ի վերայ եր՛՛։

[73] Ոմանք. Եւ ասէ Տէր Աստուած ցՆոյ։

[74] Ոմանք. Զինչ արար ընդ նմա որդին իւր։

[75] Ոմանք. Ասքանաս եւ Րիփաթ։

[76] Ոմանք. Կիտիացիք եւ ռո՛՛։

[77] Ոմանք. Սաբա եւ Իղա.. եւ Սեբակաթա։

[78] Յօրինակին աստէն միայն գրի՝ Ծնաւ զՆեբրաւթ։

[79] Յօրինակին. Եւ Մեստրիմ ծնաւ։

[80] Այլք. ԶՔասղովնիիմացիս, ուստի։

[81] Ոմանք. Որդիք. եւ նա է հայր ամենայն որդւոցն Եբե՛՛։

[82] Երկու օրինակք եւեթ համաձայնք իրերաց յաւելուն աստանօր. Եւ Արփաքսադ ծնաւ զԿայնան. եւ Կայնան ծնաւ զՍաղա. եւ Սաղա։

[83] Յօրինակին. Որդիք Յետկանայ։

[84] Այլք. Յերկրին Սենաար։

[85] Ոմանք. Զոր շինեցին որդիք մար՛՛։

[86] Յայլս պակասի. Գործել. եւ արդ ո՛չ ինչ պա՛՛։

[87] Ոմանք. Կոչեցաւ անուն նորա Բաբէլ. զի անդ խառ՛՛։

[88] Ոմանք. Որդի հարիւրամեան էր։

[89] Ոմանք. Եւ անուն կնոջն Աբրա՛՛։

[90] Յօրինակին. Եւ Նաքովր զորդի իւր։

[91] Ոսկան. Եւ ՚ի տանէ հօր քո, եւ եկ յերկիր։

[92] ՚Ի լուս՛՛. Եւ զանիծիչս քո անիծեցից։

[93] Ոմանք. Եւ երեւեցաւ Աստուած Աբրա՛՛։

[94] Ոմանք. Մեծամեծօք եւ չարեօք։

[95] Ոմանք. Ոչ պատմեցեր ինձ եթէ։

[96] Ոմանք. Եւ զամենայն զոր ինչ էր նորա։

[97] Այլք. Երկիրն՝ բնակել ՚ի միասին։

[98] Ոմանք. Ոչ ահաւադիկ երկիրդ։

[99] Ոմանք. Մինչեւ ՚ի գալ ՚ի Սեգովր։

[100] Ոմանք. Եւ յարեւելից եւ ծովու։

[101] Բազումք. Զոր տեսանես՝ քեզ տաց։

[102] Ոմանք. Այս ինքն է Սեգովր։

[103] Բազումք. Գոդողագոմորայ։

[104] Ոմանք. Մինչեւ ցբեւեկն ՚ի ձորոյն։

[105] Ոմանք. Եւ զբնակեալսն յԱսաս՛՛։

[106] Յօրինակին. Եւ արքայ Սեբիմաց՛՛։

[107] Յօրինակին պակասէր. Եւ արքայ Գոմորացւոց։

[108] Ոմանք. Եւ զինչս նորա եւ զհօտ. քանզի բնա՛՛։

[109] Ոմանք. Ամուրհացւոցն.. որ էին դաշնակիցք Աբրա՛՛։

[110] Ոմանք. Գերի վարեցաւ եղբօր որդին իւր Ղովտ։ Յօրինակին՝ թուագրով այսպէս գրի. Յ եւ ԺԸ։

[111] Ոմանք. Այն ինքն էր դաշտ։

[112] Ոմանք. Արքայ Սաղեմայ եհան։

[113] ՚Ի տեսլեան եւ ասէ։

[114] Ոսկան. Տէր Տէր զի՛նչ տացես ինձ. զի։

[115] Այլք. Եթէ կարասցես թուել զնոսա։

[116] Ոմանք. Զերկիրդ զայդ ՚ի ժառանգել զդա։

[117] Ոմանք. Եւ ահ խաւարին հա՛՛։

[118] Ոմանք. Եւ անցանէին ընդ մէջ։

[119] Յօրինակին պակասէր. Եւ էր նորա աղջիկ մի։

[120] Այլք. Յերկրին Քանանացւոց։

[121] Այլք. Յերկրին Քանանացւոց։ Այլք. ԶԱգար զԵգիպտացի։

[122] Ոմանք. Եւ իբրեւ ետես եթէ յղի է։

[123] Ոմանք. Զինչ եւ հաճոյ է առա՛՛։

[124] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ. Եւ ընդ Բարադ, նշանակի՝ Փառան։

[125] Յօրինակին պակասէր. Ընդ իս եւ ընդ քեզ։

[126] Ոմանք. Բազմաց եդից զքեզ։

[127] Ոմանք. Յորում բնակեալ ես պան՛՛։

[128] Ոմանք. Եւ զաւակի քո յետ քո։

[129] Ոմանք. ՑԱբրաամ. ա՛յր, ահա Սարրա։ Ոսկան յաւելու. Որդի. եւ կոչեսցես զանուն նորա Իսահակ. եւ հաստ՛՛։

[130] Ոմանք. Եւ օրհնեցի զնա, եւ աճե՛՛։

[131] Ոմանք. ՚Ի ժամանակի աւուրն այնմիկ։

[132] Ոմանք. Այլ առցի սակաւ մի ջուր, եւ։

[133] Այլք. Եւ ասեն. Այդպէս արա՛։

[134] Ոմանք. Եւ արա՛ նկանակս։

[135] Այլք. Եւ ասեն ցնա. Ո՛ւր է Սարրա։

[136] Ոմանք. Ոչ այդպէս է. այլ։

[137] Ոմանք. Լինելով եղիցի յազգ։

[138] Այլք. Եւ արդ իջեալ տե՛՛։

[139] Ոմանք. Զարդարն ընդ ամբարիշտս։

[140] Այլք. Եթէ գտանիցի անդ տասն։

[141] Ոմանք. Ահաւանիկ ես.. ընդ առաւօտն երթի՛՛։

[142] Այլք. Եւ ասէին ցնա։

[143] Ոսկան. Մի՛ ինչ մեղս առնիցէք։

[144] Այլք. Զդուրսն խորտակել։

[145] Ոմանք. Է ոք քո անդ փեսայ։ Ոսկան. Այլ ոք որ քո իցէ։

[146] Ոմանք. Զի կորուսանելոց եմք մեք զքաղաքս։

[147] Այլք. Ընդ անօրէնութիւնս քա՛՛։

[148] Ոսկան. Աղաչեմ տեարք իմ։

[149] Ոմանք. Գուցէ հասանիցէ ինձ չարիք։

[150] Ոմանք. Եւ Տէր տեղեաց ՚ի Սո՛՛։

[151] Այլք. Զքաղաքսն շուրջ զբնա՛՛։

[152] Անունս՝՝ կրտսեր, արտաքոյ սովորականին՝ յօրինակի մերում ուրեք ուրեք գրեալ էր՝ կրցեր, ըստ որում եւ մեք եդաք համաձայն իւրաքանչիւր տեղեաց։

[153] Այլք. Եկ եւ արբուսցուք։

[154] Ոմանք. Զանուն նորա Ամոն։

[155] Այլք. Կնոջն իւրոյ... արքայ Գերարացւոց։

[156] Ոմանք. Ոչ ետու թոյլ մերձենալ։

[157] Ոմանք. Ապա թէ ո՛չ տայցես.. եւ ամենայն ինչ որ քո է։

[158] Ոմանք. Զայդ արդարութիւն։

[159] Ոմանք. Ահաւադիկ երկիրդ իմ առա՛՛։

[160] Այլք. Արդար խօսիցիս։

[161] Յօրինակին. Եւ եկեաց յաղօթս։

[162] Ոմանք. Եւ յղացաւ ծնաւ Սար՛՛։

[163] Ոմանք. Ծաղր արարեր զիս Աստուած.. ուրախ լիցի ընդ իս։

[164] Ոմանք. Եթէ սնուցանէ մա՛՛։

[165] Ոմանք. ՚Ի ստենէ Իսահակ որդի նորա։

[166] Ոմանք. Բայց եւ զորդի աղախնոյն։

[167] Ոմանք. Եւ ետ յուս նորա զմա՛՛։

[168] Ոմանք. Երթեալ նստէր յանդիման նորա ՚ի բացէ։

[169] Ոսկան ՚ի լուս՛՛. Եւ կոչեաց հրեշտակ Աստուծոյ զԱգար։

[170] Ոմանք. Եւ խօսեցաւ Աբիմելէք.. եւ ասէ ցԱբրա՛՛։

[171] Ոմանք. Արդ երդուիր դու ինձ։ ՚Ի լուս՛՛. Եւ մի՛ անուան իմոյ. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։

[172] Ոմանք. Վասն ջրհորոցն ջուրց զորս։

[173] Ոմանք. Զանուն տեղւոյն այնորիկ՝ Ջրհոր Բերսաբէէ։

[174] Ոմանք. Զանուն Տեառն Աստուծոյ յաւիտենական։

[175] Ոմանք. ՚Ի ձեռն զհուրն եւ զսուրն։

[176] Ոմանք. ՑԱբրաամ ցհայր իւր։

[177] Այլք. ՚Ի սեղանն ՚ի վերայ փայտին։

[178] Ոմանք. ՚Ի լերինն յայնմիկ Տէր։

[179] Ոմանք. Իբրեւ զաստեղս երկ՛՛.. եւ իբրեւ զաւազ։

[180] Ոմանք. Եւ բնակեաց Աբրաամ առ Ջրհորին երդ՛՛։

[181] Ոմանք. Եւ զՔազադ եւ զԱսաւ։

[182] Այլք. Որոյ էր անուն Ռեեմայ։

[183] Ոմանք. ՚Ի մեռելոյ անտի իւրմէ։

[184] Այլք. Թաղեա՛ զմեռեալդ քո։ Յօրինակին պակասէր. Զի ո՛չ ոք ՚ի մէնջ արգե՛՛։

[185] Ոմանք. Եւ երկիր եպագ ժո՛՛։

[186] Յօրինակին պակասէր. Վասն իմ ընդ Եփրոնի։

[187] Այլք. Թաղեա՛ զմեռեալն քո։

[188] Ոմանք. Չորեքհարիւր սատերի ար՛՛։

[189] Ոմանք. Կշռեաց Աբրաամ զարծաթն։

[190] Այլք. Որ էր յագարակի անդ։

[191] Այլք. Էր ծերացեալ եւ անց՛՛։

[192] Ոմանք. Ընդ երանօք իւրովք։

[193] Ոմանք. ՚Ի դստերաց աստի Քանանաց՛՛. յորոց միջի ես բնակեալ եմ։

[194] Ոմանք. Ընդ երանօք Աբրաամու տեառն։

[195] Յօրինակին. Յորժամ ջրուրոն ելանէր։

[196] Այլք. Եւ ասասցէ ցիս ա՛րբ.. մինչեւ դադարեսցեն։

[197] Ոմանք. Կոյս՝ որ զայր ո՛չ գիտէ։ Յօրինակին պակասէր. Եւ ելից զսափորն իւր եւ ել։ Յօրինակին. Էջ յաղբերն։

[198] Այլք. Տեղի իջավանաց։

[199] Ոմանք. ՚Ի տեառնէ իմմէ, եւ ինձ.. ՚ի տանէ եղբօր տեառն իմոյ։

[200] Ոմանք. Պատմեաց ՚ի տան հօր իւրոյ։

[201] Ոսկան. Եւ իջոյց յուղտուցն։

[202] Ոմանք յերկոսին եւս տեղիս ունին. Քաւեա՛լ լիցես։ Ուր ոմանք. ՚Ի նզովից աստի իմոյ։

[203] Ոմանք. Զոր ես այժմ եկեալ եմ։

[204] Ոմանք. Ելանեն հանել ջուր։

[205] Ոմանք. Զի Տէր յաջողեաց զճանապարհ իմ։

[206] Ոմանք յաւելուն. Եւ զինչս նորա. եւ զդայեկ նորա. եւ զծառայն Աբրաամու։

[207] Ոմանք. ԶՌեբեկա՝ եւ գնաց։

[208] Ոմանք. Եւ Իսահակ շրջէր յանապատի անդ առ Ջրհորով տեսլեանն բնակէր։

[209] Ոսկան. Զբօսնուլ ՚ի դաշտին։

[210] Օրինակ մի. Յուղտէ անտի։ Իսկ Ոսկան. Յուղտու անտի։

[211] Ոմանք. Առնուլ իւր կին.. Քետուրա։

[212] Ոմանք. Եւ զՅեկսան.. եւ զՅեսբոկ։

[213] Յօրինակին. Զորս եկեաց ՃՀԵ ամ։

[214] Այլք. Եւ այս անուանք են։

[215] Ոմանք. Եւ բնակեցաւ յԻւզայ մինչեւ ցՍուր։

[216] Ոմանք. Եւ յղացաւ Ռեբեկա։

[217] Այլք. Եւ խաղացին մանկունքն ՚ի։

[218] Ոմանք. Յորովայնէ քում զատ՛՛։

[219] Ոմանք. Եւ սիրէր Իսահակ զԵսաւ։ Յօրինակին. Կերակուր է նմա։

[220] Ոմանք. Եւ առ իմ իցեն ինձ այն։

[221] Ոմանք. Եւ անարգեաց.. զանդրանկութիւնն իւր։ Եւ ոմանք՝ զանդրանկութիւնսն։

[222] Ոմանք. Աբրաամու հօր քում։

[223] Ոմանք. Եւ եղեն նորա անա՛՛։

[224] Ոմանք. Զի կարի զօրագոյն։

[225] Ոմանք. Զոր անուանեաց զնոսա Աբրաամ։

[226] Ոմանք. Թէ իւրեանց իցէ ջուրն... քանզի զրկեցին զնա։

[227] Այլք. Եւ կարդաց զանուն Տեառն։

[228] Ոմանք. Եւ պատմեցին նմա... թէ գտաք ջուր։

[229] Ոմանք. Եւ կոչեաց զնա առատութիւն. վասն այնորիկ է։

[230] Յօրինակին պակասէր. ԶՅուդիթ դուստր Բէերայ։ Ոմանք. Բէերայ Քետացւոյ եւ զՄասեմաթ դուս՛՛։

[231] Ոմանք. Եւ ասէ ցնա ահաւասիկ եմ։

[232] Ոմանք. Եւ ել ՚ի դաշտին եւ որսա՛։

[233] Ոմանք. Եւ ո՛չ օրհնութիւնս։

[234] Այլք. Անէծքն այն ո՛րդ՛՛։

[235] Ոմանք. Առմատոյց նմա։

[236] Այլք. Իսկ այն ո՛վ է որ որսա՛՛։ Ոմանք. Եւ եբեր մատոյց ինձ, եւ։

[237] Ոմանք. Եւ զամենայն եղբարս նորա արա՛՛։

[238] ՚Ի լուս՛՛. Ահա ՚ի պարարտութեան. համաձայն ոմանց ՚՚ի բնաբ՛՛։ Ոսկան յաւելու. ՚ի վերուստ եղիցի օրհնութիւն քո։

[239] Այլք. Վասն օրհնութեանն զոր օրհ՛՛։

[240] Ոմանք. Ազդ եղեն Ռեբեկայ։

[241] Ոմանք. Եւ ընդէ՞ր իցէ ինձ։

[242] Ոմանք. Եղբօր Ռեբեկայ, մօր յա՛՛։

[243] Ոմանք. Զքոյր Նաբեւութայ. կամ՝՝ Նաբէովթայ.. իւր ՚ի կնութեան։

[244] Այլք. Եւ եհաս ՚ի տեղի մի եւ ննջ՛՛։

[245] Այլք. Որոյ գլուխն հասանէր յերկինս։

[246] Այլք. Եւ ես աւասիկ ընդ քեզ եմ։ Յօրինակին պակասէր. Զամենայն ինչ զոր խօսեցայ։

[247] Ոմանք. Ահեղ իմն է տեսիլս այս։

[248] Ոմանք. Քաղաքին այնորիկ՝ Աւղովմաւուս։ Եւ ոմանք. այնորիկ՝ Լուզա՛։

[249] Ոմանք. Զոր կանգնեցի յարձան։

[250] Ոսկան. Դեռ օր շատ կայ։

[251] Ոմանք յաւելուն. Ընդ խաշինս Լաբանու հօր իւ՛՛։

[252] Ոմանք. ՚Ի բերանոյ ջրհորին, եւ ար՛՛։

[253] Ոմանք. Եւ անուն կրտսերին Ռա՛՛։

[254] Այլք. Եւ աչք Լիայի գիջա՛՛։

[255] Յօրինակին. Զելփա զաղախին։

[256] Ոմանք. Զի՛նչ գործեցեր զայս։

[257] Ոմանք. Չեն օրէնք յաշխարհի մե՛՛.. քան զերէցն։

[258] Յօրինակին պակասէր. Եւ տաց քեզ եւ զնա։

[259] Յօրինակի մերում ՚՚ի գիրս յայս՝ աստի սկսեալ ամենայն ուրեք միապէս գրի անունս՝ Ռոբէն, ուր այլք սովորաբար ունին Ռուբէն, եւ երբեմն Ռոբէն։

[260] Ոմանք. Եւ յղացաւ եւս եւ ծնաւ որդի։

[261] Ոմանք. Միթէ փոխան Աստուծոյ իցեմ։

[262] Այլք. ՑՅակոբ. Աւանիկ աղա՛՛։

[263] Ոմանք. Եւ յղացաւ Զելփա նաժ՛՛... եւ ծնաւ եւս որդի։

[264] Ոմանք. Զի երանեսցեն զիս կա՛՛.. Ասեր, որ է մեծութիւն։

[265] Յօրինակին պակասէր. Եւ իբրեւ եմուտ յա՛՛։ Ոմանք. Քանզի ՚ի վարձու կալայ զքեզ այսօր։

[266] Այլք. Եւ կոչեաց զանուն նորա Զաբու՛՛։

[267] Այլք. Եւ յետ այնորիկ ծնաւ։

[268] Ոմանք. Եւ տո՛ւր զկանայս իմ եւ զման՛՛։

[269] Ոմանք. Եւ զամենայն արօտ արօտական.. եւ ամենայն խայտախարիւն եւ պիսակն յայծեաց։ Ոսկան. Եղիցին վարձք իմ։

[270] Ոմանք. ՚Ի վաղիւ անդր՝ թէ գոն։

[271] Ոմանք. Եւ զպիսակս եւ զամենայն սպիտակս ՚ի նոցանէ. եւ զամենայն այծս կապոյտս եւ պիսակս, եւ զամենայն զհամակս յօդեաց ետ ՚ի ձեռս։

[272] Ոսկան. Գաւազան շերտ դալար ընկուզի։ Այլք. Զդալարն ՚ի գաւազանաց անտի։

[273] Ոմանք. Ջրարբից ջուրցն։

[274] Ոմանք. Եւ յղանային, դնէր յա՛՛։

[275] Այլք. Եւ ծառայք եւ աղախ՛՛։

[276] Յօրինակին պակասէր. Ոչ էին ընդ նմա որպէս։

[277] Այլք. Ուր խաշինքն էին։

[278] Ոմանք. Եթէ ասիցէ եթէ նկա՛՛։

[279] Ոմանք. Եւ ասէր ցիս հրեշտակ։

[280] Ոմանք. Որչափ ինչ առնէ ընդ քեզ։

[281] Ոմանք. Եւ արդ արի՛ եւ ել։

[282] Ոսկան. ՚Ի չպատմել նմա թէ։

[283] Այլք. Ասաց ցիս, ասէ զգո՛յշ։

[284] Ոմանք. Առ ում գտցես զաստ՛՛... ՚ի քո ընչից առ իս։

[285] Այլք. Իսկ Ռաքելի առեալ զկուռ՛՛։

[286] Յօրինակին պակասէր. ՚Ի մէջ մեր երկոցունց։

[287] Ոմանք. Եւ այծիք քո ո՛չ ստերջեցան։

[288] Ոմանք. Ոչ բերէի առ քեզ.. զգողօնի տունջեան եւ զգողօնս գիշ՛՛։

[289] Ոմանք. Եթէ ո՛չ Աստուած հօր իմոյ։

[290] Ոսկան յաւելու. Կարկառ վկայ. իւրաքանչիւր ըստ յատկութեան լեզուի իւրոյ։

[291] Ոմանք. Բլուրս այս վկայ է ընդ իս... ահա բլուրս այս եւ արձանս այս։

[292] Ոմանք. Ըստ արձանս ըստ այսմիկ չար՛՛։

[293] Յօրինակին պակասէր. Համբուրեաց զորդիս իւր եւ զդստերս իւր։

[294] Այլք. Շնորհս առաջի քո։

[295] Այլք. Եւ չորեք հարիւր այր։

[296] Ոմանք. Զի ցուպ ՚ի ձեռին անցի։

[297] Այլք. Եւ ապրեցո՛ զիս ՚ի ձե՛՛։

[298] Բազումք. Ուղտս ծնեալ կոզռ՛՛։

[299] Ոմանք. Տեառն իմում Եսաւայ։

[300] Այլք. Յառաջագոյն ընծայքն քան։

[301] Ոմանք. Ընդ հունն Յակոբայ։

[302] Ոմանք. Թէ ո՛չ յաղթեաց նմա։

[303] Օրինակ մի. Տեղւոյն այնորիկ՝ Փանուէլ տեսիլ Աստուծոյ։

[304] Յօրինակին թուագրով. Եւ ընդ նմա արք նորա։

[305] Ոմանք. Եւ յետոյ մատեաւ Ռաքէլ եւ Յովսէփ։

[306] Ոմանք. Եւ զուարթասցի ընդ իս։

[307] Ոմանք. Եւ երթիցուք զուղղորդ։

[308] Ոմանք. Ըստ կազդուրելոյ ման՛՛։

[309] Ոմանք. Ընդ Եմովրայ հօր իւրում։

[310] Այլք. ԶԴինա զդուստր նորա։

[311] Այլք. Եւ հաճոյ թուեցան բանքն։

[312] Ոսկան. Արքն այնոքիկ խաղաղութեամբ են։ եւ (22). Նմանեսցին մեզ արքն բնակիլ ընդ մեզ։

[313] Ոմանք. Ընդ դուռն քաղաքի նոցա։ Եւ ոմանք. քաղաքի իւրեանց։

[314] Յօրինակին պակասէր. Եւ եղեւ յաւուրն։

[315] Յօրինակին պակասէր. Եւ զԵմովր եւ։

[316] Ոմանք. Եւ զարջառ եւ զոչխար։

[317] Այլք առանց հարցական ոլորակի. Սատակիցիմ ես եւ տուն իմ։

[318] Ոմանք. Իսկ զիարդ իբրեւ զբոզ քարշիցեն զքոյրն մեր։

[319] Ոմանք. Արի՛ եւ ել ՚ի տեղին ՚ի Բեթէլ։

[320] Ոմանք. Որ ընդ նմայն էին։

[321] Ոմանք. Որ էրն ընդ իս։ Եւ ոմանք. որ է ընդ իս։ Ուր Ոսկան. Յաւուր նեղութեան իմոյ, որ է ընդ իս։

[322] Այլք. ՚Ի Լուզա՝ որ է յերկրին։

[323] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ Բեթէլ, նշանակի՝ հզօր։

[324] Այլք. Դայեակն Ռեբեկայ։

[325] Ոմանք. Ազգք եւ ժողովք ազգաց։

[326] Ոսկան. Ուր խօսեցաւ ընդ նմա Աստուած։

[327] Ոմանք. Եւ հայրն կոչեաց զանուն նորա Բենիամին։

[328] Ոմանք. Եւ երկու որդիք Զելփայ։ Աստանօր յօրինակաց ոմանք՝ յետ որդւոցն Լիայ դնեն զՌաքելին. ապա զԲալլայն, եւ յետոյ զԶելփայն։ Իսկ ոմանք յետ Լիայ եւ Ռաքելի՝ զԶելփայն, եւ հուսկ յետոյ զԲալլայն։

[329] Ոմանք. ԶԱդա զդուստր Ելովնայ.. զՈլիբամա զդուստր։

[330] Ոմանք. Եւ զՅեգղոմ։

[331] Ոմանք. Որդի Ադա կնոջ... որդի Բասսեմաթայ։

[332] Ոմանք. Սովփար, Գոթոմ, կամ Գոթեմ։

[333] Ոսկան. Սամմա եւ Մեզա։

[334] Ոմանք. Եւ զՅեգղոմ։

[335] Յօրինակին պակասէր. Իշխան Կորխ. իշխան Գո՛՛։ Ոմանք յաւելուն. Սոքա են որդիք Ադայի կնոջ Եսաւայ։

[336] Ոմանք յաւելուն. Անայի կնոջ Եսաւայ. Այս են որդիք Եսաւայ։

[337] Ոմանք. Որ բնակեալ էր յերկրին Ղովտան, Սովբաղ կամ Նեբաղ Սեբեգոն։

[338] Ոմանք. Իշխանք Քոռացւոյն.. յերկրէն Եդովմայ։

[339] Ոմանք. Եւ Ովնան. այս Ովնան է որ։

[340] Ոմանք. Եւ այս թագաւորք են.. մինչ չեւ թագաւոր թագաւորեալ էր յԻսրայէլի։

[341] Ոմանք. Եւ թագաւորեաց ընդ նմա Յովբաբ։

[342] Ոմանք. Ասովմ յերկրէ Թեման՛՛։

[343] Ոսկան. Սամաղա ՚ի Մասեկայ։

[344] Ոմանք. Սաւուղ յՌոբոթայ, որ առ Գետեզերբն։

[345] Ոմանք. Մեսաբէէլ դուստր Մատեթրայ։

[346] Այլք. Սոքա են իշխանք Եդովմայեցւոց։

[347] Ոմանք. Յովսէփ եւթն եւ տասնամ՛՛։

[348] Ոմանք. Պագին երկիր իմոյ որայիցն։

[349] Յօրինակին պակասէր. Վասն երազոցն նորա, եւ վասն բանիցն նորա։

[350] Ոմանք. Եւ տեսին զնա եղ՛՛։

[351] Այլք. Այլ արկէ՛ք զնա ՚ի գուբ։ Ոսկան յաւելու. Արկանէք ՚ի նա։ զայս ասէր զի թափիցէ զնա։

[352] Ոմանք. Իցէ պատմուճանդ՝ եւ եթէ ոչ։

[353] Ոմանք. Այլ ասէ՝ զի իջից ես սովին։

[354] Ոմանք. Որում անուն էր Սաւա։

[355] Ոմանք. Եւ յղացաւ եւ ծնաւ։ Ոսկան. Որ յղացաւ եւ ծն՛՛։

[356] Այլք. Եւ յղացաւ դարձեալ։

[357] Ոմանք. Եւ իբրեւ գիտաց Աւնան եթէ։

[358] Ոմանք. Եւ սպան զնա եւս։

[359] Ոմանք. ՑԹամար ցնու իւր։

[360] Ոմանք. Դուստրն Սաւայի կին։

[361] Ոմանք. Ոչ տայր նմա զնա կին։

[362] Ոմանք. Եւ նա ասէ. Զմատանիդ եւ զգինտդ։

[363] Յօրինակին պակասէր. Եւ յարեաւ գնաց, եւ եհան։

[364] Ոմանք. Ազդ եղեւ Յուդայի... արտաքս զի այրեսցի։

[365] Այլք. Եւ գինդդ եւ գաւա՛՛։

[366] Ոմանք. Յորոյ ձեռն։

[367] Ոմանք. Ներքինին փարաւոնի դահճապետի։

[368] Ոմանք. Եւ եթող զամենայն ինչ որ իւր էր։

[369] Ոմանք. Եւ ասէ ցնա. Ննջեա՛ ընդ իս։

[370] Բազումք. Բայց ՚ի քէն՝ զի կին նորա ես։

[371] Ոմանք. Փախեաւ եւ ել։

[372] Ոմանք. Փախեաւ եւ ել։

[373] Ոմանք. Եւ ասէ ցիս՝ քունեա՛ ընդ իս։

[374] Ոմանք. Եւ զամենայն կապանաւորսն որ էին.. եւ զամենայն զոր ինչ գործէին անդ։

[375] Այլք. Յայնմ բանտի ՚ի տեղւոջ։

[376] Այլք. Եւ ո՛չ ոք է որ մեկն՛՛... ՚ի ձեռն Աստուծոյ իցէ։ Ոսկան յաւելու. Որ մեկնիցէ զնա մեզ։

[377] Բազումք. Եւ յորթքն երեք ուռք։

[378] Ոմանք. Որպէս եւ էիրն տակառա՛՛։

[379] Ոմանք. Գողացան զիս յերկրին Եբր՛՛։ Այլք. Եւ աստ ոչինչ արարի։

[380] Բազումք. Եւ թուէր ինձ.. ունէի ՚ի գլուխ իմ։

[381] Ոմանք. Որպէս մեկնեաց նմա Յովսէփ։

[382] Այլք. Թէ կայցէ առ եզեր գետոյն։

[383] Ոմանք. Եւ ահա այլ եւս եւթն.. տեսլեամբք եւ վտիտք մար՛՛.. առ եզերբ գետոյն։

[384] ՚Ի լուս՛՛. Այլ հասկք ոսինք. համաձայն բազմաց ՚ի բնաբ՛՛։

[385] Ոմանք. Եւ կլանէին ոսինքն զեւթն հասկսն։

[386] Ոմանք. Եւ տեսաք երկոքեանս երազ... ես եւ նա, իւրա՛՛։

[387] Այլք. Ոչ լինիցի պատասխանի։

[388] Այլք. Առ եզր, կամ՝ առ եզեր գետոյ։

[389] Ոմանք. ՚Ի գետոյ անտի՝ ժանդք եւ զազիրք՝ տեսա՛՛։

[390] Ոմանք. Տգեղք եւ վատիտք։

[391] Ոմանք. Եւ յետ այնորիկ եկեսցեն։

[392] Ոմանք. Զի ճշմարիտ իցէ բանն։

[393] Ոսկան. Գործակալս փարաւոն ՚ի վերայ երկ՛՛։

[394] Ոմանք. Եւ հաճոյ թուեցան բա՛՛։

[395] Յօրինակին պակասէր. փարաւոն զանուն Յովսեփայ Փս՛՛։

[396] Ոմանք. Մինչեւ ո՛չ կարէր համբարել. քանզի։

[397] Ոմանք. Եւ եղեւ Յովսեփայ երկու։

[398] Ոմանք. Որ եղեւ յերկրին Եգիպ՛՛։

[399] Ոմանք յաւելուն. Եւ եղեւ սով յամենայն երկրին Եգիպտացւոց։

[400] Ոմանք. Եւ ամենայն աշխարհն գային։

[401] Ոմանք. Եթէ գոյ ցորեան յերկրին Եգիպտացւոց։

[402] Բազումք. Տասնեքինք գնել ցորեան յԵգիպտոսէ։

[403] Այլք. Զերազսն իւր զոր ետես։

[404] Ոմանք. Զել եւ զմուտ աշխարհիս եկ՛՛։

[405] Ոմանք. Զոր ասացի ձեզ եթէ լր՛՛։

[406] Ոմանք. Մինչ յայտ լինիցին բանք։

[407] Ոմանք. Եւ ասեն իւրաքանչիւրոք ցեղբ՛՛։

[408] Այլք. Յիջավանին, ետես զծրար։

[409] Բազումք. Իբրեւ լրտեսս երկրին։

[410] Ոմանք յաւելուն. Արք խաղաղութեան եմք մեք՝ եւ չեմք։

[411] Այլք. Որդիք հօր մերոյ. մին՝ չէ՛։

[412] Ոմանք. Եւ ասէ.. այդու գիտացից եթէ արք.. եւ զվաճառդ ցո՛՛։

[413] Ոմանք. Տո՛ւր զդա ՚ի ձեռս իմ։

[414] Ոմանք. Եղբայրն ձեր կրսեր ընդ ձեզ եղիցի։

[415] Ոմանք. Ապա թէ ո՛չ արձակեսցես։

[416] Այլք. Թէ ասելոց իցէ ցմեզ։

[417] Այլք. Ասէ Յուդա ցԻսրայէլ ցհայրն իւր։

[418] Ոմանք. Եթէ ո՛չ ածից առ քեզ զդա, եւ։

[419] Ոմանք. Զի թէ չէաք յամեալ։

[420] Ոմանք. Եւ խունկս եւ ստաշխին։

[421] Ոմանք. Եւ զարծաթն որ դարձաւ։

[422] Ամենայն գրչագիր օրինակք մեր համաձայն բնագրի եօթանասնից՝ յայսմ վայրի կրկնեն զբառս՝ անզաւակեցայ։

[423] Ոմանք յաւելուն. Արքդ այդոքիկ հաց ՚ի միջօրէի։

[424] Ոմանք. Մտանեմք մեք անդր։

[425] Ոմանք. Յամանի մերում էր... եւ ահաւասիկ ՚ի ձե՛՛։

[426] Ոսկան. Այրն զնոսա ՚ի տուն Յօսեփայ։

[427] Յօրինակին. Եւ կրտսերսն ըստ կրտ՛՛։

[428] Ոմանք. Հինգապատիկ քան զնո՛՛։

[429] Ոմանք. Եւ ասասցես ցնոսա. Զի՞ է։

[430] Այլք. Եւ արդ՝ չար գործե՛՛։

[431] Ոսկան. Ընդէ՞ր խօսիցի տէր մեր այդ՛՛։

[432] Ոմանք. Գողանայաք ՚ի տան տեառն քո։

[433] Ոմանք. Ոչ գիտէիք եթէ հմայ՛՛։

[434] Այլք. Եւ առ որում սկիհն գտաւ։

[435] Բազումք. Ցծառայս քո եւ ասես, եթէ։

[436] Ոմանք. Սակաւ մի մեզ կերակուր։

[437] Ոմանք. Դուք իսկ գիտէք, զի եր՛՛։

[438] Ոմանք. Ելանիցեմ առ հայրն, եթէ։

[439] Ոմանք. Կենդանի՞ իցէ հայր իմ։

[440] Ոմանք. Զի մի՛ խիստ թուեսցի ձեզ։

[441] Ոմանք. Յերկրիս Գեսեմ յԱրաբաւթ։

[442] Ոմանք. Եւ կերակրեցից զձեզ անդ։

[443] Ոմանք. Հօր իմում զամենայն... եւ որչափ ինչ տեսէք։

[444] Ոմանք. Եւ կերիջիք զուղիղ, կամ՝ զուղեղ երկր՛՛։

[445] Ոմանք. Ամենայն Եգիպտացւոցս ձե՛ր լինիցի։

[446] Ոմանք. Ետ հինգ հարիւր դահեկան, եւ հինգ պատմուճան։

[447] Ոմանք. Արարից զքեզ անդր։

[448] Ոմանք. Գերսոն եւ Կահաթ։

[449] Այլք. Զոր ծնաւ Յակոբայ ՚ի մի՛՛։

[450] Այլք. Յեմնա, եւ Յեսուա, եւ։

[451] Ոմանք. Եւ Բոքոր եւ Սաբիէ։

[452] Ոմանք. Ամենայն որդիք ութ եւ տասն։

[453] Ոմանք. Ամենեքին որդիք եւթն։

[454] Ոմանք. ՅԵգիպտոս, որդիք երկու։

[455] Ոմանք. ՚Ի գալ նմա ընդ առաջ։

[456] Այլք. Որ էին յերկրին Քա՛՛։

[457] Ոմանք. Քանզի գարշելի է Եգիպ՛՛։

[458] Ոմանք. Եկն յերկրէն Քանա՛՛։

[459] Յօրինակին պակասէր. Եւ կացոյց զնոսա առաջի փա՛՛։

[460] Ոմանք. ՚Ի բարիոք երկրի բնա՛՛։

[461] Ոմանք. Արծաթ յերկրին Եգիպտացւոց եւ յերկրին Քանանաց՛՛։

[462] Յօրինակին կրկնի. Յամին յամին յայնմիկ։

[463] Ոմանք. Յերկրորդ ամի անդ։

[464] Ոմանք. Եւ երկիրս մեր աւերեսցի. ստա՛՛։

[465] Այլք. Իւր ՚ի ստրուկս։

[466] Յօրինակին պակասէր. Եւ բնակեաց Իսրայէլ յերկրին Եգիպտացւոց. յերկրին ՚ի Գես՛՛։

[467] Ոմանք. Եւ եկեաց յա՛՛։ Ոսկան. Եւ եղեն աւուրք ամաց կենաց նորա։

[468] Ոմանք. Եւ եկն առ Յակոբ։

[469] Ոմանք. ՚Ի Լուզ երկրին Քա՛՛։

[470] Ոմանք. Եւ ասէ ցիս. Ահա ես աճե՛՛։

[471] Ոմանք. Եւ թաղեցին զնա յերկրի։

[472] Ոմանք. Ծանրացեալ էր ՚ի ծերութենէ։

[473] Ոմանք. Ընդ աջմէ ՚ի ձախ Իսրայէլի։

[474] Ոմանք. Զի Մանասէ էր անդրանիկն։

[475] Ոմանք. Եւ կոչեսցի ՚ի նոսա անուն իմ։

[476] Այլք. Դի՛ր զաջ քո ՚ի վերայ գլխոյ։

[477] Ոմանք. Իբրեւ զԵփրեմն եւ իբրեւ զՄանասէ։

[478] Այլք. Եւ խստութեամբ յանդգնութեամբ թշնամանե՛՛։

[479] Ոմանք. Պղծեցեր զանկողինն յոր ե՛՛։

[480] Օրինակ մի. Բաժանեցին զնոսա ՚ի մէջ յա՛՛։

[481] Այլք. Ձեռք քո ՚ի վերայ թիկանց։

[482] Ոմանք. Ննջեցեր որպէս զառիւծ.. ո՛ յարուցանիցէ զնա։

[483] ՚Ի լուս՛՛. Իշխան ՚ի Յուդայ. համաձայն բազմաց ՚ի բնաբ՛՛։ Ուր Ոսկան. Մինչեւ եկեսցեն նմա հանդերձեալքն։

[484] Ոմանք. Զաբուղոն յեզեր ծովուց բնա՛՛.. մինչեւ ցՍիդոն։

[485] ՚Ի լուս՛՛. Գադ հինիւ ելցէ. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։

[486] Ոսկան. Աստուած հօր քո օգնեաց քեզ, եւ Աստուած իմ օրհնեաց զքեզ։

[487] Յօրինակին պակասէր. Եւ ՚ի վերայ գլխոց եղբարցն։

[488] Ոմանք. Ամենեքին սոքա ազգք Յակոբայ երկոտասանք։

[489] Այլք. Զոր ստացաւ Աբրաամ զայրն յԵփրոնէ։

[490] Ոմանք. Անդրէն ՚ի մահիճս իւր.. եւ յաւելաւ ՚ի ժողովուրդ իւ։

[491] Այլք. Եւ անկեալ Յովսէփ ՚ի վերայ եր՛՛։

[492] Այլք. Եւ լցան նորա աւուրք քառա՛՛։

[493] Այլք. Յերկիրն Քանանացւոց։

[494] Այլք. Զոր անցուցաք ընդ նա։

[495] Ոմանք. Որպէս եւ եղեւ իսկ յա՛՛։

[496] Ոմանք. Յորում այց առնիցէ ձեզ։

[497] Ոմանք. Եւ եդին ՚ի տապանի։

[498] ՚Ի վախճան գրոցս ոմանք ունին՝ Կատարեցաւ Գիրք Ծննդոցս։ Եւ ոմանք. Արարածքս կատարեցաւ. ըստ որում եւ յիւրաքանչիւր էջս թղթոցն ստորագրեն սոքա, մերթ՝ Ծնունդք, եւ մերթ՝ Արարածք։ Յօրինակի մերում յաւարտ Ծննդոցս՝ որպէս եւ յաջորդ գրոցն հետզհետէ մինչեւ ցգիրս Հռութայ՝ էին պատշաճեալ ոտանաւոր բանք ինչ. թերեւս յընդօրինակողէ մատենիս յօրինեալք, ռամկական իմն իմաստիւք ՚ի յոճ ստորին շարագրութեան. զորով զանց արարաք։

Ցանկ

Նախորդ էջ Ցանկ Հաջորդ էջ