ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ ՄԱՏԵԱՆ ՀԻՆ ԵՒ ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԱՑ

Հ. Յովհաննու Զօհրապեան վարդապետ

ՆԱԽԱԴՐՈՒԹԻՒՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ՕՐԻՆԱՑ

Ա՛յս է պատճառ գրոցս որ կոչի Երկրորդումն օրինաց։ Մերձ ՚ի վախճան հասեալ Մովսիսի, զի երկու եւս ամիս պիտի առ ՚ի լրումն քառասուն ամաց առաջնորդութեան նորա յելից անտի։ Վասն որոյ զգուշանայ ժողովրդեանն զի մի՛ մեղկեալ թուլասցին յօրինացն. եւ զի մեռան առաջինքն, որոց իբրեւ հասնոց տուան օրէնքն. արդ զի մի՛ տհասքն օտար համարեսցին ինքեանց զօրէնսն, երկրորդէ զամենայն օրէնսն վերջնոցն, որք ժառանգելոց էին զերկիրն. զի ՚ի պատճառս երկրորդիս՝ եւ նախագրելոցն եւս զգուշասցին։ Սկսեալ ապա յանցի՛ցն նոցա ընդ ծովն մինչեւ յամն քառասներորդ ՚ի մո՛ւտ մետասաներորդ ամսոյն, երկրորդէ զպատմութիւն ժամանակին եւ զօրէնսդրութիւնն։ Յորում բազում ինչ մարգարէանայ վասն Քրիստոսի։ Եւ վասն առաւել զգուշութեան կարգէ նոցա օրհնութիւնս ՚ի պահելն, եւ անէծս ցաւագինս ՚ի յանցանելն, զի դիւրաւ դիմեսցեն յաւետարանն։ Գրեաց եւ իւրաքանչիւր ցեղիցն օրհնութիւնս մարգարէականս. յանձնեաց զժողովուրդն Յեսուայ, եւ ել ՚ի լեառնն Նաբաւ Մովաբու, եւ վախճանեցաւ։ Եւ ունի գիրքս չափ ժամանակի երկուց ամսոց, յորս զանցելոց քառասուն ամացն երկրորդեաց զպատմութիւնս։ Իսկ բովանդակ հինգ գիրքս Մովսիսի՝ ունի չափ ժամանակի՝ յելիցն ՚ի դրախտէն ցվախճանն Մովսիսի վ̃չիզ̃ ամ։

Գլուխք Երկրորդ օրինաց։

ա̃. Երկրորդելով մեկնէ Մովսէս զօրէնսն՝ որպէս տղայոց. եւ ցուցանէ թէ զքառասուն ամ յամելն յանապատին՝ ինքեա՛նք իսկ արարին. զի Տէր Աստուած մեր վաղուրեմն ասաց ՚ի Քորեբ, թէ մտէք ժառանգեցէք զերկիրն զոր երդուայ տալ զնա ձեզ ՚ի կալուած։

բ̃. Յիշեցուցանէ՛ եւս զի առ ՚ի հանգիստ եւ ՚ի զգուշութիւն նոցա կարգեաց զհազարապետսն։

գ̃. ՚Ի նոսա հանէ զպատճառս առաքման լրտեսացն. եւ թէ զանգիտեցուցչացն լուայք, եւ տրտնջեցէք զԱստուծոյ, եւ բարկացաւ Տէր եւ ասաց՝ թէ՛ մտջիք ՚ի հանգիստն։

դ̃. Թէ զի բարկացուցէք զՏէր. եւ կամեցայք ապա ելանել ժառանգել զերկիրն, պարտեցայք յԱմովրհացւոցն, զի չէ՛ր Տէր ընդ ձեզ։

ե̃. Թէ յետ երեսուն եւ ութ ամի լրտեսացն իրաց, ասաց Տէր դառնալ մտանել յերկիր անդր. այլ մի՛ գրգռել յանցանելն ընդ Եդոմ կամ ընդ Մովաբայ։

զ̃. Թէ մատնեաց Տէր ՚ի ձեռս նոցա զՍեհոն եւ զՈվգ, եւ ժառանգեցոյց զերկիր նոցա Ռուբինի եւ Գադայ։

է̃. Թէ հրամայեաց նոցուն երկուց եւ կիսոյ ցեղին՝ առաջապա՛հս վառել առաջի Յեսուայ՝ յայնկոյս Յորդանանու, մինչեւ զետեղեսցի երկիրն ընդ ձեռամբ։

ը̃. Ըղձալի՛ կամելով առնել նոցա զերկիրն, աղաչեցի ասէ զՏէր մտանել ՚ի լեառն Սիոն, եւ անտե՛ս արար զիս Տէր վասն ձեր։

թ̃. Յօրէնսն ասէ չյաւելուլ ինչ կամ հատանել. այլ պահել ՚ի գովեստ եւ ՚ի շահ անձանց։

ժ̃. Յիշեցուցանէ զահեղ երեւումնն Աստուծոյ յօրն եկեղեցւոյ. եւ պատուիրէ չառնել կուռս ձեռագործս։

ժա̃. Մեծացուցանէ՛ եւս զերախտիսն, թէ Ի՛նձ բարկացաւ Տէր չմտանե՛լ յերկիրն, եւ դուք մտանէք ժառանգել. արդ զգո՛յշ լերուք՝ զի Աստուած հուր ծախիչ է։

ժբ̃. Համառօտէ զերախտիսն Աստուծոյ առ նոսա յԵգիպտոսէ եւ յառաջ։

ժգ̃. Զատոյց զերիս քաղաքսն յայնկոյս Յորդանանու՝ յապաւինութիւն ակամայ սպանչաց։

ժդ̃. Երկրորդէ յականջս նոցա զտասն պատգամսն. եւ զգուշացուցանէ սիրել զՏէր Աստուած, զի Տէր մի՛ է, եւ երկնչել ՚ի Տեառնէ Աստուծոյ՝ զի նախանձո՛տ է։

ժե̃. Մի՛ փորձեսցես զՏէր Աստուած քո, եւ զհաճոյսն առաջի նորա արասցես, զի քեզ բարի է։

ժզ̃. Չառնել խնամութիւն ընդ Քանանացին, այլ փշրել զարձանս նոցա։

ժէ̃. Օրհնութիւնս խոստանայ ՚ի պահելն զպատուիրանսն։

ժը̃. Ձիաստանաւ մերժել ասէ զազգսն առ սակաւ սակաւ, զի մի՛ թափուրեսցի երկիրն, եւ գազանք ՚ի նմա բազմասցին։

ժթ̃. Յիշեցուցանէ զսքանչելիս անապատին, որով վստա՛հ առնէ մուծանել զնոսա յերկիրն բարի։ Եւ ա՛ստ կայ՝ թէ Ո՛չ հացիւ միայն կեցցէ մարդ։

ի̃. Հայեա՛ց յանձն քո, մի՛ հպարտասցիս, զի Տէր Աստուած քո՝ հուրն ծախիչ սատակէ զթշնամիս քո։ Աստ յիշէ զառաջին քառասնեակ պահոցն, եւ թէ վասն որթոյն զոր մեղայք բարկացաւ ձեզ Տէր սատակել, ուստի զահի հարեալ եմ, եւ դողամ։

իա̃. Յիշեցուցանէ զկրկին աշխատութիւնն երկրորդն քառասնեկի, եւ թէ լուաւ ինձ Տէր եւ ո՛չ սատակեաց զձեզ։

իբ̃. Երկնչել պատուիրէ նոցա ՚ի Տեառնէ, որով ժառանգել մարթասցեն զերկիրն։

իգ̃. Զգուշանալ պատուիրէ ՚ի դից. եւ խօսել յօրէնսն եւ խոկալ ՚ի նմին, այլ եւ ՚ի վերայ սեմո՛ցն եւս գրել զնոյն։

իդ̃. Օրհնութիւնս եւ անէծս դնէ՝ ՚ի լսելն կամ ՚ի չլսել. եւ հրամայէ կարդալ զայն ՚ի Գեբաղ եւ ՚ի Գարիզին։

իե̃. Փշրել հրամայէ զարձանս եւ զդրոշեալս ազգացն։

իզ̃. ՚Ի միում տեղւոջ մատուցանել ասէ զողջակէզսն, ՚ի մի աստուածպաշտութիւն զնոսա ժողովելով։

իէ̃. Արիւն մի՛ ուտել ասէ, զի ուտէին հեթանոսք զարիւն, եւ մի՛ զոհել զմարդ։

իը̃. Մի՛ լսել երազահանաց որք խոտորեցուցանեն զքեզ յԱստուծոյ, եւ ո՛չ եղբօր կամ հեռաւորի. այլ քարկոծեսցին ուր եւ գտանիցին։

իթ̃. ՚Ի վերայ մեռելոց մի՛ ցտել կամ ճակատ հարկանել։

լ̃. Թէ ո՞րք են սուրբք եւ կամ պիղծք յանասնոց՝ ՚ի ջրայնոց. կամ յօդականաց։

լա̃. Զմեռելոտին՝ պանդուխտ այլազգւոյն տա՛լ ասէ, կամ վաճառել։ Այլ ՚ի նորս կանոնք զայս ո՛չ հրամայեն, զի պիղծ են գինքն սոցա։

լբ̃. Մի՛ եփել զգառն ՚ի կաթն մօր իւրոյ։

լգ̃. Հատուցանել զամենայն տասանորդս յետ երից ամաց, մինչեւ սրբեսցի խորհրդով երիցն։

լդ̃. ՚Ի յիսներորդ ամին՝ թողութիւն առնել եղբօրն պարտուց, եւ մի՛ կծկել զձեռն առ ՚ի չտալոյ փոխ եղբօրն ՚ի մերձենալ ամին թողլոյ։

լե̃. Յեւթներորդում ամի արձակել զԵբրայեցի ծառայն թոշակօք, որ թէ չելանէ՝ ծակեսցի ականջն հերեամբ։

լզ̃. Նուիրել ասէ յԵրուսաղէմ զնախծինս հօտից, իսկ զարատաւորսն յամենայն քաղաքս զենուլ, եւ ուտել սրբոց եւ պղծոց։

լէ̃. Վասն պատուոյ երից մեծամեծ տօնիցն։

լը̃. Օրինադրէ դատաւորաց առանց կաշառոց դատել։

լթ̃. Չտնկել անտառս մերձ առ սեղանն։

խ̃. Չնուիրել Տեառն զարատաւոր անասուն։

խա̃. Երկուք եւ երեք վկայիւք մեռցի՛ մահապարտն, եւ բարձէ՛ք զչարն ՚ի միջոյ։

խբ̃. Զմեծ ինչ դատաստան՝ քահանայք դատեսցին. եւ ո՛չ հաւանեալքն սպանցին։

խգ̃. Մի՛ զայլազգի՝ այլ զԻսրայէլացի կացուսցես իշխան, որում առ իւր ունել զգիրս զայս ասէ։

խդ̃. Հաս քահանային ՚ի զենլեաց ժողովրդեանն։

խե̃. Չդիւթել կամ կախարդել. զի մարգարէ՛ յարուսցէ ձեզ Տէր։

խզ̃. Երիս եւս քաղաքս զատուցանել ասէ յապաստան ակամա՛յ սպանչաց։

խէ̃. Զկամօք սպանօղն սպանցե՛ն։

խը̃. Չյափշտակել զսահման ընկերին։

խթ̃. Երկուք եւ երիւք վկայիւք սպանցի մահապարտն։

ծ̃. Որո՛ց պարտ է երթալ ՚ի պատերազմ, եւ որո՞ց դառնալ։

ծա̃. Օրինակ պաշարելոյ զքաղաքս թշնամեաց։

ծբ̃. Զպղծագործ Քանանացիսն ո՛չ ապրեցուցանել։

ծգ̃. Թէ գտցի սպանեալ ՚ի դաշտի՝ եւ չգիտիցեն զսպանօղն։

ծդ̃. Չխառնակել ընդ գերեալ կանայս մինչեւ ածցէ ՚ի տուն ըստ օրինի։

ծե̃. Վասն պատուելոյ զանդրանիկս, ՚ի խորհուրդ անդրանկութեան Եկեղեցւոյ։

ծզ̃. Քարկոծել կամ խաչել ասէ զանառակ որդի, եւ թաղել զխաչեալսն նախ քան զմուտս արեւուն։

ծէ̃. Զմոլորեալ եւ զընդ բեռամբ անկեալ գրաստ եղբօրն՝ յարուցանել։

ծը̃. Վասն պատշաճ զգեստուց արանց եւ կանանց, ՚ի խորհուրդ ողջ պահելոյ զսահման բնութեանս։

ծթ̃. Չառնուլ զմայրն եւ զձագս հաւուց։

կ̃. Պատուա՛րս դնել շուրջ զտանեօք։

կա̃. Չվարել այլ եւ այլ զայգի, ՚ի խորհուրդ կնոջ՝ մանաւանդ յղւոյ։

կբ̃. Չվարել եզամբ եւ իշով. որ է չհաղորդել սրբոյն ընդ պղծում։

կգ̃. Այլայլախառն չզգենուլ. սուրբն զվարս պղծոց։

կդ̃. Ծո՛պս առնել՝ նշան անմոռացութեան։

կե̃. Որ բամբասէ զկին իւր ՚ի շնութիւն՝ նախ քան զառնուլն զնա։

կզ̃. Սպանանել զշնացեալսն։

կէ̃. Վասն խօսեցելոյ եւ պղծելոյ կուսի ՚ի դաշտի կամ ՚ի քաղաքի, եւ վասն ո՛չ խօսեցելոյ։

կը̃. Չմտանել առ մօրու։

կթ̃. Վասն կրճատելոց, եւ վասն պոռնկորդեաց։

հ̃. Մերժէ զԱմոնացին եւ զՄովաբացին։

հա̃. Վասն եկաց Եգիպտացւոց եւ Եդոմայեցւոց։

հբ̃. Սո՛ւրբ պահել զբանակն ՚ի բնական աղտեղութենէ, ցի՛ցս զգօտեաւ կրելով։

հգ̃. Չմատնել զծառայ՝ ՚ի չար տեռնէ փախուցեալ։

հդ̃. Չպոռնկիլ եւ չնուիրիլ դիւաց։

հե̃. Գարշելի՛ ասէ գոլ զվարձս շնութեան։

հզ̃. Հրաժե՛շտ տայ ՚ի վաշխից։

հէ̃. Զեդեալ ուխտն չյապաղել։

հը̃. Յարտ եւ յայգի այլոց մտեալ՝ ուտե՛լ միայն, եւ ո՛չ ամանել։

հթ̃. Ո՛չ կարէ՝ գրով արձակեալ կին եւ այլում եղեալ, ՚ի մեռանել վերջնոյ առնն դառնալ յառաջինն։

ձ̃. Նորոգ փեսայացեալն մի՛ ելցէ ՚ի պատերազմ։

ձա̃. Չգրաւել զերկուս երկանաքարս։

ձբ̃. Մարդագողն մահու սպանցի։

ձգ̃. Բորոտն արտաքոյ բանակին լիցի։

ձդ̃. Դարձուցանել զգրաւն նախ քան զմուտս արեւուն։

ձե̃. Զվարձս վարձկանին՝ ՚ի նմին աւուր վճարել, նախ քան զմուտս արեւուն։

ձզ̃. Մի՛ մեռցի հայր ընդ մեղաց որդւոյ։

ձէ̃. Չզզուել զորբս. եւ չգրաւել զտնանկս։

ձը̃. Չառնել հասկաքաղ, ո՛չ ճռաքաղ եւ ո՛չ պտղաքաղ։

ձթ̃. Քառասուն անգամ հարկանել զարժանին գանի, եւ այլ ո՛չ։

ղ̃. Չկապել զցռուկ եզին կալոտւոյ։

ղա̃. Կենդանի եղբայրն՝ առցէ զկին անզաւակ եղբօր մեռելոյ, ապա թէ ո՛չ՝ տուն բոկացելոյ կոչեսցի։

ղբ̃. Կին ոք թէ ՚ի թափել զայր իւր զեկաւորեաց մարտակցին կալցի՝ կտրեսցի ձեռնն։

ղգ̃. Կշիռք եւ չափք արդա՛ր լինիցին։

ղդ̃. Զանուն Ամաղեկայ ջնջել ասէ, որ կատարեցաւ ՚ի ձեռն Մուրթքէի, յահ եւ յերկիւղ խակագործաց։

ղե̃. Առաջին պտղովքն ելանել ասէ ՚ի տեղի անուանն Աստուծոյ, եւ գոհանալ վասն բերոց երկրին։

ղզ̃. Յերկրորդում ամին կրկին տասանորդս տալ, զմին Ղեւտացւոց եւ զմեւսն աղքատաց։

ղէ̃. ՚Ի վերայ բռեալ քարեայ սեղանոյ գրել ասէ զբանս օրինացն, զի ընթերցեալ ուսցին հեթանոսք յանցանելն ընդ հունն Յորդանանու։

ղը̃. Կարգէ անէծս եւ օրհնութիւնս ընթեռնուլ յերկուս լերինսն՝ ՚ի լուր ամենայն ազգին. կամ զարհուրել յանիծիցն կամ փափագել օրհնութեանցն. եւ կարի աղիտաւոր առնէ զանէծս։ Եւ ա՛ստ կայ այն, թէ զկեանս քո տեսցես կախեալ զփայտէ։

ղթ̃. Համառօտէ զամենայն բարիսն Աստուծոյ առ նոսա յԵգիպտոսէ եւ յառաջ. եւ զգուշացուցանէ եւ զո՛չ եւս ծնեալսն ՚ի դից պաշտելոյ՝ խառնելով նզովս։

ճ̃. Ահե՛ղ ցուցանէ զսաստն Աստուծոյ ՚ի յանցուցեալսն եւ կորուսիչս. եւ յոյս օրհնութեան տայ ՚ի զղջանալն. խրատեալ յօրինացս, որ ո՛չ են հեռի, այլ ՚ի սիրտս եւ յանձին։

ճա̃. Յայտ առնէ Մովսէս՝ զի յետ իւր՝ Յեսուա՛յ յանձնի ժողովուրդն, զոր եւ յորդորէ քաջալերելով։

ճբ̃. Գրեալ զօրէնս տա՛յ յաւանդ ցքահանայսն ընթեռնուլ յականջս ժողովրդեանն։

ճգ̃. Էջ Տէր ամպով տալ հրաման Յեսուայ. եւ գուշակեաց Մովսիսի զոր ինչ առնելոց էր ժողովուրդն. եւ հրամայեաց գրել զօրհնութիւնսն ՚ի վկայութիւն անօրինելոցն ՚ի գտանել զնոսա չարեացն իւրեանց։

ճդ̃. Քաջալերեալ Մովսիսի զՅեսու՝ գրեաց զօրհնութիւնսն ՚ի մատեան, եւ ետ ՚ի պահեստ յՂեւտացիսն։

ճե̃. Հրամա՛ն առեալ Մովսիսի ելանել ՚ի լեառն՝ տեսանել զերկիրն եւ վախճանել. եւ նախ քան զելանելն յառաջեաց օրհնեաց զԻսրայէլ միահամուռ. եւ ըստ ցեղից ցեղից՝ բա՛ց ՚ի Շմաւոնէ։

ճզ̃. Ել Մովսէս ՚ի լեառն Նաբաւ. ետես զերկիրն զոր ունելոց էր Իսրայէլ. եւ վախճանեցաւ։

ճէ̃. Զի եկա՛ց Յեսու փոխանակ Մովսիսի առաջնորդ ժողովրդեանն։

Ցանկ

Նախորդ էջ Ցանկ Հաջորդ էջ