ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ ՄԱՏԵԱՆ ՀԻՆ ԵՒ ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԱՑ

ՅԱՌԱՋԱԲԱՆ ԳՐՈՑ ԳՈՐԾՈՑ ԱՌԱՔԵԼՈՑ

Որք միանգամ ճշմարտիւ եւ կարեւոր աստուածամերձ եւ աստուածասէր անմահութեանն իցեն ցանկացօղք, երկնաւոր եւ աստուածազարդ առաքինութեանն են պաշտօնեայք, նոցա կէտ ազնուական սահմանեալ անձանց զառաջինսն, զաստուածերգոյն Դաւթի զերանութիւնն, զաստուածեղէն բանիցն որոճումն՝ զցայգ եւ զցերեկ գանձեն գանձ անձանց իւրեանց ճշմարտի՛ւ ցնծալից բարբառովք. եւ երանութեանս այսմիկ պարապեալք, եւ ՚ի սորին սէր հարեալք. եւ յաստուածեղէն պտղոյն խորհրդիւ ճաշակեալ, զամենայն միտս իւրեանց յամենայն կողմանց ամփոփեալ, անդ ուրեմն ՚ի վեր այնուհետեւ մտադիւրութեամբ՝ ՚ի վերին իսկ անմահութիւնն հային։ Եւ արդ՝ նոցա որ զայնպիսի հրամանս տան, պա՛րտ է հնազանդել, եւ լինել նոցա սպասաւոր յամենայն ժամ յօգուտ. զի օրէ՛ն է մեզ, որք յայլոց օգտեցաք՝ պիտանի՛ լինել միշտ կարօտելոց, եւ փախչել ՚ի դէպ ժամանակի ՚ի դատապարտութենէ նախանձու որ յաւետարանսն կայ։ Նախ՝ ա՛ւասիկ իմ իսկ զառաքելական գիրս տուն առ տուն ընթերցեալ եւ գրեալ, կանխագոյն առաքեցի առ ոմն ըստ Քրիստոսի ՚ի հարցն մերոց՝ սակաւ ինչ իմովսա՛նն տկարութեամբ ջանացեալ. իբրեւ զաւանակ մի անվարժ նորուսումն ընդ անապատ ընդ անկոխ ճանապարհ անցանել մտանել ՚ի հրահանգս հրամայեալս։ Զի ո՛չ զոք յայնցանէ որք աստուածեղէն բանին եղեն պատգամաւորք մինչեւ ցայսօր գիտէի՝ թէ վասն գրոցս այսոցիկ փոյթ յանձին կալեալ եցոյց զկերպարանս աշխատութեան. քանզի ո՛չ իսկ այնպէս յանդուգն եւ ժպիրհ էի, եթէ զայլոյ ջան վաստակոց յի՛ս առեալ անխնայ թշնամանէի տկարութեամբ՝ սակա՛ւ գիտութեանս մերոյ զընթերցուածոցն ընտրութիւնս։ Արդ՝ վաղագոյն ՚ի մօտոյ, որպէս յառաջագոյն ասացի՝ զգիրսն Պաւղոսի ընթերցեալ, եւ անդէն առ նմին զԳործոցս առաքելոց, միանգամայն եւ զԿաթուղիկեայց թղթոցն առաքելոց, զշաբաթ մի ողջ ջանացեալ, այժմ առ քեզ առաքեցի։ Աղաչեմ յոյժ չլինել մեղադիր ՚ի վերայ երկոցուն յանդգնութեանս իմոյ եւ ժպրհութեան. զամենեսեան ՚ի դէպ ժամանակի առ հասարակ աղաչեմ զեղբարս եւ զհարս՝ սիրով այդմ պատահել, եւ զիմ զյանցանս եւ զսխալութիւնս ՚ի խամութենէ չյիշատակել, այլ մանաւանդ ուղղել եղբայրաբար, զիջանելով ըստ իս որ ինչ այդր կայցէ. զի անտի զմեզ հայրենի հրամանն յանդգնել աւելի քան զկար մեր գրաւեաց։ Եւ աստ եղբայրական մտերիմ խնամոց հաւանեալք՝ արասցուք միւսանգամ ձեռն ՚ի գործ ՚ի մեծամեծսն քան զմեզ համարձակութեամբ. քանզի յեղբարս եւ ՚ի հարս յամենայնի մտանէ սէրն. եւ ո՛չ մի ինչ ամբարհաւաճութիւն ինքն հակառակ ինքեան յիւր մարմինն ցուցանէ. զի օրէնք կան ՚ի վերայ մեր աստուածեղէնք, ճշմարտիւ արդարեւ եղբայրասէր, որ յօժարեցուցանելով ՚ի սէրն՝ ասեն յայտնապէս, եթէ սէր ծածկէ զբազմութիւն յանցանաց։ Իսկ ես՝ արդարագոյն եւ առաւել ուղղագոյն զսննդակիցն եւ զբարեկամ նշանակեցից, եւ մա՛նր պատմեցից զգեղցկանուն զհռչակաւորն անուն, զանուանակիրն աստուածեղէն պատգամացն զմիջամուխ իմաստութեան զմշտակոխ որոճումնն՝ որ ցանգ յաճախէ ՚ի քեզ ո՞վ քրիստոսասէր, որ զշուրջ զքեւ թակարդապատեալ կայ, եւ զցանկալի անուն նորա ստացեալ շահեալ ունիս յանձին, յաճախ եւ անքուն կրթութեամբք վարժեալ, ծաղկալից ծաղկաւէտ հաստատեալ կաս. որպէս ոք ուստեք ՚ի պւետիկոսացն ասաց զճշմարիտն, եւ երաշխաւորեալ մեզ անտի զգեղեցկագոյն օգտութիւն, գրէթէ աղաղակէ իսկ եւ ասէ այսպէս, թէ կրթութիւն գործոյ օգտակար է. եւ դարձեալ՝ քան զամենայն իմաստունս իմաստնագոյն եւ ամենաբարի կենդանատուր, զամենան ինչ կրթութեանն համարեցաւ։ Եւ արդ՝ եթէ ոք երբէք հեղգայցէ անտի, անձամբ անձին զշահ ընթացից երանութեանն, իւրո՛վ հեղգութեամբն վրիպեցոյց. քանզի ասէ. Երանեալ է այր, որ յօրէնս Տեառն խորհեսցի ՚ի տուէ եւ ՚ի գիշերի։ Զի զամենեսին անտուստ ՚ի վերուստ մտավարժս եւ աստուածապաշտս կամէր լինել Աստուած, ՚ի խորհել եւ ՚ի կրթել զմիտս ամենայն, յառաջագոյն յորդորելով յիւրոց պատուիրանացն ՚ի հնազանդութիւնս, եւ ասէր. Լուր Իսրայէլ՝ Տէր Աստուած քո Տէր մի է։ Եւ. Սիրեսցես զՏէր Աստուած քո յամենայն սրտէ քումմէ, եւ յամենայն զօրութենէ քումմէ։ Եւ եղիցին պատգամքս այսոքիկ զոր ես պատուիրեմ քեզ այսօր՝ ՚ի սրտի քում եւ յանձին քում. եւ խելամուտ արասցես զայդ որդւոց քոց, եւ խօսեսցիս դու ՚ի դոսա յորժամ նստիցիս ՚ի տան, եւ գնայցես ՚ի ճանապարհ, եւ ՚ի ննջել եւ ՚ի յառնել. եւ այսպէս անքուն եւ հանապազորդ ընդ կրթութեանս այսմիկ ունել մեզ գութ կամի Աստուած։ Եւ արդ՝ աւասիկ ՚ի պահպանութիւն աստուածեղէն հրամանին համարձակութիւն առեալ աստուածերգոյն Դաւթի՝ ասէր ցԱստուած, թէ խորհուրդք սրտի իմոյ առաջի քո յամենայն ժամ, Տէր օգնական իմ եւ փրկիչ իմ։ Եւ արդ՝ հատուցումն անվրէպ եւ անսխալ առ ՚ի կրթութիւն աստուածեղէն վարդապետութեանցս գթոյ է մեզ երանութիւնս այս. քանզի հեղգացելոցն ՚ի սմանէ, անվրէպ եւ անհրաժեշտ յաստուածակոյս կողմանէ անտի է եղկութիւն. արդ եթէ իցեն ոմանք որ անփոյթ այսմ առնիցեն, կրեսցեն զայն զոր առ յապայ թշուառացեալքն կրիցեն. որպէս եւ ասէ, եթէ անիծեալ ամենայն որ ոչ կայցէ յամենայն ՚ի գրեալս ՚ի գիրս օրինաց առնել զնոսա։ Ապա ո՛չ երբէք հեղգալ պարտ է, եւ խուսափել յաստուածապաշտ եւ յազնուական մերձաւորութենէ կրթութեանն. զի ընդելասէր է եւ գթասէր. եւ առաւել խնամոտ եւ արդիւնակատար, զիւրաքանչիւր օգուտս վաստակոց չափեալ միշտ. զի որչափ ոք ՚ի չափ եւ ՚ի գիտութիւն բազում ուսմանն հասանիցէ, բազմապատիկ եւս մեծամեծաց եւ կարեւորաց ցանկալ յորդորէ։ Զոր օրինակ ոք ՚ի մերձաւոր ձեռագիտացդ զազնուագոյն ինչ արուեստ գտեալ՝ ՚ի մանրագոյնն եւս դարձեալ քան զնոյնս անտուստ մատուցեալ քննիցէ եւ խնդրիցէ՝ միշտ բազում մեքենայիւք ինքնին զիւր միտսն ՚ի կատարեալսն ձգտիցէ, եւ եւս առաւելագոյն յարդարիցէ. ըստ նմին օրինակի եւ մեզ դիպիցի քաղցրուսոյց ընթերցուածոցն վաճառաշահութիւն, որ օր ըստ օրէ ՚ի հանդէս բարեպաշտիցն գիտութեան առ փոքր փոքր զոգիսն կրթիցէ եւ խելամուտ առնիցէ։ Արդ՝ որպիսի՞ օրինակաւ պարտ իցէ ընթերցուածասէր լինել, եւ աննիազ զնորին պարտն մեծարել. մանաւանդ մե՛զ իսկ զօրհանապազ, եւ ՚ի մօտոյ ի՛նձ իսկ գլխովին, որ զԳործոց առաքելոցն գիրս, միանգամայն եւ զԹղթոցն կաթողիկեայց մտաբերեցի ընթեռնուլ ըստ գլխոցն եւ ըստ տանցն, եւ եթէ որչափ պարտ իցէ ընտրել զգլուխս եւ զտունս, եւ զատանել զմիտսն ՚ի միմեանց մանր մանր մասամբք, որպէս հրամայեցեր մեզ եղբայր սիրելի Աթանասիէ։ Եւ զայս իմ առանց դանդաղութեան մտադիւրութեամբ արարեալ, տուն առ տուն կարգեցի միանգամայն ամենեւին զյստակն ըստ իմում տկարութեան, առ ՚ի զարդարուն առնելոյ զընթերցուածն, եւ առաքեցի առ քեզ կարճ ՚ի կարճոյդ, ըստ իւրաքանչիւր կարգի յօրինեալ զսակաւատուն բովանդակութիւնդ։ Նախ՝ վասն որոյ Ղուկաս աւետարանիչ արար սկիզբն կարգելոյ, որ Անտիոքացին էր յազգէ, յարուեստէ բժիշկ, աշակերտեալ առ Պաւղոսի՝ երկուս գիրս գրեաց. մի եւ առաջին զԱւետարանին, ե՛րկրորդ՝ զԳործոց առաքելոց։ Եւ արդ՝ են ամենայն բանք գրոցս այսոցիկ վասն յարութեանն եւ յերկինս վերանալոյն Քրիստոսի, եւ վասն Սրբոյ Հոգւոյն յառաքեալսն իջանելոյ. եւ եթէ որպէս զաստուածպաշտութիւնն ՚ի Քրիստոս աւետարանեցին աշակերտքն. եւ եթէ ո՞րչափ ինչ աղօթիւք, եւ ՚ի նա հաւատովք արարին սքանչելիս։ Վասն յերկնից աստուածեղէն կոչմանն Պաւղոսի, եւ առաքելութեանն նորա. եւ ծաղկալից քարոզութեանն։ Եւ միանգամայն իսկ ասել, թէ վասն համբերութեան առաքելոցն զոր յաղագս Քրիստոսի համբերեցին բազում եւ մեծամեծ վշտաց։

Դիր Գլխոյ Գործոց Առաքելոց։

՚Ի հարցն եւ ՚ի վարդապետաց զօրինակն եւ զպայմանն ընկալեալ եւ շահեալ, ձեռն ՚ի գործ արկանեմք նիազութեամբ գլխակարգութեանս. աղաչեմք չլինել մեղադիր մերոյ յանդգնութեանս, որք կրսերք եմք ժամանակօք եւ ուսմամբ՝ յիւրաքանչիւր ումեք ՚ի ձէնջ որ ընթեռնուցուք, աղօթք վասն մեր ըստ մեզ զիջանելոյ լինիցին՝ ձերով օգտութեամբ։ Եւ արդ՝ դիցուք զայս ըստ պատմութեանն Ղուկայ մատենագրի. սեւադեղով զգլուխսն եւեթ. եւ կարմրադեղով զմասնաւորս մօտ առ նոսին զներքնաբաժինսն նշանակեսցուք։ Տունք ժդ̃։

Գլուխք Գործոց Առաքելոց։

ա̃. Վասն առ ՚ի յարութենէ վարդապետութեանն Քրիստոսի եւ երեւելոյ աշակերտացն, եւ վասն աւետեաց Սրբոյ Հոգւոյն պարգեւաց, եւ տեսանելոյ՝ եւ պայմանի վերանալոյն Քրիստոսի. եւ վասն փառաւոր եւ երկրորդ գալստեան նորա։

բ̃. Պետրոսի խօսք առ աշակերտեալսն վասն մահու եւ խոտմանն Յուդայի մատնչի։ ա̃. Յորում փոխանակ նորա՝ մուտն Մատաթեայ՝ վիճակելոյն շնորհօք ՚ի ձեռն աղօթից։

գ̃. Վասն աստուածեղէն Սրբոյ Հոգւոյն իջանելոյ յաւուրն Պենտակոստէից ՚ի վերայ հաւատացելոցն։ ա̃. Յորում Պետրոսի վարդապետութիւնն վասն նորին ՚ի մարգարէից վասն չարչարանացն, եւ յարութեանն, եւ վերանալոյն Քրիստոսի, եւ պարգեւաց Հոգւոյն Սրբոյ։ բ̃. Վասն հաւատոց այնոցիկ, որ անդ դիպեցան, եւ մկրտութեամբ փրկութեանն նոցա։ գ̃. Վասն միաբանութեան հասարակացն օգտի, եւ յաւելուածութեան հաւատացելոցն։

դ̃. Վասն Քրիստոսի բժշկութեանն ՚ի ծննդենէ կաղոյն, եւ Պետրոսի յանդիմանաւոր վարդապետութեանն, վշտակցութեամբ եւ խրատտութեամբ վասն փրկութեան նոցա։ ա̃. Յորում խուժանն յարուցեալ քահանայապետիցն առ նախանձու վասն իրացն գործելոց, եւ անքնին սքանչելեացն, եւ Պետրոսի դաւանութեանն Քրիստոսի եւ շնորհաց։ բ̃. Վասն սպառնալեաց քահանայապետիցն թէ չէ՛ օրէն համարձակել յանուն Քրիստոսի, եւ չառնլոյ յանձն առաքելոցն։ գ̃. Գոհութիւն յեկեղեցւոյն վասն առաքելոցն՝ յաղագս հաւատոցն ժուժկալութեան։

ե̃. Վասն համաշունչ համօրէն հաւատացելոցն միաբանութեան։ ա̃. Յորում եւ վասն Անանիայ եւ Սափիրայ, եւ դառն վախճանի նոցա։

զ̃. Թէ զառաքեալսն արկեալ ՚ի բանտ, հրեշտակ Աստուծոյ եհան ՚ի գիշերի. եւ համարձակեաց նոցա անխափան քարոզել զՔրիստոս։ ա̃. Յորում ՚ի վաղիւ անդր զնոսա միւսանգամ քահանայապետիցն ըմբռնեալ պատուիրէին զի մի՛ իշխեսցեն այլ ուսուցանել. եւ գան հարեալ արձակեցին։ բ̃. Եւ Գամաղիէլի հաւատարի՛մ խրատն վասն առաքելոցն, եւ օրինակս ինչ ՚ի մէջ բերելով եւ յայտնի առնելով։

է̃. Վասն ձեռնադրութեան եւթանցն սարկաւագաց։

ը̃. Վասն Հրէիցն ՚ի վերայ յառնելոյ, եւ զրպարտութիւն զՍտեփանոսէ խօսելոյ, եւ նորա հրապարակախօս լինելոյ վասն առ Աբրահամ ուխտին Աստուծոյ, եւ վասն երկոտասանից նահապետացն։ ա̃. Յորում վասն սովին եւ ցորենավաճառութեանն, եւ ճանաչելոյ որդւոցն Յակովբայ զՅովսէփ. եւ վասն ծննդեանն Մովսիսի եւ աստուածյայտնութեանն նմա ՚ի լերինն Սինայի. վասն ելիցն, եւ որ թագաւոր օծութեանն Իսրայէլի մինչեւ ՚ի ժամանակսն Սողովմոնի եւ տաճարին շինելոյ. դաւանութիւն վասն երկնաւոր փառացն Յիսուսի Քրիստոսի որ յայտնեցան նմա. վասն որոյ քարկոծ եղեալ Ստեփանոսի հանգեաւ աստուածպաշտութեամբ։

թ̃. Վասն հալածանաց եկեղեցւոյն, եւ թաղմանն Ստեփանոսի։ ա̃. Յորում վասն Փիլիպպոսի առաքելոյ ՚ի Շամրին զբազումս բժշկելոյ։

ժ̃. Վասն Սիմոնի կախարդի որ հաւատացն եւ մկրտեցաւ հանդերձ բազում ընկերօք։ ա̃. Եւ վասն Պետրոսի, եւ Յովհաննու առ նոսա առաքելութեան, եւ կոչման Հոգւոյն Սրբոյ ՚ի վերայ մկրտելոցն։

ժա̃. Զի ո՛չ արծաթով, եւ ո՛չ կեղծաւորաց, այլ արժանեացն հաւատովք հաղորդութիւն Հոգւոյն Սրբոյ պարգեւի։ ա̃. Յորում վասն կեղծաւորութեանն, եւ սաստելոյ Սիմոնի։

ժբ̃. Թէ բարեաց եւ հաւատացելոց աջողէ Աստուած զփրկութիւն, եւ յայտ ՚ի ներքինւոյն իրաց է։

ժգ̃. Վասն յերկնից աստուածեղէն կոչմանն Պաւղոսի յառաքելութիւնն Քրիստոսի։ ա̃. Յորում վասն բժշկութեան եւ մկրտութեան Պաւղոսի ՚ի ձեռն Անանիայ՝ ըստ յայտնութեանն Աստուծոյ համարձակութեան նորա, եւ հասանելոյ առ առաքեալսն ՚ի ձեռն Բառնաբայ։

ժդ̃. Վասն Ենեայ անդամալուծի բժշկելոյ ՚ի Լիդիա ՚ի ձեռն Պետրոսի։ ա̃. Յորում վասն Տաբիթայ որ զայրիսն սիրէր, զոր յարոյց ՚ի մեռելոց Պետրոս աղօթիւք ՚ի Յոպպէ։

ժե̃. Վասն Կոռնիելի, որչափ ընդ նմա հրեշտակն խօսեցաւ, եւ որքան դարձեալ Պետրոսի յերկնից վասն կոչման հեթանոսաց ասացաւ։ ա̃. Յորում թէ յորժամ կոչեցաւ Պետրոս՝ եկն առ Կոռնելիոս։ բ̃. Երկրորդութիւն բանիցն զոր հրեշտակն ուխտեաց եւ պատմեաց Կոռնելի։ գ̃. Պետրոսի վարդապետութիւնն ՚ի Քրիստոս. եւ Հոգւոյն Սրբոյ ՚ի վերայ լսողացն պարգեւք. եւ թէ զիարդ մկրտեցան նո՛յն ժամայն ՚ի հեթանոսացն հաւատացեալք։

ժզ̃. Պետրոս մի ըստ միոջէ զեղեալ գործսն պատմէր առաքելոցն, որք էին խղճիւ ՚ի նմանէ, յորժամ զԲառնաբաս առաքեցին առ եղբարսն որ յԱնտիոքն էին։

ժէ̃. Մարգարէութիւն Ագաբայ վասն համաշխարհական սովոյն, եւ վասն երախայրեաց եղբարցն որ յԵրուսաղէմ։

ժը̃. Յակովբայ առաքելոյ սպանումնն, եւ ըմբռնելն Պետրոսի ՚ի Հերովդէ. եւ թէ ո՞րպէս հրեշտակ Աստուծոյ զերծոյց զնա ՚ի բանտէն, եւ թէ որպէս Պետրոս գիշերո՛յն յայտնեցաւ եղբարցն եւ գնաց։ ա̃. Յորում վասն պահապանացն տանջանացն. եւ յետոյ վասն ամպարշտին Հերովդի դառն եւ սատակիչ կործանմանն։

ժթ̃. Առաքելութիւն Բառնաբայ եւ Պաւղոսի յաստուածեղէն հոգւոյն ՚ի Կիպրոս. եւ զոր ինչ միանգամ արարին նոքա ընդ Ելիմաս մոգ։

ի̃. Պաւղոսի ծաղկազարդ վարդապետութիւնն ՚ի Քրիստոս յօրինաց անտի, եւ կարգաւ ՚ի մարգարէից՝ պատմականն եւ աւետարանականն։ ա̃. Յորում եւ ընտրականն եւ խորհրդկանն։ բ̃. Վասն փոփոխելոյ քարոզութեանն ՚ի հեթանոսս, եւ հալածանացն նոցա անտի, եւ երթալոյ յԻկոնիոն։

իա̃. Թէ զիա՞րդ յԻկոնիոն քարոզեցին զՔրիստոս, ուր բազումք հաւատացին, եւ հալածեցան առաքեալքն։

իբ̃. Վասն ՚ի Լիւստրոս ՚ի ծննդենէ կաղին բժշկելոյ ՚ի ձեռն առաքելոցն. վասն որոյ եւ աստուածս եկեալս համարեցան զնոսա որ էին ՚ի տեղիսն։ ա̃. Ուր եւ յետոյ քարկոծ լինէր Պաւղոս յարուարձանեաց։

իգ̃. Թէ ո՛չ է պարտ թլփատել զհաւատացեալսն ՚ի հեթանոսաց, հրամանաւ եւ ընտրութեամբ առաքելոցն։ ա̃. Յորում եւ թուղթն նոցա առ այնոսիկ որ ՚ի հեթանոսացն էին վասն պահելեացն պարտոյիցն։ բ̃. Դիմադարձութիւն Պաւղոսի ընդդէմ Բառնաբայ վասն Մարկոսի։

իդ̃. Վասն նորընծայ խրատուն Տիմոթեայ, եւ ըստ յայտնութեան երթալոյն Պաւղոսի ՚ի Մակեդոնիա։ ա̃. Յորում վասն հաւատոցն եւ փրկութեան կնոջ ուրումն Լիդիա անուն. եւ վասն բժշկութեան աղախնոյն որ զհարցուկ այսն ունէր. վասն որոյ զՊաւղոս արկին ՚ի բանտ տեարք նորա։ բ̃. Վասն լինելոյ անդ շարժմանն եւ սքանչելեաց. եւ թէ որպէս հաւատաց բանտապետն, եւ ՚ի նմին գիշերի մկրտեցաւ ամենայն ընտանեօք իւրովք. եւ թէ աղաչեցեալք ելին ՚ի բանտէն առաքեալքն։

իե̃. Վասն խռովութեանն որ եղեւ ՚ի Թեսաղոնիկէ. յաղագս քարոզութեանն եւ փախստեանն Պաւղոսի ՚ի Բերիա, եւ անտի յԱթէնս։

իզ̃. Վասն յԱթէնս մեհենին գրոյ, եւ իմաստասէր քարոզութեանն եւ աստուածպաշտութեանն Պաւղոսի։

իէ̃. Վասն Ակիւղայ եւ Պրիսկիղեայ, եւ Կորնթացւոց անհնազանդութեան, եւ ըստ յառաջգիտութեան զնոցանէ հաճութեանն Աստուծոյ որ յայտնեցաւ Պաւղոսի։ ա̃. Յորում վասն Կրիսպոսի ժողովրդապետի, որ հաւատացն հանդերձ ոմամբք եւ մկրտեցաւ։ բ̃. Թէ ՚ի յուզել խռովութեանն ՚ի Կորնթոս՝ խուսեաց Պաւղոս. եւ եկեալ յԵփեսոս խօսեցաւ ընդ նոսա եւ գնաց. եւ վասն Պաւղոսի առն ճարտարաբանի եւ հաւատացելոյ։

իը̃. Վասն մկրտութեան եւ Հոգւոյն Սրբոյ պարգեւաց որ տուան ՚ի ձեռն աղօթիցն Պաւղոսի, հաւատացելոցն յԵփեսոս, եւ վասն բժշկութեան ժողովրդեանն։ ա̃. Յորում վասն որդւոցն Սկեւեայ, թէ չէ՛ պարտ ձեռնամուխ լինել անհաւատից եւ անարժանից յիրս ինչ որ հաւատովք գործիցին, եւ խոստովանութեանն վասն հաւատացելոցն։ բ̃. Վասն յԵփեսոս խռովութեանն՝ շարժելոյ ՚ի Դեմետրեայ արծաթագործի ՚ի վերայ առաքելոցն։

իթ̃. Շրջելն Պաւղոսի։ ա̃. Յորում վասն մահուն եւ դարձին Տիւքա աղօթիւքն Պաւղոսի ՚ի Տրուադայ։ բ̃. Յորում նաւաչուն Պաւղոսի յԵփեսեայ մինչեւ ՚ի Կեսարիա Պաղեստինացւոց։

լ̃. Ագաբու մարգարէութիւնն վասն անցիցն՝ որ անցանելոցն էին ընդ Պաւղոս յԵրուսաղէմ։

լա̃. Խրատ Յակովբու առ Պաւղոս վասն չտալոյ կարծիս արգելուլ զԵբրայեցիսն ՚ի թլփատելոյ։

լբ̃. Վասն յԵրուսաղէմ ամբոխին ՚ի վերայ Պաւղոսի յառնելոյ, եւ թէ ո՞րպէս զնա հազարապետն ՚ի բազմութենէ անտի փրկեաց։ ա̃. Յորում Պաւղոսի վասն իւրոյ հաստատութեանն եւ յառաքելութիւն կոչելոյ՝ վասն որոյ Անանիա ցՊաւղոս ասէր ՚ի Դամասկոս, յայտնութեան եւ բարբառոյ Աստուծոյ առ նա երբեմն եկելոյ ՚ի տաճարին. թէ վասն այնորիկ գան ըմպելոց էր Պաւղոս՝ ասէր թէ Հռոմայեցի իցէ եւ արձակեցաւ։

լգ̃. Վասն որոյ միանգամ Պաւղոսի մտեալ յատեան լըլկեցա՛ւ դաւանեաց եւ վաղվաղակի վճարեաց։

լդ̃. Վասն դաւաճանութեանն խորհելոյ Հրէիցն զՊաւղոսէ, եւ գուշակելոյ զայն առ Լիւսիա։ ա̃. Յորում թէ առաքեցաւ Պաւղոս առ դատաւորն ՚ի Կեսարիա զինուորօք եւ թղթովք։

լե̃. Տերտիղայ ամբաստանութիւն զՊաւղոսէ, եւ նորա պատասխանատրութիւն առաջի դատաւորին։

լզ̃. Վասն Փիլիկեայ փոխանակելոյ, եւ Փեստոսի յառաջ մատչելոյ, եւ առ նովաւ Պաւղոսի դատելոյ եւ արձակելոյ։

լէ̃. Ագրիպպայ եւ Բերինիկեայ գալուստն եւ հարցումն զՊաւղոսէ։ ա̃. Յորում Պաւղոսի պատասխանատրութիւն առ նոքօք վասն օրինաւոր կրօնիցն իւրոց, եւ կոչմանն յաւետարանն, եւ թէ ոչ իւիք վնասակար է Հրէից Պաւղոս՝ ասէր Ագրիպպաս ցՓեստոս։

լը̃. Նաւարկութիւն Պաւղոսի ՚ի Հռոմ՝ բազում եւ մեծամեծ ճգամբք լի։ ա̃. Յորում խրատ Պաւղոսի առ այնոսիկ որ ընդ նմայն էին՝ վասն յուսոյն փրկութեան։ բ. Նաւակոծութիւն Պաւղոսի, եւ թէ զիարդ զերծան ՚ի Մելիտէս կղզի. եւ թէ որչափ անդ սքանչելիս արար Պաւղոս։

լթ̃. Թէ ո՞րպէս ՚ի Մելիտեայ ՚ի Հռոմ եհաս առաքեալն։

խ̃. Վասն վիճելոյն Պաւղոսի ընդ Հրէայսն որ էին ՚ի Հռոմ։