Տե՛ս նաև. Գրաբարի ուսումնական բառարան
| Հ, հ (հոյ կամ հո), 1. Հայերէն այբուբենի տասնվեցերորդ տառը, թուական արժէքը՝ եօթանասուն, եօթանասուներորդ։ 2. Կոկորդային խուլ շփական բաղաձայն հնչիւն։ |
| ՀԱ՛, 1. մ. Ահա, ահաւասիկ։ 2. ձ. Հապա՛, ապա՛, դէ՛, օ՛ն։ |
| ՀԱԳԱԳ, ի, աց, գ. 1. Արտաշնչման ձայնը, շնչառութիւն, շունչ։ 2. (քեր.) Հագագով արտասանուող՝ արտաբերուող հնչիւն։ |
| ՀԱԳԱԳԱՅՔ, գ. Արտասանութիւն, արտաբերութիւն, հնչուած տառ կամ բառ։ |
| ՀԱԳԱԳԱՊԱՀ, գ. Շնչերակ։ (Տիմոթ. Կուզ, 324, ՀԱԲ)։ |
| ՀԱԳԱԳԱՍՓԻՒՌ, կամ ՀԱԳԱԳԱՍՓԻՌ, ա. 1. Հագագով արտասանուող՝ արտասանուած։ 2. Թաւ հագագով՝ ձայնով արտասանող՝ արտաբերող, կոկորդախօս, կոկորդաձայն։ |
| ՀԱԳԱԳԱՍՓՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձայնի՝ հնչիւնի արտաբերութիւն, արտասանութիւն, բարբառում։ |
| ՀԱԳԱԾԱԲԱՆԵԼ, ն. Իմաստութեամբ խօսքը կցկցել, աւելորդաբանել։ |
| ՀԱԳԱԾԵԼ, (իմ), ածայ, չ. 1. Համակուել, մի վատ բանի յետեւից ընկնել։ 2. Անյագաբար՝ ագահաբար ուտել, լափել, շուայտել։ |
| ՀԱԳԱՆԵԼ, (իմ), հագայ, տե՛ս ԱԳԱՆԵԼ1 (իմ)։ |
| ՀԱԳԱՐԱԿԱՆ, ՀԱԳԱՐԵԱՆ, ա. Հագարացիներին յատուկ՝ վերաբերող, արաբական։ |
| ՀԱԳԱՐԱՑԻ, ւոյ, գ. ա. Արաբացի, արաբ։ |
| ՀԱԳՆԵԼ, եցի, ն. Կարկատել, կցկցել։ |
| ՀԱԳՆԵՐԳԱԲԱՐ, մ. Ձայնաւորների միջոցով վանկեր կապելով, հեգելով, վանկ առ վանկ։ |
| ՀԱԳՆԵՐԳԱԿԱՆ, ա. Հագներգութեան նման, գուսանական։ |
| ՀԱԳՆԵՐԳՈՂ, ա. գ. Հագներգութիւն յօրինող ժողովրդական երաժիշտ, հագներգութեան հեղինակ, հագներգու, գուսան։ |
| ՀԱԳՆԵՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Քերթուած, բանաստեղծութիւն, վիպասանութիւն, վիպերգ, գուսաներգ, յատկապէս՝ Հոմերոսի վիպասանական ստեղծագործութիւնները։ 2. Պատմական գրուածք եւ գրուածքի մի մաս՝ բաժին՝ գլուխ։ |
| ՀԱԳՆԻ, (յուն.), նւոյ, նեաց, գ. (բսբ.) Աղաւնիճազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. աբրահամածառ (Vitex agnus-castus)։ |
| ՀԱԴԱՂԱԿ, հանդաղակ, գ. Ծղօտէ պահպանակով գինու կաշուէ աման՝ փոքրիկ տիկ։ |
| ՀԱԶ, ոյ, գ. Թոքերում եղած օդի յանկարծական խռպոտ ձայնով ուղեկցուող արտաշնչութիւն։ |
| ՀԱԶԱԼ, ացի, կամ ՀԱԶԵԼ, եցի, չ. Հազի ձայն հանել, հազ ունենալ։ |
| ՀԱԶԱՐ1, գ. (բսբ.) Բարդածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. կաթնուկ (Lactuca)։ |
| ՀԱԶԱՐ2, (պհլ.), ի, աց, թ. Տասն անգամ հարիւր։ |
| ՀԱԶԱՐԱՄԵԱՅ, ՀԱԶԱՐԱՄԵԱՆ, մէի, ից կամ եայց. եանց, ա. 1. Հազար տարի տեւող՝ գոյութիւն ունեցող։ 2. Հազար տարի ընդգրկող՝ պարունակող, հազար տարուայ վերաբերող։ |
| ՀԱԶԱՐԱՊԱՏԻԿ, ա. մ. Հազար անգամ աւելի։ |
| ՀԱԶԱՐԱՊԵՏ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Հազար զինուորի պետ՝ հրամանատար։ 2. Բարձրագոյն քաղաքացիական պաշտօնեայ. աւագ հրամանատար, մեծ վեզիր։ 3. Արքունական՝ իշխանական տան ելումուտքը կառավարող պաշտօնեայ, վերակացու, տնտես։ |
| ՀԱԶԱՐԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հազարապետ լինելը, հազարապետի պաշտօնը։ |
| ՀԱԶԱՐԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Թուով հազարի հասնող, մօտ հազար։ |
| ՀԱԶԱՐԵԱԿ, եկի, կաց, գ. Հազարը իբրեւ մի ամբողջութիւն, հազարից բաղկացած քանակ։ |
| ՀԱԶԱՐԵՐՈՐԴ, ի, աց, թ. Ըստ կարգի 999-ին յաջորդող։ |
| ՀԱԶԵԼ, եցի, տե՛ս ՀԱԶԱԼ։ |
| ՀԱԶԻՒ, մ. Դժուարութեամբ, հազիւհազ, զօռով, մի կերպ, քիչ է պատահում որ։ |
| ՀԱԶԻՒԱԽՕՍ, ա. Ծանրախօս, դանդաղախօս։ (Կոչ., 210, ՀԱԲ)։ |
| ՀԱԶՄԱՐԱՐ, տե՛ս ԽԱԶՄԱՐԱՐ։ |
| ՀԱԶՈՐԱՆ, կամ ՀԱԶՈՒՐԱՆ (ասոր.), գ. Հազորենու պտուղը, հազոր։ |
| ՀԱԶՈՐԵՆԻ, նւոյ, նեաց, գ. (բսբ.) Վարդազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. արոսի ընտանի (Sorbus domestica)։ |
| ՀԱԶՐԷ, գ. Հազրէվարդ ծաղիկը։ Ի ծամին խեղեփին հազրէ (Նար., Մեղեդի ծննդի)։ |
| ՀԱԶՐԷՎԱՐԴ, ի, գ. (բսբ.) Շրթնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. խնկունի (Rosmarinus)։ |
| ՀԱԼ, հալք, գ. Հալում, հալելը, հալուելը։ |
| ՀԱԼԱԾԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հալածուած, վտարուած, մի տեղից քշուած, վտարանդի։ |
| ՀԱԼԱԾԱՆՔ, նաց, նօք, գ. Հալածում, հալածելը, հալածուելը։ |
| ՀԱԼԱԾԵԼ, եցի, ն. 1. Հետապնդելով քշել՝ վռնդել՝ վտարել՝ փախցնել։ 2. Վանել, փարատել, հեռացնել, վերացնել, մերժել։ 3. Բռնի միջոցներով մէկին նեղել, չարչարել։ |
| ՀԱԼԱԾԻՉ, ծչի, չաց, ա. գ. Նա, որ հալածում է, հալածող։ |
| ՀԱԼԱԾՈՅ, ա. Հալելու՝ ձուլելու միջոցով կատարուած՝ ստացուած, ձուլածոյ, թափածոյ։ |
| ՀԱԼԱԾՈՒԹԻՒՆ, ՀԱԼԱԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Հալածելը, հալածուելը, հալածանք։ |
| ՀԱԼԱԾՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Հալածիչ՝ հալածող լինելը, հալածելը։ |
| ՀԱԼԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Որ կարող է հալուել, հալուելու յատկութիւն ունեցող, հալելի, հալուող։ 2. Մարսողական։ |
| ՀԱԼԱՆՔ, նաց, գ. Հալումաշ լինելը, մտատանջութիւն, հոգս։ |
| ՀԱԼԱՒ, գ. Հագուստ, զգեստ, շոր։ |
| ՀԱԼԵԼ, եցի, ն. 1. Ջերմութեան՝ տաքութեան միջոցով պինդ կամ սառած նիւթը հեղուկ դարձնել, հալեցնել։ 2. փխբ. Կամաց-կամաց սպառել, ոչնչացնել։ 3. փխբ. Հոգսերով մաշել՝ հիւծել։ 4. Մարսել (կերակուրը)։ |
| ՀԱԼԻՉ, ա. Հալեցուցիչ, հալեցնող, հալող։ |
| ՀԱԼՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հալող, հալումաշ անող։ |
| ՀԱԼՈՑ, ի, աց, գ. 1. Մետաղներ հալելու հնոց՝ քուրայ, բով։ 2. Անօթ, որի մէջ հալում են մետաղներ եւ այլ դժուարահալ նիւթեր։ 3. նման. Ստամոքս։ |
| ՀԱԼՈՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հալոցին յատուկ՝ վերաբերող, հալոցի։ |
| ՀԱԼՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Հալում, հալելը, հալուելը։ 2. Հալուած նիւթը։ |
| ՀԱԼՈՒԷ, (յուն.), ի, ից, գ. 1. (բսբ.) Շուշանազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. սապռ (Aloë)։ 2. Այդ բոյսի իւղային՝ անուշահոտ փայտը, որ գործ էր ածւում իբրեւ խունկ։ |
| ՀԱԼՈՒՄՆ, լման, գ. 1. Հալելը, հալուելը։ 2. Մարսում, մարսելը, մարսուելը։ |
| ՀԱԼՈՒՆ, ա. Հալուելու յատկութիւն ունեցող, հալական, հալելի, հալուող։ |
| ՀԱԿ1, ա. Դէպի մի կողմ հակուած, հակառակ, ընդդէմ (ընդհանրապէս գործածւում է բարդութիւնների մէջ)։ |
| ՀԱԿ2, հակք, գ. Բեռան մեծ կապոց։ |
| ՀԱԿ3..., ՀԱԿԱ..., Նախածանց՝ դէմ, ընդդէմ, հակառակ նշ.։ |
| ՀԱԿԱԲԱԺԱՆԵԼ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԲԱԺԱՆԵԼ։ |
| ՀԱԿԱԲԱՆ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆ։ |
| ՀԱԿԱԲԱՆԵԼ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆԵԼ։ |
| ՀԱԿԱԴԱՌՆԱԼ, տե՛ս ՀԱԿԱԴԱՐՁԵԼ2 (ձայ)։ |
| ՀԱԿԱԴԱՐՁ, ի, ից, ա. Մէկը միւսին հակադրուող, փոխադարձաբար հակադիր՝ բացասող։ |
| ՀԱԿԱԴԱՐՁԱԲԱՐ, ՀԱԿԱԴԱՐՁԱԿԻ, ՀԱԿԱԴԱՐՁԱՊԷՍ, մ. Հակադարձ՝ հակադիր՝ հակառակ կերպով կամ լինելով, ներհակաբար։ |
| ՀԱԿԱԴԱՐՁԵԼ1, եցի, ն. Հակառակ կողմը դարձնել՝ շրջել, յեղաշրջել։ |
| ՀԱԿԱԴԱՐՁԵԼ2, եցի եւ ձայ, չ. 1. Հակադարձ՝ հակառակ դառնալ՝ լինել, փոխադարձաբար բացասել։ 2. Հակակշռուել, հակուել դէպի մի կողմ։ |
| ՀԱԿԱԴԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, ՀԱԿԱԴԱՐՁՈՒՄՆ, ձման, գ. Հակադարձ լինելը, հակադարձելը, հակադարձուելը։ |
| ՀԱԿԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Մի բանի հակառակ՝ ընդդէմ դնել. դէմ առ դէմ դնել։ |
| ՀԱԿԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հակառակ՝ ընդդէմ լինելը, ընդդիմութիւն, ներհակութիւն, հակառակութիւն։ |
| ՀԱԿԱԿ, ա. Զուգակշիռ, հակակշռող, համահաւասար։ |
| ՀԱԿԱԿԱՅ, ի, ից կամ կայց, ա. Դէմ՝ հակառակ կանգնած, հակադիր, ներհակ, հակառակ։ |
| ՀԱԿԱԿԱՅԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դէմ՝ հակառակ կանգնել, հակադրուել, դիմադրել, ընդդիմանալ, ներհակ լինել։ |
| ՀԱԿԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Հակադրութիւն, ընդդիմութիւն, հակառակութիւն։ |
| ՀԱԿԱԿԻՐ, կրի, րաց, գ. Մի բանի հակառակ տրամադրուած, հակընդդէմ, հակառակ, անմիաբան։ |
| ՀԱԿԱԿՇԻՌ ԳՈԼ, Որեւէ բանի մէջ լիակատար համապատասխանութեան հասնել, հաւասարակշիռ դառնալ, հաւասարակշռուել։ |
| ՀԱԿԱՃԱՌ, ի, ից, ա. գ. 1. Հակառակ ճառող՝ խօսող, հակաճառող, ընդդիմախօս։ 2. Ընդդիմախօսութիւն, հակաճառութիւն։ |
| ՀԱԿԱՃԱՌԱԲԱՐ, մ. Հակաճառելով, վիճելով։ |
| ՀԱԿԱՃԱՌԱԿԱՆ, ա. Հակաճառութեան յատուկ, ընդդիմախօսական, ընդդիմադրական։ |
| ՀԱԿԱՃԱՌԵԼ, եցի, չ. Դէմ՝ հակառակ խօսել, խօսքով հակառակել՝ ընդդիմանալ, ընդդիմախօսել, վիճաբանել, առարկել, վիճել։ |
| ՀԱԿԱՃԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Հակաճառելը, ընդդիմախօսութիւն, վիճաբանութիւն, բանակռիւ, վէճ։ |
| ՀԱԿԱՄԱՐՏ, ի, ից, ա. Դէմ կանգնող, հակառակ, ներհակ։ |
| ՀԱԿԱՄԷՏ, ա. Մի բանի կողմը հակուած, մի բանի տրամադրուած՝ տրամադիր։ |
| ՀԱԿԱՄԻՏԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Հակամէտ դառնալ՝ լինել, հակուել՝ տրամադրուել մի բանի օգտին, այս կամ այն կողմը միտել՝ թեքուել։ |
| ՀԱԿԱՄԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հակամիտելը, հակամէտ լինելը, տրամադրութիւն՝ յօժարութիւն ցոյց տալը մի բանի։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿ, ի, աց կամ ից, ա. 1. Դէմ, ընդդէմ, ներհակ, ընդդիմակայ։ 2. Դէմ կանգնող, դիմադրող, անմիաբան։ 3. Հակառակորդ։ 4. փխբ. Սատանայ։ 5. նխդ. Դէմ, ընդդէմ, ներհակ։ 6. մ. Դէմ առ դէմ, ներհակաբար։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԲԱՆ, ի, ից, ա. Հակառակ՝ դէմ խօսող, հակառակ բան ասող։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. 1. Դէմ՝ հակառակ խօսել, ընդդիմախօսել, հակաճառել։ 2. Իր ասածի դէմ՝ հակառակ խօսել, ինքն իրեն հակասել։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հակառակաբանելը, ընդդիմախօսութիւն, հակաճառութիւն, բանակռիւ։ 2. Հակասութիւն։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԲԱՐ, մ. Հակառակ լինելով, հակառակուելով, հակառակութեամբ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԲԱՐԲԱՌ, ա. Հակառակ կամ դիմացից ձայն հանող՝ երգող՝ նուագող, հակառակութիւն արտայայտող։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԳՆԱՑ, ա. Հակառակ գնացող՝ ընթացող, իրար հակառակ կամ իրարից տարբեր ընթացք ունեցող։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի հակառակ՝ ներհակ՝ տարբեր։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԳՈՐԾ, ա. Հակառակը գործող՝ գործ կատարող։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԴԱՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Դէմ յանդիման կամ հակառակ դասաւորելը՝ դասաւորութիւն, ընդդիմութիւն։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԴԵՂ, ոյ, գ. Թոյնի ազդեցութիւնը վերացնող դեղ, հակաթոյն, դեղթափ, անդեղեայ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԴԷՄ, ա. մ. Խոտորնակի, փոխառփոխ, հերթով։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԴԻՐ, դրի, րաց, ա. 1. Հակառակ դրուած, հակառակ դիրք ունեցող, հակադիր։ 2. Հակառակ դիրք բռնող, ընդդիմադրող, հակառակորդ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հակառակարդիր լինելը, հակադրութիւն, դիմադրութիւն, հակակայութիւն, ընդդիմութիւն, առարկութիւն։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԹՈՌ, ա. գ. (եկեղց.) Օրինական աթոռակալին՝ կաթողիկոսին հակառակ (աթոռակալ), հակաթոռ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԽԱՌՆ, ա. մ. Հակառակ նիւթերի խառնուրդից կազմուած։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԽՕՍ, ՀԱԿԱՌԱԿԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱԿԱՌԱԿԱԲԱՆ, ՀԱԿԱՌԱԿԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԾՆՈՅՑ, ա. Հակառակութիւն ծնող՝ առաջացնող, խռովարար, կամ հակառականութիւնից ծնուած։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԿԱՅ, ա. Հակառակ՝ դէմ կանգնող, ընդդիմացող, հակառակորդ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԿԱՆ, ա. Հակառակող, հակառակ եղող, հակառակասէր։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Փոխադարձ կարգ։ 2. Հակառակադասութիւն։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱԿԻՐ, ա. Ընդդիմակաց, ընդդիմակայ, դիմակաց։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՁԱՅՆ, տե՛ս ՀԱԿԱՌԱԿԱԲԱՐԲԱՌ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՁԱՅՆԵԼ, եցի, չ. Հակառակ ձայն հանել՝ արձակել, տարաձայնել։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հակառակաբանութիւն կամ տարաձայնութիւն։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՄԱՐՏ, ի, ից կամ աց, ա. գ 1. Դէմ առ դէմ կռուող, ընդդիմամարտ, հակառակորդ, թշնամի, ախոյեան, ոսոխ։ 2. տե՛ս ՀԱԿԱՌԱԿԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Դէմ առ դէմ կռուելը, ընդդիմամարտութիւն, հակամարտութիւն, հակառակութիւն։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՄԷՏ, ա. Հակառակ կողմը միտող՝ ձգող՝ քաշող, հակաքարշ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՅՈՐԴՈՐ, ա. Դէպի հակառակութիւն յորդորող, սադրիչ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՆԱԼ, տե՛ս ՀԱԿԱՌԱԿԵԼ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՆՄԱՆ, ա. Հակառակ՝ այլ կերպով նման, հակառակ բանով համանման։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՇՈՒՐՋ, ա. Շուրջանակի՝ ամեն կողմից հակառակ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՊԱՏԿԵՐ, գ. Հակառակ՝ ոչ նման՝ նմանութիւն չունեցող պատկեր՝ երեւոյթ, հակապատկեր։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Հակառակութիւն սիրող, կռուասէր, խռովարար, ըմբոստ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հակառակասէր լինելը։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՍՏՈՒԱԾ, գ. (կրօն.) Աստծու հակառակ աստուած։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՏԻՊ, ա. Հակառակ՝ աննման տիպ՝ բնոյթ ունեցող, հակապատկեր կազմող։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԱՏՊԵԱԼ, ա. Հակառակ օրինակով տպուած՝ տպաւորուած։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Հակառակ՝ դէմ լինել՝ դուրս գալ, ընդդիմանալ, հակաճառել, վիճաբանել, պնդել։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հակառակ դարձնել։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿՈՍՈԽ ԼԻՆԵԼ, Իբրեւ հակառակորդ՝ ոսոխ դուրս գալ մէկի դէմ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿՈՐԴ, ի, աց, ա. գ. 1. Հակառակող, թշնամի, ոսոխ։ 2. Սատանայ։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Հակառակորդ լինելը, հակառակութիւն։ |
| ՀԱԿԱՌԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Հակառակելը, հակառակ լինելը, թշնամութիւն, կռիւ, վէճ։ |
| ՀԱԿԱՍԱԲԱՐ, մ. Իր ասածին հակասելով՝ հակառակն ասելով։ |
| ՀԱԿԱՍԱՀՄԱՆԵԼ, իլ, չ. Որեւէ բանի ճիշտ բնորոշումով փոխադարձաբար ուրիշ բան սահմանուել, մէկը միւսին հակառակ սահմանուել։ |
| ՀԱԿԱՍԱՑԵԱԼ, ա. Նախկին ասածին հակառակ բան ասուած։ |
| ՀԱԿԱՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախկին ասածին հակառակ բան ասելը։ |
| ՀԱԿԱՍՏՈՐՈԳԻԼ, չ. Մի բան ուրիշ բանի դէմ ստորոգուել՝ ասուել։ |
| ՀԱԿԱՏԱՐԱԲԱՌՆԱԼ, բարձի եւ բարձայ, տե՛ս ՀԱԿԱՏՐԱՄԱՏԵԼ։ |
| ՀԱԿԱՏՌՓՈՂ, ի, աց, ա. Ուրիշին հակառակ տռփացող, հակառակորդ տարփածու՝ հոմանի։ |
| ՀԱԿԱՏՐԱՄԱՏԵԼ, եցի, ն. Հակադրելով բաժանել, ընդդիմաբաժանել, հակադրել, զանազանել, տարբերել։ |
| ՀԱԿԱՏՐԱՄԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հակատրամատելը, հակադրելով բաժանելը, ընդդիմաբաժանելը, զանազանելը։ |
| ՀԱԿԱՏՐԵԼ, եցի, չ. Այս կամ այն կողմը հակուել՝ միտել, հակամիտել։ |
| ՀԱԿԱՐԱՇ, ա. գ. Ընդդէմ, հակառակ, հակառակորդ, նախանձորդ։ |
| ՀԱԿԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. Թեքել դէպի ցած կամ մի կողմ, ծռել, խոնարհել, ծանրութեամբ մի կողմ տանել՝ գնալ, միտել։ |
| ՀԱԿԵՏԱՐ, տե՛ս ՍՏԱՀԱԿ։ |
| ՀԱԿԵՐԳ, ա. Հակառակ խօսող, վիճաբանող։ |
| ՀԱԿԸՆԴԴԷՄ, մ. Դէմ առ դէմ, դէմ դիմաց, իրար բոլորովին հակառակ։ |
| ՀԱԿԻՐՃ, ա. մ. Կարճառօտ, համառօտ, կարճ, ամփոփ, սեղմ։ |
| ՀԱԿՈՏՆԱՅՔ, այց, ՀԱԿՈՏՆԵԱՅՔ, նէից, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄՈՏՈՒՆՔ։ |
| ՀԱԿՈՐՈՇԵԼ, եցի, ն. Զատորոշել, տարորոշել, բացորոշել, զանազանել, տարբերակել։ |
| ՀԱԿՈՐՈՇՈՒՄՆ, շման, գ. Հակորոշելը, բացորոշում, բացորոշութիւն։ |
| ՀԱՂ, գ. Անգամ։ |
| ՀԱՂԲՔ, խաղբք (ասոր.), բից, գ. Թակարդ, որոգայթ. թակարդի լար։ |
| ՀԱՂԻԿԱ, (յուն., լատ.), գ. Ծեծած եւ թեփը հանած հացահատիկ՝ ցորեն, կորկոտ։ |
| ՀԱՂՈՐԴ, ի, ից, ա. 1. Հաղորդակից, մասնակից, կցորդ։ 2. գ. Մասնակցութիւն։ 3. (եկեղց.) Հաղորդութիւն։ |
| ՀԱՂՈՐԴԱԲԱՐ, մ. 1. Հաղորդակից լինելով, կցորդաբար։ 2. Միաբան, առհասարակ։ |
| ՀԱՂՈՐԴԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հաղորդակից՝ մասնակից։ |
| ՀԱՂՈՐԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հաղորդակից՝ մասնակից դարձող կամ դարձնող։ 2. Հասարակական, հանրական։ 3. Հաղորդութիւն ստացող։ |
| ՀԱՂՈՐԴԱԿԻՑ, կցի, ցաց, տե՛ս ՀԱՂՈՐԴ (1)։ |
| ՀԱՂՈՐԴԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Հաղորդակից՝ մասնակից լինել։ |
| ՀԱՂՈՐԴԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաղորդակից լինելը, մասնակցութիւն։ 2. Սեղանակցութիւն։ |
| ՀԱՂՈՐԴԱՏՈՒՓ, գ. Տուփ, որի մէջ պահում են հաղորդութեան նշխարը, մասնատուփ։ |
| ՀԱՂՈՐԴԵԼ1, եցի, ն. եւ չ. տե՛ս 1. ՀԱՂՈՐԴԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ 2. ՀԱՂՈՐԴԵԼ2 (իմ)։ |
| ՀԱՂՈՐԴԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Հաղորդակից՝ մասնակից՝ կցորդ լինել, հաղորդակցութիւն ունենալ, հաղորդակցուել։ 2. Սեռական յարաբերութիւն ունենալ, զուգաւորուել։ 3. (եկեղց.) Հաղորդութիւն առնել՝ ստանալ՝ ընդունել, հաղորդուել, ճաշակուել։ |
| ՀԱՂՈՐԴԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Հաղորդակից՝ մասնակից դարձնել։ 2. (եկեղց.) Հաղորդութիւն տալ։ |
| ՀԱՂՈՐԴԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Հաղորդակից՝ մասնակից անող՝ դարձնող։ |
| ՀԱՂՈՐԴԵՑՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաղորդեցուցիչ լինելը, հաղորդելը, տալը, բաշխելը։ |
| ՀԱՂՈՐԴԸՆԾԱՅ, ա. Խմբովին ընծայուած, միաբանական։ |
| ՀԱՂՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաղորդակից լինելը, հաղորդակցութիւն, մասնակցութիւն, կցորդութիւն, յարաբերութիւն, կապ։ 2. (եկեղց.) Քրիստոնէական եկեղեցու խորհուրդներից՝ ծէսերից մէկը։ 3. (եկեղց.) Օրհնած նշխար եւ գինի, որ իբրեւ Քրիստոսի մարմին եւ արիւն ճաշակում են հաւատացեալները. սրբութիւն, ճաշակ։ |
| ՀԱՂՈՐԴՈՒՄՆ, դման, գ. Հաղորդութիւն ընդունելը, հաղորդուելը, ճաշակուելը։ |
| ՀԱՃ, (զենդ.), ոյ, ա. 1. Լաւ տրամադրուած դէպի մէկը կամ մի բան, քաղցրահայեաց, բարեհամբոյր, հաշտ։ 2. գ. Հաճութիւն։ |
| ՀԱՃԱՐ, ոյ, գ. (բսբ.) Հացազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. աճար, ճոն (Triticum spelta)։ |
| ՀԱՃԱՐԱԾԱՌ, ՀԱՃԱՐՈՒԿ, գ. (բսբ.) Հաճարազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. հաճարի (Fagus)։ |
| ՀԱՃԵԼ1, եցի, ն. 1. Հաճել տալ, համաձայնեցնել, հաւանութեան բերել, սիրտը շահել, համոզել, հաշտեցնել, զիջել, մեծահոգութեամբ ներել։ 2. Վճարել։ |
| ՀԱՃԵԼ2, (իմ), եցայ, եա՛ց կամ եա՛, չ. Ախորժել, հաւանել, ընտրել, սիրել, հաշտուել, համաձայնել մի բանի, ընդունել մի բան։ |
| ՀԱՃԵԼԻ, լւոյ, ա. Հաճոյական, հաւանելի, ախորժելի, ընդունելի, դուրեկան։ |
| ՀԱՃԵԼՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՃՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՃԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՀԱՃԵԼ1։ |
| ՀԱՃԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, ա. Հաճեցնող, հաւանեցնող, հաշտեցնող, հաճոյակատար։ |
| ՀԱՃՈՅ, ճոյք, ճոյից, ա. Հաճելի, հաճոյական, ախորժելի, դուրեկան, ընդունելի, սիրելի, ցանկալի։ |
| ՀԱՃՈՅԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հաճոյ, շատ հաճոյական։ |
| ՀԱՃՈՅԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հաճոյ, հաճելի, դուրեկան, ախորժելի, ընդունելի։ |
| ՀԱՃՈՅԱԿԱՏԱՐ, ա. 1. Ուրիշի հաճոյքը՝ կամքը՝ ցանկութիւնը կատարող, կամակատար։ 2. Հաճոյական։ |
| ՀԱՃՈՅԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Ուրիշի արածին հաճութիւն ցոյց տալ, կամակից լինել, հաւանել, հաճել։ |
| ՀԱՃՈՅԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Հաճոյ՝ հաճելի՝ դուրեկան՝ սիրելի դառնալ, հաճոյակատարութեամբ մէկին դուր գալ՝ հաճելի լինել, աչքը մտնել։ 2. Հաճել, հաւանել։ |
| ՀԱՃՈՅԱՏԵՍԻԼ, ա. Հաճելի տեսք ունեցող, գեղատեսիլ, բարետես, գեղեցիկ, սիրուն։ |
| ՀԱՃՈՅԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հաճոյ կամ հաճելի դարձնել։ |
| ՀԱՃՈՅԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Հաճոյացնող, հաճոյարար, հաճոյակատար։ |
| ՀԱՃՈՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաճոյ՝ հաճելի լինելը։ 2. Հաճոյք։ 3. Հաճութիւն։ |
| ՀԱՃՈՅՔ, տե՛ս ՀԱՃՈՅ, ճոյք։ |
| ՀԱՃՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաճելը, հաւանութիւն, բարեհաճութիւն, համաձայնութիւն։ 2. Հաճոյք, բաւականութիւն։ 3. Հաճելի՝ ախորժելի լինելը, հաճոյականութիւն, հաճոյանալը։ 4. Հաճ ու հաւան՝ հաշտ լինելը, հաշտութիւն։ |
| ՀԱՄ1, ոյ, ոց, գ. 1. Ճաշակելիքով առաջացած զգացում։ 2. Ախորժելի համ։ 3. նման. Ախորժելիութիւն, բաւականութիւն։ |
| ՀԱՄ2, ոյ, գ. 1. Լկամ, սանձ։ 2. Չափ, չափաւորութիւն, բարեկարգութիւն, պատշաճութիւն, կարգ ու կանոն։ |
| ՀԱՄ3, (իրան), Նախածանց, որի նշանակութիւններն են՝ 1. Նման, նոյն, միեւնոյն։ 2. Ընդհանուր, համայն, ամբողջ։ 3. Ամբողջովին, բոլորովին, շատ։ 4. Միասին։ |
| ՀԱՄԱԲԱՆ, ի, ից, ա. 1. Մէկ խօսքի, համակարծիք, միաբան, համաձայն, ձայնակից։ 2. Համեմատ, համապատասխան։ |
| ՀԱՄԱԲԱՆԱԲԱՐ, մ. Միասին ասելով, միաբանութեամբ, ձայնակցելով։ |
| ՀԱՄԱԲԱՆԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Համաձայն՝ համապատասխան լինել, ձայնակից լինել, ձայնակցել, միաբանուել, համեմատուել։ |
| ՀԱՄԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձայնակցութիւն, համաձայնութիւն, միաբանութիւն, համեմատութիւն։ |
| ՀԱՄԱԲԱՌՆԱԼ, բարձի, ձայ, ն. չ. Միասին՝ միաժամանակ բարձրացնել՝ բարձրանալ։ |
| ՀԱՄԱԲԱՐԲԱՌ, ա. 1. Համաձայն, միաբան։ 2. գ. Բառարանի նման գրուածք, որում ամփոփուած են Հին եւ Նոր կտակարանների մէջ տեղ գտած բառերը կամ նման վկայութիւնները՝ գործածուած տեղերի նշումով։ |
| ՀԱՄԱԲԱՐՈՅ, համբարոյ, համաբարւոյ, համաբարու, ա. Միեւնոյն բարքի՝ բնաւորութեան տէր, համախոհ, համամիտ։ |
| ՀԱՄԱԲՆԱԿ, ի, աց, ա. Միասին բնակուող, բնակակից, ընտանի։ |
| ՀԱՄԱԲՆԱԿԱՆ, ա. (կրօն.) Համագոյակից, էակից։ |
| ՀԱՄԱԲՆԱԿԻՑ, ա. 1. (կրօն.) Համագոյակից, էակից։ 2. Համաբուն, ի բնէ միացած. տնկակից։ 3. Միասին բնակուող, համաբնակ, բնակակից, յարկակից։ |
| ՀԱՄԱԲՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Համաբնակ՝ բնակակից լինելը, միասին բնակուելը՝ ապրելը, բնակակցութիւն։ |
| ՀԱՄԱԲՆԵԱՅ, եայք, ա. Միեւնոյն էութիւնը՝ հիմնական յատկութիւնն ունեցող, ի բնէ կամ բնութեամբ նման, համաբնոյթ։ |
| ՀԱՄԱԲՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Համաբնեայ՝ բնութենակից լինելը։ 2. Համանման լինելը։ 3. (կրօն.) Համագոյակից լինելը։ |
| ՀԱՄԱԲՈԼՈՐ, ա. Ամբողջ, բոլոր, համայն, բովանդակ, համօրէն։ |
| ՀԱՄԱԲՈՂԲՈՋ, ի, ից, ա. Միեւնոյն բողբոջից կամ բնութիւնից՝ էութիւնից, տնկակից, համաբուն։ |
| ՀԱՄԱԲՈՒՆ, բնի, ից, ա. 1. (կրօն.) Միեւնոյն բնութիւնը՝ էութիւնն ունեցող, բնութենակից, համագոյ։ 2. Տնկակից, համանման, միանման։ |
| ՀԱՄԱԳԱՀ, ա. Նման կամ հաւասար գահ ունեցող, հաւասարապատիւ։ |
| ՀԱՄԱԳԱՂԱՓԱՐ, ա. Համանման, նմանակերպ, նմանատիպ, նոյնօրինակ։ |
| ՀԱՄԱԳԱՒԱՌ, ա. Միեւնոյն գաւառից, գաւառակից, համերկրացի։ |
| ՀԱՄԱԳՆԱՑ, ի, ից, ա. Միասին գնացող՝ ընթացող, ընթացակից։ |
| ՀԱՄԱԳՈՅ, ի, ից, ա. 1. (կրօն.) Միեւնոյն գոյացութիւնն ունեցող, միեւնոյն բնութիւնից՝ էութիւնից, էակից, բնութենակից, համագոյակից, միասնական։ 2. Բնութեամբ՝ էութեամբ ազգակից ըստ տեսակի կամ ըստ սեռի։ |
| ՀԱՄԱԳՈՅԱԿ, ՀԱՄԱԳՈՅԱԿԱՆ, ՀԱՄԱԳՈՅԱԿԻՑ, տե՛ս ՀԱՄԱԳՈՅ։ |
| ՀԱՄԱԳՈՅԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Համագոյակից՝ համագոյ լինելը, համագոյութիւն։ |
| ՀԱՄԱԳՈՅԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ համագոյ՝ էակից։ |
| ՀԱՄԱԳՈՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. (կրօն.) Համագոյ՝ էակից լինելը, միասնականութիւն։ 2. Կենակցութիւն, մասնակցութիւն, հաղորդակցութիւն։ |
| ՀԱՄԱԳՈՐԾ, ա. 1. Նոյն բանը գործող, գործակից։ 2. Միասին նոյնը ստեղծող, արարչակից։ |
| ՀԱՄԱԳՈՐԾՈՂ, ա. Բոլորը՝ ամեն ինչ ստեղծող, ամեն բանի արարիչ։ |
| ՀԱՄԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Գործակցութիւն, որեւէ գործի մասնակցելը՝ մասնակից լինելը։ |
| ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐ, ա. մ. Մի տեղ՝ միասին գումարուած՝ ժողովուած, համախումբ, միահամուռ, ընդհանուր, միաբան։ |
| ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Միասին՝ մի տեղ գումարուելը՝ ժողովուելը, համահաւաքում։ |
| ՀԱՄԱԳՈՒՆԱԿ, ա. Նման, համանման, հաւասար։ |
| ՀԱՄԱԳՈՒՆԴ, ա. մ. Համախումբ, համախմբուած, միասին խմբուած՝ հաւաքուած, մի գունդ կազմած, ամբողջ գնդով՝ խմբով։ |
| ՀԱՄԱԳՐԵԼ, տե՛ս ՇԱՐԱԳՐԵԼ։ |
| ՀԱՄԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՇԱՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՄԱԳՕՏԻ, տւոյ, տեաց, ա. Երկնային միեւնոյն գօտում գտնուող։ |
| ՀԱՄԱԳՕՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Համագօտի լինելը, միեւնոյն գօտում գտնուելը։ |
| ՀԱՄԱԴԱՄ, ի, աց, ա. Քաղցրահամ, համեղ, անուշ։ |
| ՀԱՄԱԴԱՐՁ, ա. Ամբողջ, բոլոր, բովանդակ, համօրէն, կամ միշտ (անստոյգ բառ եւ նշ.)։ |
| ՀԱՄԱԴԱՒԱՆ, ա. Միեւնոյն դաւանանքն ունեցող, դաւանակից։ |
| ՀԱՄԱԴՈՒՌՆ, ա. Միեւնոյն դռնով մտնող ելնող, դրակից, դրացի։ |
| ՀԱՄԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զուգադրութիւն, համեմատութիւն, բաղդատութիւն։ 2. Կարգաւորում, կարգի բերելը։ 3. Հանդարտուելը, հանդարտութիւն։ |
| ՀԱՄԱԶԱՐՄ, ի, ից, ա. Նոյն զարմից՝ տոհմից, նոյն ծագումից, ազգակից։ |
| ՀԱՄԱԶԳԻ, գւոյ, գեաց, ա. 1. Որ նոյն ազգից՝ ցեղից է, ազգակից, համացեղ։ 2. Նոյն տեսակի, միատեսակ, համատեսակ, համանման։ |
| ՀԱՄԱԶԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Համազգի լինելը, ազգակցութիւն, համանմանութիւն։ |
| ՀԱՄԱԶՆ, զին, զինք, զանց, ա. գ. Նոյն ազգից՝ ցեղից, համազգի, ազգակից, ցեղակից։ |
| ՀԱՄԱԶՈՅԳ, զուգի, գաւ, ա. 1. Զոյգ եւ հաւասար, միասնական, անբաժան։ 2. Միանման, միօրինակ, միաբան։ 3. Միասին զոյգ կազմող, զուգակից, լծակից, ամուսին։ |
| ՀԱՄԱԶՈՒԳԱԿՑԵԼ, (իմ), ՀԱՄԱԶՈՒԳԵԼ (իմ), եցայ, չ. 1. Հաւասար գալ, հաւասարուել։ 2. Միաբանուել։ |
| ՀԱՄԱԶՈՒԳԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Հաւասար գալ, հաւասարուել։ 2. Միաբանուել։ |
| ՀԱՄԱԶՈՒԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Զոյգ եւ հաւասար լինելը, հաւասարութիւն։ |
| ՀԱՄԱԶՈՒՆ, զունք, տե՛ս ՀԱՄԱԶՆ։ |
| ՀԱՄԱԶՕՐ, ա. 1. Նոյնպիսի զօրութիւն՝ ուժ ունեցող, հաւասար զօրութեամբ։ 2. գ. Որ ուրիշ բանի հաւասար զօրութիւն՝ նշանակութիւն կամ արժէք ունի։ |
| ՀԱՄԱԶՕՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Համազօր լինելը, հաւասար զօրութիւն ունենալը։ |
| ՀԱՄԱԷՈՒԹԻՒՆ, գ. Համագոյակից՝ բնութենակից լինելը, համաբնութիւն։ |
| ՀԱՄԱԹԱԳԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Միասին թագաւորելը, թագաւորակից լինելը։ |
| ՀԱՄԱԹԻՒ, տե՛ս ԶՈՒԳԱԹԻՒ։ |
| ՀԱՄԱԹՈՒԵԼ, տե՛ս ԶՈՒԳԱԹՈՒԵԼ։ |
| ՀԱՄԱԹՈՌ, ա. 1. (եկեղց.) Աթոռակից, գահակից։ 2. Միեւնոյն կարգի՝ աստիճանի աթոռ նստող, հաւասարապատիւ։ |
| ՀԱՄԱԺԱՄԱՆԱԿ, ա. Իրար ժամանակակից, միաժամանակ կատարուող, միաժամանակեայ, համաժամանակեայ։ |
| ՀԱՄԱԺՈՂՈՎ, ա. Համախումբ՝ մի տեղ՝ միասին ժողովուած, եւ ժողովող։ |
| ՀԱՄԱԼԵԶՈՒ, ուի, աց, ա. Նոյն լեզուն ունեցող, միեւնոյն լեզուով խօսող։ |
| ՀԱՄԱԼԾԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ՀԱՄԱԼԾՈՐԴ, ի, աց, ՀԱՄԱԼՈՒԾ, լծի, աց, ա. Իրարլծակից, ամոլակից, փխբ. գործակից, ընկեր։ |
| ՀԱՄԱԼՈՒՐ, ա. Ամեն տեղ լսուող՝ տարածուող։ |
| ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Լսարան բոլորի կամ բազմաթիւ ունկնդիրների՝ աշակերտների համար։ |
| ՀԱՄԱԽԱՀ, ի, ից, ա. Եփելուն մասնակից, միասին եփող։ |
| ՀԱՄԱԽՄԲԵԼ, եցի, ն. 1. Միասին կամ մի տեղ խմբել՝ հաւաքել, միաւորել։ 2. եցայ, կ. չ. Միասին կամ մի տեղ խմբուել՝ հաւաքուել, միաւորուել, միանալ։ |
| ՀԱՄԱԽՄԲՈՒԹԻՒՆ, գ. Համախումբ բազմութիւն, ժողով, հաւաք, հաւաքոյթ։ |
| ՀԱՄԱԽՆԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդհանուր խնդութիւն՝ ուրախութիւն, խնդակցութիւն։ |
| ՀԱՄԱԽՈՀ, ի, ից կամ աց, ա. Միեւնոյն կերպ մտածող, համամիտ, համակամ։ |
| ՀԱՄԱԽՈՀԱԿ, տե՛ս ՀԱՄԱԽՈՀ։ |
| ՀԱՄԱԽՈՀՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Համախոհ՝ համամիտ լինելը։ 2. տե՛ս ՏՐԱՄԱԽՈՀՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՄԱԽՈՐՀ, տե՛ս ՀԱՄԱԽՈՀ։ |
| ՀԱՄԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, տե՛ս ՀԱՄԱԽՈՀ։ |
| ՀԱՄԱԽՈՒՄԲ, ա. Մի տեղ՝ միասին խմբուած՝ հաւաքուած, համագունդ։ |
| ՀԱՄԱԽՕՍ, ա. 1. Միաբան, ձայնակից։ 2. Միօրինակ։ |
| ՀԱՄԱԾԱԳՈՂ, ա. Որ ամեն տեղ ծագում է՝ տարածւում է։ |
| ՀԱՄԱԾԱՌԱՅ, տե՛ս Ծառայակից։ |
| ՀԱՄԱԾԻՆ, ա. 1. Միասին ծնուած, երկուորեակ։ 2. Նոյն ծագումով, ազգակից, համասեռ։ 3. Բնածին, ընդաբոյս։ |
| ՀԱՄԱԿ1, ա. Գորշախայտ, գորշ։ |
| ՀԱՄԱԿ2, (պհլ.), ա. մ. 1. Ամբողջովին, ամբողջ, լրիւ, ամբողջապէս, լիովին։ 2. Միշտ, շարունակ, ամեն ժամանակ։ 3. Միակերպ։ |
| ՀԱՄԱԿԱՄ, ա. 1. Միեւնոյն կամքի, կամակից, միակամ, համամիտ, միաբան։ 2. Կողմնակից, դաշնակից։ |
| ՀԱՄԱԿԱՄԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ համակամ, համակամութեամբ, կամակցութեամբ։ |
| ՀԱՄԱԿԱՄԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Համակամ՝ կամակից լինել՝ դառնալ, միաբանել, կամակցել։ |
| ՀԱՄԱԿԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Համակամ՝ միեւնոյն կամքի լինելը, կամակցութիւն։ 2. Համակրութիւն, փոխադարձ սէր։ |
| ՀԱՄԱԿԱՅ, ի, ից, ա. Անբաժանօրէն միացած՝ միասին եղող, անբաժանելի, անբաժան։ |
| ՀԱՄԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Համակայ լինելը, միաւորուելը, միաւորութիւն։ |
| ՀԱՄԱԿԱՌՈՒՑԵԱԼ, ա. Մասերը միացնելով կառուցուած, բաղկացած, կազմուած։ |
| ՀԱՄԱԿԱՐ, ա. Նոյն կարողութիւնն ունեցող, համազօր։ |
| ՀԱՄԱԿԱՐԳ, ի, ից, ա. Միեւնոյն կարգին՝ դասին պատկանող, կարգակից, դասակից։ |
| ՀԱՄԱԿԱՐԳԵԼ, եցի, ն. 1. Միեւնոյն կարգում դասել, դասակարգել։ 2. Շարակարգել, շարադրել (խօսքը)։ |
| ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Համակարգելը, դասակարգութիւն, դասաւորութիւն։ 2. Շարակարգութիւն, շարադրութիւն (խօսքի)։ |
| ՀԱՄԱԿԱՐԻ, րիք, ա. Միեւնոյն կարիքը կամ կարիքներն ունեցող, կարեկից։ |
| ՀԱՄԱԿԴԵՆ, (պհլ.), ա. 1. Կրօնի (առաւելապէս զրադաշտական կրօնի) գիտակ՝ ամբողջ ուսմունքը լաւ իմացող։ 2. Միեւնոյն դենին՝ կրօնին պատկանող, կրօնակից, հաւատակից։ |
| ՀԱՄԱԿԵԱՑ, ա. Որ այժմ կենդանի է եւ ապրում է մեզ հետ, միաժամանակ ապրող։ |
| ՀԱՄԱԿԵԼ1, եցի, ն. Ամբողջովին՝ ամբողջապէս պատել։ |
| ՀԱՄԱԿԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Ամբողջովին՝ լիովին պատուել, պարուրուել, լցուել։ |
| ՀԱՄԱԿԵՐԱԿՈՒՐ, ա. Միասին կերակուր ուտող, հացակից։ |
| ՀԱՄԱԿԵՐՊ, ա. Նոյն կերպի, միեւնոյն կերպարանքն ունեցող, համանման։ |
| ՀԱՄԱԿԵՐՏ, ա. Համեմատ՝ յարմար կերտուած, բարեյարմար։ |
| ՀԱՄԱԿԵՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Համակերտ՝ բարեյարմար լինելը, բարեձեւութիւն։ |
| ՀԱՄԱԿԻՑ, ա. Սերտ միացած, միաւորուած, սիրով կապուած։ |
| ՀԱՄԱԿՈՐԾԱՆԵԼ, եցի, ն. Ամբողջապէս կամ միասին կործանել։ |
| ՀԱՄԱԿՈՐԾԱՆ ԼԻՆԵԼ, Միասին կործանուել։ |
| ՀԱՄԱԿՈՐՈՅՍ, ա. Ամեն ինչ կորցնող՝ ջնջող, համայնաջինջ, համակործան։ |
| ՀԱՄԱԿՐՕՆ, ա. Նոյն կրօնն ունեցող, միակրօն, կրօնակից, հաւատակից։ |
| ՀԱՄԱԿՐՕՆԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ համակրօն, նոյն կրօնին լինելով։ |
| ՀԱՄԱԿՐՕՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Համակրօն՝ կրօնակից լինելը, նոյն կրօնն ունենալը։ |
| ՀԱՄԱԿՑՈՐԴ, ա. Իրար հետ կցորդուած, միաբան։ |
| ՀԱՄԱՀԱՂՈՅՆ, մ. Միանգամից, անմիջապէս։ |
| ՀԱՄԱՀԱՄ, ի, աց, ա. 1. Զանազան համեր ունեցող, պէսպէս համերով, համանդամ, համեղ։ 2. գ. Անուշահամ բան։ |
| ՀԱՄԱՀԱՅՐ, հարք, ա. Նոյն հօրից, նոյն հօր զաւակ։ |
| ՀԱՄԱՀԱՆԴԵՐՁ, ա. Նոյնանման՝ միատեսակ հանդերձ ունեցող կամ հագած։ |
| ՀԱՄԱՀԱՍԱԿԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Նոյն հասակը՝ տարիքն ունեցող, հասակակից։ |
| ՀԱՄԱՀԱՐԶ, կամ ՀԱՄՀԱՐԶ (պհլ.), ի, աց, գ. Նիզակակից, թիկնապահ։ |
| ՀԱՄԱՀԱՒԱՍԱՐ, ա. Իրար հաւասար, միահաւասար, զուգահաւասար։ |
| ՀԱՄԱՀԱՒԱՏ, ա. Միեւնոյն հաւատն ունեցող, հաւատակից, համակրօն։ |
| ՀԱՄԱՀԱՒԱՔԵԼ, եցի, ն. Բոլորը մի տեղ հաւաքել, ի մի հաւաքել, համախմբել, ժողովել, գումարել։ |
| ՀԱՄԱՀԱՒԱՔԻՉ, ա. Համահաւաքող, համախմբող։ |
| ՀԱՄԱՀԵՏ, ա. Միեւնոյն հետքով՝ ուղղութեամբ գնացող, զուգընթաց։ |
| ՀԱՄԱՀՐԱՒԷՐ, ա. Բոլորին հրաւիրող։ |
| ՀԱՄԱՀՐԵՇՏԱԿ, ա. Հրեշտակի հաւասար կամ նման։ |
| ՀԱՄԱՁԱՅՆ, ի, ից, ա. 1. Նոյն կարծիքի, համակարծիք, համամիտ, ձայնակից, միաբան։ 2. մ. Համաձայն լինելով, համաձայնօրէն, համաձայնութեամբ։ |
| ՀԱՄԱՁԱՅՆԱԲԱՐ, ՀԱՄԱՁԱՅՆԱԿԻ, տե՛ս ՀԱՄԱՁԱՅՆ (2)։ |
| ՀԱՄԱՁԱՅՆԱԿԻՑ, տե՛ս ՀԱՄԱՁԱՅՆ (1)։ |
| ՀԱՄԱՁԱՅՆԱՊԷՍ, տե՛ս ՀԱՄԱՁԱՅՆ (2)։ |
| ՀԱՄԱՁԱՅՆԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Ձայնը ձայնին խառնել, միաձայնել, ձայնակցել։ 2. Համաձայն՝ համամիտ լինել, նոյն կարծիքի լինել։ 3. Համաձայնութեան՝ մի խօսքի գալ, միաբանել։ |
| ՀԱՄԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Համաձայն՝ համակարծիք՝ միաբան լինելը, միաձայնութիւն, միաբանութիւն։ |
| ՀԱՄԱՁԱՆՁԻՐ, ա. Բոլորովին ձանձրացնող՝ չարչարող՝ նեղող։ |
| ՀԱՄԱՁԵՒ, ա. Միեւնոյն ձեւը կամ կերպարանքն ունեցող, նոյն ձեւի, համանման։ |
| ՀԱՄԱՁԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Համաձեւ լինելը, համանմանութիւն, միակերպութիւն, համաչափութիւն։ 2. Նմանօրինակ՝ հաւասար վերաբերմունք (օրէնքի)։ |
| ՀԱՄԱՃԱՆԱՊԱՐՀ, ա. Միեւնոյն ճանապարհով գնացող, ուղեկից, ընթացակից։ |
| ՀԱՄԱՃԱՐԱԿ, ա. Ամբողջապէս ճարակուած՝ լափուած՝ ոչնչացած։ |
| ՀԱՄԱՄԱՅՐ, մօր, մարք, մարց, ա. Նոյն մօրից ծնուած, նոյն մօր զաւակ։ |
| ՀԱՄԱՄԵԱՅ, ա. Միեւնոյն տարիքի, տարեկից։ |
| ՀԱՄԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. Նոյն մտքի՝ կարծիքի, միանման մտածող, համակարծիք, համախոհ, համակամ։ |
| ՀԱՄԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Համամիտ՝ համակարծիք լինելը, միաբանութիւն, համաձայնութիւն։ |
| ՀԱՄԱՅԱՐԿ, ա. Միեւնոյն յարկի տակ ապրող, մէկի հետ միասին ապրող, յարկակից, բնակակից։ |
| ՀԱՄԱՅՆ, (իրան.), ի, ից, ա. 1. Ամբողջ, բոլոր, բովանդակ, հանուր։ 2. գ. Ամենքը, բոլորը։ 3. մ. Միեւնոյն ժամանակ, դրա հետ միասին։ 4. մ. Առհասարակ, ամբողջապէս, բոլորովին։ 5. շ. Բայց եւ այնպէս, այնուամենայնիւ, սակայն, բայց։ |
| ՀԱՄԱՅՆԱՊԱՏՈՒՄ, ա. Ամեն ինչ պատում, որի մէջ պատմւում է ամեն ինչ, համապատում։ |
| ՀԱՄԱՅՆԱՋԻՆՋ, ա. մ. 1. Ամեն ինչ ջնջող՝ աւերող՝ կործանող՝ ոչնչացնող։ 2. Ամբողջապէս ջնջուած, բնաջինջ եղած։ |
| ՀԱՄԱՆԳԱՄԱՅՆ, ի, ից կամ այնց, ա. 1. Ամբողջ, բոլոր, համայն։ 2. Ուրիշի հետ միասին եղածը, մէկտեղ եղածը։ 3. մ. Միանգամայն, միասին, իսկոյն, մէկ անգամից։ 4. շ. Թէ՛... թէ՛, եւ՛... եւ՛, այս էլ, այն էլ։ |
| ՀԱՄԱՆԻՒԹ, ոյ, ոց, ա. Նիւթին կից, իբրեւ նիւթի մաս։ |
| ՀԱՄԱՆՄԱՆ, ի, ից, ա. 1. Նմանակից, հար եւ նման, նոյնպիսի։ 2 նխդ. Նման (մի բանի)։ 3. մ. Նոյն կերպով, նմանապէս։ |
| ՀԱՄԱՆՄԱՆԱԿԻ, տե՛ս ՀԱՄԱՆՄԱՆ։ |
| ՀԱՄԱՆՄԱՆԵԱԼ, ա. Համանման դարձած, համանման լինելով։ |
| ՀԱՄԱՆՄԱՆԻ, նւոյ, նեաց, տե՛ս ՀԱՄԱՆՄԱՆ։ |
| ՀԱՄԱՆՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Համանման լինելը, նմանակցութիւն, նմանութիւն։ |
| ՀԱՄԱՆՇԱՆ, ա. Միեւնոյն նշանն ունեցող, համանման։ |
| ՀԱՄԱՆՈՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Նոյնանման՝ միաբան լինելը (մտքով, կամքով)։ |
| ՀԱՄԱՆՈՒՆ, ուան, նուանք կամ նունք, անց, ա. Միեւնոյն անունը կրող, նոյն անունով կոչուող, նոյնանուն, անուանակից։ |
| ՀԱՄԱՆՈՒՆԱԲԱՐ, մ. 1. Նոյն անունով, նոյն անունը տալով։ 2. Միեւնոյն նշանակութեամբ։ |
| ՀԱՄԱՆՈՒՆԱԿ, տե՛ս ՀԱՄԱՆՈՒՆ։ |
| ՀԱՄԱՆՈՒՆԱԿԻ, տե՛ս ՀԱՄԱՆՈՒՆԱԲԱՐ։ |
| ՀԱՄԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նոյն անունը կրելը, անուանակցութիւն։ 2. Միեւնոյն նշանակութիւնն ունենալը։ |
| ՀԱՄԱՇԱՒԻՂ, ա. Նոյն շաւիղն ունեցող, զուգաշաւիղ, նոյնօրինակ, նման։ |
| ՀԱՄԱՇԽԱՐՀ, կամ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԻ, 1. գ. Ամբողջ աշխարհը։ 2. ա. Ամբողջ աշխարհին վերաբերող, համաշխարհային։ |
| ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱԳՈՐԾ, ա. Ամբողջ աշխարհից կամ բոլոր մարդկանցից գործուած։ |
| ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱԶՕՐ, ա. Երկրի ամբողջ զօրքը միահամուռ խմբուած։ |
| ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱԼՈՒՐ, ա. Ամբողջ աշխարհում լսուող, աշխարհահռչակ։ |
| ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ամբողջ աշխարհին վերաբերող, համաշխարհային, ընդհանրական, տիեզերական։ 2. Մի ամբողջ երկրի կամ պետութեան վերաբերող, ազգային։ 3. Հրապարակական, բազմաժողով։ 4. Ժողովրդական, ռամկական, հասարակ։ |
| ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԻԿ, ա. Միեւնոյն աշխարհից՝ երկրից, համերկրացի։ |
| ՀԱՄԱՇՆՉԱՊԷՍ, մ. Համաշունչ կերպով, սրտակցութեամբ։ |
| ՀԱՄԱՇՆՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Համաշունչ՝ համամիտ՝ համախոհ լինելը, սրտակցութիւն, միաբանութիւն։ |
| ՀԱՄԱՇՈՒՆՉ, շնչի, ից, կամ ոյ, ոց, ա. Միեւնոյն շունչը՝ հոգին՝ սիրտն ունեցող, համամիտ, համակամ, սրտակից, միաբան։ |
| ՀԱՄԱՉԱՐՉԱՐ, ա. Միեւնոյն կերպով՝ միասին չարչարուող, չարչարակից։ |
| ՀԱՄԱՉԱՐՉԱՐԱՆՔ, ա. Միեւնոյն կերպով՝ միասին չարչարուող, չարչարակից։ |
| ՀԱՄԱՉԱՓ, ա. Միեւնոյն չափն ունեցող, հաւասարաչափ, զուգաչափ, համեմատ։ |
| ՀԱՄԱՉԱՓՈՒԹԻՒՆ, գ. Համաչափ՝ հաւասարաչափ՝ չափակից լինելը, հաւասարաչափութիւն, չափակցութիւն։ |
| ՀԱՄԱՉՈՒԵԼ, եցի, չ. Միասին չուել։ |
| ՀԱՄԱՊԱՅԾԱՌ, ա. 1. Համակ՝ բոլորովին պայծառ, ամենուրեք պայծառութիւն՝ լոյս սփռող։ 2. Շատ պայծառ, շողշողուն, երփներանգ։ |
| ՀԱՄԱՊԱՇՏՕՆ, ա. 1. Միեւնոյն պաշտօնն ունեցող, պաշտօնակից։ 2. Միեւնոյն բանը պաշտող։ |
| ՀԱՄԱՊԱՏԻՒ, տուի, տուաց կամ տուոց, ա. 1. Միեւնոյն պատիւն ունեցող, հաւասար պատուի արժանի, պատուակից, փառակից։ 2. (յունական ոճով) Հաւասար, համարժէք։ |
| ՀԱՄԱՊԱՏՇԱՃԵՑՈՒՑԵԱԼ, ա. Պատշաճեցրած, յարմարեցրած։ |
| ՀԱՄԱՊԱՏՈՒԱԲԱՐ, ՀԱՄԱՊԱՏՈՒԱՊԷՍ, մ. Համապատիւ կերպով, իբրեւ համապատիւ, հաւասարապէս։ |
| ՀԱՄԱՊԱՏՈՒԵԱԼ, ա. Հաւասար պատուով՝ հաւասարապէս պատւուած, համապատիւ։ |
| ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Համապատիւ լինելը, հաւասար պատիւ ունենալը, հաւասարութիւն, փառակցութիւն։ |
| ՀԱՄԱՊԱՐԻՍՊ, ա. Ընդհանուր պարսպի մէջ եղող. նոյն տան մէջ եղող, յարկակից։ |
| ՀԱՄԱՊԱՐՓԱԿ, ա. Բոլորովին կամ ամեն ինչ պարփակող։ |
| ՀԱՄԱՊԵՏԱԿԱՆ, տե՛ս ԱՍՏՈՒԱԾՊԵՏԱԿԱՆ։ |
| ՀԱՄԱՋԻՆՋ, տե՛ս ՀԱՄԱՅՆԱՋԻՆՋ։ |
| ՀԱՄԱՋՆՋԱԿԱՆ, ՀԱՄԱՋՈՒՆՋ, տե՛ս ՀԱՄԱՅՆԱՋԻՆՋ։ |
| ՀԱՄԱՌՕՏ, ի, ից, ա. 1. Քիչ խօսքերով արտայայտուած, կարճառօտ, կարճ։ 2. Ամփոփ, սեղմ։ 3. Կարճ եւ ազդու, վճռական, հատու։ 4. մ. Համառօտ կերպով, համառօտակի. անվրէպ, փութով։ |
| ՀԱՄԱՌՕՏԱԲԱՐ, մ. Համառօտ կերպով, համառօտակի։ |
| ՀԱՄԱՌՕՏԱԳԻԾ, ՀԱՄԱՌՕՏԱԳԻՐ, ա. Համառօտ՝ կարճ գրուած։ |
| ՀԱՄԱՌՕՏԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի կամ շատ համառօտ։ |
| ՀԱՄԱՌՕՏԱԽՆԴԻՐ, ա. Կտրուկ՝ ազդու դատ փնտրող, արագ վճռող՝ քննող։ |
| ՀԱՄԱՌՕՏԱՊԷՍ, տե՛ս ՀԱՄԱՌՕՏԱԲԱՐ։ |
| ՀԱՄԱՌՕՏԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Համառօտասէր լինելը, համառօտ խօսել կամ գրել սիրելը, համառօտախօսութիւն։ |
| ՀԱՄԱՌՕՏԵԼ, եցի, ն. 1. Համառօտ՝ կարճ դարձնել, կարճացնել, կարճել, ամփոփել, բովանդակել, պակասեցնել, քչացնել։ 2. Կրճատել, զանց առնել, բաց թողնել։ 3. Քննել, զննել այցելութեամբ։ |
| ՀԱՄԱՌՕՏԻՉ, ա. Որ համառօտում է, համառօտող։ |
| ՀԱՄԱՌՕՏԻՒ, ՀԱՄԱՌՕՏԻՒՔ, մ. Համառօտ խօսքերով, համառօտակի։ |
| ՀԱՄԱՌՕՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Համառօտ լինելը, կարճութիւն։ 2. Մի ընդարձակ գրուածքի ամփոփ շարադրանք։ |
| ՀԱՄԱՌՕՏՈՒՄՆ, տման, գ. Համառօտելը, համառօտուելը, վերացնելը, վերանալը։ |
| ՀԱՄԱՍԵՂԱՆ, ա. Նոյն սեղանից կերակրուող, սեղանակից, հացակից։ |
| ՀԱՄԱՍԵՌ, ի, ից, ա. 1. Միեւնոյն սեռին կամ ցեղին՝ տեսակին պատկանող, համատեսակ, համանման։ |
| ՀԱՄԱՍԵՌՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Համասեռ լինելը։ 2. Համասեռութիւնից առաջացած ընտանութիւն, գութ։ |
| ՀԱՄԱՍԵՐ, ա. Նոյն ծագումից սերուած, համազգի, համասեռ։ |
| ՀԱՄԱՍԵՐՄ, ա. 1. Միեւնոյն սերմից, հարազատ։ 2. Երկուորեակ։ |
| ՀԱՄԱՍՆԵԱԼ, ՀԱՄԱՍՆՈՒՆԴ, ՀԱՄԱՍՈՒՆ, ա. 1. Միասին սնուած, սննդակից։ 2. փխբ. Համանըման, համաբարոյ։ |
| ՀԱՄԱՍՊՐԱՄ, (պհլ.), ա. Անուշաբոյր, անուշահոտ, հոտաւէտ (ծաղիկների մասին)։ |
| ՀԱՄԱՍՏԵՂԾ, ա. Միասին ստեղծուած, փխբ. ընդաբոյս, բնածին։ |
| ՀԱՄԱՍՓԻՌ, ՀԱՄԱՍՓԻՒՌ, ա. 1. Ամեն տեղ՝ ամենուրեք սփռուած, չորս կողմը տարածուած, համածաւալ, համատարած։ 2. մ. Ամեն տեղ՝ ամենուրեք սփռելով՝ տարածելով՝ ծաւալելով. ցրիւ։ |
| ՀԱՄԱՎԱՐ, (պհլ.), ա. մ. Հաւասարաչափ։ Ընդ դեղնագոյն փետուրս փոքր ինչ կանաչութիւն համավար խառնեալ արտաքս ճողճէր (Կղնկտ., Բ, 28)։ |
| ՀԱՄԱՎԿԱՅ, ա. մ. Միասին կամ նոյն բանը վկայող՝ վկայելով։ |
| ՀԱՄԱՎՏԱԿ, ա. Միեւնոյն վտակից՝ նոյն աղբիւրից բխող։ |
| ՀԱՄԱՏԱԿ, ի, աց, գ. Զարդ՝ բազմատեսակ ակնեղէններով, մարգարիտների շարան։ |
| ՀԱՄԱՏԱՐԱԾ, ի, ից, ա. 1. Ամեն կողմ՝ ամենուրեք տարածուած, համասփիւռ, լայնատարած, լայնածաւալ։ 2. Համընդհանուր, ընդհանրական։ 3. մ. Համատարած կերպով։ 4. գ. տե՛ս ՀԱՄԱՏԱՐԱԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՄԱՏԱՐԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Համատարած ջուր, մեծ ծով, օվկիանոս. խոր անդունդներ։ |
| ՀԱՄԱՏԱՐՐ, րեր, րերց, ա. Միեւնոյն տարրերից բաղկացած, համանիւթ, համանման։ |
| ՀԱՄԱՏԱՐՐԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ համատարր, ազգակցապէս։ |
| ՀԱՄԱՏԵՍԱԿ, ի, աց, ա. Նոյն տեսակի, նոյնակերպ, համանման։ |
| ՀԱՄԱՏԻՊ, ա. Նոյն տիպի կամ կերպարանքի, համաձեւ, համանման, նման։ |
| ՀԱՄԱՏԻՔ, տիոց, ա. Նոյն տարիքի, հասակակից։ |
| ՀԱՄԱՏՆՕՐԻՆԻԼ, եցայ, չ. Իր տնօրէնութեամբ նմանուել ուրիշին։ |
| ՀԱՄԱՏՈՀՄ, ի, ից, ա. Նոյն տոհմից, տոհմակից, ազգակից, համազգի, համասեր, համասեռ։ |
| ՀԱՄԱՏՈՀՄԵԱՅ, ՀԱՄԱՏՈՀՄԻԿ, տե՛ս ՀԱՄԱՏՈՀՄ։ |
| ՀԱՄԱՏՈՒՐՔ, գ. յոգն. Ընդհանուր գծեր՝ յատկութիւններ, կամ ընդհանուրից վկայուած տեղեկութիւններ (անստոյգ նշ.)։ |
| ՀԱՄԱՐ, (պհլ.), ոյ, ոց, կամ ու, ուց, կամ ի, գ. 1. Թիւ, գումար, քանակ։ 2. Թուարկում, հաշւում, հաշուելը, հաշիւ։ 3. Հաշուետուութիւն, հաշիւների քննութիւն, պատասխանատուութիւն։ 4. Ինչ որ հաշուի պէտք է առնել, բանի տեղ դնելը, համարում, յարգ, վարկ, արժէք։ 5. Համեմատութիւն, կարգ, դաս։ |
| ՀԱՄԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաշիւ տեսնելը, քննութիւն կատարելը։ |
| ՀԱՄԱՐԱԿԱՐ, (պհլ.), ի, ա. Հաշիւները վարող, հաշուառում կատարող (պաշտօնեայ), հաշուարար, հաշուապահ, հաշուորդ։ |
| ՀԱՄԱՐԱՀԱՏ, ի, տե՛ս ՀԱՄԱՐԱԴՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՄԱՐԱՌՈՒ, ի, աց, ա. Համար՝ հաշիւ պահանջող, հաշուետես։ |
| ՀԱՄԱՐԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Համարառու լինելը, հաշիւ պահանջելը։ |
| ՀԱՄԱՐԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաշիւ տալը, հաշուետուութիւն։ |
| ՀԱՄԱՐԱՐՉՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Միասին արարչագործելը, արարչակից լինելը։ |
| ՀԱՄԱՐԵԱ՛ ԹԷ, մ. Այնպէս համարի՛ր թէ, գրեթէ։ |
| ՀԱՄԱՐԵԼ, եցի եւ եցայ, հբ. 1. Համրել, թուել, հաշուել, քանակը որոշել։ 2. Կարծել, ենթադրել։ 3. Ընդունել, դիտել իբրեւ, սեպել։ |
| ՀԱՄԱՐԻՒՆ, ա. Միեւնոյն արիւնից, արիւնակից, հարազատ։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿ, ա. 1. Բոլորովին արձակ, ընդարձակ։ 2. Առանց արգելքի, անարգել, ազատ։ 3. Աներկիւղ, անվեհեր, անվախ, յանդուգն, վստահ։ 4. գ. Համարձակութիւն, թոյլտուութիւն, ազատութիւն։ 5. մ. Համարձակ կերպով, առանց քաշուելու, աներկիւղաբար, անխափան, վստահօրէն։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԱԲԱՐ, մ. Համարձակ կերպով, համարձակօրէն։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԱԲԵՐԱՆ, տե՛ս ՀԱՄԱՐՁԱԿԱԽՕՍ։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԱԳՈՅՆ, ՀԱՄԱՐՁԱԿԱԳՈՅՆՍ, ա. մ. Աւելի համարձակ՝ համարձակաբար։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԱԴԷՄ, ա. մ. Համարձակ դէմքով, անվեհեր կերպարանքով, ճակատը բաց։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԱԽՕՍ, ա. Համարձակ խօսող, խօսելու մէջ անվեհեր, աներկիւղ։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԱԿԱՆ, ա. Համարձակ։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԱՀԱՅԵԱՅ, եցի, ցաց, ա. Համարձակ հայեացք ունեցող, համարձակ նայող, յստակ՝ պարզ աչքերով։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԱՁԱՅՆ, ա. մ. Համարձակ եւ յստակ ձայնով, համարձակ կերպով։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԱՄԱՐՏ, ա. Համարձակ մարտնչող, անվեհեր, արի։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԱՊԷՍ, մ. Համարձակ կերպով, համարձակօրէն։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԱՏԵՍ, ա. Համարձակ տեսք ունեցող, համարձակահայեաց։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԱՓԱՅԼ, ա. Համարձակ՝ պայծառ փայլող, մեծապայծառ։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԵԼ1, եցի, ն. 1. Համարձակ դարձնել, համարձակութիւն տալ։ 2. Ազատութիւն տալ, իրաւունք տալ, թոյլ տալ։ 3. Վստահեցնել, քաջալերել։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Համարձակ լինել, համարձակութիւն զգալ՝ վստահութիւն ունենալ որեւէ բան անելու կամ ասելու։ 2. Քաջալերուել, յուսով զօրանալ։ 3. Չքաշուել, յանդգնել, ժպրհել։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՀԱՄԱՐՁԱԿԵԼ1։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿԻՉ, ա. Համարձակութիւն տուող, թոյլատրող։ |
| ՀԱՄԱՐՁԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Համարձակ լինելը, անվեհերութիւն, աներկիւղութիւն, արիութիւն, վստահութիւն։ 2. Թոյլտուութիւն, իրաւունք, ազատութիւն։ 3. Յանդգնութիւն, լրբութիւն։ |
| ՀԱՄԱՐՄԱՏ, ա. Միեւնոյն արմատից, տնկակից։ |
| ՀԱՄԱՐՈՂ, ի, աց, ա. գ. 1. Թուաբան, մաթեմատիկոս. աստղաբաշխ։ 2. Անանիա Շիրակացու մակդիրը՝ իբրեւ մաթեմատիկոսի։ |
| ՀԱՄԱՐՈՂԱԿԱՆ, ա. Թուաբանական։ |
| ՀԱՄԱՐՈՂԱԿԱՆՆ, ՀԱՄԱՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Թուաբանութիւն, մաթեմատիկա։ |
| ՀԱՄԱՐՈՒԵՍՏ, ի, ից, ա. Միեւնոյն արուեստը կամ արհեստն ունեցող, արհեստակից։ |
| ՀԱՄԱՑԵՂ, ի, ից, ա. Միեւնոյն ցեղից, համատոհմ, համազգի, ազգակից՝ մերձաւոր կամ հեռաւոր։ |
| ՀԱՄԱՑԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Համացեղ լինելը, ազգակցութիւն։ |
| ՀԱՄԱՓԱՌ, ի, աց, ա. 1. Հաւասար փառքով, միեւնոյն փառքն ունեցող, փառակից։ 2. (յունական ոճով) Համամիտ, միաբան, ուղղափառ։ |
| ՀԱՄԱՓԱՌԱԿԱՆ, տե՛ս ՀԱՄԱՓԱՌ (1)։ |
| ՀԱՄԱՓԱՌԵԼ, եցի, չ. (յունական ոճով) Միաբանել (դաւանաբանական հարցերում)։ |
| ՀԱՄԱՓԹԻԹ, ա. Ամբողջապէս կամ միասին փթթած՝ ծաղկած։ |
| ՀԱՄԱՓՈԽԵԼ, եցի, ն. Փոխել համաձայն մի բանի, հետզհետէ փոփոխել։ |
| ՀԱՄԱՔԱՄՈՒԱԾ, ոյ կամ ի, գ. Քամելուց յետոյ մնացած թանձր հիւթը, քամուկ, դիրտ։ |
| ՀԱՄԱՔԱՏԱԿ, ա. Համանման, հար եւ նման, բոլորովին նման։ |
| ՀԱՄԱՔԱՏԱԿԵԼ, եցի, ն. Նմանեցնել, նմանել։ |
| ՀԱՄԲ, ի, ից, գ. Խումբ (անստոյգ նշ.)։ |
| ՀԱՄԲԱԿ, ի, աց, ա. գ. 1. Նորածին երեխայ։ 2. Դեռահաս երեխայ, մանուկ։ 3. Պատանի, երիտասարդ։ 4. Զաւակ, որդի։ 5. Աշակերտ։ 6. Դուստր, աղջիկ։ 7. Թերուս, թերավարժ, տգէտ, իմաստակ։ |
| ՀԱՄԲԱԿԱԲԱՐ, մ. Համբակի նման՝ պէս, երեխայաբար, տխմարաբար։ |
| ՀԱՄԲԱԿԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի համբակ։ |
| ՀԱՄԲԱԿԱԿԱՆ, ա. Համբակին յատուկ՝ վերաբերող, համբակի։ |
| ՀԱՄԲԱԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Համբակ դառնալ, երեխայութիւն՝ երեխայական գործեր անել։ |
| ՀԱՄԲԱԿԵԱԼ, ա. Համբակ դարձած, մի քիչ մեծացած։ |
| ՀԱՄԲԱԿՕՐԷՆ, մ. Համբակի՝ թերուսի նման, համբակաբար։ |
| ՀԱՄԲԱՌՆԱԼ1, բարձի, բա՛րձ, ձեալ, ն. Վեր բարձրացնել, բարձրացնել։ |
| ՀԱՄԲԱՌՆԱԼ2, բարձայ, ձի՛ր, ձեալ, չ. 1. Վեր բարձրանալ, բարձրանալ։ 2. Գլուխ բարձրացնել, հզօրանալ, զօրանալ։ 3. (կրօն.) Վերանալ (երկինք)։ |
| ՀԱՄԲԱՐ, (պրսկ.), ոյ, ոց կամ աց, գ. 1. Մթերանոց, շտեմարան, պահեստ, ամբար։ 2. Ամբարուած կենսամթերք, պաշարեղէն, պաշար։ |
| ՀԱՄԲԱՐԱԾՈՒ, ի, աց, ա. Համբար՝ մթերք՝ պաշար բերող՝ մատակարարող։ |
| ՀԱՄԱԲԱՐԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Շտեմարան։ 2. Մատակարար, կերակրիչ։ |
| ՀԱՄԲԱՐԱԿԱԼ, ա. Մթերք պահող, մատակարար, կերակրիչ։ |
| ՀԱՄԲԱՐԱԿԱՊԵՏ, (պհլ.), տե՛ս ԱՄԲԱՐԱԿԱՊԵՏ եւ ԱՄԲԱՐԱՊԵՏ։ |
| ՀԱՄԲԱՐԱՆ, գ. Մօր արգանդ։ |
| ՀԱՄԲԱՐԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Համբարը (2) կուտակելու՝ պահելու տեղ, մթերանոց, շտեմարան, պահեստ։ |
| ՀԱՄԲԱՐԱՊԱՆ, (պհլ.), գ. Համբարի պահապան։ |
| ՀԱՄԱԲԱՐԱՊԵՏ, գ. Շտեմարանի՝ պահեստի պետ՝ վերակացու, պահեստապետ։ |
| ՀԱՄԲԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Համբար՝ պաշար՝ կենսամթերք հաւաքել, շտեմարանել, մթերել։ 2. Ընդհանրապէս՝ հաւաքել, ժողովել, կուտակել, դիզել, պահել։ |
| ՀԱՄԲԱՐԻ, րւոյ, րեաց, տե՛ս ՀԱՄԲԱՐՈՒ։ |
| ՀԱՄԲԱՐՁԱԲԵՐՁ, ա. Խիստ բարձր կամ բարձրացած, բարձրաբերձ, վերամբարձ։ |
| ՀԱՄԲԱՐՁԱԽՕՍԱԿԱՆ, ա. Մթնոլորտային երեւոյթներին վերաբերող՝ յատուկ, օդերեւութաբանական։ |
| ՀԱՄԲԱՐՁՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Վեր բարձրացնելու կարողութիւն։ |
| ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄՆ, ձման, գ. 1. Վեր բարձրացնելը։ 2. Վեր բարձրանալը՝ ելնելը, վերանալը։ 3. (կրօն.) Քրիստոսի երկինք վերանալը, համբարձում։ |
| ՀԱՄԲԱՐՁՉԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ համբարձիչ՝ համբարձող, վեր բարձրացնելով, համբառնալով։ |
| ՀԱՄԲԱՐՈՑ, ի, աց, տե՛ս ՀԱՄԲԱՐԱՆՈՑ։ |
| ՀԱՄԲԱՐՈՒ, (պհլ.), րուի, րուաց, գ. Ջրային կամ ցամաքային խառնակ կենդանի՝ թէ իրական եւ թէ մտացածին, հրէշ, ճիւաղ, յուշկապարիկ, պարիկ։ |
| ՀԱՄԲԱՐՏԱԿ, տե՛ս ԱՄԲԱՐՏԱԿ։ |
| ՀԱՄԲԱՐՏԱԿԵԱԼ, ա. Ամբարտակի՝ պարսպի նման կամ ամբարտաւան կերպով կանգնած։ |
| ՀԱՄԲԱՒ, ոյ, ոց, կամ ու, ուց, կամ ի, աց, գ. 1. Ամենուրեք կամ հեռուները տարածուող լուր։ 2. Լուր, տեղեկութիւն։ 3. Բարի անուն, հռչակ։ |
| ՀԱՄԲԱՒԱԲԵՐ, ա. գ. Համբաւ՝ լուր բերող, լրաբեր, բանբեր։ |
| ՀԱՄԲԱՒԱԿԱՆ, ա. Համբաւի բնոյթ ունեցող, համբաւուած, փխբ. չստուգուած։ |
| ՀԱՄԲԱՒԱԿՈԾ ԱՌՆԵԼ, Համբաւներով՝ լուրերով աղմուկ բարձրացնել, համբաւ՝ լուր տարածել, համբաւել։ |
| ՀԱՄԲԱՒԱՀԱՆ, ա. Համբաւ հանող, սուտ լուր տարածող։ |
| ՀԱՄԲԱՒԱՏԵՆՉ, ա. Իր համբաւով տենչալի դարձած, շատ համբաւուած, մեծահամբաւ, հռչակաւոր։ |
| ՀԱՄԲԱՒԱՒՈՐ, ա. Համբաւուած, շատ տեղ տարածուած, հռչակուած։ |
| ՀԱՄԲԱՒԵԼ, եցի, ն. Համբաւ՝ լուր տարածել (մէկի կամ մի բանի մասին), հռչակել, յայտարարել, կոչել։ |
| ՀԱՄԲԵՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Որտեղ պահանջւում է համբերութիւն, համբերութիւն պահանջող։ 2. Համբերութիւն ունեցող, համբերատար, համբերող։ |
| ՀԱՄԲԵՐԱՊԱՏ, ուղղելի՝ ՀԱՄԲԵՐԱՊԱՐՏ, ա. Ինչին մարդ պարտաւոր է համբերել (մահի մասին)։ |
| ՀԱՄԲԵՐԱՏԱՐ, ա. Համբերութեամբ տանող՝ կրող, համբերող։ |
| ՀԱՄԲԵՐԱՏԱՐՐ, ա. Համբերութեան մէջ կայուն, հաստատ։ |
| ՀԱՄԲԵՐԵԼ, բերի, բե՛ր. եւ բերեցի, բերեա՛, չ. 1. Վիշտը կամ նեղութիւնը անտրտունջ տանել, դիմանալ, տոկալ, հանդուրժել։ 2. Անխռով եւ յուսով սպասել։ 3. Իրեն զսպել՝ յետ պահել մի բան անելուց, ժուժկալել։ |
| ՀԱՄԲԵՐԵԼԻՔ, լեաց, գ. Բաներ, որոնց պէտք է համբերել, համբերելու բաներ, տանելիք, կրելիք։ |
| ՀԱՄԲԵՐՈՂ, ի, աց, ա. Որ համբերում է, համբերութիւն ունեցող, համբերատար։ |
| ՀԱՄԲԵՐՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ՀԱՄԲԵՐԱԿԱՆ (1)։ |
| ՀԱՄԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Համբերելը, համբերելու ուժ՝ կարողութիւն՝ յատկութիւն, տոկունութիւն։ |
| ՀԱՄԲՈՅՐ, բուրի, րից, գ. 1. Շրթունքներով հպուելը մէկին կամ մի բանի որպէս սիրոյ՝ փաղաքշանքի՝ բարեկամութեան եւն արտայայտութիւն, համբուրելը, պաչ։ 2. Սէր, միութիւն, հաշտութիւն, միաբանութիւն։ 3. Ընտել՝ ընտելացած լինելը, ընտելութիւն, ընտանութիւն (կենդանիների մասին)։ 4. Հանդարտութիւն, մեղմութիւն։ 5. Տաղաչափական հատած՝ բաղկացած երկու երկար վանկից։ 6. ա. Հաշտ, սիրով, միաբան, միակամ, համամիտ։ 7. Ընտել, ընտելացած, հանդարտ, հեզ։ |
| ՀԱՄԲՈՒՆ, մ. 1. Բնաւ, ամենեւին, բոլորովին։ 2. ա. տե՛ս ՀԱՄԱԲՈՒՆ։ |
| ՀԱՄԲՈՒՐԱԿԱՆ, ա. Համբուրելի, ցանկալի, ըղձալի։ |
| ՀԱՄԲՈՒՐԱՍԷՐ, ա. Սէր՝ հաշտութիւն սիրող, բարեսէր, մարդասէր, բարեմոյն։ |
| ՀԱՄԲՈՒՐԵԼ, եցի, ն. 1. Համբոյր տալ, պաչել։ 2. փխբ. Սիրել, սիրով կապուել մէկի կամ մի բանի հետ, յարել։ 3. փխբ. Ընդունել, համակուել, ճաշակն առնել։ |
| ՀԱՄԲՈՒՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ընտանի՝ ընտել դարձնել, ընտելացնել, սովորեցնել։ |
| ՀԱՄԲՈՒՐՈՒՄՆ, րման, գ. Համբուրելը, համբոյր։ |
| ՀԱՄԳՈՒՆԴ, տե՛ս ՀԱՄԱԳՈՒՆԴ։ |
| ՀԱՄԵԼ, տե՛ս ՀԱՄԵՄԵԼ։ |
| ՀԱՄԵՂ, ա. Համով, փխբ. ախորժելի, դուրեկան։ |
| ՀԱՄԵՂԱԲԱՐ, մ. ա. Համեղ կերպով, քաղցր եւ ախորժալուր ոճով։ |
| ՀԱՄԵՂԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի համեղ։ |
| ՀԱՄԵՂԱՀԱՄ, ա. Լաւ՝ անուշ համ ունեցող, ճաշակելու համար ախորժելի, համով։ |
| ՀԱՄԵՂԱՃԱՇԱԿ, ա. Լաւ՝ անուշ համ ունեցող, ճաշակելու համար ախորժելի, համով։ |
| ՀԱՄԵՂԱՃԱՇԱԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Համեղաճաշակ լինելը, համեղութիւն։ |
| ՀԱՄԵՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Համեղ՝ ախորժահամ դառնալ, համովանալ։ |
| ՀԱՄԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Համեղ՝ ախորժահամ լինելը, համովութիւն, քաղցրութիւն։ |
| ՀԱՄԵՄԱՆՔ, տե՛ս ՀԱՄԵՄՔ։ |
| ՀԱՄԵՄԱՏ, ի, ից, ա. 1. Իրար պատշաճող՝ համապատասխան, զուգաչափ, զուգակշիռ։ 2. Յարմար, մէկը միւսի հետ կապուող։ 3. Նման, համանման, հաւասար, նմանօրինակ, նոյնպիսի։ 4. նխդ. Համաձայն, ըստ։ |
| ՀԱՄԵՄԱՏԱԲԱՐ, մ. Նոյն՝ նմանօրինակ կերպով, եղածին համեմատ։ |
| ՀԱՄԵՄԱՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Համեմատութեան վրայ հիմնուած, բաղդատական։ |
| ՀԱՄԵՄԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Բաղդատել, զուգադրել, նմանեցնել։ 2. Նման՝ հաւասար համարել, համեմատ գտնել։ |
| ՀԱՄԵՄԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Համեմատելը, համեմատուելը, բաղդատութիւն։ 2. Համեմատ՝ նման լինելը, զուգակշռութիւն, զուգաչափութիւն։ 3. Յարմարութիւն, պատշաճութիւն, ներդաշնակութիւն։ |
| ՀԱՄԵՄԱՒՈՐ, ա. Համեմներ պարունակող, ախորժելի։ |
| ՀԱՄԵՄԵԼ, եցի, ն. 1. Համեմունքով համ տալ, ախորժահամ դարձնել։ 2. փխբ. Ախորժելի՝ հաճելի դարձնել կողմնակի միջոցներով։ |
| ՀԱՄԵՄԻՉ, ա. Համ տուող, համեմող (աղ)։ |
| ՀԱՄԵՄՔ, մոց կամ մաց, մօք, գ. 1. Համեմունք։ 2. Համեղ՝ ընտիր կերակուրներ։ 3. Վարպետ խոհարար։ |
| ՀԱՄԵՍՏ, ի, ից, ա. 1. Զգաստ, պարկեշտ, ամօթխած, հեզ։ 2. Չափաւոր, խոհական, խոհեմ, զգօն։ |
| ՀԱՄԵՍՏԱԲԱՐ, մ. Համեստ կերպով։ |
| ՀԱՄԵՍՏԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի համեստ։ |
| ՀԱՄԵՍՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Համեստ դառնալ, զգաստանալ, զգօնանալ։ |
| ՀԱՄԵՍՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Համեստ դարձնել, զգաստացնել, զգօնացնել։ |
| ՀԱՄԵՍՏԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ համեստացնում է, համեստացնող։ |
| ՀԱՄԵՍՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Համեստ լինելը, զգաստութիւն, պարկեշտութիւն։ |
| ՀԱՄԵՏ, գ. Գրաստի թամբ, կորդին, փալան։ |
| ՀԱՄԵՏԵԼ, եցի, ն. Համետ դնել գրաստի վրայ, փալանել։ |
| ՀԱՄԵՐԱՄ, մ. Ամբողջ երամով։ |
| ՀԱՄԵՐԵՍԱՆԱԿ ԸՆԹԱՆԱԼ, Իրար հետ՝ միասին ընթանալ, զուգընթանալ։ |
| ՀԱՄԸՆԹԱՑ, ա. մ. Միասին ընթացող՝ ընթանալով, զուգընթաց։ |
| ՀԱՄԻՄԱՑ, ա. Ուրիշի նման հասկացող՝ մտածող, մէկ մտքի՝ մէկ խելքի տէր, համամիտ, համախոհ։ |
| ՀԱՄԻՄԱՑԱԿԱՆ, ա. Համախոհական, միաբանական։ |
| ՀԱՄԻՄԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Համիմաց՝ համամիտ՝ համակամ լինելը, համախոհութիւն, համակամութիւն։ |
| ՀԱՄՀԱՐԶ, տե՛ս ՀԱՄԱՀԱՐԶ։ |
| ՀԱՄՀՕՐԵԱՅ, տե՛ս ՀԱՄԱՀԱՅՐ։ |
| ՀԱՄՆՇԱՆ, տե՛ս ՀԱՄԱՆՇԱՆ։ |
| ՀԱՄՇԻՐԱԿ, (պհլ.), գ. Կաթնակից, կաթնեղբայր։ |
| ՀԱՄՈԶԱԿԵՐ, (պրսկ.), ի, աց, ա. Համոզող, յորդորող, խրատատու։ |
| ՀԱՄՈԶԵԼ, եցի, ն. Միջնորդելով եւ խրատելով համաձայնեցնել՝ հաւանութեան բերել, յորդորել, խաղաղացնել, հաշտեցնել։ |
| ՀԱՄՈԶԻՉ, ա. Համոզող, խաղաղարար, հաշտեցուցիչ։ |
| ՀԱՄՈԼՈՐԱԿ, ի, աց, գ. Միանման ոլորակ՝ ձայնարձակութիւն։ |
| ՀԱՄՈՅ, ա. Կանոնաւոր, չափաւոր։ |
| ՀԱՄՈՒՆԱԿ, ա. Նոյնօրինակ, նոյնպիսի, նման։ |
| ՀԱՄՈՒՌՆ, գ. Ամբողջ՝ ընդհանուր բազմութիւն։ |
| ՀԱՄՏԱԿ, ՀԱՄՏԱԿՔ, տե՛ս ՀԱՄԱՏԱԿ։ |
| ՀԱՄՏԻԿ, ա. Համապատիւ։ (Ոսկ. պօղ. Բ, 603-4, ՀԱԲ)։ |
| ՀԱՄՐ, մեր, երց, ա. 1. Խօսելու կարողութիւնից զուրկ, մունջ։ 2. փխբ. Անխօս, անձայն, լռին, լուռ։ |
| ՀԱՄՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Համր դառնալ, խօսելու կարողութիւնից զրկուել, խօսել չկարողանալ, լեզուն կապուել, պապանձուել, կարկամել։ |
| ՀԱՄՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Համր դարձնել, պապանձեցնել, լռեցնել։ |
| ՀԱՄՐԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ՀԱՄՐԱՆԱԼ։ |
| ՀԱՄՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Համր լինելը, անխօսութիւն։ |
| ՀԱՄՔ, գ. Սեռական օրգան (արական կամ իգական)։ |
| ՀԱՄՕՐԷՆ, ա. 1. Ամբողջ, բոլոր, բովանդակ, ամենայն, ընդհանուր, համայն։ 2. մ. Ամբողջապէս, բոլորովին, առհասարակ, ընդհանրապէս, միանգամայն, համակ։ |
| ՀԱՅ, ոյ, Հայք, յոց, ա. 1. Հայերին յատուկ՝ վերաբերող, հայկական։ 2. Հայոց լեզուին յատուկ՝ վերաբերող, հայերէն։ 3. գ. Հայոց ազգը, հայ ժողովուրդը։ |
| ՀԱՅԱԲԱՐԲԱՌ, ա. Հայերէն խօսող, հայախօս։ |
| ՀԱՅԱԶՈՒՆ, ա. Հայ ծագումով, հայազգի։ |
| ՀԱՅԱԿԱՆ, տե՛ս ՀԱՅԿԱԿԱՆ։ |
| ՀԱՅԱԿՈՂՄՆ, գ. Հայերի բնակութեան կողմը, հայկական կողմ։ Ի չքմէղս առեալ զնա ածէր ի հայակողմն ի հողն հարեալ յատակն (Բուզ., Դ, ԾԴ)։ |
| ՀԱՅԱԿՈՅՏ, ա. Հայերից խմբուած՝ կազմուած, հայախումբ։ |
| ՀԱՅԱՍՏԱՆ, ա. Հայ, հայկական։ |
| ՀԱՅԱՍՏԱՆԵԱՅՔ, եայց կամ եաց, եօք, գ. Հայաստանի բնակիչներ, հայ ժողովուրդ, հայ ազգ։ |
| ՀԱՅԱՏԱԿ, հաւանաբար՝ ՀԱՅԱՅԱՏԱԿ, գ. Յատակի մաս, որ ծածկուած է հայկական՝ Հայաստանից բերուած հողով։ Տարցես ի հայատակսն ի հարեալ հողոյն (Բուզ., Դ, ԾԴ)։ |
| ՀԱՅԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Տեսանելիք, աչք։ |
| ՀԱՅԱՑԻ, ա. գ. Հայ, հայաստանցի։ |
| ՀԱՅԵԱՑՔ, եցից, ցիւք, գ. Նայուածք, նայելու եղանակը։ |
| ՀԱՅԵԼ, (իմ), եցայ, եա՛ց կամ եա՛, եցեալ, չ. 1. Նայել, մտիկ անել։ 2. Աչքերը վեր բարձրացնել, դէպի վեր նայել։ 3. Ուշադրութիւն դարձնել, դիտել, զննել։ 4. Ուշադիր՝ զգոյշ լինել, զգուշանալ։ 5. Ակնարկել, դիտաւորութիւն ունենալ, վերաբերուել։ 6. Հետամուտ լինել, աչք տնկել, ձգտել։ 7. նման. Ուղղուած՝ դարձած լինել դէպի։ 8. Յոյս կամ վախ ունենալ, աչք պահել, սպասել։ 9. հբ. Տեսնել։ |
| ՀԱՅԵԼԻ, լւոյ, լեաց, գ. 1. Ապակուց կամ այլ նիւթերից ողորկ մակերեւոյթ՝ դիմացը գտնուող առարկայի անդրադարձումը տեսնելու համար։ 2. ա. Թափանցիկ։ |
| ՀԱՅԵԿ, գ. Դիտարան, դիտանոց (նաւի)։ |
| ՀԱՅԵՐԷՆ, 1. մ. Հայոց լեզուով։ 2. րենի, ա. Հայկական, հայոց լեզուին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀԱՅԵՐԷՆԱԽՕՍ, ա. Հայերէն խօսող, հայախօս։ |
| ՀԱՅԵՑԱԾ, տե՛ս ՀԱՅԵՑՈՒԱԾ։ |
| ՀԱՅԵՑԱԿԱՆ, ա. Հայեցողական, դիտողական, զննողական, տեսական, մտաւոր, հոգեւոր։ |
| ՀԱՅԵՑԻԿ, ա. Որտեղից կարելի է նայել, լուսանցոյց (պատուհան)։ |
| ՀԱՅԵՑՈՂ, ի, աց, ա. Նայող։ |
| ՀԱՅԵՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ներքին՝ մտաւոր դիտում՝ զննութիւն, դատողութիւն։ |
| ՀԱՅԵՑՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Հայեացք, նայուածք, մի բանի վրայ նայելու եղանակը։ 2. Տեսք, առարկայի արտաքին կերպարանքը։ |
| ՀԱՅԵՑՈՒԹԻՒՆ, ՀԱՅԵՑՈՒՄՆ, տե՛ս ՀԱՅԵՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, ՀԱՅԵՑՈՒԱԾ։ |
| ՀԱՅԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Նայել տալ, մէկի հայեացքը՝ ուշադրութիւնը մի բանի վրայ դարձնել։ 2. Հակել՝ տրամադրել մի բանի, յօժարեցնել։ |
| ՀԱՅԹԱՅԹԱՄՏԵԼ, իլ, տե՛ս ՀԱՅԹԱՅԹԵԼ։ |
| ՀԱՅԹԱՅԹԱՆՔ, հաթայթանք, հեթեթանք, նաց, նօք, գ. 1. Հնարք, ջանք։ 2. Ճար, միջոց, դարման, դեղ։ 3. Պարէն, պիտոյք։ 4. Խորամանկ միջոցներ, հնարովի՝ կեղծ պատճառներ, պատճառանք։ |
| ՀԱՅԹԱՅԹԵԼ, եցի, ն. եւ չ. 1. Հնարել, ճարտարել, հնարք գործ դնել մի բան յաջողեցնելու համար, մտածելով գտնել, նիւթել։ 2. Միջոց՝ դարման գտնել, ձեռք բերել, ճարել։ |
| ՀԱՅԹԱՅԹՈՒՄՆ, թման, գ. Հայթայթելը, հայթայթանք։ |
| ՀԱՅԹՀԱՅԹԱՆՔ, ՀԱՅԹՀԱՅԹԵԼ, տե՛ս ՀԱՅԹԱՅԹԱՆՔ, ՀԱՅԹԱՅԹԵԼ։ |
| ՀԱՅԿ, ի, իւ, գ. (աստղգ.) Օրիոն համաստեղութիւնը։ |
| ՀԱՅԿԱԲԱՐ, մ. Հայկ նահապետի պէս, հսկայի նման, հսկայաբար։ |
| ՀԱՅԿԱԶԵԱՆՔ, եանց, գ. Հայ ազգը՝ ժողովուրդը։ |
| ՀԱՅԿԱԶՆ, զին, զունք, զանց, ՀԱՅԿԱԶՆԵԱՅ, յք, ա. Հայկի ազգից՝ ցեղից, ծագումով հայ, հայազգի։ |
| ՀԱՅԿԱԶՆԻ, նւոյ, ՀԱՅԿԱԶՈՒՆ, զնոյ, տե՛ս ՀԱՅԿԱԶՆ, ՀԱՅԿԱԶՆԵԱՅ։ |
| ՀԱՅԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հային վերաբերող՝ յատուկ, հայերէն։ |
| ՀԱՅԿԱՆՄԱՆ, ա. Հայկի նման, առաքինի, անձնագեղ, պայծառափայլ։ |
| ՀԱՅԿԱՉԱՓ, ա. Հայկի չափը՝ մեծութիւնն ունեցող, հսկայ հասակով, հսկայաձեւ, վիթխարի։ |
| ՀԱՅԿԱՍԻՐՏ, ա. Հայկի նման սիրտ՝ քաջութիւն ունեցող, անվեհեր, արի։ |
| ՀԱՅԿԵԱՆ, ա. 1. Հայկին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Հայկական, հայ։ |
| ՀԱՅՀՈՅԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հայհոյանք պարունակող։ 2. Հայհոյող, թշնամանող։ |
| ՀԱՅՀՈՅԱՆՔ, նաց, տե՛ս ՀԱՅՀՈՅՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՅՀՈՅԵԼ, եցի, ն. 1. Անարգել, նախատել, թշնամանել, վիրաւորական բան ասել մէկի՝ մի բանի մասին։ 2. Լկտի խօսքեր ասել, յիշոց տալ, անիծել։ 3. Չարախօսել, բամբասել, վատաբանել, պարսաւել։ 4. (եբրայական ոճով) Օրհնել։ |
| ՀԱՅՀՈՅԻՉ, յչի, չաց, ա. 1. Հայհոյող, նախատող, անարգող, թշնամանող։ 2. Հայհոյական։ |
| ՀԱՅՀՈՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հայհոյելը, հայհոյանք, թշնամանք, լուտանք, յիշոց։ 2. Չարախօսութիւն, բամբասանք, անէծք։ 3. Մոլար վարդապետութիւն, հերետիկոսական կարծիք։ |
| ՀԱՅ ՀՈՒՉ ԱՌՆԵԼ, Ծաղրել, այպանել։ |
| ՀԱՅՈՐԵԱՐ, որերոյ, գ. հաւաք. Հայեր, հայ ազնուականներ կամ իշխանաւորներ։ |
| ՀԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հայ լինելը, հայ ազգին պատկանելը։ 2. հաւաք. Հայեր։ |
| ՀԱՅՍ, ի, ից, գ. Ջրով շաղախուած եւ դեռ չխմորուած ալիւրի զանգուած։ |
| ՀԱՅՐ, հօր, հարբ կամ հարամբ, հարք, հարց կամ հարանց, գ. 1. Արու ծնող, զաւակ ունեցող տղամարդ։ 2. Աստուած, իբրեւ արարիչ ամենքի։ 3. Նախահայր, նահապետ։ 4. յոգն. Նախնիք, նախապապեր, պապեր։ 5. Վերակացու, տնօրէն. գլուխ, տէր, առաջնորդ։ 6. Աբբայ. վանական, միայնակեաց։ 7. Վարդապետ. հայրապետ։ 8. յոգն. (ասորական ոճով) Ծնողներ։ |
| ՀԱՅՐԱԲԱՐ, մ. 1. Հօր պէս, իբրեւ հայր։ 2. ա. Հայրական, հայրագութ։ |
| ՀԱՅՐԱԲԱՐՈՅ, կամ ՀԱՅՐԱԲԱՐՈՒ, ի, ից, ա. 1. Հօր բարքն ու բնաւորութիւնը ունեցող, հօրը նման։ 2. Հայրանման, հօրը նմանուող, իբրեւ հայր վարուող։ |
| ՀԱՅՐԱԲՈՒՂԽ, ա. Հայր աստծուց բխած՝ առաջ եկած։ |
| ՀԱՅՐԱԲՈՒՆ, ա. Հօր համար բնիկ՝ յատուկ, սեփական. հայրական, հայրենի։ |
| ՀԱՅՐԱԳԻՐ, ա. Իբրեւ հայր գրուած՝ համարուած։ |
| ՀԱՅՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հայրագիր լինելը, իբրեւ հայր համարուելը։ |
| ՀԱՅՐԱԶԱՏ, տե՛ս ՀԱՐԱԶԱՏ։ |
| ՀԱՅՐԱԶԵՂԾ, ա. Իր հօրը տանջող կամ սպանող, հայրատանջ, հայրատեաց։ |
| ՀԱՅՐԱԽԵՂԴ, ա. Իր հօրը խեղդող, հայրասպան։ |
| ՀԱՅՐԱԽՆԱՄ, ա. Հօր նման խնամող, հայրագութ։ |
| ՀԱՅՐԱԾԻՆ, ա. Հայր աստծուց ծնուած (Քրիստոսի մասին)։ |
| ՀԱՅՐԱԿԱՄ, ա. Հօր կամքով եղած՝ կատարուած։ |
| ՀԱՅՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հօրը յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Հօրը պատկանող՝ սեփական, հայրենի, հայրաբուն։ |
| ՀԱՅՐԱԿԵՐ, ա. Իր հօրն ուտող՝ սպանող (օձերի ձագերի մասին)։ |
| ՀԱՅՐԱԿՈՉ ԼԻՆԵԼ, Իր հօրը կանչել՝ ձայնել։ |
| ՀԱՅՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հայր լինել՝ դառնալ։ |
| ՀԱՅՐԱՆԱՐԳՈՒ, ա. Հօրը անարգող, հայրատեաց, հայրասպան։ |
| ՀԱՅՐԱՆՄԱՆ, ա. Իր հօր նման, հօրը նմանուող։ |
| ՀԱՅՐԱՆՈՒՆ, ա. Իր հօր անունը ունեցող կամ կրող։ |
| ՀԱՅՐԱՆՈՒՆԱԿԱՆ, ա. (քեր.) Հայրանուն նշանակող՝ ցոյց տուող (մասնիկ)։ |
| ՀԱՅՐԱՇԱՐԺ, ա. Հայր աստծուց շարժուած՝ առաջ եկած։ |
| ՀԱՅՐԱՊԱՏՈՒԷՐ, ա. Հօրից կամ առաջնորդից պատուիրուած։ |
| ՀԱՅՐԱՊԵՏ, ի, աց, գ. 1. Հայրերի՝ նախնիների պետ՝ առաջինը, նախահայր, նահապետ։ 2. Եկեղեցու հայրերի պետ, աւագ եկեղեցական, գլխաւոր եպիսկոպոս։ 3. Որեւէ եկեղեցու պետ, պատրիարք, կաթողիկոս, պապ։ |
| ՀԱՅՐԱՊԵՏԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ հայրապետ, հայրապետի նման։ |
| ՀԱՅՐԱՊԵՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հայրապետին յատուկ՝ վերաբերող, եպիսկոպոսապետական, եպիսկոպոսական։ |
| ՀԱՅՐԱՊԵՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. (եկեղց.) Հայրապետ դառնալ, հայրապետութիւն անել։ |
| ՀԱՅՐԱՊԵՏԱՆՈՑ, ՀԱՅՐԱՊԵՏԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Հայրապետի բնակարանը եւ նստավայրը, պատրիարքարան, կաթողիկոսարան։ |
| ՀԱՅՐԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հայրապետ (1, 2) լինելը։ 2. Պատրիարքութիւն, կաթողիկոսութիւն, եպիսկոպոսապետութիւն։ |
| ՀԱՅՐԱՊԷՍ, տե՛ս ՀԱՅՐԱԲԱՐ։ |
| ՀԱՅՐԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Իր հօրը սիրող։ |
| ՀԱՅՐԱՍՊԱՆ, ա. Հօրը սպանող։ |
| ՀԱՅՐԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հայրասպան լինելը, հօրը սպանելը։ |
| ՀԱՅՐԱՏԱՆՋ, ա. Իր հօրը տանջող՝ խոշտանգող՝ չարչարող։ |
| ՀԱՅՐԱՏԵԱՑ, ա. Հօրը ատող։ |
| ՀԱՅՐԱՏՈՒՆԿ, ա. Հայր աստծուց տնկուած։ |
| ՀԱՅՐԱՓԱՓԱԳ, ա. Հօրը փափագող։ |
| ՀԱՅՐԵՆԱԶԻՐԿ, ՀԱՅՐԵՆԱԶՈՒՐԿ, զրկի, կաց, ա. Հայրենի ժառանգութիւնից զրկուած։ |
| ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հօրը պատկանող՝ սեփական, հայրական, ծնողական, պապենական։ 2. Հայրենիքին յատուկ՝ վերաբերող՝ պատկանող, հայրենի։ |
| ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՏԱՐ, ա. Հօր կամքը կատարող կամ կատարելապէս հօրը նման։ |
| ՀԱՅՐԵՆԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Հայրենիքը սիրող, իր հայրենիքին եւ ազգին նուիրուած։ |
| ՀԱՅՐԵՆԱՏՈՒՐ, ՀԱՅՐԵՆԱՒԱՆԴ, ա. Իր հօրից եւ հայրերից՝ նախնիներից տրուած՝ աւանդուած՝ ժառանգուած, հայրենական։ |
| ՀԱՅՐԵՆԵԱՆ, ա. Հայրենի, հայրենական։ |
| ՀԱՅՐԵՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. 1. Հօրը պատկանող՝ սեփական, հայրական։ 2. Հայրերից՝ նախնիներից մնացած՝ աւանդուած, պապենական։ 3. Հարենիքին յատուկ՝ վերաբերող՝ պատկանող, հայրենական։ 4. Բնիկ, ազգային, սեփական։ |
| ՀԱՅՐԵՆԻՔ, նեաց, գ. 1. Հօրից մնացած՝ ժառանգած գոյք, հայրական ժառանգութիւն։ 2. Նախնիներ, հայրեր եւ նախահայրեր։ 3. Հայրենի գաւառ՝ երկիր, բնաշխարհ։ |
| ՀԱՅՐԻԿ, գ. 1. փղքշ. ՀԱՅՐ-ի։ 2. Յարգական կոչում, որով դիմում են ծերունիներին։ |
| ՀԱՅՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հայր լինելը։ |
| ՀԱՅՐՈՒՆԱԿ, ա. Հայրական, հայրանման։ |
| ՀԱՅՐՕՐԷՆ, ա. Հայրական։ |
| ՀԱՅՐՕՐԷՆԱԲԱՐ, մ. Հայրաբար։ |
| ՀԱՅՑ, գ. Խնդիրք. հարցուփորձ, քննութիւն։ |
| ՀԱՅՑԱԿԱՆ, ա. (քեր.) Հոլովի տեսակ, որն արտայայտում է ուղիղ խնդրի քերականական իմաստը։ |
| ՀԱՅՑԵԼ, եցի, ն. 1. Աղաչելով ուզել, խնդրել, աղերսել, թախանձել, պաղատել։ 2. Փնտրել, հետամուտ լինել։ |
| ՀԱՅՑԵԼԻ, ա. Հայցուածը, խնդրուածը։ |
| ՀԱՅՑՈՒԱԾ, ոյ, մանաւանդ՝ ՀԱՅՑՈՒԱԾՔ, ծոց, գ. 1. Խնդրուածք, խնդրանք, աղաչանք, աղերս։ 2. Խընդրուած բանը, ինչ որ մարդ հայցում է։ |
| ՀԱՅՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Հայցելը, հայցուածք, աղաչելով խնդրելը։ 2. Քննութիւն, հարցուփորձ։ 3. Պահանջ, կարիք։ |
| ՀԱՅՕՐԷՆ, տե՛ս ՀԱՅԵՐԷՆ։ |
| ՀԱՆ, նոյնն է՝ ՀԱՆԻ։ |
| ՀԱՆԱՆԵԼ, (իմ), կր. ձեւ ՀԱՆԵԼ-ի. Հանուել, դուրս բերուել։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶ, մ. Միշտ, շարունակ, ամեն անգամ։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱԲԱՐ, տե՛ս ՀԱՆԱՊԱԶ։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱԲՈՒՂԽ, ՀԱՆԱՊԱԶԱԲՈՒԽ, ա. Միշտ՝ շարունակ բխող, մշտաբուխ։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱԲՈՒԽ, ա. Միշտ՝ շարունակ բխող, մշտաբուխ։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱԳՆԱՑ, ա. Միշտ գնացող, մշտահոս։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱԶԳՈՅՇ, ա. Միշտ զգոյշ, արթուն եւ պատրաստ։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱԹՌԻՉ, ա. Միշտ թռչող, անդադար վեր բարձրացող։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱԽՕՍ, ա. Միշտ կամ յաճախ մէկի հետ խօսող։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մշտական, միշտ շարունակուող։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱԿԻՐ, ա. մ. Միշտ իր վրայ՝ իր մէջ կրող՝ կրելով։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱԿՌԻՒ, ա. Միշտ՝ շարունակ կռուող։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱՀՈՍ, ա. Միշտ՝ շարունակ հոսող, մշտահոս։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱՄԵՌ, ՀԱՆԱՊԱԶԱՄԵՌԻԿ, ա. 1. Որ միշտ մեռնում է, կամ ճգնում է մահուչափ։ 2. Որ միշտ մեղք գործելով մեռնում է հոգով։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱՄՈՒԽ, ա. Միշտ մխուած՝ խրուած։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱՍԽԱԼ, ա. Միշտ կամ յաճախ սխալուող։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱՍՈՒՏ, ա. Որ միշտ կամ յաճախ ստում է, ստախօս, խաբեբայ։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱՏԱՐԱԾ, ա. (ձեռքերը) Միշտ տարածած, բազկատարած։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱՏԵՍ, ա. Միշտ տեսանելի՝ աչքի առջեւ։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱՓԱԿ, ա. Միշտ փակ՝ փակուած դրութեամբ։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶԱՓՈԽ, ա. Միշտ փոփոխուող, փոփոխական, տատանուող։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶՈՐԴ, 1. մ. Միշտ, մշտապէս, շարունակաբար։ 2. ա. տե՛ս ՀԱՆԱՊԱԶՈՐԴԵԱՆ։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶՈՐԴԵԱՅ, ՀԱՆԱՊԱԶՈՐԴԵԱՆ, ա. 1. Միշտ՝ անդադար կատարուող՝ տեղի ունեցող, մշտական։ 2. Ամեն օրուայ կամ շաբաթուայ համար նշանակուած, ամենօրեայ։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶՈՐԴԵԼ, եցի, չ. 1. Մշտապէս կամ յաճախ լինել մի բանում, դեգերել, անխափան մի բանով պարապել։ 2. ն. Անընդհատ անել՝ կատարել մի բան։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հանապազորդելը, մշտապէս մի բանում լինելը, երկար դեգերելը։ 2. Շարունակութիւն, մշտականութիւն, անընդհատութիւն, յարատեւութիւն։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶՕՐ, մ. Ամեն օր, օրըստօրէ, օրէցօր։ |
| ՀԱՆԱՊԱԶՕՐԵԱՅ, ա. Ամենօրեայ, ամեն օրուայ, ամեն օր կատարուող։ |
| ՀԱՆԳԱՄԱՆՔ, (պհլ.), նաց, գ. 1. Պարագայ, իրավիճակ, իրադրութիւն, կացութիւն։ 2. Պատճառ, շարժառիթ։ 3. Ձեւ, կերպ, եղանակ։ 4. Գաղափար, օրինակ։ 5. Որպիսութիւն, յատկութիւն։ 6. Փաստ, տեղեկութիւն։ |
| ՀԱՆԳԱՆԱԿ, (պհլ.), ի, աւ կամ իւ, աց, գ. 1. Իրար մէջ հաւաքուած գումար, որ ծախսւում է որեւէ նպատակով, յատկապէս կերուխումի համար։ 2. Հանգանակի մէջ իւրաքանչիւրի բաժինը՝ մասը։ 3. Հանգանակին մասնակից։ |
| ՀԱՆԳԱՆԱԿԱԿԻՑ, ա. Հանգանակին, յատկապէս կերուխումին մասնակից։ |
| ՀԱՆԳԱՆԱԿԱՊԵՏ, գ. Հանգանակողների գլխաւորրը, կերուխումի՝ սեղանի կառավարիչը։ |
| ՀԱՆԳԱՆԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Հանգանակի (1) մէջ մաս դնել որեւէ նպատակի համար։ 2. չ. Ընկերանալ, դաշնակցել, միաբանել, հաւաքուել, մասնակցել։ 3. Համեմատուել, զուգակշռուել։ |
| ՀԱՆԳԱՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Հանգանակելը։ |
| ՀԱՆԳԷՏ, ի, ից, ա. Նման, համանման, հաւասար, համեմատ, նոյնչափ։ |
| ՀԱՆԳԷՏԱԿԱՐ, տե՛ս ՀԱՆԳԻՏԱԶՕՐ։ |
| ՀԱՆԳԷՏԱՀԱՍԱԿ, կամ ՀԱՆԳԵՏԱՀԱՍԱԿ, ա. Միեւնոյն հասակի՝ տարիքի, հասակակից։ |
| ՀԱՆԳԷՏԸՆԹԱՑ, ա. Զուգընթաց, համաժամանակ։ |
| ՀԱՆԳԻՍՏ, գստեան կամ գստի, ից, գ. 1. Դադար, հանգստանալը, դադար՝ հանգիստ առնելը։ 2. Հանդարտութիւն, անդորրութիւն, խաղաղութիւն։ 3. Հանգստանալու՝ բնակութեան տեղ, կայան, բնակարան։ 4. Քուն, նինջ։ 5. նման. Մահ։ 6. Գերեզման, շիրիմ։ 7. Վերջ՝ աւարտ մի բանի։ 8. Արեւի մայր մտնելը։ 9. Սաղմոսերգութեան ընթացքում ձայնի ընդհատում կամ եղանակի փոփոխում։ 10. (եկեղց.) Երկար աղօթքների ժամանակ ընդմիջում՝ «Խաղաղութիւն ամենեցուն» ասելով։ 11. Իղձերի լրում՝ լրացում. ինչ որ հաճելի՝ ուրախացնող՝ հանգստացնող է։ |
| ՀԱՆԳԻՍՏԱՒՈՐ, տե՛ս ՀԱՆԳՍՏԱՒԷՏ։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱԲԱՐ, մ. Հաւասարապէս, նոյն չափով։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱԳՈՅՆ, ա. Բոլորովին նման, յար եւ նման։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱԶՕՐ, ա. Հաւասար զօրութիւն՝ ազդեցութիւն ունեցող, նոյնչափ ազդող, համազօր։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱԹԻՒ, թուոյ, ոց, ա. Հաւասար՝ նոյնքան թուով, զուգաթիւ։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱԿ, տե՛ս ՀԱՆԳԷՏ։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱԿԱՐՈՂ, տե՛ս ՀԱՆԳԻՏԱԶՕՐ։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՀԱՍԱԿ, տե՛ս ՀԱՆԳԷՏԱՀԱՍԱԿ։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՀԱՒԱՍԱՐ, ա. Նման եւ հաւասար, բոլորովին հաւասար։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՀՐԵՇՏԱԿ, ա. Հրեշտակի նմանուող, հրեշտակի հաւասար, հրեշտականման։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՄԱՆԱԿ, ա. Միեւնոյն ժամանակի, ժամանակակից։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՄԷՏ, ա. Նոյն չափով միտուող, նոյնպիսի ծանրութեամբ, զուգակշիռ, յար եւ նման։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հաւասարուել, նմանուել։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՆԻՒԹ, ա. Միեւնոյն նիւթից, փխբ. նոյն բանը նշանակող, հոմանիշ։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՊԱՏԻՒ, տուի, տուաց, ա. Պատուով իրար հաւասար, միեւնոյն պատիւն ունեցող, հաւասարապատիւ, համապատիւ։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՊԱՏՈՒՄ, ա. Ուրիշին հաւասար կամ միաբան պատմող՝ ճառող, դաւանութեան մէջ միաբան։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՍՏՈՒԱԾ, ոյ, ա. 1. Աստուածանման համարուած, կիսաստուած։ 2. Աստուածավայելուչ, աստուածավայել։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՍՏՈՒԱԾԱԿԱՆ, ա. Աստուածներին հաւասար՝ նման, աստուածներին վայել, աստուածավայելուչ։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՏԻՊ, ա. Միեւնոյն տիպը կրող՝ ունեցող, գաղափարին՝ բնագրին՝ օրինակին նման, նմանատիպ։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՐԱԳ, ա. Արագութեամբ հաւասար կամ նման։ |
| ՀԱՆԳԻՏԱՓԱՌ, ա. Նման՝ հաւասար փառք ունեցող, զուգափառ, համափառ։ |
| ՀԱՆԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաւասարութիւն, նմանութիւն։ |
| ՀԱՆԳՆՈՒԼ, տե՛ս ՀԱՆԳՉԵԼ (իմ)։ |
| ՀԱՆԳՈՅՆ, (պհլ.), 1. նխդ. Նման, հաւասար, ըստ, իբրեւ, պէս, համաձայն։ 2. մ. Նոյն ձեւով՝ կերպով, նմանապէս, նոյնպէս։ 3. Գրեթէ, համարեա թէ, մոտաւորապէս։ 4. ա. Համանման, նմանօրինակ։ 5. գ. Նման բան, նմանութիւն։ |
| ՀԱՆԳՈՅՑ, ուցի, ից, գ. 1. Հանգոյց, կապ։ 2. Իջեւան, որտեղ փոխում են ձիերը։ 3. ա. Խճճուած, կնճռոտ, բարդ։ |
| ՀԱՆԳՈՒՆԱԿ, ՀԱՆԳՈՒՆԱԿԱՑԵԱԼ, ա. Նման, համանման, նմանատիպ։ |
| ՀԱՆԳՈՒՆԱԿԻՑ, ՀԱՆԳՈՒՆԱԿՑԵԱԼ, ա. Նմանակից, համանման, հաւասար։ |
| ՀԱՆԳՈՒՆԱՆՄԱՆ, ա. Համանման, յար եւ նման։ |
| ՀԱՆԳՈՒՆԱՊԱՏԻՒ, տուի, ա. Համապատիւ, հաւասարապատիւ։ |
| ՀԱՆԳՈՒՆԱՊԷՍ, մ. Նմանապէս, նմանութեամբ։ |
| ՀԱՆԳՈՒՆԱՏԻՊ, ա. Նոյն տիպի՝ կերպի, նմանատիպ, նման, յար եւ նման։ |
| ՀԱՆԳՈՒՆԱՒՈՐ, ա. 1. Նմանութիւն կրող, նման։ 2. Հաւասար, համապատասխան։ |
| ՀԱՆԳՈՒՇՆ, ա. մ. 1. (Զգեստը) վրայ քաշած, ամփոփած, սեղմած։ 2. Սեղմ, ամփոփ, հաւաք (զգեստի մասին)։ |
| ՀԱՆԳՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, գո՛, պբ. 1. Հանգիստ տալ, հանգստացնել։ 2. Տեղաւորել, զետեղել։ 3. Աւարտել, լրացնել, վերջացնել։ 4. Թաղել։ 5. Ննջեցեալների հոգիները փոխադրել՝ տանել յաւիտենական հանգստի երկնքի արքայութիւն։ |
| ՀԱՆԳՈՒՑԻՉ, ա. Հանգստացնող։ |
| ՀԱՆԳՉԱՐԱՆ, տե՛ս ՀԱՆԳՍՏԱՐԱՆ։ |
| ՀԱՆԳՉԵԼ, (իմ), գեայ, գի՛ր, գուցեալ, չ. 1. Աշխատանքից՝ յոգնածութիւնից հանգիստ առնել, հանգստանալ, դադար առնել, նստել, պառկել։ 2. Անդորրանալ, հանդարտուել, խաղաղուել։ 3. Մի տեղ կանգ առնել, իջեւանել, մնալ։ 4. Իջնել։ 5. Վերջանալ, դադարել, աւարտուել, լրանալ։ 6. Վախճանուել, մեռնել, թաղուել։ |
| ՀԱՆԳՍՏԱԲԵՐ, ա. 1. Հանգստութիւն բերող, հանգստացնող։ 2. Որ հանգիստ կերպով կարելի է բերել՝ կրել, դիւրակիր, դիւրատար։ |
| ՀԱՆԳՍՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հանգիստ։ |
| ՀԱՆԳՍՏԱԿԱՅ, ա. Որտեղ հանգստանալու կայան կայ։ |
| ՀԱՆԳՍՏԱԿԱՆ, ա. Հանգիստ, անդորր, խաղաղ։ |
| ՀԱՆԳՍՏԱՆՈՑ, ի, աց, տե՛ս ՀԱՆԳՍՏԱՐԱՆ (2)։ |
| ՀԱՆԳՍՏԱՍԷՐ, ա. Հանգստութիւն՝ հանգիստ կեանք սիրող՝ փնտրող։ |
| ՀԱՆԳՍՏԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Հանգստանալու տեղ, հանգստավայր (բնակարան, անկողին, աթոռ, նաւահանգիստ եւն)։ 2. Գերեզմանատուն. գերեզման։ |
| ՀԱՆԳՍՏԱՐԱՐ, ա. Հանգստութիւն բերող, հանգստացնող, հանգստացուցիչ։ |
| ՀԱՆԳՍՏԱՒԷՏ, ա. Շատ հանգիստ, անդորրաւէտ, անդորր։ |
| ՀԱՆԳՍՏՈՑ, ի, աց, տե՛ս ՀԱՆԳՍՏԱՐԱՆ (2)։ |
| ՀԱՆԳՐԻՃԱՁԵՒ, ա. Հանգրիճածի նման, ամփոփուած, սեղմուած։ |
| ՀԱՆԳՐԻՃԵԼ, եցի, ն. Զգեստի քղանցքը՝ փէշերը հաւաքել՝ ամփոփել, զգեստը հուպ տալ՝ սեղմել, թեւքերը վեր քշտել, սոթտել։ |
| ՀԱՆԳՐԻՃԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հանգրիճել տալ, հանգրիճել։ |
| ՀԱՆԳՐՈՒԱՆ, ի, աց, գ. 1. Կանգ առնելու՝ հանգստանալու տեղ, կայան, իջեւան։ 2. Անասունների փարախ, մակաղատեղ։ 3. Նահատակի գերեզման, վկայարան։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏ, (պհլ.), ի, ից, ա. 1. Հանգիստ, խաղաղ, անդորր, անխռով, անվրդով։ 2. Մեղմ, հլու, հեզ, լռիկ։ 3. Հարթ եւ հաւասար։ 4. մ. Հանդարտ կերպով, հանդարտօրէն, մեղմօրէն։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱԲԱՆ, ա. Հանդարտ կամ քիչ խօսող։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱԲԱՐ, տե՛ս ՀԱՆԴԱՐՏԱՊԷՍ։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱԲԱՐՔ, ա. Հանդարտ բնաւորութիւն ունեցող, հեզաբարոյ, հեզ։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱԳՆԱՑ, ա. մ. Հանդարտ՝ դանդաղ՝ մեղմ ընթացքով։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հանդարտ։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱԶԳԵԱՑ, ՀԱՆԴԱՐՏԱԶԳԵՍՏ, ա. (յունական ոճով) Իր մէջ հանդարտութիւն կրող կամ հանդարտութիւն՝ հանգստութիւն բերող (նաւահանգիստ)։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱԿԱՆ, ա. Հանդարտ յատկութեամբ, հանդարտ, խաղաղ, մեղմ, հլու։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱՀԵՏ, տե՛ս ՀԱՆԴԱՐՏԱԳՆԱՑ։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱՁԱՅՆ, ա. Հանդարտ՝ մեղմ ձայնով ասուող։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱՁԵՒ, ա. Հանդարտութիւն՝ մեղմութիւն արտայայտող, բարեձեւ։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՀԱՆԴԱՐՏԵԼ։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱՊԷՍ, մ. Հանդարտ՝ հանգիստ կերպով, հանդարտօրէն, մեղմօրէն։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱՍԻՐՏ, ա. Սրտով հանդարտ, անխռով հոգով, խաղաղամիտ, հլու, հեզ։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱՏԵՍԱԿ, ա. Հանդարտութիւն արտայայտող, հանդարտ, մեղմ։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ՀԱՆԴԱՐՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԱՔԱՅԼ, ա. Հանդարտ՝ դանդաղ քայլող, հանդարտընթաց։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԵԼ, եցի, եա՛, եալ, չ. 1. Հանդարտ լինել՝ մնալ։ 2. Հանգիստ առնել, հանգստանալ, հանգչել։ 3. Դադարել, կանգ առնել։ 4. Հանդարտուել, խաղաղուել, մեղմանալ, թուլանալ։ 5. Լռել։ 6. Համբերել, դիմանալ, տանել, տոկալ։ 7. ն. տե՛ս ՀԱՆԴԱՐՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հանդարտ պահել, հանգստացնել, խաղաղացնել, դադարեցնել։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ հանդարտեցնում է, հանդարտեցնող։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԸՆԹԱՑ, ա. Հանդարտ ընթացող՝ գնացող, հանդարտագնաց։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏԻԿ, մ. ա. Հանդարտօրէն, հանդարտ։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏՈՂԱԿԱՆ, ա. Բարոյական, էթիկական։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հանդարտ լինելը, անխռով վիճակ, անդորրութիւն, հանգստութիւն, խաղաղութիւն։ 2. Մեղմութիւն, հեզութիւն։ 3. Ջրի մակերեւոյթի հաւասարութիւն, հաւասարակշռութիւն։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏՈՒՄՆ, տման, գ. Հանդարտուելը, հանգստանալը, խաղաղուելը։ |
| ՀԱՆԴԱՐՏՕՐԷՆ, մ. Հանդարտ՝ հանգիստ՝ անխռով կերպով, հանդարտօրէն։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁ1, ի, ից եւ ոյ, ով, գ. 1. Զգեստ, հագուստ։ 2. Ծածկոց, ծածկոյթ։ 3. Շորի կտոր, լաթ, ձորձ։ 4. Հանդերձանք, սարք, պատրաստութիւն։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁ2, նխդ. Հետը, միասին, մէկտեղ։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԱԳԻՆ, գ. Հագուստի վճար՝ փող։ Եւ կարգեաց նմա ռոճիկս եւ հանդերձագինս յարքունուստ (Սեբէոս, Լ, էջ 76)։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԱԿԱՊՈՒՏ, ա. Զգեստները վրայից բռնութեամբ հանող՝ կողոպտող։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԱՆ, ի, անք, նաց, գ. Սարք, կազմած, պատրաստութիւն, անհրաժեշտ իրերի ամբողջութիւնը։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԱՊԱՃՈՅՃ, ա. Հանդերձներով պճնուած՝ պճնուող։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԱՊԱՏԱՌ, ռք, ա. գ. 1. Հանդերձները պատռող։ 2. Հանդերձների պատռելը։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Հանդերձների եւ հանդերձանքի պետ՝ վերակացու։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԱՏԱՐԱԾ, ա. մ. Հանդերձները տարածած՝ տարածելով։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԱՐԱՐ, ա. գ. Հանդերձ՝ զգեստ պատրաստող, դերձակ։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԱՒՈՐԵԼ, տե՛ս ՀԱՆԴԵՐՁԵԼ։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Գործաւորութիւն, ծառայութիւն։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԵԱԼ, տե՛ս ՀԱՆԴԵՐՁԵԼ2 (իմ)։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԵԼ1, եցի, ն. 1. Պատրաստել, սարքել, կազմել, յարդարել, շտկել։ 2. Ճանապարհի անհրաժեշտ պիտոյքները՝ կարիքները հոգալ, նպարաւորել։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԵԼ2, (իմ), եցայ, եալ, չ. Կազմ ու պատրաստ լինել մի բանի համար, պատրաստուել, պատրաստութիւն տեսնել։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԻԿ, ձկի, կաւ, աց, գ. Անշուք՝ աղքատիկ զգեստ։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁԻՉ, ա. Որ հանդերձում է, հանդերձող, կազմող, պատրաստող, կազմակերպող։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Կազմութիւն, պատրաստութիւն։ |
| ՀԱՆԴԵՐՁՈՒՄՆ, ձման, գ. Հանդերձելը, պատրաստութիւն։ |
| ՀԱՆԴԷՊ1, դիպի կամ պոյ, պոջ, դէպք, դէպս, 1. ա. Յարմար, պատեհ, պատշաճ, տեղին։ 2. գ. Դէմուդէմը, դիմացի կողմը։ 3. մ. Մի բանի առջեւը, դէմ առ դէմ, դիմացը։ |
| ՀԱՆԴԷՊ2, նխդ. Դէմ, դիմաց, առջեւ, յանդիման։ |
| ՀԱՆԴԷՍ, (պհլ.), դիսի, ից, գ. 1. Մարդկանց համախմբում հրապարակային քննութեան՝ ցուցադրման համար։ 2. Մարդկանց համախմբում հաշուառման համար, մարդահամար, զօրահամար, աշխարհագիր։ 3. Հրապարակային ատեան՝ հարցուփորձի համար։ 4. Տեսարան, հրապարակ, ասպարէզ, մրցարան։ 5. Մրցանք, հրապարակօրէն դրսեւորած կտրիճութիւն, արիութիւն, քաջութիւն, մեծագործութիւն։ 6. Տօնախմբութիւն, հրապարակային ցնծութիւն։ 7. Գրական ասպարէզ, որտեղ հեղինակը հրապարակ է գալիս մի բան ասելու։ |
| ՀԱՆԴԻՊԱՀԱՅԵԱՑ, ա. Դէմուդէմը՝ դիմացը երեւացող՝ տեսնուող։ |
| ՀԱՆԴԻՊԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՀԱՆԴԻՊԵԼ։ |
| ՀԱՆԴԻՊԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հանդէպ՝ դէմուդէմը գալը, հանդիպում։ |
| ՀԱՆԴԻՊԵԼ, եցայ եւ եցի, եալ, չ. 1. Դէմ առ դէմ՝ դիմացը ելնել կամ գալ, իրար պատահել, ընդառաջ ելնել։ 2. (յունական ոճով) Լինել, գտնուել, ի դէպ գալ։ 3. Վիճակուել, նպատակին՝ փնտրածին հասնել։ 4. Սեռական յարաբերութիւն ունենալ։ |
| ՀԱՆԴԻՊԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հանդիպեցնել, մօտեցնել, յարմարեցնել։ |
| ՀԱՆԴԻՊԻ, մբ. Դէպք է լինում՝ կլինի, պատահում է, կպատահի։ |
| ՀԱՆԴԻՊՈՂ, տե՛ս ԴԻՊՈՂ։ |
| ՀԱՆԴԻՊՈՂԱԲԱՐ, մ. Ի դէպ, պատշաճաբար, տեղին։ |
| ՀԱՆԴԻՊՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պատեհութիւն, յարմարութիւն, տեղին լինելը։ 2. Յարմար դատողութիւն, հասկացողութիւն։ |
| ՀԱՆԴԻՊՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դիպողութիւն, պատեհութիւն, յարմարութիւն։ 2. Հանդէպ՝ դէմուդէմ լինելը, դէմ յանդիման դիրք։ 3. Դիպուած, դէպք։ |
| ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆ, պման, գ. 1. Հանդիպելը, պատահելը, դէմ առ դէմ գալը։ 2. Անակնկալ դէպք, պատահմունք, դիպուած։ 3. Նպատակին հասնելը, փնտրածը գտնելը։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱԲԱՆԵԼ, տե՛ս ԱՏԵՆԱԲԱՆԵԼ։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԱՏԵՆԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱԴԻՐ, դրի, գ. 1. Մրցութեան հանդէսը կազմակերպող եւ կառավարող, մրցութեան հանդէսի կարգադրիչ, մրցանակ տուող։ 2. Մրցութեան հանդէսի՝ մրցողների մէջ գլխաւորը։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրապարակային մրցութիւններ կատարելը, մրցութիւն, մրցանք։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱԿԱՆ, ի, աց, ա. գ. 1. Հանդէսին ներկայ գտնուող, հանդէսը դիտող, հանդիսատես։ 2. Հանդիսաւոր, հրապարակային, բազմաժողով, հասարակական։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱԿԱՏԱՐ, ա. Հասարակական ծախսերով եղած՝ կատարուած, հասարակական։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱԿԻՐ, ա. Հանդէսի մրցութիւնները՝ դժուարութիւնները կրող, փխբ. վշտակիր, ճգնող։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Հանդէսի մրցութիւններին միասին մասնակցող, մարտակից։ 2. Միասին ճգնող, ճգնակից։ 3. Միասին աշխատող, գործակից։ 4. Հանդէսին՝ տօնախմբութեան մասնակից։ 5. Դատարանում մէկի դէմ հանդէս եկող, հակառակորդ, ոսոխ։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱԿՑԵԱԼ, ՀԱՆԴԻՍԱՀԱՒԱՍԱՐ, ա. Հանդիսակից եղած, հանդէսի՝ մրցութեան մէջ ուրիշին հաւասար։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՅԱՅՏԵԼ, եցի, ն. Հանդէսում կամ հրապարակայնօրէն արտայայտել՝ յայտնել՝ ի ցոյց հանել։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՅԱՐԴԱՐ, ա. Հանդէսի մարտը կամ մրցութիւնները անձամբ կազմակերպող եւ մղող. հանդիսադիր։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Հանդէս՝ ասպարէզ՝ հրապարակ դուրս գալ մրցութեան, հրապարակաւ մրցութեան մէջ մտնել, մրցել։ 2. Դուրս գալ թշնամու դէմ, ճակատել։ 3. Առաքինանալ, ջանալ, ճգնել, աշխատել։ 4. Հաւաքուել մի հանդէսի՝ մի տօն կատարելու։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՊԵՏ, գ. Հանդէսի գլխաւորը՝ կարգադրիչը, հանդիսադիր։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՊԷՍ, մ. Հանդիսաւոր կերպով, հրապարակօրէն, հրապարակաւ։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Մրցութիւն՝ ճգնութիւն սիրող, առաքինասէր, ճգնասէր։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՏԵԱՆ, գ. Ատեան՝ տեղ, որտեղ կատարւում է հանդէսը, հանդիսարան, մրցարան, ասպարէզ։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՏԵՍ, ի, աց, ա. Հանդէսը տեսնող՝ դիտող, հանդէսին ներկայ, հանդիսական։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Այն տեղը, որտեղ կատարւում է հանդէսը, հանդիսատեղ, հրապարակ, մրցարան, ասպարէզ։ 2. Հրապարակային դատաստանական ատեան, դատարան։ 3. Հանդիսացուցիչ, հանդիսադիր։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՐԱՐ, ա. Մրցութեան հանդէսը՝ մրցութիւնը խրախուսող, դէպի մրցութիւն յորդորող։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հանդէս՝ հրապարակ հանել մրցութեան, հրապարակաւ ճանաչել տալ, ցոյց տալ՝ ներկայացնել իբրեւ։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ հանդիսացնում է, համախմբող, հանդիսադիր, խրախուսող։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՒՈՐ, ի աց, ա. 1. Բազմութեան ներկայութեամբ՝ հրապարակաւ կատարուող՝ տեղի ունեցող, հրապարակային։ 2. Հանդէսում՝ մրցութեան մէջ աչքի ընկնող, մրցող։ 3. Ճգնող, առաքինի։ |
| ՀԱՆԴԻՍԱՒՈՐԻԼ, րեալ, չ. 1. Հանդէս՝ ժողով անել, միաբանել։ 2. Փորձով յայտնի դարձնել։ |
| ՀԱՆԴԻՍԵԼ, եցի, ն. Հանդէս բերել, հրապարակօրէն ցոյց տալ, փորձ անել։ |
| ՀԱՆԴԻՍՕՐԷՆ, մ. Հանդիսաւոր կերպով, հանդիսապէս, համախումբ։ |
| ՀԱՆԴՈՒՐԺԵԼ, եցի, չ. ն. 1. Համբերել, դիմանալ, տոկալ։ 2. Ուժը պատել, կարողանալ, զօրել, ի վիճակի լինել։ |
| ՀԱՆԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. Մարդու կողմից արձակուած (կին)։ |
| ՀԱՆԵԼ, հանի, հա՛ն, հանէ՛ք, նեալ, ն. 1. Դուրս բերել, դուրս հանել։ 2. Դուրս տանել, արտաքսել, հեռացնել։ 3. Խլել, կորզել, առնել, վերցնել, յափշտակել, մէկին զրկել որեւէ բանից։ 4. Մատուցել, բաժին տալ, նուիրել։ 5. Վերածել, շուռ տալ, շրջել։ 6. Հռչակել, տարածել։ |
| ՀԱՆԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Հանող, դուրս հանող։ |
| ՀԱՆԻ, նւոյ կամ նոյ, գ. Հօր կամ մօր մայրը, մեծ մայր, տատ, մամ։ |
| ՀԱՆԻԿ, նոյնն է՝ ՀԱՆԻ։ |
| ՀԱՆԻՉ, ա. Որ հանում է, հանող։ |
| ՀԱՆԿԱՆԱԿ, տե՛ս ՀԱՆԳԱՆԱԿ։ |
| ՀԱՆԿՐԻՃԵԼ, տե՛ս ՀԱՆԳՐԻՃԵԼ։ |
| ՀԱՆՃԱՐ, (պհլ.), ոյ, ոց կամ ի, ից, գ. 1. Իմաստութիւն, գիտութիւն։ 2. Խելք, խելամտութիւն, խոհեմութիւն, ուշիմութիւն, զգօնութիւն։ 3. Ճարտարութիւն, հնարագիտութիւն, գիւտ, հնարք։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հնարովի՝ շինծու զրոյց։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱԲԱՐ, մ. Խելացի՝ խելօք կերպով։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խելամտութիւն, իմաստութիւն, գիտութիւն։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Որտեղ հանճարի առաւելութիւն կայ։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խելացի գրուածք։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱԶՈՅԳ, ա. մ. Նոյն խելքով՝ իմաստութեամբ։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱԶՐԱՒ, ա. Անխելք, խելքը պակաս։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱԽՈՅԶ, ա. Խելքը քննող՝ հետազօտող, խելքի յետեւից ընկնող։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խելօք, խելացի, ճարտար։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱՄԻՏ, տե՛ս Հանճարեղ։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հանճարամիտ լինելը, հնարագիտութիւն։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱՅԵՂՑ, տե՛ս ՀԱՆՃԱՐԵՂ։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱՍԷՐ, ա. Իմաստութիւն սիրող, իմաստասէր։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱՍԻՐԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ իմաստասէր, իմաստասիրաբար։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱՍՔԱՆՉ, ա. Սքանչելի՝ զարմանալի խելքով։ |
| ՀԱՆՃԱՐԱՒՈՐ, տե՛ս ՀԱՆՃԱՐԱԿԱՆ։ |
| ՀԱՆՃԱՐԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՆՃԱՐԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՆՃԱՐԵԼ, եցի, ն. Խելքով գտնել, հնարել, գիւտ անել, ճարտարել։ |
| ՀԱՆՃԱՐԵՂ, ի, աց, ա. 1. Շատ խելօք, խելացի, նրբամիտ, իմաստուն, գիտուն, հնարագէտ, ճարտար։ 2. Խելք՝ իմաստութիւն ունեցող՝ պարունակող։ |
| ՀԱՆՃԱՐԵՂԱԲԱՐ, տե՛ս ՀԱՆՃԱՐԱԲԱՐ։ |
| ՀԱՆՃԱՐԵՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ խելացի։ |
| ՀԱՆՃԱՐԵՂԱԼԻՑ, ա. Իմաստութեամբ լի, իմաստակուռ։ |
| ՀԱՆՃԱՐԵՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խելացի, ներհուն, հմուտ, ճարտար։ |
| ՀԱՆՃԱՐԵՂԱԿԱՆԱՊԷՍ, ՀԱՆՃԱՐԵՂԱՊԷՍ, մ. Խելքով, իմաստութեամբ, գիտութեամբ։ |
| ՀԱՆՃԱՐԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Խելացիութիւն, խելք։ |
| ՀԱՆՃԱՐԻՄԱՍՏ, ա. Խելօք միտք՝ իմաստ պարունակող, խելացի։ |
| ՀԱՆՃԱՐԻՉ, ա. Որ հանճարում է, հմուտ, գիտակ, ճարտար։ |
| ՀԱՆՃԱՐՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ՀԱՆՃԱՐԱԿԱՆ։ |
| ՀԱՆՈՒԹ, տե՛ս ԽԱՆՈՒԹ։ |
| ՀԱՆՈՒԼ, նայ, նի՛ր, տե՛ս ՀԵՆՈՒԼ։ |
| ՀԱՆՈՒՄՆ, նման, գ. Հանելը, հանուելը։ |
| ՀԱՆՈՒՐ, նրոյ, նուրբ, նուրք, նուրց, ա. 1. Ընդհանուր, բոլոր, ամբողջ, ամեն, բովանդակ, համայն, ողջ։ 2. գ. յոգն. Ընդհանուրը, ընդհանրութիւն։ |
| ՀԱՆՐԱԿԱՅՔ, յից, գ. յոգն. Ընդհանուր ինչ որ կայ, բոլոր գոյութիւն ունեցող իրերը՝ արարածները։ |
| ՀԱՆՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ընդհանուրին վերաբերող, ընդհանրական, հասարակական։ |
| ՀԱՆՐԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հանրական։ |
| ՀԱՆՐԱԿԱՆԱՊԷՍ, մ. Ընդհանուր կերպով, ընդհանրապէս, առհասարակ։ |
| ՀԱՆՐԱՀՌՉԱԿԵԼ, եցի, ն. Ամեն տեղ հռչակել՝ քարոզել։ |
| ՀԱՇԱՆՔ, նաց, գ. Հալումաշ լինելը, հիւծուելը, հիւծանք. սաստիկ նիհարութիւն, տկարութիւն։ |
| ՀԱՇԵԼ1, եցի, ն. Հալումաշ անել, հիւծել, ծիւրել, մաշել, տկարացնել։ Յաճախ գործածւում է մաշել բայի հետ՝ ՀԱՇԵԼ (եւ) ՄԱՇԵԼ, նոյն նշ.։ |
| ՀԱՇԵԼ2, (իմ), եցայ, կ. չ. Հալումաշ լինել, հիւծուել, ծիւրուել, մաշուել, տկարանալ։ |
| ՀԱՇԻՒ, (ասոր.), շուի, գ. 1. Հաշւում, հաշուելը, հաշուարկում, հաշուարկելը, համրանք։ 2. Թիւ, համար։ 3. Վէճ, տարաձայնութիւն։ 4. Ստուգութեան ապացոյց, հաւաստիք։ 5. Վարկ, համարում։ |
| ՀԱՇՄ, խաշմ, ի, ից, ա. Մարմնի որեւէ մասով խեղուած, խեղ, խեղանդամ, անդամալոյծ։ |
| ՀԱՇՄԱԿԱՆ, ա. Հաշմին եւ հաշմութեան յատուկ, հաշմութիւն պարունակող։ |
| ՀԱՇՄԵԼ, (իմ), եցայ, եալ, չ. Հաշմ լինել՝ դառնալ, խեղուել։ |
| ՀԱՇՄՈՏ, տք, տե՛ս ՀԱՇՄ։ |
| ՀԱՇՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաշմ լինելը։ |
| ՀԱՇՈՒԵԼ, (իմ), եցայ, հբ. 1. Համրել, թուել, թուարկել։ 2. Ընդունել իբրեւ, համարել, կարծել, սեպել։ |
| ՀԱՇՈՒՄՆ, շման, գ. (սովորաբար մաշումն բառի հետ) Հալումաշ անելը՝ լինելը՝ հիւծում, ծիւրում։ |
| ՀԱՇՏ, (պհլ.), ի, ից, ա. 1. Խաղաղասէր, բարեհամբոյր, բարեացակամ, բարեսիրտ, մարդասէր, բարեսէր։ 2. Քաւիչ, ներող։ 3. Հաշտութիւն արտայայտող։ |
| ՀԱՇՏԱԲԱՐ, մ. Հաշտ կերպով, մեղմաբար։ |
| ՀԱՇՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հաշտ։ |
| ՀԱՇՏԱԴՐԱՄ, (պրսկ.), գ. Ութ դրամանոց (գոհար)։ |
| ՀԱՇՏԱԿԱՆ, ա. Խաղաղական, ներողական, հաշտ։ |
| ՀԱՇՏԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. (կրօն.) Հրեաների մօտ՝ տապանակի կափարիչը, որպէս քաւութեան՝ քաւութիւն գտնելու տեղ. քաւարան։ 2. Հաշտութեան միջնորդ, հաշտարար։ |
| ՀԱՇՏԱՐԱՐ, ի, աց, ա. Հաշտութիւն կայացնող՝ գցող, հաշտեցնող, բարեխօս, միջնորդ։ |
| ՀԱՇՏԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաշտարար լինելը, հաշտութիւն, հաշտեցնելը։ 2. Քաւութիւն։ |
| ՀԱՇՏԵԼ1, եցի, ն. Հաշտ դարձնել, խաղաղացնել, հանգստացնել, բարկութիւնը՝ խստութիւնը իջեցնել՝ մեղմացնել։ |
| ՀԱՇՏԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Հաշտութեան գալ, հաշտուել։ |
| ՀԱՇՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հաշտ դարձնել, հաշտութեան բերել, խաղաղացնել, հանգստացնել։ |
| ՀԱՇՏԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Որ հաշտեցնում է, հաշտեցնող, հաշտութիւն գցող, հաշտարար։ |
| ՀԱՇՏԵՑՈՒՑՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, տե՛ս ՀԱՇՏԵՑՈՒՑԻՉ։ |
| ՀԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաշտ վիճակ, խռովութեան՝ տարաձայնութեան վերացում, խաղաղութիւն։ 2. Սէր, միաբանութիւն, համաձայնութիւն, համերաշխութիւն։ |
| ՀԱՇՏՈՒՄՆ, տման, գ. Հաշտուելը, հաշտութիւն։ |
| ՀԱՉԵԼ, եցի, չ. (սովորաբար հառաչել բայի հետ՝ ՀԱՉԵԼ (եւ) ՀԱՌԱՉԵԼ), Հառաչել, հեծել, հեծեծել, ախ ու վախ անել, հառաչելով ա՜խ քաշել։ |
| ՀԱՉՈՒՄՆ, չման, գ. Հոգոց հանելը, հառաչելը, հառաչանք, հեծեծանք։ |
| ՀԱՊ, մ. 1. Ապա, յետոյ, այնուհետեւ, միանգամից, անմիջապէս յետոյ։ 2. Երբեմն, մէկ...մէկ։ |
| ՀԱՊԱ1, մ. շ. Ապա, եւ ապա, այնուհետեւ, դրանից յետոյ, այդ դեպքում։ |
| ՀԱ՛ՊԱ2, ձ. Յորդորական եւ խրախուսական բացականչութիւն՝ դէ՛, ապա՛, շո՛ւտ, օ՛ն նշ.։ |
| ՀԱՊՃԵՊ, 1. ա. Շտապողական, ստիպողական, անյապաղ, շատ արագ։ 2. մ. Շտապով, փութով, աճապարանքով, շուտափոյթ, շատ շտապ։ |
| ՀԱՊՃԵՊԵԼ, եցի, 1. ն. Շտապեցնել, փութացնել։ 2. չ. Շտապել, փութալ։ |
| ՀԱՊՍՏԷՊ, մ. Շտապով, հապշտապ, շտապ-շտապ։ |
| ՀԱՋԵԼ, եցի, չ. Հաչոց արձակել, հաչել։ |
| ՀԱՋԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հաչել տալ, հաչեցնել։ |
| ՀԱՋԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՋՈՒՄՆ։ |
| ՀԱՋՈՂԱԿԱՆ, ա. Հաչելու յատկութիւն ունեցող, հաչող։ |
| ՀԱՋՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաչելու յատկութիւն՝ կարողութիւն։ |
| ՀԱՋՈՒՄՆ, ջման, գ. Հաչելը, հաչոց։ |
| ՀԱՌԱՉ, չք, գ. Հառաչանք, հառաչում, հառաչելը։ |
| ՀԱՌԱՉԱԿԱՆ, ա. Հառաչանք պարունակող՝ արտայայտող, հեծեծական։ |
| ՀԱՌԱՉԱՀԱՆ, ա. Հառաչանք հանող, հառաչող, հոգոց հանող, հեծեծական։ |
| ՀԱՌԱՉԱՆՔ, նաց, գ. Հառաչ, հառաչելը, հեծութիւն, հեծեծանք, հոգոց հանելը։ |
| ՀԱՌԱՉԵԼ, եցի, չ. Հառաչանք արձակել, վշտից՝ տխրութիւնից խոր հոգոց հանել, ախ քաշել, հեծել, հեծեծել։ |
| ՀԱՌԱՉՈՒԹԻՒՆ, ՀԱՌԱՉՈՒՄՆ, գ. Հառաչելը, հառաչանք, հառաչ։ |
| ՀԱՍ, ի, ից, գ. 1. Ժամանելը, հասնելը։ 2. Վրայ հասնելը՝ գալը։ 3. Հասոյթ, եկամուտ, բաժին։ 4. Հարկ, տուրք։ |
| ՀԱՍԱԿ, ի, աց, գ. 1. Տարիք։ 2. Որեւէ բանի բարձրութիւնը եւ չափը։ 3. Ժամանակ, ժամանակի չափը, օրերը։ 4. Այսքան տարիք ունեցող մարդ։ 5. Մարդու կամ այլ բանի բարձրութեան՝ երկարութեան չափը։ 6. Ամբողջ մարմինը, կազմուածքը։ 7. Առարկայ։ |
| ՀԱՍԱԿԱԳԵՂ, ա. Գեղեցիկ հասակով, վայելչահասակ։ |
| ՀԱՍԱԿԱԼԻՑ, ա. Հասակն առած, չափահաս։ |
| ՀԱՍԱԿԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Միեւնոյն հասակի՝ տարիքի, տարեկից։ |
| ՀԱՍԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Իմանալի, հասկանալի։ 2. Հասու, հասկացող։ |
| ՀԱՍԱԿԱՉԱՓ, ա. 1. Հասակն առած, չափահաս։ 2. Հասակի չափով, մի մարդու բարձրութեամբ։ |
| ՀԱՍԱԿԱՒՈՐ, ա. 1. Չափահաս։ 2. Բաւական բարձր հասակ ունեցող։ |
| ՀԱՍԱԿԵԱՅ, ա. Հասակն առած, հասակը՝ տարիքը համապատասխան։ |
| ՀԱՍԱՆԵԼ1, հասի, հա՛ս, հասէ՛ք, չ. 1. Գալ, ժամանել, տեղ հասնել։ 2. Հասնել մի բանի։ 3. Մի բան անելու ժամանակը գալ, վրայ հասնել, մօտենալ։ 4. Փընտրածը՝ փափագածը գտնել, ստանալ, ձեռք բերել, հանդիպել։ 5. Վերահասու լինել, հասկանալ, տեղեկանալ, իմանալ։ 6. Հասունանալ։ |
| ՀԱՍԱՆԵԼ2, (իմ), սայ, սի՛ր, չ. 1. Հասնել։ 2. Գտնուել, հասկանալի լինել, ըմբռնուել, մտքի մէջ ամփոփուել։ |
| ՀԱՍԱՆՈՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՍՈՂՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿ, ի, աց, ա. 1. Կէս, կէս եղած, հաւասարապէս երկու մասի բաժանուած։ 2. Միաբան, ընդհանուր, բոլորին յատուկ՝ վերաբերող։ 3. Հաւասար։ 4. Պարզ, սովորական։ 5. (քեր.) Հասարակ (սեռ, գոյական, բայ)։ 6. գ. Կէսը, կէս մասը։ 7. մ. Միասին, միատեղ, առհասարակ։ 8. մ. Հաւասարապէս, միօրինակ։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԲԱՇԽ, ա. Ընդհանուրին՝ առհասարակ՝ անխտիր բաշխող՝ բաժանող։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԲԱՐ, մ. Ընդհանրապէս, առհասարակ։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԲՆԱԿ, ա. Ընդհանուրի բնակարան եղող։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հասարակ՝ սովորական՝ ընդհանրական։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Միասին՝ միաբան՝ ընդհանուր ուժերով գործել՝ անել։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Հասարակագործելը, միասին՝ միաբան գործելը, գործակցութիւն։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԶՈՅԳ, ա. Զոյգ եւ հաւասար, զուգահաւասար, զուգակշիռ։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԶՕՐ, ա. Հաւասարազօր, համազօր։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԽԱՌՆ, ա. մ. 1. Հասարակ, սովորական։ 2. Հաւասար, հաւասարապէս։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդհանուրի մասին խօսք՝ գրութիւն, ընդհանուր տեղեկութիւն, ներածութիւն։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԾ, ի, աւ, գ. 1. Կէսը, կէս մասը՝ բաժինը, միջին տեղը կամ ժամանակը։ 2. Գիշերահաւասար։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԾԻՆ, ա. Սովորական կերպով ծնած, մարդկային։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ, ա. 1. Հանրական, հանրային, ընդհանուր։ 2. Սովորական։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԻՐ, ա. Ինչ որ հաւասարապէս կրում են ամենքը։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԻՑ, ա. Հաւասարակից։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱԿՇԻՌ, ա. Հաւասարակշիռ, զուգակշիռ։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱՀՈԼՈՎ, ա. (ժամանակ) Երբ արեգակը հոլովւում՝ պտտւում է հասարակածի վրայ կամ կէսօրին։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱՃԱՇԱԿ, ա. Ընդհանուր կամ սովորական ճաշակելի։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱՅԻՆ, տե՛ս ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱՇԷՆ, ա. Սովորական կարգով շինուած՝ կազմուածք ունեցող։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱՉԱՓՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաւասարաչափութիւն։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱՊԱՏԻՒ, տե՛ս ՀԱՄԱՊԱՏԻՒ։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱՊԷՍ, տե՛ս ՀԱՍԱՐԱԿԱԲԱՐ։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱՊՏՈՒՂ, ա. Հաւասար եւ համանման պտղով։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱՍՏԵՂԾ, ա. Բոլոր ստեղծուածների համար ընդհանուր, հաւասար։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱՏԵՍ, ա. Հավասար՝ նման տեսք ունեցող։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱՑ, ա. 1. Ընդհանուրին՝ ամենքին՝ բոլորին վերաբերող՝ յատուկ։ 2. Ամենքին՝ բոլորին հաւասարապէս պատկանող, ընդհանուր։ 3. Հաւասար, նման։ 4. մ. Հաւասարապէս, ընդհանրապէս, առհասարակ, անխտիր կերպով։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաւասարութիւն, միաբանութիւն։ 2. (փխ. ՀԱՍԱՐԱԿՕՐՈՒԹԻՒՆ) Զուգօրութիւն, գիշեր եւ ցերեկ հաւասար լինելը։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Կիսել, կէս անել, մինչեւ կէսը հասցնել։ 2. Հավասար բաշխել՝ բաժանել, մասնակից դարձնել։ 3. չ. Կիսուել, կէսին հասնել։ 4. Հաւասարուել։ 5. Նմանուել։ 6. Լրանալ։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿՈՐԴ, ի, աց, ա. Հավասար չափով մասնակից, հաղորդակից, հաւասարակից, վիճակակից։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿՈՐԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Փոխադարձ, հաղորդական։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿՈՐԴԵԼ, եցի, ն. 1. Հասարակորդ՝ մասնակից՝ կցորդ դարձնել, կցորդել։ 2. եցայ, կ. չ. Հասարակորդ՝ մասնակից՝ կցորդ լինել, կցորդուել։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հասարակորդ լինելը, մասնակցութիւն, կցորդութիւն։ 2. Բոլորին հաւասարապէս պատկանելը, ընդհանուր լինելը բոլորի համար։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաղորդակցութիւն, մասնակցութիւն, կցորդութիւն։ 2. Հաւասար լինելը, հաւասարութիւն։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿՕԳՈՒՏ, ա. 1. Ընդհանուրին՝ բոլորին օգտակար, հանրօգուտ։ 2. գ. Ընդհանուրի՝ բոլորի օգուտը։ |
| ՀԱՍԱՐԱԿՕՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուգօրութիւն, գիշերահաւասար։ |
| ՀԱՍԵՒԱՌԻԿ, գ. Օլիմպիական խաղերի ժամանակ գօտեմարտութեան եւ բռընցքամարտութեան մէջ յաղթողի մրցանակը։ |
| ՀԱՍԵՒԽԱԾ ԼԻՆԵԼ, Ագահաբար ուտել։ |
| ՀԱՍԿ, ի, ից, գ. Ցորենի, գարու եւն ցօղունի հատիկաւոր գլուխը։ |
| ՀԱՍԿԱԲԵՐ, ա. Հասկ բերող, պտղաբեր։ |
| ՀԱՍԿԱԹՈՒՌ, ա. Լիքը հասկերով, հասկերը լեցուն։ |
| ՀԱՍԿԱՀԱՆԵԱԼ, ա. Հասկից հատիկները հանած՝ թափած։ |
| ՀԱՍԿԱՀԱՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Հասկերի հասունութիւն, ատոքութիւն։ |
| ՀԱՍԿԱՀԱՍՈՒՆ, ա. Հասկը հասունացած՝ հասած։ |
| ՀԱՍԿԱՔԱՂ, ա. 1. Թափուած՝ մնացած հասկերը հաւաքող։ 2. գ. Հունձը կրելուց յետոյ արտում թափուած՝ մնացած հասկերի հաւաքում, հասկաքաղութիւն։ 3. Արտում թափուած՝ մնացած հասկերը։ |
| ՀԱՍՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Իմացական կարողութիւն, ըմբռնողութիւն, հասկացողութիւն, լրիւ հասու լինելը։ |
| ՀԱՍՈՒ, ա. 1. Վրայ հասնող, տիրող, իշխող, ձեռք գցող։ 2. Հասկացող, ըմբըռնող, գլխի ընկնող, խելամուտ, վերահասու, տեղեակ։ 3. Հասանելի, իմանալի։ |
| ՀԱՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՍՈՂՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՍՈՒՀԱՍ, ա. Դիւրահաս, հասնելու մօտ, շուտով հասնելու, որին լինում է հասնել, հեշտ ձեռք բերուող։ |
| ՀԱՍՈՒՄՆ, սման, գ. 1. Հասնելը։ 2. Մտքով հասու լինելը, հասկանալը, խելամտութիւն։ |
| ՀԱՍՈՒՆ, սնոյ, ոց, ա. 1. Տարիքը հասած, չափահաս։ 2. Առոյգ, ուժը տեղը, ձեռնհաս, կարող։ 3. Հասունացած, հասած։ |
| ՀԱՍՈՒՑԱՆԵԼ, սուցի, սո՛, պբ. 1. Տանել՝ հասցնել մի տեղ՝ մի բանի։ 2. Հասուն՝ եփուն դարձնել, հասունացնել։ |
| ՀԱՍՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. 1. Որ հասցնում է, հասցնող։ 2. Որ հասունացնում է, հասունացնող։ |
| ՀԱՍՏ, ի, ից, ա. 1. Ամուր, պինդ, կարծր, կայուն, հաստատուն, դիմացկուն, տոկուն, անխախտ, սերտ։ 2. գ. Ամրութիւն, պնդութիւն, սերտութիւն, հաստատունութիւն, հաստատուն դիրք։ |
| ՀԱՍՏԱԲԱԶՈՒԿ, ա. Պինդ՝ ուժեղ բազուկներ ունեցող, յաղթաբազուկ։ |
| ՀԱՍՏԱԲԱՆ, ա. Խօսքը զօրաւոր։ |
| ՀԱՍՏԱԲԵՍՏ, ա. Պինդ՝ ամուր կապուած, ամրապինդ, ամուր կառուցուած, ամրակառոյց, ամուր։ |
| ՀԱՍՏԱԲԵՍՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հաստաբեստ՝ ամուր։ |
| ՀԱՍՏԱԲՈՒՌՆ, ա. Բուռն եւ հաստատուն, անպարտելի։ |
| ՀԱՍՏԱԴՐԱԿԱՆ, ա. Հաստատուն դիրք ունեցող։ |
| ՀԱՍՏԱԽԱՐԻՍԽ, ա. Խարիսխը՝ հիմքը ամուր, հաստատուն, անշարժ։ |
| ՀԱՍՏԱԽՈՑ, ա. Սաստիկ խոցուած, ծանր վիրաւորուած։ |
| ՀԱՍՏԱԾԵՂ, ա. Պինդ՝ ամուր ծեղ՝ ցօղուն ունեցող։ |
| ՀԱՍՏԱԿԱՅ, ա. Հաստատ կանգնած, հաստատուն դիրք ունեցող, անյողդողդ։ |
| ՀԱՍՏԱԿԱՇԻ, ա. Հաստ եւ պինդ կաշի ունեցող։ |
| ՀԱՍՏԱԿԱՊ, ա. Պինդ՝ ամուր կապուած, հաստաբեստ։ |
| ՀԱՍՏԱԿԱՌՈՅՑ, ա. Հաստատուն՝ ամուր կառուցուած, ամրակառոյց, հաստահիմն։ |
| ՀԱՍՏԱՀԱՐՈՒՍՏ, ա. Պինդ, տոկուն. խիստ ուժեղ, զօրաւոր, հզօր, յաղթ։ |
| ՀԱՍՏԱՀԵՂՈՅՍ, ուսի, ից, ա. Պինդ՝ ամուր հեղուսուած, հաստ հեղիւսներով ամրացրած՝ կապած, հաստահիմն, հաստակառոյց։ |
| ՀԱՍՏԱՀԻՄՆ, ա. մ. 1. Հաստատուն հիմքով, հիմքը ամուր։ 2. Անդրդուելի, անսասան, լաւ հիմնաւորուած։ |
| ՀԱՍՏԱՁԵՂՈՒՆ, ա. Հաստատուն՝ ամուր ձեղուն ունեցող, ամրակառոյց։ |
| ՀԱՍՏԱՁԻԳ, գ. ա. 1. Պինդ ձգուած՝ լարուած (աղեղ)։ 2. Պինդ ձգող, կորովաձիգ (աղեղնաւոր)։ |
| ՀԱՍՏԱՂԵՂՆ, ա. Ամուր՝ պինդ՝ կուռ աղեղ ունեցող։ |
| ՀԱՍՏԱՄԱԳԻԼ, ա. Ուժեղ՝ զօրաւոր մագիլներ ունեցող։ |
| ՀԱՍՏԱՄԵՍՏ, ա. Ամուր կազմուածքով, պնդակազմ, յաղթանդամ։ |
| ՀԱՍՏԱՅԱՐԿ, ա. 1. Հաստատուն՝ ամուր յարկ ունեցող, հաստաձեղուն։ 2. Ամրակառոյց, ամուր։ |
| ՀԱՍՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հաստ՝ ամուր՝ պինդ դառնալ, ուռճանալ, մեծանալ։ |
| ՀԱՍՏԱՆԴԱՄ, ա. Պինդ անդամներով, պնդակազմ, յաղթանդամ։ |
| ՀԱՍՏԱՆՁՆ, ա. Հաստամարմին, յաղթամարմին, յաղթանդամ, անձնեղ։ |
| ՀԱՍՏԱՇԻՆԱԾ, ա. Հաստատուն՝ ամուր՝ պինդ շինուած, ամրակառոյց։ |
| ՀԱՍՏԱՉԱՓ, գ. Ծաւալ (երկրաչափական մարմնի)։ |
| ՀԱՍՏԱՊԻՆԴ, ա. Պինդ եւ հաստատուն, ամրապինդ։ |
| ՀԱՍՏԱՋՈՎ, ՀԱՍՏԱՍՏԵՂՆ, ա. Փարթամօրէն ծիլեր արձակած՝ բուսած՝ աճած, հաստատուն ճիւղերով։ |
| ՀԱՍՏԱՏ, ի, ից, ա. 1. Տեղից չխախտուող, հաստատուն, պինդ, ամուր։ 2. Ստոյգ, իրական, հաւաստի։ 3. մ. Հաստատ՝ ստոյգ կերպով, հաստատապէս, հաւաստիօրէն, իսկապէս։ 4. գ. Երկրաչափական հաստատուն մարմին։ |
| ՀԱՍՏԱՏԱԲԱՐ, տե՛ս ՀԱՍՏԱՏԱՊԷՍ։ |
| ՀԱՍՏԱՏԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի հաստատ։ |
| ՀԱՍՏԱՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հաստատ, հաստատուն։ 2. Հաստատող, հաւաստիացնող։ |
| ՀԱՍՏԱՏԱԿԻՑ, ա. Միասին մի բան հաստատող՝ հաւաստիացնող։ |
| ՀԱՍՏԱՏԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Ուժեղ կերպով նետ արձակելը, կորովի նետաձգութիւն։ |
| ՀԱՍՏԱՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հաստատ՝ հաստատուն դառնալ։ |
| ՀԱՍՏԱՏԱՉԱՓՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկրաչափական հաստատուն մարմիններ չափելը։ |
| ՀԱՍՏԱՏԱՊԷՍ, մ. Հաստատ՝ ստոյգ կերպով, իսկապէս, ստուգապէս, որոշիակիօրէն։ |
| ՀԱՍՏԱՏԵԼ1, եցի, ն. 1. Ամուր դնել՝ զետեղել, ամրացնել, պնդացնել։ 2. Կանգնեցնել։ 3. Կարգել, սահմանել, հաւաստել։ 4. Կազդուրել, ուժեղացնել, զօրացնել։ 5. Ստեղծել։ 6. Յառել, սեւեռել (աչքը, հայեացքը)։ |
| ՀԱՍՏԱՏԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Յենուել, կռթնել։ 2. փխբ. Ապաւինել։ 3. Կատարուել։ 4. Համոզուել։ |
| ՀԱՍՏԱՏՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հաստատուն։ |
| ՀԱՍՏԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաստատուն լինելը, ամրութիւն, պնդութիւն։ 2. Հաստատուն բան, յենարան, նեցուկ։ 3. Զօրութիւն, ուժ։ 4. Հաստատ՝ ստոյգ լինելը, ստուգութիւն։ 5. Հաստատելը, սահմանելը, կարգելը։ 6. Ապացոյց։ 7. Ստեղծում, ստեղծելը, ստեղծուելը։ 8. Հաստատուած՝ ստեղծուած բան, արարած։ 9. Համատարած երկնակամարը՝ իբրեւ հաստատուն մարմին։ |
| ՀԱՍՏԱՏՈՒՄՆ, տման, գ. Հաստատելը, հաստատուելը։ |
| ՀԱՍՏԱՏՈՒՆ, տնոյ, ոց, ա. 1. Ամուր, պինդ, անխախտ, անշարժ, անդրդուելի։ 2. Տոկուն, դիմացկուն, ուժեղ։ 3. Ստոյգ, հաւաստի, ճշմարիտ, անտարակուսելի, արժանահաւատ։ 4. Բարի. հաւատարիմ։ 5. գ. Երկրաչափական մարմին, որ ունի երեք չափում՝ երկարութիւն, լայնութիւն, բարձրութիւն կամ խորութիւն։ 6. մ. Հաստատ կերպով, հաստատապէս։ |
| ՀԱՍՏԱՏՐԱՄ, ա. Հաստատուն եւ պինդ, ամուր։ |
| ՀԱՍՏԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Յենարան, իբրեւ ապաւէն ծառայող միջոց, նեցուկ։ |
| ՀԱՍՏԱՐՄԱՏ, ա. 1. Հաստ՝ ամուր արմատ ունեցող։ 2. փխբ. Ամուր հիմք ունեցող, անսասան։ |
| ՀԱՍՏԵԱՅՔ, գ. յոգն. Հայս, խմոր, խմորեղէն։ |
| ՀԱՍՏԵԼ, եցի, ն. 1. Հաստատել, ամրացնել, պնդացնել, արմատացնել, արմատաւորել։ 2. Սահմանել, կարգել։ 3. Ստեղծել, յօրինել։ |
| ՀԱՍՏԻՉ, տչի, ա. գ. 1. Ստեղծող, արարիչ։ 2. Աստուած։ 3. Զօրացնող, ուժեղացնող։ |
| ՀԱՍՏՈՅԺ, ա. Ուժեղ, տոկուն, դիմացկուն կամ առաքինի, զգուշաւոր։ |
| ՀԱՍՏՈՅՐ, ա. Ազդու, ուժգին, սաստիկ։ |
| ՀԱՍՏՈՒԱԾ, ոյ կամ ի, ոց, գ. 1. Ստեղծուած բան, յօրինուածք, կերտուածք, կառուցուածք։ 2. Կազմուածք։ |
| ՀԱՍՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ստեղծելը, արարչութիւն։ |
| ՀԱՍՏՈՒՄՆ, տման, գ. 1. Ստեղծելը, ստեղծուելը, լինելութիւն, գոյացութիւն։ 2. Հաստատելը, հաստատուելը, հաստատութիւն։ 3. Զօրացնելը, զօրանալը, զօրութիւն։ |
| ՀԱՍՏՈՒՆ, տնոյ, ոց, ա. Հաստատուն, պինդ, ամուր։ |
| ՀԱՍՏՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաստիչ՝ ստեղծող լինելը, արարչագործութիւն, արարչութիւն։ |
| ՀԱՏ, ոյ, ոց եւ ի, ից, գ. 1. Հատում, կտրում, հատելը, կտրելը։ 2. Կտրուած՝ անջատուած մասնիկ, հատուած։ 3. Հատիկաւոր բոյսերի ամեն մի սերմը, հատիկ։ |
| ՀԱՏԱԾ, ոյ, ոց կամ ի, ից, գ. 1. Կտրուածք, կտոր։ 2. Հատուած, բաժին, մաս։ 3. Կտրուած տեղը կամ մասը։ 4. ա. Կտրած։ |
| ՀԱՏԱԿԱՐԿԱՏ, ա. Կտորտանքներից՝ կտորներից կարկատած։ |
| ՀԱՏԱԿՈՏՈՐ, ա. գ. մ. 1. Կտոր-կտոր արած, հատուկտոր, կցկտուր։ 2. Առանձին՝ իրարից անջատ բաներ։ 3. Կտրտած, կրճատուած։ |
| ՀԱՏԱԿՈՏՈՐԵԼ, եցի, ն. Հատակոտոր անել, կրճատել։ |
| ՀԱՏԱԿՏՈՒՐ, տե՛ս ՀԱՏԱԿՈՏՈՐ։ |
| ՀԱՏԱՀԱՐՑ, ա. Հատիկների միջոցով հմայող՝ հմայութիւն անող։ |
| ՀԱՏԱՀԱՐՑՈՒԹԻՒՆ, ՀԱՏԱՀՄԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Հատիկների միջոցով հմայութիւն՝ դիւթութիւն։ |
| ՀԱՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հատ-հատ կոտրտուել, մանրուել, փշրուել։ |
| ՀԱՏԱՆԵԼ, հատի, հա՛տ, ն. 1. Սուր գործիքով որեւէ բանի մի մասն անջատել, կտրել, հատել։ 2. Կտրելով մասերի բաժանել, կտրատել, կտրտել։ 3. Վերացնել։ 4. Կրճատել, կարճացնել, համառօտել։ 5. Պակասեցնել, քչացնել։ 6. Դադարեցնել, վերջացնել, սպառել։ 7. Պատռել, ճեղքել, կտրել-անցնել։ 8. Փորել։ 9. Ճանապարհ բանալ։ 10. Որոշել, սահմանել, նշանակել, կարգել։ 11. Վճռել, վճիռ կայացնել։ 12. Փորելով գետնի տակից հանքանիւթ հանել։ 13. Դրամ կտրել։ |
| ՀԱՏԱՆՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ՀԱՏՈՂԱԿԱՆ։ |
| ՀԱՏԱՆՈՒՄՆ, տե՛ս ՀԱՏՈՒՄՆ։ |
| ՀԱՏԱՋՈՒՐ, ջրոյ, գ. Հատիկի՝ խաշած ցորենի ջուր։ |
| ՀԱՏԱՎԱՃԱՌ, ի, աց, գ. Դրամների փոխանակութեամբ զբաղուող մարդ, լումայափոխ, սեղանաւոր։ |
| ՀԱՏԵԱԼ, ա. Ամորձատած, ներքինացրած։ |
| ՀԱՏԸՆԿԷՑ, ա. Հատահարց, գարի գցող։ |
| ՀԱՏԸՆՏԻՐ ԼԻՆԵԼ, Ծաղկաքաղ անել։ |
| ՀԱՏԻՃ, գ. Կուտ, կորիզ (յատկապէս խաղողի)։ |
| ՀԱՏԻՉ, ա. Հատող, կտրող, որոշող։ |
| ՀԱՏԿԼԵԼ, (իմ), յատկլել, եցայ, եալ, չ. 1. Սաստիկ լացից՝ յոգնածութիւնից եւն շունչը կտրուել՝ շնչասպառ լինել։ 2. Հեծկլտալ, հեկեկալ։ |
| ՀԱՏԿՈՏՈՐ, տե՛ս ՀԱՏԱԿՈՏՈՐ։ |
| ՀԱՏԿՏԱՒ, գ. Կտաւատ, կտաւահատ։ |
| ՀԱՏԿՏՈՒՐ ԱՌՆԵԼ, Կտոր-կտոր՝ ջարդուփշուր անել։ |
| ՀԱՏՈՂԱԿԱՆ, ա. Կտրող, հատող, հատու։ |
| ՀԱՏՈՐ, գ. 1. Հատուած, կտոր, մաս։ 2. Մի ամբողջական գրուածքի մաս, գիրք։ |
| ՀԱՏՈՒ, ա. 1. Լաւ կտրող, կտրուկ, սուր։ 2. Սաստիկ։ 3. Գրպանահատ։ |
| ՀԱՏՈՒԱԾ, ոյ, ոց կամ ի, ից, գ. 1. Կտրելը, կտրուելը, կտրուածք։ 2. Հատուած, բաժին, կտոր, մաս, շերտ։ 3. Հայրենի երկրից հեռանալը, գաղթելը, գաղթ, փախուստ։ 4. Գաղթող՝ գաղթած մարդ կամ մարդիկ, գաղթական, վտարանդի։ |
| ՀԱՏՈՒԱԾԱՁԵՒ, ա. Որոշ ձեւով կտրուած (անստոյգ նշ.)։ |
| ՀԱՏՈՒԱԾԵԼ, (իմ), եցայ, եալ, չ. Հայրենի երկրից հեռանալ, գաղթել, փախուստի դիմել, վտարանդել, բաժանուել, անջատուել, առանձնանալ, ապստամբել, օտարանալ։ |
| ՀԱՏՈՒԱԾՈՅ, ոյք, ա. Կտորներից բաղկացած, կտորներով պատրաստած։ |
| ՀԱՏՈՒԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Հատուածելը։ |
| ՀԱՏՈՒՄՆ, տման, գ. Կտրելը, կտրուելը, բաժանում։ |
| ՀԱՏՈՒՑԱՆԵԼ, տուցի, տո՛, պբ. 1. Պարտքը վերադարձնել, վճարել։ 2. Փոխարէնը տալ, մի բանի փոխարէն որեւէ բան անել։ 3. Պարտքը կատարել։ 4. Վրէժ առնել, վրէժը կրել։ 5. Պատասխան տալ, հաշիւ տալ։ 6. Կտրել, անջատել։ |
| ՀԱՏՈՒՑԱՆՈՂ, ղի, ղաց, ՀԱՏՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Որ հատուցում է, հատուցող։ |
| ՀԱՏՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Հատուցելը, հատուցուելը, փոխհատուցում, փոխարինութիւն։ 2. Վճարելը, վճարում, վճարք։ 3. Բարերարութիւն, երախտիք։ 4. Վրէժխնդրութիւն, պատիժ։ 5. Մատուցելը, տալը։ |
| ՀԱՐԱԶԱՏ, (պհլ.), ի, աց, ա. գ. 1. Նոյն հօրից եւ մօրից ծնուած, արիւնակից։ 2. Ազգակից, ազգական, մերձաւոր, մտերիմ, սիրելի։ 3. Բուն, իսկական, ճշմարիտ, անխարդախ, յար եւ նման։ |
| ՀԱՐԱԶԱՏԱԲԱՐ, մ. 1. Հարազատի պէս, իբրեւ հարազատ, եղբայրաբար, մտերմաբար, սիրով։ 2. Հարազատ կերպով, ճշգրտօրէն, իսկապէս, ստուգապէս, ճշմարտապէս։ |
| ՀԱՐԱԶԱՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հարազատ։ |
| ՀԱՐԱԶԱՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հարազատ՝ մերձաւոր՝ մտերիմ դառնալ, ընտանենալ։ |
| ՀԱՐԱԶԱՏԱՊԷՍ, տե՛ս ՀԱՐԱԶԱՏԱԲԱՐ։ |
| ՀԱՐԱԶԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ՀԱՐԱԶԱՏԱՆԱԼ։ |
| ՀԱՐԱԶԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նոյն հօրից եւ մօրից լինելը, բուն եղբայրութիւն։ 2. Ազգակցութիւն, ազգականութիւն, մերձաւորութիւն, մտերմութիւն։ 3. Ճշտութիւն, ստուգութիւն, ճշգրիտ նմանութիւն, իսկութիւն։ |
| ՀԱՐԱԾ, ոյ կամ ի, գ. Վէրք, խոց։ |
| ՀԱՐԱՄԱՆ, այ, ՀԱՐԱՄԱՆԻ, նւոյ, տե՛ս ԽԱՐԱՄԱՆԻ։ |
| ՀԱՐԱՆՔ, նաց, գ. Չարչարանք, հարուած։ |
| ՀԱՐԱՇԱՐԺ, տե՛ս ՀԱՅՐԱՇԱՐԺ։ |
| ՀԱՐԱՒ, ոյ, գ. 1. Աշխարհի՝ հորիզոնի հիւսիսին հակադիր կողմը։ 2. Հարաւից փչող քամի։ |
| ՀԱՐԱՒԱԲԵՐ, կամ ՀԱՐԱՒԱԲԵՐՁ, ա. Դէպի հարաւ դիմող կամ հարաւում բարձրացող (անստոյգ նշ.)։ |
| ՀԱՐԱՒԱԲԵՐՁ, ա. Դէպի հարաւ դիմող կամ հարաւում բարձրացող (անստոյգ նշ.)։ |
| ՀԱՐԱՒԱԿՈՂՄՆ, ման, անց, գ. 1. Հարաւային կողմը։ 2. ա. Հարաւակողմեան, հարաւային։ |
| ՀԱՐԱՒԱԿՈՅՍ, կուսի, նոյնն է՝ ՀԱՐԱՒԱԿՈՂՄՆ (1)։ |
| ՀԱՐԱՒԱՀՈՂՄ, գ. 1. Հարաւային հողմ՝ քամի, հարաւից փչող հողմ։ 2. ա. Հարաւահողմեան։ 3. ա. Հարաւի կողմում բնակուածներին, հարաւային ազգին՝ արաբներին յատուկ։ |
| ՀԱՐԱՒԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. 1. Հարաւին՝ հարաւակողմին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Հարաւում՝ հարաւակողմում գտնուող։ 3. Հարաւից ծագող՝ եկող։ |
| ՀԱՐԱՒՈՒՆՔ, ունս, գ. 1. Ցանք, վարուցանք, արտ, վարած՝ հերկած հող։ 2. Սերմ. պտուղ։ |
| ՀԱՐԲԵՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԱՐԲԵՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՐԵՒԱՆՑԵԼ, իլ, ցեալ, տե՛ս ՀԱՐԵՒԱՆՑԻԿ ԱՌՆԵԼ։ |
| ՀԱՐԵՒԱՆՑԻ, ՀԱՐԵՒԱՆՑԻԿ, ա. մ. Թերթնակի, անցողակի, թռուցիկ, մակերեսային, վայրիվերոյ, հարեւանցիօրէն, անխորհրդաբար, պատահական կերպով։ |
| ՀԱՐԵՒՐ, տե՛ս ՀԱՐԻՒՐ։ |
| ՀԱՐԷԺ, տե՛ս ԽԵՐԵՒԷՇ։ |
| ՀԱՐԹ, ի, ից, ա. 1. Հաւասար մակերեսով, ոչ խորդուբորդ, տափարակ, ողորկ, կոկ։ 2. Պարզ, անպաճոյճ։ 3. Անթերի։ 4. Ցածր, մեղմ (ձայն)։ 5. մ. Հարթ՝ ուղիղ կերպով, հաւասարապէս, միակերպ։ 6. նխդ. Հաւասար. նման, պէս։ |
| ՀԱՐԹԱԲԱՐ, տե՛ս ՀԱՐԹ (5)։ |
| ՀԱՐԹԱԾԱՒԱԼ, ա. մ. Հարթ ու հաւասար ծաւալուող՝ ծաւալուած, ամեն կողմ ծաւալուելով, համասփիւռ։ |
| ՀԱՐԹԱԿ, ա. Հարթ, հարթածաւալ։ |
| ՀԱՐԹԱԿՇԻՌ, ա. Հաւասարակշիռ, չափուած-ձեւուած, վայելուչ։ |
| ՀԱՐԹԱՅԱՏԱԿ, ա. մ. 1. Հարթ յատակ՝ մակերեւոյթ ունեցող։ 2. Գետնին հաւասար, տափակ։ |
| ՀԱՐԹԱՅԱՐՄԱՐ, ա. մ. Հարթ եւ յարմար, զուգահաւասար, հաւասարակշիռ, բարեյարմար, փխբ. միաբան, անվրդով։ |
| ՀԱՐԹԱՊԷՍ, տե՛ս ՀԱՐԹ (5)։ |
| ՀԱՐԹԱՐԴԱԿ, ա. Հարթ եւ հաւասար, հարթայատակ։ |
| ՀԱՐԹԵԼ, եցի, ն. 1. Հարթ՝ տափակ դարձնել, տափարակել, գետնին հաւասարեցնել։ 2. փխբ. Ուղղել, կոկել, շտկել։ 3. Կտրել։ |
| ՀԱՐԹԻԿ ՊԱՀԵԼ, Լաւ պահել (պասը)։ (Մանդ., 208, ՀԱԲ)։ |
| ՀԱՐԹՀԱՒԱՍԱՐ, ա. Հարթ ու հաւասար։ (Կղնկտ., Բ, 14)։ |
| ՀԱՐԹՅԱՏԱԿ, տե՛ս ՀԱՐԹԱՅԱՏԱԿ։ |
| ՀԱՐԹՆՈՒԼ, կամ ՀԱՐԹՉԵԼ (իմ), թեայ, թի՛ր, թուցեալ, չ. Վախից՝ յանկարծակիի գալուց վեր կամ դուրս ցատկել՝ թռչել, ընդոստնել, խրտնել, փախչել, հեռանալ, զատուել։ |
| ՀԱՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հարթ լինելը, տափարակութիւն։ 2. Հաւասարութիւն, համաչափութիւն, զուգակշռութիւն։ 3. Համաձայնութիւն, միաբանութիւն։ 4. Մեղմութիւն, ցածրութիւն։ |
| ՀԱՐԹՈՒՑԱՆԵԼ, թուցի, թո՛, պբ. Հարթնուլ՝ ընդոստնել տալ, վախեցնել, խրտնեցնել, փախցնել, իրարից զատել՝ հեռացնել։ |
| ՀԱՐԹՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Խրտնելը, խրտնեցնելը։ |
| ՀԱՐԹՉԵԼ, (իմ), տե՛ս ՀԱՐԹՆՈՒԼ։ |
| ՀԱՐԻՉ, րչի, չաց, ա. 1. Խփող, հարուածող, վիրաւորող։ 2. (երժշտ.) Կնտնտոց։ |
| ՀԱՐԻՒՐ, ոյ, ոց, թ. Հարիւր թիւը եւ քանակութիւնը։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱԳԼԽԻ, ա. Հարիւր գլուխ ունեցող, հարիւրգլխանի։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱԴՈՒՌՆ, ա. Հարիւր դուռ ունեցող, բազմադուռն։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱԺՈՂՈՎ, ա. Հարիւրից մէկը ժողովող՝ հաւաքող՝ առնող։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱԿ, տե՛ս ՀԱՐԻՒՐԵԱԿ։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱԿՆԵԱՆ, ա. Հարիւրաւոր ակներից՝ թանկագին քարերից սարքած՝ բաղկացած։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱՁԵՌԱՆԻ, նւոյ, նեաց, ՀԱՐԻՒՐԱՁԵՌՆ, ռին, ռաց, ա. Հարիւր ձեռք ունեցող։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱՄԵԱՅ, մէի, ից, ՀԱՐԻՒՐԱՄԵԱՆ, ենի, իցա. 1. Հարիւրտարեկան։ 2. Հարիւր տարուայ, հարիւր տարի տեւած՝ տեւող։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱՊԱՏԻԿ, ա. մ. Հարիւր անգամ աւելի։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱՊԱՏԿԱՆԱԼ, ացեալ, չ. Հարիւրապատիկ լինել՝ դառնալ, հարիւրապատկուել։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Հարիւրի՝ հարիւր զինուորի պետ։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱՊԵՏԱԿԱՆ, ա. Հարիւրապետին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հարիւրապետի աստիճանը՝ իշխանութիւնը։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. 1. Հարիւրներով հաշւուող, հարիւր՝ հարիւրներ պարունակող, հարիւրապատիկ։ 2. Հարիւր միաւոր պարունակող ամբողջութիւն, հարիւրեակ։ |
| ՀԱՐԻՒՐԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, րեալ, չ. Հարիւրաւոր կամ հարիւր լինել՝ դառնալ։ |
| ՀԱՐԻՒՐԵԱԿ, եկի, կաց, ա. գ. Հարիւր միաւոր պարունակող ամբողջութիւն։ |
| ՀԱՐԻՒՐԵՄԵԱՆ, տե՛ս ՀԱՐԻՒՐԱՄԵԱՆ։ |
| ՀԱՐԻՒՐԵՐՈՐԴ, ի, աց, թ. Ըստ կարգի իննսունիններորդին յաջորդող։ |
| ՀԱՐԻՒՐՈՐԴ, տե՛ս ՀԱՐԻՒՐԵՐՈՐԴ։ |
| ՀԱՐԿ, ի, աւ կամ իւ, աց, օք, գ. 1. Պարտադիր վճար, տուրք, տուգանք։ 2. Ծառայութիւն, սպասաւորութիւն, գործ։ 3. Կարիք, պէտք, պահանջ, պահանջմունք, անհրաժեշտութիւն։ 4. Բռնադատութիւն, հարկադրանք։ 5. ա. Հարկաւոր, անհրաժեշտ, կարեւոր։ |
| ՀԱՐԿ Է, մբ. Պետք է, հարկաւոր է։ |
| ՀԱՐԿԱԲԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Հարկի վճարումը իր վրայ վերցնելը, հարկատուութիւն։ |
| ՀԱՐԿԱԲԵՐ, ի, ից, ա. 1. Հարկ բերող՝ վճարող, հարկատու։ 2. Ստիպուած՝ ակամայից շարժուող։ |
| ՀԱՐԿԱԴԻՐ, ա. Հարկադրող, բռնադատող, կարգադրող, ստիպող։ |
| ՀԱՐԿԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Ծառայեցնել, ստիպել մի բան անել։ |
| ՀԱՐԿԱԺՈՂՈՎ, ի, տե՛ս ՀԱՐԿԱՀԱՆ։ |
| ՀԱՐԿԱԿԻՑ, ա. Միասին նոյն հարկը տուող՝ վճարող։ |
| ՀԱՐԿԱՀԱՆ, ՀԱՐԿԱՀԱՆՈՒ, ի, աց, ա. գ. Հարկերը հաւաքող (պաշտօնեայ), հարկահաւաք։ |
| ՀԱՐԿԱՀԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հարկերը առնելը՝ հաւաքելը, հարկահաւաքութիւն։ |
| ՀԱՐԿԱՀԱՏՈՅՑ, ա. Հարկը հատուցող՝ վճարող։ |
| ՀԱՐԿԱՀԱՐ, ի, աց, ա. գ. Ծառայութիւն՝ սպասաւորութիւն կատարող, ծառայ, աղախին։ |
| ՀԱՐԿԱՆԵԼ1, հարի, հա՛ր, ն. 1. Զարկել, խփել, հարուածել, հարուածներ հասցընել։ 2. Ծեծել, գանել։ 3. Հարուածելով հնչեցնել՝ նուագել, փող փչել։ 4. Վիրաւորել, խոցել, խայթել, կծել։ 5. փխբ. Խիղճը խայթել։ 6. Կոտրել, կտրել, կտրտել։ 7. Կոտորել, ջարդել, սպանել, սատկացնել։ 8. Վնասել, փչացնել, աւերել։ 9. Պատժել, տանջել։ 10. Խրել, կոխել, խոթել, ներս մտցնել։ 11. Վրան զարկել՝ կանգնեցնել։ 12. Դիպչել, ընդհարուել, բախուել, հպուել։ 13. Բաղդատել, համեմատել։ 14. Դրոշմել, արձանագրել, գրի առնել։ 15. Հեռացնել, փարատել, իջեցնել, անցկացնել, խափանել, մերժել։ 16. Հարկ տալ, վճարել։ 17. Սպասաւորել, ծառայել։ 18. Անել, կատարել, վարել։ |
| ՀԱՐԿԱՆԵԼ2, (իմ), հարայ, կ. ՀԱՐԿԱՆԵԼ-ի, նոյն նշ., այլեւ՝ չ. 1. Սիրահարուել։ 2. Ծայրահեղաբար մի բանի հետամուտ լինել՝ անձնատուր լինել, հակամիտել, հակուել, հարել։ 3. (իբրեւ միադիմի բայ) Դէպք լինել, պատահել, վրայ գալ, դիպչել։ |
| ՀԱՐԿԱՆԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Հարկանող, խփող, հարուածող։ |
| ՀԱՐԿԱՆՈՂ, կամ ՀԱՐՈՂ, ի, աց, ա. գ. 1. Ծեծող, խփող, հարուածող։ 2. Եղջիւրներով հարուածող, հարու տուող (ցուլ)։ |
| ՀԱՐԿԱՊԱՀԱՆՋ, ի, ից կամ աց, ա. գ. 1. Հարկերը պահանջող՝ հաւաքող, հարկահան։ 2. Հարկադրանքով պահանջող, ստիպող։ |
| ՀԱՐԿԱՊԱՀԱՆՋԵԼ, եցի, ն. Հարկ պահանջել կամ հարկադրել։ |
| ՀԱՐԿԱՊԱՀԱՆՋՈՒԹԻՒՆ, գ. Հարկերը պահանջելը՝ հաւաքելը։ |
| ՀԱՐԿԱՊԵՏ, գ. Հարկերի կամ հասոյթների վերակացու՝ վերատեսուչ, հարկահաւաքների պետ։ |
| ՀԱՐԿԱՊԷՍ, տե՛ս ՀԱՐԿԱՒՈՐԱՊԷՍ։ |
| ՀԱՐԿԱՏՈՒ, ի, աց, ա. 1. Հարկ տուող՝ վճարող։ 2. Հարկի՝ բռնադատութեան տակ գտնուող, հարկադրանքի ենթարկուած։ |
| ՀԱՐԿԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հարկեր տալը՝ վճարելը, հարկատու լինելը։ 2. Հարկի՝ բռնադատութեան տակ լինելը՝ գտնուելը, հարկադրանք։ |
| ՀԱՐԿԱՏՈՒՐ, տե՛ս ՀԱՐԿԱՏՈՒ։ |
| ՀԱՐԿԱՏՐԵԼ, (իմ), եցի, ն. չ. 1. Հարկ տալ։ 2. Գործակից՝ պատճառ դառնալ։ |
| ՀԱՐԿԱՏՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՐԿԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՐԿԱՒ, տե՛ս ՀԱՐԿ-ի տակ։ |
| ՀԱՐԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Հարկի՝ հարկադրանքի տակ եղած, հարկադրուած, ստիպողական։ 2. (կրօն.) Ծառայութեան՝ սպասաւորութեան ենթակայ, որ պարտաւորուած է ծառայել, սպասարկու, ծառայող։ 3. Որ կարեւոր՝ անհրաժեշտ է։ 4. Ինչ որ բնական կարիք է։ 5. Մտերիմ, մերձաւոր։ 6. Բնական կարիք։ |
| ՀԱՐԿԱՒՈՐԱԲԱՐ, տե՛ս ՀԱՐԿԱՒՈՐԱՊԷՍ։ |
| ՀԱՐԿԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի հարկաւոր։ |
| ՀԱՐԿԱՒՈՐԱԿԱՆ, տե՛ս ՀԱՐԿԱՒՈՐ։ |
| ՀԱՐԿԱՒՈՐԱՊԷՍ, մ. Հարկադրուած, հարկադրաբար, ստիպողաբար։ |
| ՀԱՐԿԱՒՈՐԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Հարկադրող, բռնադատող, ստիպողական։ |
| ՀԱՐԿԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Հարկադրել, բռնադատել, ստիպել։ |
| ՀԱՐԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հարկաւոր (1) լինելը, բռնադատութիւն, հարկադրանք։ 2. Ծառայութիւն, սպասաւորութիւն, պաշտօնավարութիւն։ 3. Պէտք, կարիք, պահանջ։ |
| ՀԱՐԿԵԼ, եցի, ն. 1. Հարկադրել, բռնադատել, ստիպել։ 2. Հարկի տակ դնել, հարկ պահանջել, հարկատու դարձնել։ 3. եցայ, չ. Հարկի տակ ընկնել, հարկատու դառնալ, ծառայել։ |
| ՀԱՐԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՀԱՐԿԵԼ (1)։ |
| ՀԱՐԿԵՒՈՐ, ա. Պատուի՝ յարգանքի արժանի, պատուաւոր, պատուական, պատկառելի, ակնածելի։ |
| ՀԱՐԿԻՔ, կեաց, գ. Միասին լծուող եզների զոյգ, մի լուծ եզ։ |
| ՀԱՐՃ, ի, ից, գ. Օրինական կնոջ հետ միաժամանակ պահուող կին-սիրուհի։ |
| ՀԱՐՃՈՐԴԷԳԻՐ, գ. Հարճի որդի, որին հայրը որդեգրել է։ |
| ՀԱՐՃՈՐԴԻ, դւոյ, ւոց, գ. Հարճի որդի, հարճից ծնուած զաւակ։ |
| ՀԱՐՃՈՒԹԻՒՆ, գ. Հարճ լինելը։ |
| ՀԱՐՇԵԼ, տե՛ս ՀԱՇԵԼ։ |
| ՀԱՐՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Զարկ, բախիւն։ 2. Հարուածներ հասցնելը, խփելը, ծեծ, գան։ 3. Սուր առարկայի հարուածից առաջացած վէրք, խոցուածք։ 4. Խայթուածք (օձի, կարիճի եւն)։ 5. Վնաս, կորուստ, պարտութիւն։ 6. Կոտորած, սպանութիւն։ 7. Տանջանք, չարչարանք։ 8. Հասարակական աղետ, պատիժ, չարիք, պատուհաս։ |
| ՀԱՐՈՒԱԾԱԿԱՆ, ա. Իբրեւ պատիժ տրուած, պատժական։ |
| ՀԱՐՈՒԱԾԵԼ, եցի, ն. Հարուածներ հասցնելով տանջել, խփել, ծեծել, պատժել։ |
| ՀԱՐՈՒԱԾԻՉ, ա. Որ հարուածում է, հարուածող։ |
| ՀԱՐՈՒԼ, հարի, հա՛ր, տե՛ս ՀԱՐԿԱՆԵԼ1։ |
| ՀԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. 1. Զարկելը, զարկուելը։ 2. Հարուած, ծեծ։ 3. Ընդհարում, կռիւ։ |
| ՀԱՐՈՒՍՏ, րստի, տաց, ա. 1. Ուժեղ, հզօր, զօրեղ, կարող։ 2. Թիկնաւէտ։ 3. Աւագ, իշխան, իշխանաւոր։ 4. Մեծատուն, ունեւոր (այս նշ. ունի հազուադէպ գործածութիւն)։ Զհոգեւոր սիրոյն եռանդն ածէր առ ամենեսին... առ հարուստ եւ առ աղքատս (Բուզ., Դ, դ)։ 5. Ճոխ, առատ, շատ, բազմութիւն։ 6. Հաստ, հաստատուն։ 7. Երկար, երկարատեւ։ |
| ՀԱՐՍԱՆԵԱԿ, նեկի, կաց, գ. Հարսանիքի հրաւիրուած անձ, հարսանիքի մասնակից, հարսանքաւոր։ |
| ՀԱՐՍԱՆԵԿԱՆ, ա. Հարսանիքին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀԱՐՍԱՆԻՔ, նեաց, գ. 1. Ամուսնութեան հանդէս, հարսնահանդէս։ 2. (յունարէնի նմանակութեամբ) Ամուսնութիւն։ |
| ՀԱՐՍՆ, սին, սունք, սանց, գ. 1. Նշանադրուած աղջիկ, հարսնացու։ 2. Ամուսնացող աղջիկ (պսակի, հարսանիքի ժամանակ)։ 3. Նոր ամուսնացած կին, նորահարս։ 4. Որդու կինը նրա ծնողների եւ ազգականների։ |
| ՀԱՐՍՆԱԶԳԵԱՑ, ա. մ. Հարսի պէս հագնուած՝ զարդարուած։ |
| ՀԱՐՍՆԱԶԳԵՍՏ, ա. մ. Հարսի պէս հագնուած՝ զարդարուած։ |
| ՀԱՐՍՆԱԶԳԵՍՏԵԼ, եցի, տեալ, ն. Հարսի պէս հանգցնել՝ զարդարել։ |
| ՀԱՐՍՆԱԽՕՍ, ա. Խնամախօս, միջնորդ։ |
| ՀԱՐՍՆԱԾԵԼ, եցի, ն. Հարս բերել։ |
| ՀԱՐՍՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հարսին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Հարսանիքին յատուկ՝ վերաբերող, հարսանեկան։ |
| ՀԱՐՍՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հարս լինել՝ դառնալ։ |
| ՀԱՐՍՆԱՊԱՃՈՅՃ, ա. Հարսին պաճուճող՝ զարդարող։ |
| ՀԱՐՍՆԱՐԱՆ, ի, գ. 1. Հարսի եւ փեսայի սենեակը, առագաստ։ 2. Հարսանքատուն։ |
| ՀԱՐՍՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հարս դարձնել, հարսնացնել։ |
| ՀԱՐՍՆԵՂԲԱՅՐ, բօր, բարց, գ. Հարսին մերձաւոր կին, հարսնաքոյր։ |
| ՀԱՐՍՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հարս լինելը։ 2. Հարսնանալու ժամանակը, հարսանիք։ |
| ՀԱՐՍՆՈՒՀԻ, տե՛ս ՀԱՐՍՆ։ |
| ՀԱՐՍՏԱԲԱՐ, մ. 1. Հարուստ կերպով, ճոխաբար, առատապէս։ 2. Հարուստի նման՝ պէս։ |
| ՀԱՐՍՏԱԲՈՒՌՆ, ա. Մեծ զօրութիւն ունեցող, հզօր, ուժեղ։ |
| ՀԱՐՍՏԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Աւելի հզօր՝ զօրաւոր՝ բռնաւոր։ 2. մ. Երեւելի կերպով, տիրաբար։ 3. Աւելի ուժով՝ պինդ կերպով։ |
| ՀԱՐՍՏԱԼԻՐ, ա. Առատ, լիուլի։ |
| ՀԱՐՍՏԱԿԱՆ, տե՛ս ՀԱՐՈՒՍՏ։ |
| ՀԱՐՍՏԱԿՈՂ, ա. Լայն ու հզօր լանջ՝ կուրծք ունեցող, լայնաթիկունք, թիկնաւէտ, փխբ. ուժեղ, զօրաւոր, ամրակազմ, ջլապինդ։ |
| ՀԱՐՍՏԱՀԱՐ, ա. Հարստահարուած։ |
| ՀԱՐՍՏԱՀԱՐԱԿԱՆ, ա. Բռնաւորական։ |
| ՀԱՐՍՏԱՀԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Ուժի զօրութեամբ՝ բռնութեամբ նեղել, ճնշել, նուաճել, ընկճել, զրկել, կեղեքել։ 2. Ուժգին հարուածով խորը մտցնել, խրել, մխրճել։ |
| ՀԱՐՍՏԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հարստահարելը, հարստահարուելը, բռնութիւն, ճնշում, կեղեքում, զրկանք։ |
| ՀԱՐՍՏԱՅԵՂՑ, ա. Լիակատար ուժով, զօրեղ, զօրաւոր։ |
| ՀԱՐՍՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ուժեղանալ, զօրանալ։ 2. Ուժով իշխել, բռնաբար տիրել, բռնակալել։ 3. Հարուստ՝ ունեւոր դառնալ։ |
| ՀԱՐՍՏԱՊԷՍ, մ. 1. Լիովին, առատապէս։ 2. Ընդարձակօրէն։ 3. Ուժով, բռնաբար։ |
| ՀԱՐՍՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հզօրութեամբ՝ փառքով՝ ունեցուածքով մեծացնել՝ աւելին դարձնել, ուժեղացնել, զօրեղացնել, հարստացնել։ |
| ՀԱՐՍՏԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ հարստացնում է, հարստացնող։ |
| ՀԱՐՍՏԵԼ, եցի, ն. 1. Հարուածելով խորը մտցնել, խրել, մխրճել, վարսել։ 2. Պընդացնել, կապել, ամրացնել։ 3. Հիմնել, հաստատել։ (Տիմոթ. Կուզ, էջ 241, 266, ՀԱԲ)։ |
| ՀԱՐՍՏԻ, խարստի, ա. Փարթամ մարմնով, խոշորամարմին, խոշորակազմ, մարմնեղ։ |
| ՀԱՐՍՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ուժեղութիւն, հզօրութիւն, բռնակալութիւն։ 2. Տիրող՝ թագաւորող տուն։ 3. Առատութիւն, ճոխութիւն։ 4. Երկարատեւութիւն (ժամանակի)։ |
| ՀԱՐՑ1, ի, ից, գ. Հարցնելը, հարցում, հարցուփորձ, քննութիւն։ |
| ՀԱՐՑ2, ի, ից, գ. (եկեղց.) Առաւօտեան ժամերգութեան մի սաղմոս, որ սկսւում է «Օրհնեալ ես, տէր աստուած հարցն մերոց» բառերով, եւ դրան հետեւող շարականը։ |
| ՀԱՐՑԱԲԱՆԵԼ, տե՛ս ՀԱՐՑԱՆԵԼ։ |
| ՀԱՐՑԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հարցում՝ մի բան իմանալու եւ փորձելու համար, հետաքրքրութիւն։ |
| ՀԱՐՑԱԿԱՆ, ա. 1. Հարցում արտայայտող։ 2. Հարցուկներին՝ հմայութիւններին վերաբերող՝ յատուկ, հմայական, դիւթական։ |
| ՀԱՐՑԱԿԱՆԱՊԷՍ, մ. Հարցական կերպով, հարցնելով։ |
| ՀԱՐՑԱՆԵԼ, հարցի, հա՛րց, ն. 1. Դիմել՝ հարց ուղղել մէկին՝ պատասխան ստանալու՝ մի բան իմանալու համար, հարց տալ։ 2. Հարցուփորձ անել, փնտրել, քննել, հետազօտել։ |
| ՀԱՐՑԱՊԱՏԻՐ ԱՌՆԵԼ, Պատրելու՝ խաբելու համար հարցնել, հարց տալով պատրել՝ խաբել՝ մոլորեցնել։ |
| ՀԱՐՑԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Որ սիրում է յաճախ հարցեր տալ՝ իմանալու, սովորելու համար, հետաքրքրուող, հետաքրքրասէր, ուսումնասէր։ |
| ՀԱՐՑԱՍԻՐԱԿԱՆ, ա. Հարցասէրին յատուկ՝ վերաբերող, հետաքրքրական։ |
| ՀԱՐՑԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հարցասէր լինելը, հարցասէրի յատկութիւնը։ 2. Հետաքրքրուելը, հետաքրքրութիւն։ |
| ՀԱՐՑԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Հարցնելու՝ հարցաքննելու տեղ։ 2. Հարցում։ |
| ՀԱՐՑԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Հարցնող, փորձող։ |
| ՀԱՐՑԱՓՈՐՁ, ի, ից, գ. Հարցուփորձ, դատական քննութիւն, հարցաքննութիւն։ |
| ՀԱՐՑԱՓՈՐՁԱՆՔ, նաց, տե՛ս ՀԱՐՑԱՓՈՐՁ։ |
| ՀԱՐՑԱՓՈՐՁԵԼ, եցի, ն. 1. Հարցափորձ՝ հարցաքննութիւն կատարել, հարցաքննել։ 2. Հարցուփորձ անել, քննութեամբ համեմատել, զննել, հետազօտել, պրպտել։ |
| ՀԱՐՑԱՓՈՐՁՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՐՑԱՓՈՐՁ։ |
| ՀԱՐՑԱՔՆԻՆ, ա. Հարցաքննող։ |
| ՀԱՐՑԱՔՆՆԱԿԱՆ, ա. Հարցաքննութեան վերաբերող՝ յատուկ։ |
| ՀԱՐՑԱՔՆՆԵԼ, եցի, ն. 1. Հարցուփորձ անել, քննել, հետաքրքրուել մի բան իմանալու համար։ 2. Հարցափորձ՝ հարցաքննութիւն կատարել։ |
| ՀԱՐՑԱՔՆՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հարցուփորձ անելը, քննելը, հետաքրքրուելը։ 2. Հարցուփորձ, դատական քննութիւն։ |
| ՀԱՐՑ ԵՒ ԽՆԴԻՐ, գ. Հարցուփորձ։ |
| ՀԱՐՑ ԵՒ ՓՈՐՁ, ի, տե՛ս ՀԱՐՑԱՓՈՐՁ։ |
| ՀԱՐՑ ԵՒ ՔՆԻՆ, տե՛ս ՀԱՐՑԱՔՆՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՐՑԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Հարցուկ լինելը, կախարդութիւն, դիւթութիւն։ |
| ՀԱՐՑՆ, տե՛ս ՀԱՐՑ2։ |
| ՀԱՐՑՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Հարցնելը։ 2. Հարց, հարցուփորձ։ 3. Հարցաքննութիւն։ |
| ՀԱՐՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հարցնելը։ 2. Հարցուկ լինելը, հարցկութիւն։ |
| ՀԱՐՑՈՒԿ, ցկի, կաց, գ. Աստուածներին հարցում անող՝ գուշակութիւն անելու համար, սուտ պատգամախօս, գուշակ, կախարդ, դիւթ, վհուկ։ |
| ՀԱՐՑՈՒՄՆ, ցման, տե՛ս ՀԱՐՑՈՒԱԾ։ |
| ՀԱՐՑՈՒՓՈՐՁ, ՀԱՐՑՓՈՐՁ, գ. Հարցնելը, մի բան իմանալու՝ տեղեկութիւն ստանալու համար մէկին կամ տարբեր մարդկանց դիմելը՝ հարցեր տալը՝ հարցումներ անելը։ |
| ՀԱՐՕՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երամով թռչել գետնի վրայով (թռչունների մասին)։ |
| ՀԱՑ, ի, ից, գ. 1. Ալիւրից շաղախուած եւ թխուած ուտելիք։ 2. լայնաբար՝ Կերակուր, ճաշ, ընթրիք, հացկերոյթ, ճաշկերոյթ, հրաւէրք։ 3. Հացահատիկ (ցորեն, գարի)։ |
| ՀԱՑԱԳՈՐԾ, ի, աց, տե՛ս ՀԱՑԱՐԱՐ։ |
| ՀԱՑԱԼԻՑ, ա. 1. Առատ ուտելիք՝ սնունդ ունեցող, հացը անպակաս, կուշտ։ 2. Հացը առատ, հացաշատ։ |
| ՀԱՑԱԿԻՑ, ա. Միասին՝ մէկտեղ հաց ուտող, սեղանակից։ |
| ՀԱՑԱՀԱՏ, ա. Հաց ուտելուց կամաւորապէս հրաժարուած՝ հրաժարուող, հաց չուտող։ |
| ՀԱՑԱՄՈԼ, ա. Հացով՝ ցորենով չափազանց առատ, հացաշատ, հացաւէտ։ |
| ՀԱՑԱՆԱԼ, ացայ, չ. (եկեղց.) Կեանքի հաց դառնալ (Քրիստոսի մասին, որի մարմինը հաղորդութեան խորհրդում կոչւում է հաց կենաց)։ |
| ՀԱՑԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Հաց թխելու տեղ։ |
| ՀԱՑԱՊԱԿԱՍ, ա. Որտեղ հացը պակաս է։ |
| ՀԱՑԱՎԱՃԱՌ, ի, աց, գ. Հաց վաճառող՝ ծախող։ |
| ՀԱՑԱՐԱՐ, ի, աց, ա. գ. Հաց եփող՝ թխող արհեստաւոր, հացագործ, հացթուխ։ |
| ՀԱՑԱՐԱՐՈՑ, ի, աց, գ. Հաց թխելու եւ վաճառելու տեղ։ |
| ՀԱՑԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հացարար՝ հացագործ լինելը, հացագործի արհեստը, հացագործութիւն։ |
| ՀԱՑԱՒԷՏ, ա. Հացով՝ ցորենով առատ, հացառատ, հացաշատ։ |
| ՀԱՑԵՐԷՑ, րիցու, գ. Փեսայի մտերիմ ընկերը հարսանիքի ժամանակ, փեսաւէր, նաեւ՝ հարսանեկան հացկերոյթի՝ սեղանի կառավարիչ։ |
| ՀԱՑԵՓԵԱՑ, գ. Հաց եփող կին։ |
| ՀԱՑԻ, ցւոյ, ցեաց, գ. (բսբ) Ձիթենազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. հացենի (Fraxinus)։ |
| ՀԱՑԻԿ, ցկան, ցիկք կամ ցկունք, կանց, գ. Մի կտոր՝ մի քիչ հաց։ |
| ՀԱՑԿԱՏԱԿ, ի, աց, ա. գ. Ուրիշների տանը փորը կշտացնող, ուրիշի հացով կերակրուող, պորտաբոյծ, պնակալէզ, ձրիակեր։ |
| ՀԱՑԿԱՏԱԿԵԱՆ, գ. հաւաք. Հացկատակներ, հացկատակների խումբ։ |
| ՀԱՑԿԵՐՈՅԹ, ութի, ից կամ աց, գ. 1. Հաց ուտելը, հաց ուտելու հանդէս, ճաշկերոյթ, հիւրասիրութիւն, կոչունք, հրաւէրք, խնջոյք։ 2. ա. գ. Հացկերոյթի՝ կոչունքի հրաւիրուած, հիւր։ |
| ՀԱՑԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՑԿԵՐՈՅԹ (1)։ |
| ՀԱՑԿԻՑ, տե՛ս ՀԱՑԱԿԻՑ։ |
| ՀԱՑՈՒՏ, ա. Որտեղ հացիի ծառեր շատ կան։ |
| ՀԱՑՏՈՒ, տուի, աց, գ. 1. (կրօն.) Հացը տուող (մակդիր աստծու, որպէս ընդհանուրի կերակրիչ)։ 2. Կոչունք՝ ճաշկերոյթ կազմակերպող՝ հացկերոյթով մեծարող անձ, կոչնատէր։ |
| ՀԱՑՔՈՒԼԵՓ, ի, ա. Հացը եւ կերակուրը լափող, անյագ ուտող։ |
| ՀԱՒ1, ու, ուց, գ. 1. Ընդհանրապէս՝ թռչուն, հաւք։ 2. Ընտանի հաւ, մարի։ 3. Աքաղաղ, աքլոր։ |
| ՀԱՒ2, ու, ուց, եւ ոյ, գ. Հօր կամ մօր հայրը, պապ։ |
| ՀԱՒ3, ի, աց, գ. Սկիզբ, ծայր։ |
| ՀԱՒԱԴԷՏ, դիտի, տաց, ա. գ. Թռչունների թռիչքները դիտելով գուշակութիւններ անող, հաւահմայ։ |
| ՀԱՒԱԴԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Թռչունների թռիչքները դիտելով գուշակութիւններ անելը, հաւահմայութիւն։ |
| ՀԱՒԱԴԻՒԹԱԿԱՆՆ, նոյնն է՝ ՀԱՒԱԴԻՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՒԱԼՈՑ, ի, աց, գ. Թաքնուելու տեղ, թաքստոց։ |
| ՀԱՒԱԼՈՒՍՆ, գ. (կենդբ.) Հաւալուսնների ընտանիքին պատկանող մեծ թռչուն. թոնձ (Pelecanus onocrotalus)։ |
| ՀԱՒԱԽՈՍ, ի, գ. Աքաղաղի կանչելու ժամանակը, աքլորականչ, լուսադէմ։ |
| ՀԱՒԱԿ, ի, աց, գ. 1. Սկիզբ, սկզբնապատճառ։ 2. Դրդիչ։ 3. Առաջնորդ։ 4. Հեղինակ։ |
| ՀԱՒԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Թռչուններին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀԱՒԱԿԵՐ, 1. ա. Հաւի կեր դարձած, հաւերից քցցուած։ 2. գ. Թռչունների կեր դառնալը՝ լինելը։ |
| ՀԱՒԱԿՌԻՉ, գ. Թռչունների կռինչներից գուշակութիւն անող, հաւահմայ։ |
| ՀԱՒԱՀԱԼԱԾ, հաւալած, ա. գ. Հաւերին՝ թռչուններին հալածող՝ խրտնեցնող՝ մօտ չթողնող (խրտուիլակ)։ |
| ՀԱՒԱՀԱՐ, ա. (Գիշատիչ) թռչունից զարկուած՝ գիշատուած՝ յափշտակուած։ |
| ՀԱՒԱՀԱՐՑ, տե՛ս ՀԱՒԱՀՄԱՅ։ |
| ՀԱՒԱՀՄԱՅ, ա. գ. Թռչունների թռիչքից՝ ձայնից գուշակութիւններ անող, հաւադէտ։ |
| ՀԱՒԱՀՄԱՅՔ, յից, գ. Հաւահմայ լինելը, թռչունների թռիչքից՝ ձայնից գուշակութիւններ անելը, հաւահմայութիւն։ |
| ՀԱՒԱՅ, (արաբ., պրսկ.-ից), գ. Ցանկութիւն, ձգտում, նկրտանք։ Քանզի տեսանելով զհաւայս նորա չարաչարս, զարհուրեալ խոտորեցան սիրտք իւրեանց ի նմանէ (Սեբ., 41, ՀԱԲ)։ |
| ՀԱՒԱՆ, 1. գ. Հաւանութիւն, հաճութիւն, համաձայնութիւն, յօժարութիւն։ 2. ա. Համաձայն, միաբան, կամակից։ |
| ՀԱՒԱՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաւանութեան բերելու՝ հաւանեցուցիչ՝ համոզեցուցիչ խօսք, ճարտարախօսութիւն, քաղցրախօսութիւն։ |
| ՀԱՒԱՆԱԲԱՐ, մ. 1. Հաւանութեամբ, հաճութեամբ, յօժարաբար։ 2. Հաւանեցնելով, համոզելով, յորդորելով։ |
| ՀԱՒԱՆԱԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի հաւան, դիւրահաւան, անսացող, կամակից։ 2. տե՛ս ՀԱՒԱՆԱԲԱՐ։ |
| ՀԱՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. Սկզբնաւորուել, առաջանալ, ծագել։ |
| ՀԱՒԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հաւանող, ընդունող, բարեհաւան, դիւրահաւան։ 2. Ինքնակամ, ինքնայօժար։ 3. Հլու, անսացող։ 4. Հաւանութիւն արտայայտող, հաստատողական։ 5. Հաւանեցնող, համոզիչ։ 6. Հաւանելի, ընդունելի։ 7. Ճշմարիտ՝ իրական թուացող, պատիր։ |
| ՀԱՒԱՆԱԿԱՆԱԲԱՐ, մ. Հաւանօրէն, դրականապէս։ |
| ՀԱՒԱՆԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հաւանական, արժանահաւատ։ |
| ՀԱՒԱՆԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաւանութիւն արտայայտող՝ հաւանեցուցիչ՝ համոզիչ խօսք կամ հանգամանք։ 2. Հաւատարմութիւն, վստահութիւն։ |
| ՀԱՒԱՆԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Համաձայն լինել, ընդունել, անսալ։ |
| ՀԱՒԱՆԱՊԷՍ, տե՛ս ՀԱՒԱՆԱԲԱՐ։ |
| ՀԱՒԱՆԵԼ1, եցի, տե՛ս ՀԱՒԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՀԱՒԱՆԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Հնազանդուել, անսալ, ականջ դնել։ 2. Հաւանութիւն՝ հաճութիւն յայտնել, համաձայնել, յօժարել, ընդունել, հաճել, համոզուել, հաւատ ընծայել։ 3. Կամակից՝ համախոհ լինել։ |
| ՀԱՒԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հաւան դարձնել, հաւանութեան՝ համաձայնութեան բերել, հաճեցնել, համաձայնեցնել, յօժարեցնել, համոզել, խօսք հասկացնել, հաւատացնել։ |
| ՀԱՒԱՆԵՑՈՒՑԱՆՈՂԱԿԱՆ, ա. Հաւանեցնող, հաճեցնող, համոզող, համոզիչ։ |
| ՀԱՒԱՆԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Հաւանեցնող, հաճեցնող, համոզող, համոզիչ։ |
| ՀԱՒԱՆԸՆԿԵՐՔ, գ. յոգն. Համերաշխ՝ սրտակից՝ կամակից ընկերներ, ընկերակիցներ, ամոլներ։ |
| ՀԱՒԱՆԻ, ա. գ. Արու, որձ։ |
| ՀԱՒԱՆՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հաւանութիւն արտայայտող, հաւանող։ 2. Հաւանեցնող, համոզող։ |
| ՀԱՒԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաւան լինելը, հաճութիւն, համաձայնութիւն։ 2. Հըպատակութիւն, յանձնառութիւն։ 3. Հաւանեցնող՝ համոզիչ խօսք. ապացոյց։ |
| ՀԱՒԱՆՈՒՄՆ, նման, գ. Հաւանելը, համաձայնելը։ |
| ՀԱՒԱՊԱՏԻՐ, գ. (կենդբ.) Այծկիթների ընտանիքին պատկանող գիշերային թռչուն. այծկիթ, այծադիաց, խոլոմուկ (Caprimulgus europaeus)։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐ, (պհլ.), ի, աց կամ ից, ա. 1. Միեւնոյն չափի՝ քանակի՝ ծաւալի։ 2. Համանման, միատեսակ, միակերպ, միօրինակ։ 3. Համապատասխան, յարմար։ 4. Մասնակից, կցորդ, ընկեր։ 5. Ընդհանուր, հասարակական։ 6. գ. Գրուածքի՝ փաստաթղթի օրինակը, պատճէն։ 7. նխդ. Նման, համաձայն, պէս, ըստ։ 8. մ. Հաւասարապէս, անխտիր, առհասարակ, միասին։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԲԱՐ, տե՛ս ՀԱՒԱՍԱՐԱՊԷՍ։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի՝ ամենեւին հաւասար։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԳՈՐԾ, ա. Նոյնը հաւասարապէս գործող՝ կատարող, համագործ։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Ուրիշին հաւասար՝ ուրիշի նման գործել՝ մի բան անել։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաւասարագործ լինելը, ուրիշին հաւասար գործելը։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԴԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաւասար՝ անաչառ կերպով դատելը, արդարադատութիւն։ 2. Համեմատութիւն, բաղդատութիւն։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԶՕՐ, ա. Հաւասար զօրութիւն՝ ուժն ունեցող, համազօր։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԹԻՒ, ա. մ. Հաւասար՝ նոյն թուով, նոյնքան։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԺԱՄԱՆԱԿ, ա. մ. Հաւասար ժամանակով։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԽՈՀ, տե՛ս ՀԱՄԱԽՈՀ։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԿԱՆ, ա. 1. Հաւասար, միաբան։ 2. Արձակ, արձակ շարադրուած (խօսք)։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԿԱՐԳ, ա. Միեւնոյն կարգի, համեմատ։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԿԵԱՑ, տե՛ս ՄԻԱԲԱՆԱԿԵԱՑ։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Համահաւասար, զուգահաւասար։ 2. Միաբան, ձայնակից։ 3. Կցորդ, մասնակից։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԿՇԻՌ, ա. 1. Նոյն կշիռն ունեցող, զուգակշիռ, հաւասար, համապատասխան, համեմատ։ 2. Իրար հակադիր եւ հաւասար (ուժ, ծանրութիւն եւն)։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԿՈՂ, ՀԱՒԱՍԱՐԱԿՈՂՄ, ա. Որի բոլոր կողմերը հաւասար են իրար։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Հաւասարակից եւ կցորդ լինել՝ դառնալ։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաւասարակից լինելը, հաւասարութիւն։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՀԱՆԴԷՊ, ա. Ուղիղ դէմուդէմ անցնող (գիծ), տրամագիծ։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՄԱՍՆ, տե՛ս ՀԱՒԱՍԱՐԱՉԱՓ։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՄԱՍՆԵԱԼ, ա. Հաւասարապէս մասնակից դարձած, հաւասար մասնակից, հաւասարակցորդ։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՄԻՏ, ա. Հաւասար մտքով, հաւասարակշռուած։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՆՄԱՆ, ա. Հաւասար եւ նման, համանման։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՉԱՓ, ա. Հաւասար չափով, զուգաչափ, զուգակշիռ։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՊԱՏԻՒ, ա. Պատուով հաւասար, նոյն պատիւն ունեցող։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՊԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաւասարապատիւ լինելը, պատուով հաւասար լինելը։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՊԷՍ, մ. Հաւասար կերպով, անխտիր։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՍԷՐ, ա. Հաւասարութիւն սիրող, արդարասէր, անաչառ։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաւասարասէր լինելը, հաւասարութիւն սիրելը։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՍՐՈՒՆ, ունք, ա. (երկրչ.) Հաւասար սրունքներ ունեցող, որի երկու կողմերը հաւասար են միմեանց (եռանկիւնու մասին)։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԱՓԱՌ, ի, աց, ա. Հաւասար փառք ունեցող, միեւնոյն փառքին արժանացած, փառակից, համափառ։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԵԼ1, եցի, ն. 1. Հաւասար դարձնել կամ համարել, հաւասարեցնել, նմանեցնել։ 2. Մասնակից՝ կցորդ դարձնել։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԵԼ2, եցի եւ եցայ, չ. 1. Հաւասար դառնալ, հաւասարուել, նմանուել։ 2. Համեմատուել, բաղդատուել։ 3. Հաղորդակից՝ մասնակից՝ կցորդ լինել, կամակից՝ ձայնակից լինել։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՀԱՒԱՍԱՐԵԼ1։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ հաւասարեցնում է, հաւասարեցնող։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐՈՐԴ, ի, աց, ա. Հաւասարապէս հաղորդ՝ կցորդ, հաւասար մասնակից, հաւասարակից։ |
| ՀԱՒԱՍԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաւասար լինելը, համաչափութիւն, հաւասարակցութիւն։ 2. Միաբանութիւն, մտերմութիւն։ 3. Հաղորդութիւն, մասնակցութիւն։ |
| ՀԱՒԱՍԿԻԶԲՆ, գ. Մարդկութեան սկիզբը կամ առաջին մարդը (Ադամի մասին)։ |
| ՀԱՒԱՍՏ, տե՛ս ՀԱՒԱՍՏԻ, ՀԱՒԱՍՏԵԱՒ։ |
| ՀԱՒԱՍՏԱԲԱՆԵԼ, ն. Հաւաստի կերպով ասել՝ պատմել։ |
| ՀԱՒԱՍՏԱԲԱՐ, տե՛ս ՀԱՒԱՍՏԱՊԷՍ։ |
| ՀԱՒԱՍՏԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Աւելի հաւաստի։ 2. մ. Աւելի հավաստի կերպով։ |
| ՀԱՒԱՍՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հաւաստի՝ ստոյգ դառնալ, ստուգուել, հաստատուել։ |
| ՀԱՒԱՍՏԱՊԷՍ, մ. 1. Հաւաստի կերպով, ստուգապէս, հաստատապէս, աներկբայօրէն։ 2. Յատկապէս, յայտնապէս։ |
| ՀԱՒԱՍՏԵԱՒ, տե՛ս ՀԱՒԱՍՏԱՊԷՍ։ |
| ՀԱՒԱՍՏԵԼ, եցի, ն. Հաւաստի դարձնել, ստուգութիւնը՝ ճշմարիտ լինելը ցոյց տալ, հաստատել, ճշգրտել, ստուգել։ |
| ՀԱՒԱՍՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՀԱՒԱՍՏԵԼ։ |
| ՀԱՒԱՍՏԻ, ա. 1. Ճիշտ, ստոյգ, ճշգրիտ, հաստատ, արժանահաւատ։ 2. մ. Հաւաստի կերպով, հաստատապէս։ |
| ՀԱՒԱՍՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՒԱՍՏԻՔ։ |
| ՀԱՒԱՍՏՈՒՄՆ, տման, գ. Հաւաստելը, հաւաստուելը, ստուգութիւն, ապացոյց։ |
| ՀԱՒԱՏ, ոյ, ով, ՀԱՒԱՏՔ, տոց, ովք, գ. 1. Իբրեւ ճշմարտութիւն՝ իրողութիւն ընդունելը մի բան, աներկբայ վստահութիւն որեւէ բանի նկատմամբ, հաստատուն համոզմունք։ 2. Յատկապէս՝ կրօնական դաւանանքները իբրեւ ճշմարտութիւն ընդունելը, աստծու պատգամներին հաւատալը։ 3. Հաւաստիք, ապացոյց։ 4. Ուխտ, դաշինք։ |
| ՀԱՒԱՏԱԶԳԵՍՏ, ա. Որ իր մէջ կրում է հաւատ կամ հաւատարմութիւն։ |
| ՀԱՒԱՏԱԼ, ացի, տա՛, ցէ՛ք, ն. 1. Հաւատ ընծայել, ընդունել՝ հաստատել մի բան իբրեւ իրողութիւն՝ ճշմարտութիւն, դաւանել, խոստովանել։ 2. Վստահութեամբ յանձն առնել, վստահել։ 3. Վստահելով մէկին աւանդել՝ յանձնել։ |
| ՀԱՒԱՏԱԽՆԴԻՐ, ա. Հաւատը փնտրող, հաւատը քննող՝ սահմանող։ |
| ՀԱՒԱՏԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Նոյն հաւատն ունեցող, դաւանակից։ 2. Միաբան, միախոհ։ |
| ՀԱՒԱՏԱԿՈՐՈՅՍ, ա. Հաւատը կորցրած։ (Կղնկտ., Գ, 8)։ |
| ՀԱՒԱՏԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաւատակից լինելը, միեւնոյն հաւատն ունենալը։ |
| ՀԱՒԱՏԱՍԱՀՄԱՆ, ա. Հաւատը սահմանող։ |
| ՀԱՒԱՏԱՍԷՐ, ա. Հաւատը սիրող, կրօնասէր, ջերմեռանդ։ |
| ՀԱՒԱՏԱՎԱՃԱՌ, ա. Իր հաւատը վաճառող՝ ուրացող։ |
| ՀԱՒԱՏԱՐԻՄ, րմի, մաց, ա. 1. Որին կարելի է հաւատալ, մտերիմ, անկեղծ, անձնուէր, անդաւաճան։ 2. Ճիշտ, ստոյգ, հաւաստի, հաւատալի, ընդունելի։ 3. Վստահելի, յուսալի, անվտանգ, ապահով, հաստատուն, անփոփոխ, անպակաս։ 4. մ. Հաւատարիմ կերպով, հաւատարմաբար։ |
| ՀԱՒԱՏԱՐՄԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճշմարիտ՝ ստոյգ գրութիւն՝ պատմութիւն. ճշմարտաբանութիւն։ |
| ՀԱՒԱՏԱՐՄԱԲԱՐ, տե՛ս ՀԱՒԱՏԱՐՄԱՊԷՍ։ |
| ՀԱՒԱՏԱՐՄԱԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի հաւատարիմ՝ մտերիմ։ 2. Աւելի հաւատալի՝ ստոյգ։ |
| ՀԱՒԱՏԱՐՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Հաւատարիմ՝ մտերիմ դառնալ։ 2. Հաւատալի՝ հաւաստի դառնալ, ստուգուել, հաստատուել, արդարանալ, ընդունելի լինել։ |
| ՀԱՒԱՏԱՐՄԱՊԷՍ, մ. Հաւատարիմ կերպով, հաւատարմօրէն, հաւատարմութեամբ։ |
| ՀԱՒԱՏԱՐՄԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Հաւատարիմ դարձնել։ 2. Հաւատացնել, հաստատել, վկայել։ |
| ՀԱՒԱՏԱՐՄՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաւատարիմ՝ մտերիմ լինելը, մտերմութիւն, անկեղծութիւն։ 2. Ճիշտ՝ ստոյգ՝ հաւաստի՝ հաւատալի լինելը, արժանահաւատութիւն։ |
| ՀԱՒԱՏԱՑԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. գ. 1. Որեւէ կրօնի հետեւող՝ հաւատացող։ 2. Հաւատարիմ, հաւատարմօրէն մէկին կամ մի բանի նուիրուած, անձնուէր։ |
| ՀԱՒԱՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հաւատալ տալ, հաւատացնել, վստահեցնել, համոզել։ |
| ՀԱՒԱՏԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Հաւատալու պատճառ եղող։ |
| ՀԱՒԱՏԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. Կուսակրօն կին, միանձնուհի, կրօնաւորուհի։ |
| ՀԱՒԱՏՈՒՀԻ, հւոյ, գ. Հաւատացեալ՝ կրօնին հաւատարիմ կին։ |
| ՀԱՒԱՔԱԲԱՆ, ի, ից, ա. Հաւաքաբանութեամբ խօսող կամ գրող։ |
| ՀԱՒԱՔԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Հաւաքաբանութիւն անել, հաւաքաբանութեամբ խօսել կամ գրել։ 2. նման. Ճարտարել, ստեղծել, սարքել։ |
| ՀԱՒԱՔԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. (տրամ.) Մտայանգման ձեւ՝ բաղկացած երեք նախադասութիւններից, որոնցից առաջին երկուսի հիման վրայ եզրակացւում է երրորդը։ |
| ՀԱՒԱՔԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հաւաքաբանութեան յատուկ՝ վերաբերող, հաւաքաբանական։ |
| ՀԱՒԱՔԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՒԱՔԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԱՒԱՔԱՐԱՆ, գ. Տեղ, որտեղ հաւաքւում են, հաւաքատեղ, ժողովարան, ընդունարան։ |
| ՀԱՒԱՔԵԼ, եցի, ն. 1. Մի տեղ բերել, ժողովել։ 2. Գումարել, խմբել, համախըմբել։ 3. Ամբարել, կուտակել, դիզել։ 4. Հաւաքաբանել, եզրակացնել։ |
| ՀԱՒԱՔԻՉ, ա. Որ հաւաքում է, հաւաքող։ |
| ՀԱՒԱՔՈՒՄՆ, քման, գ. 1. Հաւաքելը, հաւաքուելը։ 2. Հաւաքաբանութիւն։ |
| ՀԱՒԵԼ, (իմ), եցայ, եալ, չ. Սկզբնաւորուել, սկսուել։ |
| ՀԱՒԵՂ, ա. Սկզբից ուժեղ. եռավանկ բառ, որի առաջին երկու վանկերը երկար են եւ երրորդը կարճ։ |
| ՀԱՒՈՐՍ, ի, աց, ա. գ. 1. Թռչուն որսացող, թռչնորս։ 2. Որս անող թռչուն։ |
| ՀԱՒՈՐՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Թռչունների որս, թռչնորսութիւն։ |
| ՀԱՒՈՒՄՆ, ւման, գ. Հաւելը, սկսելը, սկսուելը, սկզբնաւորութիւն։ |
| ՀԱՒՊԱՏԻՐ, տե՛ս ՀԱՒԱՊԱՏԻՐ։ |
| ՀԱՒՓԱԼ, հաւբալ, հոբալ, հովփալ, գ. (կենդբ.) Աղաւնիների ընտանիքին պատկանող թռչուն. հոբալ (Columba oenas)։ |
| ՀԱՓԱՓԵԼ, եցի, ն. Յափշտակել, առեւանգել (մանաւանդ կին կամ աղջիկ)։ |
| ՀԴՆԻ, կամ ՀԸԴՆԻ, ա. Սապատող, կուզ։ |
| ՀԵԲՐԱՅԱԿԱՆ, տե՛ս ԵԲՐԱՅԱԿԱՆ։ |
| ՀԵԲՐԱՅԵՑԵՐԷՆ, տե՛ս ԵԲՐԱՅԵՑԵՐԷՆ։ |
| ՀԵԲՐԱՅԵՑԻ, տե՛ս ԵԲՐԱՅԵՑԻ։ |
| ՀԵԳ, (ասոր.), ի, ից, գ. Առանձին հնչիւնների կապակցում, վանկ։ |
| ՀԵԳԵԼ, եցի, ն. Հնչիւններից վանկ կազմել։ |
| ՀԵԳԵՄՈՆ, հոգեմոն (յուն.), ի, գ. Առաջնորդ, դատաւոր, վերակացու, կուսակալ։ |
| ՀԵԳԵՆԱՅ, (ասոր.), ի, ից, գ. 1. Հնչիւն, տառ։ 2. Գիր, այբուբեն։ |
| ՀԵԳՆ, տե՛ս ՀԵՆԳՆ։ |
| ՀԵԳՆԱԲԱՆԵԼ, տե՛ս ՀԵՆԳՆԵԼ։ |
| ՀԵԳՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հեգնանք, հեգնութիւն։ |
| ՀԵԳՆԱԿԱՆ, ա. Հեգնանք պարունակող, արտայայտող, ծաղրական։ |
| ՀԵԳՆԵԼ, տե՛ս ՀԵՆԳՆԵԼ։ |
| ՀԵԶ, ոյ, ոց, ա. 1. Մեղմ ու հանդարտ բնաւորութեան տէր, մեղմաբարոյ, քաղցրաբարոյ, համեստ, խոնարհ, հլու։ 2. Հեզութիւն արտայայտող, մեղմիկ։ |
| ՀԵԶԱԲԱՆ, ա. Հեզաբար խօսող, խօսելիս հեզ։ |
| ՀԵԶԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Հեզաբար ասել՝ խօսել։ |
| ՀԵԶԱԲԱՐ, մ. Հեզ՝ մեղմ՝ խաղաղ կերպով, հեզութեամբ, մեղմօրէն։ |
| ՀԵԶԱԳՆԱՑ, ա. Հեզութեամբ գնացող, հանդարտաքայլ, մեղմընթաց։ |
| ՀԵԶԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հեզ։ |
| ՀԵԶԱԿԱՆ, ա. Հեզին կամ հեզութեան յատուկ՝ վերաբերող, հեզ։ |
| ՀԵԶԱՀԱՄԲՈՅՐ, ա. Հեզ եւ հանդարտ, մեղմ եւ քաղցր, հեզաբարոյ, մարդասէր։ |
| ՀԵԶԱՀԱՅԵԱՑ, ա. Հեզ՝ մեղմ՝ քաղցր հայեացք՝ նայուածք ունեցող։ |
| ՀԵԶԱՀԱՐՑՈՒՄՆ, գ. Հեզութեամբ՝ մեղմաբար կատարուող հարցում, մեղմ հարցափորձ։ |
| ՀԵԶԱՄԻՏ, ա. Հոգով՝ մտքով հեզ, հեզաբարոյ, հեզահոգի։ |
| ՀԵԶԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հեզամիտ լինելը, հեզութիւն։ |
| ՀԵԶԱՆՈՑ, գ. ա. Հեզերի տեղ ու բնակութիւն. որտեղ հեզութիւն է տիրում, հեզական։ |
| ՀԵԶԱՆՔ, նաց, գ. Հեզութիւն, հանդարտութիւն։ |
| ՀԵԶԱՍԱՀ, ա. Մեղմ՝ հանդարտ սահող՝ գնացող, մեղմընթաց։ |
| ՀԵԶԱՍԱՂԱՐԹ, ա. Որի սաղարթները՝ տերեւները մեղմօրէն շարժւում են մեղմ քամուց։ |
| ՀԵԶԱՏԵՍԱԿ, ա. Հեզ տեսքով, պարկեշտ։ |
| ՀԵԶԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հեզ՝ մեղմ՝ հանդարտ դարձնել, հանդարտեցնել, մեղմացնել, սփոփել։ |
| ՀԵԶԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ հեզացնում է, հեզացնող։ |
| ՀԵԶԻԿ, ա. 1. Հեզ, մեղմ, հանդարտ։ 2. մ. Հեզ՝ մեղմ՝ հանդարտ կերպով, հեզաբար։ |
| ՀԵԶՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հեզ լինելը, հեզի յատկութիւնը։ 2. Պարկեշտութիւն, առաքինի վարք։ |
| ՀԵԹԱՆՈՍ, (յուն., ասոր.-ից), ի, աց, գ. 1. Ս. Գրքում՝ այլացեղ ժողովուրդ, ոչ հրեայ, այլազգի, օտարազգի։ 2. Այլակրօն, անհաւատ, բարբարոս։ 3. Յոյն, հելլենացի (հրեաների նկատմամբ)։ 4. Կռապաշտ. դիցապաշտ։ |
| ՀԵԹԱՆՈՍԱԲԱՐ, մ. 1. Հեթանոսի պէս, իբրեւ հեթանոս՝ այլազգի։ 2. ա. Հեթանոսական։ |
| ՀԵԹԱՆՈՍԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հեթանոսին եւ հեթանոսութեան յատուկ՝ վերաբերող։ 2. գ. Հեթանոս։ |
| ՀԵԹԱՆՈՍԱԿԻՐ, ա. Որ իր մէջ կրում է հեթանոսը, հեթանոսական։ |
| ՀԵԹԱՆՈՍԱՄԻՏ, ա. Հեթանոսի նման մտածող, հեթանոսական հայեացքներ ունեցող։ |
| ՀԵԹԱՆՈՍԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հեթանոս դարձնել։ |
| ՀԵԹԱՆՈՍԵՐԷՆ, տե՛ս ՀԵԹԱՆՈՍԱԲԱՐ։ |
| ՀԵԹԱՆՈՍՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հեթանոս՝ այլազգի լինելը (ըստ հին հրեաների)։ 2. Դիցապաշտութիւն, կռապաշտութիւն։ |
| ՀԵԹԱՆՈՍՕՐԷՆ, տե՛ս ՀԵԹԱՆՈՍԱԲԱՐ։ |
| ՀԵԹԵԹԱՆՔ, տե՛ս ՀԱՅԹԱՅԹԱՆՔ։ |
| ՀԵԼԼԵՆ, 1. գ. Հին՝ դասական շրջանի յոյն։ 2. ա. Հելլենական, յունական։ |
| ՀԵԼԼԵՆԱԳԻՐ, ա. Յոյների՝ հելլենների կողմից գրուած, յունարէն աւանդուած։ |
| ՀԵԼԼԵՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հելլեններին յատուկ՝ վերաբերող, յունական։ 2. գ. Հելլենական ազգ կամ երկիր։ |
| ՀԵԼԼԵՆԱՑԻ, ցւոյ, ւոց, տե՛ս ՀԵԼԼԵՆ։ |
| ՀԵԾ, գ. Հառաչանք, հեծեծանք, հեծութիւն։ |
| ՀԵԾԱԿԱՆ, հեծեծական, ա. Հեծեծանք արտայայտող, հառաչական, ողբալի, կամ հեծեծող։ |
| ՀԵԾԱՆ, ի, աց, գ. 1. Գերան, առաստաղի մարդակ։ 2. Ծառի բուն, կոճղ։ 3. Հաստ գաւազան, բիր։ 4. տե՛ս ՀԵԾԱՆԱԿ։ |
| ՀԵԾԱՆԱԿ, գ. Լուսեղէն օդերեւոյթ, սիւնաձեւ լոյս, որ երբեմն երեւում է երկնքում։ |
| ՀԵԾԱՆԱՀԵՐՁ, ա. Գերանը ճեղքող՝ կտրող։ |
| ՀԵԾԱՆԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Հեծաններ՝ մարդակներ ձգելը առաստաղը ծածկելիս։ |
| ՀԵԾԱՆԵԼ, (իմ) կամ ՀԵԾՆՈՒԼ, ծայ, ծի՛ր, ծեալ, չ. 1. Գրաստի վրայ նստել, հեծնել։ 2. Կառք նստել։ |
| ՀԵԾԱՆԵԼԻՔ, գ. 1. Գրաստ, որ հեծնում են, հեծնելիք։ 2. Կառք։ |
| ՀԵԾԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Ատամնաւոր կամ գոգաձեւ փայտէ գործիք, որով կալում թեղը քամուն են տալիս, հոսելի։ |
| ՀԵԾԱՏԵՍԱԿ, ա. Հեծեծանքի նմանուող (շնչի մասին)։ |
| ՀԵԾԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. գ. 1. Ձի հեծած, ձիաւոր։ 2. Հեծելազօրի զինուոր։ |
| ՀԵԾԵԼ, տե՛ս ՀԵԾԵԾԵԼ։ |
| ՀԵԾԵԼԱԳԼՈՒԽ, տե՛ս ՀԵԾԵԼԱՊԵՏ։ |
| ՀԵԾԵԼԱԳՈՒՆԴ, գնդի, դաւ, գ. Հեծեալների գունդ, ձիաւոր զօրագունդ։ |
| ՀԵԾԵԼԱԶՆ, զին, զանց, ա. գ. Հեծեալների տոհմից, ասպետ, ազնուական։ |
| ՀԵԾԵԼԱԶՕՐ, րու, զօրք, րաց, գ. 1. Հեծեալ՝ ձիաւոր զօրք, այրուձի։ 2. Հեծելազօրի զինուորական, ասպետ։ |
| ՀԵԾԵԼԱԽՈՒՄԲ, տե՛ս ՀԵԾԵԼԱԳՈՒՆԴ։ |
| ՀԵԾԵԼԱԿ, տե՛ս ՀԵԾԵԱԼ։ |
| ՀԵԾԵԼԱԿԱՆ, ա. 1. Հեծեալին՝ ձիաւորին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Ձիուն յատուկ՝ վերաբերող, ձիական։ |
| ՀԵԾԵԼԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Հեծելազօրի պետ՝ հրամանատար։ |
| ՀԵԾԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձի հեծնելը, ձիավարելը, ձի հեծած արշաւելը, ձիով պատերազմ գնալը։ |
| ՀԵԾԵԾԱԼ, ացի, տե՛ս ՀԵԾԵԾԵԼ։ |
| ՀԵԾԵԾԱՆՔ, նաց, գ. Վշտից հառաչելը, հառաչանք, ախ ու վախ։ |
| ՀԵԾԵԾԵԼ, եցի, չ. Վշտից հառաչանքներ արձակել, հոգոց հանել, ախ ու վախ անել։ |
| ՀԵԾԵԾԵԼԻ, ա. Հեծեծանքի արժանի, ցաւալի, ողբալի։ |
| ՀԵԾԵԾՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԵԾԵԾԱՆՔ։ |
| ՀԵԾԵԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Հեծեծելը, հեծեծանք։ |
| ՀԵԾԿԱԼ, ացի կամ ացայ, չ. Հեծկլտալ, հեկեկալ։ |
| ՀԵԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Վշտալից՝ ցաւագին հառաչանք, հեծեծանք, հոգոց հանելը։ |
| ՀԵԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Հեծելը, հեծեծանք։ |
| ՀԵԾՈՒՑԱՆԵԼ, ծուցի, ծո՛, պբ. Հեծնել տալ, նստեցնել գրաստի վրայ, հեծցնել։ |
| ՀԵԿԵԿԱԼ, ացի, չ. Հեծկլտալ, հեծեծել։ |
| ՀԵԿԵԿԱՆՔ, նաց, գ. 1. Հեկեկալը, հեծեծանք։ 2. Լացի ձայնով հեգնանք։ |
| ՀԵՂԱՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ՀԵՂՈՒԼ։ |
| ՀԵՂԳ, ի, աց, ա. 1. Ծոյլ, պղերգ, յոյլ, անհոգ, ալարկոտ, դանդաղկոտ։ 2. տե՛ս ՀԷԳ, ՀԷՔ։ |
| ՀԵՂԳԱԳՆԱՑ, ա. Դանդաղ շարժուող, յամրաշարժ։ |
| ՀԵՂԳԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Աւելի կամ չափազանց հեղգ՝ ծոյլ։ 2. Աւելի դանդաղ կերպով, ուշ։ |
| ՀԵՂԳԱԶԱՐՀՈՒՐ, ա. Դժուարութեամբ զարհուրող, որի վրայ երկիւղը դժուար է ազդում։ |
| ՀԵՂԳԱԼ, ացայ, չ. Հեղգ դառնալ, ծուլանալ, դանդաղել, յուլանալ, անհոգ լինել։ |
| ՀԵՂԳԱԿԱՆ, ա. Հեղգին՝ ծոյլին յատուկ։ |
| ՀԵՂԳԱՄԻՏ, ա. Մտքով ծոյլ, թուլամիտ, անհոգ։ |
| ՀԵՂԳԱՅՈՒՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Անյուսութիւն, վհատութիւն։ |
| ՀԵՂԳԱՆՔ, նաց, տե՛ս ՀԵՂԳՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԵՂԳԱՊԱՇԱՒ, ա. Ծոյլ ու խղճուկ։ (Յհ. կթ., 366)։ |
| ՀԵՂԳԱՍԻՐՏ, ա. Սրտով հեղգ, թոյլ, անհոգ։ |
| ՀԵՂԳԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հեղգ՝ ծոյլ դարձնել, թուլացնել։ |
| ՀԵՂԳԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ հեղգացնում է, հեղգացնող։ |
| ՀԵՂԳԵԼ, եցի, տե՛ս ՀԵՂԳԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՀԵՂԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հեղգ լինելը, ծուլութիւն, յուլութիւն, դանդաղկոտութիւն, անհոգութիւն։ 2. Դանդաղաշարժութիւն, ծանրաշարժութիւն։ |
| ՀԵՂԳՈՒՄՆ, գման, գ. Հեղգալը, հեղգանք, հեղգութիւն։ |
| ՀԵՂԵՂ, ի, աց, եւ ոյ, գ. 1. Ջրի յորդ հոսանք, ջրերի խիստ յորդացում՝ վարարում, ջրհեղեղ։ 2. փխբ. Որեւէ բանի մեծ յորդութիւն, տարափ։ |
| ՀԵՂԵՂԱԲԱՐ, մ. Հեղեղի պէս, յորդառատ կերպով։ |
| ՀԵՂԵՂԱԳՆԱՑ, ա. Հեղեղի նման գնացող։ |
| ՀԵՂԵՂԱԾՈՒՓ, ա. Հեղեղով կամ հեղեղի նման ծփացող։ |
| ՀԵՂԵՂԱԿԱՆ, ա. Հեղեղին յատուկ, հեղեղող։ |
| ՀԵՂԵՂԱՄԱԾ, ա. Հեղեղով մածուած՝ պատուած՝ պաշարուած։ |
| ՀԵՂԵՂԱՆԻԼ, տե՛ս ՅԵՂՅԵՂԱՆԻԼ։ |
| ՀԵՂԵՂԱՋՈՒՐ, գ. Հեղեղի ջուր։ (Թղ. Պրոկղ., ՀԱԲ)։ |
| ՀԵՂԵՂԱՍԱՍՏ, ա. Հեղեղով սաստող՝ պատժող։ |
| ՀԵՂԵՂԱՎԱՅՐ, ա. Հեղեղուած տեղ։ |
| ՀԵՂԵՂԱՏ, ի, աց, գ. 1. Հեղեղի փորած հունը, կամ այն տեղը, որով հեղեղը ճեղքում - անցնում է։ 2. Ցամաքող հեղեղի՝ գետի հուն, լեռնահովիտ, ձոր։ 3. փխբ. Հեղեղ, որեւէ բանի յորդ հոսանք։ |
| ՀԵՂԵՂԱՏԵԼ, ՀԵՂԵՂԵԼ, եցի, ն. 1. Հեղեղի պէս ողողել, հեղեղի ջրով ծածկել, հոսանքով քշել-տանել։ 2. փխբ. Հեղեղի պէս հոսեցնել՝ թափել։ |
| ՀԵՂԵՂՈՒՄՆ, ղմունք, գ. Հեղեղելը, հեղեղուելը։ |
| ՀԵՂԻՆԱԿ, ի, աց, գ. 1. Առաջնորդող, առաջնորդ, գլխաւոր։ 2. Հիմնադիր, պարագլուխ, սկզբնահայր։ 3. Պետ, իշխան։ |
| ՀԵՂԻՆԱԿԱՆ, ա. Առաջնորդական։ |
| ՀԵՂՁԱԿԱՆ, տե՛ս ՀԵՂՁՈՒՑԻՉ։ |
| ՀԵՂՁԱՄԱՀ ԼԻՆԵԼ, Խեղդուելուց մահանալ, խեղդամահ լինել, խեղդուել։ |
| ՀԵՂՁԱՄՂՁՈՒԿ, ա. 1. Շնչասպառ եղած, խեղդոտուած, խեղդուած։ 2. Խեղդող, խեղդիչ։ |
| ՀԵՂՁԱՆԱԽԱՆՁ, ա. մ. Նախանձից խեղդուող՝ խեղդուելով։ |
| ՀԵՂՁԱՆԵԼ1, ձի, հե՛ղձ, ն. Խեղդել։ |
| ՀԵՂՁԱՆԵԼ2, (իմ), ՀԵՂՁԵԼ (իմ), ՀԵՂՁՆՈՒԼ, ձայ, չ. Խեղդուել։ |
| ՀԵՂՁՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԵՂՁՈՒՄՆ։ |
| ՀԵՂՁՈՒՄՆ, ձման, գ. 1. Խեղդուելը։ 2. լայնաբար՝ Շատ ուտելուց տաղտկանալը՝ նեղուելը։ |
| ՀԵՂՁՈՒՑԱՆԵԼ, ձուցի՝ ձո՛, պբ. Խեղդել տալ, խեղդել, խեղդամահ անել։ |
| ՀԵՂՁՈՒՑԵԱԼ, ելոյ, ոց, ՀԵՂՁՈՒՑԻԿ, ցկի, կաց, ա. Խեղդուած, խեղդամահ եղած։ |
| ՀԵՂՁՈՒՑԻՉ, ա. Որ խեղդում է, խեղդող։ |
| ՀԵՂՁՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Խեղդելը։ |
| ՀԵՂՈՅՍ, ղուսի, ից, գ. Գամ, բեւեռ, մեծ մեխ։ |
| ՀԵՂՈՒԹԻՒՆ ԱՐԵԱՆ, տե՛ս ԱՐԻՒՆՀԵՂՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԵՂՈՒԼ, հեղի, հե՛ղ, ն. 1. Թափել, հոսեցնել։ 2. Լցնել։ 3. Դատարկել։ 4. Ծաւալել, տարածել, սփռել։ 5. կ. չ. Խռնուել, խմբուել, հաւաքուել, վրայ թափուել։ 6. Յարձակուել, վրայ վազել, վրայ տալ։ |
| ՀԵՂՈՒԿ, ա. Հեշտ թափուող, լոյծ։ |
| ՀԵՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Թափելը, թափուելը, հոսելը, հոսուելը։ |
| ՀԵՂՈՒՍԵԼ, սի, ն. 1. Հեղոյսներով պնդացնել՝ ամրացնել, բեւեռել, գամել, մեխել։ 2. Կցել, միացնել, միաւորել, միահիւսել։ |
| ՀԵՂՈՒՍՈՒԱԾՔ, (ՆՀԲ-ում՝ ՀԵՂՈՒԱԾ), գ. Հեղոյսներով կցելը՝ միացնելը (անստոյգ բառ եւ նշ.)։ Եւ ի հեղուսուածս արուեստին որ զքարամբքն՝ հայեցեալ ուրուք, որպես ճարպոյ ինչ հեղման հայեցուղացն երեւեցուցանէ կարծիս (Խոր., Ա, 16)։ |
| ՀԵՃՈՒԿՔ, գ. Մէկին հակառակ՝ նրան բարկացնելու կամ արհամարհելու համար կատարուած թշնամական գործ։ |
| ՀԵՃՈՒՊ, (արաբ.), գ. Թագաւորի սենեկապան, արարողապետ։ Զոր իմացեալ աւագ հեճպացն Իբն Խոսրովու (Ասող., 193)։ |
| ՀԵՆԱԽԱՂԱՑ, տե՛ս ՀԻՆԱԽԱՂԱՑ։ |
| ՀԵՆԳՆ, նի, նոջ, նաեւ ՀԵՆԳՔ, գից, գ. 1. Հեգնանք, ծաղր, կատակ։ 2. Հեճուկք, հակառակութիւն։ |
| ՀԵՆԳՆԱՒՈՐ, տե՛ս ՀԵԳՆԱԿԱՆ։ |
| ՀԵՆԳՆԵԼ, եցի, ն. Ծաղրել մէկին կամ մի բան, ձեռք առնել, այպանել։ |
| ՀԵՆԳՆԻՉ, ա. Որ հեգնում է, հեգնող, ծաղրող։ |
| ՀԵՆՈՒԼ, նի, ն. 1. Ոստայնանկել, հինել, հիւսել։ 2. փխբ. Նիւթել, յօրինել, սարքել, կցկցել։ |
| ՀԵՇՄԱԿԱՊԱՇՏ, (պհլ.), ա. Դիւապաշտ, կռապաշտ, սատանայապաշտ։ |
| ՀԵՇՏ, ի, ից, ա. 1. Հաճելի, ախորժելի, ցանկալի, դուրեկան, հաճոյական։ 2. գ. Հաճութիւն, հաճոյք։ |
| ՀԵՇՏԱԲԱՐ, մ. Յօժարութեամբ, հաճութեամբ, ուրախութեամբ, կամաւոր կերպով։ |
| ՀԵՇՏԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ խիստ հեշտ՝ ախորժելի՝ հեշտալի։ |
| ՀԵՇՏԱԶԵՐԾ ԼԻՆԵԼ, Հեշտութեամբ՝ դիւրութեամբ ազատուել։ |
| ՀԵՇՏԱԼԻ, լւոյ, լեաց, տե՛ս ՀԵՇՏ (1)։ |
| ՀԵՇՏԱԼԻՐ, ա. 1. Շատ ախորժելի՝ ցանկալի։ 2. Դիւրին։ |
| ՀԵՇՏԱԼԻՑ, ա. 1. Շատ ախորժելի՝ ցանկալի։ 2. Հեշտանքով լի։ |
| ՀԵՇՏԱԼՈՅԾ, ա. Հեշտութեամբ լուծուող՝ քայքայուող, կամ հեշտութիւնից՝ հեշտասիրութիւնից զերծ, ողջախոհ։ |
| ՀԵՇՏԱԼՈՒՐ, ա. 1. Լսելու համար ախորժելի, քաղցրալուր։ 2. Դիւրիմաց։ |
| ՀԵՇՏԱԽԱՌՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԲԱՐԵԽԱՌՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԵՇՏԱԽՏԱԿԱՆ, տե՛ս ՎԱՒԱՇԱԿԱՆ։ |
| ՀԵՇՏԱԽՏԱՍԷՐ, տե՛ս ՑԱՆԿԱՍԷՐ։ |
| ՀԵՇՏԱԽՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարմնական ցանկութիւն, տռփամոլութիւն, ցանկասիրութիւն։ |
| ՀԵՇՏԱԽՕՍ, ա. Քաղցրախօս, քաղցրաձայն։ |
| ՀԵՇՏԱԾԻՆ, ա. Հեշտութեամբ ծնող, դիւրածին։ |
| ՀԵՇՏԱԿԱՆ, ի, աց, տե՛ս ՀԵՇՏ (1)։ |
| ՀԵՇՏԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, տե՛ս ՀԵՇՏԱԳՈՅՆ։ |
| ՀԵՇՏԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Բաւականութիւն, հաճոյք, զուարճութիւն։ 2. Հեշտասիրութիւն, ցանկասիրութիւն։ |
| ՀԵՇՏԱԿԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Փափկակեցութիւն, բարեկեցութիւն։ |
| ՀԵՇՏԱԿԻՐ, ա. Ցանկալի, հեշտալի։ |
| ՀԵՇՏԱԿՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Բաւականութիւն, հաճութիւն, հաճոյք, բերկրութիւն։ |
| ՀԵՇՏԱՄՏԻԼ, տեալ, չ. Խնդամիտ լինել, ուրախանալ։ |
| ՀԵՇՏԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խնդամտութիւն, ուրախութիւն, հրճուանք։ |
| ՀԵՇՏԱՅՒՆ, գ. Ախորժելի, ցանկալի, հեշտալի։ |
| ՀԵՇՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Հեշտ ու հաճելի բաւականութիւններով զուարճանալ, հաճոյալից վիճակում լինել, հաճոյք ստանալ։ 2. Բերկրել, ուրախանալ։ 3. Հեշտ՝ դիւրին դառնալ։ |
| ՀԵՇՏԱՆՔ, նաց, գ. Հեշտանալը (1), հեշտութիւն։ |
| ՀԵՇՏԱՇՈՒՆՉ, տե՛ս ՔԱՂՑՐԱՇՈՒՆՉ։ |
| ՀԵՇՏԱՇՓՈԹ, ա. Մարմնական հաճոյքից՝ ցանկութիւնից շփոթուող, դիւրագրգիռ, դիւրախաբ։ |
| ՀԵՇՏԱՊԱՇՏՕՆԵԱՅ, նէի, ից, գ. Կամաւորապէս ծառայող, հաւատարիմ կարծուած ծառայ։ |
| ՀԵՇՏԱՊԱՏԻՐ, ա. Հեշտութեամբ խաբուող, դիւրախաբ։ |
| ՀԵՇՏԱՊԷՍ, տե՛ս ՀԵՇՏԱԲԱՐ։ |
| ՀԵՇՏԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. 1. Ցանկասէր, վաւաշոտ։ 2. Հեշտասէրին եւ հեշտասիրութեան յատուկ՝ վերաբերող, հեշտասիրական։ |
| ՀԵՇՏԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հեշտասէր լինելը։ 2. Փափկասիրութիւն, հաճոյքների սէր։ |
| ՀԵՇՏԱՍՈՒՆ, ա. Փափկութեան մէջ սնուած, փափկասուն։ |
| ՀԵՇՏԱՎԱՍՏԱԿ, գ. ա. 1. Դիւրին եւ անաշխատ վաստակ՝ եկամուտ։ 2. Դիւրին աշխատանքով ստացուող՝ կատարուող։ |
| ՀԵՇՏԱՐԱՐ, ա. Զուարթացնող, հաճոյք պատճառող։ |
| ՀԵՇՏԱՐՀԱՄԱՐՀ, ա. Հեշտութեամբ արհամարհելի, արժէքից զուրկ։ |
| ՀԵՇՏԱՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԵՇՏԱԽՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԵՇՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հաճելի՝ ախորժելի՝ քաղցր դարձնել։ |
| ՀԵՇՏԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Հաճելի՝ ախորժելի դարձնող, հաճոյք պատճառող, ուրախացնող։ |
| ՀԵՇՏԱՒ, մ. 1. Հեշտութեամբ։ 2. Հաճութեամբ։ |
| ՀԵՇՏԱՔԱՅԼ, ա. Որի վրայով հեշտ է քայլել՝ քայլելով անցնել, քայլել-անցնելը հեշտ։ |
| ՀԵՇՏԵԱՒ, մ. Հեշտ կերպով, հեշտութեամբ, դիւրութեամբ։ |
| ՀԵՇՏԸՆԿԱԼ, ա. 1. Հեշտութեամբ ընկալուող՝ ընդունուող, դիւրալուր, դիւրիմաց, հասկանալի։ 2. Հաճոյքով ընդունուող, ախորժելի, հեշտալի։ |
| ՀԵՇՏԻ, ա. 1. Հեշտ, դիւրին, հաճելի, անդորր։ 2. մ. Հանգիստ կերպով, անդորրութեամբ։ 3. մ. Հեշտ կերպով, հեշտութեամբ։ |
| ՀԵՇՏԻՆ, ա. Հեշտ, դիւրին։ |
| ՀԵՇՏԻՒ, մ. Հեշտ կերպով, հեշտութեամբ։ |
| ՀԵՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաճելի՝ ախորժելի՝ ցանկալի լինելը։ 2. Հաճոյք, բերկրութիւն, զուարճութիւն, ուրախութիւն։ 3. Զգայական կամ մարմնական հաճոյք։ |
| ՀԵՌ, ի, ից, եւ ոյ, գ. 1. Հակառակութիւն, վէճ, կռիւ։ 2. Չար նախանձ, չարակնութիւն, ոխակալութիւն։ 3. ա. Կռուարար, ոխակալ, նախանձոտ։ |
| ՀԵՌԱԲՆԱԿ, ա. 1. Հեռու՝ հեռաւոր տեղում բնակուող։ 2. Հեռուներն ընկած, հեռաւոր։ |
| ՀԵՌԱԲՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Հեռաբնակ լինելը, հեռու՝ հեռաւոր տեղում բնակուելը։ |
| ՀԵՌԱԳՆԱՑ, ա. Գնալու համար հեռու՝ երկար, հեռաւոր։ |
| ՀԵՌԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. մ. Աւելի կամ շատ հեռու։ |
| ՀԵՌԱԼ, ացի, չ. Հակառակութիւն՝ կռիւ՝ վէճ ունենալ, հակառակել, կռուել, ոխանալ, չարակնել, նախանձել։ |
| ՀԵՌԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, ՀԵՌԱԿԱՑՈՒԹԻՒՆ, ՀԵՌԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հեռու գտնուելը, հեռակայ լինելը։ 2. Հեռաւորութիւն, երկու կէտերի միջեւ ընկած տարածութիւն։ |
| ՀԵՌԱՁԳԻԼ, եալ, չ. Աւելի հեռու ձգուել, երկարաձգուել, հեռանալ։ |
| ՀԵՌԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Աւելի հեռու ձգելը՝ արձակելը (նետ)։ |
| ՀԵՌԱՁԻԳ, ա. 1. Հեռու ձգած՝ արձակած (նետ)։ 2. Հեռու, հեռաւոր, երկարաձիգ։ |
| ՀԵՌԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Հեռու լինել՝ գնալ։ 2. Անջատուել, բաժանուել, զատուել, մեկուսանալ։ 3. փխբ. Երես դարձնել, հրաժարուել, յետ կանգնել։ |
| ՀԵՌԱՍԱՀՄԱՆ, ա. Սահմանով հեռւում գտնուող՝ եղող, հեռաւոր։ |
| ՀԵՌԱՍԷՐ, ա. Կռուի սէր ունեցող, կռուասէր, կռուարար։ (Ոսկ. ես., 152, ՀԱԲ)։ |
| ՀԵՌԱՍՏԱՆ, ա. գ. 1. Հեռաւոր, հեռու։ 2. Հեռաւոր տեղ՝ վայր։ |
| ՀԵՌԱՍՏԱՆԵԱՅՔ, եայց, գ. յոգն. 1. Որոնք կան՝ գտնւում են հեռաւոր տեղերում։ 2. Հեռու եղողները, բացակաները։ |
| ՀԵՌԱՐՁԱԿ, ա. Շատ հեռու՝ հեռաւոր։ |
| ՀԵՌԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Հեռանալը, հեռացնելը։ |
| ՀԵՌԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հեռանալ տալ, հեռացնել։ |
| ՀԵՌԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ հեռացնում է, հեռացնող։ |
| ՀԵՌԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Որ հեռու է, հեռւում գտնուող՝ եղող։ 2. Երկար, հեռու ձգուող։ 3. Ազգականութեամբ հեռու՝ ոչ մերձաւոր։ 4. Տարաշխարհիկ, օտարական, օտար։ 5. Ժամանակով հեռու, անցած-գնացած։ 6. Ապագայ, գալիք։ |
| ՀԵՌԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հեռաւոր։ |
| ՀԵՌԱՒՈՐԱԿԱՆ, տե՛ս ՀԵՌԱՒՈՐ։ |
| ՀԵՌԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ՀԵՌԱՆԱԼ։ |
| ՀԵՌԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հեռաւոր լինելը։ 2. Տարածութիւն, երկարութիւն։ |
| ՀԵՌԵՒՈՐ, տե՛ս ՀԵՌԱՒՈՐ։ |
| ՀԵՌԻ, ա. 1. Տեղով կամ ժամանակով հեռու, հեռաւոր, երկար։ 2. մ. (եմ օժանդակ բայի հետ) Հեռու։ 3. մ. Որոշ հեռաւորութեան՝ տարածութեան վրայ, հեռաւորութեամբ։ 4. նխդ. Մի բանից հեռու՝ ազատ, զերծ, անմասն, առանց։ |
| ՀԵՌՈՅ, ա. մ. Հեռու։ |
| ՀԵՌՈՒԹԻՒՆ1, գ. Հակառակութիւն, ոխ, ատելութիւն։ |
| ՀԵՌՈՒԹԻՒՆ2, գ. Հեռու լինելը, հեռաւորութիւն։ |
| ՀԵՌՈՒՍՏ, Ի ՀԵՌՈՒՍՏ, մ. 1. Հեռու տեղից, հեռուից։ 2. Վաղ ժամանակներից։ 2. ա. Հեռաւոր։ |
| ՀԵՍԿ, ոյ, հեսկք կամ հեսկեան, գ. 1. Չուան, պարան (առագաստի)։ 2. Խսիր կամ նման հիւսած բան՝ ոտքին փաթաթելու համար։ |
| ՀԵՍՏ, ի, ից, տե՛ս ՀԵՍՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԵՍՏԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՀԵՍՏԵԼ։ |
| ՀԵՍՏԱՆՔ, նաց, տե՛ս ՀԵՍՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԵՍՏԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Անհնազանդութիւն ցուցաբերել, անսաստ լինել, անսաստել, չհնազանդուել, ընդվզել, գլուխ բարձրացնել, ըմբոստանալ, ապստամբել, ստամբակել։ |
| ՀԵՍՏՈՒԹԻՒՆ, ՀԵՍՏՈՒՄՆ, գ. Հեստելը, անհնազանդ՝ անսաստ լինելը, անսաստութիւն, անհնազանդութիւն։ |
| ՀԵՏ, ոյ, մանաւանդ՝ ՀԵՏՔ, տոց, գ. 1. Ոտքի թողած դրոշմը գետնի եւն վրայ, ոտնահետք, ոտնատեղ։ 2. Որեւէ մէկի գնացած ուղղութիւնը՝ գտնուած տեղը։ 3. Որեւէ բանի մնացորդ։ 4. Որեւէ բանից մնացած բիծ՝ սպի եւն մարմնի վրայ։ 5. փխբ. Որեւէ բանի բնորոշ արտայայտութիւն՝ նշան, յատկանիշ։ 6. փխբ. Ուղղութիւն, որին հետեւում են։ |
| ՀԵՏԱԳԱՅ, ի, ից, ա. Հետեւող, յաջորդող, հետեւեալ։ |
| ՀԵՏԱԳՆԱՑ, ա. 1. Ոտքով գնացող, հետեւակ։ 2. Հետամուտ եղող, հետապնդող։ |
| ՀԵՏԱԳՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Հետագնաց լինելը, ոտքով գնալը։ |
| ՀԵՏԱԳՈՅ, ի, ից, տե՛ս ՀԵՏԱԳԱՅ։ |
| ՀԵՏԱԶՕՏԵԼ, եցի, ն. 1. Հետախուզել, պրպտել։ 2. նման. Ուշադրութեամբ քննել՝ դիտել՝ զննել, ուսումնասիրել։ |
| ՀԵՏԱԶՕՏԻՉ, ա. Որ հետազօտում է, հետազօտող։ |
| ՀԵՏԱԶՕՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հետազօտելը, քննութիւն։ |
| ՀԵՏԱԽԱՂԱՂ ԾԱԾԿԵԼ, կամ ԱՌՆԵԼ, Հետքը կորցնել, անհետ կորստի մատնել, անհետացնել։ |
| ՀԵՏԱԽՈՅԶ, խուզի, ից, ա. Հետքը խուզարկող, խուզարկութեամբ մի բան երեւան հանող։ |
| ՀԵՏԱԽՈՒԶԵԼ, տե՛ս ՀԵՏԱԶՕՏԵԼ։ |
| ՀԵՏԱԿԱՅ, տե՛ս ՀԵՏԱԳԱՅ։ |
| ՀԵՏԱԿՈՐՈՅՍ, ա. Հետքը կորցնող. հետքը կորած։ |
| ՀԵՏԱԿՏՈՒՐ, ա. Ճանապարհ բացող, առաջնորդ։ |
| ՀԵՏԱՀԱՆ, ա. 1. Հետքովը գնացող, հետամտող։ 2. գ. (կենդբ.) Գիշատիչների կարգին պատկանող կենդանի. փարաւոնամուկ (Herpestes ichneumon)։ |
| ՀԵՏԱՀԱՍ ԼԻՆԵԼ, Յետեւից հասնել, հալածելով հասնել։ |
| ՀԵՏԱՁԳԵԼ, եցի, ն. Իր յետեւից ձգել. քարշ տալ։ |
| ՀԵՏԱՄՈՒՏ, մտի, տաց կամ տից, ա. Հետամտող, հետապնդող, հալածող, քշող։ |
| ՀԵՏԱՄՏԵԼ, տեալ, չ. 1. Հետամուտ լինել, հետապնդել, հալածել։ 2. Յետեւից գնալ։ |
| ՀԵՏԱՄՏԻԿ, տե՛ս ՀԵՏԱՄՈՒՏ։ |
| ՀԵՏԱՅՆ, տե՛ս ՆՈՅՆ ՀԵՏԱՅՆ։ |
| ՀԵՏԱՅՈՅԶ, տե՛ս ՀԵՏԱԽՈՅԶ եւ ԽՆԴՐԱԿ։ |
| ՀԵՏԱՎԱՐԵԼ, տե՛ս ՀԵՏԱԶՕՏԵԼ։ |
| ՀԵՏԱՐԱՆ, գ. Ոտքը դրած՝ դնելու տեղը, հետք։ |
| ՀԵՏԱՒՈՐ, ա. Որ հետզհետէ յաջորդում է, յաջորդաբար եկող, յաջորդող, հետեւող։ |
| ՀԵՏԱՔՆԻՆ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ՀԵՏԱԶՕՏԵԼ։ |
| ՀԵՏԱՔՆՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԵՏԱԶՕՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ, ա. 1. Որ պրպտում է հետքերը՝ մի բան իմանալու համար, զուր եւ աւելորդ տեղը քննող՝ պրպտող, մանրամասնութիւնների յետեւից ընկնող։ 2. Հետաքրքրութիւն շարժող, հետաքրքրական։ 3. մ. Անտեղի, աւելորդ՝ զուր տեղը։ |
| ՀԵՏԱՔՐՔՐԱԲԱՐ, մ. Հետաքրքրուելով, աւելորդ հետաքրքրութեամբ։ |
| ՀԵՏԵՒԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՒԱՔԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԵՏԵՒԱԲԱՐ, մ. 1. Հետեւողական կարգով, յաջորդաբար։ 2. Հետեւողութեամբ, նմանութեամբ, օրինակով։ |
| ՀԵՏԵՒԱԳԱՅԻԿ, ա. Յետեւից գնացող, հետեւող։ |
| ՀԵՏԵՒԱԳՈՅՆՍ, տե՛ս ՀԵՏԵՒԱԲԱՐ։ |
| ՀԵՏԵՒԱԿ, ի, աց, ա. գ. 1. Ոտքով գնացող, ոչ հեծեալ։ 2. Հետեւակ զինուոր՝ զօրական։ 3. Չորքոտանի կամ ցամաքային կենդանի։ 4. մ. ա. Ոտքով, քայլելով, հետիոտն։ 5. Հետեւակին (2) յատուկ՝ վերաբերող, հետեւակներից բաղկացած։ 6. Արձակ, ոչ չափածոյ (խօսք)։ 7. փխբ. Ստորաքարշ, նուաստ, ցած, անարգ, ստոր, չնչին, անշուք։ 8. մ. Նուաստաբար, անշքաբար։ 9. Հետեւող, յաջորդող, հետեւեալ։ |
| ՀԵՏԵՒԱԿԱԳՆԱՑ, ի, ա. Ոտքով գնացող, հետեւակ։ |
| ՀԵՏԵՒԱԿԱԳՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ոտքով՝ քայլելով՝ հետեւակ գնալը՝ ընթանալը։ |
| ՀԵՏԵՒԱԿԱԳՈՒՆԴ, գնդի, ից, գ. Հետեւակ զօրքի գունդ։ |
| ՀԵՏԵՒԱԿԱԶՕՐ, րու, րաց, րօք, գ. 1. Հետեւակ զօրք, հետեւազօր։ 2. ա. Հետեւակ զինուորներից բաղկացած՝ խմբուած, հետեւակ։ |
| ՀԵՏԵՒԱԿԱԽՈՒՄԲ, տե՛ս ՀԵՏԵՒԱԿԱԶՕՐ (2)։ |
| ՀԵՏԵՒԱԿԱՄԱՐՏ, ի, ից, 1. ա. Հետեւակ կռուող։ 2. գ. Հետեւակ զօրքի մարտ՝ կռիւ, հետեւակամարտութիւն։ |
| ՀԵՏԵՒԱԿԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հետեւակ զօրքի կամ զօրքով մարտ՝ կռիւ, հետիոտն կռուելը։ |
| ՀԵՏԵՒԱԿԱՆ, ա. Հետեւողական, նախընթացին համապատասխան, համաձայն։ |
| ՀԵՏԵՒԱԿԵԼ, եցի, չ. Ոտքով գնալ՝ ընթանալ, քայլել։ |
| ՀԵՏԵՒԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Նուաստ՝ ստոր՝ ցած՝ անարգ լինելը, ստորաքարշութիւն, նուաստութիւն, ցածութիւն։ |
| Ի ՀԵՏԵՒԱԿՈՒՑ, մ. Հետեւակ՝ ոտքի վրայ լինելով, քայլելով։ |
| ՀԵՏԵՒԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՀԵՏԵՒԵԼ։ |
| ՀԵՏԵՒԱՆՔ, նաց, գ. 1. Հանգամանքներ, պարագաներ։ 2. Որեւէ գործողութեան՝ իրողութեան՝ երեւոյթի եւն զարգացում, շարունակութիւն, ընթացք, կարգ։ 3. Արգասիք, արդիւնք։ |
| ՀԵՏԵՒԱՊԷՍ, տե՛ս ՀԵՏԵՒԱԲԱՐ։ |
| ՀԵՏԵՒԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ՀԵՏԵՒԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՀԵՏԵՒԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Մէկի յետեւից՝ հետքով գնալ։ 2. Հետամուտ լինել մի բանի, մէկի ճանապարհով գնալ՝ օրինակով շարժուել, մէկի պէս վարուել, նմանուել, անսալ։ 3. Գնալ, առաջ շարժուել, ճանապարհը շարունակել, ընթանալ, դիմել։ 4. Առաջ գալ՝ ծագել՝ բխել մի բանից իբրեւ հետեւանք՝ եզրակացութիւն։ |
| ՀԵՏԵՒԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Հետեւել տալ։ 2. Հետեւութիւն անել, եզրակացնել, մակաբերել, հետեւցնել։ |
| ՀԵՏԵՒՈՂ, ի, աց, ա. Որ հետեւում է՝ կողմնակից է մէկի խօսքին՝ օրինակին՝ ուսմունքին եւն, հետեւորդ, նոյն ճանապարհով ընթացող։ |
| ՀԵՏԵՒՈՂԱԲԱՐ, ՀԵՏԵՒՈՂԱՊԷՍ, տե՛ս ՀԵՏԵՒԱԲԱՐ։ |
| ՀԵՏԵՒՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Հետեւելը, հետեւող լինելը, մէկի օրինակով վարուելը։ |
| ՀԵՏԵՒՈՒԹԻՒՆ, ՀԵՏԵՒՈՒՄՆ, եւման, գ. 1. Հետեւելը, յետեւից գնալը։ 2. Ընթացք, կարգ։ 3. Հետեւանք, եզրակացութիւն։ 4. Հետեւողականութիւն։ |
| ՀԵՏԶՀԵՏԷ, մ. Մէկը միւսի յետեւից, աստիճանաբար, կամաց-կամաց, քիչ-քիչ։ |
| ՀԵՏԷ, (ՀԵՏ-ի բաց. հոլովը, որի նախդիրը դրւում է նախադաս բառի վրայ), նխդ. Սկսած, ժամանակուանից, ժամանակից ի վեր մինչեւ։ |
| ՀԵՏ ԸՆԴ ՀԵՏ, մ. Իսկոյն, անյապաղ, անմիջապէս, տեղն ու տեղը։ |
| ՀԵՏԻ1, տւոյ, տեաց, ա. 1. Ոտքով գնացող, հետեւակ։ 2. մ. (նաեւ Ի ՀԵՏԻ) Ոտքով, քայլելով, հետիոտն, հետեւակ դրութեամբ։ |
| ՀԵՏԻ2, նխդ. Յետեւից, յետոյ։ |
| ՀԵՏԻՈՏ, ՀԵՏԻՈՏՍ, Ի ՀԵՏԻՈՏՍ, ՀԵՏԻՈՏԻՒՔ, ՀԵՏԻՈՏԻՑ, մ. Ոտքով, քայլելով։ |
| ՀԵՏՔ, տե՛ս ՀԵՏ։ |
| ՀԵՐ, ոյ, ով, հերք, րաց կամ րից, գ. Գլխի մարզ, վարս, գէս։ |
| ՀԵՐԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. Մազ բուսցնող։ |
| ՀԵՐԱԿՏՐՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Գլխի մազերը կտրելը՝ խուզելը՝ իբրեւ կղերականութեան կամ աշխարհիկ կեանքից հրաժարուելու նշան։ |
| ՀԵՐԱՊԱՆԾ, ա. Վարսագեղ, տերեւազարդ (տունկերի մասին)։ |
| ՀԵՐԱՏՈՒՆԿ, ա. Ծամը կտրած, անպատկառ, անամօթ, լիրբ (կանանց մասին)։ |
| ՀԵՐԱՐՁԱԿ, ի, աց, ա. մ. Մազերն արձակած՝ բաց թողած, արձակած մազերով։ |
| ՀԵՐԱՒՈՐ, ա. Մազեր ունեցող, մազաւոր, մազոտ, բրդոտ։ |
| ՀԵՐԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Առատ՝ խիտ մազեր ունենալը։ |
| ՀԵՐԵՍԻՈՎՏԱՅՔ, կամ ՀԵՐԵՍԻՈՏԱՅՔ, այց, ՀԵՐԵՍԻՈՎՏՔ կամ ՀԵՐԵՍԻՈՏՔ, տաց կամ ից,(յուն.), գ. յոգն. Հերետիկոսներ, աղանդաւորներ։ |
| ՀԵՐԵՍԻՈՏՈՒԹԻՒՆ, ՀԵՐԵՍԻՈՎՏՈՒԹԻՒՆ կամ ՀԵՐԵՍԻՈՒԹԻՒՆ, ՀԵՐԵՍՈՒԹԻՒՆ կամ ՀԵՐԻՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Հերետիկոսութիւն, հերձուածողութիւն, աղանդաւորութիւն, աղանդ։ |
| ՀԵՐԵՏԻԿՈՍ, (յուն.), ի, աց, ա. գ. Եկեղեցու ընդունած դաւանութեան հակառակ դաւանութիւն ընդունող, կրօնական ուղղափառ դաւանանքից շեղուող, հերձուածող, աղանդաւոր։ |
| ՀԵՐԻՒՆ, րան կամ րեան, գ. Երկաթէ սրածայր գործիք՝ ծակելու համար, բիզ։ |
| ՀԵՐԻՔ, ա. Բաւական, բաւականաչափ, շատ։ |
| ՀԵՐԻՔԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հերիք՝ բաւական լինել։ |
| ՀԵՐԿ, ի, գ. 1. Հողը վարելը՝ ցանելու համար, վար։ 2. Հերկած հող, վարած արտ։ |
| ՀԵՐԿԱԳՈՐԾԵԼ, տե՛ս ՀԵՐԿԵԼ։ |
| ՀԵՐԿԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Հերկ, հերկում, հերկելը։ |
| ՀԵՐԿԱՀԱՐ, կամ ՀԵՐԿԱՐԱՐ, ա. գ. Հերկ՝ վար անող, հերկող։ |
| ՀԵՐԿԵԼ, եցի, ն. Հողը վարել՝ ցանելու համար, վար անել։ |
| ՀԵՐԿՈՒՄՆ, կման, գ. Հերկելը, հերկուելը։ |
| ՀԵՐՁ, ի, ից, ա. 1. Հերձուած, ճեղքուած։ 2. գ. Ճեղք, ծերպ։ (Ոսկ. ճառք, 901, ՀԱԲ)։ |
| ՀԵՐՁԱԹԵՒ, ա. Թեւերը ճեղքեր ունեցող (թռչուն)։ |
| ՀԵՐՁԱԾ, ոյ, ով, գ. Ճեղքուած հող, ակօս, առու։ |
| ՀԵՐՁԱԿ, տե՛ս ՓՔԻՆ։ |
| ՀԵՐՁԱԿԱՆ, ա. Հերձման՝ անդամահատութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀԵՐՁԱՄԱՀ, ա. (կրօն.) Պատռուած ջրերի մէջ խեղդամահ եղած։ |
| ՀԵՐՁԱՆԵԼ, հերձի, հե՛րձ, ն. 1. Ճեղքել, պատռել։ 2. (բժշկ.) Կտրելով բացել մարմնի օրգանները, անդամահատել։ 3. Պառակտել, երկպառակել, հերձուածել, հերձուածող դարձնել։ |
| ՀԵՐՁԱՏԵԼ, եցի, ն. Կտրատել, ճեղքատել, պատառոտել. ճանկռտել։ |
| ՀԵՐՁԵԼ, ձեցի, ձեա՛, տե՛ս ՀԵՐՁԱՆԵԼ։ |
| ՀԵՐՁԻ, ձւոյ, ձեաց, գ. (բսբ.) Աղտորազգիների ընտանիքին պատկանող մշտադալար ծառ. մազտաքի (Pistacia lentiscus)։ |
| ՀԵՐՁՆՈՒԼ, հերձայ, չ. Պատռուել, տրաքուել, պայթել։ |
| ՀԵՐՁՈՏԵԼ, տե՛ս ՀԵՐՁԱՏԵԼ։ |
| ՀԵՐՁՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Պառակտում, երկպառակութիւն, անմիաբանութիւն, տարաձայնութիւն (մարդկանց, կարծիքների)։ 2. Մասնաւորապէս՝ պառակտում եկեղեցու մէջ՝ դաւանական տարաձայնութեան պատճառով։ 3. Եկեղեցու ընդունած դաւանութեան հակառակ դաւանութիւն, հերետիկոսութիւն, աղանդ։ |
| ՀԵՐՁՈՒԱԾԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հերձուածողին յատուկ, հերետիկոսութիւն պարունակող, հերետիկոսական, հերձուածողական, աղանդական։ |
| ՀԵՐՁՈՒԱԾԱՊԵՏ, գ. Հերետիկոսութեան՝ աղանդի եւ հերետիկոսների պետ՝ գլխաւոր՝ առաջնորդ, հերետիկոսապետ, աղանդապետ։ |
| ՀԵՐՁՈՒԱԾԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Եկեղեցուց պառակտուել՝ անջատուել իր դաւանութեամբ, հերձուածող՝ աղանդաւոր դառնալ։ |
| ՀԵՐՁՈՒԱԾՈՂ, ի, աց, ա. գ. 1. Եկեղեցու միութիւնից պառակտուած՝ բաժանուած անձ կամ խումբ։ 2. Հերետիկոս, աղանդաւոր։ |
| ՀԵՐՁՈՒԱԾՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ՀԵՐՁՈՒԱԾԱԿԱՆ։ |
| ՀԵՐՁՈՒԱԾՈՂԱՐԱՐ, ա. Հերձուածողի արած՝ պատրաստած։ |
| ՀԵՐՁՈՒԱԾՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Հերձուածող լինելը, հերետիկոսութիւն։ |
| ՀԵՐՁՈՒԱԾՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԵՐՁՈՒԱԾ։ |
| ՀԵՐՁՈՒԼ, ձի, տե՛ս ՀԵՐՁԱՆԵԼ։ |
| ՀԵՐՁՈՒՄՆ, ձման, գ. 1. Հերձելը, հերձուելը, պատռում, ճեղքում։ 2. տե՛ս ՀԵՐՁՈՒԱԾ։ |
| ՀԵՐՁՈՒՑԱՆԵԼ, ձուցի, պբ. Պատառոտել, ճղճղել։ |
| ՀԵՐՄԷՍ, երմէս (յուն.), գ. (աստղգ.) Փայլածու մոլորակը (Մերկուրի)։ |
| ՀԵՐՇԱՏԱՆՔ, տե՛ս ԽԵՐՇԵՒՏԱՆՔ։ |
| ՀԵՐՈՒ, մ. Անցեալ տարի, անցած տարում։ |
| ՀԵՐՈՒԻՆ ԱՄ, մ. Երկու տարի առաջ, նախանցեալ տարի։ |
| ՀԵՐՔԵԼ, եցի, ն. 1. Հեռացնել, վռնդել, վանել, քշել, հալածել, յաղթահարել։ 2. չ. Բաւական՝ հերիք լինել, կարողանալ, զօրել։ |
| ՀԵՐՔԻՉ, ա. Վանող, հեռացնող, փարատող։ |
| ՀԵՐՔՈՒԹԻՒՆ, գ. Հերքելը, վանելը։ |
| ՀԵՑ, կամ ԽԵՑ, ի, գ. Անուի շրջանակ։ |
| ՀԵՒՍ, տե՛ս ՀԻՒՍ։ |
| ՀԵՒՐ, տե՛ս ՀԻՒՐ։ |
| ՀԵՓԵՍՏՈՍ, (յուն.), ի կամ տեայ, գ. 1. Կրակը գտնող աստծու անունը (ըստ յուն. դիցաբանութեան)։ 2. Կրակ։ 3. Հրաբուխ։ 4. Արեգակ։ |
| ՀԶՕՐ, ի, աց, ա. 1. Շատ ուժեղ՝ զօրաւոր, զօրեղ, ուժով։ 2. Սաստիկ, ուժգին, հուժկու, կտրուկ։ 3. Պինդ, ամուր, դիմացկուն, անմատչելի։ |
| ՀԶՕՐԱԲԱՐ, տե՛ս ՀԶՕՐԱՊԷՍ։ |
| ՀԶՕՐԱԲԱՐՈՅ, ա. Հզօր բարքով՝ բնաւորութեամբ, քաջաբարոյ, զօրաւոր, առաքինի։ |
| ՀԶՕՐԱԲԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հզօրաբարոյ՝ հզօր լինելը, հզօրութիւն, քաջութիւն։ |
| ՀԶՕՐԱԳԻՆ, տե՛ս ՀԶՕՐԱԳՈՅՆ։ |
| ՀԶՕՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից կամ աց, ա. Աւելի հզօր, ամենից հզօր։ |
| ՀԶՕՐԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, ա. Խորհրդով՝ մտածողութեամբ հզօր, խորախորհուրդ, ամենիմաստ։ |
| ՀԶՕՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հզօր՝ զօրաւոր դառնալ, զօրեղանալ, ուժ առնել։ |
| ՀԶՕՐԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հզօր կոչումը, հզօր անունը կրելը (աստծու մասին)։ |
| ՀԶՕՐԱՊԷՍ, մ. 1. Հզօր՝ ուժեղ կերպով, հզօրի պէս, հզօրութեամբ, քաջաբար, արիաբար, սաստկապէս, ուժգին։ 2. ա. Հզօր։ |
| ՀԶՕՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հզօր դարձնել, հզօրացնել։ |
| ՀԶՕՐԵՂ, ա. Շատ հզօր, զօրեղ, կորովի, քաջ։ |
| ՀԶՕՐԵՂԱԳՈՅՆ, տե՛ս ՀԶՕՐԱԳՈՅՆ։ |
| ՀԶՕՐԵՂԱՊԷՍ, տե՛ս ՀԶՕՐԱՊԷՍ։ |
| ՀԶՕՐԻՄԱՑ, ա. Որեւէ բանի մեծ իմացութիւն ունեցող, խորիմաց։ (Կղնկտ., Բ, 26)։ |
| ՀԶՕՐԻՉ, ա. Հզօրացնող, զօրեղացնող, զօրավիգ։ |
| ՀԶՕՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հզօր՝ զօրաւոր լինելը, զօրեղութիւն, քաջութիւն, արիութիւն։ |
| ՀԷ՜, ՀԷ՜ ԹԷ, ձ. Ա՜յ, ա՜յ թէ։ |
| ՀԷԳ, տե՛ս ՀԷՔ։ |
| ՀԷՆ, (պհլ.), հինի, նից, գ. 1. Աւազակ, ելուզակ, աւարառու։ 2. Աւազակների խումբ, որ արշաւանք է կատարում աւարառութեան նպատակով, հրոսակախումբ, հրոսակ։ 3. Ասպատակութիւն, յարձակում՝ աւարառութեան նպատակով։ 4. Գոռում-գոչում, աղմուկ-աղաղակ։ |
| ՀԷՔ, հիքի կամ հիքոյ, ա. Խեղճ, թշուառ, դժբախտ, ողորմելի, եղկելի։ |
| ՀԺԿՈՒՆ, ունք, տե՛ս ՀՈՒԺԿՈՒ։ |
| ՀԻԱԾԱԾՈՒԿ ԱՌՆԵԼ, Զարմանք պատճառել, զարմացնել։ (Կղնկտ., Բ, 27)։ |
| ՀԻԱՀՐԱՇ, ա. Հիանալի եւ հրաշալի, սքանչելի, հրաշափառ։ |
| ՀԻԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Հիացմունքից կամ զարմանքից ապշել, սքանչանալ, զմայլուել, զարմանքից բերանը բաց մնալ։ 2. Ահից՝ երկիւղից ապշել, վախեցած եւ զարմացած մնալ, ընդարմանալ, թմրել։ |
| ՀԻԱՆԱԼԻ, ա. Որ հիացմունք է պատճառում, սքանչելի, զմայլելի։ |
| ՀԻԱՆՇՄԱՐ, ա. Զարմանալի եւ ահաւոր տեսքով։ |
| ՀԻԱՑԱԿԱՆ, ա. Հիացմունք արտայայտող, հիացնող, հիանալի։ |
| ՀԻԱՑՈՒԹԻՒՆ, ՀԻԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Հիանալը, սքանչանալը, հիացմունք։ 2. Ապշութիւն ահից՝ երկիւղից։ 3. Թմրութիւն, ընդարմութիւն, խոր քուն։ |
| ՀԻԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հիանալ տալ, խիստ զարմացնել, ապշեցնել, սարսափեցնել։ |
| ՀԻԱՑՈՒՑԱՆՈՂ, ա. Որ հիացնում է, հիացնող։ |
| ՀԻ՛ԲԱՐ, եղբ. 1. Ինչպէ՞ս, որպէ՞ս, ի՞նչ կերպով։ 2. մ. շ. Ինչպէս օրինակ, որպէս, այնպէս որ։ |
| ՀԻԳԱԳՈՅՆ, տե՛ս ՀԻՔԱԳՈՅՆ։ |
| ՀԻԳԱՑԵԱԼ, տե՛ս ՀԻՔԱՑԵԱԼ։ |
| ՀԻԳՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԻՔՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԻԴՐԱ, հիւդրա, հիւդրաս, հիդրայ, հիդրիայ (յուն.), գ. Ջրային օձ կամ բազմագլխանի առասպելական վիշապ։ |
| ՀԻ՛ԶԱՆ, ՀԻ՛ԿԷՆ, տե՛ս ՀԻԲԱՐ։ |
| ՀԻՂ, տե՛ս ՀԻՒՂ։ |
| ՀԻ՞Մ, եղբ. Ինչու՞, ի՞նչ պատճառով։ |
| ՀԻՄԷՆ, ենի, նաւ, ՀԻՄԷՆԻ, նւոյ, նեաւ, (յուն.), գ. 1. Հեղուկների չափ (= 0,274 լիտր)։ 2. Հեղուկ նիւթերի անօթ՝ աման, դորակ։ |
| ՀԻՄՆ, ման, մունք, մանց, գ. 1. Պատի հիմք։ 2. փխբ. Յենարան, սկիզբ, հիմունք, պատճառ։ |
| ՀԻՄՆԱԴԻՐ, ա. Հիմք դնող, հիմնող։ |
| ՀԻՄՆԱԴՐԱԿԱՆ, ա. Հիմնադրին կամ հիմնադրութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀԻՄՆԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Հիմք դնել՝ գցել, հիմնել։ |
| ՀԻՄՆԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հիմք դնելը՝ գցելը, հիմնելը։ |
| ՀԻՄՆԱԶԱՐԴԵԼ, եցի, ն. Հիմքից ի վեր՝ հիմնովին զարդարել, հիմքը զարդարուն՝ փառաւոր դարձնել։ |
| ՀԻՄՆԱԽԼԵԼ, եցի, ն. Հիմքից խլել՝ պոկել, հիմնովին ոչնչացնել, արմատախիլ անել։ |
| ՀԻՄՆԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Հիմնաւոր կարգաւորում, փխբ. մտքի կարողութիւն, հասողութիւն, ըմբռնում, ճանաչում։ |
| ՀԻՄՆԱՅԱՏԱԿ ԱՌՆԵԼ, Հիմքից քարուքանդ անել, հիմնովին տապալել՝ աւերել։ |
| ՀԻՄՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հիմնուել. հիմնաւորուել։ |
| ՀԻՄՆԱՇԱՐԺ, ա. մ. Հիմքից շարժուած, հիմնիվեր, հիմնովին։ |
| ՀԻՄՆԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Հիմքը դնելը՝ գցելը, հիմնադրելը։ |
| ՀԻՄՆԱՐԿԵԼ, եցի, ն. Հիմք դնել՝ գցել, հիմնել։ |
| ՀԻՄՆԱՐԿԷՔ, տե՛ս ՀԻՄՆԱՐԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԻՄՆԱՐԿՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Հիմք դնելու՝ գցելու կարողութիւն եւ հմտութիւն։ |
| ՀԻՄՆԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Հիմքը դնելը՝ գցելը, հիմնադրելը, հիմնադրութիւն։ |
| ՀԻՄՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Հիմնել տալ, հիմք դնել, հիմնադրել, հիմնարկել։ 2. Հիմնաւորել, հիմնաւոր՝ ամուր դարձնել, ամրացնել։ |
| ՀԻՄՆԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Հիմք դնող, հիմնադիր, հաստատող։ |
| ՀԻՄՆԱՒՈՐԵԼ, եցի, տե՛ս ՀԻՄՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՀԻՄՆԱՓԱՅԼ, ա. Հիմքից կամ հիմքը փայլուն։ |
| ՀԻՄՆԱՓԱՅԼԵԼ, եցի, ն. Հիմքից կամ հիմքը փայլեցնել՝ պայծառացնել։ |
| ՀԻՄՆԱՓՈՐ, ա. Հիմքը՝ հիմնափոսը փորող։ |
| ՀԻՄՆԵԼ, եցի, տե՛ս ՀԻՄՆԱՐԿԵԼ եւ ՀԻՄՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՀԻՄՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՀԻՄՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՀԻՄՆ Ի ՎԵՐ, տե՛ս ՀԻՄՆ-ի տակ։ |
| ՀԻՆ, հնոյ, ոց, ա. 1. Անցած՝ հեռաւոր ժամանակներում եղած, վաղեմի։ 2. Շատ ժամանակուանից ի վեր գոյութիւն ունեցող, վաղուցուայ, հինաւուրց։ 3. Երկար ժամանակ գործածուած, հնացած, մաշուած։ 4. Սկզբի, առաջին, նախկին։ 5. Անցած-գնացած։ 6. գ. յոգն. Նախնիներ, նախնիք։ |
| ՀԻՆԱԲԱՐ, մ. Հէնի՝ աւազակի պէս, աւազակաբար։ |
| ՀԻՆԱԽԱՂԱՑ, ա. Երբ հէնը՝ աւազակախումբը շարժւում է՝ չարիքներ է գործում։ |
| ՀԻՆԱՀԱԼԱԾ, ա. 1. Հէնից՝ աւազակախմբից հալածուած։ 2. Հէնը՝ աւազակախումբը հալածող՝ հետապնդող՝ ասպատակող։ |
| ՀԻՆԱՀԱՐ, ի, աց, ա. Հէնի նման հարուածող՝ յափշտակող՝ կողոպտող, ելուզակ, հէն։ |
| ՀԻՆԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Աւազակային արշաւանք, ասպատակութիւն, ասպատակութեամբ թալանելը՝ կողոպտելը։ |
| ՀԻՆԱՎԱՆԴ, ՀԻՆԱՒԱՆԴ, ա. Ասպատակող, բարբարոս, բարբարոսական։ |
| ՀԻՆԳ, հնգի, իւ, ից, իւք կամ օք, թ. Տասի կէսը։ |
| ՀԻՆԳԱԿԱՏԱՐ, կամ ՀՆԳԱԿԱՏԱՐ, ա. Հինգ կատար՝ բլուր ունեցող։ |
| ՀԻՆԳԱՁԵՒ, ա. Հինգ ձեւով՝ կերպով։ |
| ՀԻՆԳԱՄԱՆԱԿ, ա. Հինգ ամանակ՝ հինգ կարճ վանկի տեւողութիւն ունեցող։ |
| ՀԻՆԳԱՄԱՍՆ, սին, սունք, սանց, ա. 1. Հինգ մասից կամ բաժնից բաղկացած։ 2. գ. Հինգ մասերը։ |
| ՀԻՆԳԱՄԵԱՅ, եայց, ՀԻՆԳԱՄԵԱՆ, մենի, ից, ա. 1. Հինգ տարի տեւող։ 2. Հինգ տարեկան։ 3. գ. Հինգ տարուայ շրջան, հնգամեակ։ |
| ՀԻՆԳԱՆԿԻՒՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. 1. Հինգ անկիւն ունեցող։ 2. գ. Հինգանկիւն։ |
| ՀԻՆԳԱՇԱՐԺ, ա. Հինգ կերպով շարժող կամ շարժուող։ |
| ՀԻՆԳԵԱԿ, գեկի, կաց, տե՛ս ՀՆԳԵԱԿ։ |
| ՀԻՆԳԵԿԻՆ, տե՛ս ՀՆԳԵԿԻՆ։ |
| ՀԻՆԳԵՄԵԱՆ, տե՛ս ՀԻՆԳԱՄԵԱՆ։ |
| ՀԻՆԳԵՏԱՍԱՆ, տե՛ս ՀՆԳԵՏԱՍԱՆ։ |
| ՀԻՆԳԵՏԱՍԱՆԱՄԵԱՅ, տե՛ս ՀՆԳԵՏԱՍԱՆԱՄԵԱՅ։ |
| ՀԻՆԳԵՏԱՍԱՆԵՐՈՐԴ, տե՛ս ՀՆԳԵՏԱՍԱՆԵՐՈՐԴ։ |
| ՀԻՆԳԵՐԵԱԿ, տե՛ս ՀՆԳԵՐԵԱԿ։ |
| ՀԻՆԳԵՐԻՐ, մ. Հինգերորդ տեղում (թուարկելիս)։ |
| ՀԻՆԳԵՐՈՐԴ, ի, աց, թ. Չորրորդին յաջորդող։ |
| ՀԻՆԳԵՐՈՐԴԵԼ, եցի, ն. Հինգերորդ մասը վերցնել՝ վճարել կամ պահանջել։ |
| ՀԻՆԳԵՔԵԱՆ, ՀԻՆԳԵՔԻՆ, տե՛ս ՀՆԳԵՔԵԱՆ։ |
| ՀԻՆԳԿԱՆԳՆԵԱՅ, ՀԻՆԳԿԱՆԳՆԵԱՆ, ա. Հինգ կանգուն մեծութիւն ունեցող։ |
| ՀԻՆԳԿԻՆ, մ. Հինգ անգամ։ |
| ՀԻՆԳԿՆԵԼ, եցի, ն. Հինգ անգամ կրկնել, հինգերորդել։ |
| ՀԻՆԳՀԱԶԱՐԵԱՆ, ա. Հինգ հազարից բաղկացած, հինգհազարանոց։ |
| ՀԻՆԳՀԱՐԻՒՐԱՄԵԱՅ, ՀԻՆԳՀԱՐԻՒՐԱՄԵՆԻ, ա. 1. Հինգ հարիւր տարի տեւող։ 2. Հինգ հարիւր տարեկան։ |
| ՀԻՆԳՀԱՐԻՒՐԵՐՈՐԴ, թ. Չորս հարիւր իննսունիններորդին յաջորդող։ |
| ՀԻՆԳՀԵԳԵԱՆ, ա. Հինգ վանկ ունեցող, հնգավանկ։ |
| ՀԻՆԳՇԱԲԱԹ, ու, ոջ, տե՛ս ՀԻՆԳՇԱԲԱԹԻ։ |
| ՀԻՆԳՇԱԲԱԹԵԱՆ, ա. 1. Հինգ շաբաթ տեւող։ 2. Հինգշաբթի օրուայ։ |
| ՀԻՆԳՇԱԲԱԹԻ, թւոյ, ւոջ կամ իոջ, ա. Շաբաթուայ հինգերորդ օրը, հինգշաբթի։ |
| ՀԻՆԳՊԱՏԻԿ, կամ ՀԻՆԳԱՊԱՏԻԿ, ա. մ. Հինգ անգամ աւելի, հնգով բազմապատկած, հինգ անգամ աւելի չափով։ |
| ՀԻՆԳՕՐԵԱՅ, ա. Հինգ օր տեւող, հնգօրեայ։ |
| ՀԻՆԺԱՄԱՆԱԿԵԱՅ, ա. Տարիքով հին։ |
| ՀԻՆԻՆԱԼ, ացի կամ ացայ, չ. Արագ-արագ եւ ընդհատաբար շունչ քաշել, հեւալ։ |
| ՀԻՆԻՆՈՒՄՆ, նման, գ. Հեւալը, հեւոց, հեւք։ |
| ՀԻՆՈՒԼ, հինայ, տե՛ս ՀԱՆՈՒԼ։ |
| ՀԻՆՉՔ, հնչից, տե՛ս ՀՈՒՆՉՔ։ |
| ՀԻՆՕՐԵԱՅ, րէի, էից, ա. 1. Օրերն անցած, ծերացած։ 2. Հին, անցած օրերի, վաղ ժամանակուայ։ |
| ՀԻՊԱՏ, տե՛ս ՀԻՒՊԱՏՈՍ։ |
| ՀԻՊԱՏԻ, (ԻՔ), տե՛ս ՀԻՒՊԱՏԻ (ԻՔ)։ |
| ՀԻՊԱՏՈՍ, տե՛ս ՀԻՒՊԱՏՈՍ։ |
| ՀԻՊԱՏՈՍԱԿԱՆ, տե՛ս ՀԻՒՊԱՏՈՍԱԿԱՆ։ |
| ՀԻՊԱՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԻՒՊԱՏՈՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԻՊԱՐՔՈՍ, տե՛ս ՀԻՒՊԱՐՔՈՍ։ |
| ՀԻՊԱՐՔՈՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՊԱՐՔՈՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԻՊԵՐԷՏ, տե՛ս ՀԻՒՊԵՐԷՏ։ |
| ՀԻ՛ՊԷՍ, տե՛ս ՀԻ՛ԲԱՐ։ |
| ՀԻՊՈՂԻՄՆԻՍԿՈՍ, (յուն.), գ. Ս. Գրքի թարգմանութեան մէջ գործածուած պայմանական նշան՝ ընդգծելու համար այն բառերը, որոնք տարբերւում էին բնագրից։ (Անան. ժմնկ., 47, ՀԱԲ)։ |
| ՀԻՌ ԳԱԼ, Պտոյտ գալ, մի բանի շուրջը պտտուել, շրջան կատարել։ |
| ՀԻՏՐԻԱ, տե՛ս ՀԻԴՐԱ։ |
| ՀԻՐ, ա. 1. Երկնագոյն կապոյտ։ 2. Այդ գոյնի զգեստ։ |
| ՀԻՐԻԿ, գ. (բսբ.) Հիրիկազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. զամբեղ (Iris)։ |
| ՀԻՒԱՆԴ, ի, աց, ա. 1. Որեւէ հիւանդութեամբ տառապող, անառողջ, տկար։ 2. փխբ. Վնասակար։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱԲԱՐ, մ. Հիւանդի նման։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱԳԻՆ, ա. մ. 1. Ծանր հիւանդ դրութեամբ՝ վիճակում։ 2. Հիւանդութիւն պատճառող՝ բերող, հիւանդաբեր։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի հիւանդ՝ անառողջ։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱԳՈՐԾ, ա. Հիւանդութիւն պատճառող, հիւանդացնող, հիւանդաբեր։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հիւանդին եւ հիւանդութեան յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Հիւանդացնող, հիւանդաբեր, վնասակար։ 3. Տկար, անզօր։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Նոյն հիւանդութիւնն ունենալ։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱՁԱՅՆ, ա. մ. Հիւանդի ձայնով, թոյլ՝ տկար ձայնով իբրեւ հիւանդ։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. Մտքով հիւանդ, թուլամիտ, տկարամիտ. անհոգ, թոյլ, ծոյլ։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հիւանդամիտ՝ մտքով հիւանդ լինելը, հոգեկան հիւանդութիւն։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Հիւանդ՝ վատառողջ դառնալ։ 2. փխբ. Տկարանալ, թուլանալ։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱՆԻ, գ. յոգն. Հիւանդներ։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Հիւանդներին խնամելու եւ բուժելու տեղ, հիւանդատուն։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱՏԵՍ, ա. 1. Հիւանդին տեսութեան գնացող՝ այցելող։ 2. Հիւանդին նայող՝ խնամող։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱՐԱՐ, տե՛ս ՀԻՒԱՆԴԱԳՈՐԾ։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հիւանդարար լինելը, վնասակարութիւն, հիւանդութեան պատճառ։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հիւանդանալ տալ, հիւանդ դարձնել, տկարացնել։ |
| ՀԻՒԱՆԴԱՔԱՅԼ, ա. Հիւանդի նման՝ դողդողալով՝ թոյլ քայլող (ոտքերի մասին)։ |
| ՀԻՒԱՆԴՈՏ, ի, աց, ա. 1. Յաճախ հիւանդացող, վատառողջ։ 2. Տկար եւ անզօր։ |
| ՀԻՒԱՆԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հիւանդ լինելը, հիւանդ վիճակը՝ դրութիւնը։ 2. Առողջութեան խանգարում, վատառողջութիւն, տկարութիւն։ 3. Ախտ, ցաւ։ |
| ՀԻՒԱՆԴՏԵՍ, տե՛ս ՀԻՒԱՆԴԱՏԵՍ։ |
| ՀԻՒԴՐԱ, տե՛ս ՀԻԴՐԱ։ |
| ՀԻՒԹ, ոյ, ոց կամ ի, ից, գ. 1. Նիւթ, տարր։ 2. Խոնաւութիւն, նամութիւն։ 3. Բոյսերի մէջ գտնուող մածուցիկ սննդարար նիւթ, հոյզ։ 4. փխբ. Էութիւն, իսկութիւն, ուղնուծուծը։ 5. փխբ. Աւիւն, եռանդ, ուժ, կորով, զօրութիւն։ |
| ՀԻՒԹԱԲԵՐ, ա. Սննդարար հիւթ բերող՝ տուող։ |
| ՀԻՒԹԱԿԱՆ, ա. Նիւթական, նիւթեղէն, մարմնական, հողեղէն, երկրաւոր։ |
| ՀԻՒԹԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Նիւթական լինելը, նիւթականութիւն, նիւթ, մարմին։ |
| ՀԻՒԹԱՅԻՆ, տե՛ս ՀԻՒԹԱԿԱՆ։ |
| ՀԻՒԹԱՆԻՒԹ, ա. գ. 1. Որ զուտ նիւթական է, բոլորովին նիւթական, մարմնական, նիւթականը։ 2. Արմատ։ |
| ՀԻՒԹԱՊԷՍ, մ. Նիւթականապէս, նիւթական տեսակետից։ |
| ՀԻՒԹԱՒՈՐ, տե՛ս ՀԻՒԹԱԿԱՆ։ |
| ՀԻՒԹԵԼ, եցի, ն. Նիւթից կազմել՝ ստեղծել։ |
| ՀԻՒԹԵՂ, ա. Հիւթերով առատ՝ հարուստ, պարարտ, բերրի։ |
| ՀԻՒԹԻՒՆ, փխ. ՀԻՒԹՈՒՆ, ա. Հիւթ ունեցող, հիւթեղ, հիւթոտ։ |
| ՀԻՒԼԷ, տե՛ս ՀԻՒՂԷ։ |
| ՀԻՒԾԱՆԵԼ, (իմ), ծայ, չ. 1. Հիւծուել, ծիւրուել, մաշուել, հալումաշ, ուժասպառ լինել։ |
| ՀԻՒԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Հիւծուելը, հալումաշ լինելը։ |
| ՀԻՒՂ1, ղից, գ. Այգիներում շինուած թեթեւ տնակ՝ պահապանների համար, խուղ։ |
| ՀԻՒՂ2, տե՛ս ՀԻՒՂԷ։ |
| ՀԻՒՂԱԿԱՆ1, ա. Հիւլէական, արեգակնային։ |
| ՀԻՒՂԱԿԱՆ2, ի, գ. հաւաք. Մեծամեծներ, իշխաններ։ Զայս ամենայն խօսեցաւ կաթուղիկոսն Աղուանից առաջի հիւղականին Հոնաց (Կղնկտ., Բ, 36)։ |
| ՀԻՒՂԱՅ, տե՛ս ՀԻՒՂԷ։ |
| ՀԻՒՂԵԱՅ, տե՛ս ՀԻՒՂԷ։ |
| ՀԻՒՂԷ, (յուն.), ի, ից կամ եայ, գ. 1. Նիւթ, տարր, նախանիւթ։ 2. Արեգակ։ |
| ՀԻՒՂՈՍ, (յուն.), գ. (կենդբ.) Կատուի մեծութեամբ կենդանի, որ կոկորդիլոսին վնասելու պատճառով պաշտւում էր հին եգիպտացիներից։ |
| ՀԻՒՊԱՏ, տե՛ս ՀԻՒՊԱՏՈՍ։ |
| ՀԻՒՊԱՏԵԱՆ, գ. յոգն. Հիւպատոսներ։ |
| ՀԻՒՊԱՏԻԻՔ, (յուն.), ՀԻՒՊԱՏԻ, տե՛ս ՀԻՒՊԱՏՈՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀԻՒՊԱՏՈՍ, (յուն.), գ. Հին Հռոմում՝ բարձրագոյն ընտրովի պետական պաշտօնեայ, փոխարքայ, կուսակալ։ |
| ՀԻՒՊԱՏՈՍԱԿԱՆ, ա. Հիւպատոսին յատուկ՝ վերաբերող, հիւպատոսի։ |
| ՀԻՒՊԱՏՈՍՈՒԹԻՒՆ, ՀԻՒՊԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հիւպատոսի աստիճանը՝ իշխանութիւնը։ 2. Հիւպատոսութեան ժամանակաշրջանը։ |
| ՀԻՒՊԱՐՔՈՍ, (յուն.), գ. Գլխաւոր իշխան, կուսակալ։ |
| ՀԻՒՊԵՐԷՏ, հիպերէտ, հեպերէտ (յուն.), գ. Սպասաւոր, մանաւանդ՝ կրօնաւորի ծառայ, փոքրաւոր։ |
| ՀԻՒՍ1, ի կամ ոյ, հիւսք, սից, գ. 1. Գլխի մազերի հիւսուածք, հիւսուած մազեր։ 2. Հիւսկէն զարդ։ |
| ՀԻՒՍ2, ոյ, գ. Լեռներից ցած սահող՝ գլորուող ձեան զանգուած, ձիւնահիւս, հիւսք։ |
| ՀԻՒՍԱԾՈՅ, ա. Հիւսած, հիւսելով պատրաստուած։ |
| ՀԻՒՍԱԿ, ի, աց, գ. 1. Մազերի հիւս, հիւսուած մազ, գիսակ։ 2. Հիւսուած բան, զօդ, կապ։ |
| ՀԻՒՍԱՆԱՁԵՒ, ա. Հիւսնի նման, հիւսնի նման կերտող՝ շինող։ |
| ՀԻՒՍԱՆԵԼ, (իմ), սայ, չ. Հիւսուել, պատանքով պատուել, պատանուել։ |
| ՀԻՒՍԱՏԵՍԱԿ, ա. Հիւսուածի տեսք ունեցող, հիւսուածի նման։ |
| ՀԻՒՍԵԼ, եցի, եա՛, ն. 1. Հիւս անել, ոլորել։ 2. փխբ. Իրար կցել, կապակցել, յարմարեցնել։ 3. փխբ. Նիւթել։ |
| ՀԻՒՍԻՍ, սիսոյ, տե՛ս ՀԻՒՍԻՍԻ։ |
| ՀԻՒՍԻՍԱԲՆԱԿ, ա. Հիւսիսում բնակուող՝ ապրող։ |
| ՀԻՒՍԻՍԱԽԱՌՆ, ա. Փոքր-ինչ դէպի հիւսիս դարձած։ |
| ՀԻՒՍԻՍԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հիւսիսին յատուկ՝ վերաբերող, հիւսիսում գտնուող, հիւսիսային։ 2. գ. Հիւսիսի բնակիչ, հիւսիսաբնակ։ |
| ՀԻՒՍԻՍԱԿՈՂՄՆ, ՀԻՒՍԻՍԱԿՈՂՄ, ման, անց, գ. Հիւսիսային կողմը։ |
| ՀԻՒՍԻՍԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, տե՛ս ՀԻՒՍԻՍԱԿԱՆ։ |
| ՀԻՒՍԻՍԻ, սւոյ, գ. 1. Հիւսիսային կողմը։ 2. Հիւսիսային քամի։ |
| ՀԻՒՍԻՒՍ, կամ ՀԻՒՍԻՒՍԻ, տե՛ս ՀԻՒՍԻՍԻ։ |
| ՀԻՒՍԿԷՆ, ա. Հիւսուած, հիւսուածոյ։ |
| ՀԻՒՍՆ, սան, սունք, սանց, գ. Փայտեայ իրեր պատրաստող արհեստաւոր, ատաղձագործ։ |
| ՀԻՒՍՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հիւսնին կամ հիւսնութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀԻՒՍՆԵԼ, եցի, ն. Հիւսնութիւն անել, փայտից մի բան շինել՝ պատրաստել։ |
| ՀԻՒՍՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հիւսն լինելը։ 2. Հիւսնի արհեստը, հիւսնելը։ |
| ՀԻՒՍՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Հիւսուած բան, հիւսուածք։ 2. Խօսքի հիւսուածք, շարադրութիւն, յօրինուածք։ |
| ՀԻՒՍՈՒԱԾՈՅ, տե՛ս ՀԻՒՍԱԾՈՅ։ |
| ՀԻՒՍՈՒԼ, սի, հի՛ւս, տե՛ս ՀԻՒՍԵԼ։ |
| ՀԻՒՍՈՒՄՆ, սման, գ. Հիւսելը, հիւսուելը, հիւսուածք։ |
| ՀԻՒՍՍԱԿԱՆ, ՀԻՒՍՍԻ, տե՛ս ՀԻՒՍԻՍԱԿԱՆ, ՀԻՒՍԻՍԻ։ |
| ՀԻՒՐ, րոյ, ոց կամ ի, ից, գ. Հեռու տեղից հրաւիրուած անձ, եկւոր՝ օտարական, որ հիւրասիրութեամբ օթեւան է գտնում մէկի տանը։ |
| ՀԻՒՐԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ հիւրին, հիւրի պէս։ |
| ՀԻՒՐԱՄԵԾԱՐ, ի, ից, ա. 1. Հիւրին մեծարող՝ պատուող՝ հարգանքով ընդունող։ 2. փխբ. Սիրով իր մէջ ընդունող (ծովի մասին)։ |
| ՀԻՒՐԱՄԵԾԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հիւրընկալութեամբ մեծարելը՝ մեծարուելը։ |
| ՀԻՒՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մէկի մօտ հիւր լինել։ |
| ՀԻՒՐԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Հիւրերի իջեւանատուն, հիւրատուն։ |
| ՀԻՒՐԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Հիւր սիրող կամ հիւրերին սիրով ընդունող, հիւրամեծար։ |
| ՀԻՒՐԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հիւրասէր լինելը, սիրով հիւրեր ընդունելը, հիւրընկալութիւն, հիւրամեծարութիւն։ |
| ՀԻՒՐԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հիւրերի սպանութիւն, հիւրերին սպանելը, օտարասպանութիւն։ |
| ՀԻՒՐԱՏԵԱՅ, ա. Հիւրերին ատող, հիւր չսիրող, հիւրամերժ։ |
| ՀԻՒՐԱՏԵՍ, ա. գ. Հիւրերի տեսուչ եւ կարիքները հոգացող, հիւրատան վերակացու՝ կառավարիչ։ |
| ՀԻՒՐԱՏԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Հիւրատեաց լինելը։ |
| ՀԻՒՐԸՆԿԱԼ, ի, աց, ա. գ. Հիւր ընդունող, հիւր սիրող, հիւրասէր։ |
| ՀԻՒՐԸՆԿԱԼԵԼ, եցի, ն. Հիւրին ընդունել, իբրեւ հիւր ընդունել։ |
| ՀԻՒՐԸՆԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Հիւր ընկալելը, հիւր ընդունելը։ |
| ՀԻՒՐՈՅԹՔ, ՀԻՒՐՈՅՔ, գ. 1. Հիւրընկալութիւն։ 2. Հացկերոյթ հիւրի համար։ |
| ՀԻՒՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հիւր՝ եկւոր՝ օտարական լինելը։ 2. Հիւրընկալութիւն։ |
| ՀԻՔԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի հէք՝ թշուառ՝ ողորմելի՝ եղկելի։ |
| ՀԻՔԱՄՈՐԹ, ա. Մորթը բաց, մերկ եւ խայտառակ։ |
| ՀԻՔԱՑԵԱԼ, ցելոյ, ոց, ա. Թշուառացած, խեղճացած, տառապած, ողորմելի, եղկելի, հէք։ |
| ՀԻՔՈՒԹԻՒՆ, գ. Հէք՝ թշուառ՝ ողորմելի լինելը, թշուառութիւն, խեղճութիւն։ |
| ՀԼՈՒ, ի, աց, ա. 1. Լսող, անսացող, հնազանդ, հեզ։ 2. Հլուին յատուկ։ |
| ՀԼՈՒԱԿԱՆ, ա. Հլուին յատուկ, հլութիւն արտայայտող։ |
| ՀԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Հլու լինելը։ |
| ՀԼՐԴԵՆԻ, տե՛ս ԽԼՐԴԵՆԻ։ |
| ՀԾԾԱՆՔ, նաց, գ. Հծծելը, փսփսոց, շշնջիւն։ |
| ՀԾԾԵԼ, եցի, չ. Ցածրաձայն խօսել՝ մի բան ասել՝ հարցնել, փսփսալ, շշնջալ։ |
| ՀՄԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հում, փխբ. անգութ, տմարդի։ |
| ՀՄԱԿԵՐ, ա. Միսը հում-հում ուտող։ |
| ՀՄԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Միսը հում-հում ուտելը, հմակեր լինելը, գազանութիւն։ |
| ՀՄԱՅԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հմայութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀՄԱՅԱՀԱՒԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հմայքների՝ հմայութեան հաւատալը։ |
| ՀՄԱՅԵԱԿ, եկի, կաց, գ. Հմայութիւն պարունակող գիր, համայիլ, յուռութ, պահպանակ։ |
| ՀՄԱՅԵԼ, եցի, ն. Հմայութիւն անել, կախարդել, դիւթել։ |
| ՀՄԱՅՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՄԱՅՔ(1)։ |
| ՀՄԱՅՔ, (պհլ.), այից, իւք, գ. 1. Հմայութիւն անելը, հմայութիւն, սուտ գուշակութիւն, կախարդութիւն։ 2. Հմայական իրեր՝ առարկաներ, յուռութ, հմայեակ, համայիլ։ 3. Հմայող։ |
| ՀՄԱՆԱԼ, հմացեալ, չ. Անգութ՝ անագորոյն՝ տմարդի դառնալ, գազանանալ։ |
| ՀՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Հում լինելը, փխբ. անգթութիւն, վայրենութիւն, գազանութիւն։ |
| ՀՄՈՒՏ, հմտի, տից կամ տաց, ա. Խելամուտ, գիտակ, տեղեակ, ներհուն, հասու, փորձուած, վարժ, իր գործի վարպետ։ |
| ՀՄՏԱԲԱՐ, մ. Հմուտ կերպով, հմտօրէն։ |
| ՀՄՏԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ շատ հմուտ, լաւատեղեակ։ |
| ՀՄՏԱԿԱՆ, ի, աց, տե՛ս ՀՄՈՒՏ։ |
| ՀՄՏԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՄՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՄՏԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Գիտակ լինել, որոշ չափով հմտանալ՝ տեղեկանալ։ |
| ՀՄՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հմուտ դառնալ, լաւ տեղեկանալ, հմտութիւն ձեռք բերել։ |
| ՀՄՏԱՍԷՐ, ա. Հմտութիւն սիրող. ուսումնասէր։ |
| ՀՄՏԱՎԱՐԺ, ա. Հմուտ եւ վարժ, քաջավարժ, ճարտար։ |
| ՀՄՏԱՎԱՐԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Կատարեալ հմտութիւն։ |
| ՀՄՏԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ հմտացնում է, հմտացնող։ |
| ՀՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հմուտ լինելը, որեւէ բան լաւ իմանալը, տեղեկութիւն, գիտութիւն։ 2. Ճարտարութիւն, վարպետութիւն։ |
| ՀՄՏՕՐԷՆ, տե՛ս ՀՄՏԱԲԱՐ։ |
| ՀՆԱԲՈՒՆ, ա. 1. Հին եւ բուն, վաղեմի։ 2. Հնութիւնների տեղեակ։ |
| ՀՆԱԳԷՏ, գիտի, տաց, ա. Հին, հին ժամանակ գրուած։ |
| ՀՆԱԳԻՐ, գրի, րաց կամ գրոյ, ոց, գ. ա. 1. Հնութիւնների մասին գրող, հին մատենագիր։ 2. Հին գիրք, մատեան։ 3. Հին, հին ժամանակ գրուած։ |
| ՀՆԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ շատ հին, ամենահին։ |
| ՀՆԱԳՐԱԿԱՆ, տե՛ս ՀՆԱԳԻՐ։ |
| ՀՆԱԳՐԵԱՆՔ, գ. յոգն. Հին գրքեր։ |
| ՀՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հին գրուածք կամ հների մասին պատմութիւն։ |
| ՀՆԱԶԱՆԴ, ի, ից, ա. 1. Մէկի հրամանին ենթարկուող եւ նրա կամքը կատարող, խօսք լսող, անսացող, հլու։ 2. Հպատակ, ենթակայ։ |
| ՀՆԱԶԱՆԴԱԿԱՆ, ա. Հնազանդին եւ հնազանդութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀՆԱԶԱՆԴԵԼ1, եցի, տե՛ս ՀՆԱԶԱՆԴԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՀՆԱԶԱՆԴԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Հնազանդ լինել, մէկին՝ մի բանի ենթարկուել, անսալ, լսել։ 2. Հպատակուել, նուաճուել։ |
| ՀՆԱԶԱՆԴԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Հնազանդ դարձնել, լսել եւ կատարել տալ։ 2. Հպատակեցնել, նուաճել, ընկճել։ |
| ՀՆԱԶԱՆԴԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, ա. Որ հնազանդեցնում է, հնազանդեցնող։ |
| ՀՆԱԶԱՆԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հնազանդուելը, հնազանդ լինելը, հլութիւն։ 2. Հպատակութիւն, ուրիշի իշխանութեան տակ գտնուելը։ |
| ՀՆԱԽՕՍ, ա. 1. Հին անցքերի՝ պատմութիւնների մասին խօսող։ 2. տե՛ս ՀՆԱԳԷՏ։ |
| ՀՆԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Հին անցքերի պատմութիւն, հին պատմութեան վերաբերող գրուածք։ |
| ՀՆԱԾՈՒ, ի, աց, գ. Գլխաւոր առաջնորդ, պետ։ |
| ՀՆԱԿԱՆ, ա. 1. Հնացող, հնանալու յատկութիւն ունեցող։ 2. Հին։ |
| ՀՆԱՄԻ, մւոյ, մեաց, ա. Վաղուցուանից գոյութիւն ունեցող, հնամենի, հին։ |
| ՀՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Հին դառնալ, երկար ժամանակ տեւել՝ գոյութիւն ունենալ, երկարաձգուել։ 2. Գործածութիւնից դուրս գալ՝ հնութեան պատճառով։ 3. Հնութիւնից մաշուել՝ փչանալ՝ փտել։ 4. Ծերանալ։ |
| ՀՆԱՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հին անցքերի պատմութիւն։ 2. Գրքի հին օրինակ։ |
| ՀՆԱՊԱՏՈՒՄ, ա. 1. Հին բաներ պատմող։ 2. Հնուց պատմուած։ |
| ՀՆԱՐ, ի, իւ, մանաւանդ՝ ՀՆԱՐՔ, րից, րիւք (պհլ.), գ. 1. Ճար, միջոց, եղանակ (մի բան յաջողեցնելու), ելք։ 2. Կարելիութիւն, հնարաւորութիւն։ 3. Ջանք, ճիգ։ 4. Ճարտարութիւն, հնարագիտութիւն։ 5. Մեքենայութիւն, խարդախութիւն, խորամանկութիւն։ 6. Մեթոդ։ |
| ՀՆԱՐԱԲԱՐ, տե՛ս ՀՆԱՐԱՊԷՍ։ |
| ՀՆԱՐԱԳԷՏ, գիտի, տաց, ա. 1. Հնար գիտցող՝ գտնող, հնարամիտ, խորագէտ, ճարտար։ 2. Հնարագիտութեամբ կատարուած, հնարագիտութիւն արտայայտող։ |
| ՀՆԱՐԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հնարագէտ լինելը, հնարամտութիւն, ճարտարութիւն, վարպետութիւն։ |
| ՀՆԱՐԱԳԻՒՏ, ա. Հնարք գտնող, հնարագէտ։ |
| ՀՆԱՐԱԳԻՒՏԱԿԱՆ, ա. Հնարագէտին յատուկ՝ վերաբերող, խորագէտ, ճարտար։ (Կղնկտ., Բ, 34)։ |
| ՀՆԱՐԱԳՈՐԾ, ա. Հնարագէտ, ճարտարող, հնարող, արարող։ |
| ՀՆԱՐԱԳՈՐԾԱԿԱՆ, ա. Ճարտարութեամբ գործուած՝ կատարուած։ |
| ՀՆԱՐԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Ճարտարութեամբ՝ հնարագիտութեամբ յօրինել, ստեղծագործել։ |
| ՀՆԱՐԱԴԻՐ, ա. Որոգայթ դնող՝ լարող, մեքենայող։ |
| ՀՆԱՐԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Որոգայթ դնելը՝ լարելը, մեքենայութիւն։ |
| ՀՆԱՐԱԼ, տե՛ս ՀՆԱՐԵԼ։ |
| ՀՆԱՐԱԽՈՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Հնարամտութիւն, ճարտարամտութիւն, ճարտարութիւն։ |
| ՀՆԱՐԱԿԵՐՏ, ա. Ինչ որ հնարաւոր է կերտել՝ շինել, հնարաւոր, կարելի։ |
| ՀՆԱՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հնարուել, հնարքով ճարտարուել։ |
| ՀՆԱՐԱՊԷՍ, մ. Ճարտարութեամբ, հմտութեամբ, վարպետօրէն։ |
| ՀՆԱՐԱՑՈՅՑ, ա. Հնարք՝ միջոց՝ ճար ցոյց տուող, ուսուցանող, սովորեցնող, առաջնորդող։ |
| ՀՆԱՐԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Հնարագէտ, հնարամիտ, ճարտարող, վարպետ, ձեռնհաս, կարող։ 2. Որոգայթ լարող, դաւեր սարքող, մեքենայող։ 3. Որ կարող է լինել, կարելի, իրագործելի։ |
| ՀՆԱՐԱՒՈՐԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ կարելի, հնարաւոր կերպով։ |
| ՀՆԱՐԱՒՈՐԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. 1. Հընար գտնել՝ մի բան յաջողեցնելու համար, հնարաւոր դարձնել։ 2. Հնարաւորութիւն ունենալ, կարող՝ ձեռնհաս լինել, կարողանալ։ 3. Ճիգ թափել, ջանք գործ դնել, ամեն կերպ ջանալ, աշխատել։ |
| ՀՆԱՐԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ 1. Հնարաւոր լինելը, կարողութիւն։ 2. Կարելիութիւն։ 3. Մեքենայութիւն, չարամիտ հնարք։ |
| ՀՆԱՐԵԼ, եցի, ն., մանաւանդ՝ ՀՆԱՐԵԼ (իմ), եցայ, հբ. 1. Հնարք գտնել։ 2. Գիւտ անել, յայտնագործել, մի բան ստեղծել, ճարտարել։ 3. Սարքել, մեքենայել։ 4. Ջանք գործ դնել, ջանալ։ 5. (իբրեւ դիմազուրկ բայ) Հնարաւոր՝ կարելի լինել, կարողանալ մի բան անել։ |
| ՀՆԱՐԻՄԱՑ, ա. 1. Հնարամիտ, ճարտարամիտ, հնարարագէտ, ճարտար։ 2. Հընարքներ իմացող, մեքենայող, նենգող։ 3. Հնարագիտօրէն մտածուած՝ սարքուած, բազմաջան։ |
| ՀՆԱՐԻՄԱՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՆԱՐԻՄԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՆԱՐԻՄԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հնարքներ իմանալը, հնարագիտութիւն, մեքենայութիւն, խորամանկութիւն։ 2. Ճարտարամտութիւն, վարպետութիւն, խելք։ |
| ՀՆԱՐԻՆ, ա. Հնարաւոր, կարելի։ |
| ՀՆԱՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Հնարելը, հնարք, հնարիմացութիւն։ |
| ՀՆԱՐՔ, տե՛ս ՀՆԱՐ։ |
| ՀՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հին դարձնել, հնանալ տալ։ |
| ՀՆԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ հնացնում է, հնացնող, ապականող։ |
| ՀՆԳԱԳԼԽԵԱՆ, ա. Հինգ գլուխ՝ հատուած՝ մաս ունեցող (Հին կտակարանի առաջին հինգ գրքերի՝ Հնգամատեանի մասին)։ |
| ՀՆԳԱԿԱՆ, թ. ա. Իւրաքանչիւրին հինգ, հինգ-հինգ, հինգական։ |
| ՀՆԳԱԿԱՏԱՐ, տե՛ս ՀԻՆԳԱԿԱՏԱՐ։ |
| ՀՆԳԱԿԻ, մ. Հինգ կերպ։ |
| ՀՆԳԱՄԱՏՆԵԱՆ, ա. Հինգ մատ ունեցող, հնգամատ։ |
| ՀՆԳԱՄԱՐՏԻԿ, տկի, կաց, ա. գ. Հինգ ձեւի մրցում մղող, հինգ ձեւի մրցման մէջ յաղթող (օլիմպիական խաղերում)։ |
| ՀՆԳԱՅԵՂԵԱՆ, ա. Հինգ տեսակ փոփոխուող (շարժում)։ |
| ՀՆԳԱՇԱՐԺ, ա. Հինգ կերպ շարժող կամ շարժուող։ |
| ՀՆԳԵԱԿ, գեկի, կաց, գ. 1. Հինգ միաւոր պարունակող ամբողջութիւն, հինգ թիւը։ 2. Հինգերորդ մասը։ 3. թ. ա. Հինգ, հինգերորդ։ |
| ՀՆԳԵԿԱՆ, թ. ա. Հինգ, հինգական։ |
| ՀՆԳԵԿԻ, տե՛ս ՀՆԳԵԱԿ։ |
| ՀՆԳԵԿԻՆ, ա. 1. Հնգապատիկ։ 2. մ. Հինգ կերպ, հնգակի։ |
| ՀՆԳԵՏԱՍԱՆ, ի, ից, թ. 1. Տասնհինգ։ 2. Տասնհինգերորդ։ |
| ՀՆԳԵՏԱՍԱՆԱՄԵԱՅ, մէի, ից, ՀՆԳԵՏԱՍԱՆԱՄԵԱՆ, ենի, ից, ա. 1. Տասնհինգ տարեկան։ 2. Տասնհինգ տարուայ։ |
| ՀՆԳԵՏԱՍԱՆԵԱԿ, եկի, կաց, ա. գ. Հաշուի միաւոր, որ հաւասար է տասնհինգի. տասնհինգ կամ տասնհինգերորդ թիւը։ |
| ՀՆԳԵՏԱՍԱՆԵՐՈՐԴ, ի, աց, թ. Տասնհինգերորդ։ |
| ՀՆԳԵՏԱՍԱՆԵՔԻՆ, եցունց, թ. Տասնհինգն էլ, տասնհինգը միասին։ |
| ՀՆԳԵՐԵԱԿ, եկի, կաց, տե՛ս ՀՆԳԵԱԿ։ |
| ՀՆԳԵՔԵԱՆ, եցունց, ՀՆԳԵՔԻՆ, եցուն, թ. Հինգն էլ, հինգը միասին։ |
| ՀՆԳԻՑՍ, մ. Հինգ անգամ։ |
| ՀՆԴԻԿ, դկի, հնդիկք, դկաց, ա. գ. 1. Հնդկաստանի բնակիչ, հնդկաստանցի։ 2. Եթովպացի, հաբէշ, խափշիկ։ 3. ա. Սեւամորթ, սեւադէմ, սեւ։ |
| ՀՆԴԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի սեւ, սեւագոյն։ |
| ՀՆԴԿԱԿԱՆ, ի, աց, ՀՆԴԿԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Հնդիկներին եւ Հնդկաստանին յատուկ՝ վերաբերող, հնդիկների, Հնդկաստանի։ |
| ՀՆԴԿԱՎԱՆ, ա. Հնդիկներին վանող՝ յաղթող։ |
| ՀՆԴԿԵՐԷՆ, մ. ա. Հնդիկների լեզուով։ |
| ՀՆԴՐԻ, ա. Կեղծ, թիւր, սուտ։ |
| ՀՆՁԱՆ, ի, աց, գ. Այգիներում գետնի մէջ փորած աւազան՝ խաղողը ճմլելու եւ նրա հիւթը հանելու համար։ |
| ՀՆՁԱՆԱՀԱՐ, ի, աց, ա. գ. Հնձանում խաղողը ճմլող (անձ)։ |
| ՀՆՁԱՆԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հնձանում խաղողը ճմլելը, փխբ. հարուած։ |
| ՀՆՁԱՆԱՅԱՐԿ, ի, աց, գ. Հնձանի տեղը։ |
| ՀՆՁԱՆԱՇԷՆ, ա. Իբրեւ հնձան շինուած, հնձանի նմանութիւն ունեցող։ |
| ՀՆՁԵԼ, եցի, ն. 1. Հացաբոյսերը՝ խոտը մանգաղով կամ գերանդիով քաղել։ 2. փխբ. Ջարդել, կոտորել։ |
| ՀՆՁՈՒՄՆ, ձման, գ. Հնձելը, հնձուելը։ |
| ՀՆՄԷ, Ի ՀՆՄԷ, տե՛ս ՀԻՆ-ի տակ։ |
| ՀՆՈՏԻ, տւոյ, տեաց, ա. գ. Հնացած, հնամաշ (զգեստ, շոր)։ |
| ՀՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Փուռ, մեծ վառարան։ 2. Թոնիր։ 3. Հալոց, քուրայ։ |
| ՀՆՈՑԱՁԵՒ, ա. Հնոցի նման, հրակերպ, հրի նման ներգործող։ |
| ՀՆՈՑԱՑԵԱԼ, (անցեալ դերբայը ՀՆՈՑԱՆԱԼ-ի), ա. Հնոց դարձած, այրուած։ |
| ՀՆՈՑԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հնոցի նման դարձնել, բորբոքել, վառել։ |
| ՀՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հին լինելը։ 2. Հնացած՝ մաշուած լինելը։ 3. Երկար ժամանակ գոյութիւն ունենալը։ 4. Ծերութիւն։ |
| ՀՆՉԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հնչող, հնչիւն՝ ձայն հանող։ |
| ՀՆՉԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Հնչիւնով նման լինելը, միանման հնչելը, ձայնակցութիւն։ |
| ՀՆՉԵԼ, եցի, չ. 1. Ձայն հանել՝ արձակել։ 2. Արձագանք տալ։ 3. Աղաղակ բարձրացնել, ձայնել։ 4. Շաչել, շառաչել։ 5. Դղրդալ, թնդալ։ 6. փխբ. Լսուել, հռչակուել, տարածուել։ 7. Քամի փչել։ |
| ՀՆՉԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հնչեցնել, հնչել տալ, լսելի դարձնել, թնդացնել, հռչակել, քարոզել։ |
| ՀՆՉԻՒՆ, գ. 1. Ձայն։ 2. Շաչիւն, շառաչիւն, դղրդիւն։ 3. Հռչակ։ 4. Արձագանք։ |
| ՀՆՉՈՂԱԲԱՐԲԱՌ, գ. Հնչող ձայն կամ նուագարան։ |
| ՀՆՉՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ՀՆՉԱԿԱՆ։ |
| ՀՆՉՈՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՆՉԻՒՆ (1)։ |
| ՀՆՉՈՒՄՆ, չման, չմունք, մանց, գ. 1. Հնչելը, հնչիւն, ձայն։ 2. Հնչեցնելը։ |
| ՀՈԲԱԼ, տե՛ս ՀԱՒՓԱԼ։ |
| ՀՈԳ, ոյ, ոց, գ. 1. Հոգս, մտատանջութիւն, մտահոգութիւն, հոգեկան անհանգստութիւն՝ ցաւ, տրտմութիւն, անհանգստութիւն պատճառող գործ՝ զբաղմունք։ 2. Փոյթ, խնամք, հոգատարութիւն։ |
| ՀՈԳԱԲԱՐՁ, տե՛ս ՀՈԳԱԲԱՐՁՈՒ։ |
| ՀՈԳԱԲԱՐՁԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՈԳԱԲԱՐՁՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՈԳԱԲԱՐՁՈՒ, ի, աց, գ. ա. 1. Հոգսը իր վրայ վերցնող, խնամատար։ 2. Վերակացու, առաջնորդ։ 3. Փութաջան, ջանասէր։ |
| ՀՈԳԱԲԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հոգաբարձու լինելը։ 2. Հոգ, խնամք, հոգատարութիւն։ |
| ՀՈԳԱԲԱՐՁՕՐԷՆ, մ. Իբրեւ հոգաբարձու, հոգատարութեամբ։ |
| ՀՈԳԱԼ, ացայ, ցի՛ր եւ ացի, գա՛, չ. 1. Հոգս անել, մտածմունքի մէջ ընկնել, մտատանջուել, մտմտալ։ 2. Մի բանի հոգսը քաշել, հոգ տանել։ 3. Մտածել, միջոցներ փնտրել, մտահոգութեան առարկայ դարձնել։ |
| ՀՈԳԱԾ, ի, աց կամ ից, ա. Շատ հոգացող, հոգսերից ճնշուած։ |
| ՀՈԳԱԾԵԼ, ն. Հոգս անել, մտմտալ, խորհել։ |
| ՀՈԳԱԾՈՒ, ա. Հոգացող, հոգ տանող, հոգաբարձու։ |
| ՀՈԳԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հոգաբարձութիւն։ 2. Հոգացողութիւն, խնամք։ 3. Հոգս անելը, մտատանջութիւն, տարակուսանք։ |
| ՀՈԳԱՏԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոգ տանելը, խնամատարութիւն, հոգաբարձութիւն։ |
| ՀՈԳԱՐԱՆ, ի, աց, գ. (յունական ոճով) Կրթարան, խորհրդարան։ |
| ՀՈԳԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՈԳԱԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՈԳԱՑՈՂԱԿԱՆ, ա. Հոգացողութեամբ եղած, խնամքով կատարուած։ |
| ՀՈԳԱՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոգածութիւն, հոգատարութիւն։ |
| ՀՈԳԵԲԱՐՁՈՒ, տե՛ս ՀՈԳԱԲԱՐՁՈՒ։ |
| ՀՈԳԵԳՈՒՄԱՐ, ա. (կրօն.) Հոգով կամ Ս. Հոգով գումարուած՝ միատեղ հաւաքուած։ |
| ՀՈԳԵԶԱՐԴ, ի, աց կամ ից, ա. (եկեղց.) Հոգով կամ Ս. Հոգով զարդարուած, փխբ. շնորհալից։ |
| ՀՈԳԵԶԳԵՍՏ, տե՛ս ՀՈԳԵԿԻՐ։ |
| ՀՈԳԵԶՈՒԱՐՃ, ա. Հոգով զուարճացած։ |
| ՀՈԳԵԼԻ, ՀՈԳԵԼԻՐ, ՀՈԳԵԼԻՑ, ա. (եկեղց.) Ս. Հոգով լցուած։ |
| ՀՈԳԵԽԱՂԱՑ, ա. (եկեղց.) Ս. Հոգուց շարժուած՝ առաջացած, հոգեշարժ։ |
| ՀՈԳԵԽԱՌՆ, ա. (եկեղց.) Որի մէջ խառն է Ս. Հոգու շնորհը, մարգարէական, հոգեւոր։ |
| ՀՈԳԵԽԱՌՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. (եկեղց.) Ս. Հոգու հետ խառնուել՝ հաղորդակից լինել։ |
| ՀՈԳԵԽԱՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Ս. Հոգու հետ հաղորդութիւն՝ մասնակցութիւն։ |
| ՀՈԳԵԾԱՂԻԿ, ա. Հոգեւոր ծաղիկ ունեցող։ |
| ՀՈԳԵԾԱՒԱԼ, ա. (եկեղց.) Ս. Հոգով ծաւալուած, կամ Ս. Հոգին ծաւալող։ |
| ՀՈԳԵԾԻՆ, ՀՈԳԵԾՆՈՒՆԴ, ա. (եկեղց.) Ս. Հոգով ծնող կամ ծնուած։ |
| ՀՈԳԵԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հոգուն յատուկ՝ վերաբերող, հոգեւոր։ 2. Աննիւթական։ |
| ՀՈԳԵԿԵՑՈՅՑ, ա. Հոգին ապրեցնող, փրկարար։ |
| ՀՈԳԵԿԻՐ, կրի, րաց կամ րից, ա. (եկեղց.) Ս. Հոգին իր մէջ կրող, Ս. Հոգու շնորհքով լցուած։ |
| ՀՈԳԵԿՈՐՈՅՍ, ա. Հոգին կորցնող, հոգու կորստի պատճառ դարձող, հոգեկործան։ |
| ՀՈԳԵԿՈՐՈՒՍՏ, ա. Հոգին կորցնող, հոգու կորստի պատճառ դարձող, հոգեկործան։ |
| ՀՈԳԵԿՐՕՆ, ա. Հոգով կրօնաւոր. ճշմարիտ կրօնաւոր։ |
| ՀՈԳԵՀԱՆ, ա. մ. Հոգեվարքի մէջ գտնուող՝ գտնուելով։ |
| ՀՈԳԵՀԱՆԳԻՍՏ, գ. Հանգուցեալի համար կատարուող կրօնական արարողութիւն՝ աղօթք։ |
| ՀՈԳԵՀԱՆՃԱՐ, ա. Հանճարեղ՝ իմաստուն հոգով։ |
| ՀՈԳԵՀԱՐՈՒՍՏ, ա. Հոգով հարուստ, որտեղ կայ հոգեւոր հարստութիւն։ |
| ՀՈԳԵՀՆՉՈՂ, ա. (կրօն.) Ս. Հոգուց հնչող՝ խօսող, կամ հոգի ներշնչող։ |
| ՀՈԳԵՀՆՉՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Ս. Հոգով հնչելը՝ խօսելը. հոգեւոր երգեցողութիւն։ |
| ՀՈԳԵՀՈՍԱՆ, ա. (կրօն.) Ս. Հոգուց բխած, հոգեբուխ։ |
| ՀՈԳԵՀՐԱՇ, ա. Հոգով հրաշալի. հոգեւոր եւ սքանչելի։ |
| ՀՈԳԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. գ. (եկեղց.) 1. Որ հոգուց է բաղկացած, աննիւթական, անմարմին. հրեշտակ։ 2. Հոգեկան, հոգեւոր։ |
| ՀՈԳԵՂՈՒՏ, ա. Հոգով զօրաւոր։ |
| ՀՈԳԵՃԱՇԱԿ, ա. (եկեղց.) Ս. Հոգին ճաշակած, Ս. Հոգով ներշնչուած։ |
| ՀՈԳԵՄԱՇ, ա. Հոգին մաշող եւ ապականող, հոգեկորոյս։ |
| ՀՈԳԵՄԱՏԵԱՆ, ա. (եկեղց.) Ս. Հոգու ազդեցութեամբ գրուած մատեանի նման։ |
| ՀՈԳԵՄԱՐՏ, ի, աց կամ ից, ա. (եկեղց.) Ս. Հոգու դէմ մարտնչող, Ս. Հոգու աստուածութիւնը չճանաչող՝ մերժող (Մակեդոն աղանդաւորի մասին)։ |
| ՀՈԳԵՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Քրիստոնէական աղանդներից մէկը, որ չի ընդունում Ս. Հոգու աստուածութիւնը։ |
| ՀՈԳԵՄՈՆ, տե՛ս ՀԵԳԵՄՈՆ։ |
| ՀՈԳԵՄՈՒԽ, ա. (կրօն.) Ս. Հոգու խորհուրդների մէջ խորամուխ, Ս. Հոգով ներշնչուած։ |
| ՀՈԳԵՆԱԼ, տե՛ս ՀՈԳԻԱՆԱԼ։ |
| ՀՈԳԵՆԻՒԹ, ա. Որի ամբողջ էութիւնը հոգի է, հոգեղէն։ |
| ՀՈԳԵՆԿԱՐ, ա. (եկեղց.) Ս. Հոգով նկարած։ |
| ՀՈԳԵՆՈՐՈԳ, ա. 1. Նորոգուած հոգով, նորից ոգեւորուած։ 2. Հոգին նորոգող, նորից ոգի ներշնչող։ |
| ՀՈԳԵՆՈՒԱԳ, ա. (եկեղց.) Ս. Հոգու ներշնչումով նուագող կամ նուագուած։ |
| ՀՈԳԵՇԱՀ, ա. Հոգի շահող՝ փրկող, հոգու համար շահեկան՝ օգտակար։ |
| ՀՈԳԵՇԱՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոգեշահ լինելը։ |
| ՀՈԳԵՇԱՐԺ, ի, ից, ա. (եկեղց.) Ս. Հոգուց շարժուած՝ ազդուած՝ ներշնչուած։ |
| ՀՈԳԵՇՆՈՐՀ, ա. (եկեղց.) 1. Ս. Հոգուց շնորհուած։ 2. Հոգու շնորհը կրող։ |
| ՀՈԳԵՇՈՒՆՉ, ա. (եկեղց.) Ս. Հոգուց ներշնչուած։ |
| ՀՈԳԵՊԱՅԾԱՌ, ա. Հոգով պայծառ՝ պայծառացած։ |
| ՀՈԳԵՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոգեպատում լինելը։ |
| ՀՈԳԵՊԱՏՈՒՄ, ա. (եկեղց.) 1. Ս. Հոգու ազդեցութեամբ պատմուած կամ գրուած։ 2. Ս. Հոգու ազդեցութեամբ պատմող։ |
| ՀՈԳԵՊԱՐԱՐ, ա. մ. Հոգին պարարող՝ լիացնող՝ զուարթացնող, կամ հոգին պարարելով։ |
| ՀՈԳԵՊԱՐԳԵՒ, ա. (կրօն.) Ս. Հոգուց պարգեւուած՝ շնորհուած, հոգեշնորհ։ |
| ՀՈԳԵՊԷՍ, մ. Հոգով, հոգեւոր կերպով։ |
| ՀՈԳԵՌԱՆԴՆ, ա. Հոգով վառուած՝ բորբոքուած կամ հոգին վառող՝ բորբոքող։ |
| ՀՈԳԵՍԷՐ, ա. Իր հոգին սիրող, իր հոգու փրկութեան մասին մտածող, բարեպաշտ։ |
| ՀՈԳԵՍՆՈՅՑ, ա. Ս. Հոգով սնուցած։ |
| ՀՈԳԵՍՆՈՒՆԴ, ա. Ս. Հոգով սնուցած։ |
| ՀՈԳԵՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոգու սպանութիւն, հոգին սպանելը՝ կորցնելը։ |
| ՀՈԳԵՎԱՐՔ, գ. Հոգին աւանդելու տագնապը, կեանքի վերջին րոպէները։ |
| ՀՈԳԵՏԵՆՉ, ա. Հոգով տենչացած՝ փափագած, սրտանց փափագելի՝ ցանկալի։ |
| ՀՈԳԵՏԵՍ, ի, աց, ա. Հոգով տեսնող, հոգու գաղտնիքները յայտնապէս կռահելու՝ զգալու շնորհք ունեցող։ |
| ՀՈԳԵՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոգետես լինելը, հոգետես լինելու շնորհք՝ ձիրք։ |
| ՀՈԳԵՏՈՀՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոգով տոհմակից՝ ազգակից լինելը, հոգեւոր ազգականութիւն։ |
| ՀՈԳԵՏՈՉՈՐ, ա. Հոգով տոչորուած կամ հոգին տոչորող։ |
| ՀՈԳԵՏՐՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Ս. Հոգուց շնորհ ստանալը կամ ուրիշներին հոգի տալը՝ ներշնչելը։ |
| ՀՈԳԵՐԳՈՂ, ի, ա. (կրօն.) Ս. Հոգու ներշնչումով երգող՝ նուագող (Դաւիթ մարգարէի մակդիրը)։ |
| ՀՈԳԵՑԱՏՈՒՐ, ա. գ. (եկեղց.) Հոգեբաժին։ |
| ՀՈԳԵՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Հոգուն յատուկ՝ վերաբերող, հոգեղէն, հոգեկան, աստուածային։ 2. Իմանալի, մտաւոր։ 3. Հոգի՝ բանական հոգի ունեցող։ |
| ՀՈԳԵՒՈՐԱԲԱՐ, տե՛ս ՀՈԳԵՒՈՐԱՊԷՍ։ |
| ՀՈԳԵՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի հոգեւոր. հոգեւոր կերպով։ |
| ՀՈԳԵՒՈՐԱԴԱՏ, ա. Հոգեւոր կերպով՝ հոգէպէս դատող (Քրիստոս)։ |
| ՀՈԳԵՒՈՐԱԶԳԵԱՑ, ա. Հոգեկիր, հոգեզարդ։ Եկին հասին նոքա մեծապարծ երեւելի հոգեւորազգեաց (ՆՀԲ-ում՝ հոգեւորազգաց) փառօք ի Հայաստան երկիրն (Բուզ., Դ, 4)։ |
| ՀՈԳԵՒՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հոգեւոր, հոգեկան։ 2. Հոգեղէն, աննիւթական։ 3. Ս. Հոգով եղած։ |
| ՀՈԳԵՒՈՐԱՇԱՀ, տե՛ս ՀՈԳԵՇԱՀ։ |
| ՀՈԳԵՒՈՐԱՊԷՍ, մ. Հոգեւոր կերպով, հոգեպէս։ |
| ՀՈԳԵՒՈՐԱՑՈՒՑԱՆՈՂ, ա. Հոգի՝ կենդանական զօրութիւն տուող։ |
| ՀՈԳԵՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Հոգի՝ կենդանութիւն ստանալ։ |
| ՀՈԳԵՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) 1. Հոգեւոր լինելը։ 2. Բանական հոգի ունենալը։ |
| ՀՈԳԷ..., (բաղաձայնների առաջ), տե՛ս ՀՈԳԵ...։ |
| ՀՈԳԷԲԱՐՁ, տե՛ս ՀՈԳԱԲԱՐՁՈՒ։ |
| ՀՈԳԷԲԱՐՁՈՂ, տե՛ս ՀՈԳԱԲԱՐՁՈՒ։ |
| ՀՈԳԷԲԱՐՁՈՒ, տե՛ս ՀՈԳԱԲԱՐՁՈՒ։ |
| ՀՈԳԷԳԷՇ, գ. (սնոտ.) Մեռելի ուրուական։ |
| ՀՈԳԸՆԿԷՑ, ա. Ինքն իրեն հոգսերի մէջ գցող։ |
| ՀՈԳԻ, գւոյ, ւոց կամ եաց, գ. 1. Ոգի, կենդանի շունչ։ 2. Կեանք, կենդանութիւն։ 3. Մարմնից անկախ ոչ նիւթական անմահ գոյացութիւն մարդու մէջ։ 4. Անձ, մարդ, անհատ։ 5. Շունչ, շնչառութիւն։ 6. Հողմ, քամի։ 7. Երեւակայական անմարմին էակ՝ բարի կամ չար։ 8. Սատանայ։ 9. Սիրտ. սրտի յօժարութիւն։ 10. Քրիստոնէական կրօնում՝ երրորդութեան անձերից մէկը, Սուրբ Հոգի։ |
| ՀՈԳԻԱԲՆԱԿ, ա. (կրօն.) Որի մէջ Ս. Հոգին է բնակւում. հոգեկիր, հոգելից։ |
| ՀՈԳԻԱԳՐԿԵԼ, եցի, եալ, ն. Հոգով գրկել. հոգեպէս փարուել։ |
| ՀՈԳԻԱԶԱՐԴ, ա. Հոգով կամ հոգէպէս զարդարուած, հոգեզարդ։ |
| ՀՈԳԻԱԶԱՐԴԵԼ, եցի, ն. Հոգով կամ հոգէպէս զարդարել։ |
| ՀՈԳԻԱԶԳԵԱՑ, տե՛ս ՀՈԳԵԿԻՐ։ |
| ՀՈԳԻԱԶԳԵՍՏԵԱԼ, ա. Հոգի՝ կեանք առած, վերակենդանած։ (Նար., Մեղեդի ծննդի)։ |
| ՀՈԳԻԱԽԱՂԱՑ, տե՛ս ՀՈԳԵԽԱՂԱՑ։ |
| ՀՈԳԻԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Հոգիների տեղափոխութիւն, հոգեփոխութիւն։ |
| ՀՈԳԻԱՁԻՐ, ա. (կրօն.) Հոգի շնորհող, կենդանաձիր, կենդանարար։ |
| ՀՈԳԻԱՆԱԼ, ացայ, ցեալ, չ. Հոգի դառնալ, հոգի ստանալ, հոգեւորուել։ |
| ՀՈԳԻԱՆԻՒԹ, տե՛ս ՀՈԳԵՆԻՒԹ։ |
| ՀՈԳԻԱՇՈՒՆՉ, տե՛ս ՀՈԳԵՇՈՒՆՉ։ |
| ՀՈԳԻԱՊԱՅԾԱՌ, տե՛ս ՀՈԳԵՊԱՅԾԱՌ։ |
| ՀՈԳԻԱՊԷՍ, տե՛ս ՀՈԳԵՊԷՍ։ |
| ՀՈԳԻԱՍԷՐ, տե՛ս ՀՈԳԵՍԷՐ։ |
| ՀՈԳԻԱՏԱՒԻՂ, ա. (կրօն.) Ս. Հոգու տաւիղ կամ քնար եղած։ |
| ՀՈԳԻԱՏՈՒՆԿ, ա. (կրօն.) Ս. Հոգուց տնկուած։ |
| ՀՈԳԻԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հոգի տալ, կենդանացնել։ |
| ՀՈԳԻԱՔՆԱՐ, տե՛ս ՀՈԳԻԱՏԱՒԻՂ։ |
| ՀՈԳԻԸՆԿԱԼ, ա. (կրօն.) Նա, որ ընդունել է Ս. Հոգին, հոգեկիր։ |
| ՀՈԳՈՂ, ի, աց, ա. Հոգ տանող, հոգացող, խնամակալ։ |
| ՀՈԳՈՂԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ հոգացող, հոգատար կերպով։ |
| ՀՈԳՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոգացողութիւն, հոգածութիւն, հոգաբարձութիւն։ |
| ՀՈԳՏԱՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՈԳԱՏԱՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՈԼԱԹԵՒԵԱՆ, ա. Թեւերը բացած, թեւատարած. սաւառնած։ |
| ՀՈԼԱԹԵՒԵԼ, եցի, չ. Թեւերը լայն բանալ՝ տարածել։ |
| ՀՈԼԱՄՈՒԿ, գ. Չղջիկ։ |
| ՀՈԼԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Հոլանի դարձնել, ծածկոյթը՝ քօղը հանել՝ վերցնել, բացել։ 2. փխբ. Մերկացնել, բացայայտել, երեւան հանել։ |
| ՀՈԼԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՀՈԼԱՆԵԼ։ |
| ՀՈԼԱՆԻ, ա. մ. Անծածկոյթ, առանց քօղի կամ վերարկուի, կիսամերկ, բաց գլխով՝ երեսով։ |
| ՀՈԼԱՐԱՆ, ի, գ. Մրցահրապարակ։ Որ առ գերեզմանօք յածին, այր առ այր եւ ջոկ առ ջոկ մարտատեսիկ հոլարանին։ (Կղնկտ., Բ, 4Օ)։ |
| ՀՈԼԵԼ, ՀՈԼՈՆԵԼ, եալ, (արմ. Հոյլ), ն. չ. Հաւաքել, հաւաքուել, խմբուել, ժողովել, ժողովուել, մէկտեղել, մէկտեղուել։ |
| ՀՈԼՈՎ, ի, ից, գ. 1. Թաւալում, ինքն իր վրայ պտոյտ գալը, գլորուելը, շրջան, պտոյտ։ 2. (քեր.) Բառի հոլովման իւրաքանչիւր ձեւը։ |
| ՀՈԼՈՎԱԲԱՐ, մ. Գլորուելով, թաւալգլոր լինելով։ |
| ՀՈԼՈՎԱԿԱՆ, ա. (քեր.) Հոլովուող։ |
| ՀՈԼՈՎԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոլովուելը, պտտուելը, շրջան։ |
| ՀՈԼՈՎԵԼ, եցի, ն. 1. Պտտեցնել, թաւալել, գլորել։ 2. փխբ. Դարձնել, փոփոխել, յեղյեղել։ 3. Հեգել։ 4. եցայ, կ. չ. Գլորուել, թաւալուել, պտտուել, պտոյտներ գործելով շարժուել։ |
| ՀՈԼՈՎԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՀՈԼՈՎԵԼ (1, 2)։ |
| ՀՈԼՈՎԻՉ, ա. Որ հոլովում՝ թաւալում է, գլորող։ |
| ՀՈԼՈՎՈՒՄՆ, վման, գ. 1. Հոլովելը, հոլովուելը, թաւալում, գլորում, շրջան, ընթացք։ 2. փխբ. Յեղյեղում, փոփոխում։ |
| ՀՈԼՔ, տե՛ս ՀՈՅԼՔ։ |
| ՀՈԾ, ա. 1. Խիտ, կուռ, սեղմ, ստուար։ 2. Լի, լեցուն։ 3. Շատ անգամ կրկնուող, անընդհատ։ |
| ՀՈԾԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ հոծ։ |
| ՀՈԾԱՏԵՍԱԿ, ա. Հոծացած, խտացած, խճողուած։ |
| ՀՈԾԵԼ1, եցի, ն. Կտաւը գործելիս թելերը ծեծել խտացնելու համար։ (Ոսկ. եփես., 806, ՀԱԲ)։ |
| ՀՈԾԵԼ2, (իմ), եցայ, եալ, չ. 1. Խտանալ թանձրանալ, պնդանալ, ամրանալ։ 2. Լիքը լցուել, խճողուել։ |
| ՀՈԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոծ լինելը, խտութիւն, թանձրութիւն, պնդութիւն, լիութիւն։ |
| ՀՈԿՏԵՄԲԵՐ, (լատ., յուն.-ից), ի, գ. Տարուայ ութերորդ ամիսը՝ մարտից սկսած (ըստ հին լատինական տոմարի)։ |
| ՀՈՂ, ոյ, գ. 1. Երկրի վերին շերտի փուխր գորշագոյն նիւթը։ 2. Գերեզման, շիրիմ։ 3. Հողամաս, հողաբաժին։ |
| ՀՈՂԱԲԵՐ, ա. Հողից առաջացած, հողածին, հողեղէն։ |
| ՀՈՂԱԲԻՐ, բիրք, գ. Հողը բրելու գործիք, բրիչ, բահ. կամ հողը բրելը՝ փորելը։ |
| ՀՈՂԱԲԼՈՒՐ, բլրոյ, ոց, գ. Հողի բլուր, թումբ։ |
| ՀՈՂԱԲՈՅՍ, բոյսք, ա. գ. Հողից բուսած. հողի բերք։ |
| ՀՈՂԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. գ. 1. Հող մշակող, երկրագործ։ 2. Հողագործական։ |
| ՀՈՂԱԳՈՐԾԱԿԱՆ, ա. Հողագործութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀՈՂԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Հող մշակելը, երկրագործութիւն։ |
| ՀՈՂԱԴԱՐՁԻԼ, ձեալ, չ. Հող դառնալ (մարդու մասին՝ մեռնելուց յետոյ)։ |
| ՀՈՂԱԶԱՆԳՈՒԱԾ, ա. Հողից զանգուած, հողանիւթ, հողեղէն։ |
| ՀՈՂԱԹԱՒԱԼ, ա. 1. Հողի մէջ թաւալուող՝ մխրճուող։ 2. փխբ. Երկրաքարշ, աշխարհիկ կեանքի անձնատուր եղած։ |
| ՀՈՂԱԹԱՓ, ի, ից կամ աց, գ. Ոտքի հագնելիք, ոտնաման, կօշիկ։ |
| ՀՈՂԱԽԱՌՆ, ա. մ. Հողի հետ խառն։ |
| ՀՈՂԱԽՇՏԻ, ա. Որի անկողինը հողն է, գետնախշտի։ |
| ՀՈՂԱԾԻՆ, ծնի, նաց, ա. 1. Հողից ծնուած՝ ստեղծուած, երկրի ծնունդ, երկրածին, մարդ, ադամորդի։ 2. Ցամաքային (կենդանի)։ |
| ՀՈՂԱԾՆԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. Հողից ծնուած, հողածին։ |
| ՀՈՂԱԿԱԼ, ի, աց, ա. գ. Հողին տիրող, հողի տէրը, հողատէր։ |
| ՀՈՂԱԿԵՐ, ի, աց, ա. Հող ուտող։ |
| ՀՈՂԱԿՈՅՏ, կուտի, ից, 1. գ. Հողի կոյտ, հողաթումբ, հողաբլուր։ 2. ա. Կուտակուած հողով գոյացած։ |
| ՀՈՂԱՀԵՂՁՈՅՑ, ա. Հողի մէջ թաղուելով խեղդուած։ |
| ՀՈՂԱՀԵՐՁ, ա. Շատ հող ուտելուց պատռուած՝ տրաքուած։ |
| ՀՈՂԱՄԱՂ1, ղք, գ. Հողի մանր փոշի, որ տարածուած է օդի մէջ, շամանդաղ։ |
| ՀՈՂԱՄԱՂ2, գ. (կենդբ.) Ձկնկուլների ընտանիքին պատկանող թռչուն. ձկնկուլ, ջրագռաւ (Phalacrocorax)։ |
| ՀՈՂԱՄԱՍՆ, գ. Հողի բերքից հողատիրոջ հասնող մասը՝ բաժինը, հողի տուրք՝ բերքից։ |
| ՀՈՂԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. 1. Հողին յատուկ՝ վերաբերող, հողի։ 2. Հողից բաղկացած, որի նիւթը հող է, հողէ, հողեղէն։ 3. Հողի վրայ ապրող, ցամաքային։ |
| ՀՈՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հող դառնալ, հողի վերածուել։ |
| ՀՈՂԱՆԻՒԹ, ա. Որի նիւթը հող է, հողէ, հողեղէն, մարմնաւոր։ |
| ՀՈՂԱՆԻՒԹԵԱՅ, ՀՈՂԱՆԻՒԹԵԱՆ, ա. Որի նիւթը հող է, հողէ, հողեղէն, մարմնաւոր։ |
| ՀՈՂԱՆՄԱՆ, ա. Հողի նման, հողային։ |
| ՀՈՂԱՊԱՏԵԱՆ, ա. Որի պատեանը հողից է, հողով պատած, հողապատ։ |
| ՀՈՂԱՊԵՏԵԱՆՔ, գ. յոգն. Հողի եւ հողեղէն արարածների պետեր։ |
| ՀՈՂԱՍՏԵՂԾ, ի, ից, ա. (կրօն.) Հողից ստեղծուած։ |
| ՀՈՂԱՍՏԵՂԾԵԱԼ, ելոյ, ՀՈՂԱՍՏԵՂԾՈՒԱԾ, ոյ, ա. (կրօն.) Հողից ստեղծուած։ |
| ՀՈՂԱՎԱՍՏԱԿ, ա. Հողի վրայ աշխատող, հողագործ, երկրագործ։ |
| ՀՈՂԱՏԵՍԱԿ, ա. Հողի նման, հողանման։ |
| ՀՈՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հող դարձնել։ |
| ՀՈՂԵԱԼ, ա. Հողի վրայ ընկած՝ տապալուած։ |
| ՀՈՂԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. 1. Հողից շինած՝ սարքած՝ պատրաստած, որի նիւթը հող է, կաւեղէն, խեցեղէն։ 2. Հողից ստեղծուած, հողածին, մարմնաւոր։ |
| ՀՈՂԵՂԷՆԱԳՈՅՆ, ՀՈՂԵՂԻՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հողեղէն, մարմնաւոր։ |
| ՀՈՂՄ, ոյ, ոց, նաեւ ՀՈՂՄՆ, մունք, գ. Քամի։ |
| ՀՈՂՄԱԲԵՐ, ա. 1. Հողմ բերող։ 2. Հողմի բերած հողմավար։ |
| ՀՈՂՄԱԽԱՂԱՂ, ա. Հողմերից խաղաղուած, հանդարտ։ |
| ՀՈՂՄԱԽԱՌՆ, ա. Հողմի հետ խառն՝ միասին։ |
| ՀՈՂՄԱԿՈԾ, ա. Հողմից կոծուած՝ ծեծուած, հողմահար, հողմախռով։ |
| ՀՈՂՄԱԿՈԾԵԼ, (իմ), ծեցայ, ծեալ, չ. 1. Հողմից կոծուել՝ ծեծուել, հողմի հարուածներին ենթարկուել։ 2. փխբ. Ալեկոծուել, տագնապել։ |
| ՀՈՂՄԱԿՈԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Հողմակոծ լինելը, հողմակոծուելը, տատանում։ |
| ՀՈՂՄԱՀԱՐ, գ. 1. Հով անող յարմարանք, հովհար։ 2. Ճանճաքշի։ |
| ՀՈՂՄԱՀԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Հովհարով հովանալ՝ զովանալ, հովահարուել, կամ ճանճերը քշել։ |
| ՀՈՂՄԱՀՆՉԵԼ, եցի, չ. Հողմի նման ձայն հանել։ |
| ՀՈՂՄԱՀՈՍ, ա. Որ հոսում է՝ ցրւում է հողմից, հողմավար։ |
| ՀՈՂՄԱՁԱՅՆ, ա. Հողմի ձայն ունեցող՝ հանող։ |
| ՀՈՂՄԱՄԱՂ, ա. Հողմից մաղուած՝ հոսուած։ |
| ՀՈՂՄԱՅԻՆ, ա. Որտեղ հողմ կայ, հողմախառն։ |
| ՀՈՂՄԱՅՈՅԶՔ, գ. յոգն. Մրրիկ, փոթորիկ։ |
| ՀՈՂՄԱՆՄԱՆ, ա. մ. Հողմի նման՝ պէս, փխբ. սրընթաց, արագ։ |
| ՀՈՂՄԱՇԱՐԺ, ա. Հողմից շարժուող։ |
| ՀՈՂՄԱՇՈՒՆՉ, ա. Հողմ փչող։ |
| ՀՈՂՄԱՊԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հողմի պատճառած վնաս։ |
| ՀՈՂՄԱՎԱՐ, ա. մ. Հողմից քշուած՝ քշուելով, հողմընթաց։ |
| ՀՈՂՄԱՏԱՐԱՓ, ա. Տարափի նման կամ տարափի հետ խառն սաստիկ հողմ փչող։ |
| ՀՈՂՄԵՂԷՆ, ա. Հողմի էութիւն ունեցող, հողմային հոգեղէն, արագաթռիչ։ |
| ՀՈՂՄԻԿ, գ. Թեթեւ հողմ՝ քամի, հովիկ։ |
| ՀՈՂՄՈՒՌՈՅՑ, ա. մ. Հողմից ուռած, քամուց փքուած՝ փքուելով։ |
| ՀՈՂՄՈՒՏ, ա. Որտեղ յաճախ հողմ է լինում, հողմոտ, քամոտ, զով։ |
| ՀՈՂՈՒՏ, ա. Հողով առատ, հողը շատ, թանձրահող, հողային։ |
| ՀՈՄ, Նախածանց՝ նոյն, միեւնոյն, նման նշ.։ |
| ՀՈՄԱԲԱՐԵՎԱՅԵԼՉԱՆԱԼ, չացայ, չ. Միեւնոյն կերպ բարեվայելուչ դառնալ։ |
| ՀՈՄԱԲՈՒՆ, տե՛ս ՀԱՄԱԲՈՒՆ։ |
| ՀՈՄԱԳԱՒԱՌ, տե՛ս ՀԱՄԱԳԱՒԱՌ։ |
| ՀՈՄԱԳԾԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Նմանը դրոշմել։ |
| ՀՈՄԱԳՈՅ, տե՛ս ՀԱՄԱԳՈՅ։ |
| ՀՈՄԱԶՆ, զին, զանց, տե՛ս ՀԱՄԱԶԳԻ։ |
| ՀՈՄԱԽՈՀ, տե՛ս ՀԱՄԱԽՈՀ, ՀԱՄԱԽՈՐՀ։ |
| ՀՈՄԱԾԻՆ, տե՛ս ՀԱՄԱԾԻՆ։ |
| ՀՈՄԱԿԱՑԵԱԼ, ա. Բաղկացած։ |
| ՀՈՄԱՀԱՄԱՐ, տե՛ս ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐ։ |
| ՀՈՄԱՀԱՅՐ, տե՛ս ՀԱՄԱՀԱՅՐ։ |
| ՀՈՄԱՀԱՒԱՔ ԼԻՆԵԼ, Համահաւաքուել։ |
| ՀՈՄԱՄԻԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Միաւորել, զուգամիաւորել։ |
| ՀՈՄԱՆԱԽԱՆՁՈՐԴ, ա. Նախանձախնդիր, նախանձաւոր, նախանձող։ |
| ՀՈՄԱՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. գ. 1. Օտարի կնոջ հետամուտ եղող՝ սիրող, սիրեկան։ 2. նման. Գործակից վատ գործի մէջ։ |
| ՀՈՄԱՆՄԱՆ, տե՛ս ՀԱՄԱՆՄԱՆ։ |
| ՀՈՄԱՆՈՒՆ, տե՛ս ՀԱՄԱՆՈՒՆ։ |
| ՀՈՄԱՆՈՒՆԱԲԱՐ, ՀՈՄԱՆՈՒՆԱԿԻ, տե՛ս ՀՈՄԱՆՈՒՆԱԲԱՐ։ |
| ՀՈՄԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՄԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՈՄԱՊԱՏՈՒԱԲԱՐ, տե՛ս ՀԱՄԱՊԱՏՈՒԱԲԱՐ։ |
| ՀՈՄԱՊԱՐԱՒՈՐԵԼ, եցի կամ եցայ, չ. Միասին պար բռնել՝ պարել։ |
| ՀՈՄԱՌԱԿԱՆ, ա. Ամփոփող, համառօտող։ |
| ՀՈՄԱՍԵՂԱՆ, տե՛ս ՀԱՄԱՍԵՂԱՆ։ |
| ՀՈՄԱՍԵՌ, տե՛ս ՀԱՄԱՍԵՌ։ |
| ՀՈՄԱՍԵՐ, տե՛ս ՀԱՄԱՍԵՐ։ |
| ՀՈՄԱՏԵՍԱԿ, տե՛ս ՀԱՄԱՏԵՍԱԿ։ |
| ՀՈՄԱՏՈՀՄ, տե՛ս ՏՈՀՄԱԿԻՑ։ |
| ՀՈՄԱՐԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՄԱՐԻՒՆ։ |
| ՀՈՄԱՑԵՂ, տե՛ս ՀԱՄԱՑԵՂ։ |
| ՀՈՄԱՑՆԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Իրար մէջ թափանցել, սերտ կերպով իրար հետ միաւորուել։ |
| ՀՈՄԵՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հոմերոսին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Քերթողական, բանաստեղծական, տաղաչափական։ |
| ՀՈՄԵՐԱՄ, տե՛ս ՀԱՄԵՐԱՄ։ |
| ՀՈՄԵՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հոմերոսի նման դառնալ, Հոմերոսին նմանուել։ |
| ՀՈՄԻԼ, մեալ, չ. Միաբան՝ համերաշխ լինել։ |
| ՀՈՄԻՇԽԱՆ, ի, աց, ա. Միասին իշխան եղող, իշխանակից։ |
| ՀՈՅ1, գ. Ահ, երկիւղ, սարսափ։ |
| ՀՈՅ2, տե՛ս ԽՈՅ (3)։ |
| ՀՈՅԱԿԱՊ, ի, ից, ա. 1. Փառահեղ, շքեղ, հոյակերտ։ 2. Գերազանց, ընտիր, սքանչելի։ 3. Հռչակաւոր, փառաւոր, ականաւոր, մեծանուն, երեւելի, անուանի։ 4. Խիստ զօրաւոր։ 5. Շատ ամուր (քաղաք)։ |
| ՀՈՅԱԿԱՊԵԱԼ, ա. Հոյակապ դարձած, փառաւորուած։ |
| ՀՈՅԱՆՈՒՆ, ա. Փառաւորուած անուն ունեցող, հոյակապ անունով, հռչակաւոր, մեծանուն։ |
| ՀՈՅԶ, հուզոյ, գ. Բոյսերից արտազատուող մածուցիկ նիւթ. խէժ, կռէզ։ |
| ՀՈՅԼՔ, հուլից կամ հոյլից, գ. Խումբ, բազմութիւն։ |
| ՀՈՅԾ, ա. 1. Հոծ, խիտ։ 2. Ողորկ, հարթ։ |
| ՀՈՅԾԵԱԼ, ա. Հոյծ դարձած, խտացած կամ ողորկուած։ |
| ՀՈՅՆ, հունի, ից, գ. 1. (բսբ.) Հոնազգիների ընտանիքին պատկանող փոքր ծառ. հոնի (Cornus mas)։ 2. Հոնի ծառի պտուղը. հոն։ |
| ՀՈՆԱՒ, տե՛ս ԽՈՆԱՒ։ |
| ՀՈՇԱԿԱՆ, ա. Կոչական (հոլով)։ |
| ՀՈՌԻ, (վր.), գ. Հին հայկական տոմարի երկրորդ ամիսը՝ նաւասարդից յետոյ։ |
| ՀՈՌՈՄ, մի, մոց, ա. գ. 1. Հռոմէացի, լատինացի։ 2. Հռոմէական, լատինական։ 3. Յունական։ |
| ՀՈՌՈՄԱՐԷՆ, մ. Հոռոմ լեզուով, լատիներէն։ |
| ՀՈՌՈՄԵՐԷՆ, մ. Հոռոմ լեզուով, լատիներէն։ |
| ՀՈՌՈՄԱՓԱԿ, ա. Հռոմէական փականքով փակուած։ (Կղնկտ., Բ, 3Օ)։ |
| ՀՈՌՈՎՄ, տե՛ս ՀՈՌՈՄ։ |
| ՀՈՍ, մանաւանդ՝ ՀՈՍՔ, սից, գ. Հոսելը, հոսում, հոսանք։ |
| ՀՈՍԱՆԱՀՈԼՈՎԱՇԱՐԺ, ա. Հոսելիս պտոյտ եկող՝ շարժուող, յորդախաղաց։ |
| ՀՈՍԱՆԱՊՏՈՅՏ, ա. Որտեղ ջրի հոսանքը պտոյտներ է անում։ |
| ՀՈՍԱՆՈՒՏ, ա. 1. Հոսող, հոսական։ 2. Յորդահոս։ 3. նման. Անցաւոր, անցողիկ, վաղանցուկ, դիւրասահ, դիւրագայթ։ |
| ՀՈՍԱՆՔ, նաց, նօք, գ. 1. Հոսելը, հոսում, ջրի շարժումը՝ ընթացքը, հոսող ջուրը։ 2. Ջրերի ուժգին շարժում՝ բխում, ջրերի յորդութիւն, յորձանք։ 3. փխբ. Որեւէ բանի անդադար գալը՝ առատօրէն բխելը, տարափ, հեղեղ։ |
| ՀՈՍԵԼ1, եցի, ն. 1. Հոսեցնել, բխեցնել, թափել։ 2. Գահավէժ անել, ցած գցել՝ նետել, շպրտել։ 3. Ցիրուցան անել, ցրիւ տալ։ 4. Թեղը հոսելիով քամուն տալ՝ հատիկները յարդից զատելու համար, էրանել, էրնել։ |
| ՀՈՍԵԼ2, եցի եւ եցայ, չ. 1. Դուրս թափուել, արտահոսել, ծորել, բխել, յորդել։ 2. Գահավիժել, վերեւից ցած ընկնել՝ նետուել՝ գլորուել։ 3. Խուռն բազմութեամբ վրայ տալ, յարձակուել։ 4. Ցիրուցան լինել, ցրիւ գալ։ 5. Երազախաբ լինել։ |
| ՀՈՍԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՀՈՍԵԼ1։ |
| ՀՈՍԻՉ, սչի, չաց, 1. ա. Որ հոսեցնում է, հոսեցնող։ 2. գ. Էրանելու գործիք, հոսելի, հեծանոց։ |
| ՀՈՍՀՈՍԻԼ, սեալ, չ. Առատաբար հոսել, հոսելով լցուել։ |
| ՀՈՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոսելը, հոսուելը։ |
| ՀՈՍՈՒՄՆ, սման, գ. Հոսելը, հոսուելը։ |
| ՀՈՍՔ, տե՛ս ՀՈՍ։ |
| ՀՈՎ, ոյ, ոց կամ ուց, ա. 1. Զով։ 2. Պաղ, սառն։ 3. գ. Հովութիւն, զովութիւն. շուաք, ստուեր։ 4. Հով տեղ։ 5. Ամառանոց։ 6. Զգեստի՝ քամուց ձեւաւորուած ծալքերը։ |
| ՀՈՎԱԲԵՐ, ա. Հով՝ զովութիւն բերող։ |
| ՀՈՎԱՀԱՐ, ի, աց, գ. Հովհար։ |
| ՀՈՎԱՀԱՐԵԼ, եցի, ն. Հով փչել, հովացնել, զովացնել։ |
| ՀՈՎԱՅ, ձ. Օ՜յ, վա՜յ, աւա՜ղ։ |
| ՀՈՎԱՆԱԳՐԵԼ, տե՛ս ՍՏՈՒԵՐԱԳՐԵԼ։ |
| ՀՈՎԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Զովանալ։ 2. Սառչել։ |
| ՀՈՎԱՆԱԿԻ, մ. Ստուերի պէս, քօղարկուած կերպով։ |
| ՀՈՎԱՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Հովանի լինել՝ դառնալ։ 2. փխբ. Պահպանել, պաշտպանել։ 3. Հովանի գտնել, հովանաւորուել։ |
| ՀՈՎԱՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հովանի դարձնել։ |
| ՀՈՎԱՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Հովանի ունեցող կամ տուող, ստուեր անող՝ ձգող, ստուերոտ, ստուերախիտ։ 2. փխբ. Պաշտպան, խնամակալ, թեւարկու։ |
| ՀՈՎԱՆԱՒՈՐԵԼ, եցի, րեալ, չ. 1. Հովանի լինել։ 2. փխբ. Հովանաւոր՝ պաշտպան դառնալ, պաշտպանել։ |
| ՀՈՎԱՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հովանի անելը։ 2. փխբ. Հովանաւոր՝ պաշտպան լինելը, պաշտպանութիւն, խնամարկութիւն։ |
| ՀՈՎԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ՀՈՎԱՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՀՈՎԱՆԻ, նւոյ, նեաւ, գ. 1. Ինչ որ հովութիւն՝ զովութիւն է բերում։ 2. Ստուեր, շուաք, շուք։ 3. Տաղաւար՝ վրան եւն՝ արեւից պաշտպանուելու համար։ 4. փխբ. Հովանաւորութիւն, պաշտպանութիւն, խնամարկութիւն։ |
| ՀՈՎԱՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Հովանի անող՝ ստուեր գցող յարմարանք՝ ծածկոյթ կամ զարդ։ 2. Հովոց, ամառանոց։ 3. ա. Հովանոց ունեցող՝ կրող, հովանոցաւոր։ |
| ՀՈՎԱՆՈՑԱԿ, ի, աց, գ. Փոքրիկ հովանոց։ |
| ՀՈՎԱՆՈՑԱՆԱԼ, ացայ, ՀՈՎԱՆՈՑԵԼ, եցայ, չ. 1. Հովանոց՝ հովանի լինել՝ դառնալ։ 2. Հովանի գտնել, պաշտպանուել։ |
| ՀՈՎԱՆՈՒՏ, տե՛ս ՀՈՎԱՆԱՒՈՐ (1)։ |
| ՀՈՎԱՇՈՒՆՉ, ա. Հով փչող, հովացնող, զովացնող։ |
| ՀՈՎԱՍՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հովասուն լինելը, հով տեղերում սնուելը։ |
| ՀՈՎԱՍՈՒՆ, ա. 1. Հով տեղերում սնուած՝ մեծացած։ 2. Հով, զով։ |
| ՀՈՎԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հովանալ տալ, զովացնել, պաղեցնել, ցրտացնել։ |
| ՀՈՎԵԼ, եցի, ն. Հով փչել, հովահարել, զովացնել։ |
| ՀՈՎԻՏ, վտի, տաց, գ. 1. Լեռների միջեւ ընկած հարթավայր, լայն ձոր։ 2. նման. Գոգ, ծոց, ընդունարան։ |
| ՀՈՎԻՒ, վուի, ուաց, գ. 1. Ոչխար արածեցնող, խաշնարած։ 2. փխբ. Ժողովրդի առաջնորդ, կառավարող. կրօնական համայնքի առաջնորդ։ |
| ՀՈՎՈՒԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ հովիւ, հովուի նման։ |
| ՀՈՎՈՒԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հովուին յատուկ՝ վերաբերող, հովուի։ 2. (եկեղց.) Առաջնորդական, եպիսկոպոսական։ |
| ՀՈՎՈՒԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հովուական պաշտօն վարելը, հովուութիւն, հովուելը։ |
| ՀՈՎՈՒԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Մէկի հետ հովուութիւն անող, հովուի ընկեր՝ գործակից՝ օգնական։ 2. Եպիսկոպոսակից։ |
| ՀՈՎՈՒԱՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Հովուի կացարան։ 2. Եպիսկոպոսարան։ |
| ՀՈՎՈՒԱՊԵՏ, ի, աց, գ. 1. Քրիստոնէական եկեղեցու հովիւների (2) պետ՝ գլուխ (Քրիստոսի մասին)։ 2. Քահանայապետ, եպիսկոպոսապետ։ |
| ՀՈՎՈՒԱՊԵՏԵԼ, եցի, չ. ն. Հովուապետութիւն անել, իբրեւ հովուապետ կառավարել։ |
| ՀՈՎՈՒԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հովուապետ լինելը, հովուապետի պաշտօնը՝ գործը։ |
| ՀՈՎՈՒԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Իր հովուին (2)՝ առաջնորդին սիրող՝ հաւատարիմ։ |
| ՀՈՎՈՒԱՎԱՆՔ, գ. Հովիւների բնակութեան՝ կանգ առնելու տեղ, հովուական կայան։ |
| ՀՈՎՈՒԱՒՈՐ, տե՛ս ՀՈՎՈՒԱԿԱՆ։ |
| ՀՈՎՈՒԵԼ, եցի, ն. 1. Հովուութիւն անել, հօտն արածեցնել ու պահպանել։ 2. փխբ. Առաջնորդել, կառավարել։ |
| ՀՈՎՈՒԹԻՒՆ, գ. Հով լինելը, զովութիւն, պաղութիւն, ցրտութիւն։ |
| ՀՈՎՈՒԻՉ, ա. Որ հովւում է, հովուող, հովիւ։ |
| ՀՈՎՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հովիւ լինելը, ոչխար արածեցնելը։ 2. նման. (եկեղց.) Առաջնորդութիւն։ |
| ՀՈՎՏԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ հովիտ, հովտի նման։ |
| ՀՈՎՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ցած, աւելի նստած (տեղի մասին)։ |
| ՀՈՎՏԱՁԵՒ, ա. Հովտի ձեւ եւ նմանութիւն ունեցող, հարթ եւ խոր ընկած։ |
| ՀՈՎՏԱՁԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Հովտաձեւ լինելը, ցած՝ նստած դիրք ունենալը։ |
| ՀՈՎՏԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Որտեղ հովիտներ կան։ |
| ՀՈՎՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հովտի ձեւ ստանալ, գոգանալ, ցածրանալ, իջնել, նստել։ |
| ՀՈՎՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՈՎՏԱՁԵՒՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՈՏ, ոյ, ոց, գ. 1. Զգայութիւն, որ մարդ ստանում է հոտոտելիքով. բոյր։ 2. փխբ. Նշան, հետք, նշմարանք։ |
| ՀՈՏԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Բուրաստան, ծաղկանոց։ |
| ՀՈՏԵԼ1, եցի, ն. Հոտեցնել, նեխեցնել, փտեցնել։ |
| ՀՈՏԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Նեխուել եւ նեխումից վատ՝ գարշ հոտ արձակել, գարշահոտ լինել։ |
| ՀՈՏՈՏԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՈՏՈՏԵԼԻՔ։ |
| ՀՈՏՈՏԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. 1. Քթով օդը ներս քաշել՝ հոտ առնելու համար, հոտվտալ։ 2. Ախորժելով հոտ քաշել։ 3. Մօտենալ, դիպչել, շոշափել։ |
| ՀՈՏՈՏԵԼԻՔ, լեաց, լեօք, գ. 1. Հինգ զգայարաններից մէկը, որով հոտ ենք առնում, հոտառութեան զգայարանը. քիթ։ 2. Հոտ առնելու ընդունակութիւն, հոտառութիւն։ |
| ՀՈՏՈՏԵԼՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՈՏՈՏԵԼԻՔ։ |
| ՀՈՏՈՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հոտոտել տալ, հոտոտեցնել։ |
| ՀՈՏՈՏԻՉՔ, տե՛ս ՀՈՏՈՏԵԼԻՔ։ |
| ՀՈՐ1, ոյ, ոց, գ. Գետնի մէջ փորուած նեղ ու խոր փոս, գուբ։ |
| ՀՈՐ2, ի, ից, գ. Աղջկայ ամուսին, փեսայ։ |
| ՀՈՐԱՆ, տե՛ս ՀՕՐԱՆ։ |
| ՀՈՐԴ, ա. Կոխոտուած, ուղիղ (ճանապարհ)։ (Ոսկ. գծ. 10, ՀԱԲ)։ |
| ՀՈՐԴԱՆ ՏԱԼ, Ճանապարհ գցել, առաջ շարժել՝ վարել՝ քշել (բազմութիւնը, զօրքը եւն)։ |
| ՀՈՐԴԵԼ, եցի, ն. 1. Ճանապարհ բանալ՝ պատրաստել, ճանապարհը հեշտացնել։ 2. եցայ, կ. չ. Գնալ, տարածուել։ |
| ՀՈՐՁՔ, ձից, գ. Ճիգ, ջանք, եռանդ, բուռն ձգտում։ |
| ՀՈՐՄԱՅ, (յուն.), գ. Մարգարիտների շարան, մանեակ։ |
| ՀՈՒԺԿՈՒ, հաւժկու, հօժկու, ա. 1. Չափահաս դարձած, այրութեան հասակին հասած։ 2. Արի, քաջ, կորովի, զօրեղ, հզօր. երեւելի, հոյակապ։ |
| ՀՈՒՂ, տե՛ս ՀԻՒՂ1։ |
| ՀՈՒՂԿԱՀԱՐ, ՀՈՒՂԿԱՀԱՐՈՒ, ի, աց, գ. Աւազակ, որ յարձակւում է ուղեւորների վրայ ու կողոպտում։ |
| ՀՈՒՂԿԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հուղկահար լինելը, աւազակութիւն, ելուզակութիւն։ |
| ՀՈՒՄ, հմոյ, ոց, ա. 1. Չեփած, անեփ։ 2. փխբ. Տմարդի, անգութ։ |
| ՀՈՒՆ, հունի կամ հնի, գ. 1. Գետի մէջ ծանծաղ տեղ, որտեղով կարելի է ոտքով անցնել։ 2. Անցք, բացուածք, բաց մնացած տեղ։ 3. ա. Ծանծաղ, սակաւաջուր։ |
| ՀՈՒՆԴ, հնդոյ, գ. 1. Ընդաւոր բոյսերի պտուղ, ունդ։ 2. Այդ հունդը որպէս սերմ։ |
| ՀՈՒՆՁՔ, հնձոց, գ. 1. Ինչ որ հնձւում է, արտի բերք (մասնաւորապէս ցորեն, գարի)։ 2. Հնձելը, արտը քաղելը։ 3. Հնձելու ժամանակը, ամառ։ |
| ՀՈՒՆՉՔ, հնչից, գ. Հնչիւն, ձայն։ |
| ՀՈՒՊ, հպոյ կամ հպի, ից, ա. 1. Մօտիկ, մօտակայ, առընթեր, մերձաւոր։ 2. Հաղորդակից, կցորդ, նման։ 3. նխդ. Մօտ, մերձ (տեղով, ժամանակով)։ 4. Դէպի։ 5. մ. Շուտով, իսկոյն, անմիջապէս։ |
| ՀՈՒՍԿ, ա. մ. (Գործածւում է որոշ ածականների եւ մակբայների հետ՝ ծայրագոյն աստիճան ցոյց տալու համար). ամենա (վերջին), ամենա (վերջը)։ |
| ՀՈՒՐ, հրոյ, հրով կամ հուրբ, գ. 1. Կրակ։ 2. փխբ. Հոգեկան բուռն զգացում։ 3. փխբ. Բարձր տաքութիւն՝ ջերմութիւն, տենդ։ 4. ա. Հրէ, հրեղէն, բոցավառ։ |
| ՀՈՒՐԸՆԿԵՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՐԸՆԿԵՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՊԱԲԱՐ, մ. Շատ մօտ լինելով, մերձաւորապէս։ |
| ՀՊԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի հուպ՝ մօտ՝ մօտիկ՝ մերձաւոր։ |
| ՀՊԱՏԱԿ, (պհլ.), ի, աց, ա. 1. Մէկի իշխանութեան տակ ընկած՝ գտնուող։ 2. Ուրիշի հրամանին՝ կամքին ենթակայ, հնազանդ, հլու։ 3. Ծառայական պարտականութիւնները սրտանց կատարող, ուշադիր, ջանադիր, փութաջան։ |
| ՀՊԱՏԱԿԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ հպատակ, հլութեամբ, խնամքով։ |
| ՀՊԱՏԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հպատակ, առաւել հլու։ |
| ՀՊԱՏԱԿԱՆՔ, նաց, գ. Ուշադիր՝ հոգատար վերաբերմունք, ուշադրութիւն, հոգատարութիւն, խնամատարութիւն։ |
| ՀՊԱՏԱԿԵԼ, եցի, չ. 1. Հպատակուել, հնազանդուել, մէկի իշխանութեան տակ մտնել։ 2. Սրտանց ծառայել, սպասարկել, հոգ տանել, հոգալ, հետամուտ լինել գործին։ |
| ՀՊԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հպատակ լինելը, հնազանդութիւն, հլութիւն։ 2. Սըրտանց ծառայելը։ |
| ՀՊԱՏԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. Ծառայութիւն, սպասարկութիւն, խնամատարութիւն։ |
| ՀՊԱՏԱԿՕՐԷՆ, մ. ա. Իբրեւ հպատակ, հպատակի նման։ |
| ՀՊԱՐՏ, ի, ից, ա. 1. Ամբարտաւան, մեծամիտ, գոռոզամիտ, ինքնահաւան, սնապարծ, արհամարհոտ։ 2. Հպարտին յատուկ, հպարտութիւն արտայայտող, ամբարտաւանական։ |
| ՀՊԱՐՏԱԲԱՐ, մ. Հպարտ կերպով, հպարտի պէս, հպարտութեամբ։ |
| ՀՊԱՐՏԱԳՈՅՆՍ, մ. Աւելի հպարտութեամբ։ |
| ՀՊԱՐՏԱԽՈՀ, ա. Հպարտամիտ, մեծամիտ, հպարտ։ |
| ՀՊԱՐՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հպարտին կամ հպարտութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀՊԱՐՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մեծամտել, գոռոզանալ, փքուել, պարծենալ, ամբարտաւանել, ինքնահաւան դառնալ։ |
| ՀՊԱՐՏԱՆՔ, նաց, գ. Հպարտանալը, հպարտութիւն, ամբարտաւանութիւն, սնապարծութիւն։ |
| ՀՊԱՐՏԱՍԻՐՏ, ա. Սրտով հպարտ, հպարտամիտ, մեծամիտ։ |
| ՀՊԱՐՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հպարտանալ տալ, հպարտ դարձնել, մեծամըտացնել, գոռոզացնել։ |
| ՀՊԱՐՏԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ՀՊԱՐՏԱՆԱԼ։ |
| ՀՊԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հպարտ լինելը, ամբարտաւանութիւն, մեծամտութիւն, գոռոզութիւն, փառասիրութիւն, ինքնահաւանութիւն, ուրիշներին արհամարհելը։ |
| ՀՊԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Մօտ եղող, մերձաւոր։ |
| ՀՊԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, տե՛ս ՀՊԱԳՈՅՆ։ |
| ՀՊԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ՀՊԵԼ2 (իմ)։ |
| ՀՊԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մօտ՝ մերձաւոր լինելը, մօտիկութիւն, մերձաւորութիւն։ 2. Դիպչելը, շօշափում։ 3. Ընտանութիւն։ |
| ՀՊԵԼ1, եցի, տե՛ս ՀՊԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՀՊԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Հուպ լինել, մօտենալ, մերձենալ, կցուել, միանալ, դիպչել, շօշափել, ձեռք տալ։ 2. Կենակցել, սեռական յարաբերութիւն ունենալ կնոջ հետ։ 3. Վարուել։ |
| ՀՊԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հպել տալ, մօտեցնել, դիպցնել, կպցնել, կցել։ |
| ՀՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Հուպ՝ մօտ լինելը, մօտիկութիւն, մերձաւորութիւն։ |
| ՀՊՈՒՄՆ, հպման, գ. Հպուելը, մօտենալը, դիպչելը։ |
| ՀՊՏԱՆՔ, նաց, գ. Աւելորդ՝ աչք ծակող պճնանք՝ զարդարանք, պչրանք, պաճուճանք, սեթեւեթանք, միմոսութիւն։ |
| ՀՊՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Պճնուել, պաճուճանքով զարդարուել, պաճուճուել։ 2. Շփանալ, միմոսութիւններ անելով խենէշանալ։ |
| ՀՌԵՏՈՐ, (յուն.), ի, աց, գ. Ճարտասան, ճարտարախօս։ |
| ՀՌԵՏՈՐԱԲԱՆ, ա. Հռետորի նման խօսող, ճարտարախօս, ճարատարաբան։ |
| ՀՌԵՏՈՐԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ հռետոր, ճարտասանօրէն։ |
| ՀՌԵՏՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հռետորին՝ հռետորութեան յատուկ՝ վերաբերող, ճարտասանական։ |
| ՀՌԵՏՈՐԱՅՔ, (ասոր.), րէից, գ. յոգն. Հռետորների խումբ, հռետորներ, ճարտասաններ։ |
| ՀՌԵՏՈՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՃԱՐՏԱՍԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՌԻԳԱՅՕՂ, ա. գ. Պտոյտ եկող, պտտուող (երկինք)։ |
| ՀՌԻԿ ԳԱԼ, տե՛ս ՀԻՌ ԳԱԼ։ |
| ՀՌԻՏՈՐԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Հռետորութիւն, ճարտասանութիւն։ |
| ՀՌՆՉԻՒՆ, գ. Կոկորդից դուրս եկող խուլ աղմուկ՝ խռպոտ ձայն, խռխռոց։ |
| ՀՌՈԳ, հռոք (յուն.), գ. Ապրուստի փող, ռոճիկ, թօշակ։ |
| ՀՌՈՄ, ի, ա. Հռոմէական, լատինական։ |
| ՀՌՈՄԱՅԱԿԱՆ, ա. Հռոմ քաղաքին կամ հռոմէացիներին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀՌՈՄԱՅԵՐԷՆ, մ. ա. Լատիներէն. լատինական։ |
| ՀՌՈՄԱՅԵՑԻ, ցւոյ, ւոց, ա. գ. 1 Հռոմ քաղաքի բնակիչ, հռոմէացի։ 2. Հռոմէական պետութեան քաղաքացի։ 3. Հռոմէական, լատինական։ |
| ՀՌՈՄԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Հռոմէացի լինելը, հռոմէացու արտոնութիւն։ |
| ՀՌՈՄԵՐԷՆ, տե՛ս ՀՌՈՄԱՅԵՐԷՆ։ |
| ՀՌՈՄԷԱՐԷՆ, տե՛ս ՀՌՈՄԱՅԵՐԷՆ։ |
| ՀՌՈՎՄԱԿՈՂՄՆ, ա. Հռոմի կողմն եղած, հռոմէական։ |
| ՀՌՈՎՄԱՅԵՑԻ, տե՛ս ՀՌՈՄԱՅԵՑԻ։ |
| ՀՌՈՎՄԷԱԿԱՆ, տե՛ս ՀՌՈՄԱՅԱԿԱՆ։ |
| ՀՌՈՔ, տե՛ս ՀՌՈԳ։ |
| ՀՌՉԱԿ, ի, աց, գ. 1. Ուրախութեան կամ գովութեան ձայն՝ աղաղակ։ 2. Բարի անուն, համբաւ, փառք։ 3. Լուր, ազդ, տեղեկութիւն։ |
| ՀՌՉԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հռչակուած՝ հռչակաւոր, մեծահամբաւ։ |
| ՀՌՉԱԿԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Հռչակաւոր՝ նշանաւոր դարձնել, հռչակը տարածել։ |
| ՀՌՉԱԿԱԿԱՆ, տե՛ս ՀՌՉԱԿԱՒՈՐ։ |
| ՀՌՉԱԿԱՀԱՆԴԷՍ, ա. Շատ հանդիսաւոր, մեծահանդէս, մեծաշուք։ |
| ՀՌՉԱԿԱՆՈՒՆ, ա. Անունը հռչակուած, հռչակ հանած, մեծահամբաւ, անուանի։ |
| ՀՌՉԱԿԱՏԵՍ, ա. Հռչակաւոր գուշակող, երեւելի (մարգարէ)։ |
| ՀՌՉԱԿԱՒՈՐ, ա. Հռչակ ունեցող, հռչակ հանած, հռչակուած մեծահամբաւ, անուանի, երեւելի, նշանաւոր, հոյակապ։ |
| ՀՌՉԱԿԱՒՈՐԵԱԼ, ա. Հռչակաւոր դարձած, հռչակուած։ |
| ՀՌՉԱԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հռչակաւոր լինելը, հռչակ ունենալը, հռչակ։ |
| ՀՌՉԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Լուրը տարածել՝ հրապարակել՝ յայտնի դարձնել, յայտարարել։ 2. Անունը՝ բարի համբաւը տարածել։ |
| ՀՌՉԱԿԵԼԻ, լւոյ, ա. Հռչակելու արժանի, հռչակաւոր, գովելի։ |
| ՀՌՉԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հռչակաւոր դարձնել, հռչակել։ |
| ՀՌՉԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Հռչակաւոր լինելը, հռչակ ունենալը։ |
| ՀՍԿԱԲԱՐ, մ. Արթուն մնալով, տքնելով։ |
| ՀՍԿԱԶՆ, տե՛ս ՀՍԿԱՅԱԶՆ։ |
| ՀՍԿԱՅ, տե՛ս ՍԿԱՅ։ |
| ՀՍԿԱՅԱԲԱՐ, տե՛ս ՍԿԱՅԱԲԱՐ։ |
| ՀՍԿԱՅԱԶՆ, տե՛ս ՍԿԱՅԱԶՆ։ |
| ՀՍԿԱՅԱԶՈՒՆ, տե՛ս ՍԿԱՅԱԶՆ։ |
| ՀՍԿԱՅԱԶՕՐ, տե՛ս ՍԿԱՅԱԶՕՐ։ |
| ՀՍԿԱՅԱԾՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հսկաներ ծնելը։ |
| ՀՍԿԱՅԱՁԵՒ, ա. Հսկայի տեսք ունեցող, հսկայակերպ, յաղթանդամ, վիթխարի։ |
| ՀՍԿԱՅԱՁԻՐ, ա. Հսկայապարգեւ։ Իբրեւ լսէին, թէ հրամայէր հատանել զհսկայաձիր դիւցազանց ծառն (Կղնկտ., Բ, 41)։ |
| ՀՍԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Հսկայ լինելը, հսկայի յատկութիւնը։ |
| ՀՍԿԱՅՈՒՆՔ, գ. յոգն. Հսկաներ, հսկայազուններ։ |
| ՀՍԿԵԼ, եցի, չ. 1. Գիշերն անքուն անցկացնել, արթուն մնալ, տքնել։ 2. Ուշադիր լինել, հետամուտ լինել, հետեւել մէկի՝ մի բանի գործունէութեանը։ (տե՛ս նաեւ ՍԿԵԼ)։ |
| ՀՍԿԵՑՈՂ, ՀՍԿՈՂ, ի, աց. ա. Որ հսկում է, արթուն, զգաստ, տքուն, տքնող։ |
| ՀՍԿՈՒԹԻՒՆ, ՀՍԿՈՒՄՆ, կման, գ. Հսկելը, արթնութիւն, տքնութիւն։ |
| ՀՍԿՈՒՆ, տե՛ս ՀՍԿՈՂ։ |
| ՀՏՊԻՏ, պտի, ից, ա. 1. Միմոս, խեղկատակ, ծաղրածու։ 2. Մեղկ, խենէշ, պչրասէր։ |
| ՀՏՊՏԱՆՔ, տե՛ս ՀՊՏԱՆՔ։ |
| ՀՏՊՏԵԼ, (իմ), տե՛ս ՀՊՏԵԼ (իմ)։ |
| ՀՐԱԲԱԺԱԿ, ա. Հրէ բաժակ՝ գաւաթ, հրեղէն ըմպելիք, որ բորբոքում՝ այրում է հոգին։ |
| ՀՐԱԲԵՐ, ա. Հուր բերող։ |
| ՀՐԱԲԵՐԱՆ, ա. Որի բերանից հուր է դուրս գալիս, հրաշունչ։ |
| ՀՐԱԲԵՐՁ, ի, ից, ա. Հուրը իր վրայ վերցնող կամ իր մէջ կրող, հրեղէն։ |
| ՀՐԱԲԵՐՁԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ հրաբերձ, հրաբերձ կերպով, հրեղինաբար։ |
| ՀՐԱԲԵՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրաբերձ կամ հրեղէն լինելը։ |
| ՀՐԱԲՈՐԲՈՔ, ա. 1. Հրով բորբոքուած, հրի նման բորբոքուող։ 2. Հուրը բորբոքող։ 3. փխբ. Այրուող, տոչորուող։ |
| ՀՐԱԲՈՑ, ա. Հուր եւ բոց պարունակող, բոցավառ։ |
| ՀՐԱԲՈՒՂԽ, ա. Հուր բխող, որից հուր է բխում։ |
| ՀՐԱԲՈՒՆ, ա. (կրօն.) 1. Որ էութեամբ հրեղէն է, հրանիւթ, լուսեղէն, բոցեղէն, հրեշտակային։ 2. Աստուածային։ |
| ՀՐԱԲՈՒՆԱԿԱՆ, տե՛ս ՀՐԱԲՈՒՆ (1)։ |
| ՀՐԱԳԱԳԱԹՆ, թան, ա. Հրեղէն գագաթ ունեցող, կրակի նման մարդու գլուխն այրող, հրեղէն (արեգակի մասին)։ |
| ՀՐԱԳՈՅՆ, ա. 1. Հրի՝ կրակի գոյն ունեցող, հրի նման։ 2. Կրակի յատկութիւն ունեցող, այրող։ |
| ՀՐԱԳՈՒՆԵԼ, (իմ), եցայ, նեալ, չ. Հրագոյն դառնալ։ |
| ՀՐԱԴԷԶ, ա. 1. Որտեղ հուր է դիզուած։ 2. Հուր դիզող։ |
| ՀՐԱԴԻՄԱԿԱՆ, տե՛ս ՀՐԱԳՈՅՆ։ |
| ՀՐԱԶԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրեղէն լինելը, հրեղէններին նմանուելը։ |
| ՀՐԱԶԱՐԴ, ա. Հրով զարդարուած, հրախառն։ |
| ՀՐԱԶԳԵՍՏ, ա. Հուր հագած, հրով պատուած, հրակերպ, հրատեսիլ։ |
| ՀՐԱԶԷՆ, ա. 1. Հրով զինուած։ 2. գ. Հրեղէն զէնք, բոցեղէն սուր։ |
| ՀՐԱԶԻՆԵԼ, եցի, ն. (կրօն.) Հրով զինել, հրեղէն լեզուներով զինել՝ պատրաստել առաքելական քարոզչութեան համար։ |
| ՀՐԱԹԱՂԱՆԹ, ա. Հրեղէն թաղանթ ունեցող, հրով պատուած։ |
| ՀՐԱԺԱՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հրաժարում կամ հրաժեշտ արտայայտող։ 2. Հրաժարեցնող, արգելող։ 3. Բացասող, մերժող։ |
| ՀՐԱԺԱՐԱԿԱՆԱԲԱՐ, մ. Հրաժարուելով, յանձն չառնելով, բացասաբար։ |
| ՀՐԱԺԱՐԱԿԱՆԱՊԷՍ, մ. Հրաժարուելով, յանձն չառնելով, բացասաբար։ |
| ՀՐԱԺԱՐԵԼ1, եցի, ն. 1. տե՛ս ՀՐԱԺԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ 2. Գնանք բարով ասել, ճանապարհ գցել։ |
| ՀՐԱԺԱՐԵԼ2, եցի, չ. 1. Հրաժարուել, յետ կանգնել, ձեռք քաշել, հեռու մնալ, հեռանալ, յանձն չառնել, չուզել, մերժել։ 2. Հեռանալ մի տեղից, հրաժեշտ տալ, բաժանուել։ 3. Այս աշխարհից հեռանալ, վախճանուել, մեռնել։ |
| ՀՐԱԺԱՐԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Ինչից որ պէտք է հրաժարուել՝ յետ կանգնել, խոտելի, մերժելի, անընդունելի։ 2. Ինչ որ արգելուած է։ |
| ՀՐԱԺԱՐԵՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՐԱԺԱՐՈՒՄՆ։ |
| ՀՐԱԺԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հըրաժարուել տալ, յետ կանգնեցնել, հեռու պահել, հեռացնել, չթողնել, արգելել։ |
| ՀՐԱԺԱՐՈՒԹԻՒՆ, ՀՐԱԺԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. 1. Հրաժարուելը, յետ կանգնելը, հեռանալը, ձեռք քաշելը մի բանից։ 2. Հրաժեշտ տալը, մի տեղից հեռանալը։ |
| ՀՐԱԺԵՇՏ, ի, ից, գ. 1. Հրաժարում, հրաժարուելը, յետ կանգնելը։ 2. Մերժելը, բացասելը։ 3. Արձակելը, ազատելը։ 4. Մեկնելու հրաման, մի տեղից կամ մէկից մեկնել-հեռանալը։ 5. Մահ, յուղարկաւորութիւն։ |
| ՀՐԱԼ, ացի, ն. Կտրել։ |
| ՀՐԱԼԻՑ, ա. 1. Հրով՝ կրակով լի, իր մէջ հուր պարունակող։ 2. Հրախառն։ 3. Հրագոյն, հրակերպ։ |
| ՀՐԱԼՈՒՍԱՃԱՃԱՆՉԱԴԵՂՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դեղին ճաճանչներով հրեղէն լոյս, լուսապայծառութիւն, պայծառափայլութիւն։ |
| ՀՐԱԽԱՂԱՑ, ա. Կրակի մէջ խաղացող՝ շարժուող։ |
| ՀՐԱԽԱՌՆ, ՀՐԱԽԱՌՆԵԱԼ, ա. Որի մէջ հուր է խառնուած, հրի հետ խառն, հրալից, հրակերպ։ |
| ՀՐԱԽԱՒԱՐ, ա. Որտեղ իրար խառնուած են հուր եւ խաւար։ |
| ՀՐԱԾԻՆ, ծնի, նաց, ա. Հուր ծնող՝ առաջ բերող կամ հրից ծնուած՝ առաջ եկած, փայլակնացայտ, շանթառաք, հրացայտ, հրալից, հրեղէն։ |
| ՀՐԱԾՆՈՒՆԴ, ա. Հրից ծնուած, հրածին, հրեղէն։ |
| ՀՐԱԾՈՐԱՆ, ա. Հուր ծորող՝ հոսեցնող, որտեղից կամ որից հուր է բխում։ |
| ՀՐԱԿԱՅԾԱԿ, ա. Հրէ կայծեր ունեցող՝ արձակող, բոցակէզ, հրափայլ։ |
| ՀՐԱԿԱՏԱՐ, ա. Հուր բխող՝ արձակող կատար կամ գագաթ ունեցող (սար)։ |
| ՀՐԱԿԵՐՊ, ի, ից, ա. 1. Հրի տեսք՝ կերպարանք ունեցող, հրատեսիլ, հրեղէն։ 2. գ. (կրօն.) Հրեշտակ։ |
| ՀՐԱԿԵՐՊԵԱՆ, նոյնն է՝ ՀՐԱԿԵՐՊ։ |
| ՀՐԱԿԵՐՏ, ա. Հրով կամ հրի նման կերտուած, կրակի բովից դուրս եկած (նռան մասին)։ |
| ՀՐԱԿԷԶ, ա. Հրով այրող՝ այրուած։ |
| ՀՐԱԿԻԶԱՆՈՂ, ա. Հրով այրող, հրկիզող։ |
| ՀՐԱԿԻԶԵԼ, տե՛ս ՀՐԿԻԶԵԼ։ |
| ՀՐԱԿԻԶՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՐԿԻԶՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՐԱԿԻԶՈՒՄՆ, տե՛ս ՀՐԿԻԶՈՒՄՆ։ |
| ՀՐԱԿԻՐ, ա. Իր մէջ հուր կրող՝ պարունակող։ |
| ՀՐԱՀԱՆ, հանք, նաց, գ. Երկաթ կամ պողպատ, որով կայծքարին խփելիս կայծ է առաջանում։ |
| ՀՐԱՀԱՆԳ, (պհլ.), ի, մանաւանդ՝ ՀՐԱՀԱՆԳՔ, գաց կամ գից, գ. 1. Վարժութիւն, վարժանք, մարզանք։ 2. Ուսում, կրթութիւն։ 3. Մրցում, մրցութիւն։ 4. Փորձ, փորձառութիւն։ 5. Մարզարան, մրցարան։ 6. Չափաւորութիւն, կարգաւորութիւն, կարգ եւ կանոն։ 7. ա. Կարգաւորուած, կիրթ։ |
| ՀՐԱՀԱՆԳԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Հրահանգների պետ, գլխաւոր հրահանգիչ։ |
| ՀՐԱՀԱՆԳԵԼ, եցի, ն. 1. Կրթել, վարժեցնել, ուսուցանել, դաստիարակել, խրատել։ 2. Մարզել։ |
| ՀՐԱՀԱՆԳԻՉ, ՀՐԱՀԱՆԳՈՂ, ա. Որ հրահանգում է, կրթող, վարժեցնող, մարզող։ |
| ՀՐԱՀԱՏ, ա. Կրակի գոյնի հատիկներ ունեցող (նռան մասին)։ |
| ՀՐԱՀՈՍ, տե՛ս ՀՐԱՀՈՍԱՆ։ |
| ՀՐԱՀՈՍԱԿ, տե՛ս ՀՐՈՍԱԿ։ |
| ՀՐԱՀՈՍԱՆ, ա. 1. Որտեղից հուր է հոսում, հուր հոսեցնող, կրակ թափող։ 2. փխբ. Հրավառ, բոցավառ, կրակոտ։ |
| ՀՐԱՀՈՍԱՆՔ, նաց, գ. Կրակի հոսանք, հրի հեղեղ։ |
| ՀՐԱՀՈՍԵԼ, եցի, սեալ, ն. չ. Խրախուսել, խրախուսուել։ |
| ՀՐԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՐՁԳՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՐԱՁԵՂՈՒՆ, ա. Հրէ ձեղուն ունեցող։ |
| ՀՐԱՁԵՒ, ի, ից, ա. 1. Հրի կամ բոցի ձեւ ունեցող, բրգաձեւ։ 2. Հրատեսիլ, հրակերպ։ 3. Հրեղէն, լուսափայլ, լուսաճաճանչ։ |
| ՀՐԱՁԻԳ, տե՛ս ՀՐՁԻԳ։ |
| ՀՐԱՃԱՇԱԿ, ա. Կրակի համ ունեցող, հրի նման այրող։ |
| ՀՐԱՄԱՅԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հրաման արտայայտող՝ պարունակող, հրամայող, պատուիրող։ 2. (քեր.) Բայի եղանակ, որ արտայայտում է խօսողի կամքը կամ հրամանը։ |
| ՀՐԱՄԱՅԵԼ, (պհլ.), եցի, ն. 1. Հրաման տալ՝ արձակել։ 2. Պատուիրել, կարգադրել։ 3. Իր կամքը թելադրել՝ պարտադրել։ 4. Կարգել, սահմանել։ 5. Թոյլ տալ։ |
| ՀՐԱՄԱՆ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Կարգադրութիւն, պատուէր։ 2. Պատգամ, պատուիրան։ 3. Վճիռ, որոշում. հրովարտակ։ 4. Թոյլտուութիւն։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Պատգամ տալ։ 2. Պատգամախօս լինել աստուածների կողմից։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Պատգամախօսութիւն, պատգամ։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱԲԱՐ, մ. Հրաման տալով, հրամայելով, հրամայաբար, տիրաբար։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱԲԵԿ ԼԻՆԵԼ, Հանկարծամահ լինել, չարաչար օրհասով մեռնել։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱԲԵՐ, ա. գ. Հրամանը՝ աստուածային պատգամը բերող, պատգամաբեր. մարգարէ։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Հրաման դնել՝ արձակել, հրամայել, սահմանել։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Օրինադրութիւն, սահմանադրութիւն, հրաման, պատգամ։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱԶԱՆՑ, ա. Հրամանը զանց առնող՝ անտեսող՝ չկատարող։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱԿԱՄ, ա. Հրաման եւ կամք արտայայտող։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱԿԱՆ, ա. Հրաման՝ պատուէր պարունակող, հրամայական։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱԿԱՏԱՐ, ա. Հրամանը կատարող, պատուիրանապահ, օրինապահ։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱԿԱՐԳ ԲԱՆ, ՀՐԱՄԱՆԱԿԱՐ ԿԱՐԳ, գ. (կրօն.) Կրօնի վարդապետութիւն. եկեղեցու դաւանութիւն։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՀԱՆ, ա. Հրաման հանող՝ արձակող, հրամանատու։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՀԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրամանը զանց առնելը՝ չկատարելը, պատուիրազանցութիւն։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՊԷՍ, մ. 1. տե՛ս ՀՐԱՄԱՆԱԲԱՐ։ 2. Ըստ հրամանի՝ դաւանութեան։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՌՈՒ, ի, աց, ա. 1. Հրաման առնող, որին հրաման է տրւում։ 2. Պատգամ՝ գուշակութիւն ստացող։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրամանառու լինելը, հրաման՝ պատգամ առնելը՝ ստանալը։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՏԱՐ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Հրամայելու՝ տնօրինելու իշխանութիւն ունեցող։ 2. Մեծ լիազորութիւններով բարձրաստիճան պաշտօնեայ (կուսակալ, բդեշխ եւն)։ 3. Հազարապետ (Պարսկաստանում, Սասանեանների ժամանակ)։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՏԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրամանատար լինելը, հրամանատարի պաշտօնը։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՏԷՐ, տեարք, գ. Գլխաւոր հրամայող, հրամանատար (1)։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՏՈՒ, ի, աց, ա. գ. Հրաման՝ պատուէր տուող, հրամայող, կարգադրող, օրինադիր։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հրամանատու լինելը, հրաման տալը, հրաման, պատուիրան, կարգադրութիւն։ 2. Գուշակութիւն, պատգամախօսութիւն։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՏՈՒՐ, ա. Կարգադրող, տնօրինող կամ գուշակող, պատգամատու, նախաձայնող։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՏՐԵԼ, եցի, ն. 1. Հրաման տալ, կարգադրել, օրինադրել։ 2. Գուշակել, պատգամ տալ։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՏՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՐԱՄԱՆԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՐԱՄԱՆԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Հրաման տալ, կարգադրել, օրինադրել։ |
| ՀՐԱՄԱՆԻ, տե՛ս ԽԱՐԱՄԱՆԻ։ |
| ՀՐԱՄԱՏԱՐ, տե՛ս ՀՐԱՄԱՆԱՏԱՐ։ |
| ՀՐԱՄԱՏՐԵԼ, տե՛ս ՀՐԱՄԱՆԱՏՐԵԼ։ |
| ՀՐԱՄԱՔՈՒՐ, ա. 1. Հրով մաքրած։ 2. Հրի պէս մաքուր։ |
| ՀՐԱՄԱՔՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրով մաքրելը՝ մաքրուելը։ |
| ՀՐԱՄՈՒԽ, ա. Հրով մխած, պողպատ դարձրած։ |
| ՀՐԱՄՈՒՇԿ, գ. Մշկի տեսակ։ |
| ՀՐԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Հրին յատուկ՝ վերաբերող, կրակի. տաք։ |
| ՀՐԱՅՐԵԱՑ, ա. 1. Հրով այրուած։ 2. Այրող, վառող։ |
| ՀՐԱՅՐԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրով այրելը՝ այրուելը, հրկիզութիւն. հրդեհ։ |
| ՀՐԱՅՐՔ, գ. Ներքին կրակ, բուռն ցանկութիւն, տենչանք, կիրք։ |
| ՀՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Հուր դառնալ, կրակ կտրել, սաստիկ տաքանալ, շիկանալ։ 2. փխբ. Ներքուստ վառուել, բորբոքուել։ |
| ՀՐԱՆԻՒԹ, ա. 1. Որի նիւթը հուր է, հրից գոյացած, հրեղէն, բոցեղէն, լուսեղէն։ 2. գ. Հրեղէն գոյացութիւն, հրեշտակ։ |
| ՀՐԱՆԻՒԹԱԿԱՆ, ՀՐԱՆԻՒԹԵԱՅ, ա. 1. Հրեղէն։ 2. (կրօն.) Հրեշտակային։ |
| ՀՐԱՆՇՈՅԼ, ա. Հրի նշոյլ ունեցող, հրանման, հրափայլ, հրացայտ։ |
| ՀՐԱՆՈՒՏ, ա. Հրային գոյացութիւն ունեցող, հրեղէն, լուսեղէն։ |
| ՀՐԱՇ, ի, իւ, տե՛ս ՀՐԱՇՔ։ |
| ՀՐԱՇԱԲԱՆԱԿԱՆ, ա. Հրաշաբանութեան յատուկ։ |
| ՀՐԱՇԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Հրաշալի կերպով պատմել։ |
| ՀՐԱՇԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրաշալի կամ հրաշքների մասին խօսք՝ պատմուածք։ |
| ՀՐԱՇԱԲԱՇԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրաշալի կամ հրաշքների բաշխում։ |
| ՀՐԱՇԱԲԱՐ, մ. Հրաշանալով, սքանչանալով, հիացմամբ։ |
| ՀՐԱՇԱԲԵՐ, ա. Հրաշքով առաջ եկած՝ բուսած կամ հրաշք բերող՝ գործող։ |
| ՀՐԱՇԱԲՈՒՍԵԱԼ, ա. Հրաշքով բուսած՝ գոյացած։ |
| ՀՐԱՇԱԳԵՂ, ա. Հրաշալի՝ սքանչելի գեղեցկութեամբ, չքնաղ։ |
| ՀՐԱՇԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հրաշալի։ |
| ՀՐԱՇԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. 1. (կրօն.) Հրաշք գործող, սքանչելագործ։ 2. Հրաշալի կերպով կերտուած՝ շինուած, սքանչելի, հոյակապ։ |
| ՀՐԱՇԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. 1. (կրօն.) Հրաշք գործել։ 2. Հրաշքով մի բան ստեղծել։ 3. Հրաշալի դարձնել, հրաշակերտել։ |
| ՀՐԱՇԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. (կրօն.) Հրաշք գործելը, սքանչելագործութիւն։ 2. Գործուած՝ կատարուած հրաշք, սքանչելիք։ 3. Հրաշալի շինուածք՝ կերտուածք։ |
| ՀՐԱՇԱԴԷՏ, դիտի, տաց, ա. (սնոտ.) Կախարդական նշաններ ցոյց տուող, նշանադէտ։ |
| ՀՐԱՇԱԴԻՏԱԿ, ա. Հրաշալի տեսք ունեցող, սքանչելատեսիլ։ |
| ՀՐԱՇԱԶԱՆ, ա. Հրաշալի կերպով կատարուած՝ կերտուած, զարմանք պատճառող, սքանչելի, սխրալի։ |
| ՀՐԱՇԱԶԱՆԱՊԷՍ, տե՛ս ՀՐԱՇԱՊԷՍ։ |
| ՀՐԱՇԱԶԱՐԴ, ա. Հրաշալի կերպով զարդարուած, հրաշալի զարդերով, փառահեղ, սքանչելի, չքնաղ, վսեմ։ |
| ՀՐԱՇԱԶԱՐԴԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հրաշազարդ։ |
| ՀՐԱՇԱԶԱՐԴԱՊԷՍ, մ. Հրաշազարդ՝ սքանչելի՝ հրաշալի կերպով։ |
| ՀՐԱՇԱԶԱՐԴԵԼ, եցի, ն. Հրաշալի կերպով զարդարել, հրաշալի դարձնել, սքանչելի զարդարանքով յօրինել։ |
| ՀՐԱՇԱԶԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հրաշազարդելը, հրաշազարդուելը։ 2. Հրաշալի զարդարանք։ 3. Հրաշալի գեղեցկութիւն, չքնաղութիւն։ |
| ՀՐԱՇԱԶԷՆ, ա. Հրաշալի զէնքի յատկութիւն ունեցող։ |
| ՀՐԱՇԱԶՆԻՆ, ա. Ինչ որ զննելիս հրաշալի է երեւում։ |
| ՀՐԱՇԱԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Խիստ զարմանալի, սքանչելի, զմայլելի, աննման։ 2. Հրաշքով եղած՝ տեղի ունեցած։ 3. Հրաշքներ գործող։ |
| ՀՐԱՇԱԾԱԳԵԼ, եցի, չ. Հրաշալի կերպով ծագել։ |
| ՀՐԱՇԱԾԻՆ, ա. Հրէշի կերպարանքով ծնուած։ |
| ՀՐԱՇԱԿԱՆ, ի, աց, տե՛ս ՀՐԱՇԱԼԻ։ |
| ՀՐԱՇԱԿԱՌՈՅՑ, տե՛ս ՀՐԱՇԱԿԵՐՏ։ |
| ՀՐԱՇԱԿԵՐՏ, ի, ից եւ աց, ա. 1. Հրաշալի արուեստով կերտուած՝ կառուցուած՝ յօրինուած, հոյակապ, փառահեղ։ 2. Հրաշալի, սքանչելի, վսեմ։ 3. գ. Հրաշալի կառուցուածք՝ ստեղծագործութիւն։ |
| ՀՐԱՇԱԿԵՐՏԵԼ, եցի, ն. Հրաշալի կերպով կերտել՝ կառուցել, մի հրաշալի բան յօրինել՝ ստեղծագործել։ |
| ՀՐԱՇԱԿԵՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հրաշակերտելը, հրաշակերտուելը։ 2. Հրաշակերտ գործ՝ ստեղծագործութիւն։ |
| ՀՐԱՇԱՁԱՅՆ, ա. Հրաշալի ձայն կամ եղանակ ունեցող։ |
| ՀՐԱՇԱՁԱՅՆԵԼ, եցի, ն. Հրաշալի կերպով ասել՝ երգել՝ գուշակել։ |
| ՀՐԱՇԱՃԱՃԱՆՉ, ա. Հրաշալի կերպով ճաճանչող, սքանչելի ճաճանչներով, ճաճանչագեղ։ |
| ՀՐԱՇԱՆԱԶԵԼԻ, ա. Հրաշալի եւ նազելի, պարկեշտագեղ, սքանչելաշուք։ |
| ՀՐԱՇԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Խիստ զարմանալ, սքանչանալ, հիանալ, հիացմունքով լցուել։ 2. Հրաշալի լինել՝ երեւալ, սքանչացումի արժանի լինել, հիացմունք առաջ բերել։ |
| ՀՐԱՇԱՆԿԱՐ, ա. Հրաշալի նկարներ՝ նախշեր ունեցող, վարպետօրէն գործուած՝ ասեղնագործուած։ |
| ՀՐԱՇԱՆՇԱՆ, ա. Հրաշալի եւ նշանաւոր, երեւելի. հրաշալի յատկութիւններ ունեցող։ |
| ՀՐԱՇԱՆՈՐՈԳ, ա. 1. Հրաշալի եւ նոր, նորանշան, նորօրինակ։ 2. մ. Հրաշալիօրէն՝ սքանչելապէս նորոգելով։ |
| ՀՐԱՇԱՆՈՒՆ, ա. Հրաշալի անունով, խիստ մեծանուն, հռչակաւոր։ |
| ՀՐԱՇԱՇԱՒԻՂ, ա. Գեղեցկաշաւիղ, նորահրաշ ընթացքով։ |
| ՀՐԱՇԱՇՆՈՐՀ, ա. Շատ շնորհալի, գերաշնորհ, շնորհաշուք։ |
| ՀՐԱՇԱՊԱՃՈՅՃ, ա. Հրաշալի կերպով պաճուճուած՝ զարդարուած, հրաշազարդ։ (Կղնկտ., Բ, 28)։ |
| ՀՐԱՇԱՊԱՅԾԱՌ, ա. Հրաշալի պայծառութեամբ, պայծառափայլ։ |
| ՀՐԱՇԱՊԱՏԻՒ, ա. Գերապատիւ, մեծաշուք։ |
| ՀՐԱՇԱՊԱՏՈՒՄ, ա. 1. Հրաշալի կերպով պատմուած։ 2. Հրաշալի կերպով պատմող՝ ճառող։ |
| ՀՐԱՇԱՊԷՍ, մ. 1. Հրաշքով, հրաշքի միջոցով։ 2. Հրաշալի՝ սքանչելի կերպով, հրաշալիօրէն, սքանչելապէս։ |
| ՀՐԱՇԱՏԵՍ, տե՛ս ՀՐԱՇԱՏԵՍԻԼ։ |
| ՀՐԱՇԱՏԵՍԱԿ, տե՛ս ՀՐԱՇԱՏԵՍԻԼ։ |
| ՀՐԱՇԱՏԵՍԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրաշալի գեղեցկութիւն եւ վայելչութիւն։ |
| ՀՐԱՇԱՏԵՍԻԼ, ՀՐԱՇԱՏԵՍԻԿ, ա. Հրաշալի տեսք ունեցող, սքանչելի տեսքով, հրաշագեղ։ |
| ՀՐԱՇԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրաշքներ տեսնելը։ |
| ՀՐԱՇԱՐԱՐԱԳՈՅՆ, ա. Շատ հրաշալի կամ հրաշագործ։ |
| ՀՐԱՇԱՐՓԻ, ա. Հրաշալի լուսաւորութեամբ, լուսապայծառ, արփիահրաշ, գեղեցկափայլ։ |
| ՀՐԱՇԱՑԱՄԱՔՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրաշքով չորանալն ու չայրուելը։ |
| ՀՐԱՇԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Սքանչացնել, հիացնել, զարմացնել։ 2. Հրաշալի դարձնել՝ ներկայացնել, պայծառ զարդարել, հիացմունքի արժանի դարձնել։ |
| ՀՐԱՇԱՒՈՐ, ա. Հրաշալի, զարմանալի, նորահրաշ։ |
| ՀՐԱՇԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. Հրաշալի, զարմանալի, նորահրաշ։ |
| ՀՐԱՇԱՓԱՅԼ, ա. Խիստ պայծառ, պայծառափայլ։ |
| ՀՐԱՇԱՓԱՅԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրաշափայլ լինելը, խիստ պայծառութիւն։ |
| ՀՐԱՇԱՓԱՌ, ի, ից կամ աց, ա. 1. Հրաշալի փառքով, գերահրաշ, սքանչելի։ 2. Հրաշալի եւ փառաւոր, արտասովոր, արտակարգ։ |
| ՀՐԱՇԱՓԱՌԱԲԱՐ, տե՛ս ՀՐԱՇԱՓԱՌԱՊԷՍ։ |
| ՀՐԱՇԱՓԱՌԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի հրաշափառ։ |
| ՀՐԱՇԱՓԱՌԱԳՈՐԾ, ա. Հրաշափառ (2) գործ կատարող։ |
| ՀՐԱՇԱՓԱՌԱԿԱՆ, տե՛ս ՀՐԱՇԱՓԱՌ։ |
| ՀՐԱՇԱՓԱՌԱՊԷՍ, մ. Հրաշափառ կերպով։ |
| ՀՐԱՇԱՓԱՌԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Հրաշափառ դառնալ՝ երեւալ։ |
| ՀՐԱՇԱՓԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հրաշափառ լինելը, մեծահրաշ՝ հրաշալի փառաւորութիւն։ 2. Հրաշք։ |
| ՀՐԱՇԷԿ, ա. Հրով շիկացած, կրակ դարձած, կասկարմիր։ |
| ՀՐԱՇՈՒԹԻՒՆ, ՀՐԱՇՈՒՄՆ, շման, գ. 1. Հիանալը, հիացում։ 2. Հրաշալի լինելը, հրաշալիք. հրաշք։ |
| ՀՐԱՇՈՒՆՉ, ա. 1. Հուր արտաշնչող։ 2. փխբ. Բուռն, յախուռն։ |
| ՀՐԱՇՈՒՆՔ, տե՛ս ՀՐԱՇՔ։ |
| ՀՐԱՇՔ, (պհլ.), շից, շիւք, գ. 1. Զարմանալի՝ արտասովոր՝ չտեսնված բան, սքանչելիք։ 2. Գերբնական գործ՝ երեւոյթ։ 3. յոգն. Հրէշներ։ 4. յոգն. Հրէշային՝ այլանդակ գործեր։ |
| ՀՐԱՇՕՐԷՆ, ա. մ. Հրաշալի. հրաշապէս։ |
| ՀՐԱՉԵԱՅ, ա. Կրակի նման վառվռուն՝ փայլուն աչքեր ունեցող, հրատեսիլ։ |
| ՀՐԱՊԱՇՏ, տե՛ս ԿՐԱԿԱՊԱՇՏ։ |
| ՀՐԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿՐԱԿԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՐԱՊԱՐ, գ. Կաշուէ չուան, փոկ։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Քաղաքի մէջ ընդարձակ տեղ՝ շինութիւններով շրջապատուած։ 2. Վաճառանոց, շուկայ, առեւտրի վայր։ 3. Արքունի դահլիճ՝ ատեան, որտեղ դատական քննութիւններ են կատարւում։ 4. Հրապարակում հաւաքուած բազմութիւն՝ ամբոխ։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԲԱՆ, ա. 1. տե՛ս ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԽՕՍ (1)։ 2. Արքունի հարկը հաւաքող։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԲԱՆԵԼ, տե՛ս ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԽՕՍԵԼ։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԲԱՐ, տե՛ս ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՒ։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԳՈՅԺ, ա. 1. Հրապարակում գուժուած՝ հռչակուած կամ գուժող՝ հռչակող։ 2. մ. Հրապարակաւ, յայտնապէս, յայտնի կերպով։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԳՈՉ, ա. Հրապարակում գոչող։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԴԻՐ ԼԻՆԵԼ, Յայտնի լինել՝ դառնալ, հրապարակուել։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԽՕՍ, ա. 1. Հրապարակում կամ հրապարակաւ խօսող, ատենաբան, ատենախօս։ 2. Հրապարակախօսական, ատենական։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԽՕՍԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Հրապարակում կամ հրապապարակաւ խօսել, ատենաբանել, ատենախօսել։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԱՏԵՆԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԿԱԼԱԿԱՆ, ա. Ռամկապետական, ռամկավարական, դեմոկրատական։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Ռամկապետութիւն, ռամկավարութիւն։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԿԻՑ, ա. Նոյն բազմութեանը՝ խմբին պատկանող։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԿՈՅՏ, ա. Համագունդ, միահամուռ։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՁԵՒ, ա. Հրապարակուած՝ յայտնի ձեւով։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՅԱՅՏ, ա. Հրապարակուած, յայտնի դարձած։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՆԷԾ, ա. Հրապարակաւ կամ ամենքի կողմից անիծուած։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՊԷՍ, տե՛ս ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՒ։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՏԵՍ, ա. Հրապարակի՝ բազմութեան համար տեսանելի, հրապարակ հանուած, ցուցադրական։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՏԵՍԻԼ ԱՌՆԵԼ, տե՛ս ՀՐԱՊԱՐԱԿԱԿԱՏԵՍ ԱՌՆԵԼ։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Յայտնի դառնալը, հռչակուելը, հռչակում։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՑՈՅՑ ԱՌՆԵԼ, տե՛ս ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՏԵՍ ԱՌՆԵԼ։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՒ, մ. Հրապարակով, հրապարակօրէն, յայտնի՝ բացայայտ կերպով, ամբոխի՝ բազմութեան առաջ, ի տես կամ ի լուր բոլորի։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՒՈՐ, ա. Հրապարակով եղած։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՔԱՐՈԶ ԱՌՆԵԼ, Հրապարակում կամ ամենքի առաջ հռչակելով յայտնել, նշաւակել, խայտառակել։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԵԼ, եցի, ն. Հրապարակ հանել, յայտնի դարձնել, լուր տարածել, հռչակել. նշաւակել։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿԻՉ, ա. Որ հրապարակում է, հրապարակող։ |
| ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրապարակելը, յայտնի դարձնելը։ |
| ՀՐԱՊԱՐՓԱԿ, ա. Չորս կողմից հրով պարփակուած՝ շրջապատուած։ |
| ՀՐԱՊՈՅՐՔ, գ. 1. Խաբէական հրաւէր կամ հրաւիրում, համոզում՝ յորդորում՝ թելադրանք դէպի մի չար կամ վնասակար բան, վատ խրատ, փորձութիւն։ 2. Պրկանք, պրկելը։ |
| ՀՐԱՊՈՒՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հրապուրիչ, պատրողական, գրաւիչ։ |
| ՀՐԱՊՈՒՐԱՆՔ, նաց, տե՛ս ՀՐԱՊՈՅՐՔ (1)։ |
| ՀՐԱՊՈՒՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խեղաթիւրել, յեղաշրջել։ |
| ՀՐԱՊՈՒՐԵԼ, եցի, ն. Խորամանկութեամբ՝ խաբէական խօսքերով ու խոստումներով գրաւել՝ մղել՝ ձգել դէպի մի վատ բան, դրդել՝ յորդորել՝ թելադրել մի վատ բան անելու, խելքից հանել։ |
| ՀՐԱՊՈՒՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՀՐԱՊՈՒՐԵԼ։ |
| ՀՐԱՊՈՒՐԵՑՈՒՑԻՉ, ՀՐԱՊՈՒՐԻՉ, ա. Որ հրապուրում է, հրապուրող, դրդող, սադրիչ, պատրանքներով համոզող։ |
| ՀՐԱՊՈՒՐՈՒՄՆ, րման, գ. Հրապուրելը, հրապուրուելը, հրապուրանք։ |
| ՀՐԱՍԱԽ, հրասխ, տե՛ս ԽՐԱՍԱԽ։ |
| ՀՐԱՍԱԽԱՉԱՓ, ոյ կամ ու, ա. Մի փարսախի չափ։ |
| ՀՐԱՍՈՒԶԵԼ, եցի, ն. Կրակի մէջ սուզել կամ ընկղմել, կրակի մէջ թաղել։ |
| ՀՐԱՍՈՒԶՈՒՄՆ, զման, գ. Հրասուզելը, հրասուզուելը, հրկիզութիւն։ |
| ՀՐԱՍՐԵԱԼ, ա. Հրով կամ հրի պէս սրուած։ |
| ՀՐԱՎԱՌ, ա. Հրով վառուած։ |
| ՀՐԱՎԱՌԵԼ, եցի, ն. Հրով կամ հրի պէս վառել։ |
| ՀՐԱՎԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Հուր՝ ճրագներ վառելը, ճրագալոյց։ |
| ՀՐԱՏ1, ի, ից, գ. 1. Բորբոքուող հուր, խարոյկ։ 2. նման. Մարմնի տաքութիւն, տապ, տենդ։ |
| ՀՐԱՏ2, գ. (աստղգ.) Արեգակի մոլորակներից մէկը (Մարս)։ |
| ՀՐԱՏԱԲՈՐԲՈՔ, տե՛ս ՀՐԱԲՈՐԲՈՔ։ |
| ՀՐԱՏԱԼԻՑ, տե՛ս ՀՐԱԼԻՑ։ |
| ՀՐԱՏԱԽԱՌՆ, տե՛ս ՀՐԱԽԱՌՆ։ |
| ՀՐԱՏԱԿԱՆ, ա. Հրային. այրող, տապագին։ |
| ՀՐԱՏԱՆՋ, ա. Հրով տանջող կամ տանջուած։ (Կղնկտ., Ա, 11)։ |
| ՀՐԱՏԱՊ, ա. Կրակի պէս տաք, այրող։ |
| ՀՐԱՏԱՐԱԿԱՒՈՐ, ա. Հռչակուած, յայտնի դարձած։ |
| ՀՐԱՏԱՐԱԿԵԼ, եցի, ն. Հռչակել, քարոզել, յայտնի դարձնել։ |
| ՀՐԱՏԱՐԱԿՕՐԷՆ, մ. Հանդիսաւոր կերպով, հռչակելով։ |
| ՀՐԱՏԵՍ, տե՛ս ՀՐԱՏԵՍԱԿ։ |
| ՀՐԱՏԵՍԱԿ, ի, աց, ա. Հրի տեսք՝ նմանութիւն ունեցող, հրի տեսքով՝ նմանութեամբ։ |
| ՀՐԱՏԵՍԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրատեսակ լինելը, հրի տեսք՝ նմանութիւն ունենալը։ |
| ՀՐԱՏԵՍԻԼ, տե՛ս ՀՐԱՏԵՍԱԿ։ |
| ՀՐԱՏԻԿՔ, կամ ՀՐԱՏԻՔ, գ. յոգն. Հրատներ, խարոյկներ։ |
| ՀՐԱՏՈՉՈՐ, ա. Հրից տոչորուած՝ այրուած։ (Կղնկտ., Բ, 49)։ |
| ՀՐԱՐՓԻ, գ. Հրեղէն պայծառ արփի, արեգակ։ |
| ՀՐԱՑԱՅՏ, ա. Հուր՝ կրակ ցայտող։ |
| ՀՐԱՑԱՆ, ա. Հուր՝ կրակ ցանող՝ սփռող, հրացայտ, շանթառաք։ |
| ՀՐԱՑԱՆԿ, ա. Հրով պատուած, հրապարփակ։ |
| ՀՐԱՑԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հուր ցանելը՝ սփռելը, կրակ թափելը։ 2. Շանթ, կայծակ։ |
| ՀՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հուր՝ կրակ դարձնել, հրի փոխարկել՝ վերածել։ |
| ՀՐԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Հուր՝ կրակ դարձնող։ |
| ՀՐԱՒԷՐ, (պհլ.), գ. Կանչելը, հրաւիրելը։ |
| ՀՐԱՒԻՐԱԿ, ի, աց, ա. գ. Նա, որ տանտիրոջ կամ հանդիսադրի կողմից գնում է հրաւիրելու, հրաւիրելու գնացող։ |
| ՀՐԱՒԻՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հրաւէրին կամ հրաւիրելուն յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Հրաւիրուած անձ, հիւր։ |
| ՀՐԱՒԻՐԱՆ, ի, աց, գ. Հրաւէր, հրաւիրում, հրաւիրելը։ |
| ՀՐԱՒԻՐԱՏՈՒ, տե՛ս ՀՐԱՒԻՐԱԿ։ |
| ՀՐԱՒԻՐԵԼ, եցի, ն. Հրաւէր տալ, յարգական ձեւով կանչել։ |
| ՀՐԱՒԻՐՈՂԱԿԱՆ, ա. Հրաւէր պարունակող, հրաւիրական։ |
| ՀՐԱՒԻՐՈՒՄՆ, րման, գ. Հրաւիրելը, հրաւիրուելը։ |
| ՀՐԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Հրային, հրով կատարուող։ 2. գ. Հրատ (մոլորակ)։ |
| ՀՐԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հրաւոր. հրատեսակ։ |
| ՀՐԱՓԱՅԼ, ա. Հրի փայլ ունեցող, բոցափայլ։ |
| ՀՐԱՓԱՅԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրափայլ լինելը, հրացայտութիւն։ |
| ՀՐԱՓՈՐՁ, ի, ից, ՀՐԱՓՈՐՁԱԿԱՆ, ա. Կրակով փորձուած. կրակով փորձող։ |
| ՀՐԱՓՈՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրով փորձելը։ |
| ՀՐԴԵՀ, ի, ից, գ. Հուր, բորբոքուող՝ բոցավառուող կրակ, մասնակի կամ ամբողջական բոցավառում։ |
| ՀՐԴԵՀԱԲՈՑ, ա. Կրակով վառուած, հրդեհով բռնուած։ (Կղնկտ., Բ, 34)։ |
| ՀՐԴԵՀԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հրդեհող, բոցավառող։ |
| ՀՐԴԵՀԱԿԷԶ ԼԻՆԵԼ, Հրդեհից այրուել։ |
| ՀՐԴԵՀԵԼ, եցի, ն. Հրդեհ գցել, կրակ տալ՝ այրելու համար, հրկիզել։ |
| ՀՐԴԵՀԻՉ, ա. Որ հրդեհում է, հրդեհող։ |
| ՀՐԴԵՀՈՒԹԻՒՆ, ՀՐԴԵՀՈՒՄՆ, հման, գ. 1. Հրդեհելը, հրդեհուելը։ 2. Հրդեհ, հրկիզութիւն։ |
| ՀՐԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. 1. Հրից բաղկացած, որի նիւթը հուր է, հրէ։ 2. Հրի նմանութիւն ունեցող, հրի նման։ |
| ՀՐԵՂԻՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հրեղէն դառնալ, հրեշտականալ։ |
| ՀՐԵՂԻՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրեղէն լինելը, հրային կամ լուսեղէն էութիւն, կրակի տեսք՝ նմանութիւն ունենալը։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿ, հրշտակ, հրիշտակ (պհլ.), ի, աց, գ. 1. (կրօն.) Գերբնական էակ՝ աստծու պատգամաբերը։ 2. Պատգամաւոր, սուրհանդակ, թղթատար, լրաբեր։ 3. (կրօն.) Մարգարէ, առաքեալ (իբրեւ աստծու պատգամաբեր՝ պատգամախօս)։ 4. Կանխայայտ նշան, նշանակ։ 5. Հեթանոսական աստուած, դեւ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԲԱՐ, մ. ա. Հրեշտակի՝ պատգամաւորի նման։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԲՆԱԿ, ա. (կրօն.) Որտեղ հրեշտակներ են բնակւում։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԳՆԱՑ, ա. գ. Իբրեւ պատգամաւոր մի տեղ՝ մէկի մօտ գնացած՝ գնացող (մարդ), պատգամագնաց, բանագնաց։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԳՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրեշտակագնաց՝ պատգամագնաց լինելը, իբրեւ պատգամաւոր գնալը, պատուիրակութիւն։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԳՈՒՄԱՐ, ՀՐԵՇՏԱԿԱԳՈՒՆԴ, ա. (կրօն.) Որտեղ հրեշտակներ կան, հրեշտակների խումբ կազմող։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԶՕՐ, ա. (կրօն.) Որտեղ հրեշտակների զօրք կայ, հրեշտակագունդ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԽԱՌՆ, ա. (կրօն.) Որտեղ խառնուած են հրեշտակներ կամ հրեշտակների հետ խառն։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԾԱՆՕԹ, ա. (կրօն.) Հրեշտակներին ծանօթ՝ ճանաչող կամ մերձաւոր։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հրեշտակին յատուկ, հրեշտակի։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԿԱՐԳ, տե՛ս ՀՐԵՇՏԱԿԱԿՐՕՆ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԿԵՐՊ, ա. Հրեշտակի կերպարանք կամ նմանութիւն ունեցող։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԿԻՐ, ա. Հրեշտակային ձիրքով օժտուած։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱԿՐՕՆ, ա. Հրեշտակների բարք՝ կենցաղավարութիւն ունեցող, բարեպաշտ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՀԱՆԳԷՏ, ա. Հրեշտակի նման կամ հաւասար։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՀԱՆԴԷՍ, ա. Որտեղ կայ հրեշտակների հանդէս՝ խումբ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՀԱՒԱՍԱՐ, ի, ից, տե՛ս ՀՐԵՇՏԱԿԱՀԱՆԳԷՏ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՁԵՒԵԱԼ, ա. Հրեշտակի ձեւ ստացած, հրեշտակակերպ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՄԲՈԽ, տե՛ս ՀՐԵՇՏԱԿԱԳՈՒՆԴ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, տե՛ս ՀՐԵՇՏԱԿԱԿԱՆ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հրեշտակ դառնալ, հրեշտակի նման լինել։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՆՄԱՆ, ա. Հրեշտակի նման՝ նմանուող։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՆՄԱՆԱՊԷՍ, մ. Հրեշտակի նմանութեամբ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՆՈՒՆ, ա. Որի անունը հրեշտակ է նշանակում։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՇՈՒՔ, ա. Հրեշտակի շուք՝ փառաւորութիւն ունեցող, մեծաշուք, փառահեղ։ (Կղնկտ., Ա, 19)։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՊԵՏ, ի, աց, գ. (կրօն.) Հրեշտակների գլխաւորը, գլխաւոր հրեշտակ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՊԵՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. (կրօն.) Հրեշտակապետին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՊԷՍ, տե՛ս ՀՐԵՇՏԱԿԱԲԱՐ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՍԱՂԱՐԹ, ա. Հրեշտակի նման կամ գեղեցիկ կերպով ծաղկած։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. (կրօն.) Հրեշտակներին սիրող։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՎԱՅԵԼՈՒՉ, ա. (կրօն.) Ինչ որ վայելուչ կամ վայել է հրեշտակին։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՎԱՅԵԼՉԱԲԱՐ, մ. (կրօն.) Հրեշտակավայելուչ կերպով։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՏԵՍԱԿ, ՀՐԵՇՏԱԿԱՏԵՍԻԼ, ա. Հրեշտակի տեսք ունեցող, հրեշտակակերպ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. (կրօն.) Հրեշտակ տեսնելը։ 2. Հրեշտակի տեսք ունենալը։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՏԻՊ, ա. Հրեշտակի նման, հրեշտականման։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԱՑՈՅՑ, ա. (կրօն.) Հրեշտակի ցոյց տուած։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԵԼ, եցի, ն. Իբրեւ պատգամաւոր յայտնել՝ զեկուցել, աւետարանել։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿԵՐԱՄ, տե՛ս ՀՐԵՇՏԱԿԱԳՈՒՆԴ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՐԵՇՏԱԿԱԳՆԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՐԵՇՏԱԿՕՐԷՆ, տե՛ս ՀՐԵՇՏԱԿԱԲԱՐ։ |
| ՀՐԷԱԲԱՐ, մ. Հրեայի նման, հրէական դաւանանքով։ |
| ՀՐԷԱԽՈՒՄԲ, ՀՐԷԱԿԱՃԱՌ, ա. Որտեղ հրեաների խումբ կայ։ |
| ՀՐԷԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հրեաներին յատուկ՝ վերաբերող, հրեաների։ |
| ՀՐԷԱԿՈՂՄՆ, գ. Հրէաստանի կողմը կամ հրէական ժողովրդի մասը (հակադրելով այլազգիներին)։ |
| ՀՐԷԱԿՈՅՏ, տե՛ս ՀՐԷԱԽՈՒՄԲ։ |
| ՀՐԷԱՅ, հրէի, ից, ա. գ. Հրէական ժողովրդին պատկանող անձ։ |
| ՀՐԷԱՅԵՐԷՆ, տե՛ս ՀՐԷԱՐԷՆ։ |
| ՀՐԷԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հրեայ դառնալ, հրէական դաւանութիւն ընդունել։ |
| ՀՐԷԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Հրեաների գլխաւորը, հրեաների կրօնապետը։ |
| ՀՐԷԱՍՏԱՆԵԱՅՔ, եայց, գ. յոգն. Հրէաստանի՝ Պաղեստինի բնակիչներ, հրեաներ։ |
| ՀՐԷԱՐԷՆ, մ. 1. Հրեաների լեզուով կամ գրով։ 2. Ըստ հրեաների սովորութեան։ 2. ա. Հրէական։ |
| ՀՐԷԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հրեայ՝ հրէական դաւանանքին դարձնել։ |
| ՀՐԷԵՐԷՆ, տե՛ս ՀՐԷԱՐԷՆ։ |
| ՀՐԷՇ, հրէշք, շից, գ. Մարմնի անհամաչափ կազմութեամբ եւ այլանդակ տեսքով կենդանի, ցուցանք։ |
| ՀՐԷՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հրեայ լինելը։ 2. Հրեաներին բնորոշ յատկութիւն։ 3. Հրէական սովորութիւն՝ դաւանանք՝ կրօն։ |
| ՀՐԸՆԿԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրկիզութիւն, հրդեհ։ |
| ՀՐԸՆԿԷՑ, ա. Կրակ թափող, շանթառաք, կայծակնաբեր։ |
| ՀՐԿԷԶ, ա. Հրդեհից այրուած, հրդեհուած, հրկիզուած։ |
| ՀՐԿԻԶԵԼ, եցի, ն. Հրդեհ գցել ու այրել։ |
| ՀՐԿԻԶՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրկիզելը, հրկիզուելը, հրդեհ։ |
| ՀՐԿԻԶՈՒԼ, զի, տե՛ս ՀՐԿԻԶԵԼ։ |
| ՀՐԿԻԶՈՒՄՆ, զման, տե՛ս ՀՐԿԻԶՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՀՐՁԳՈՒԹԻՒՆ, ՀՐՁԳՈՒՄՆ, գման, գ. 1. Կրակ տալը, հրդեհ գցելը, հրկիզութիւն, հրդեհ։ 2. Կրակ նետելը՝ թափելը (կայծակի մասին)։ |
| ՀՐՁԻԳ, հրձիգք, ա. գ. 1. Հուր՝ կրակ թափող, հրկիզող։ 2. Հրկիզուած, այրուած։ 3. Հրկիզութիւն, հրդեհ։ |
| ՀՐՃՈՒԱԼԻ, ՀՐՃՈՒԱԼԻՐ, ՀՐՃՈՒԱԼԻՑա. մ. Հրճուանքով լի, ցնծալից, ուրախալից։ |
| ՀՐՃՈՒԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հրճուական՝ ուրախական։ |
| ՀՐՃՈՒԱԿԻՑ, ա. Հրճուանքին մասնակից, ուրախակից, միասին հրճուող։ |
| ՀՐՃՈՒԱՆՔ, նաց, գ. Հրճուելը, մեծ ուրախութիւն, ցնծութիւն, բերկրանք։ |
| ՀՐՃՈՒԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրճուանք սիրելը, խայտալը։ |
| ՀՐՃՈՒԵԼ, (իմ), ուեցայ, չ. Հրճուանք զգալ, ուրախանալ, բերկրել, ցնծալ, խայտալ։ |
| ՀՐՃՈՒԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Հրճուանք պատճառող, ուրախացնող, զուարթացնող։ |
| ՀՐՃՈՒԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հըրճուանք պատճառել, ուրախացնել, հաճոյացնել։ |
| ՀՐՃՈՒՈՂԱԼԻՑ, տե՛ս ՀՐՃՈՒԱԼԻՑ։ |
| ՀՐՃՈՒՈՂԱԿԱՆ, ա. Հրճուանք արտայայտող, հրճուական, ուրախական, ցնծալից։ |
| ՀՐՃՈՒՈՒԹԻՒՆ, ՀՐՃՈՒՈՒՄՆ, տե՛ս ՀՐՃՈՒԱՆՔ։ |
| ՀՐՇՏԱԿ, տե՛ս ՀՐԵՇՏԱԿ։ |
| ՀՐՈՍ, ի, ից, գ. 1. Ասպատակող զօրք։ 2. Աղջիկ առեւանգողին աջակցող։ |
| ՀՐՈՍԱԿ, ի, աց, գ. Արշաւող՝ յարձակուող զօրք, պատերազմող խումբ։ |
| ՀՐՈՍԱՆՈՒԷՐ, ա. Հրոսին յատուկ, հրոսակային, աւազակային (անստոյգ նշ.)։ |
| ՀՐՈՍՈՂ, ի, աց, ա. Վրայ վազող, յարձակուող։ |
| ՀՐՈՍՈՒՄՆ, սման, գ. Յարձակուելը, գրոհ տալը։ |
| ՀՐՈՎԱՐՏԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. Թագաւորի պաշտօնական գրութիւն, որ պարունակում է ողջոյն կամ հրաման. ողջունագիր, հրամանագիր, նամակ, թուղթ։ |
| ՀՐՈՎԱՐՏԱԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Հրովարտակ տանող, սուրհանդակ, թղթաբեր, թղթատար։ |
| ՀՐՈՏԻՑ, (իրան.), գ. Հայկական տոմարի տասներկուերորդ ամիսը, որին յաջորդում են Աւելեաց օրերը։ |
| ՀՐՈՒԱՆԴԱՆՔ, նաց, գ. (աշխգր.) Սուր անկիւնով ծովի մէջ ձգուող ցամաքամաս։ |
| ՀՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրային յատկութիւն, այրեցողութիւն, ջերմութիւն։ |
| ՀՐՈՒՏ, տե՛ս ՀՐԱՆՈՒՏ։ |
| ՀՕԺԿՈՒ, տե՛ս ՀՈՒԺԿՈՒ։ |
| ՀՕԺԿՈՒԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հուժկու։ |
| ՀՕՏ, ի, ից, գ. 1. Միասին արածող ոչխարների խումբ։ 2. Ուրիշ ընտանի կենդանիների նոյնպիսի խումբ, երամակ, նախիր։ 3. փխբ. Մարդկանց խումբ, հաւատացեալ ժողովուրդ։ |
| ՀՕՏԱԺՈՂՈՎ, ա. (կրօն.) Որ ժողովում է ցրուած հօտը (հաւատացեալներին)։ |
| ՀՕՏԱՊԵՏ, ի, աց, գ. (եկեղց.) Հոգեւոր հովիւ, հովուապետ, եկեղեցու առաջնորդ։ |
| ՀՕՏԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Հովուապետութիւն, եկեղեցու առաջնորդութիւն։ |
| ՀՕՏԱՍԷՐ, ա. Իր հօտը սիրող՝ խնամող։ |
| ՀՕՏԱՎԱՏՆԻՉ, ա. Իր հօտը վատնող՝ ցրող, հօտը չհսկող։ |
| ՀՕՏԱՐԱԾ, տե՛ս ԽԱՇՆԱՐԱԾ։ |
| ՀՕՏԵՐԷՑ, երիցու, գ. Հովիւների գլխաւորը, հովուապետ։ |
| ՀՕՐԱԲԱՐՈՅ, ի, ից, ա. 1. Հօր բարքն ու բնաւորութիւնն ունեցող։ 2. Հայրական բարքին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՀՕՐԱԾԻՆ, տե՛ս ՀԱՅՐԱԾԻՆ։ |
| ՀՕՐԱԿԻՆ, գ. Հօր կինը։ Զհօրակինն առնելով կանայս (Կղնկտ. Բ, 4Օ)։ |
| ՀՕՐԱՄՈՅՆ, ա. 1. Հօր լաւ յատկութիւնները ժառանգած՝ ունեցող։ 2. Լաւ հօր զաւակ, բարեհայր։ |
| ՀՕՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Հօտ, երամակ։ 2. Փարախ։ |
| ՀՕՐԱՔԵՌՈՐԴԻ, դւոյ, ւոց, գ. Հօրաքրոջ որդի։ |
| ՀՕՐԱՔՈՅՐ, քեռ, գ. Հօր քոյրը։ |
| ՀՕՐԵՂԲԱՅՐ, բօր, բարց, գ. Հօր եղբայրը։ |
| ՀՕՐՈՏ, կամ ՀՕՐՈՒՏ, գ. (բսբ.) Շքանարգիզազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. ճղանարգէս (Narcissus jonquilla)։ |
| ՀՕՐՔՈՅՐ, տե՛ս ՀՕՐԱՔՈՅՐ։ |
| Ձ, ձ (ձայ կամ ձա), 1. Հայերէն այբուբենի տասնեօթերորդ տառը, թուական արժէքը՝ ութսուն, ութսուներորդ։ 2. Առաջնալեզուային ձայնեղ կիսաշփական բաղաձայն հնչիւն։ |
| ՁԱԳ, ու, ուց, գ. 1. Թռչունի կամ կենդանու ճուտ։ 2. Փոքրիկ ճնճղուկ, ճնճղկիկ։ |
| ՁԱԳԱԽԱՌՆ, ա. Ձագերի հետ խառն՝ միասին։ |
| ՁԱԳԱՆԱԼ, ացայ, ացեալ, չ. Ձագ դառնալ, ձագի նման ճի՛ւ-ճի՛ւ ձայներ հանել։ |
| ՁԱԳԱՍՆԵԱԼ, ա. Ձագի նման սնուած՝ մեծացած։ |
| ՁԱԳԱՍՆՈՅՑ ԼԻՆԵԼ, Ձագ հանել եւ սնուցել։ |
| ՁԱԳԱՐ, գ. Լայնաբերան եւ ներքեւը նեղ խողովակով անօթ, որով հեղուկներ են լցնում նեղաբերան ամանների մէջ։ |
| ՁԱԳԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Ձագ հանելու տեղ. մեղուի բջիջ, որտեղ մայր մեղուն ձու է դնում։ |
| ՁԱԽ, ու կամ ոյ, ի ձախմէ, ա. Ահեակ՝ 1. Աջին հակառակ կողմում գտնուող (ձեռք)։ 2. Ձախի ուղղութեամբ տարածուող (կողմ)։ 3. գ. Ձախ ձեռքը։ |
| ՁԱԽԱԿՈՂՄԵԱՆ, ա. 1. Ձախ կողմում եղող՝ գտնուող։ 2. Ձախ կողմը դասուած (վերջին դատաստանի օրը). մեղաւոր։ |
| ՁԱԽԱԿՈՂՄՆ, ման, գ. Ձախ կողմը։ |
| ՁԱԽԱՁԵՌՆԵԱՅ, ա. Ձախ կողմի, ձախակողմեան։ |
| ՁԱԽԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Ձախ, ձախակողմեան։ |
| ՁԱԽՈՂ, ա. 1. Ձախորդ, անյաջող, անբարենպաստ։ 2. Թիւր, հակառակ, ներհակ, վատթար։ |
| ՁԱԽՈՂԱԿ, ի, աց, ա. 1. Ձախորդ, անյաջող, անբարենպաստ։ 2. Թիւր, հակառակ, ներհակ, վատթար։ |
| ՁԱԽՈՂԱԿԻ, մ. 1. Ձախողակ՝ անյաջող կերպով։ 2. ա. Ձախողակ, հակառակ, ներհակ, ծուռ։ |
| ՁԱԽՈՂԱՆՔ, նաց, գ. Ձախողակ դէպք՝ պատահար, ձախորդութիւն, դժբախտութիւն, անյաջողութիւն։ |
| ՁԱԽՈՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Չյաջողուել, անյաջողութիւն՝ վնաս կրել։ |
| ՁԱԽՈՅ, ոյու, կամ ՁԱԽՈՒ, ուի, ա. Ձախ, ձախի։ |
| ՁԱԽՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ձախողանք, վնաս։ 2. Անկարգութիւն։ |
| ՁԱՁԵԼ, եցի, ն. Առնել, ստանալ, հաւաքել։ |
| ՁԱՁԵՂ, ա. Լի, հոծ, պատարուն։ |
| ՁԱՂ, ու, ուց, գ. 1. Ծաղր, ծաղրուծանակ, խաղքութիւն, խայտառակութիւն։ 2. Ծաղր շարժող՝ առաջացնող, ծաղրելի, խայտառակ։ |
| ՁԱՂԱԴԷՄ, ա. Խայտառակուածի դէմքով, ամօթահար։ |
| ՁԱՂԱԾԱՆԱԿ, ա. Ծաղրուծանակի ենթարկուած, խաղք ու խայտառակ եղած։ |
| ՁԱՂԱԿՈԾ ԱՌՆԵԼ, տե՛ս ՁԱՂԱԾԱՆԱԿ ԱՌՆԵԼ։ |
| ՁԱՂԱՆՔ, նաց, գ. 1. Ծաղր, ծաղրուծանակ, անարգանք, խայտառակութիւն։ 2. փխ. ՁԱՂԿԱՆՔ։ |
| ՁԱՂԵԼ, եցի, ն. 1. Ծաղրել, ծանակել, հրապարակով ծաղրուծանակի՝ անարգանքի ենթարկել, խայտառակել, նշաւակել։ 2. Յաղթութեան հանդէս կատարել, յաղթել, նուաճել։ |
| ՁԱՂԻՉ, ա. Ձաղող, ծաղրող, խայտառակող։ |
| ՁԱՂԿ, ի, աւ, գ. 1. Ճիպոտ, մահակ, գաւազան։ 2. Ձաղկելու գործիք, ձաղկիչ։ 3. Ծեծ, գանահարութիւն։ 4. ա. Ուղիղ բուսած, երկարած։ |
| ՁԱՂԿԱՀԵՐ, ա. Ուղիղ՝ չգալարուող մազեր ունեցող։ |
| ՁԱՂԿԱՄԱԶ, ա. Ուղիղ՝ չգալարուող մազեր ունեցող։ |
| ՁԱՂԿԱՆՔ, նաց, գ. Ծեծ, գանահարութիւն։ |
| ՁԱՂԿԵԼ, եցի, ն. Ծեծել, գանահարել, խարազանել։ |
| ՁԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձաղանք, ձաղելը։ |
| ՁԱՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Ձաղանք, ձաղելը։ |
| ՁԱՅՆ, ի, ից, գ. 1. Որեւէ ձայն, հնչիւն։ 2. Երգի կամ շարականի եղանակ։ 3. Բառ։ 4. Խօսք, լեզու։ |
| ՁԱՅՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ձայնին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Ձայն ունեցող՝ հանող։ |
| ՁԱՅՆԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Միաբան, համաձայն։ 2. Ուրիշին ձայնակցող, միասին երգող, երգակից։ 3. (քեր.) Բաղաձայն։ |
| ՁԱՅՆԱԿՑԱԲԱՐ, մ. Ձայնակից լինելով, միաբան կերպով։ |
| ՁԱՅՆԱԿՑԵԼ, եցայ եւ եցի, չ. 1. Ձայնակից լինել, համաձայնել, միաբանել։ 2. Երգելուն մասնակցել, երգակցել։ |
| ՁԱՅՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ձայնակցելը, երգակցութիւն։ 2. Ձայնակից՝ միաբան լինելը, համաձայնութիւն։ |
| ՁԱՅՆԱՅԻՆ, տե՛ս ՁԱՅՆԱԿԱՆ։ |
| ՁԱՅՆԱՅՆՈՑ, տե՛ս ՁԱՅՆԱԿԱՆ։ |
| ՁԱՅՆԱՍՏԵՂԾԵԼ, ծեալ, ն. Եղանակ՝ երգ յօրինել։ Մէտ տաղերամին ձայնաստեղծեալ եբրայական տղայք (Նար., Տաղ յայտնութեան)։ |
| ՁԱՅՆԱՏՈՒ, ի, աց, ա. Ձայն տուող՝ արձակող, կանչող, ձայն հնչեցնող, իմաց տուող։ |
| ՁԱՅՆԱՏՈՒՐ, ա. Ձայն տուող կամ ձայն տալու։ |
| ՁԱՅՆԱՏՐԱԿԱՆ, ա. Ձայն հանող՝ արձակող, հնչողական, հնչող։ |
| ՁԱՅՆԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Ձայն հանող գործիք։ |
| ՁԱՅՆԱՐԿԵԼ, եցի, չ. եցի, չ. Ձայն արձակել, գոչել, կանչել։ |
| ՁԱՅՆԱՐԿՈՒ, ի, աց, ա. գ. 1. Ձայն հանող, կանչող։ 2. Լալական, լալկան, լացող (կին)։ 3. Ողբալի ձայն արձակող, ողբասաց։ |
| ՁԱՅՆԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Բարձր ձայնելը, ձայնը բարձրացնելը, բացականչութիւն։ |
| ՁԱՅՆԱՐՁԱԿ, ա. Անկաշկանդ՝ համարձակ ձայնով, համարձակաձայն։ |
| ՁԱՅՆԱՐՁԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձայն արձակելը, ձայնատուութիւն։ |
| ՁԱՅՆԱՒՈՐ, ա. 1. Ձայն արձակող, հնչողական, հնչական։ 2. Երգելու ձայն ունեցող։ 3. (քեր.) Ամբողջապէս ձայնից բաղկացած՝ կազմուած (հնչիւն)։ |
| ՁԱՅՆԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Որոշ ձայնի՝ հնչիւնի փոխուել, որոշ կերպ արտասանուել։ |
| ՁԱՅՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երգելու՝ երգեցիկ ձայն ունենալը։ 2. Ձայն։ |
| ՁԱՅՆԵԼ, եցի, ն. Ձայն տալ, կանչել։ |
| ՁԱՅՆՈՐԴ, ի, աց, ա. (քեր.) Բաղաձայն։ |
| ՁԱՆԾԱՂ, ա. Ծանծաղ, ոչ խոր։ |
| ՁԱՆՁԱԽԱՐԻԹ, (ասոր.), գ. 1. Որդան կարմրի ներկը կամ գոյնը։ 2. Մուգ գոյն (սեւի, սպիտակի եւ կարմրի խառնուրդ)։ 3. Մուգ կարմիր գոյն, շառագոյն։ 4. Մուգ սեւ գոյն։ 5. Սեւ մազ։ |
| ՁԱՆՁԻՐ, ա. 1. Ձանձրալի, տաղտկալի, խորշելի։ 2. Ձանձրոյթ, տաղտկութիւն։ |
| ՁԱՆՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ձանձրալի՝ տաղտկալի. ամօթալի, հոռի։ |
| ՁԱՆՁՐԱԼԻ, ա. Ձանձրութիւն բերող՝ պատճառող, տաղտկալի։ |
| ՁԱՆՁՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ձանձրոյթ՝ տաղտուկ զգալ, տաղտկանալ, սրտնեղուել։ 2. Զզուանք՝ տհաճութիւն զգալ, զզուել։ 3. Յոգնել, թուլանալ, ծուլանալ, լքուել։ 4. Մի բանի նկատմամբ հետաքրքրութիւնը կորցնել, անտարբեր դառնալ, վհատուել։ 5. Ձանձրալի՝ անհետաքրքիր դառնալ։ |
| ՁԱՆՁՐԱՆԱԼԻ, տե՛ս ՁԱՆՁՐԱԼԻ։ |
| ՁԱՆՁՐԱՑԿՈՏ, ի, աց, ա. Շուտ ձանձրացող, վհատուող, լքուող։ |
| ՁԱՆՁՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ձանձրանալ տալ, ձանձրոյթ պատճառել, յոգնեցնել, նեղել։ |
| ՁԱՆՁՐԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Որ ձանձրացնում է, ձանձրացնող։ |
| ՁԱՆՁՐՈՅԹ, գ. 1. Ձանձրութիւն, տաղտկութիւն, նեղութիւն։ 2. ա. Ձանձրալի, տաղտկալի. ձանձրացած, տաղտկացած։ |
| ՁԱՆՁՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ձանձրանալը, տաղտկութիւն, վհատութիւն։ 2. Ծուլութիւն, անհոգութիւն։ |
| ՁԱՌ, ա. Ծուռ, տգեղ, անշնորհք։ |
| ՁԱՌԱԴԷՄ, ա. Խոժոռ՝ տգեղ դէմքով, խոժոռադէմ։ |
| ՁԱՐ, ի, ից, գ. Մազ։ |
| ՁԱՐԱՁԵՒ, ա. Ձարի՝ մազի նման, մազէ։ |
| ՁԱՐԻ, րւոյ, ա. Մազոտ, թաւ մազեր ունեցող։ |
| ՁԳԱԿԱՆ, ա. 1. Ձգողական, ձգող։ 2. Սաստիկ ձգուած, ուժեղ կերպով պրկուած։ |
| ՁԳԱՆՔ, նաց, գ. 1. Ձգելը։ 2. Առասան, թոկ, լար։ 3. Որեւէ բան փռելու եւ չորացնելու տեղ։ |
| ՁԳԱՐԱՆ, գ. Առասան, չուան, թոկ, լար։ |
| ՁԳԵԼ, եցի, ե՛ա, ն. 1. Քաշել, ձիգ տալ որոշ ուղղութեամբ։ 2. Քարշ տալով տանել, քարշել։ 3. Դուրս քաշել, դուրս հանել, կորզել։ 4. Ներս քաշել։ 5. Մեկնել, երկարել, պարզել, կարկառել։ 6. Երկարացնել, երկարութեամբ տարածել, ընդարձակել։ 7. Երկարաձգել, ձգձգել։ 8. Տարածել, սփռել։ 9. Գցել, շպրտել։ 10. Արձակել, նետել։ 11. եցայ, կ. չ. Դէպի մի կողմ դիմել՝ գնալ։ Այլ մի՝ ուրեք հեռի ձգիցիք երթալ (Ել., Ը, 28)։ Եւ ձգեցան ի քաղաքէ անտի (Դատ., Ի, 31)։ |
| ՁԳԻՉ, ա. Ձգող, քաշող։ |
| ՁԳՁԳԵԼ, եցի, ն. 1. Այս ու այն կողմ քաշել՝ ձգել, քաշքշել, քաշկռտել։ 2. Քաշքշուկի մատնել, երկարաձգել, ուշացնել, յապաղումով ընթացք տալ։ |
| ՁԳՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ձգելու՝ դէպի ինքը քաշելու յատկութիւն ունեցող։ |
| ՁԳՈՒՄՆ, ձգման, գ. Ձգելը, ձգուելը։ |
| ՁԳՏԵԼ1, եցի, ն. 1. Ձիգ՝ պինդ քաշել, ուժգնօրէն ձգել, պրկել։ 2. Խիստ տարածել կամ ծաւալել, երկարացնել, ընդարձակել։ 3. Ձգձգել, քաշքշել։ |
| ՁԳՏԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Ձգուել, մեկնուել։ 2. Տարածուել, երկարանալ մինչեւ։ 3. Երկարել, ձգձգուել։ 4. Ջանք թափել մի բանի հասնելու, նկրտել։ 5. Բազուկները տարածելով մարմնով ձգուել յօրանջելիս, ճապկտել, ճմլկոտալ։ |
| ՁԳՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՁԳՏԵԼ1։ |
| ՁԳՏՈՒՄՆ, տման, գ. ՁԳՏԵԼԸ2։ |
| ՁԵԶԷՆ, մ. Դուք ձեր կողմից, դուք ինքներդ անձամբ։ |
| ՁԵԶՈՅՆ, մ. Դուք ձեր կողմից, դուք ինքներդ անձամբ։ |
| ՁԵՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Ձեղուն շինելը, ձեղունով ծածկելը։ |
| ՁԵՂՈՒՆ, ուան, անց, գ. 1. Շինութեան ծածկը, տանիք, կտուր։ 2. Առիք, առաստաղ։ 3. Դստիկոն, յարկ։ |
| ՁԵՂՈՒՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. (Երկնային) ձեղունի ձեւ ստանալ, կամար կապել։ |
| ՁԵՌԱԳԷՏ, գիտի, տաց, ա. գ. 1. Ձեռքի աշխատանք իմացող, հմուտ, ճարտար, վարպետ։ 2. Արհեստաւոր։ 3. Արուեստով շինուած, ճարտարուեստ։ |
| ՁԵՌԱԳԻՐ, գրի կամ գրոյ, գ. 1. Ձեռքով գրուած կամ ստորագրուած թուղթ՝ մուրհակ՝ պարտաւորագիր եւն։ 2. Ձեռքի գիր, ձեռացագիր։ 3. Ստորագրութիւն։ |
| ՁԵՌԱԳՈՐԾ, ի, աց, գ. 1. Ձեռքի գործ, ձեռքով գործուած՝ հիւսուած բան։ 2. Ձեռքով գործելու արհեստը։ 3. Կուռքի արձան, կուռք։ 4. Ձեռքի գործ անող, արհեստաւոր։ |
| ՁԵՌԱԳՈՐԾԱԿԱՆ, ա. Որտեղ ձեռքի գործ՝ աշխատանք կայ, արհեստական։ |
| ՁԵՌԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Ձեռքով գործել՝ գործ անել, ձեռքով ստեղծել՝ կերտել՝ շինել մի բան, մի ձեռագործ պատրաստել՝ կազմել։ |
| ՁԵՌԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Իր ձեռքով շինելը՝ կերտելը, ձեռքի գործ՝ աշխատանք։ |
| ՁԵՌԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Ձեռքով գրել, ստորագրել, փխբ. իր ստորագրութեամբ վաւերացնել, վճիռ կայացնել։ |
| ՁԵՌԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՁԵՌԱԳԻՐ։ |
| ՁԵՌԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՁԵՌՆԱԴՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՁԵՌԱԾՈՒ, տե՛ս ՁԵՌՆԱԾՈՒ։ |
| ՁԵՌԱԿԱԼ ԱՌՆԵԼ, տե՛ս ՁԵՐԲԱԿԱԼ ԱՌՆԵԼ։ |
| ՁԵՌԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ձեռքով եղած, արհեստական։ 2. Մէկի ձեռքի տակ եղած, ձեռնասուն։ 3. Մէկի անմիջական տրամադրութեան՝ տնօրինութեան տակ եղած, սեփական, անձնական։ |
| ՁԵՌԱԿԱՊ, կապք, պաց, գ. Ձեռքի կապանք կամ շղթայ։ |
| ՁԵՌԱԿԵՐՏ, ի, աց կամ ից, գ. 1. Ձեռքով ստեղծուած՝ կերտուած՝ շինուած բան, ձեռքի գործ, ստեղծուածք։ 2. (Ձեռքով կառուցուած) դաստակերտ, աւան, գիւղ։ 3. Կուռք։ 4. ա. Ձեռքով կերտուած՝ շինուած, արհեստական։ 5. Ձեռքով կերտող՝ շինող, արհեստաւոր։ 6. Սեփական, ինքնակամ։ |
| ՁԵՌԱԿԵՐՏԱԿԱՆ, ա. Մարդու ձեռքով կերտուած՝ շինուած, ձեռակերտ, արհեստական։ |
| ՁԵՌԱԿԵՐՏԵԼ, տե՛ս ՁԵՌԱԳՈՐԾԵԼ։ |
| ՁԵՌԱԿԵՐՏԻԿ, ա. գ. 1. Ձեռքով կերտուած՝ շինուած, ձեռակերտ։ 2. Ձեռքով գործուած՝ հիւսուած։ 3. Ձեռքով գործելու՝ հիւսելու արհեստը։ |
| ՁԵՌԱԿՈԾ, ա. մ. Ձեռքով ծեծուած՝ ծեծելով։ |
| ՁԵՌԱԿՈԾԵԼ, եցի, ն. Ձեռքերով՝ բռունցքներով ծեծել։ |
| ՁԵՌԱՁԻՐ, ձրի, ից, ա. 1. Իր ձեռքով պարգեւ տրուած՝ նուիրած։ 2. գ. Պարգեւ, նուէր։ |
| ՁԵՌԱՄԲԱՑԻ, մ. Ձեռքով, մերկ ձեռքով։ |
| ՁԵՌԱՍՈՒՆ, տե՛ս ՁԵՌՆԱՍՈՒՆ։ |
| ՁԵՌԱՍՏԵՂԾ, ի, ից, ա. գ. 1. Ձեռքով ստեղծուած՝ կերտուած՝ շինուած։ 2. Կուռքի արձան, կուռք։ |
| ՁԵՌԱՍՏԵՂԾԱԿԱՆ, տե՛ս ՁԵՌԱՍՏԵՂԾ (1)։ |
| ՁԵՌԱՏՈՒՆԿ, տունկք, գ. 1. Իր կողմից տնկած տունկ, փխբ. արարած։ 2. Սան։ |
| ՁԵՌԱՐՈՒԵՍՏ, ՁԵՌԱՐՈՒԵՍՏԱԿ, գ. ա. Որեւէ արհեստով զբաղուող մարդ, արհեստաւոր։ |
| ՁԵՌԱՐՈՒԵՍՏԻԿ, ա. Արհեստաւորին յատուկ, մարդկային։ |
| ՁԵՌԲԱԿԱԼ ԱՌՆԵԼ, տե՛ս ՁԵՐԲԱԿԱԼ ԱՌՆԵԼ։ |
| ՁԵՌԲԱՐՁԳՈՒԹԻՒՆ, ՁԵՌԲԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձեռքով ձգելը՝ նետելը։ Որ տեղասցեն ի վերայ ձեր նետս երկաթեղէնս ձեռբարձգութեամբ (Սեբէոս, Թ, 39)։ |
| ՁԵՌԷՔ, գ. յոգն. Ձեռքի ընծայ, թեթեւ նուէր։ |
| ՁԵՌԸՆԴԵԼ, տե՛ս ՁԵՌՆԸՆԴԵԼ։ |
| ՁԵՌՆ, ռին, ձեռք, ռաց, գ. 1. Ձեռք, կուռ։ 2. Ձեռքի թաթ։ 3. Ափ, բուռ։ փխբ. 4. Գործիք, միջոց, գործ։ 5. Կարողութիւն, զօրութիւն, իշխանութիւն։ 6. Պաշտպանութիւն, օգնութիւն, հովանաւորութիւն։ 7. Մարդ՝ իբրեւ կռուող, զինուոր։ 8. Կոթող։ |
| ՁԵՌՆԱԲԱՇԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձեռքերը զանազան ուղղութեամբ շարժելը պարելիս։ |
| ՁԵՌՆԱԳԷՏ, տե՛ս ՁԵՌԱԳԷՏ։ |
| ՁԵՌՆԱԳԻՏԱԿԱՆՆ, գ. Ձեռքի ափի գծերով գուշակելը, ձեռնագուշակութիւն, ձեռնահմայութիւն։ |
| ՁԵՌՆԱԳԻՐ, տե՛ս ՁԵՌԱԳԻՐ։ |
| ՁԵՌՆԱԳՐԵԼ, տե՛ս ՁԵՌԱԳՐԵԼ։ |
| ՁԵՌՆԱԴՐԵԼ, եցի, ն. 1. Ձեռքը դնել մէկի վրայ՝ որեւէ աստիճան կամ պատիւ տալու համար։ 2. (եկեղց.) Հոգեւոր կոչում՝ աստիճան տալ։ 3. (եկեղց.) Մկրտել, կնքել։ |
| ՁԵՌՆԱԴՐԻՉ, ա. Որ ձեռնադրում է, ձեռնադրող։ |
| ՁԵՌՆԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Աստիճան՝ պատիւ տալը։ 2. (եկեղց.) Մկրտութիւն, դրոշմ, կնիք։ |
| ՁԵՌՆԱԶՆԻՆ, ա. Ձեռքով զննելի, նիւթական։ |
| ՁԵՌՆԱԹԱՓ, տե՛ս ՁԵՌՆԹԱՓ։ |
| ՁԵՌՆԱԾՈՒ, ի, աց, ա. գ. Ձեռքերի զանազան շարժումներով հմայութիւններ անող, դիւթ, վհուկ, կախարդ։ |
| ՁԵՌՆԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձեռնածու լինելը, ձեռնածուի արհեստը։ |
| ՁԵՌՆԱԿԱԼ ԱՌՆԵԼ, տե՛ս ՁԵՐԲԱԿԱԼ ԱՌՆԵԼ։ |
| ՁԵՌՆԱԿԱՊ, տե՛ս ՁԵՌԱԿԱՊ։ |
| ՁԵՌՆԱԿԱՊԱՆՔ, տե՛ս ՁԵՌԱԿԱՊ։ |
| ՁԵՌՆԱԿՈՏՈՐ, ա. Կոտրուած կամ կտրտուած ձեռքերով։ |
| ՁԵՌՆԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձեռք մեկնելը՝ երկարացնելը։ |
| ՁԵՌՆԱՁԻԳ ԼԻՆԵԼ, Ձեռք մեկնել՝ երկարացնել։ |
| ՁԵՌՆԱՁՈՒԼԵԼ, տե՛ս ՁԵՌԱԳՈՐԾԵԼ։ |
| ՁԵՌՆԱՄԱԾ, ա. Ձեռքերն իրար կցած, ոչ բազկատարած։ |
| ՁԵՌՆԱՄԵՐՁ ԼԻՆԵԼ, Ձեռք տալ, հպուել։ |
| ՁԵՌՆԱՄԽԵԼ, եցի, տե՛ս ՁԵՌՆԱՄՈՒԽ ԼԻՆԵԼ։ |
| ՁԵՌՆԱՄՈՒԽ ԼԻՆԵԼ, 1. Ձեռք դիպցնել, ձեռք տալ։ 2. Մի բանի մէջ խառնուել, միջամուխ լինել։ 3. Մի բանի ձեռք զարկել, ձեռնարկել, սկսել։ 4. Համարձակուել մի բան անելու, յանդգնել, ժպրհել։ |
| ՁԵՌՆԱՇԱՐԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձեռքերն այս ու այն կողմ շարժելը։ |
| ՁԵՌՆԱՋՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձեռքի յաջողութիւն կամ յաջողակութիւն։ |
| ՁԵՌՆԱՊԵՏ, գ. (կրօն.) Արարչապետ։ |
| ՁԵՌՆԱՍՈՒՆ, ա. գ. 1. Մէկի ձեռքի տակ սնուած՝ դաստիարակուած, աշակերտ, սան։ 2. Ընտելացած, վարժուած։ |
| ՁԵՌՆԱՍՏԵՂԾԱԿԱՆ, տե՛ս ՁԵՌԱՍՏԵՂԾԱԿԱՆ։ |
| ՁԵՌՆԱՏԱՐԱԾ, ա. մ. Ձեռքերը տարածած, բազկատարած։ |
| ՁԵՌՆԱՏՈՒ, տե՛ս ՁԵՌՆՏՈՒ։ |
| ՁԵՌՆԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՁԵՌՆՏՈՒՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՁԵՌՆԱՏՈՒՐ ԼԻՆԵԼ, Անձնատուր լինել։ |
| ՁԵՌՆԱՐԿ, գ. 1. Մի բան ձեռնարկելը, մի գործ սկսելը, ձեռնարկութիւն։ 2. Ստորագրութիւն։ 3. Ստորագրութեամբ վաւերացրած պայման։ 4. Համաձայնութեան թուղթ։ |
| ՁԵՌՆԱՐԿԱԾՔ, գ. Ձեռնարկելը, ջանք։ |
| ՁԵՌՆԱՐԿԵԼ, եցի, չ. եւ ն. 1. Որեւէ բանի իրականացման ձեռնամուխ լինել, սկսել մի բան։ 2. Ձեռք տալ մէկին, դիպչել, ձեռքը մեկնել մէկի կամ մի բանի վրայ։ 3. Ձեռքը տալ, յանձնել։ 4. (տրամ.) Դատողութիւն անել մի բան ապացուցելու համար, ապացուցել։ |
| ՁԵՌՆԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մի բան ձեռնարկելը՝ սկսելը, ձեռնարկած գործ։ 2. Ձեռնարկու՝ ձեռներէց լինելը, ձեռներէցութիւն, ջանք։ 3. Ձեռնտու լինելը, օժանդակութիւն, օգնութիւն։ 4. Ստորագրութիւն։ 5. (տրամ.) Ապացուցման տրամաբանական մեթոդ։ |
| ՁԵՌՆԱՐԿՈՒՄՆ, կման, գ. Ձեռնարկելը, մի բան ձեռնարկելը՝ սկսելը։ |
| ՁԵՌՆԱՐՁԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Մէկի ունեցուածքի վրայ ձեռք մեկնելը՝ ձեռք դնելը, ձեռնձգութիւն։ |
| ՁԵՌՆԱՐՈՒԵՍՏ, ի, ից, ա. 1. Արհեստաւոր։ 2. գ. Ձեռքի արհեստ։ |
| ՁԵՌՆԱՔԱՐՇՈՒԹԻՒՆ, գ. Գողութիւն, յափշտակութիւն։ |
| ՁԵՌՆԲԵԿ, ա. Ձեռքը կոտրած։ |
| ՁԵՌՆԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Ձեռնադրելը, ձեռնադրութիւն, հոգեւոր կոչում տալը։ |
| ՁԵՌՆԵՐԷՑ, ա. Համարձակ, յանդուգն, բուռն։ |
| ՁԵՌՆԵՐԻՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնագլուխ գործ բռնելը, ինքնագլխութիւն, համարձակութիւն, ազատութիւն։ |
| ՁԵՌՆԸՆԴԵԼ, ա. Ընտելացած, վարժուած, ձեռնասուն։ |
| ՁԵՌՆԸՆԴԵԼԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ձեռնընդել։ |
| ՁԵՌՆԸՆԴԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձեռնընդել լինելը։ |
| ՁԵՌՆԹԱՓ ԼԻՆԵԼ, 1. Ձեռք քաշել, հրաժարուել։ 2. Թեւաթափ լինել։ |
| ՁԵՌՆ Ի ՁԵՌՆ, տե՛ս ՁԵՌՆ-ի տակ։ |
| ՁԵՌՆԿԱԼ, ՁԵՌՆԿԱԼՈՒ, ի, աց, ա. Մէկի ձեռքից բռնող, օգնական, զօրավիգ, պաշտպան, թեւութիկունք։ |
| ՁԵՌՆԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Օգնելը, օգնութիւն, պաշտպանութիւն, նպաստ։ |
| ՁԵՌՆՀԱՍ, ա. Մի բան անելու ունակ՝ կարող։ |
| ՁԵՌՆՀԱՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարողութիւն։ |
| ՁԵՌՆՁԳՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՁԵՌՆԱՐՁԱԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՁԵՌՆՈՒՆԱՅՆ, ա. մ. Դատարկաձեռն, ձեռքը դատարկ, դատարկ ձեռքով։ |
| ՁԵՌՆՈՒՐԱՐ, գ. (եկեղց.) Ձեռքի ուրար. բազպան։ |
| ՁԵՌՆՊԱՀ ԼԻՆԵԼ, Զգուշանալ, չմօտենալ, հեռու մնալ։ |
| ՁԵՌՆՏՈՒ, ի, աց, ա. 1. Ձեռք տուող, ձեռք մեկնող, օգնական, պաշտպան, սատար։ |
| ՁԵՌՆՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ձեռնտու լինելը, օգնութիւն։ 2. Անձնատուր լինելը, յանձնուելը։ |
| ՁԵՌՆՕԺԱՆԴԱԿԵԼ, եցի, ն. Դաստիարակել։ |
| ՁԵՏ, ոյ, ոց, գ. Կենդանիների մազոտ պոչ։ |
| ՁԵՐ, րոյ, րում, րմէ, րոց, դ. (Դու-ի յոգնակի սեռականը, որպէս ստացական դերանուն) Ինչ որ ձերն է, ձերը։ |
| ՁԵՐԱՅԻՆ, յնոյ, նոց կամ յոց, ա. Ձեզ յատուկ՝ վերաբերող, ձեր։ |
| ՁԵՐԲԱԿԱԼ, ա. Ձեռքերը կապուած, ձեռքերով բռնուած, ձերբակալուած։ |
| ՁԵՐԲԱԿԱԼԵԼ, եցի, տե՛ս ՁԵՐԲԱԿԱԼ ԱՌՆԵԼ։ |
| ՁԵՐԲԱՑԻ, տե՛ս ՁԵՌԱՄԲԱՑԻ։ |
| ՁԵՐՈՅԻՆ, ՁԵՐՈՎԻՆ, տե՛ս ՁԵՐԱՅԻՆ։ |
| ՁԵՒ, ձեւոյ կամ ի, ոց, գ. 1. Արտաքին տեսք, կերպարանք։ 2. Կերպ, եղանակ։ 3. Օրինակ, նմանութիւն։ 4. Համազգեստ, տարազ։ 5. (երկրչ.) Պատկեր։ 6. (քեր.) Բառաձեւ։ |
| ՁԵՒԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Գծագրել, կերպարանել։ |
| ՁԵՒԱԿ, ի, աց, գ. Ձեւ, արտաքին տեսք։ |
| ՁԵՒԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ձեւ ունեցող, ձեւաւոր։ |
| ՁԵՒԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձեւ ունենալը, ձեւաւոր, լինելը, ձեւ։ |
| ՁԵՒԱԿԵՐՊԱԿԱՆ, ա. Որտեղ կայ կերպարանքի ձեւ։ |
| ՁԵՒԱԿԵՐՊԵԼ, եցի, ն. Ձեւ՝ կերպարանք տալ մի բանի, յարմարեցնել։ |
| ՁԵՒԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձեւակերպելը, ձեւակերպուելը։ |
| ՁԵՒԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Միեւնոյն ձեւն ունենալը, ձեւով նմանութիւն, համաձեւութիւն։ |
| ՁԵՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Մի բանի ձեւ՝ կերպարանք ստանալ, ձեւակերպուել, կերպարանուել, կերպաւորուել։ 2. Մի բանի նմանութիւն ցոյց տալ, ձգտել արտաքուստ մի բանի նմանուել, կեղծաւորել։ 3. Երեւալ, թուալ։ 4. ն. Ձեւացնել, մի բանի նմանութիւն կրել։ |
| ՁԵՒԱՆՇԱՆ, ա. Ձեւացած, գծագրուած, նկարուած։ |
| ՁԵՒԱՑՈՒԹԻՒՆ, ՁԵՒԱՑՈՒՄՆ, գ. Ձեւանալը, մի բանի ձեւ ստանալը։ |
| ՁԵՒԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ացո՛, պբ. 1. Արտաքին ձեւ՝ տեսք տալ, ձեւաւորել, գոյացնել, կազմել։ 2. Որեւէ բանի նմանութիւն առաջացնել, ցոյց տալ որպէս, ձեւացնել։ |
| ՁԵՒԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ ձեւացնում է, ձեւացնող։ |
| ՁԵՒԱՓՈԽ ԼԻՆԵԼ, Իր ձեւը փոխել, փոխակերպուել։ |
| ՁԵՒԵԼ, եցի, ն. 1. Ձեւ՝ տեսք՝ կերպարանք տալ մի բանի, ձեւաւորել։ 2. Որոշակի ձեւով կտրել՝ կարելու համար։ 3. Շրջապատել, շուրջանակի եզերել։ |
| ՁԵՒԻՉ, ձեւչի, չաց, գ. Կտրոց, մկրատ։ |
| ՁԵՒՈՂԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՁԵՒԱՆԱԼ։ |
| ՁԵՒՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս 1. ԲԱՐԵՁԵՒՈՒԹԻՒՆ։ 2. ՁԵՒ։ |
| ՁԷԹ, (ասոր.), ձիթոյ, գ. 1. Ձիթենու պտուղ, ձիթապտուղ։ 2. Ձիթապտղի իւղ, ձիթաիւղ։ |
| ՁԻ, ոյ, ոց, գ. (կենդբ.) Ձիերի ընտանիքին պատկանող միասմբակ կենդանի (Equus caballus)։ |
| ՁԻԱԲՈՅԾ, բուծի, ից, գ. Ձի բուծող՝ պահող՝ խնամող։ |
| ՁԻԱԳԵՏԻ, տւոյ, տեաց, գ. (կենդբ.) Գետաձիերի ընտանիքին պատկանող կենդանի. գետաձի (Hippopotamus)։ |
| ՁԻԱԳԼՈՒԽ, ա. Ձիու գլուխ ունեցող, ձիու գլխով։ |
| ՁԻԱԶԷՆՔ, գ. յոգն. Ձիու զէնք եւ սարք։ |
| ՁԻԱԹԱՓ, ա. մ. Ձիու վազքի թափով՝ արագութեամբ, ձիարշաւ։ |
| ՁԻԱԽԱՂԱՑ, ա. մ. Ձիով առաջ շարժուող՝ շարժուելով, ձի քշելով, ձիու վրայ։ |
| ՁԻԱԽԱՌՆ, ա. Ձիու հետ խառն, մասամբ ձի։ |
| ՁԻԱԽՈՐՈՎ, ա. Ձի խորովող (զոհի համար)։ Ձիախորով զոհիւք պաշտօն մատուցանէին (Կղնկտ., Բ, 4Օ)։ |
| ՁԻԱԽՐՈԽՏ, ա. Ձիու նման խրոխտ։ |
| ՁԻԱԾԻՆ, ա. Ձիուց ծնուած՝ առաջացած (որոտմունքի մասին)։ |
| ՁԻԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ձիուն յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Ձիաւոր, հեծեալ։ |
| ՁԻԱԿԱՊ, ի, աց, գ. Ձիու կապ, ձին կապելու թոկ՝ պարան, կամ պայտ։ |
| ՁԻԱԿԱՊԻԿ, գ. Մտացածին կենդանի, որ իբր առաջացել է ձիուց եւ կապկից։ |
| ՁԻԱԿԵՐՊ, ա. Ձիու՝ գետաձիու կերպարանք ունեցող, ձիանման։ |
| ՁԻԱԿԻԹ, կթի, կթաց, ա. գ. Ձի կթող, ձիու կաթը գործածող (ցեղի անուն)։ |
| ՁԻԱՀԱԼԱԾ ԱՌՆԵԼ, Ձի հեծած հալածել թշնամուն։ |
| ՁԻԱՀԵԾԵԱԼ, ծելոյ, ոց, ա. գ. Ձի հեծած, ձիաւոր զինուոր։ Եւ զբազմութիւն ձերբակալաց ձիահեծելոց եւ փղահեծելոցն հրամայէր մերկացուցանել (Սեբէոս, Թ, 41)։ |
| ՁԻԱՄԱՐՏԻԿ, ա. Ձիամարտութեան վերաբերող։ |
| ՁԻԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, ՁԻԱՄԱՐՏՔ, գ. Ձիերով կամ ձիաւորների մարտ՝ կռիւ։ |
| ՁԻԱՆ, կամ ՁԻԱՆՔ, գ. յոգն. Ձիերի խումբ, ձիեր։ |
| ՁԻԱՆԴԱՄ, ա. Ձիու անդամ ունեցող, ձիու նման ցանկասէր։ |
| ՁԻԱՆՄԱՆ, ա. Ձիու նման, ձիակերպ։ |
| ՁԻԱՇԱՐԺ, ա. Ձին շարժող կամ վարող։ |
| ՁԻԱՍԷՐ, ա. Ձի՝ ձի հեծնել սիրող։ |
| ՁԻԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձի սպանելը, աստուածներին ձի զոհելը։ |
| ՁԻԱՍՏԱՆ1, ի, աց, գ. Ձիերի կայան՝ հանգրուան, որտեղ մնում են ձիերի երամակները։ |
| ՁԻԱՍՏԱՆ2, նի, նաց, տե՛ս ՁԻԱՍՏԱՑ։ |
| ՁԻԱՍՏԱՑ, ցի, ցաց, գ. (կենդբ.) Ձիաբոռ, մոզ (Vespa crabro)։ |
| ՁԻԱՎԱՐԱԿԱՆՆ, տե՛ս ՁԻԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՁԻԱՎԱՐԵԼ, եցի, չ. ն. 1. Ձի քշել՝ վարել։ 2. Ձի լծուած կառք նստել ու կառավարել։ |
| ՁԻԱՎԱՐԺ, ի, ից, ա. գ. 1. Ձի վարժեցնող։ 2. Վարժ՝ հմուտ ձիավար։ |
| ՁԻԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ձիավարելը, ձիավարելու արուեստը։ 2. Ձիերի վրայ կամ ձիեր լծուած կառքերով պատերազմելը։ |
| ՁԻԱՎԱՐՈՒՆ, ա. Ձի քշելու՝ վարելու յարմար (արձակ տեղ)։ |
| ՁԻԱՐԿԵԼ, եալ, չ. Ձի քշել՝ վարել։ |
| ՁԻԱՐՁԱԿ, ա. Ձին արձակած՝ չափ գցած, ձիու գլուխը բաց թողած։ |
| ՁԻԱՐՁԱԿԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Ձիարշաւարան։ |
| ՁԻԱՐՇԱՒ, մ. Ձին արշաւեցնելով՝ վազեցնելով։ |
| ՁԻԱՐՇԱՒԱՆՔ, նաց, գ. 1. Ձիերով արշաւելը որպէս մրցաձեւ։ 2. Այն տարածութիւնը, որ ձին միանգամից սրարշաւ գնում է. ասպարէզ (2)։ |
| ՁԻԱՑՈՒԼ, ցլու, ուց, գ. 1. Առասպելական կենդանի՝ ձիու եւ ցլի տեսքով։ 2. Առասպելական կենդանի՝ մարդու եւ ձիու տեսքով։ |
| ՁԻԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ձի հեծնել։ |
| ՁԻԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձիավարելը, ձիավարութիւն։ |
| ՁԻԳ, ձիգք, ձիգս, ա. մ. 1. Պինդ ձգուած, պիրկ։ 2. Ամուր, պինդ։ 3. Ըստ տարածութեան կամ ժամանակի երկարօրէն տարածուող՝ ձգուող, երկար, երկարաձիգ, երկարատեւ։ 4. Շատ, բաւական երկար, անընդհատ։ 5. գ. Ձգում, ձգելը (մանաւանդ՝ նետի)։ 6. Ինչ որ ձգում՝ նետում են, նետ։ 7. Հաստ չուան, որ գործ են ածում իբրեւ արօրի շղթայ։ |
| ՁԻԸՆԹԱՑ, ի, ից, 1. ա. Որտեղ կայ ձիու կամ ձիով ընթացք՝ արշաւանք, ձիարշաւ, սրարշաւ։ 2. գ. Ձիու ընթացք՝ վազք, ձին արձակելը՝ վազեցնելը՝ սրարշաւ քշելը։ |
| ՁԻԸՆԹԱՑԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Ձիարշաւարան։ |
| ՁԻԸՆԹԱՑԻԿ, ա. Ձի վազեցնելու՝ արշաւեցնելու։ |
| ՁԻԸՆԹԱՑՔ, ցից, գ. 1. Ձիով արշաւելը, ձիարշաւ։ 2. Ձիարշաւարան։ |
| ՁԻԸՆՏԻՐ ԱՌՆԵԼ, Լաւ ձիեր ընտրել զօրքի՝ զինուորների համար։ Ըստ նմին օրինակի այրընտիր եւ ձիընտիր առնէ (Սեբէոս, էջ 94)։ |
| ՁԻԹԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձէթ հանելը։ |
| ՁԻԹԱՊՏՈՒՂ, գ. Ձիթենու պտուղ։ |
| ՁԻԹԱՍՏԱՆ, ի, աց, ՁԻԹԱՍՏԱՆԵԱՅՔ, եայց կամ նեաց, գ. Ձիթենիներով հարուստ տեղ, ձիթենիների պարտէզ կամ անտառ. ձիթենիներ։ |
| ՁԻԹԱՍՏԱՆԵԱՆ, ա. Ձիթաստանին յատուկ, ձիթաստանի համար։ |
| ՁԻԹԵՆԻ, նւոյ, նեաց, գ. (բսբ.) Ձիթենազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ, որի պտուղն է ձիթապտուղը (Olea)։ |
| ՁԻՈՏՆ, ոտունք, ա. Ձիու ոտքեր ունեցող։ |
| ՁԻՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձիու բնաւորութիւն՝ յատկութիւն. ձի լինելը։ |
| ՁԻՐ, ձրի, ձրից, գ. Պարգեւ, նուէր, ընծայ։ |
| ՁԻՐԵԼ, եցի, ն. Նուիրել, պարգեւել, շնորհել։ |
| ՁԻՒԹ, (ասոր.), ոյ, գ. Սեւ ձիւթ, կպրաձիւթ, կուպր։ |
| ՁԻՒՆ, ձեան, գ. Մթնոլորտային տեղում՝ սպիտակ աստղաձեւ փաթիլների ձեւով։ |
| ՁԻՒՆԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ ձիւն, ձեան պէս։ |
| ՁԻՒՆԱԲԵՐ, ի, ից, գ. 1. Ձիւնելը, ձիւն գալը՝ տեղալը, առատ՝ տեղատարափ ձիւն, բուք։ 2. փխբ. Փորձութիւն, փորձանք, վիշտ։ |
| ՁԻՒՆԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՁԻՒՆԱԲԵՐ (1)։ |
| ՁԻՒՆԱԳՈՅՆ, ա. Ձեան գոյնի, շատ սպիտակ։ |
| ՁԻՒՆԱԹԱՂ, ա. Ձեան տակ թաղուած։ |
| ՁԻՒՆԱԹԱՂԵԱԼ, ա. Ձեան տակ թաղուած։ |
| ՁԻՒՆԱԹՈՅՐ, տե՛ս ՁԻՒՆԱԳՈՅՆ։ |
| ՁԻՒՆԱԼԻՐ, ա. Ձիւնով լի՝ լցուած։ |
| ՁԻՒՆԱԽԱՂԱՂ, ա. Հալած ձիւնով յորդացած (գետ)։ |
| ՁԻՒՆԱԽԱՂԽԱՂ, ա. Սաստիկ ձիւն եկած, ձիւնաշատ, ձիւնալից (ձմեռ)։ |
| ՁԻՒՆԱԽԱՌՆ, ա. Ձեան հետ խառն։ |
| ՁԻՒՆԱԽԵՂԴ, գ. Ձիւնից՝ բքից խեղդուած։ |
| ՁԻՒՆԱԾԵԾ, ա. Ձիւնից ծեծուած՝ չարչարուած։ |
| ՁԻՒՆԱԿԵՐՊԻԿ, ա. մ. Ձեան նման։ |
| ՁԻՒՆԱԿԻՐ, ա. Ձիւն կրող՝ բերող։ |
| ՁԻՒՆԱՀԵՂՁ, տե՛ս ՁԻՒՆԱԽԵՂԴ։ |
| ՁԻՒՆԱՀՈՐ, գ. Ձիւն ամբարելու հոր։ |
| ՁԻՒՆԱՄԵԾ, ա. Երբ առատ ձիւն է տեղում, ձիւնաշատ։ |
| ՁԻՒՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ձիւն տեղալ, ձիւնել։ 2. Ձեան պէս փայլել, ձիւնափայլել։ |
| ՁԻՒՆԱՆՄԱՆ, ա. Ձեան նման։ |
| ՁԻՒՆԱՊԱՃՈՅՃ, ա. Ձիւնով պաճուճուած՝ զարդարուած։ |
| ՁԻՒՆԱՊԱՏ, Ձիւնով պատուած՝ ծածկուած։ |
| ՁԻՒՆԱՋՈՒՐ, ա. Ձեան պէս մաքուր ու սառն (ջուր)։ |
| ՁԻՒՆԱՍՈՅԶ, ա. Հալած ձիւնով լցուած (գետ). ձեան մէջ սուզուած՝ թաղուած։ |
| ՁԻՒՆԱՓԱՅԼ, ա. Ձեան փայլ ունեցող, սպիտակափայլ։ |
| ՁԻՒՆԱՓԱՅԼԵԼ, եցի, չ. Ձեան պէս փայլել։ |
| ՁԻՒՆԵՂԷՆ, ա. Որտեղ շատ ձիւն կայ, ձիւնաշատ, ցուրտ եւ զով։ |
| ՁԿՆԱԽՈՅԶ, ա. Ձուկ որսացող, ձկնորս։ |
| ՁԿՆԱԿԵՐ, ի, աց, ա. Ձուկ ուտող, ձուկ շատ գործածող։ |
| ՁԿՆԱԿԵՐՊ, ի, ից, ա. Ձկան կերպարանք ունեցող, ձկան նման։ |
| ՁԿՆԱՀԱՆ, ի, աց, գ. Ջրից ձուկ հանող, ձուկ բռնող, ձկնորս։ |
| ՁԿՆԱՄՈՐԹ, գ. Ձկան մորթ։ |
| ՁԿՆԱՏԵԱՆՔ, տենից, գ. Ձուկ որսալու տեղ լճի կամ ծովի ափին։ |
| ՁԿՆԱՏԵՍԱՆՔ, նաց, գ. Ձուկ որսալու տեղ լճի կամ ծովի ափին։ |
| ՁԿՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. Ձուկ ունեցող, պանդոկում ձուկ եփող եւ ծախող, կամ ձուկ գնող։ |
| ՁԿՆԱՔԱՂ, գ. (կենդբ.) Բադերի ընտանիքին պատկանող թռչուն. կարապ (Cygnus)։ |
| ՁԿՆԻԿ, ա. Փոքր ձուկ։ |
| ՁԿՆՈՐՍ, ի, աց, գ. Ձուկ որսացող, ձուկ բռնող (անձ)։ |
| ՁԿՆՈՐՍԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ ձկնորս, ձկնորսի պէս։ |
| ՁԿՆՈՐՍԱԿԱՆ, ա. Ձկնորսին՝ ձկնորսութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՁԿՆՈՐՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձուկ որսալը։ |
| ՁԿՏԵԼ, տե՛ս ՁԳՏԵԼ։ |
| ՁՄԵՌԱՅԻՆ, տե՛ս ՁՄԵՐԱՅԻՆ։ |
| ՁՄԵՌԱՆՈՑ, տե՛ս ՁՄԵՐԱՆՈՑ, ՁՄԵՐՈՑ։ |
| ՁՄԵՌՆ, ձմերան, երունք, րանց, գ. 1. Տարուայ չորս եղանակներից մէկը, որ յաջորդում է աշնանը. ձմեռ։ 2. (յունական ոճով) Բուք, մրրիկ, փոթորիկ, ալեկոծութիւն։ 3. փխբ. Վիշտ, փորձանք։ |
| ՁՄԵՌՆԱԲՈՅՍ, ա. Ձմեռը բուսած՝ բուսնող։ |
| ՁՄԵՌՆԱՀԱՆԳԻՍՏ, ա. Որտեղ ձմեռը հանգստանում են՝ անց են կացնում, ձմեռն անց կացնելու՝ մնալու, ձմեռելու (տեղ)։ |
| ՁՄԵՌՆԱՀԱՐ ԼԻՆԵԼ, Ցրտահար լինել, վնասուել ցրտից։ |
| ՁՄԵՌՆԱՃԱՇԱԿ, ՁՄԵՌՆԱՃԱՐԱԿ, ա. Որտեղ անասունները ձմեռը կարող են արածել՝ սնունդ գտնել։ |
| ՁՄԵՌՆԱՃՈԽ, ա. Ցուրտ ձմեռուայ, որտեղ սաստիկ ցուրտ է։ |
| ՁՄԵՌՆԱՄՈՒՏ, գ. Ձմռան սկիզբ։ |
| ՁՄԵՌՆԱՅԻՆ, տե՛ս ՁՄԵՐԱՅԻՆ։ |
| ՁՄԵՌՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ձմեռ դառնալ, ձմեռուայ նման ցրտել։ 2. (յունական ոճով) Բքի՝ մրրիկի տակ ընկնել, բքի հանդիպել, ալեկոծուել, փոթորկուել։ 3. Ձմեռն անց կացնել՝ մնալ մի տեղ, ձմեռել։ |
| ՁՄԵՌՆԱՍՈՒՆ, ա. Ձմեռը ձեան տակ սնուող՝ գիրացող։ |
| ՁՄԵՌՆԱՏԱՆՋ, ա. Որ ձմռանը ցրտով տանջում է մարդկանց (արեգակի մասին)։ |
| ՁՄԵՌՆԱՏՈՒՆԿ, գ. Ձմեռային մշտադալար տունկ։ |
| ՁՄԵՐԱԿԱՆ, տե՛ս ՁՄԵՐԱՅԻՆ։ |
| ՁՄԵՐԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. 1. Ձմեռուան յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Ձմեռուայ ընթացքում տեղի ունեցող՝ կատարուող։ 3. փխբ. Դժնդակ, դաժան, ալեկոծ։ 4. տե՛ս ՁՄԵՐԱՅՆԻ։ |
| ՁՄԵՐԱՅՆԻ, գ. 1. Ձմեռային ժամանակ՝ եղանակ, ձմեռ։ 2. Մրրիկ, ալեկոծութիւն։ 3. փխբ. Նեղութիւն, վիշտ։ 4. մ. Ձմեռը, ձմռանը, ձմեռ ժամանակ։ |
| ՁՄԵՐԱՆԻ, նւոյ կամ նոյ, գ. 1. Ձմեռային ժամանակ՝ եղանակ, ձմեռ։ 2. Մրրիկ, ալեկոծութիւն։ 3. փխբ. Նեղութիւն, վիշտ։ 4. մ. Ձմեռը, ձմռանը, ձմեռ ժամանակ։ |
| ՁՄԵՐԱՅՆՈՑ, ՁՄԵՐԱՆՈՑ, տե՛ս ՁՄԵՐՈՑ։ |
| ՁՄԵՐԱՏՈՒՆ, տան, գ. Ձմեռոցում գտնուող կամ շինուած տուն։ |
| ՁՄԵՐԵԼ, եցի, չ. Ձմեռն անց կացնել՝ մնալ մի տեղ, ձմեռել։ |
| ՁՄԵՐՆԱԿԱՆ, ՁՄԵՐՆԱՅԻՆ, տե՛ս ՁՄԵՐԱՅԻՆ։ |
| ՁՄԵՐՈՑ, ի, աց, գ. 1. Ձմեռն անց կացնելու՝ ապրելու՝ մնալու տեղ, ձմեռանոց։ 2. Ձմեռելը։ |
| ՁՆԳԵԼ, (իմ), տե՛ս ԾՆԿԵԼ (իմ)։ |
| ՁՈԽԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Շեղուել, խոտորուել։ |
| ՁՈՂ, ոյ, ոց, գ. 1. Երկար՝ ուղիղ ու բարակ փայտ, ծառի ճիւղ կամ ծառի կտրած եւ ճիւղերից մաքրած բունը որպէս փայտեայ իր (գաւազան, մական, ցից, գերան, սիւն, կայմ եւն)։ 2. ա. Ձողի նման ուղղաձիգ, շիփ-շիտակ։ |
| ՁՈՂԱԲԱՐՁ, ա. մ. Բարձր ձողերով, ձողը բարձրացրած կամ ձողի վրայ բարձրացրած։ |
| ՁՈՂԱԽԱՂԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձողով՝ մականով խաղալը, մականներով խաղ, մականախաղ, ջիրիդ։ |
| ՁՈՂԱԿԵՐՏ, ա. Ձողի նման կամ ձողից կերտուած՝ շինուած, ձողաբարձ։ |
| ՁՈՂԱՁԵՒՈՒԹԻՒՆ, ՁՈՂԱՁԵՒՔ, գ. Ամբողջ կաշուց ուղիղ եւ երկար շերտեր ձեւելը՝ կտրելը։ |
| ՁՈՂԱՉԱՓԵԼ, եցի, ն. Ձողով չափել։ |
| ՁՈՂԻՔ, գ. յոգն. Ձողերի շարք (տանիքը ծածկելիս)։ |
| ՁՈՅԼ, ձուլոյ, ոց կամ լի, լից, ա. 1. Ձուլուած, ձուլածոյ։ 2. Մի զանգուած կազմող, միաձոյլ։ 3. Ամուր, պինդ, հաստատուն։ 4. գ. Ձուլուածք, ձուլելը։ 5. Ձուլած կտոր (մետաղի)։ 6. Ծանրութիւն, կշիռ։ |
| ՁՈՐ, ոյ, ոց, գ. 1. Լեռների մէջ ընկած երկար ու նեղ հովիտ։ 2. Լեռների ստորոտում գոյացած նեղ հեղեղատ։ |
| ՁՈՐԱԲԱԺԻՆ, ա. Որ ձորը բաժանում է, ձորը կտրող-անցնող։ |
| ՁՈՐԱԲԵՐԱՆ, գ. Ձորի բերանը՝ սկիզբը։ Եւ ոմանք զկամրջախելն եւ զձորաբերանս ունէին (Սեբէոս, ԺԵ, 52)։ |
| ՁՈՐԱԳԱՒԱՌ, գ. Ձորերի մէջ ընկած՝ գտնուող գաւառ։ |
| ՁՈՐԱԴԱՇՏԱԿ, ի, գ. Դաշտաձեւ ձոր, հովիտ։ |
| ՁՈՐԱԼԻՐ, ա. Ձորը լցնող։ |
| ՁՈՐԱԿ, ի, աց, գ. Փոքր ձոր, ծործոր։ |
| ՁՈՐԱՁԵՒ, ա. Ձորի ձեւ ունեցող, ձորի նման։ |
| ՁՈՐԱՄՈՒՏ ԼԻՆԵԼ, Ձորը՝ ձորերը մտնել։ |
| ՁՈՐՁ, ոյ, ոց, գ. 1. Հագուստ, զգեստ։ 2. Վրան գցելու շոր՝ կտոր, սփածանելիք, ծածկոյթ, քօղ։ |
| ՁՈՐՁԱԲԵՐ, ա. Ձորձի նիւթ՝ բուրդ բերող՝ տուող (ոչխար)։ |
| ՁՈՐՁԱԾԱԾՈՒԿ, ա. Ձորձով՝ կտորով ծածկուած, շոր փռած (ճանապարհ)։ |
| ՁՈՐՁԱՀԵՐՁ, ա. Իր ձորձը՝ զգեստը պատռող, օձիքը պատռուած։ |
| ՁՈՐՁԱՊԱՏ, ա. Ձորձով (2) պատած, ձորձ փաթաթած։ |
| ՁՈՐՁԱՊԱՏԵԱԼ, ա. Ձորձով (2) պատած, ձորձ փաթաթած։ |
| ՁՈՐՁԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ձորձ՝ կտոր դառնալ, գործուել։ |
| ՁՈՐՁԻԿ, գ. Աղքատիկ՝ անշուք ձորձ՝ զգեստ։ |
| ՁՈՐՁՄՈՅԿ, կամ ՁՈՐՁՈՅԿ, գ. Անշուք ձորձ եւ մոյկ, զգեստ եւ կօշիկ։ |
| ՁՈՐՁՈՐԱԿ, տե՛ս ՁՈՐԱԿ։ |
| ՁՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձոր լինելը, ձորի յատկութիւն, խորութիւն, փոս, վիհ։ |
| ՁՈՒ, ձուոյ, ոց, գ. Թռչունների եւ որոշ ձուադրող կենդանիների կիթը, որից ձագ է ծնւում։ |
| ՁՈՒԱՐԴ, 1. ա. Ձուաձեւ։ 2. գ. Ձուածեղ։ |
| ՁՈՒԼԱԴՐՈՇՄ, ա. Ձուլելով դրոշմած, ձուլածոյ։ |
| ՁՈՒԼԱԾ, ոյ, գ. Ձուլուածք, ձուլելը։ |
| ՁՈՒԼԱԾՈՅ, կամ ՁՈՒԼԱԾՈՒ, ձուղածոյ, ձուղածու, ի, ից, ա. գ. 1. Ձուլուած, ձուլելու միջոցով պատրաստած։ 2. Ձուլելով պատրաստած իր, յատկապէս կուռք։ 3. նման. Միաձոյլ, միակտուր։ |
| ՁՈՒԼԵԼ, ձուղել, եցի, ն. 1. Մետաղը հալել եւ լցնել յատուկ կաղապարի մէջ՝ նրա ձեւն ստանալու համար։ 2. նման. Սառեցնել. պնդացնել, կարծրացնել, ամրացնել, ամրակցել։ |
| ՁՈՒԼԻՉ, լչի, չաց, ա. Որ ձուլում է, ձուլող։ |
| ՁՈՒԼՈՒՄՆ, լման, գ. Ձուլելը, ձուլուելը։ |
| ՁՈՒԿՆ, ձկան, ձկունք, ձկանց, գ. 1. Ջրային ողնաշարաւոր կենդանի. ձուկ։ 2. (աստղգ.) Ձուկ (համաստեղութիւն)։ |
| ՁՈՒՆԵԼ, տե՛ս ՁՕՆԵԼ։ |
| ՁՈՒՆԻ, տե՛ս ՁՕՆԻ։ |
| ՁՈՒՆՁ, գ. 1. Ցնցոտի, քուրջ։ 2. Կապերտ։ |
| ՁՐԱՎԱՍՏԱԿ, տե՛ս ԶՐԱՎԱՍՏԱԿ։ |
| ՁՐԻ, ձրւոյ կամ ձրոյ, ձրիք, ձրեաց, մ. 1. Անվճար, առանց հատուցման՝ վարձատրութեան։ 2. Իզուր, անտեղի, աւելորդ տեղը։ 3. ա. Զուր, ունայն, դատարկ, անարժէք։ 4. Ձրի տրուող՝ տրուած։ 5. գ. Ձրի լինելը, պարգեւ, նուէր։ |
| ՁՐԻԱՏՈՒՐ, ա. Ձրի տրուած, պարգեւուած։ |
| ՁՐՁԵԼ, եցի, ն. Բզկտել, կեղեքել, քաշել-պոկել։ |
| ՁՐՁԻՏ, ա. Գիշատիչ, բզկտող, պատառոտող, յափշտակող։ |
| ՁՕՆԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Որտեղ ձօնում են, ընծայարան։ |
| ՁՕՆԵԼ, եցի, ն. Ընծայել, նուիրել, նուիրաբերել, զոհ բերել՝ մատուցել։ |
| ՁՕՆԻ, նիք, նեաց, գ. Աստուածներին մատուցած նուէր։ |
| ՁՕՆԻՉ, ա. գ. Որ ձօնում է՝ զոհ է մատուցում. քուրմ։ |
| ՁՕՆՈՒՄՆ, նման, գ. Ձօնելը, ձօնուելը։ |
| Ղ, ղ (ղատ), 1. Հայերէն այբուբենի տասնութերորդ տառը, թուական արժէքը՝ իննսուն, իննսուներորդ։ 2. Դասական գրաբարում ղ-ով արտայայտւում էր ետնալեզուային ձայնորդ լ հնչոյթատարբերակը, չնայած այդ շրջանում լ-ն եւ ղ-ն արդեն ինքնուրոյն հնչոյթներ էին։ Այբբենական համակարգում ղ-ի դերն է ետնալեզուային ձայնեղ շփական բաղաձայնի արտայայտումը։ |
| ՂԱԲՈՂՈՆ, տե՛ս ԱՂԱԲՈՂՈՆ։ |
| ՂԱԲՈՂՈՆԻԿ, տե՛ս ԱՂԱԲՈՂՈՆ։ |
| ՂԱԿԻՇ, կշի կամ կիշի, շաց, գ. 1. Զանազան միջոցներով պաշտպանուած բանակատեղ, զօրքի կայան՝ ճամբար։ 2. Զօրք, բանակ։ 4. Զօրքի ճակատ։ |
| ՂԱԿՈՅՆ, գ. Քամու մի տեսակ։ (Եպիփ. Կիպր., ՀԱԲ)։ |
| ՂԱԿՈՆԱՑԻ, տե՛ս ԼԱԿՈՆԱՑԻ։ |
| ՂԱՄԲԱՐ, կամ ՂԱՄՊԱՐ (յուն.), ի, աց, գ. 1. Ջահ, լոյս, բոց, լոյսի կամ հրեղէն գունդ։ 2. Լապտեր, կանթեղ, ճրագ։ |
| ՂԱՄԲԱՐԱԲՈՑ, ՂԱՄՊԱՐԱԲՈՑ, ա. Ղամբարի բոցով, լաւ լուսաւորուած։ |
| ՂԱՄԲԱՐԱՆՇՈՅԼ, ա. Ղամբարի նման լոյս արձակող՝ ճառագայթող, լուսանըշոյլ։ |
| ՂԱՄԲԱՐԱՇԱՐ, ՂԱՄՊԱՐԱՇԱՐ, ա. Ղամբարների նման շարուած (աստղերի մասին)։ |
| ՂԱՄԲԱՐԱՋԱՀ, ի, ից, ա. Ղամբարի նման լուսաւորող կամ լուսաւոր, լուսափայլ, լուսազարդ, լուսեղէն։ |
| ՂԱՄԲԱՐԱՒՈՐ, ա. Ղամբարի նման լուսաւորող, լուսաւոր (աստղեր)։ |
| ՂԱՄԲԱՐԱՓԱՅԼ, ՂԱՄՊԱՐԱՓԱՅԼ, ա. Ղամբարներով լուսաւորուած, լուսափայլ, պայծառ։ |
| ՂԱՄԲԱՐԵԼ, եցի, ն. Ղամբարով լուսաւորել, լուսազարդել, ջահաւորել, վառել, բորբոքել։ րման, գ. Ղամբարելը, լուսաւորելը։ |
| ՂԱՄԲԱՐՈՒՄՆ, ՂԱՄՊԱՐՈՒՄՆ, ա. Զարդարուն (զգեստներ)։ |
| ՂԱՄՂԱՅԵԱԼ, (իրան.), ա. Զարդարուն (զգեստներ)։ |
| ՂԱՄՊԱՐ, տե՛ս ՂԱՄԲԱՐ։ |
| ՂԱՆԴԱՆՈՆ, (յուն.), գ. Անուշահոտ խէժ. հոռում խունկ կամ սպիտակ խունկ (Ladanum)։ |
| ՂԱՆՈՆ, (արաբ.), ի, աց, գ. Տաւղանման նուագարան։ |
| ՂԱՇԻԿ, տե՛ս ՂԱԿԻՇ։ |
| ՂԱՊՏԵՐ, տե՛ս ԼԱՊՏԵՐ։ |
| ՂԱՔԱՅ, տե՛ս ԼԱՅՔԱ։ |
| ՂԵԱԿ, տե՛ս ՂԵԿ։ |
| ՂԵԿ, (ասոր.), ի, աց, գ. Նաւախելի թիակաձեւ յարմարանք, որով վարում են նաւի՝ նաւակի ընթացքը։ |
| ՂԵԿԱՆ, տե՛ս ԼԵԿԱՆ։ |
| ՂԵԿԱՆԱԴԻՒԹՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԼԵԿԱՆԱԴԻՒԹՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՂԵԿԱՎԱՐ, ի, աց, գ. Նաւի ղեկը վարող՝ կառավարող։ |
| ՂԵԿԱՎԱՐԱԿԱՆ, ա. գ. 1. Ղեկավարին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Ղեկը վարելու արուեստ՝ հմտութիւն։ |
| ՂԵԿԱՎԱՐԵԼ, եցի, ն. եւ չ. 1. Ղեկը վարել՝ կառավարել, նաւին ուղղութիւն տալ։ 2. փխբ. Գլխաւորել, առաջնորդել, ուղղութիւն ցոյց տալ գործի մէջ։ |
| ՂԵԿԱՎԱՐԻՉ, տե՛ս ՂԵԿԱՎԱՐ։ |
| ՂԵԿԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ղեկավարելը, նաւին ուղղութիւն տալը։ |
| ՂԵԿՏՈՐՈՆ, տե՛ս ԵԼԵԿՏՐԻՈՆ։ |
| ՂԵՂԱՒՈՐ, ա. Լեղւութիւն պարունակող, լեղի։ |
| ՂԵՂԻ, տե՛ս ԼԵՂԻ։ |
| ՂԵՆՋԱԿ, (յուն.), ի, աց, գ. Շորի կտոր, որ օգտագործում են որպէս սփածանելի՝ ծածկոյթ. գոգնոց, կամ պաստառակալ, կամ սրբիչ։ |
| ՂԵՆՋԵԱԿ, եկի, եկաւ, տե՛ս ՂԵՆՋԱԿ։ |
| ՂԵՆՏԻ, (յուն.), տե՛ս ՂԵՆՋԱԿ։ (Տիմոթ. Կուզ., 227, ՀԱԲ)։ |
| ՂԵՊՏՈՆ, (յուն.), տե՛ս ԴԱՆԳ։ (Շիր., 27, ՀԱԲ)։ |
| ՂԵՐՁ, (Ուղերձ-ից), գ. Հակ, վաճառքի կապոց։ |
| ՂԵՒՈՐԵԼ, (իմ), տե՛ս ՈՒՂԵՒՈՐԵԼ (իմ)։ |
| ՂԵՒՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ղեւտացիներին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՂԵՒՏԱՑԻ, ցւոյ, ւոց, ա. գ. 1. Ղեւիի (Յակոբ նահապետի 12 որդիներից մէկը) սերնդից։ 2. Հրէական քահանայ։ |
| ՂԵՒՏԻԿՈՆ, (յուն.), ի, գ. Ղեւտական գիրք (Հնգամատեանի երրորդ գիրքը)։ |
| ՂԸՒԲԵՂՂՈՆ, գ. Հաւատի ձեռնարկ՝ գրուածք։ (Տիմոթ. Կուզ., 146, ՀԱԲ)։ |
| ՂԻԲԵՂՂՈՆ, (յուն.), գ. Հաւատի ձեռնարկ՝ գրուածք։ (Տիմոթ. Կուզ., 146, ՀԱԲ)։ |
| ՂԻՄՆԻՍԿՈՍ, (յուն.), գ. Պայմանական նշան, որով Ս. Գրքի յունական թարգմանութեան մէջ նշանակում էին բնագրից տարբերուող բառերը։ (Անան. ժմնկ., 47, ՀԱԲ)։ |
| ՂՁԱԼ..., տե՛ս ԸՂՁԱԼ...։ |
| ՂՈՂԱԿ, տե՛ս ԼՈՂԱԿ։ |
| ՂՈՅՂ, տե՛ս ԼՈՅՂ։ |
| ՂՈՐԿՈՏ, ա. Շատ ողորկ, դիւրասահ։ |
| ՂՈՐԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՈՂՈՐԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՂՈՐՏՈՍ, (յուն.), գ. Թափառաշրջիկ մուրացկան։ (Ոսկ. պօղ. Ա, 813, ՀԱԲ)։ |
| ՂՈՒՂԱԿ, տե՛ս ԼՈՂԱԿ։ |
| ՂՈՒՂԱԿԱՆ, տե՛ս ԼՈՂԱԿ։ |
| ՂՈՒՂԱԿԵԼ1, եցի, ն. Թաքցնել, ծածկել։ |
| ՂՈՒՂԱԿԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Հրապուրուել։ (Վկ. արեւել., 192, ՀԱԲ)։ |
| ՂՈՒՂԱՆ, գ. Գլան։ |
| ՂՈՒՂԵԼ1, (իմ), եցայ, չ. Լողալ, լողանալ։ |
| ՂՈՒՂԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Թաքնուել, ծածկուել։ |
| ՂՈՒՆԳՆ, ղնգունք, տե՛ս ԵՂՈՒՆԳՆ։ |
| ՂՈՒՐԱՆ, տե՛ս ԿՈՒՐԱՆ։ |
| ՂՕՂ, գ. Կենդանու գանգ։ |
| ՂՕՂԱԿ1, տե՛ս ԼՈՂԱԿ։ |
| ՂՕՂԱԿ2, ա. Թաքնուող, պահուող, պահ մտնող (թշնամու յարձակումից)։ |
| ՂՕՂԱՆՋ, ի, ից, գ. Լացի ձայն։ |
| ՂՕՂԱՆՋԱՆՔ, նաց, տե՛ս ՂՕՂԱՆՋՈՒՄՆ։ |
| ՂՕՂԱՆՋԵԼ, եցի, չ. 1. Անորոշ խուլ ձայներ արձակել։ 2. Հնչել։ 3. Հաչել։ 4. Բարբաջել, տրտնջալ, հայհոյել։ |
| ՂՕՂԱՆՋԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ղօղանջել տալ, հնչեցնել։ |
| ՂՕՂԱՆՋԻՒՆ, գ. Հաչիւն, հաչոց։ |
| ՂՕՂԱՆՋՈՒՄՆ, ջման, գ. Դատարկախօսութիւն, ցնդաբանութիւն, շաղակրատանք, բարբաջանք։ |
| ՂՕՂԵԼ1, եցի, ն. Պահել, ծածկել, թաքցնել։ |
| ՂՕՂԵԼ2, եցի եւ եցայ, չ. Թաքնուել, ծածկուել, պահուել, պահ մտնել։ |
| ՂՕՂԵԼ3, (իմ), եցայ, չ. Լողալ։ |
| ՂՕՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Թաքցնել, ծածկել, պահել։ |
| ՂՕՂԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թաքնուել, պահուել։ |
| ՂՕՂՈՐԴ, տե՛ս ԼՈՂՈՐԴ։ |
| ՂՕՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Անստոյգ նշ. բառ, թերեւս՝ Ջրերի ողողում, հեղեղում։ |
| ՂՕՂՈՒՆ, տե՛ս ՂՕՂԱԿ2։ |
| Ճ, ճ (ճէ), 1. Հայերէն այբուբենի տասնիններորդ տառը, թուական արժէքը՝ հարիւր, հարիւրերորդ։ 2. Առաջնալեզուային պայթաշփական խուլ բաղաձայն հնչոյթ։ |
| ՃԱԳԱՐ, ի, աց, գ. (կենդբ.) Նապաստակների ընտանիքին պատկանող կենդանի (Oryctolagus cuniculus)։ |
| ՃԱԽ, տե՛ս ՃԱՀ։ |
| ՃԱԽԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Ձիու ոտնակապ։ |
| ՃԱԽԱՐԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. Անիւ կամ անուաւոր գործիք (հիւսնի, ջուլհակի, ատաղձագործի, քանդակագործի եւն)։ |
| ՃԱԽԱՐԱԿԱԳՈՐԾ, ա. Ճախարակով սարքած՝ պատրաստած։ |
| ՃԱԽԱՐԱԿԱՁԵՒ, ա. Ճախարակով տաշուածի նման կամ ճախարակի ձեւով, բոլորշի, կլոր։ |
| ՃԱԽԱՐԱԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Ճախարակուած, բոլորշի ձեւ ունեցող։ |
| ՃԱԽԱՐԱԿԵԱՅ, ա. 1. Ճախարակով սարքած, ճախարակուած, բոլորշի։ 2. փխբ. Հարթ, կոկիկ, զարդարուն (խօսք)։ |
| ՃԱԽԱՐԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Ճախարակով տաշել՝ հղկել՝ հարթել, բոլորշի ձեւ տալ։ 2. նման. Կանոնաւորել, կոկել, զարդարել։ |
| ՃԱԽՃԱԽՈՒՏ, ա. Ճահճոտ, ճահճային։ |
| ՃԱԽՈՅՃ, կամ ՃԱԽՈՅՃՐ, գ. Դալար ճիւղի կամ գաւազանի վրայ տեղ-տեղ կեղեւի բոլորակաձեւ քերուածք, որով խայտաբղետ գոյն է ստանում գաւազանը։ Ի ճախոյճս (կամ ճախոյճրս) մականի Յակոբ հօտս բազում ստացաւ (Եղիշ. դտ. ՆՀԲ, ակնարկում է Յակոբ նահապետի հնարագիտութիւնը, Ծննդ., Լ, 37-43)։ |
| ՃԱԽՐ, (պհլ.), գ. Պտոյտ, շրջան, շրջագայութիւն։ |
| ՃԱԽՐԱԳԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Շրջագայութիւն, շրջաններ կատարելը, պտոյտ գալը։ |
| ՃԱԽՐԱՀՈՍ, ի, ից, ա. Շրջանաձեւ պտոյտ կատարող։ |
| ՃԱԽՐԱՆՔ, նաց, գ. Ճախր, ճախրելը։ |
| ՃԱԽՐԱՍԼԱՑ, ա. Ճախրելով սլացող։ (Կղնկտ., Բ, 28)։ |
| ՃԱԽՐԵԼ, եցի, չ. 1. Ինքն իր վրայ պտոյտ գալով թռչել, շրջան կատարել օդի մէջ, պտոյտ գործել։ 2. Սաւառնել, թեւածել։ 3. Սլանալ, վեր խոյանալ, դէպի վեր միտել։ |
| ՃԱԽՐՈՒՄՆ, րման, գ. Ճախրելը, պտոյտ գործելը, թեւածելը մի բանի շուրջը։ |
| ՃԱԿ, գ. Էգ ձի, զամբիկ, մատակ։ |
| ՃԱԿԱՃԱՆ, ի, աց կամ ից, ա. 1. Սաստիկ ցանկասէր, իգամոլ, վաւաշոտ։ 2. Ճակաճանին՝ վաւաշոտին յատուկ, վաւաշական, պիղծ։ |
| ՃԱԿԱՃԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճակաճան լինելը, իգամոլութիւն, վաւաշոտութիւն։ |
| ՃԱԿԱՏ, (պհլ.), ու, ուց, գ. 1. Մարդու եւ կենդանիների գլխի առջեւի՝ աչքերից վեր գտնուող մասը։ 2. նման. Շինութեան՝ առարկայի առաջակողմի բարձր մասը, առաջակողմ։ 3. Գրքի առաջին երեսը։ 4. Թշնամու դէմ առ դէմ գտնուող զօրքի առջեւի գիծը՝ տարածութիւնը, զօրաճակատ։ 5. Մարտ, ճակատամարտ, պատերազմ։ 6. Մարտադաշտ, ռազմադաշտ։ |
| ՃԱԿԱՏԱԳԻՐ, գրի, րաց, գ. Մարդու համար նախասահմանուած բախտ, ճակատին գրուածը։ |
| ՃԱԿԱՏԱՀԱՐ, ա. Ճակատը ծեծուած կամ ճակատը ծեծող՝ կոծելով (իբրեւ սգի նշան)։ |
| ՃԱԿԱՏԱՄԱՐՏ, ի, ից, գ. 1. Ճակատ առ ճակատ պատերազմելը, պատերազմ, մարտ։ 2. Բանակ։ 3. Պատերազմող զօրք։ 4. ա. Ճակատամարտող, պատերազմող։ 5. Պատերազմական։ |
| ՃԱԿԱՏԱՄԱՐՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ճակատ առ ճակատ պատերազմել, ճակատամարտ մղել։ |
| ՃԱԿԱՏԱՄԱՐՏԻԿ, ա. Ճակատ առ ճակատ կռուող, պատերազմող, ռազմիկ։ |
| ՃԱԿԱՏԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճակատամարտելը, ճակատամարտ։ |
| ՃԱԿԱՏԱՄՈՒՂ, ա. Ճակատը (4) յետ մղող՝ վանող։ |
| ՃԱԿԱՏԱՅԱՐԴԱՐ, ա. Զօրքը պատերազմի համար շարող՝ պատրաստող, մարտավար, զօրագլուխ։ |
| ՃԱԿԱՏԱՏԵՂ, գ. Ճակատամարտի տեղ, ռազմադաշտ։ |
| ՃԱԿԱՏԱՏԵՂԻ, գ. Ճակատամարտի տեղ, ռազմադաշտ։ |
| ՃԱԿԱՏԵԼ1, եցի, ն. Պատերազմելու համար զօրքը շարել՝ կանգնեցնել թշնամու դէմ յանդիման, ճակատ կազմել։ |
| ՃԱԿԱՏԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Պատերազմելու համար կանգնել թշնամու դէմ յանդիման, պատրաստուել կռուի՝ պատերազմելու։ 2. Ճակատամարտ տալ, ճակատ առ ճակատ կռուել, բախուել, մարտնչել։ |
| ՃԱԿԱՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՃԱԿԱՏԵԼ1։ |
| ՃԱԿԳԱՐԱՆ, գ. Մանկական փայտէ խաղալիք, որ պտտեցնելիս ճռճռոց է հանում. ճռռան։ |
| ՃԱԿՆԴԵՂ, գ. 1. (բսբ.) Թելուկազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. բազուկ, տակ (Beta vulgaris)։ 2. Այդ բոյսի կարմիր գոյնով շաղգամաձեւ արմատը։ |
| ՃԱՀ, ի ճահ, զճահ, ա. 1. Պատշաճ, յարմար, տեղին։ 2. գ. Պատշաճութիւն, յարմարութիւն, կարգաւորութիւն, վայելչութիւն։ |
| ՃԱՀԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. մ. Աւելի կամ խիստ պատշաճ՝ յարմար։ |
| ՃԱՀԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճարտար գրութիւն՝ գրուածք։ |
| ՃԱՀԱՒՈՐ, ա. Պատշաճին համապատասխան, պատշաճաւոր, տեղին, յարմար, արժանի, վայել։ |
| ՃԱՀԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. Պատշաճին համապատասխան, պատշաճաւոր, տեղին, յարմար, արժանի, վայել։ |
| ՃԱՀԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. 1. Պատշաճ՝ վայելուչ՝ յարմար դարձնել, պատշաճեցնել, յարմարեցնել։ 2. եցայ, չ. Պատշաճել, յարմարուել, յարմար գալ, համապատասխանել։ |
| ՃԱՀԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Տեղին՝ յարմար լինելը, յարմարութիւն, պատեհութիւն, պատշաճութիւն, վայելչութիւն։ |
| ՃԱՀԵԼ, տե՛ս ՃԱՀԱՒՈՐԵԼ։ |
| ՃԱՀԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՃԱՀԱՒՈՐԵԼ (1)։ |
| ՃԱՀԻՃՔ, գ. Տղմոտ տեղ՝ վայր, ճահճուտ, մորուտ։ |
| ՃԱՀՃԻԼ, ճեալ, չ. Ստահակել, անկարգանալ։ |
| ՃԱՀՈՂԱԲԱՐ, մ. Յարմար կերպով, պատշաճօրէն, վայելչապէս, տեղին։ |
| ՃԱՀՈՂԱԿԻ, մ. Յարմար կերպով, պատշաճօրէն, վայելչապէս, տեղին։ |
| ՃԱՀՈՂԱՊԷՍ, մ. Յարմար կերպով, պատշաճօրէն, վայելչապէս, տեղին։ |
| ՃԱՀՈՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՃԱՀԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՃԱՀՈՒԿ, գ. Խումբ, ջոկ։ |
| ՃԱՂՃԱԽԻՔ, տե՛ս ՃԱՊԱՂԻՔ։ |
| ՃԱՂՃԱՂՈՒՏ, տե՛ս ՃԱԽՃԱԽՈՒՏ։ |
| ՃԱՂՃԱՄԱՀ, գ. Կիսամեռ վիճակ։ |
| ՃԱՂՊԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ճապկօրէն այս ու այն կողմ թեքուել, մարմնով ծռմռուել։ (հմմտ. ՃԱՊԱՏԵԼ)։ |
| ՃԱՃԱՆԱՒՈՒԽՏ, տե՛ս ՃԱՃԱՆՉԱՆԱՒՈՒԽՏ։ |
| ՃԱՃԱՆՉ, ի, ից, գ. 1. Շող, ցոլք, լոյսի նշոյլ։ 2. Փայլ, շողշողիւն։ 3. Ճառագայթ։ |
| ՃԱՃԱՆՉԱԳԵՂ, ա. Գեղեցիկ ճաճանչներով, գեղեցկաճաճանչ, պայծառափայլ։ |
| ՃԱՃԱՆՉԱԶԱՐԴ, ա. Ճաճանչներով զարդարուած, ճաճանչներ արձակող։ |
| ՃԱՃԱՆՉԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճաճանչների մէկը միւսի հետ խառնուելը։ |
| ՃԱՃԱՆՉԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՃԱՃԱՆՉԵԼ։ |
| ՃԱՃԱՆՉԱՆԱՒՈՒԽՏ, ա. Բազմագոյն, գոյնզգոյն, զանազան գոյներով փայլփլող։ |
| ՃԱՃԱՆՉԱՏԵՍԱԿ, ՃԱՃԱՆՉԱՏԵՍԱԿԱՆ, ա. Ճաճանչները տեսնող (աչք)։ |
| ՃԱՃԱՆՉԱՒԷՏ, տե՛ս ՃԱՃԱՆՉԵՂ։ |
| ՃԱՃԱՆՉԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Ճաճանչներ ունեցող՝ արձակող, շողշողուն, փայլփլուն, պայծառ։ |
| ՃԱՃԱՆՉԱՒՈՒԽՏ, տե՛ս ՃԱՃԱՆՉԱՆԱՒՈՒԽՏ։ |
| ՃԱՃԱՆՉԵԼ, եցի, չ. Ճաճանչներ արձակել, ճառագայթել, շողշողալ, փայլել։ |
| ՃԱՃԱՆՉԵՂ, ա. Շատ ճաճանչներ ունեցող՝ արձակող, բազմաճաճանչ, ճաճանչաւէտ։ |
| ՃԱՃԱՆՉԵՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ճաճանչեղ։ |
| ՃԱՄԱՐՏԱԿԵԼ, ն. Մեծաբանել, ճոռոմաբանել, մեծ-մեծ խօսել։ |
| ՃԱՄԲԱՐ, ջամբար (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Բանակ, բանակատեղի։ 2. Վարսակալ (գլխի մազերի զարդարուն կապ)։ Մեծացուցանէ ահագին պատուօք ի ճամբար ականակապ եւ ի գումարտակ (Սեբ., ԻԶ, 66)։ |
| ՃԱՄԿԱՒՈՐ, ա. Վրան ճամուկներ ունեցող, ճամուկներով զարդարուած։ |
| ՃԱՄՈՒԿ, (պհլ.), մկի, կաց, գ. 1. Զգեստի վրայ գեղեցիկ զարդակար, ոսկեթել ժապաւէն։ 2. Պաճուճուած՝ զարդարուած իր, պաճուճապատանք։ 3. Գունաւոր նկար՝ պատկեր։ |
| ՃԱՅ, ի, ից, գ. (կենդբ.) 1. Որորների ընտանիքին պատկանող թռչուն. որոր (Larus)։ 2. Ագռաւների ընտանիքին պատկանող թռչուն. եղջերուկ (Corvus monedula)։ 3. Արագիլ (Ciconia)։ |
| ՃԱՅԹԵԼ, եցի, չ. 1. Դղրդիւնով խորտակուել՝ քանդուել՝ ճեղքուել։ 2. Ճայթիւն արձակել, պայթել, որոտալ, տրաքել, շառաչել, ուժեղ կերպով հնչել։ 3. Ուրախութիւնից ցատկոտել՝ թռչկոտել՝ դուրս թռչել։ |
| ՃԱՅԹԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ճայթել տալ, որոտագին հնչեցնել։ |
| ՃԱՅԹԻՒՆ, գ. Պայթելու՝ որոտի եւն ուժգին ձայն, պայթիւն, շառաչիւն։ |
| ՃԱՅԹԻՔ, գ. Աղմկալից ծափահարութիւն։ |
| ՃԱՅԹՈՒՄՆ, թման, գ. Ճայթիւն, ճայթելը, ճայթեցնելը։ |
| ՃԱՅԹՌՈՒՄՆ, թռման, գ. Լոյս արձակելը, փայլատակելը։ |
| ՃԱՅԻԿ, տե՛ս ՃԱԿ։ |
| ՃԱՅՂ, գ. Ջրի յատակին նստած տղմախառն ցեխ։ |
| ՃԱՅՐՈՏԵԼ, եցի, ն. ՃԱՅՐՈՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Աչքերը շլացնել՝ մթնեցնել, տեսողութիւնը թուլացնել, բլշակնել տալ։ |
| ՃԱՅՐՈՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Տեսողութեան թուլացում՝ տկարութիւն, աչքի բորբոքում, բլշակնութիւն։ |
| ՃԱՆԱՉԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ճանաչող, ճանաչել տուող, ճանաչելի, ծանօթ։ |
| ՃԱՆԱՉԵԼ, ծանեայ, ծանի՛ր, ծանուցեալ (հանդիպում է նաեւ ՃԱՆԱՉԵԱԼ ձեւով), ն. 1. Իմանալ, թէ ով է կամ ինչ է։ 2. Իրազեկ՝ տեղեակ լինել։ 3. Հասկանալ, գլխի ընկնել։ 4. Գիտակցել, խորապէս զգալ։ 5. Իրողութիւնը հաստատել, ընդունել մի բանի ճշմարտութիւնը։ 6. Հռչակաւոր՝ նշանաւոր լինել։ |
| ՃԱՆԱՉԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Որ կարելի է կամ պէտք է ճանաչել, ծանօթ։ |
| ՃԱՆԱՉԵՆԱԼ, ն. Ճանաչել, ծանօթ լինել, գիտենալ։ |
| ՃԱՆԱՉԻՉ, չչի, չաց, ա. գ. Որ ճանաչում է, ճանաչող։ |
| ՃԱՆԱՉՈՂԱԲԱՐ, մ. Ճանաչելով, գիտենալով, գիտակցաբար։ |
| ՃԱՆԱՉՈՂՈՒԹԻՒՆ, ՃԱՆԱՉՈՒՄՆ, չման, գ. Ճանաչելը, ճանաչելու յատկութիւնը՝ ունակութիւնը, իմացութիւն։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀ, ի, աց, գ. 1. Գետնի վրայ անցուդարձի համար բացուած ուղի՝ արահետ։ 2. Անցման տեղ, անցում։ 3. Անցած կամ անցնելիք տարածութիւնը։ 4. Ընթացքի ուղղութիւնը։ 5. փխբ. Կեանք, ապրելակերպ, կենցաղավարութիւն։ 6. փխբ. Մի բանի հասնելու միջոց՝ եղանակ։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀԱԳՆԱՑ, ա. Ճանապարհ գնացող, ճանապարհորդող։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀԱԳՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճանապարհ գնալը, ճանապարհորդութիւն։ 2. Գնալու ճանապարհ։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀԱԿԻՑ, կցի, ցաց, գ. ա. Մէկի ուղեւորութեան ընկեր, ուղեկից։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀԱԿԻՑՔ, կցաց, գ. Երկու կամ աւելի ճանապարհների միացման՝ միաւորման տեղը, ուղեկիցք։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ճանապարհակից լինել, մէկին ուղեկից դառնալ, ուղեկցել։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճանապարհակցելը, ուղեկցութիւն։ 2. Զուգընթացութիւն, միաբանութիւն։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՅՆ, մ. Ճանապարհին, ճանապարհի վրայ. ճանապարհ գնալիս։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՑՈՅՑ, ա. Ճանապարհ ցոյց տուող, ուղեցոյց, առաջնորդ։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀԵՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճանապարհ գնալը, ճանապարհագնացութիւն, ճանապարհորդութիւն, ուղեւորութիւն։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴ, ի, աց, գ. ա. Ճանապարհ գնացող, ճամփորդ, ուղեւոր։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ճանապարհորդին կամ ճանապարհորդութեան յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Արտաքին, դրսի։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճանապարհորդութիւն, ընթացք։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴԱԿԻՑ, տե՛ս ՃԱՆԱՊԱՐՀԱԿԻՑ։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴԱԿՑԵԼ, եցի, չ. Միասին ճանապարհ գնալ, ճանապարհորդակից լինել։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Որոշ տարածութիւն անցնել՝ գնալ, ճանապարհ ընկնել, ճանապարհուել, ուղեւորուել, մեկնել, գնալ՝ առաջ շարժուել։ |
| ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճանապարհորդելը, ուղեւորութիւն։ |
| ՃԱՆԲԱԿ, գ. (բսբ.) Կծու եւ հոտաւէտ ծաղիկներով խնկաբեր բոյս (Michelia champaca)։ |
| ՃԱՆԲԱՐ, տե՛ս ՃԱՄԲԱՐ։ |
| ՃԱՆԳ, տե՛ս ՃԱՆԿ։ |
| ՃԱՆԴԱՆ, (պրսկ.), գ. (բսբ.) Սանտալազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. սանտալենի, ճանդալ (Santalum)։ |
| ՃԱՆԿ, կամ ՃԱՆԳ (պրսկ.), ի, աց, գ. 1. Երկաթեայ կեռ, սուր եւ կեռ ծայրով երկաթ։ 2. Թռչունի կամ գազանի մագիլ, ճիրան։ |
| ՃԱՆՃ, կամ ՃԱՆՋ, ի, ից կամ ոյ, ոց, գ. (կենդբ.) Երկթեւանիների կարգին պատկանող միջատ (Musca)։ |
| ՃԱՆՃԱՃԵՐՄԱԿ, տե՛ս ՃԱՆՃԿԷՆ։ |
| ՃԱՆՃԵԱՆ, ենոյ, գ. յոգն. Ճանճերի բազմութիւն, ճանճեր։ |
| ՃԱՆՃԻԿ, գ. 1. Փոքր ճանճ։ 2. Կուռքի անուն՝ մեծ ճանճի նման, որին պաշտում էին որպէս ճանճերի աստուած։ |
| ՃԱՆՃԻՒՌՆ1, գ. Ճանճերի բազմութիւն՝ խումբ, ճանճեր։ |
| ՃԱՆՃԻՒՌՆ2, գ. Երկաթեայ ճանկ՝ կեռ, որով կրակի վրայից կաթսան վերցնում են. ակիշ։ |
| ՃԱՆՃԿԷՆ, ա. Սպիտակ, բայց վրան ճանճի նման սեւ բծեր ունեցող. ճանճաճերմակ։ |
| ՃԱՆՋ, տե՛ս ՃԱՆՃ։ |
| ՃԱՇ, (պհլ.), ոյ, ոց, գ. 1. Կէսօրին ուտելու կերակուր։ 2. Ճաշկերոյթ, կոչունք։ |
| ՃԱՇԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. գ. 1. Սեղան պատրաստող՝ բացող, ճաշ տուող, ճաշի հրաւիրող, կոչնատէր։ 2. Ճաշ ուտող, ճաշի հրաւիրուած։ |
| ՃԱՇԱԺԱՄ, ու, գ. Ճաշի՝ ճաշելու ժամանակը, կէսօր։ |
| ՃԱՇԱԿ, (պհլ.), ի, աց, 1. Կերակրի եւ ըմպելիքի համի տպաւորութիւնը, համ։ 2. Ընդհանրապէս կերակուր, ըմպելիք։ 3. նման. Մի բանի համն ու հոտն առնելը, համը տեսնելը՝ փորձելը, ճաշակում, համտես։ 4. Գաւաթ, բաժակ, ընդհանրապէս անօթ, որի մէջ հեղուկ են պահում՝ լցնում կամ որով հեղուկ են չափում։ |
| ՃԱՇԱԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ճաշակելիքին եւ ճաշակման յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՃԱՇԱԿԱԿԻՑ, տե՛ս ՃԱՇԱԿԻՑ։ |
| ՃԱՇԱԿԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Ճաշակելու՝ համն առնելու զգայարան, ճաշակելիք, բերան, քիմք։ |
| ՃԱՇԱԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճաշակելիք։ 2. Ճաշակ, ճաշակում, ճաշակելը։ |
| ՃԱՇԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Ուտելիքի եւ ըմպելիքի համն առնել, համտես անել։ 2. Ուտել կամ խմել։ 3. նման. Մի բանի համը եւ հոտն առնել, վայելելով կամ փորձելով զգալ՝ իմանալ՝ հասկանալ։ |
| ՃԱՇԱԿԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Ինչ որ կարելի է կամ պէտք է ճաշակել, ուտելի։ 2. Ճաշակող, ուտող։ |
| ՃԱՇԱԿԵԼԻՔ, լեաց, գ. 1. Հինգ զգայարաններից մէկը, որով ճաշակում են՝ համն առնում։ 2. Ճաշակելու՝ համն առնելու զգացողութիւն։ |
| ՃԱՇԱԿԵԼՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՃԱՇԱԿԵԼԻՔ։ |
| ՃԱՇԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ճաշակել տալ, կերակրել, խմեցնել։ |
| ՃԱՇԱԿԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ ճաշակել է տալիս, փխբ. պատճառ, առիթ։ |
| ՃԱՇԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. գ. Միասին ճաշող, սեղանակից։ |
| ՃԱՇԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. 1. Ճաշակելը, ճաշակուելը, ճաշակ։ 2. Ճաշակելի բան։ |
| ՃԱՇԱՏԵՂ, ՃԱՇԱՏՈՒՆ, ՃԱՇԱՐԱՆ, գ. Ճաշելու տեղ, սեղանատուն։ |
| ՃԱՇԵԼ, եցի, ն. չ. Ճաշ ուտել, ճաշի կերակուրն ուտել։ |
| ՃԱՇՈՅ ԺԱՄ, տե՛ս ՃԱՇ-ի տակ։ |
| ՃԱՊԱՂ, ի, ից, ա. 1. Ծաւալուած, տարածուած։ 2. գ. Ծաւալում, ծաւալուելը։ |
| ՃԱՊԱՂԱԿԱՆ, ա. Ցրուած, ցիրուցան եղած։ Որք երթային ժողովել զզօրն ճապաղական (Սեբ., Խ, 11Օ)։ |
| ՃԱՊԱՂԵԼ, եցի, ն. 1. Ծաւալել, սփռել, ցրել, շաղ տալ։ 2. եցայ, չ. Սփռուել, ցրիւ գալ, այս ու այն կողմը տարածուել։ |
| ՃԱՊԱՂԻՔ, ղեաց, գ. Հեղում, հոսում, յորդում։ |
| ՃԱՊԱՂՈՒԱԾ, ի, գ. Ցրուած՝ ցիրուցան եղած բան։ Ժողովեցին ապա եւ զօրն Պարսից ի ճապաղուածէ գանձուցն ոչ սակաւ իրս (Սեբէոս, Թ, էջ 41)։ |
| ՃԱՊԱՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Ճապաղելը, ճապաղուելը։ |
| ՃԱՊԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Գալարուել, փաթաթուել։ |
| ՃԱՊՈՒԿ, (պհլ.), ա. 1. Դիւրաթեք, գալարուող, ճկուն։ 2. Արագաշարժ, ճարպիկ, ժիր։ |
| ՃԱՌ, ի, ից, գ. 1. Հռետորական կանոններով կազմուած խօսք՝ բանաւոր կամ գրաւոր։ 2. Ընդհանրապէս՝ ասուած բան, ասացուած, խօսք, բառ։ 3. Երկար խօսք՝ զրոյց, պատմութիւն։ 4. Գովեստի՝ փառաբանութեան խօսք, ներբող։ 5. Քարոզ։ 6. Խօսքի իմաստը՝ բուն միտքը, մեկնութիւն։ 7. Բառի նշանակութիւն։ 8. Գրուածքի բաժանում, գլուխ։ 9. Նկարագրութիւն։ |
| ՃԱՌԱԲԱՐ, մ. Ճառի ձեւով, մեկնաբանելով, բացատրելով։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹ, ի, ից, Լոյսի շող, ճաճանչ, նշոյլ, ցոլք, փայլ։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱԲԱՐ, մ. Ինչպէս ճառագայթ, ճառագայթի պէս։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱԲԵՐ, ա. Ճառագայթներ կրող, ճառագայթաւոր։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Դնել, որպէսզի լուսատու լինի՝ լոյսը ծագեցնի։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱԶԱՐԴ, ՃԱՌԱԳԱՅԹԱԶԱՐԴԵԱԼ, ա. Ճառագայթներով զարդարուած, լուսազարդ։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱԶԳԵԱՑ, տե՛ս ԼՈՒՍԱԶԳԵԱՑ։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱԼՈՅՍ, ա. Ճառագայթներով լուսաւորուած, լուսաճաճանչ։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱԿԵՐՊԵԼ, եցի, ն. Ճառագայթակերպ՝ ճառագայթի նման դարձնել, լուսազարդել։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՁԵՒ, ի, ից, ա. 1. Ճառագայթի ձեւ՝ տեսք՝ նմանութիւն ունեցող, լուսատեսակ։ 2. Լուսաւոր, պայծառ։ 3. նման. Անուաձեւ։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՁԵՒԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ճառագայթաձեւ, շատ պայծառ՝ լուսաւոր, պայծառափայլ։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՁԻԳ, ա. Ճառագայթներ ձգող՝ արձակող, լուսասփիւռ։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՅԵՂՑ, ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՅԻՂՑ, ա. Ճառագայթներով լցուած, լոյսով լի, յորդալոյս, բազմանշոյլ։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ճառագայթներով զարդարուել, լուսաւորուել։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՆՇՈՅԼ, ա. Ճառագայթներ արձակող, լուսանշոյլ, պայծառափայլ, շողշողացնող, փայլփլող։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՋԱՀ, ա. Ճառագայթներ արձակող ջահի նման, լուսափայլ։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՏԵՍ, ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՏԵՍԻԼ, ա. Ճառագայթի նման, ճառագայթաձեւ, լուսատեսակ։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՐՁԱԿ, ա. Ճառագայթներ արձակող, ճառագայթող։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՃԱՌԱԳԱՅԹԵԼ։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՒԷՏ, ա. Ճառագայթներով ողողուած՝ լի, լուսապայծառ, լուսալիր։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Ճառագայթներ ունեցող՝ արձակող, լուսափայլ, շողշողուն, փայլփլող։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՓԱՅԼ, ա. Ճառագայթներով փայլող, ճառագայթներ արձակող, ճառագայթող։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՓԱՅԼԵԼ, եցի, չ. Ճառագայթներով փայլել, ճառագայթներ արձակել։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹԵԼ, եցի, ն. 1. Իրենից իբրեւ ճառագայթ արձակել՝ բխեցնել։ 2. Իր ճառագայթներով լուսաւորել։ |
| ՃԱՌԱԳԱՅԹՈՒՄՆ, թման, գ. Ճառագայթ, լոյս, փայլ։ |
| ՃԱՌԱԳԻՐ, ա. Ճառագրուած, գրուած։ |
| ՃԱՌԱԳԼՈՒԽ, գլխոյ, գ. Ճառի գլուխը, խօսքի սկիզբը։ |
| ՃԱՌԱԳՐԵԼ, եցի, ն. 1. Ճառի ձեւով գրել, ճոխ խօսքերով նկարագրել՝ պատմել։ 2. Ընդհանրապէս՝ գրել, գրի առնել, արձանագրել։ |
| ՃԱՌԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճառի ձեւով գրութիւն, գրուածք, գիրք։ |
| ՃԱՌԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ճառին յատուկ՝ վերաբերող, ճառուած, ճառելի։ |
| ՃԱՌԱԿՑԵԼ, եցի, չ. Միասին ճառել, ճառին՝ պատմութեանը մասնակցել։ |
| ՃԱՌԱՍԱՑ, ա. 1. Ճառ ասող, ճառախօս։ 2. Մեծ-մեծ խօսող, ճոռոմաբանող, զրախօս։ |
| ՃԱՌԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ասուած ճառը, ճառ, խօսք։ |
| ՃԱՌԱՏԵԼ, եցի, ն. չ. Մեծ-մեծ խօսել, ճոռոմաբանել, շաղակրատել, շաղփաղփել։ |
| ՃԱՌԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Ճառ ասել, ճառախօսել։ 2. Ասել, պատմել, նկարագրել, տեղեկացնել, հռչակել։ |
| ՃԱՐ, (պհլ.), գ. 1. Հնարք, միջոց։ 2. Օգնութիւն։ 3. Դեղ, դարման։ |
| ՃԱՐԱԿ, (պհլ.), ի, աց եւ ոյ, ոց, գ. 1. Անասունների կեր, դարման, խոտ։ 2. Կերակուր, ուտելիք։ 3. Արօտ, արօտատեղ։ 4. Բնակութեան տեղ։ 5. փխբ. Նիւթ, որ սպառւում է՝ վերանում է՝ այրւում է՝ կերակուր է դառնում։ 6. տե՛ս ՃԱՐ։ |
| ՃԱՐԱԿԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Միասին ճարակող՝ արածող, արօտակից։ |
| ՃԱՐԱԿԱՇԱՏ, ա. Բաւական ճարակ (1) պարունակող, փարթամ արօտ ունեցող։ |
| ՃԱՐԱԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. 1. Խոտով սնուող՝ կերակրուող, խոտաճարակ, խոտաբուտ։ 2. Խոտակեր՝ արածող անասուն, դաշտերում ճարակող թռչուն։ |
| ՃԱՐԱԿԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. հբ. 1. Արածեցնել, կերակրել, սնել։ 2. Ուտել, արածել։ 3. Դարմանել կերակրով՝ դեղերով։ 4. փխբ. Տարածուել, ծաւալուել, սփռուել։ 5. փխբ. Սպառել, ոչնչացնել։ |
| ՃԱՐԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ճարակել տալ, սնուցել, կերակրել, դարմանել։ |
| ՃԱՐԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. Ճարակելը, ճարակուելը։ |
| ՃԱՐԻՄԱՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀՆԱՐԻՄԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՃԱՐՃԱՏԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Ճարճատիւն հանել՝ արձակել (ճեղքուելիս, կոտրուելիս, այրուելիս եւն)։ |
| ՃԱՐՃԱՏԻՒՆ, ՃԱՐՃԱՏՈՒՄՆ, գ. Ճարճատելը, ճարճատելու ձայնը, որ լսւում է պրկելիս՝ կոտրուելիս՝ այրուելիս եւն։ |
| ՃԱՐՄԱՆԴ, ճարամանդ, գ. Կեռ, որ մտնելով օղի մէջ՝ կցում է մի իրը միւսին։ |
| ՃԱՐՊ, (պհլ.), ոյ, նաեւ ի, գ. 1. Մսի իւղ, մանաւանդ՝ մարդու եւ կենդանիների քաղիրթի եւ երիկամների շուրջ գոյացող իւղային շերտ, ճրագու։ 2. Պարարտութիւն։ 3. նման. Ձէթ։ 4. ա. Ճարպաւոր, պարարտ, գէր։ |
| ՃԱՐՊԱՊԱՐԱՐՏ, ա. Ճարպով՝ իւղով՝ ձէթով պարարտացած, ճարպը շատ։ |
| ՃԱՐՊԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. Առատ ճարպ պարունակող, ճարպով լի։ |
| ՃԱՐՊՈՎԻՆ, մ. Ճարպով հանդերձ, ճարպը հետը։ |
| ՃԱՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Պարարտութիւն։ |
| ՃԱՐՏԱՍԱՆ, ի, աց, գ. 1. Ճարտար խօսող, պերճախօս, հռետոր։ 2. Սոփեստ, իմաստակ։ 3. ա. Ճարտասանական։ |
| ՃԱՐՏԱՍԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ճարտասանին եւ ճարտասանութեան յատուկ՝ վերաբերող, հռետորական։ 2. Սոփեստական, իմաստակական։ |
| ՃԱՐՏԱՍԱՆԵԼ, եցի, չ. Ճարտասանի պէս՝ ճարտար ու պերճ խօսել, ատենաբանել։ |
| ՃԱՐՏԱՍԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճարտասան լինելը, ճարտար խօսելը, ճարտարախօսութիւն, պերճախօսութիւն։ 2. Ճարտասանական արուեստ, հռետորութիւն։ |
| ՃԱՐՏԱՐ, ի, աց, ա. գ. 1. Հմուտ, վարժ, ճարպիկ։ 2. Վարպետօրէն կատարուած։ 3. Կառուցող, շինարար, ստեղծագործ (անձ)։ 4. Զանազան արհեստների հմուտ վարպետ, հնարագէտ արհեստաւոր։ 5. Բանաստեղծ, քերթող։ 6. Իմաստակ։ 7. մ. Լաւ, հմտօրէն, յաջող կերպով։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԲԱՆ, տե՛ս ՃԱՐՏԱՐԱԽՕՍ։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԲԱՆԵԼ, տե՛ս ՃԱՐՏԱՐԱԽՕՍԵԼ։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՃԱՐՏԱՐԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԲԱՐ, մ. Ճարտար կերպով, ճարտարութեամբ, վարպետօրէն։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԳԷՏ, ա. Լաւատեղեակ, հմուտ, գիտակ։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ճարտար։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԳՈՐԾ, ա. 1. Ճարտար աշխատող։ 2. Ճարտարութեամբ շինուած։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԴԷՏ, ա. Լաւ դիտող, արթուն, զգոյշ։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԶԳԵՍՏԵԱԼ, ա. Լաւ զգեստաւորուած՝ հագնուած։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԼԵԶՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լեզուի ճարտարութիւն, ճարտար խօսելը։ 2. Զանազան լեզուներով խօսելը։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԽՕՍ, ա. գ. 1. Ճարտասան, հռետոր։ 2. Ճարտար խօսող, պերճախօս, պերճաբան։ 3. Ճարտարախօսական, ճարտար ասուած՝ խօսուած, պատիր։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԽՕՍԵԼ, եցի, ն. չ. Ճարտար խօսել, հաւաստաբանել, փաստաբանել։ 2. Իմաստակութիւն անել, իմաստակել, լեզու թափել։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճարտասանութիւն, հռետորութիւն։ 2. Ճարտար խօսելը, պերճախօսութիւն, քաղցրախօսութիւն։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԿ, ի, աց, ա. Ճարտար, վարպետ, արհեստի մէջ հմուտ։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱԿԱՆ, ՃԱՐՏԱՐԱԿԻ, ա. Ճարտարին յատուկ, ճարտարող։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՁԻԳ, ա. Ճարտարութեամբ ձգուած՝ նետուած կամ ձգող՝ նետող։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՄՏԵԼ, եցի, չ. Ճարտար մտածողութիւն ունենալ, իմաստասիրել, տրամաբանել, իմաստնանալ։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ճարտար հնարքներ գտնել, հնարք գործ դնել, խելք բանեցնել, ջանալ։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՆԵՐԿԵԼ, եցի, ն. Ճարտարութեամբ՝ վարպետօրէն ներկել։ (Կղնկտ., Բ, 16)։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՆՔ, գ. Հնարանք։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏ, ի, աց, գ. ա. 1. Կառուցողների՝ շինարարների պետ՝ գլխաւոր։ 2. Արարչագործ (աստծու մասին)։ 3. Հմուտ վարպետ զանազան արհեստների (հիւսնութեան, դարբնութեան, որմնադրութեան, նաւաշինութեան եւն)։ 4. Հմուտ զանազան արուեստների եւ գիտութիւնների մէջ՝ բանաստեղծ, երաժիշտ, իմաստասէր եւն։ 5. Շատ ճարտար, իմաստուն։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԱՊԷՍ, մ. Ճարտար կերպով, վարպետօրէն։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԵԼ, եցի, ն. 1. Ճարտար արուեստով պատրաստել՝ ստեղծել՝ յօրինել՝ կազմել՝ հիմնել, մտածելով գտնել։ 2. փխբ. Դաւեր նիւթել, որոգայթներ լարել։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճարտար գործ՝ արհեստ՝ արուեստ, ճարտարութիւն։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՊԷՍ, տե՛ս ՃԱՐՏԱՐԱԲԱՐ։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՍԱԿԱՆ, ՃԱՐՏԱՐԱՍԱՆ, ա. Ճարտարախօս, ճարտասան։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՍԱՆԱԿԱՆ, ա. Ճարտարախօսական, ճարտասանական։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՍԱՆԵԼ, տե՛ս ՃԱՐՏԱՐԱԽՕՍԵԼ։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՍԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՃԱՐՏԱՐԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՃԱՐՏԱՐԱՍՈՅԶ, ա. Վարպետօրէն թաքցրած՝ հնարուած, հնարիմաց։ |
| ՃԱՐՏԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Ճարտարութեամբ հնարել՝ յօրինել, վարպետութիւն բանեցնել, իմաստակութիւն անել, խելքին զոռ տալ, փիլիսոփայել։ 2. փխբ. Դաւեր նիւթել, որոգայթներ լարել, դաւադրութիւն սարքել։ |
| ՃԱՐՏԱՐԻԿ, տե՛ս ՃԱՐՏԱՐԱԿ։ |
| ՃԱՐՏԱՐԻՄԱՑ, տե՛ս ՀՆԱՐԻՄԱՑ։ |
| ՃԱՐՏԱՐՄՏԵԼ, տե՛ս ՃԱՐՏԱՐԱՄՏԵԼ։ |
| ՃԱՐՏԱՐՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Հնարագիտութիւն, իմաստակութիւն։ |
| ՃԱՐՏԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճարտար՝ վարպետ լինելը. վարպետութիւն, հմտութիւն, արուեստ։ 2. Արհեստ։ 3. Ճարտար՝ հմուտ աշխատանք։ 4. Հնարք, հնարագիտութիւն։ 5. Խելք, տաղանդ, իմաստութիւն։ 6. Իմաստասիրութիւն, փիլիսոփայութիւն։ 7. Իմաստակութիւն։ |
| ՃԱՐՏՈՒԿ, (պհլ.), ա. Բաց մոխրագոյն, խայտագորշ (ձիու գոյնի մասին)։ |
| ՃԱՒԱԿ, գ. Արու զաւակ, տղայ, ուստր։ |
| ՃԱՒԱԿԵԹ, գ. Աղջիկ, դուստր։ |
| ՃԳՆԱԶԳԵԱՑ, ՃԳՆԱԶԳԵՍՏ, ՃԳՆԱԶԳԵՑԻԿ, ա. (կրօն.) Ճգնութեան նուիրուած, իրեն ճգնութեան տուած, ճգնութիւն յանձն առած, ճգնող։ |
| ՃԳՆԱԶԳԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճգնազգեաց լինելը, ճգնութիւն, նահատակութիւն։ |
| ՃԳՆԱԽՈՆՋ, ա. Ճգնութիւնից խոնջացած, շատ ճգնող, անխոնջ։ |
| ՃԳՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Որտեղ կայ ճիգ՝ մրցութիւն՝ ուժերի լարում։ 2. (կրօն.) Ճգնողական, ճգնաւորական։ |
| ՃԳՆԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Ճիգերին մասնակից, միասին ճգնող՝ աշխատող՝ չարչարուող՝ պատերազմող։ |
| ՃԳՆԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Ճիգեր անել սիրող, զրկանքներն ու չարչարանքը համբերութեամբ կրող՝ տանող, համբերատար, համբերող։ |
| ՃԳՆԱՒՈՐ, ի, աց, գ. 1. (կրօն.) Միայնակեաց, մենակեաց։ 2. (կրօն.) Նահատակ, մարտիրոս։ 3. Սատանայի, աշխարհի չարիքների, գայթակղութիւնների դէմ կռուող։ 4. Ճիգ՝ ջանք թափող, ուժերը լարող՝ մրցող։ 5. ա. Ճգնաւորական, ճգնողական։ |
| ՃԳՆԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ ճգնող։ |
| ՃԳՆԱՒՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ճգնողական, ճգնական, որտեղ կայ ճգնութիւն՝ մրցութիւն՝ նահատակութիւն։ 2. (կրօն.) Ճգնաւորին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՃԳՆԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. (կրօն.) Ճգնաւոր դառնալ, ճգնել։ |
| ՃԳՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճգնաւոր լինելը, ճգնելը, ճգնութիւն, ժուժկալութիւն։ |
| ՃԳՆԵԼ1, եցի, ն. 1. Նեղել, ճնշել, նեղը գցել։ 2. Չարչարել, տանջել։ |
| ՃԳՆԵԼ2, (իմ), եցայ. չ. 1. Ճիգ՝ ջանք թափել, ուժերի լարումով աշխատել, ջանալ։ 2. Ճնշուել, նեղուել, չարչարուել, տառապել, տագնապել։ 3. Մրցել, նահատակուել։ 4. Ճգնաւորի կեանք վարել, կամաւոր կերպով նեղութիւններ՝ զրկանքներ յանձն առնել։ |
| ՃԳՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՃԳՆԵԼ։ |
| ՃԳՆՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ՃԳՆԱԿԱՆ, ՃԳՆԱՒՈՐԱԿԱՆ։ |
| ՃԳՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճիգ ու ջանք թափելը՝ գործադրելը, լարուած՝ ծանր աշխատանք։ 2. Նեղութիւն, չարչարանք, տառապանք, տագնապ, վտանգ։ 3. Մրցութիւն, նահատակութիւն (կռուի մէջ կամ հոգեւոր գործերում)։ 4. Ճգնաւորի կեանք վարելը, ճգնելը, մարմինը զրկանքների ենթարկելը։ |
| ՃԳՆՈՒՄՆ, նման, գ. Ճգնելը, ասպարէզում մրցելը։ |
| ՃԳՈՒՆՔ, տե՛ս ՃԻԳՆ։ |
| ՃԵՂ, ա. Ճաղատ, գլխի մազերը թափուած։ |
| ՃԵՂԱՆԱԿ, կամ ՃԵՂԵՆԱԿ, գ. Գլխի կամ զգեստի հիւսածոյ զարդ։ |
| ՃԵՂԵՆԱԿ, գ. Գլխի կամ զգեստի հիւսածոյ զարդ։ |
| ՃԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճաղատութիւն, գլխի ճաղատ տեղը։ |
| ՃԵՂՔԵԼ, եցի, եա՛, ՃԵՂՔՈՒԼ, քի, ճե՛ղք, ն. 1. Հերձել, կտրել, պատռել, ճղել։ 2. Երկու մասի բաժանել։ 3. Իրարից բաժանել, երկպառակել։ |
| ՃԵՃԵԿԵԱԼ, ա. Ճզմուած, ճմլուած, ճխլուած։ |
| ՃԵՄ1, (պրսկ.), ի, աց, գ. Շրջագայութիւն, ման գալը, պտոյտ, քայլուածք, ընթացք։ |
| ՃԵՄ2, ճմի, աց, տե՛ս ԿԵՄ։ |
| ՃԵՄԱԿԱՆ, ի, աց, ա. գ. Ճեմող, քայլող, ճեմելով՝ քայլելով դասախօսող (մակդիրը Արիստոտէլի եւ նրա փիլիսոփայական հայեացքներին հետեւողների՝ աշակերտների, որոնք ճեմելով էին դաս տալիս)։ |
| ՃԵՄԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Ճեմելու՝ զբօսնելու տեղ, ճեմելիք, զբօսարան։ 2. Աստծու բնակարան՝ տաճար՝ սրահ։ 3. Մասնաւորապէս՝ Աթէնքում այն զբօսավայրը, որտեղ Արիստոտէլը ճեմում էր եւ դասախօսում իր փիլիսոփայական հայեացքները։ 4. Արիստոտէլեան փիլիսոփայական դպրոց։ 5. Ընդհանրապէս՝ վարժարան, ուսումնարան։ |
| ՃԵՄԱՐԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Ընդարձակ յարկ, ճեմադահլիճ, ճեմասրահ, ճեմելիք։ |
| ՃԵՄԱՐԱՆՕՐԷՆ, մ. Ճեմարանի կամ արքունական սրահի պէս։ |
| ՃԵՄԱՒՈՐ, ա. Սիգալով՝ գեղեցկօրէն ճեմող կամ շքեղ հագնուող։ |
| ՃԵՄԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Հանդարտ՝ սիգալով քայլել, շրջել, շրջագայել, ման գալ, գնալ-գալ, զբօսնել։ 2. Շարժուել։ |
| ՃԵՄԵԼԻ, լիք, լեաց, լեօք, գ. 1. Ճեմելու տեղ, զբօսավայր, զբօսարան։ 2. Ճեմող։ 3. Ճեմ, ճեմելը, քայլուածք։ |
| ՃԵՄԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ճեմել տալ, շրջեցնել. յաղթանակով ման ածել։ |
| ՃԵՄԻՇ, (պրսկ.), գ. Արտաքնոց, զուգարան։ |
| ՃԵՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճեմելը, շրջագայութիւն, փխբ. զրուցատրութիւն։ |
| ՃԵՆԱԶՆ, զնի, նւոյ, ա. Չին, չինացի։ |
| ՃԵՆՃԵՐ, ի, աց կամ ից եւ ոյ, գ. 1. Խորովուող կամ եփուող մսից բարձրացող գոլորշի։ 2. Զոհի՝ այրուող մսի հոտը եւ ծուխը։ |
| ՃԵՆՃԵՐԱԼ, տե՛ս ՃԵՆՃԵՐԵԼ2։ |
| ՃԵՆՃԵՐԱԼԻՐ, ՃԵՆՃԵՐԱԼԻՑ, ա. Ճենճերով կամ զոհի ծխով լի՝ լեցուն՝ լցուած։ |
| ՃԵՆՃԵՐԱԿԱՆ, ա. Ճենճերին յատուկ, ճենճերի։ |
| ՃԵՆՃԵՐԵԼ1, եցի, ն. 1. Միսը խորովելով կամ եփելով ճենճեր բարձրացնել, խորովել։ 2. (կրօն.) Զոհել։ |
| ՃԵՆՃԵՐԵԼ2, եցի, չ. Ճանճի կամ մեղուի նման բզզալ՝ տզզալ։ |
| ՃԵՆՃԵՐՈՏԻԼ, տեալ, չ. Ծխոտուել, ճենճերի ծուխ՝ հոտ դիպչել։ |
| ՃԵՊ, ոյ, ով, կամ ի, աւ, կամ ի, ից, գ. 1. Աճապարանք, շտապելը, փութալը։ 2. Հարկադրանք, ստիպողականութիւն։ 3. Փոյթ, ջանք, ճիգ, հոգ։ |
| ՃԵՊԱՆՑՈՅՑ ՋՈՒՐՑ, տե՛ս ՀԵՂԵՂԱՏ։ |
| ՃԵՊԵԼ1, եցի, ն. 1. Շտապեցնել, փութացնել։ 2. Ստիպել, հարկադրել, տագնապի մատնել, նեղը գցել, նեղել։ |
| ՃԵՊԵԼ2, եցի եւ ՃԵՊԵԼ (իմ), եցայ, չ. 1. Աճապարել, շտապել, փութալ։ 2. Ստիպուել, հարկադրուել։ 3. Դիմել, ընթանալ։ 4. Փոյթ ունենալ, հոգ տանել, ճիգ գործադրել։ |
| ՃԵՊԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՃԵՊԵԼ1։ |
| ՃԵՊՈՒՄՆ, պման, գ. Աճապարանք, շտապելը. շտապեցնելը, ստիպում։ |
| ՃԵՏ, ի, ից, գ. Սերունդ, զարմ, ծնունդ, արու զաւակ, սերունդը շարունակող։ |
| ՃԵՐՄԱԿ, (պհլ.), ի, աց, ա. 1. Սպիտակ (ձիու գոյնի մասին)։ 2. գ. Սպիտակ ձի։ |
| ՃԵՐՄԱԿԱՁԻ, ա. Ճերմակ ձի հեծած կամ հեծնող։ Ճերմակաձին գինի արբցէ (Բուզ., Ե, 2)։ |
| ՃԵՒԵՂԻԿ, գ. Փոքր ճիւաղ։ |
| ՃԸՂՓԻՒՆ, տե՛ս ՃՂՓԻՒՆ։ |
| ՃԸՃԻ, տե՛ս ՃՃԻ։ |
| ՃԻԳՆ, ճգան, ճգունք, ճգանց, գ. Ճգնութիւն, նեղութիւն, դժուարութիւն, տագնապ, վիշտ, հոգս, ջանք։ |
| ՃԻԿ, գ. Թոյլ՝ կարճատեւ ձայն, ծպտուն։ |
| ՃԻՂՄ, ա. Դեռահաս, մատաղ, մանկական, երեխայական։ |
| ՃԻՃԻ, ճիճւոյ կամ ճիճոյ, տե՛ս ՃՃԻ։ |
| ՃԻՃՌՈՒՆՔ, գ. Ծիծառների ծվծվոց՝ ճռուողիւն։ Զճիճռունս ծիծառանցն լուիցեմք (Ոսկ. հռովմ., 341, ՀԱԲ)։ |
| ՃԻՇԴ, ճշդի, ա. մ. 1. Ուղիղ այնքան՝ որքան պէտք է լինի, ո՛չ աւել, ո՛չ պակաս. ճիշտ։ 2. գ. Ճշտութիւն։ |
| ՃԻՉ, ճչոյ, ով, ովք եւ ի, իւ, իւք կամ օք, գ. Կանչ, սուր եւ բարձր ձայն՝ աղաղակ՝ բացականչութիւն, մանաւանդ ողբի եւ լացի։ |
| ՃԻՉԵԼ, տե՛ս ՃՉԵԼ։ |
| ՃԻՊՈՒՌՆ, տե՛ս ՃՊՈՒՌՆ։ |
| ՃԻՊՌ, (վրաց.), ճպռի, աց, օք, գ. Բիժ, ժպուռ (աչքի)։ |
| ՃԻՌ, ճռի, ռաց եւ ոյ, գ. 1. Խաղողի սակաւահատ փոքրիկ ողկոյզ, ողկուզակ։ 2. Ձիթենու վրայ մնացած նուազ պտուղներ։ |
| ՃԻՏԱԿ, (պհլ.), գ. Վզիկ կախելու մարգարտաշար զարդ, մարգարտազարդ մանեակ, վզնոց։ |
| ՃԻՐԱՆ, ի, աց, նք եւ նունք, նանց, գ. 1. Կենդանիների եւ թռչունների սուր եւ կեռ եղունգ, մագիլ։ 2. Մարդու եղունգ։ |
| ՃԻՒԱՂ, ի, աց, գ. 1. Հրէշ, այլանդակ եւ խառնածին երեւակայական գազան։ 2. մ. Ճիւաղաբար, հրէշաւոր կերպով։ |
| ՃԻՒԱՂԱԲԱՐՈՅ, կամ ՃՈՒԱՂԱԲԱՐՈՅ, ա. Ճիւաղի բարք՝ բնաւորութիւն ունեցող, գազանաբարոյ, վայրենամիտ, անուսում։ |
| ՃԻՒԱՂԱԿԱՆ, կամ ՃՈՒԱՂԱԿԱՆ, ա. Ճիւաղին յատուկ՝ վերաբերող, այլանդակ, վայրենի։ |
| ՃԻՒԱՂԱՑԵԱԼ, ա. Ճիւաղ դարձած, այլանդակուած։ |
| ՃԻՒԱՂԵԱԼ, ա. Խարխլուած, քայքայուած, ճաքճքուած, փլփլած (առաստաղի գերանների մասին)։ |
| ՃԻՒԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճիւաղի յատկութիւն, վայրենութիւն, այլանդակութիւն։ |
| ՃԻՒՂ, ոյ, գ. 1. Ծառի՝ թփի ոստ։ 2. փխբ. Որեւէ բանի ճիւղաւորուող մաս՝ հատուած։ |
| ՃԻՔ, ճիոց, գ. յոգն. Ճճիներ, որդեր։ |
| ՃԻՕՐԷՆ, ա. Լորձնոտ։ |
| ՃԿՈՅԹ, (կովկասեան փոխառութիւն), ճկութի, թաւ, գ. Ձեռքի եւ ոտքի ամենափոքր մատը։ |
| ՃՂԵԼ, եցի, չ. Ձագերի նման ճռուողել։ |
| ՃՂՃԱՍԻՐՏ, տե՛ս ՃՂՃԻՄ (1)։ |
| ՃՂՃԻՄ, ա. 1. Փոքրոգի, մանրախնդիր։ 2. Կծծի, գծուծ, ժլատ, ագահ։ |
| ՃՂՃՂԿԷՆ, ա. Ճղճղուած, շատ ճիւղաւորումներով, բազմաճիւղ։ |
| ՃՂՃՄԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ծերութիւնից թօշնել, խորշոմել, զառամել։ |
| ՃՂՃՄՃԵԼ, (իմ), կամ ՃՂՄՃՄՃԵԼ (իմ), եցայ, չ. Ճղճիմ լինել տալու մէջ, ժլատութիւն անել, խնայել։ |
| ՃՂՓԻՒՆ, գ. Ծեծի՝ ձաղկանքի ձայն։ |
| ՃՂՓՈՒՄՆ, փման, գ. Ալիքների կամ ջրի ձայն, ճողփիւն։ |
| ՃՃԵԿԵՐ, ա. Ճիճուի կերած, որդերից վնասուած, որդնակեր։ |
| ՃՃԻ, ճճուոյ կամ ճճոյ, ճճիք, ճճեաց, գ. 1. Ճիճու, որդ։ 2. Զեռուն, սողուն։ |
| ՃՃՈՒԵԼ, եցի, չ. Թռչունի ձայներ հանել՝ արձակել (կախարդների մասին)։ (Ոսկ. ես., 106, ՀԱԲ)։ |
| ՃՃՈՒՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճռուողելը, ճռուողիւն։ |
| ՃՄԼԵԼ, եցի, ն. 1. Ճզմել, ճխլել, տրորել։ 2. փխբ. Նեղել, սեղմել, ճնշել։ 3. փխբ. Սիրտը վառել, տոչորել, մորմոքել։ |
| ՃՄԼԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Սիրտը ճմլել տալ՝ ցաւեցնել, մորմոքեցնել, կսկծացնել, վրդովել։ |
| ՃՆՃՂԿԵԼԻ, ա. Ճնճղուկի ձայն հանող, ծվծվացող, ծվծվան։ |
| ՃՆՃՂՈՒԿ, ղկի, կաց, նաեւ կան, կանց, գ. (կենդբ.) Ճնճղուկազգիների կարգի սարեակների ընտանիքին պատկանող թռչուն. ծիտ (Passer)։ |
| ՃՆՃՈՒՈՂ, ի, աց, ա. Ճռուողող, ծվծվացող, ծլվլացող։ |
| ՃՆՇԵԼ, եցի, ն. 1. Սեղմել, հուպ տալ։ 2. Մզել, քամել։ 2. փխբ. Զսպել, հնազանդեցնել։ 4. փխբ. Նեղել, նեղը գցել, չարչարել։ |
| ՃՆՇԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՃՆՇԵԼ։ |
| ՃՆՇՈՒԹԻՒՆ, ՃՆՇՈՒՄՆ, շման, գ. Ճնշելը, ճնշուելը։ |
| ՃՆՉԱՆՈՒՆՔ, գ. (կզմխս.) Արգանդ, զաւակատուն։ |
| ՃՇԳՐԻՏ, գրտի, ա. 1. Ստոյգ, ճշմարիտ, հաւաստի, իրական։ 2. Ճիշտ, յար եւ նման, իսկականին համապատասխան։ 3. մ. տե՛ս ՃՇԳՐՏԻՒ։ |
| ՃՇԳՐՏԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. չ. Ճշգրիտ՝ ստոյգ խօսել կամ գրել, ճշմարիտ պատմել։ |
| ՃՇԳՐՏԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճշգրիտ՝ ստոյգ խօսելը կամ գրելը, խօսքի ստուգութիւն, հաւաստի պատմութիւն։ |
| ՃՇԳՐՏԱԲԱՐ, մ. Ճշգրիտ կերպով։ |
| ՃՇԳՐՏԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. մ. Աւելի ճշգրիտ։ |
| ՃՇԳՐՏԱԳՈՐԾ, ա. Ճշգրտօրէն՝ յար եւ նման գործող՝ գործուած, անվրէպ, ճշգրիտ, ճիշտ։ |
| ՃՇԳՐՏԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Յար եւ նման՝ իսկականին համապատասխան գործել, ճշգրտօրէն նկարել։ |
| ՃՇԳՐՏԱՀԱՆ, ի, ից, ա. Պատկերը ճիշտ հանող, ճշգրտօրէն նկարող։ |
| ՃՇԳՐՏԱՊԱՏՈՒՄ, ա. մ. 1. Ճշգրիտ գրող՝ պատմող։ 2. Ճշգրիտ գրուած՝ պատմուած. հաւաստի, ստոյգ։ 3. Ճշգրտօրէն պատմելով։ |
| ՃՇԳՐՏԱՊԷՍ, մ. Ճշգրիտ կերպով, ճշգրտօրէն, ստուգապէս։ |
| ՃՇԳՐՏԱՏԵՍԻԼ, ա. Ճիշտ նոյն տեսքը՝ կերպարանքն ունեցող, յար եւ նման։ |
| ՃՇԳՐՏԱՔԱՏԱԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ճշգրտօրէն նմանուել, յար եւ նման լինել։ |
| ՃՇԳՐՏԵԼ, եցի, ն. Ստուգել, ճշգրտութիւնը՝ իսկութիւնը պարզել՝ հաստատել, զննելով՝ քննելով իմանալ՝ տեղեկանալ, հաւաստի դարձնել, վաւերացնել։ |
| ՃՇԳՐՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ճշգրտօրէն նմանեցնել, յար եւ նման դարձնել։ |
| ՃՇԳՐՏԻՒ, մ. Ճշգրիտ՝ հաւաստի կերպով, ճշգրտօրէն, հաստատապէս, ստուգապէս, իսկապէս։ |
| ՃՇԳՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճշգրիտ լինելը, ստուգութիւն, իսկութիւն, հաւաստիք։ 2. Իսկականին համապատասխան՝ յար եւ նման լինելը։ |
| ՃՇԴԱՊԱՀԱՆՋ, ա. Ճշտօրէն պահանջող՝ պահանջուած, խստապահանջ։ |
| ՃՇԴԱՎԱՃԱՌ, ա. Ճիշտ չափով՝ ժլատութեամբ կշռելով վաճառող։ |
| ՃՇԴԵԼ, եցի, ն. 1. Ճիշտ չափով՝ խնայողութեամբ՝ ժլատութեամբ տալ կամ վաճառել, խնայել, պինդ պահել ունեցածը։ 2. Ստուգել, ճշգրտել։ |
| ՃՇԴԻՒ, ՃՇԴՈՎ, մ. Ճիշտ կերպով, ճշտութեամբ, ճշտօրէն։ 2. Ճիշտ չափով, հաշուով, խնայելով, խնայողաբար։ 3. ա. Անաչառ, խիստ։ |
| ՃՇԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճիշտ լինելը, ճշգրտութիւն, ստուգութիւն։ 2. Խնայողութիւն, ժլատութիւն, կծծիութիւն։ |
| ՃՇՄԱՐԻՏ, րտի, տից եւ տաց, ա. 1. Ոչ սուտ, ճիշտ, ուղիղ, ստոյգ, հաւաստի, իսկական, աներկբայ։ 2. Արդար, անկեղծ, շիտակ, աննենգ, հաւատարիմ, վստահելի, ճշմարտախօս։ 3. գ. յոգն. Ճշմարտութիւն, արդարութիւն, իսկութիւն։ 4. մ. Ճշմարիտ կերպով, ճշմարտապէս, ստուգապէս, իսկապէս, յիրաւի, արդարեւ, անշուշտ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԲԱՐ, տե՛ս ՃՇՄԱՐՏԱՊԷՍ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. մ. Աւելի ճշմարիտ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԳՈՐԾ, ա. Ճշմարիտը՝ արդարութիւն գործող, արդարագործ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԳՈՐԾԵԱԼ, ա. Ճշմարտագործ, կամ ճշմարիտ եւ արդար հանդիսացած։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Ճշմարիտը գրել, ստուգաբանել, մեկնել։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԴԱՏ, ա. Ճշմարիտ դատող՝ դատաստան անող, արդարադատ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԽՈՀ, ա. Ճշմարիտը խորհող՝ մտածող, ողջամիտ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԽՕՍ, ի, աց, ա. Ճշմարիտ՝ ուղիղ խօսող, ճշմարտութիւնն ասող՝ պատմող։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԽՕՍԵԼ, եցի կամ եցայ, չ. Ճշմարտախօս լինել, ճշմարիտը խօսել՝ ասել։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճշմարիտը խօսելը։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԿԱՆ, ի, աց, տե՛ս ՃՇՄԱՐԻՏ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԿԵՐՊ, ա. Ճշմարտանման, ճշմարիտ թուացող։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ՃՇՄԱՐՏԱԿՑԵԼ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԿՈՐՈՅՍ, ա. Ճշմարիտը կորցրած, մոլորութեան մէջ ընկած, մոլորուած։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱԿՑԵԼ, եցի, չ. Ճշմարտին զուգակից լինել, հաւասարապէս ճշմարիտ լինել։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՀԱՒԱՏ, ա. 1. Ճշմարիտ հաւատ ունեցող, ուղղահաւատ։ 2. Որի ճշմարտութեան կարելի է հաւատալ, հաւատարիմ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՀՈՍ, ա. Որից հոսում է ճշմարիտը կամ ճշմարտապէս հոսող՝ բխող։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՃԱՌ, տե՛ս ՃՇՄԱՐՏԱՊԱՏՈՒՄ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՊԱՇՏ, ա. (կրօն.) Ճշմարիտ հաւատի տէր։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճշմարտապատում լինելը, ճշմարիտը պատմելը։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՊԱՏՈՒՄ, պատմի, ից, ա. 1. Ճշմարիտ՝ ճշմարտութիւնը պատմող, որի պատմածը ճշմարտութիւն է։ 2. Ճշմարտութեամբ պատմուած, հաւաստի։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՊԷՍ, մ. Ճշմարիտ կերպով, հաստատապէս, ստուգապես, իսկապէս, յիրաւի, արդարեւ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Ճշմարտությունը սիրող, արդարասէր, ճշմարիտ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՍԻՐԱԲԱՐ, ՃՇՄԱՐՏԱՍԻՐԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ ճշմարտասէր, ճշմարտասիրութեամբ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճշմարտասէր լինելը, ճշմարտութիւնը սիրելը, արդարամտութիւն։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՍՈՅԶ, ա. Ճշմարտութիւնը թաքցնող՝ ծածկող, կեղծ ու պատիր։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՏԵԱՑ, ա. Ճշմարտութիւնը ատող։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՏԵՍ, ա. Ճշմարիտը տեսնող՝ ճանաչող, ճշմարտութեան տեղեակ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՏԵՍԻԼ, ՃՇՄԱՐՏԱՏԻՊ, ա. Ճշմարիտ տեսքով, անխաբ, ստոյգ, իրական, հաւաստի։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՃՇՄԱՐՏԵԼ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ ճշմարտում է՝ ջանում է ճշմարիտ ցոյց տալ՝ ներկայացնել։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՓԱՌՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՈՒՂՂԱՓԱՌՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՔԱՐՈԶ, ա. Ճշմարիտը քարոզող՝ հռչակող։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՔՆԻՆ, ա. Ճշմարիտը քննող կամ ստոյգ կերպով քննող՝ քննած։ |
| ՃՇՄԱՐՏԱՔՆՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճշմարտաքնին լինելը։ 2. Ճշմարիտ՝ ստոյգ քննութիւն, ճշմարտասիրութիւն։ |
| ՃՇՄԱՐՏԵԼ, եցի, ն. 1. Ստուգել, ճշգրտել, ճշմարիտը քննել եւ իմանալ։ 2. Ճշմարիտ լինելը ցոյց տալ՝ հաւաստել, հաստատել, յայտնել։ 3. Որպէս ճշմարտութիւն ներկայացնել։ 4. Ճշմարիտն ասել կամ գրել, ճիշտ ասել, ճշմարտախօսել։ |
| ՃՇՄԱՐՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՃՇՄԱՐՏԵԼ։ |
| ՃՇՄԱՐՏԻՒ, մ. Ճշմարտութեամբ, ճշմարտապէս, ստուգապէս, ճշգրտապէս, իսկապէս, յիրաւի, արդարեւ, իրօք, ճիշտ որ։ |
| ՃՇՄԱՐՏՈՌՈԳ, ա. Ճշմարտութեան ջրով ոռոգող կամ ոռոգուած, ճշմարտութեամբ լի։ |
| ՃՇՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճիշտ լինելը, ստուգութիւն, իսկութիւն։ 2. Ուղիղ՝ ճշմարիտ խօսք եւ գործ։ 3. Անկեղծութիւն, աննենգութիւն, հաւատարմութիւն։ 4. Արդարութիւն, արդար լինելը։ |
| ՃՇՄԱՐՏՈՒՍՈՅՑ, ա. Ճշմարիտը ուսուցանող, ճշմարտութեան ուսուցիչ։ |
| ՃՇՆԵԼ, եցի, ն. Ճնշել, սեղմել, հուպ տալ։ |
| ՃՈԽ, ի, ից կամ աց, ա. 1. Հարուստ, մեծատուն։ 2. Մեծ, հզօր, կարող, երեւելի։ 3. Փարթամ, շքեղ, պերճ։ 4. գ. Աւագ, իշխան, ազնուական։ |
| ՃՈԽԱԲԱՆ, ա. Խօսքի ճոխութիւն ունեցող, ճոխ լեզուով։ |
| ՃՈԽԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. 1. Ճոխ լեզուով՝ տիրաբար խօսել 2. Շատախօսել, խօսքը երկարացնել։ 3. Մեծ-մեծ խօսել, մեծաբանել։ |
| ՃՈԽԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճոխ լեզուով խօսք կամ գրութիւն, պերճաբանութիւն։ |
| ՃՈԽԱԲԱՐ, մ. Տիրաբար, ազատօրէն, ինքնիշխան կերպով։ |
| ՃՈԽԱԳՈՅՆ, ա. մ. 1. Աւելի ճոխ։ 2. Աւելի ճոխ՝ շքեղ՝ փառաւոր կերպով։ |
| ՃՈԽԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճոխ՝ երեւելի՝ փառաւոր գործ, մեծագործութիւն։ |
| ՃՈԽԱԶԳԻ, գւոյ, գեաց, ա. Իշխանական՝ ազնուական ծագում ունեցող, իշխանազուն, մեծատոհմ։ |
| ՃՈԽԱԿԱՆ, ի, աց, Ճոխ. որտեղ կայ ճոխութիւն։ |
| ՃՈԽԱՁԻՐ, ա. Առատաձիր, մեծապարգեւ։ |
| ՃՈԽԱՃԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճոխարար՝ իշխանաբար վարուելը, շռայլ ծախսեր անելը, փառասիրութիւն։ |
| ՃՈԽԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Տիրաբար՝ իշխանաբար վարուել, իշխանութիւն բանեցնել, ուժ գործադրել, բռնանալ։ 2. Պարծենալ, շփանալ։ 3. Ճոխ դառնալ, հարստանալ, փառաւորուել, շքեղանալ, փարթամանալ։ |
| ՃՈԽԱՊԱՃՈՅՃ, ա. Մեծապէս՝ շքեղ զարդարուած։ |
| ՃՈԽԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՃՈԽՍԻՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՃՈԽԱՐԱՆ, գ. Ճոխերի՝ աւագների տեղ։ |
| ՃՈԽԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ճոխ դարձնել, հարստացնել, մեծարել։ |
| ՃՈԽԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ ճոխացնում է, ճոխացնող։ |
| ՃՈԽՃԵՄ, ա. Ճոխաբար՝ տիրաբար ճեմող, գեղեցիկ քայլուածք ունեցող։ |
| ՃՈԽՃԵՄԵԱԼ, ա. Ճոխաբար՝ տիրաբար ճեմող, գեղեցիկ քայլուածք ունեցող։ |
| ՃՈԽՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճոխ՝ մեծատուն լինելը, հարստութիւն։ 2. Իշխանութիւն, զօրութիւն, մեծութիւն, պատիւ, փառք։ 3. Շքեղութիւն, փարթամութիւն։ |
| ՃՈԽՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճոխութիւն սիրելը. սնափառութիւն։ |
| ՃՈՂԵԼ, եցի, ն. 1. Մազերը փետել։ 2. կ. Մազերը թափուել։ |
| ՃՈՂՃԵԼ, եցի, չ. Փայլ՝ ցոլք արձակել, փայլել, ցոլալ։ (Կղնկտ., 322, ՀԱԲ)։ |
| ՃՈՂՈՊՐԵԼ, եցի, ն. 1. Կորզել, պոկել, խլել, ազատել։ 2. եցայ, չ. Պոկ գալ, պրծնել, փախուստով ազատուել, խուսափել։ |
| ՃՈՂՈՊՐԻՉ, ա. 1. Որ ճողոպրում է, ազատող, կորզող։ 2. Փախուստի միջոց, փախուստ։ |
| ՃՈՂՈՊՐՈՒՄՆ, րման, գ. Ճողոպրելը, ազատուելը։ |
| ՃՈՂՈՐՏԻՔ, տեաց, գ. յոգն. (կենդբ.) Խխունջներ։ |
| ՃՈՂՓԻՒՆ, տե՛ս ՃՂՓԻՒՆ։ |
| ՃՈՂՓՈՒՄՆ, տե՛ս ՃՂՓՈՒՄՆ։ |
| ՃՈՂՔԵԼ, եցի, ն. Քաշքշելով բզկտել՝ քրքրել, պատառոտել, ճղճղոտել։ |
| ՃՈՂՔՈՒՄՆ, քման, գ. Կարկամութիւն, ջղաձգութիւն, ջղակծկում։ |
| ՃՈՃԵԼ, տե՛ս ՃՕՃԵԼ։ |
| ՃՈՊԱՆ, ի, աց, գ. 1. Չուան, թոկ։ 2. Երկար պարան՝ ծայրը օղակով։ |
| ՃՈՊԱՆԱՁԻԳ, ա. Ճոպան (2) ձգող, կռուի մէջ ճոպան գործածող։ |
| ՃՈՊԱՆԱՒՈՐ, ա. Ճոպան (2) ունեցող, ճոպանաձիգ։ |
| ՃՈՊՃՈՊԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ճխլուել, տրորուել։ |
| ՃՈՌՈՄ, ա. Փքուն, վերամբարձ։ |
| ՃՈՌՈՄԱԲԱՆ, ա. Ճոռոմ լեզուով խօսող։ |
| ՃՈՌՈՄԱԲԱՆԱԿԱՆ, ա. Ճոռոմաբանին յատուկ, ճոխաբանական։ |
| ՃՈՌՈՄԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. Ճոռոմ լեզուով խօսել կամ գրել, մեծ-մեծ ջարդել, մեծաբանել։ |
| ՃՈՌՈՄԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Փքուն՝ վերամբարձ խօսք, պերճախօսութիւն։ 2. Շատախօսութիւն, շաղփաղփութիւն։ |
| ՃՈՌՈՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. Պարծենալ, գոռոզանալ, մեծաբանել։ |
| ՃՈՐՏ, գ. Ծառայ, սպասաւոր։ |
| ՃՈՒԱՂՆ, ղան, անց, տե՛ս ՃԻՒԱՂ։ |
| ՃՈՒՂ, տե՛ս ՃԻՒՂ։ |
| ՃՈՒՉ, գ. Ճիչ, գոչիւն, աղաղակ։ |
| ՃՈՒՌԱԿ, (պհլ.), գ. (կենդբ.) Ճուռակների ընտանիքին պատկանող թռչուն (Buteo buteo)։ |
| ՃՉԵԼ, եցի, չ. Ճչալ, ճիչ բարձրացնել, սուր ու բարձր ձայնով բացականչել։ |
| ՃՉԻՒՆ, գ. Ճիչ, աղաղակ, վայնասուն։ |
| ՃՉՈՒՄՆ, գ. Ճչելը, ճիչ։ |
| ՃՊՈՒՌՆ, պռան, անց, գ. (կենդբ.) Ճպուռների կարգին պատկանող միջատ. ճպիռ (Sympetrum vulgatum)։ |
| ՃՌԱԽԻՏ, ա. Խիտ առ խիտ կամ առատ ճիռերով՝ ողկոյզներով։ |
| ՃՌԱՔԱՂ, ա. Ճիռերը քաղող՝ հաւաքող։ |
| ՃՌԱՔԱՂԵԼ, եցի, տե՛ս ՃՌԱՔԱՂ ԱՌՆԵԼ։ |
| ՃՌԱՔԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճիռերը քաղելը՝ հաւաքելը։ |
| ՃՌՂԵԼ, տե՛ս ՃՌՈՒՈՂԵԼ։ |
| ՃՌՆՉԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Ճռնչալ, սուր՝ անախորժ ձայն հանել, ճռռալ, ճռճռալ։ |
| ՃՌՈՒԱԿԱՆ, ա. Ճռուողիւն պարունակող, ճռուողելու։ |
| ՃՌՈՒՂԵԼ, ՃՌՈՒՈՂԵԼ, եցի, չ. 1. (Թռչունների) ծլվլալ, ճլվլալ։ 2. Թռչունի պէս ձայն հանել (ճիւաղների մասին)։ 3. Փող հնչել։ |
| ՃՌՈՒՈՂՈՒՄՆ, գ. Ճռուողելը, ճռուողիւն։ (Կղնկտ., Բ, 28)։ |
| ՃՌՈՒՈՒՂԵԼ, տե՛ս ՃՌՈՒՈՂԵԼ։ |
| ՃՐԱԳ, (պհլ.), ի, աց, ճրագք կամ ճրագունք, գ. 1. Ընդհանրապէս լոյսի որեւէ արհեստական աղբիւր (ջահ, մոմ, լապտեր, կանթեղ եւն) եւ նրա տուած լոյսը։ 2. փխբ. Ճանապարհը լուսաւորող, ուղեցոյց, առաջնորդ։ 3. փխբ. Մխիթարութիւն, յոյս, ապաւէն։ |
| ՃՐԱԳԱԲԵՐԱՆ, ի, աց, գ. Ճրագի՝ կանթեղի քիթը՝ կտուցը։ |
| ՃՐԱԳԱԼՈՅՑ, լուցի, գ. 1. Ճրագներ վառելը։ 2. (եկեղց.) Ծննդեան, յայտնութեան եւ զատկի նախատօնակ, երբ եկեղեցիներում բազմաթիւ ճրագներ եւ ջահեր են վառում։ 3. ա. Ճրագներ վառող։ |
| ՃՐԱԳԱԿԱԼ, գ. Ճրագը պահող յարմարանք, աշտանակ, լապտեր։ |
| ՃՐԱԳԱԿԻՐ, ա. Իր մէջ ճրագը կրող։ |
| ՃՐԱԳԱՁԵՒ, ա. Ճրագի ձեւ ունեցող, այսինքն՝ կանթեղի նման կտուց ունեցող (նաւ)։ |
| ՃՐԱԳԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Տեղ կամ անօթ, որտեղ դնում են ճրագը. աշտանակ, ճրագակալ, կանթեղ։ 2. Ճրագ, մոմ։ |
| ՃՐԱԳԼՈՅՑ, տե՛ս ՃՐԱԳԱԼՈՅՑ։ |
| ՃՐԱԳՈՒ, ի, գ. Որոճող անասունների փորի ճարպ։ |
| ՃՕՃ, գ. 1. Ճօճում, ճօճալը։ 2. ա. Ճօճուն, ճօճուող, դիւրաթեք։ |
| ՃՕՃԱՆ, տե՛ս ՃՕՃ։ |
| ՃՕՃԱՆԱԿ, ի, աց, գ. 1. Ճօճուող գաւազան՝ ոստ։ 2. Կարկաչայ (ձայն հանող խաղալիք)։ |
| ՃՕՃԵԼ1, եցի, ն. Տարուբերել, տատանել, մի կողմից միւս կողմը շարժել։ |
| ՃՕՃԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Տարուբերուել, տատանուել, ծածանուել, երերալ, շարժուել։ |
| ՃՕՃԵՄԱԿԱՆ, ա. Ճօճկտան, ճօճկտացող։ |
| ՃՕՃԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՃՕՃԵԼ1։ |
| Մ, մ (մեն), 1. Հայերէն այբուբենի քսաներորդ տառը, թուական արժէքը՝ երկու հարիւր, երկուհարիւրերորդ։ 2. Երկշրթնային ռնգային ձայնորդ բաղաձայն հնչոյթ։ |
| ՄԱԳԱՂԱԹ, ՄԱԳԱՂԱՏ, (ասոր.), ի, ից, գ. 1. Կենդանիների (հորթի, գառան, ուլի եւն) յատուկ եղանակով մշակուած կաշի, որ գործածւում էր գրելու համար՝ որպէս թուղթ։ 2. լայնաբար՝ Գիրք, մատեան։ |
| ՄԱԳԱՂԱԹԵԱՅ, ա. 1. Մագաղաթից պատրաստուած։ 2. Մագաղաթի վրայ գրուած։ |
| ՄԱԳԻԼ, մաքիլ, մակիլ, մագալ (կովկասեան փոխառութիւն), գլի, լաց, գ. Թռչունների եւ գազանների կեռ՝ սրածայր եղունգ, ճանկ, ճիրան։ |
| ՄԱԳԻՍՏՐԵԱՆ, գ. յոգն. Մագիստրոսներ։ |
| ՄԱԳԻՍՏՐԻԱՆՈՍ, ՄԱԳԻՍՏՐՈՍ, (յուն.), ի, աց, գ. 1. Բիւզանդիայում՝ կայսերական պալատի աւագ աստիճանաւոր։ 2. Պետ, զօրապետ։ |
| ՄԱԳԻՍՏՐՈՍՈՒԹԻՒՆ, ՄԱԳԻՍՏՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մագիստրոս լինելը, մագիստրոսի աստիճանը։ |
| ՄԱԳԼԱՒՈՐ, ա. Մագիլներ ունեցող, մագիլաւոր։ |
| ՄԱԳԼԵԼ, ն. 1. Մագիլներով կամ եղունգներով ճանկռտել, պատառոտել, բզկտել։ 2. չ. Ճանկռելով մի տեղից վեր բարձրանալ։ |
| ՄԱԳԼՑԵԼ, ն. 1. Մագիլներով կամ եղունգներով ճանկռտել, պատառոտել, բզկտել։ 2. չ. Ճանկռելով մի տեղից վեր բարձրանալ։ |
| ՄԱԳԼՑՏԵԼ, եցի, եա՛, ն. 1. Մագիլներով կամ եղունգներով ճանկռտել, պատառոտել, բզկտել։ 2. չ. Ճանկռելով մի տեղից վեր բարձրանալ։ |
| ՄԱԳՆԵՍՏԻՍ, ՄԱԳՆԻՏ, (յուն.), գ. (հնք.) Կարծր թխագոյն քար, որ մետաղէ իրերը դէպի իրեն ձգելու յատկութիւն ունի. մագնիս։ |
| ՄԱԶ1, ոյ, ոց կամ ի, ից, գ. 1. Մարդու եւ կենդանիների մաշկի վրայ բուսնող թելանման եղջերային գոյացութիւն։ 2. Մարդու գլխի մազեղէն ծածկոյթը, հեր։ |
| ՄԱԶ2, գ. Ծեծ. մտրակ, խարազան, գաւազան։ |
| ՄԱԶԱԲԵՐ, ա. Մազ տուող, մազոտ, բրդոտ։ |
| ՄԱԶԱԳՈՐԾ, ա. Մազից գործուած՝ հիւսուած։ |
| ՄԱԶԱՊԱՐԱՆ, գ. Մազէ պարան՝ չուան։ |
| ՄԱԶԱՊՈՒՐ, ա. մ. Հազիւհազ վտանգից ազատուած՝ պրծած, հազիւ ճողոպրած՝ փախած, մազապուրծ։ |
| ՄԱԶԱՐՈՎԹ, (եբր.), գ. Մի անորոշ աստղի կամ համաստեղութեան անուն։ |
| ՄԱԶԴԵԶԱԿԱՆ, ա. Զրադաշտական։ |
| ՄԱԶԴԵԶՆ, (պհլ.), զան, զունք, զանց, գ. ա. Զրադաշտականութեան հետեւորդ, զրադաշտական։ |
| ՄԱԶԴԻՔԻ, (յուն.), գ. Անուշահոտ փխրուն խէժ, որ ծորում է հերձի (Թկվմջչկջ հբլմկվչւվ) ծառից, մազտաք, կիւ։ |
| ՄԱԶԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Թանձրութիւն։ |
| ՄԱԶԵԱՅ, ա. Մազից պատրաստուած՝ գործուած՝ հիւսուած, մազեղէն, մազէ։ |
| ՄԱԶԵՂ, ա. 1. Մազոտ, թաւամազ։ 2. Խիտ ու առատ փետուրներով, փետրալից։ |
| ՄԱԶԵՂԷՆ, ղինի կամ նոյ, նաց, ա. 1. Մազից պատրաստուած՝ գործուած՝ հիւսուած, մազէ։ 2. Մազէ հանդերձ՝ քուրձ՝ կտոր։ |
| ՄԱԶԿՌԻՆՉ, ա. Հոգեվարքի՝ մահուան տագնապի մէջ գտնուող։ |
| ՄԱԹԷՄԱՏԻԿՈՍ, (յուն.), ա. գ. Մաթէմատիկա ուսումնասիրող։ |
| ՄԱԺԻՍՏՌՈՍ, տե՛ս ՄԱԳԻՍՏՐՈՍ։ |
| ՄԱԺԻՍՏՌՈՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԱԳԻՍՏՐՈՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԱԼԵԼ, եցի, մալեալ, ն. 1. Ճնշել, ճզմել, տրորել, ջարդել, փշրել, կոտրել, ջախջախել, խորտակել։ 2. Արու մարդուն կամ կենդանուն ամորձատել, ներքինացնել, կռտել։ 3. Մեղմացնել, թուլացնել, նուազեցնել, պակասեցնել։ 4. Ուտելիքը մանրացնել՝ ծամելով, աղալ։ |
| ՄԱԼՈՒԽ, (աքքադ.), լխոյ, ոց, գ. Հաստ չուան, պարան, կառան։ |
| ՄԱԽԱԶ, ի, աց կամ ից, ա. Պագշոտ, վաւաշոտ, ցանկասէր, սանձարձակ, անառակ, լկտի, ցոփ։ |
| ՄԱԽԱԶՈՒԹԻՒՆ, գ. Սանձարձակութիւն, ցոփութիւն, շուայտութիւն, լկտիութիւն։ |
| ՄԱԽԱԹ, (ասոր.), ոյ, գ. Կորածայր մեծ ասեղ։ |
| ՄԱԽԱԼ, ացայ, չ. Նախանձել, չարակնել։ |
| ՄԱԽԱՂ, ի, ից, գ. 1. Փոքր տոպրակ։ 2. Քուրձ։ 3. Զամբիւղ, կողով։ 4. Գինու կամ ջրի կաշուէ աման։ |
| ՄԱԽԱՅՈՐԴ, ա. Սաստիկ նախանձող, նախանձոտ։ |
| ՄԱԽԱՅՈՐԴՈՐ, ա. Սաստիկ նախանձող, նախանձոտ։ |
| ՄԱԽԱՆՔ, նաց, գ. Չար նախանձ, չարակնութիւն։ |
| ՄԱԽԻԶ, ա. Տգեղ, անճոռնի։ |
| ՄԱԽԻԶԵԱԼ, ա. Տգեղացած, վատթարացած։ |
| ՄԱԽՈՂ, ա. Նախանձող, չարակնող։ |
| ՄԱԾ, ա. 1. Մածուցիկ, մածուած, թանձրացած։ 2. Կից, կցած, կպցրած, միակցուած։ |
| ՄԱԾԱՆ, ա. Մածուցիկ, կպչուն։ |
| ՄԱԾԱՆԵԼ1, մածի, մա՛ծ, տե՛ս ՄԱԾՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՄԱԾԱՆԵԼ2, (իմ), ծայ, ծեալ, ՄԱԾՆՈՒԼ, ծեայ, ծուցեալ, չ. 1. Կպչել, փակչել։ 2. Թանձրանալ, պնդանալ, լերդանալ, զանգուել։ 3. Մակարդուել։ 4. Կցուել, միակցուել, միանալ։ 5. Պատուել, ծածկուել, պարուրուել։ Նոյն խաւար մածեալ է զոգւով եւ մարմնով նորա (Եղիշէ, 168)։ |
| ՄԱԾՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. Մածուելով պնդացած՝ հաստատուն նիւթ։ |
| ՄԱԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Մածուելը, կպչելը, միանալը։ |
| ՄԱԾՈՒՆ, գ. Մածուած՝ մակարդուած՝ մերուած կաթ։ |
| ՄԱԾՈՒՑԱՆԵԼ, ծուցի, ծո՛, պբ. 1. Կպցնել, փակցնել։ 2. Մակարդել։ 3. Զանգուածել։ 4. Թանձրացնել, պնդացնել։ 5. Միակցել, միացնել, ագուցել։ |
| ՄԱԾՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Մածուցանելը, մածուելը։ |
| ՄԱԿ1, նխդ. մ. Վրայ, վերեւ (յունաբան հեղինակների մօտ)։ |
| ՄԱԿ2, ՄԱԿԱ, Նախածանց՝ վեր, վրայ նշ. (յունաբան հեղինակների եւ նրանց հետեւորդների մօտ)։ |
| ՄԱԿԱԲԱԺԱՆՈՒՄՆ, նման, գ. Վերաբաժանում, վերստին՝ կրկին բաժանելը։ |
| ՄԱԿԱԲԱՆՔ, նից, գ. Եզրակացութիւն, վերջաբան։ |
| ՄԱԿԱԲԱՌՆԱԼ, բարձի, ն. Վերաբառնալ, իր վրայ վերցնել, ստանձնել։ |
| ՄԱԿԱԲՆԱԿ, ի, աց, ա. գ. Վերաբնակուած, նորաբնակ։ |
| ՄԱԿԱԲՈՒՍԵԱԼ, ա. Վերաբուսած, վրան բուսած։ |
| ՄԱԿԱԳԱՆՉԵԼ, եցի, չ. Բարձրաձայն կանչել։ |
| ՄԱԿԱԳԱՆՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Բարձրաձայն կանչելը, բարձր ձայն, ճիչ։ |
| ՄԱԿԱԳԻԾ, ա. Մակագրուած, արձանագրուած, դրոշմուած։ |
| ՄԱԿԱԳՈՅԵՂ, ի, աց կամ ից, ՄԱԿԱԳՈՅԵՂՈՏ, եղտի, ից, ա. գ. Հաստատուն կամ բնական յատկութիւն, որ վերադրւում է մի գոյացութեան վրայ, վերադիր յատկութիւն։ |
| ՄԱԿԱԳՈՅԵՂԱԲԱՐ, մ. Մակագոյեղ կերպով։ |
| ՄԱԿԱԳՐԵԼ, եցի, ն. 1. Վերնագիր դնել՝ գրել, վերնագրել։ 2. Վերագրել, ընծայել, սեփականացնել մէկին։ 3. Գրի առնել, գրառել, գրանցել, արձանագրել։ 4. Քերել։ |
| ՄԱԿԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Վերնագիր դնելը, վերնագիր։ 2. Վերագրելը, ընծայելը։ |
| ՄԱԿԱԴԻՏՈՂ, տե՛ս ՎԵՐԱԴԻՏՈՂ։ |
| ՄԱԿԱԴՐԱԿԱՆ, ա. (քեր.) Իբրեւ վերադիր գործածուող, ածական։ |
| ՄԱԿԱԴՐԵԼ, եցի, ն. 1. Վրան դնել, զետեղել։ 2. Մականուն դնել, մականուանել. վերանուանել, վերակոչել։ 3. Վրան աւելացնել։ |
| ՄԱԿԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Բարձրագոյն ուսում, գիտութիւն։ |
| ՄԱԿԱԶԱՐԹՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԶԱՐԹՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՄԱԿԱԼԵԶՈՒ, ի, աց, գ. (կզմխս.) Լեզուակ (Lingula)։ |
| ՄԱԿԱԼԻՆԵԼ, (իմ), չ. Վրայ գալ, հետեւել իբրեւ բնական յատկութիւն։ |
| ՄԱԿԱԽՆԴՐԵԼ, եցի, ն. Վերստին՝ կրկին խնդրել։ |
| ՄԱԿԱԾԱԾԿԵԼ, եցի, ն. Վրայից կամ վերեւից ծածկել։ |
| ՄԱԿԱԾԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մակածութեան յատուկ։ 2. Վրայ բերող։ |
| ՄԱԿԱԾԵԼ, ածի կամ ածեցի, ն. Վրայ բերել, աւելացնել։ |
| ՄԱԿԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Վրայ բերելը. հետեւանք։ 2. (տրամ.) Մասնաւոր փաստերից եւ երեւոյթներից ընդհանուր եզրակացութիւնների յանգեցնող մտայանգում (ինդուկցիա)։ |
| ՄԱԿԱԿԱԼ, կացի, չ. Վերեւում՝ վերեւը կանգնել, վերեւը լինել, վերը զետեղուել։ |
| ՄԱԿԱԿԱՃԱՌ, ա. Իրար վրայ դիզուած, կուտակուած, խմբուած, սերտ։ |
| ՄԱԿԱԿԱՌՈՅՑ, ՄԱԿԱԿԱՌՈՒՑԵԱԼ, ա. Վրան կառուցուած, վրան աւելացած։ |
| ՄԱԿԱԿՈՉՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մականուն դնելը, մականունով կանչելը։ 2. Մի բանի վրայ կանչելը, օգնութիւն կանչելը։ |
| ՄԱԿԱՁԱՅՆԵԼ, տե՛ս ՄԱԿՁԱՅՆԵԼ։ |
| ՄԱԿԱՁԻ, ոյ, ոց, ա. գ. 1. Ձիաւոր, հեծեալ, ասպետ։ 2. Ձիարշաւարանում ձիով արշաւող։ |
| ՄԱԿԱՂԱՏԵՂ, ի, ից, գ. Ոչխարների մակաղելու տեղ, փարախ։ |
| ՄԱԿԱՂԵԼ1, եցի, ն. Ոչխարներին մի տեղ հաւաքել հանգստանալու՝ պառկելու համար։ |
| ՄԱԿԱՂԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Հանգստանալու՝ պառկելու համար մի տեղ հաւաքուել (ոչխարների մասին)։ |
| ՄԱԿԱՄՏԱԾԱԿԱՆ, ա. 1. Խոհական, մտածողական։ 2. Մտացածին։ |
| ՄԱԿԱՄՏԱԾԵԼ, եցի, ն. 1. Հնարել, յօրինել, երեւակայութեամբ ստեղծել։ 2. Մտքումը որոճալ։ |
| ՄԱԿԱՄՏԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մտածութիւն, խորհրդածութիւն։ 2. Խելամտութիւն, խոհականութիւն, խելք։ 3. Հնարուածք, հնարք։ |
| ՄԱԿԱՅԵԼ, եցի, ն. Վրայ բերել, ապացուցել։ |
| ՄԱԿԱՆ, ի, աց, գ. Գաւազան, ցուպ։ |
| ՄԱԿԱՆԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ մական, մականի վրայ յենուածի նման։ |
| ՄԱԿԱՆԱԿԱՆ, ա. Մականի, մականով կատարուող (խաղ)։ |
| ՄԱԿԱՆԱԿԻՐ, ա. Մական կրող, ձեռքին մական ունեցող։ |
| ՄԱԿԱՆԵԼ, եցի, ն. Գաւազանով հարուածել՝ խփել, ծեծել։ |
| ՄԱԿԱՆՈՒԱՆԱԿԱՆ, ա. Բարձր անուն ունեցող, մեծապատիւ։ |
| ՄԱԿԱՆՈՒԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Մականուն դնել, մականունով կոչել։ 2. Վերակոչել, վերաձայնել։ |
| ՄԱԿԱՆՈՒՆ, ուան, անց, գ. 1. Մէկին տրուած վերադիր անուն։ 2. ա. Մականուն ունեցող, մի պատուի անուն կրող։ |
| ՄԱԿԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մականունով կոչելը։ 2. Մականուն։ |
| ՄԱԿԱՇԱՌԱՒԻՂԵԼ, եցի, չ. Իբրեւ շառաւիղ վեր բարձրանալ, վերընձիւղել։ |
| ՄԱԿԱՇՐՋԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մի բանի վրայ շրջել։ |
| ՄԱԿԱՍԵԼ, ացի, ն. Կրկին ասել։ |
| ՄԱԿԱՍՏԱՑԱԿԱՆ, տե՛ս ՄԱԿՍՏԱՑԱԿԱՆ։ |
| ՄԱԿԱՍՏԱՑԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հմտութիւն, կատարեալ իւրացում (ուսած բանի)։ |
| ՄԱԿԱՍՏԱՑԵԱԼ, ա. Յետոյ ստացուած իբրեւ յաւելուած, ձեռքբերովի։ |
| ՄԱԿԱՍՓՌԵԼ, եցի, ն. Վրան կամ վերեւից սփռել՝ տարածել։ |
| ՄԱԿԱՎԱԶԵԱՆ, ա. Վրայ վազող, յարձակուող։ |
| ՄԱԿԱՎԱԶԻԿ ԱՌՆԵԼ, Վրայ յարձակուել։ |
| ՄԱԿԱՎԵՐԱԿ, ա. Վերեւում եղածից աւելի վեր՝ բարձր։ |
| ՄԱԿԱՎԻՃԱԿ, ի, աց, ա. գ. Որին վիճակուել է ամբողջ ժառանգութիւնը, միակ ժառանգ։ |
| ՄԱԿԱՏԱՐԱԾ, ա. Տարածուած, ձգուած։ |
| ՄԱԿԱՏԵՍՈՒՉ, ա. գ. Վերատեսուչ, վերադիտող, վերակացու։ |
| ՄԱԿԱՏՊԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Դրոշմել։ |
| ՄԱԿԱՏՐԱՄԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Աւելի պինդ եւ սերտ՝ հաստատուն լինելը, ներուժութիւն, սաստկութիւն։ |
| ՄԱԿԱՐԴ, ի, ից, գ. Մերան, խախաց, փխբ. մեղքեր առաջ բերող միջոց՝ պատճառ։ |
| ՄԱԿԱՐԴԱԿ, ի, աց, ա. գ. 1. Վերին մասը հարթ, տափարակ, հաւասար, ուղիղ, ողորկ, կոկ։ 2. Վերին մաս, մակերեւոյթ, մակերես։ |
| ՄԱԿԱՐԴԱԿԱՆ, ա. Հարթ եւ զուգահաւասար, հաստահիմն։ |
| ՄԱԿԱՐԴԱԿԵԼ, եցի, ն. Հաւասարեցնել, հարթ եւ հաւասար դարձնել, միեւնոյն մակարդակին հասցնել։ |
| ՄԱԿԱՐԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Շաղախուել, միախառնուել, թանձրանալ։ |
| ՄԱԿԱՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մակացութեամբ՝ ուսմամբ ձեռք բերուած, ուսումնական, գիտական։ 2. Ուսեալ, գիտուն, գիտնական։ |
| ՄԱԿԱՑԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Գիտելի, ուսանելի։ |
| ՄԱԿԱՑՈՂ, ի, աց, ա. Գիտակ, ներհուն, բանիմաց, կրթուած, տեղեակ, իրազեկ, հմուտ, փորձառու։ |
| ՄԱԿԱՑՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ՄԱԿԱՑԱԿԱՆ։ |
| ՄԱԿԱՑՈՒ, տե՛ս ՄԱԿԱՑՈՂ։ |
| ՄԱԿԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մի բանի վերահասու լինելը, գիտենալը, իմանալը. տեղեակութիւն, իրազեկութիւն, փորձառութիւն, հմտութիւն, ուսում։ 2. Ուսանելիք, ուսանելի բան, գիտելիք։ |
| ՄԱԿԱՑՈՒՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ցոյց տուող, ապացուցող. ապացուցական։ |
| ՄԱԿԱՒԱՍԱՐ, ի, ից կամ աց, ա. 1. Միեւնոյն բարձրութեան վրայ եղող, հաւասար բարձրութեան։ 2. Զուգահաւասար, յար եւ նման։ 3. Կցորդ, հաւասար չափով մասնակից, ուրիշին հաւասար։ 4. (քեր.) Հասարակ, թէ արականին եւ թէ իգականին հաւասարապէս վերաբերող (օր. կատու՝ նկատի է առնւում թէ արուն եւ թէ էգը)։ |
| ՄԱԿԱՒԱՍԱՐԱԳՈՅՆ, ա. Բոլորովին հաւասար։ |
| ՄԱԿԱՒԱՍԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Հաւասարուել, կցորդ՝ մասնակից լինել։ |
| ՄԱԿԱՒԵԼԻ, մ. Աւելի եւս, շատ աւելի, առաւելապէս։ |
| ՄԱԿԱՔԱՌԱԿ, ա. 1. Չորսի վրայ աւելացրած չորս, ութ։ 2. Չորսից աւելի։ |
| ՄԱԿԲԱՅ, ի, ից, գ. (քեր.) Խօսքի մաս, որ ցոյց է տալիս յատկանիշի յատկանիշ։ |
| ՄԱԿԲԱՇԽ, ա. գ. (քեր.) Բառ, որ նշանակում է ամեն մէկի վրայ բաշխում կամ բաշխող (օր. իւրաքանչիւր)։ |
| ՄԱԿԲԵԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Մի բանի վրայ բեկելը, բեկբեկում։ |
| ՄԱԿԴԱՂԻԱ, (յուն.), կամ ՄԱԿԴԱՂԻԱՅ, գ. Մի տեսակ յունական կերակուր՝ ճարպով պատրաստուած։ |
| ՄԱԿԴԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Շրջադարձ, անդրադարձութիւն։ |
| ՄԱԿԴԻՐ, գ. (քեր.) Գոյականի վրայ դրուող բառ, ածական։ |
| ՄԱԿԵՂՈՆ, (յուն.), գ. Մսավաճառանոց։ |
| ՄԱԿԵՂՈՒՏ, եղտի, ից, ա. գ. Գոյականի վրայ դրուող, ածական։ |
| ՄԱԿԵՌԱԿ, ՄԱԿԵՌՈՐԴ, ի, իւ, ա. 1. Երեքի վրայ աւելացրած երեք, վեց։ 2. Երեքից աւելի։ |
| ՄԱԿԵՌԱՆԿԻՒՆԻ, ա. Կրկին եռանկիւնի, վեցանկիւնի։ |
| ՄԱԿԵՐԵՒԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Որեւէ բանի մակերեսը երեւալ, արտաքուստ երեւալ։ 2. Վրայ գալ։ |
| ՄԱԿԵՐԵՒՈՅԹ, ութի, տե՛ս ՄԱԿԵՐԵՒՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԱԿԵՐԵՒՈՒԹԱԲԱՐ, մ. Մակերեսային կերպով, մակերեսայնօրէն։ |
| ՄԱԿԵՐԵՒՈՒԹԱՆԱԼ, տե՛ս ՄԱԿԵՐԵՒԵԼ (իմ)։ |
| ՄԱԿԵՐԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Որեւէ բանի դրսի՝ արտաքին կողմը, մակերես։ |
| ՄԱԿԵՐԿՄԱՍՆ, սին, սունք, սանց, ա. Երկու մասով մի բանից աւելի կամ տարբեր։ |
| ՄԱԿԸՆԴՈՒՆԵԼ, (իմ), ընկալայ, հբ. Իր վրայ ընդունել, վերընդունել։ |
| ՄԱԿԸՆԹԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ծովի ջրերի պարբերաբար բարձրանալը։ 2. Յախուռն յարձակում, խուժում։ |
| ՄԱԿԸՆԹՐԱԿՔ, կաց, գ. Ընթրիքի վրայ ընթրիք, երկրորդ կամ կրկին ընթրիք։ |
| ՄԱԿԸՆՁԻՒՂԵԼ, եցի, չ. Նորից ընձիւղել՝ ընձիւղներ արձակել, վերընձիւղել։ |
| ՄԱԿԹԵՒԵԼ, (իմ), տե՛ս ՎԵՐԱԹԵՒԵԼ։ |
| ՄԱԿԹԻՒ, թուոյ, գ. Թիւ, որ կազմւում է պարզ թիւը մի քանի անգամ վերցնելով, օր. հինգ քսան, փխ. հարիւր։ |
| ՄԱԿԹՈՐԱԿԱՆ, ա. Որ վերեւից հոսում է, տեղացող։ |
| ՄԱԿԽՈՀՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԱԿԱՄՏԱԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԱԿՁԱՅՆԵԼ, տե՛ս ՎԵՐԱՁԱՅՆԵԼ։ |
| ՄԱԿՇԱՂԿԱՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Շաղկապում, կապակցութիւն, յարակցութիւն։ |
| ՄԱԿՈՅԿ, (պհլ.), կուկի, կաց, գ. Փոքր նաւակ։ |
| ՄԱԿՈՒԿԱՉՈՒ, ա. Մակոյկով կատարուած, մակոյկով (ուղեւորութիւն)։ |
| ՄԱԿՊԵՏԱԿԱՆ, ա. Գերագոյն, վերին։ |
| ՄԱԿՍԱՍՏԵԼ, տե՛ս ՍԱՍՏԵԼ։ |
| ՄԱԿՍԱՍՏԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Աւելի սաստկութիւն, ուժգնութիւն, առաւելութիւն, գերազանցութիւն։ |
| ՄԱԿՍՏԱՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Յետոյ յաւելուածաբար ստացուած, յետոյ ստացուած իբրեւ յաւելուած, ձեռք բերովի։ |
| ՄԱԿՍՏԱՑԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԱԿԱՍՏԱՑԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ եւ ՄԱԿԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԱԿՍՏԵՂԾ, ա. Կեղծ, շինծու, առերես, կեղծաւոր։ |
| ՄԱԿՍՏՈՐԱԿԱՆ, ա. մ. Վրայից եւ տակից։ |
| ՄԱԿՏԱՌ, տե՛ս ՎԵՐՏԱՌՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԱԿՏԱՌԱԿԱՆ, ա. Վրան տարրացած, վրայից պատած։ |
| ՄԱԿՏԱՌԵԼ, եցի, ն. Վրան տարրացնել, վրայից պատել։ |
| ՄԱԿՏԱՌԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՄԱԿՏԱՌԵԼ։ |
| ՄԱԿՏԱՌՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՎԵՐՏԱՌՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԱԿՏԱՐԱԾ, տե՛ս ՄԱԿԱՏԱՐԱԾ։ |
| ՄԱԿՓԱԿԵԼ, եցի, ն. Վրայից կամ շուրջանակի փակել։ |
| ՄԱՀ, ու, մահք, ուց կամ ուան, մահունք, ուանց, գ. 1. Մեռնելը, կեանքի վերջ՝ աւարտ, վախճան։ 2. Կոտորած, սպանութիւն։ 3. Ինքնասպանութիւն, անձնասպանութիւն։ 4. Մահուչափ տանջանք։ 5. Ժանտախտ ժանտամահ. համաճարակ։ |
| ՄԱՀԱԲԵՐ, ի, ից կամ աց, ա. Մահ բերող՝ պատճառող, մահառիթ, սպանիչ։ |
| ՄԱՀԱԲԵՐԱԿԱՆ, ի, աց, տե՛ս ՄԱՀԱԲԵՐ։ |
| ՄԱՀԱԲԵՐԻԼ, րեալ, չ. Մահուան դուռը հասնել, մեռնելու մօտ լինել։ |
| ՄԱՀԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մահաբեր լինելը։ |
| ՄԱՀԱԲՆԱԿԻՑ, ա. Մահուան բնակակից։ |
| ՄԱՀԱԲՈՅԾ, ա. Մահաբեր, մահառիթ։ |
| ՄԱՀԱԳՈՅԺ, ա. Մահ գուժող, բօթաբեր։ |
| ՄԱՀԱԳՈՐԾ, ա. Մահ պատճառող, մահարար, մահաբեր, մահառիթ։ |
| ՄԱՀԱԳՈՐԾԱԿ, ա. Մահ պատճառող, մահարար, մահաբեր, մահառիթ։ |
| ՄԱՀԱԳՈՒՇԱԿ, ա. Մահ գուշակող, որ մահուան նշան՝ առիթ է դառնում կամ համարւում։ |
| ՄԱՀԱԴԱՐՁ, ա. Մահով (հող) դարձած։ (Թէոդ.)։ |
| ՄԱՀԱԴԵՂ, ի, աց, գ. Մահուան դեղ, թոյն։ |
| ՄԱՀԱԶԳԵԱՑ, ՄԱՀԱԶԳԵՍՏ, ա. 1. Մահուան զգեստը հագած, մահուան պատանով պատուած։ 2. Իր վրայ կամ իր մէջ մահ կրող, մահակիր։ |
| ՄԱՀԱԶԵԿՈՅՑ, տե՛ս ՄԱՀԱԳՈՒՇԱԿ։ |
| ՄԱՀԱԶԷՆ, զինի, նաց, ա. Մահուան զէնք կրող՝ ունեցող, սպանելու համար զինուած։ |
| ՄԱՀԱԹՈՅՆ, ա. Իր մէջ մահուան թոյն ունեցող՝ պարունակող, թունաւոր, սպանիչ։ |
| ՄԱՀԱԺԱՌԱՆԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Մահը (իբրեւ պատիժ) ժառանգելը (Ադամի մասին)։ |
| ՄԱՀԱԼՈՅԾ, ՄԱՀԱԼՈՒԾՈՂ, ա. Մահը վերացնող՝ ոչնչացնող։ |
| ՄԱՀԱԾԻՆ, ա. Մահ ծնող՝ առաջ բերող, մահաբեր։ |
| ՄԱՀԱԾՈՒ, ա. Մահաբեր, մահացու։ |
| ՄԱՀԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Մահածու՝ մահաբեր լինելը, մահ բերելը, մահաբերութիւն։ |
| ՄԱՀԱԿ, ի, աց, գ. Փայտէ հաստ գաւազան։ |
| ՄԱՀԱԿԵՐՊԱՐԱՆ, ա. Մահուան կերպարանք ունեցող, մահառիթ։ |
| ՄԱՀԱԿԻՐ, ա. Իր մէջ մահ կրող՝ պարունակող, մահաբեր չարչարանքների ենթարկուած։ |
| ՄԱՀԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Մահին մասնակից՝ կցորդ լինել, միասին մեռնել։ |
| ՄԱՀԱԿՈՂՄՆ, գ. Մահուան կողմը, մահամերձ լինելը։ |
| ՄԱՀԱԿՈՒԼ ԼԻՆԵԼ, Մահին կուլ գնալ, կորչել։ |
| ՄԱՀԱՀԱՆԳԻՍՏ ՔՈՒՆ, Ննջեցեալների քունը։ |
| ՄԱՀԱՀԱՆԳՈՅՆ, ա. Մահի նման, մահուան տպաւորութիւն թողնող։ |
| ՄԱՀԱՀՈՏ, ա. Որից մահուան հոտ է գալիս, մահուան հոտ ունեցող, մահառիթ։ |
| ՄԱՀԱՀՐԱՄԱՆ, ա. Որ մահուան սպառնալիքի հրաման է տալիս, մահուան հրաման տուող։ |
| ՄԱՀԱՀՐԱՒԷՐ, ՄԱՀԱՀՐԱՒԻՐԱԿ, ա. Մահուան հրաւիրող, դէպի մահ տանող։ |
| ՄԱՀԱՁԻԳ, ա. Դէպի մահը ձգուող կամ մահը դէպի ինքը ձգող։ |
| ՄԱՀԱՁԻՐ, ա. Մահ բաշխող։ |
| ՄԱՀԱՄԱՏՈՅՑ, ա. Մահը մօտ բերող, մահ առթող՝ պատճառող։ |
| ՄԱՀԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ապրելուց դադարել, մեռնել։ |
| ՄԱՀԱՇՇՈՒԿ, ա. Մահ շշնջացող, մահուան շշուկ ունեցող կամ տուող, մահաշունչ։ |
| ՄԱՀԱՇՈՒՆՉ, ա. Որ մահ է շնչում, մահ տարածող, մահաբեր, մահառիթ։ |
| ՄԱՀԱՊԱՐՏ, ի, աց, ա. 1. Մահուան դատապարտուած, մահուան պատժի արժանացած, մարդասպան։ 2. Մահուան ենթակայ, մահուան պատժի արժանի, յանցագործ։ |
| ՄԱՀԱՊԱՐՏԱԿԱՆ, ա. 1. Մահապարտին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Մահապարտ։ |
| ՄԱՀԱՊԱՐՏԵԱԼ, ա. գ. Մահուան դատապարտուած։ |
| ՄԱՀԱՊԱՐՏԵԼ, եցի, ն. Մահուան դատապարտել։ |
| ՄԱՀԱՊԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մահապարտ լինելը, սպանութեան ոճիր գործելը։ |
| ՄԱՀԱՌԻԹ, ա. Մահուան առիթ եղող, մահ պատճառող, մահաբեր, մահածին։ |
| ՄԱՀԱՍԱՀՄԱՆ, ա. Ինչ բանի համար որ մահը սահմանուած է (իբրեւ պատիժ)։ |
| ՄԱՀԱՍԿԻԶԲՆ, ա. Մահուան սկիզբ՝ պատճառ եղող։ |
| ՄԱՀԱՍՊԱՆ, ա. Մահը սպանող՝ ոչնչացնող՝ վերացնող։ |
| ՄԱՀԱՏԵՍԱԿ, ՄԱՀԱՏԻՊ, ա. Մահուան տեսք ունեցող, մահուան նման։ |
| ՄԱՀԱՏՈՒ, ա. Մահ տուող՝ պատճառող։ |
| ՄԱՀԱՐԱՐ, ի, աց, ա. Մահ առաջացնող՝ պատճառող, մահացու, մահաբեր։ |
| ՄԱՀԱՐԲՈՅՑ, ա. Մահուան թոյն տուող, մահ պարունակող, թունաւոր։ |
| ՄԱՀԱՐՁԱՆ, ի, աց, գ. 1. Գերեզմանի վրայ կանգնեցրած յուշարձան։ 2. Արձան։ 3. Պարսպի վրայ աշտարակ, բուրգ եւն՝ իբրեւ մարտկոց։ |
| ՄԱՀԱՑԱՆ, ա. Մահ ցանող՝ սփռող՝ տարածող. մահառիթ։ |
| ՄԱՀԱՑՈՒ, ի, աց, ա. 1. Մահ բերող՝ առաջացնող՝ պատճառող, մահացնող։ 2. Մահուան ենթակայ, մահկանացու։ |
| ՄԱՀԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մահանալ տալ, մեռցնել, սպանել։ |
| ՄԱՀԱՑՈՒՑԻՉ, չցի, չաց, ա. Մահացնող, մեռցնող, սպանող։ |
| ՄԱՀԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Մահուան ենթակայ, մահկանացու։ |
| ՄԱՀԱՔՈՒՆ, ա. Մահուան քնի մէջ ընկած, մահուան քուն մտած։ |
| ՄԱՀԸՆԿԱԼ, ա. Մահ ընդունող, մահուան ենթարկուած։ |
| ՄԱՀԻԿ, (պհլ.), հկի, կաց, գ. 1. Եղջերաձեւ՝ մանգաղաձեւ լուսին, կիսալուսին։ 2. Պարանոցից կամ ճակատից կախելու մահիկաձեւ զարդ։ |
| ՄԱՀԻԿԵՂՋԻՒՐ, ջեր, գ. Մահիկի՝ նորալուսնի եղջիւրը։ |
| ՄԱՀԻՃՔ, հճաց, ճօք, գ. 1. Անկողին, անկողնակալ։ 2. Դագաղ։ |
| ՄԱՀԻՆԱԲՈՂԲՈՋ, ա. Որ մահ է բողբոջում, մահաբեր, օրհասական։ |
| ՄԱՀԿԱԲԱՐ, մ. Մահիկի պէս, իբրեւ մահիկ։ |
| ՄԱՀԿԱՆԱՑՈՒ, ի, աց, ա. 1. Մահուան ենթակայ, մեռնող, որին վիճակուած է վաղ թէ ուշ մեռնել։ 2. Մահացու, մահաբեր, մահառիթ։ 3. գ. Մարդ։ |
| ՄԱՀԿԱՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Մահկանացու լինելը։ |
| ՄԱՀՃԱԿ, գ. Մահիճ, անկողին։ Եւ արար մահճակս մոմեայ (Պտմ. Աղեքս., 75)։ |
| ՄԱՀՃԱԿԱԼ, ա. Անկողնում ընկած (հիւանդ)։ |
| ՄԱՀՄԵՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. գ. Մահմեդականութիւն դաւանող, մուսուլման։ |
| ՄԱՀՈՂԿՈՒԶԵԱՆ, ա. Մահաբեր ողկոյզ բերող՝ տուող՝ ունեցող։ |
| ՄԱՀՈՐՈՃ, ա. Մահ որոճացող։ (Յհ. իմ. խոստ. 5, ՀԱԲ)։ |
| ՄԱՀՈՒ ՉԱՓ, մ. ա. 1. Մինչեւ մահ, մեռնելու աստիճանին մօտ։ 2. Մահուան հաւասար, մահացու։ |
| ՄԱՀ ՏԱՐԱԺԱՄ, ՄԱՀՏԱՐԱԺԱՄ, գ. Ժամանակից շուտ՝ յանկարծահաս մահ, յատկապէս՝ համաճարակ, ժանտամահ, ժանտախտ։ |
| ՄԱՂ, ի, ից կամ աց, կամ ոյ, ոց, կամ ու, ուց, յոգն. մաղք եւ մաղինք, գ. 1. Ձարից, մետաղալարից հիւսուած ծակոտկէն ցանց՝ ալիւր, ընդեղէն եւն մաղելու համար. խարբալ։ 2. նման. Մոմեղէն բջիջների ցանց, որ պատրաստում են մեղուները. մեղրահաց, խորիսխ։ 3. Մաղի նման կողով, սակառ։ |
| ՄԱՂԱԲԱԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Մաղը բախելով հմայելը, վիճակ հանելը՝ գցելը։ |
| ՄԱՂԱԶՄԱՅ, ՄԱՂԱԶՄԻ, տե՛ս ՄԱՂԶՄԱՅ։ |
| ՄԱՂԱՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Փաղաղուել, տոչորուել, տանջուել, տառապել։ |
| ՄԱՂԱՍ, ոյ, ոց, նաեւ ի, գ. Լորձ։ |
| ՄԱՂԱՍԱՀԱՐ ԼԻՆԵԼ, Մաղասը բորբոքուել։ |
| ՄԱՂԱՍԿԱԹ, ա. Մոլեգնած, կատաղի. ընկնաւոր։ |
| ՄԱՂԱՏԵՍԱԿ, ի, աց, ա. Մաղի նման, ծակոտկէն։ |
| ՄԱՂԵԼ, եցի, ն. 1. Մաղով անցկացնել, խարբալել։ 2. Ցրել, ցրիւ տալ, տարածել։ |
| ՄԱՂԶՄԱՅ, (ասոր.), ի, գ. Սեղանի սկուտեղ՝ սկաւառակ, մասնաւորապէս փոքր սկաւառակ, որի վրայ դնում են հաղորդութեան նշխարը եւ որով ծածկում են սկիհը։ |
| ՄԱՂԹ, ի, ից, գ. Աղօթք, մաղթանք։ |
| ՄԱՂԹԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Աղօթող, աղաչող։ |
| ՄԱՂԹԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Աղաչանքին՝ մաղթանքին մասնակից, բարեխօս, միջնորդ։ |
| ՄԱՂԹԱՆՔ, նաց, գ. 1. Աղաչանք, աղերսանք, պաղատանք։ 2. Աղօթք, խնդրանք։ 3. Միջնորդութիւն, բարեխօսութիւն։ |
| ՄԱՂԹԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Աղաչել, աղերսել, պաղատել, բարեխօսել, միջնորդել։ 2. Աղօթել, աղօթքով խնդրել։ |
| ՄԱՂԹՈՂԱԿԱՆ, ա. Մաղթանք՝ աղաչանք՝ խնդրանք պարունակող՝ արտայայտող։ |
| ՄԱՂԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Մաղթանք. միջնորդութիւն, երաշխաւորութիւն։ |
| ՄԱՂԽԱԶՈՒԹԻՒՆ, (ասոր.), գ. Հայոց Արշակունի թագաւորների թիկնապահ զօրքի պետի՝ գլխաւորի պաշտօնն ու կոչումը։ |
| ՄԱՂԿԱՏԵԼ1, եցի, ն. 1. Խայթել, կծել (օձի)։ 2. Խոցել, կսկծացնել, մորմոքեցնել, ցաւ պատճառել։ |
| ՄԱՂԿԱՏԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Խայթուել. ծեծուել։ 2. Ցաւից կսկծալ, չարչարուել, տանջուել, մորմոքուել, ցաւագնել։ |
| ՄԱՂԿԱՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՄԱՂԿԱՏԵԼ1։ |
| ՄԱՂԿԱՏԻՉ, ա. Որ մաղկատում է, խայթող, չարչարող։ |
| ՄԱՂԿԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մաղկատելը, մաղկատուելը, խայթուածք։ |
| ՄԱՂՁ, ոյ կամ ի, գ. 1. Լեարդից արտազատուող մածուցիկ դառնահամ հիւթ. լեղի։ 2. փխբ. Հոգու դառնութիւն, չարութիւն, բարկութիւն, վրդովմունք, զայրոյթ։ |
| ՄԱՂՁԱԳՈՅՆ, ա. Մաղձի գոյն ունեցող, մաղձային։ |
| ՄԱՂՁԱԴԵՂ, ոյ, ոց, գ. Մաղձի դեղ՝ փսխեցնող եւ աւելորդ մաղձը մաքրող։ |
| ՄԱՂՁԱԽԱՌՆ, ա. մ. Մաղձի հետ խառն։ |
| ՄԱՂՁԱԿԱՆ, ա. Մաղձով լցուած, մաղձը շատ, մաղձային։ |
| ՄԱՂՁԱՀԱՄ, ա. Մաղձի համ ունեցող, դառնահամ, դառն։ |
| ՄԱՂՁԱՅՈՅԶ, յուզի, ից, ա. 1. Մաղձի առատութիւնից յուզուած՝ գրգռուած։ 2. գ. Մաղձախառն փսխում եւ փորլուծութիւն, մաղձահոսութիւն (խոլերա)։ |
| ՄԱՂՁԱՏԱՐ, տե՛ս ՄԱՂՁԸՆԿԱԼ։ |
| ՄԱՂՁԱՏԵՍԱԿ, ա. Մաղձի տեսք ունեցող, լեղանման։ |
| ՄԱՂՁԱՒՈՐ, ա. Մաղձոտ, ցասկոտ, զայրացկոտ։ |
| ՄԱՂՁԸՆԿԱԼ, ա. Մաղձը պարունակող, մաղձը իր մէջ տանող՝ կրող։ |
| ՄԱՂՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Մաղձոտութիւն, դառնութիւն, դաժանութիւն, գարշութիւն։ |
| ՄԱՃ, (պհլ.), ոյ, ով կամ ի, իւ, աւ, գ. 1. Արօրի կոթ, որից բռնելով՝ մաճկալն ուղղութիւն է տալիս խոփին։ 2. լայնաբար՝ Արօր. խոփ։ |
| ՄԱՃԱԿԱԼ, ի, աց, ա. գ. Մաճը բռնող՝ ղեկավարող, վար անող, հերկող։ |
| ՄԱՃԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Մաճկալ լինելը, մաճկալի զբաղմունքը՝ գործը, արօր վարելը։ |
| ՄԱՃԱՌԱԿ, գ. Նոր՝ թարմ պանիր։ |
| ՄԱՃԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Թանձրացնել։ |
| ՄԱՄԽԻ, խւոյ, խեաց, գ. (բսբ.) Վարդազգիների ընտանիքին պատկանող փշալից թուփ. մամխենի (Prunus spinosa)։ |
| ՄԱՄՁԻՐ, ա. Հաւատի դաւանութեան ու կարգերին չհնազանդուող։ (Մանդ. սիր. 6, ՀԱԲ)։ |
| ՄԱՄՈՆԱՅ, (ասոր.), ի. գ. 1. Հարստութիւնը մարմնաւորող կուռք, որ հակադրւում է աստծուն։ 2. Ինչք, հարստութիւն, անիրաւութեամբ եւ վաշխով կուտակուած դրամ։ |
| ՄԱՄՈՆԱՊԱՇՏ, ա. Հարստութեան շատ հետամուտ եղող, դրամապաշտ, չափազանց փողասէր։ |
| ՄԱՄՈՒԼ, մլոյ, ոց, գ. Մի բան ճնշելու՝ ճզմելու գործիք կամ յարմարանք։ |
| ՄԱՄՈՒՌ, մռոյ, ոց, գ. 1. Ջրի մէջ աճող որեւէ խոտաբոյս. ջրի մամուռ, ջրիմուռ։ 2. Քարաքոս, լօռ։ |
| ՄԱՄՌԱԽՆԴԻՐ, ա. Մամուռ փնտրող, մամուռ սիրող։ |
| ՄԱՄՌԱՐՄԱՏ, ա. Որտեղ արմատացել է մամուռը, մամռոտ։ |
| ՄԱՄՓՈՒՂ, մամփայլ (վրաց.), գ. Իշխան, գաւառապետ։ Զորդին իւր՝ մամփուղ Տաշրաց կացուցանէր ի Հիւնէ վանս (Ասող., 257)։ |
| ՄԱՅՊԵՏ, (պհլ.), գ. Պարսկական արքունիքի կառավարիչ (հմմտ. ՄԱՐԶՊԵՏ)։ Դենշապուհ եւ մոգպետն եւ Ջնիկան մայպետն անդէն ի տեղւոջն պահապանս ընտրեցին (Եղիշէ, 179)։ |
| ՄԱՅՌ, ի, գ. Երակ։ |
| ՄԱՅՏԱՆ, (արաբ.), ի, գ. Հրապարակ։ |
| ՄԱՅՐ1, մօր, մարբ, մարք, մարց, մարբք, գ. 1. Ծնող կինը իր զաւակի համար։ 2. Կին, որ երեխայ է ծնել։ 3. Կենդանիների էգը, որ ձագեր է բերել։ 4. Իբրեւ մայր համարուած, մայր հանդիսացող, մայրագիր։ 5. Կանանց վանքի գլխաւոր, մայրապետ։ 6. փխբ. Սկիզբ, պատճառ։ 7. փխբ. Բոլորի մայրը, հողը։ |
| ՄԱՅՐ2, ի ից, գ. (բսբ.) Սոճազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. մայրի (Cedrus)։ |
| ՄԱՅՐԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ մայր, մօր նման։ |
| ՄԱՅՐԱԲՈՒՍԱԿ, ա. Որտեղ մայրի ծառեր են բուսնում։ |
| ՄԱՅՐԱԳԵՐԱՆ, ա. Մայրի փայտի գերաններով շինուած։ |
| ՄԱՅՐԱԾԻՆ, ա. Մահկանացու կնոջից ծնուած։ |
| ՄԱՅՐԱԾՆՈՒՆԴ, ծննդեան, գ. Ծնընդավայր։ |
| ՄԱՅՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մօրը յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՄԱՅՐԱԿԵՐ, ա. Իր մօրը ուտող (իժի ձագերի մասին)։ |
| ՄԱՅՐԱԿԵՐՏ, ա. Մայրի փայտից կերտուած։ |
| ՄԱՅՐԱԿՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Իր մօր հետ ամուսնանալը։ (Ոսկ. տիտ. 328, ՀԱԲ)։ |
| ՄԱՅՐԱՅԱՐԿ, ա. Որի յարկը մայրի փայտից է։ |
| ՄԱՅՐԱՆՄԱՆ, ա. Մայրի ծառի նման։ |
| ՄԱՅՐԱՊԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Սեռական յարաբերութիւն մօր հետ։ |
| ՄԱՅՐԱՍԷՐ, ա. Իր մօրը սիրող։ |
| ՄԱՅՐԱՍՊԱՆ, ա. Իր մօրը սպանող։ |
| ՄԱՅՐԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մայրասպան լինելը, իր մօրը սպանելը։ |
| ՄԱՅՐԱՍՏԱՆԻԿ, ա. Անտառներով ծածկուած՝ առատ, անտառապատ։ (Կղնկտ., Ա, 28)։ |
| ՄԱՅՐԱՏԱԽՏԱԿ, ի, աց, գ. Մայրի փայտից տախտակ։ |
| ՄԱՅՐԱՏԱՆՋ, ա. Իր մօրը տանջող։ |
| ՄԱՅՐԱՒՈՐ, ի, աց, գ. 1. Մայրիների անտառ։ 2. Ընդհանրապէս՝ անտառ։ |
| ՄԱՅՐԱՔԱՂԱՔ, ի, աց, գ. 1. Մայր կամ գլխաւոր քաղաք միւս քաղաքների շարքում, մեծ քաղաք, քաղաքամայր։ 2. Նշանաւոր՝ գլխաւոր կամ մեծ վանք՝ մենաստան, մայրավանք։ |
| ՄԱՅՐԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ, ա. Մայրաքաղաքին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՄԱՅՐԱՔԱՂԱՔԱՑԻ, ցւոյ, ցեաց, գ. Մայրաքաղաքում նստող միտրոպոլիտ կամ արքեպիսկոպոս։ |
| ՄԱՅՐԵՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. 1. Մօրը յատուկ՝ վերաբերող, մայրական։ 2. Մօր կողմից՝ տոհմից, մօր ծագումից։ |
| ՄԱՅՐԵՒՈՐ, ի, աց, գ. 1. տե՛ս ՄԱՅՐԱՒՈՐ։ 2. Մայրի փայտ կտրող, փայտահատ։ |
| ՄԱՅՐԵՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Փայտահատ լինելը, անտառափայտ կտրելը, փայտահատութիւն։ |
| ՄԱՅՐԻ, րւոյ, րեաց, գ. 1. Անտառ։ 2. Անտառը՝ իբրեւ գազանների բնակութեան վայր, գազանի որջ։ 3. փխ. ՄԱՐԻ (տե՛ս)։ |
| ՄԱՅՐՈԼՈՐՏ, ա. Մայրիով պատուած, անտառապատ։ (Կղնկտ., Ա, 28)։ |
| ՄԱՅՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մայր լինելը։ 2. Մայրական սէր՝ խնամք՝ հոգատարութիւն։ 3. Մայրապետ լինելը, մայրապետութիւն։ |
| ՄԱՅՐՊԵՏ, ի, աց, գ. Կոյսերի վանքի՝ մենաստանի գլխաւոր մայր, մայրապետ։ |
| ՄԱՅՐՓԱՅՏԵԱՅ, ա. Մայրի փայտից շինուած։ |
| ՄԱՅՐՕՐԻՆԱԿ, ա. Մօր նման՝ օրինակով, մայրական։ |
| ՄԱՆ1, (պհլ.), գ. Կշռի միաւոր՝ հաւասար 44 ունկիի։ |
| ՄԱՆ2, (եբր., յուն.-ից), տե՛ս ՄԱՆԱՆԱՅ։ |
| ՄԱՆԱՆԱՅ, (ասոր.), ի, գ. Գինձի սերմի մեծութեան եւ եղեամի նման սպիտակ մեղրահամ նիւթ, որ ամեն առաւօտ տեղում էր Սինայ անապատում, որով կերակրւում էին թափառական իսրայելացիները։ |
| ՄԱՆԱՆԻԽ, նխոյ կամ նխի, ով, գ. 1. (բսբ.) Խաչածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. մանանեխ, խարտալ (Sinapis)։ 2. Այդ բոյսի սերմը։ |
| ՄԱՆԱՒԱՆԴ, ՄԱՆԱՒԱՆԴ ԶԻ, ՄԱՆԱՒԱՆԴ ԹԷ, մ. եղբ. Աւելի, առաւելապէս, առանձնապէս, յատկապէս, էլ աւելի, առաւել եւս, մանաւանդ որ։ |
| ՄԱՆԳ, տե՛ս ՄԱՆԿ։ |
| ՄԱՆԳԱՂ, մանկաղ (ասոր.), ի, աց, գ. Կարճ կոթով կեռ սրաբերան երկաթէ գործիք, որով քաղում են խոտ եւ հացաբոյսեր։ |
| ՄԱՆԳԱՂԱԿ, ե. Փոքր մանգաղ, էտոց։ |
| ՄԱՆԳՂԱՁԵՒ, ա. Մանգաղի ձեւ ունեցող։ |
| ՄԱՆԳԼԱՒԻՏ, (յուն.), ւտի, գ. Արքայի սենեկապան, արքունի սպասաւոր։ |
| ՄԱՆԳՂԻՈՆ, ՄԱՆԳՂՈՆ,(յուն.), ի, ից, գ. Պաշարողական ռազմական գործիք՝ զանազան տեսակի։ |
| ՄԱՆԳՆԵՍՏԻՍ, տե՛ս ՄԱԳՆԵՍՏԻՍ։ |
| ՄԱՆԴԻԱ, (յուն.), գ. Զգեստ, զգեստի քղանցք։ |
| ՄԱՆԵԱԿ, (յուն.), եկի, կաց, գ. Վզին գցելու օղակաձեւ կամ շղթայաձեւ զարդ, վզնոց։ |
| ՄԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Բրդի՝ վուշի եւն մազերը իլիկով ոլորել եւ թել պատրաստել։ 2. Հիւսել, գործել։ 3. Պատել, փաթաթել։ |
| ՄԱՆԵԼԻՔ, լեաց, գ. Թել մանելու ձեռքի գործիք. իլիկ, թէշիկ։ |
| ՄԱՆԵԿԱՁԵՒ, ա. Մանեակի ձեւ ունեցող։ |
| ՄԱՆԵԿԱՁԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Մանեկաձեւ լինելը, մանեակի ձեւ ունենալը։ |
| ՄԱՆԵԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Մանեակ ունեցող՝ կրող։ |
| ՄԱՆԵՒԱՐ, ՄԱՆԵՒՈՐ, ի, աց, գ. Երիզ, կապ, փաթաթան։ |
| ՄԱՆԻԱ, (յուն.), գ. Ջերմութիւնից առաջ եկած զառացանք, սեւ մաղձ։ (Մագ. թղ. 135, ՀԱԲ)։ |
| ՄԱՆԻԱԿԱՆ, ա. Զառանցական, սեւամաղձային։ (Մագ. թղ. 6, ՀԱԲ)։ |
| ՄԱՆԿ, (պհլ.), ի, աւ, գ. Խորամանկութիւն, խարդախութիւն. ճարպկութիւն, հնարք։ |
| ՄԱՆԿԱԲԱՐ, մ. 1. Մանկան պէս, երեխայաբար։ 2. Երիտասարդի պէս, երիտասարդի աւիւնով՝ եռանդով, երիտասարդաբար։ 2. ա. Մանուկներին յատուկ, մանկական։ |
| ՄԱՆԿԱԲԱՐՁ, ի, աց, ա. գ. Ծննդաբերութեան ժամանակ ծննդկանին օգնող՝ մանուկը վերցնող. դայեակ։ |
| ՄԱՆԿԱԲԱՐՈՅ, ի, ից, ա. 1. Մանկան բնաւորութիւն՝ յատկութիւն ունեցող, տղայաբարոյ, պարզամիտ։ 2. Տղայական, երիտասարդական։ |
| ՄԱՆԿԱԲԵՐ ԼԻՆԵԼ, Երեխայ բերել՝ ծնել։ |
| ՄԱՆԿԱԳՈՅՆ, գունի, ից կամ աց, ա. 1. Աւելի մանուկ, աւելի կրտսեր՝ փոքրահասակ, աւելի երիտասարդ։ 2. Նոր, արդի, վերջին ժամանակ եղած։ |
| ՄԱՆԿԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Երեխայ առաջ բերել՝ ծնեցնել՝ ունենալ (կնոջից)։ |
| ՄԱՆԿԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Զաւակ բերելը, երեխայ ծնելը, որդեծնութիւն։ |
| ՄԱՆԿԱԶՐԱՒ, ա. Երեխաներից զրկուած, անժառանգ, անորդի։ |
| ՄԱՆԿԱԽԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Երեխայական անփորձութիւն։ |
| ՄԱՆԿԱԽՈՂԽՈՂ, ա. Մանուկներին խողխողող՝ կոտորող, մանկասպան։ |
| ՄԱՆԿԱԾՆԵԼ, եցի եւ եցայ, հբ. Երեխայ ծնել՝ ծնուել, երեխայ առաջ բերել՝ ունենալ։ |
| ՄԱՆԿԱԾՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Երեխայ ծնելը, որդեծնութիւն։ |
| ՄԱՆԿԱԾՈՒ, ի, աց, ա. գ. Երեխաներին վարժեցնող՝ դաստիարակող, դաստիարակ։ |
| ՄԱՆԿԱԿԱԼ, ի, աց, գ. 1. Ծծմայր, ստնտու։ 2. Դաստիարակ։ |
| ՄԱՆԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մանուկներին կամ մանկութեան յատուկ՝ վերաբերող, երեխայական, տղայական։ |
| ՄԱՆԿԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մանկական տարիք՝ հասակ. առուգութիւն։ |
| ՄԱՆԿԱԿԵՐ, ա. Իր երեխային ուտող։ |
| ՄԱՆԿԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մանկակեր լինելը, իր երեխային ուտելը։ |
| ՄԱՆԿԱԿՈՏՈՐ, ա. Մանուկներին կոտորող, մանկասպան։ |
| ՄԱՆԿԱԿՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Երեխաներին կրթելը՝ վարժեցնելը։ |
| ՄԱՆԿԱՀԱՍԱԿ, ա. Մանկական հասակ ունեցող, դեռահաս, դեռատի։ |
| ՄԱՆԿԱՄԱՅՐ, մօր, գ. 1. Մայր, երեխայ ունեցած կին։ 2. Մանկամարդ կին։ |
| ՄԱՆԿԱՄԱՐԴ, ոյ կամ ի, աց, ա. գ. Երիտասարդ, դեռատի, ջահել (աղջիկ կամ կին)։ |
| ՄԱՆԿԱՄԱՐԶ, ի, ից, ա. Մարզական մրցումներում երեխաների կամ երիտասարդների մարզիչ։ |
| ՄԱՆԿԱՄԻՏ, ա. Երեխայի պէս մտածող, երեխայամիտ, տհաս։ |
| ՄԱՆԿԱՄՈԼ, ի, ից, ա. Պատանիների նկատմամբ տռփանք ունեցող, մանկատռիփ, արուամոլ։ |
| ՄԱՆԿԱՄՈԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Մանկամոլ լինելը, մանկատռփութիւն, արուամոլութիւն։ |
| ՄԱՆԿԱՄՏԱԿԱՆ, ա. Մանկամիտին յատուկ, երեխայական տխմար, տհաս։ |
| ՄԱՆԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Մանուկ դառնալ կամ երեւալ։ 2. Երիտասարդանալ։ 3. Մանկական բնաւորութիւն ձեռք բերել՝ ստանալ։ 4. Ժիր՝ աշխոյժ դառնալ, առոյգանալ։ |
| ՄԱՆԿԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԱՆԿԱԲԱՐ (1)։ |
| ՄԱՆԿԱՍԵՐՄՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մանկամոլութիւն, արուամոլութիւն։ |
| ՄԱՆԿԱՍԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Երեխայ սերելու՝ որդեծնութեան կարողութիւն։ |
| ՄԱՆԿԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Իր երեխաներին կամ ձագերին սիրող, զաւակասէր, որդեսէր։ |
| ՄԱՆԿԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մանկասէր լինելը։ |
| ՄԱՆԿԱՍՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Երեխաներին սնելը՝ խնամելը։ |
| ՄԱՆԿԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Երեխաներ կամ իր երեխային սպանելը։ |
| ՄԱՆԿԱՎԱՐԺ, ի, ից, ա. գ. Երեխաներին վարժեցնող՝ դաստիարակող, դաստիարակ։ |
| ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԵԼ, եցի, ն. Երեխաներին վարժեցնել՝ կրթել, դաստիարակել, մարզել։ |
| ՄԱՆԿԱՎԱՐԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Երեխաներին վարժեցնելը՝ կրթելը՝ մարզելը, դաստիարակութիւն, հրահանգ։ |
| ՄԱՆԿԱՏԻՊ, ա. Դեռատի, մանկահասակ։ |
| ՄԱՆԿԱՏՌԻՓ, տռփի, փաց, տե՛ս ՄԱՆԿԱՄՈԼ։ |
| ՄԱՆԿԱՏՌՓՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԱՆԿԱՄՈԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԱՆԿԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԱՆԿԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԱՆԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մանկանալ տալ, երիտասարդացնել, առոյգացնել, նորոգել։ |
| ՄԱՆԿԱՒՈՐ1, ի, աց, ա. 1. Երեխայ՝ զաւակ ունեցող։ 2. Մանկական։ |
| ՄԱՆԿԱՒՈՐ2, ա. Մանկող, խորամանկող, մեքենայող։ |
| ՄԱՆԿԱՒՈՐԱՊԷՍ, մ. Խաբեբայի պէս, խաբեբայօրէն։ (Տիմոթ. Կուզ, 185, ՀԱԲ)։ |
| ՄԱՆԿԱՓԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Մանկական կարծիք։ |
| ՄԱՆԿԵՐԱՄ, ի, գ. Մանուկների՝ երեխաների խումբ։ |
| ՄԱՆԿԻԿ, գ. փղքշ. ՄԱՆՈՒԿ-ի։ Շատ փոքր երեխայ, սիրելի փոքրիկ։ |
| ՄԱՆԿՈՒԹԻՒՆ1, գ. 1. Մանուկ՝ երեխայ լինելը, մանկական հասակ։ 2. Պատանեկութիւն, երիտասարդութիւն։ |
| ՄԱՆԿՈՒԹԻՒՆ2, գ. Խորամանկութիւն։ |
| ՄԱՆԿՈՒԿ, տե՛ս ՄԱՆԿԻԿ։ |
| ՄԱՆԿՈՒՏ, ա. Մանկական, երեխայական, տղայական։ |
| ՄԱՆԿՏԵԱԿ, եակք, գ. Փոքրիկ մանուկներ, փոքրիկ երեխաների խումբ։ |
| ՄԱՆԿՏԻ, տւոյ, տեաւ, եամբք, գ. հաւաք. 1. Մանուկներ, մանուկների՝ երեխաների խումբ։ 2. Պատանիներ, երիտասարդներ, երիտասարդութիւն։ |
| ՄԱՆՁՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Այրուել, խանձուել, մրկուել։ (Մագ. թղ. 237, ՀԱԲ)։ |
| ՄԱՆՆԱՅ, (եբր., յուն.-ից), ի, ից, գ. Ընծայ, նուէր։ |
| ՄԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Մանելու գործիք, իլիկ։ |
| ՄԱՆՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Ոլորք, գալար, գալարում։ 2. Հիւսելը, հիւսուածք։ 3. Մանուածք, մանուած իր (թել, պարան եւն)։ 4. Խօսքի շարադրանք՝ կառուցուածք։ 5. Կնճռոտ՝ խրթին խօսք, խրթնաբանութիւն։ |
| ՄԱՆՈՒԱԾԱՊԱՏ, ա. Կեռումեռ, ոլորապտոյտ, գալարապտոյտ։ |
| ՄԱՆՈՒԱԾԱՒԱԼ, ա. Մանր ալիքներով ծաւալուող։ |
| ՄԱՆՈՒԱԾԵԼ, եցի, ն. Հիւսել, կցել։ |
| ՄԱՆՈՒԱԾՈՅ, ա. 1. Մանուած, հիւսուած։ 2. Ոլորուած, բոլորակի ձեւ տրուած։ 3. Գալարուն, կոր ձեւ ունեցող։ |
| ՄԱՆՈՒԿ, նկան, նկունք, կանց, գ. 1. Երեխայ (նորածին կամ դեռ չծնուած)։ 2. Փոքրահասակ երեխայ, սովորաբար՝ տղայ։ 3. Զաւակ, որդի։ 4. Պատանի, երիտասարդ։ 5. Ծառայ, սպասաւոր։ 6. Զինուոր, զօրական։ 7. Կենդանիների ձագ։ 8. ա. Փոքր, փոքրիկ. մանկական։ |
| ՄԱՆՈՒՇԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. (բսբ.) Մանուշակազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս (Viola)։ |
| ՄԱՆՈՒՇԱԿԱԲԵՐ, ՄԱՆՈՒՇԿԱԲԵՐ, ա. Մանուշակ բերող, որ իր հետ մանուշակ է բերում՝ բուսցնում։ |
| ՄԱՆՉՈՆ, ՄԱՆՉՈՒԿ, գ. (գւռ.) Մանկիկ, փոքր՝ սիրունիկ մանչ։ |
| ՄԱՆՏԱՏՈՐ, (յուն.), գ. Թղթաբեր, սուրհանդակ։ Մանտատոր ձայնելով զինքն՝ այսինքն թղթաբեր (Լաստ., ԺԶ)։ |
| ՄԱՆՐ, նու, նունք, նունց, ա. 1. Փոքրիկ, պստիկ։ 2. Փոքր, ոչ մեծ։ 3. Նուրբ։ 4. փխբ. Աննշան, չնչին։ 5. մ. Փոքր ծաւալով՝ չափով, մանր-մանր, մաս-մաս։ 6. Մանրամասն կերպով։ |
| ՄԱՆՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի մանր, մանրիկ, մանրամասն։ |
| ՄԱՆՐԱԳՈՐ, (յուն.), ի, աց, գ. (բսբ.) Մորմազգիների ընտանիքին պատկանող խիստ թունաւոր բոյս, որ գործ էր ածւում իբրեւ թմրեցուցիչ քնաբեր դեղ. Ադամի գլուխ, մարդախոտ (Mandragora)։ |
| ՄԱՆՐԱԳՈՐԾ, ա. գ. Մանր՝ նուրբ՝ ճարտարուեստ կերպով արուած (գործ)։ |
| ՄԱՆՐԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Մանր՝ նուրբ՝ ճարտարուեստ գործ անել։ |
| ՄԱՆՐԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Մանրագործելը, ճարտարութիւն, նրբութիւն։ |
| ՄԱՆՐԱԽԻՃ, ա. գ. 1. Խճի նման մանր։ 2. Քարի փոքրիկ բեկոր, մանր քար, կոպիճ, խիճ։ |
| ՄԱՆՐԱԽՈՅԶ, ա. Մանրազնին, մանրակրկիտ։ |
| ՄԱՆՐԱԽՈՏ, գ. Մանր խոտ։ |
| ՄԱՆՐԱԽՌԻՒ, ա. Մանր խռիւներից բաղկացած։ |
| ՄԱՆՐԱԾՆՈՒՆԴ, ա. Մանր-մունր բաներ ծնող՝ հնարող՝ մեքենայող։ |
| ՄԱՆՐԱԿԱՐԿԱՏ, ա. Մանր բաներից կարկատած՝ կցկցած, շինծու, սնոտի։ |
| ՄԱՆՐԱԿԾԾԻ, ա. Մանր բաների մէջ անգամ կծծի՝ ագահ։ |
| ՄԱՆՐԱԿՏԻՏ ԱՌՆԵԼ, Մանրամասն կրկտել՝ պրպտել՝ քննել։ |
| ՄԱՆՐԱԿՐԿԻՏ, ա. մ. Մանրամասն քննող՝ քննուած, մանրամասնօրէն։ |
| ՄԱՆՐԱՀԵՂԵՂ, ա. Մանր փոշու նման հոսող։ |
| ՄԱՆՐԱՀԵՏԵԼ, եցի, ն. Մանրամասն հետազօտել, պրպտել, քննել։ |
| ՄԱՆՐԱՄԱՂ, ա. 1. Շատ մանր մաղած, մանր՝ բարակ փոշու նման։ 2. Շատ մանր՝ անբաժանելի (մասնիկ)։ |
| ՄԱՆՐԱՄԱՆԱԿ, ի, աց, գ. Ժամանակի շատ փոքր հատուած, րոպէ կամ վայրկեան։ |
| ՄԱՆՐԱՄԱՆՐ, ա. Մանր-մունր, մանր եւ անկարեւոր։ |
| ՄԱՆՐԱՄԱՍՆ, սին, սունք, սանց կամ սնից, գ. 1. Մանր մաս՝ ժամանակի կամ առարկայի։ 2. Խճանկարի մանր քար։ 3. ա. Մանր մասերից՝ կտորներից՝ քարերից յօրինուած՝ կերտուած։ |
| ՄԱՆՐԱՄԱՍՆԱԲԱՐ, մ. 1. Մանրամասն կերպով, մանրամասնօրէն, հանգամանօրէն, մի առ մի։ 2. ա. Մանրամասն, լիակատար, հանգամանալից։ |
| ՄԱՆՐԱՄԱՍՆԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի մանրամասն. աւելի նուրբ մասերից՝ մասնիկներից բաղկացած։ |
| ՄԱՆՐԱՄԱՍՆԵԱՅ, ա. Մանրամասն, լիակատար, անթերի։ |
| ՄԱՆՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մաշուել, հիւծուել, ուժասպառ լինել։ |
| ՄԱՆՐԱՊԱՏՈՒՄ, ա. 1. Մանրամասնօրէն պատմուած՝ նկարագրուած։ 2. Մանրամասնօրէն պատմելով՝ զննելով։ |
| ՄԱՆՐԱՍԻԿ, ա. Սիկը նօսր՝ բարակ՝ նուրբ։ |
| ՄԱՆՐԱՏՈՒՆԿ ՏՈՒՆԿ, գ. Սածիլ։ |
| ՄԱՆՐԱՑՕՂ, գ. Մանր՝ բարակ ցօղ։ |
| ՄԱՆՐԱՔԻՍՏ, գ. Մանր քիստ։ |
| ՄԱՆՐԱՔՆԻՆ, ա. Մանրամասն զննութեամբ կատարուող՝ կատարուած, մանրազնին, մանրակրկիտ։ |
| ՄԱՆՐԵԼ, եցի, ն. 1. Մանր դարձնել, մանր մասերի վերածել, մանրացնել։ 2. Ջարդել, փշրել, կտոր-կտոր անել։ |
| ՄԱՆՐԵՐԱՄ, ա. Մանր երամներ կազմող կամ որի երամը մանր կենդանիներից է բաղկացած։ |
| ՄԱՆՐԵՐԿՐՈՐԴ, գ. Երկվայրկեան, վայրկեան։ |
| ՄԱՆՐԻԿ, րկան, կունք, կանց, ա. 1. Շատ մանր, փոքրիկ։ 2. Նուրբ։ |
| ՄԱՆՐԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԱՆՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԱՆՐՈՍՏ, ա. Մանր ոստեր ունեցող։ |
| ՄԱՆՐՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. Որեւէ բանի մանր կտորտանք, մանրուք, փշրանք։ |
| ՄԱՆՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մանր՝ փոքրիկ լինելը, փոքրիկութիւն, փոքրութիւն։ |
| ՄԱՇ, ա. Մաշուած, փտած, ապականուած։ |
| ՄԱՇԱԾՈՅ, ա. Մաշուող, մաշուած, հինումին։ |
| ՄԱՇԱԿԱՆ, ա. Մաշուող, նուազող։ |
| ՄԱՇԱՊԵՐՃԱՆ, տե՛ս ՄԱՇԿԱՊԱՃԷՆ։ (Սեբէոս, Զ)։ |
| ՄԱՇԱՐ, (ասոր.), գ. Սղոցի բերանը՝ ատամները։ |
| ՄԱՇԱՐԱԿԱՆ, տե՛ս ՄԱՇԱՐԱՅԱԿԱՆ։ |
| ՄԱՇԱՐԱՅ, (ասոր.), ի, գ. (բժշկ.) Բարակացաւ, թոքախտ։ |
| ՄԱՇԱՐԱՅԱԿԱՆ, ա. Թոքախտին յատուկ՝ վերաբերող, թոքախտային։ |
| ՄԱՇԵԼ, եցի, ն. 1. Ծախսել, մսխել, սպառել, վատնել։ 2. Ուտել, կրծել, քրքրել։ 3. Ոչնչացնել, բնաջնջել, կործանել, կոտորել, սպանել։ 4. Հիւծել, նուազեցնել, տկարացնել։ 5. Լուծել, հալել, քայքայել, փչացնել, ապականել։ 6. Հնացնել։ 7. Մանրել, փշրել։ 8. Այրել, տոչորել (հրով)։ |
| ՄԱՇԻՉ, ա. Որ մաշում է, մաշող։ |
| ՄԱՇԿ, (ասոր.), ի, աց կամ ից, գ. 1. Կենդանիների մարմնի արտաքին ծածկոյթը, յատկապէս՝ լերկ, անմազ կամ մազը թափուած մորթ. կաշի։ 2. Մաշկից պատրաստուած հագուստ. մուշտակ։ 3. փխ. Մաշ, մաշուած։ |
| ՄԱՇԿԱԳՈՐԾ, ա. Մաշկից՝ կաշուից պատրաստուած, մաշկեղէն, մաշկեայ, կաշուէ։ |
| ՄԱՇԿԱԹԵՒ, ա. Մաշկեայ թաղանթի թեւեր ունեցող։ |
| ՄԱՇԿԱՀԱՆԴԵՐՁ, ա. մ. 1. Մաշկեղէն՝ մորթէ զգեստ հագած, մաշկազգեցիկ։ 2. գ. Մաշկեղէն զգեստ։ |
| ՄԱՇԿԱՆԱՓՈՐՏ, ա. Մաշկեղէն նափորտ ունեցող՝ կրող։ |
| ՄԱՇԿԱՊԱՃԷՆ, մաշկապարճէն, մաշկապերճէն, մաշկապատճեան, մաշկապերճան, մաշկաւարզան (պհլ.), ենի, նօք, գ. Պարսից թագաւորի կանանոցի վրան։ |
| ՄԱՇԿԱՏԵՍԱԿ, ա. Մաշկի նման կամ մաշկեղէն զգեստ հագածի տեսքով։ |
| ՄԱՇԿԱՒԱՐԶԱՆ, տե՛ս ՄԱՇԿԱՊԱՃԷՆ։ |
| ՄԱՇԿԵԱԶԳԵԱՑ, եցի, ից, ա. Մաշկեղէն՝ մորթէ զգեստ հագած՝ հագնող։ |
| ՄԱՇԿԵԱԿ, եկի, կաց, գ. Մաշկեղէն՝ մորթէ հանդերձ, մանաւանդ ոչխարի մորթուց կարած հագուստ. մուշտակ։ |
| ՄԱՇԿԵԱՅ, կէի, ից, ՄԱՇԿԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. 1. Մաշկից՝ մորթուց պատրաստուած՝ սարքուած, կաշուէ, մորթէ։ 2. գ. Մաշկից պատրաստուած՝ կարուած զգեստ՝ հագուստ։ |
| ՄԱՇՈՒԱԾ, գ. Մաշուելը, մաշուած՝ քայքայուած մասը, փտութիւն, ապականութիւն։ |
| ՄԱՇՈՒԱԾՈՅ, ա. Մաշուող, մաշելի։ |
| ՄԱՇՈՒԹԻՒՆ, գ. Մաշուած՝ փտած՝ ապականուած լինելը, հնութիւն, փտութիւն, ապականութիւն։ |
| ՄԱՇՈՒՄՆ, շման, գ. Մաշելը, մաշուելը։ |
| ՄԱՇՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մազերը թափուել, ճաղատանալ։ |
| ՄԱՌԱԽԼԱՁԵՒ, ա. Մառախուղի ձեւով՝ նման։ |
| ՄԱՌԱԽԼԱՄԱԾ, ա. Մառախուղով՝ մշուշով թանձրացած՝ պատուած, միգամած, մթամած։ |
| ՄԱՌԱԽԼԱՄՈՒՏ, ա. Որի մէջ մտել՝ թափանցել է մառախուղը կամ մառախուղի մթութիւնը։ |
| ՄԱՌԱԽԼԱՊԱՏ, ա. Մառախուղով՝ մշուշով պատուած, մառախլամած, միգապատ, մշուշապատ։ |
| ՄԱՌԱԽԼԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մառախուղով՝ մշուշով պատուել, մթագնել։ |
| ՄԱՌԱԽԼՈՒՏ, ՄԱՌԱԽՂՈՒՏ, ա. Որտեղ շատ կամ յաճախ մառախուղ է լինում, մառախլապատ։ |
| ՄԱՌԱԽՈՒՂ, խղոյ կամ խլոյ, ոց, նաեւ խղի, ից եւ աց, գ. 1. Մշուշ, մէգ։ 2. փխբ. Մթութիւն։ |
| ՄԱՌԱՆ, ի, աց, գ. 1. Նկուղ, որտեղ գինի են պահում։ 2. Ընդհանրապէս՝ ուտելեղէնի պահեստ, ամբար, մթերանոց, շտեմարան։ 3. Ներքնատուն, նկուղ։ |
| ՄԱՌԵԽ, (արաբ., վկայուած է իբրեւ պրսկ. բառ), գ. Հրատ մոլորակը։ |
| ՄԱՌՆ, գ. Մայր մտնելը, մայրամուտ։ |
| ՄԱՌՆԱՄՈՒՏ, ա. Մռայլ, մթին։ |
| ՄԱՌՈՒԼ, (յուն.), տե՛ս ՀԱԶԱՐ (բոյս)։ |
| ՄԱՍՄԱՐՈՎԹ, տե՛ս ԱՄԱՍԱՐԱԿՈՎԹ։ |
| ՄԱՍՆ, սին, սունք, սանց, գ. 1. Մաս, բաժին, հատուած։ 2. Կտոր, պատառ։ 3. Կողմ, վայր, տեղ։ 4. (աշխգր.) Աստիճան։ |
| ՄԱՍՆԱԲԱՐ, մ. Մասամբ, որոշ մասով։ |
| ՄԱՍՆԱԴԻՐ, ա. Մասամբ միայն դրուած, մասնաւոր։ |
| ՄԱՍՆԱԿ, ի, աց, գ. Փոքր մաս, մասնիկ։ |
| ՄԱՍՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մասնաւորին վերաբերող, անհատական, եզական, առանձին։ 2. Մաս-մաս տալու կամ բաժանելու։ |
| ՄԱՍՆԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի մասնական։ |
| ՄԱՍՆԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Մասին կցորդ, հաղորդակից, բաժին ունեցող, մասնակցող, մասնակցութիւն ունեցող։ |
| ՄԱՍՆԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մասնակից լինել՝ դառնալ։ |
| ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Մասնակից լինելը։ |
| ՄԱՍՆԱՅՔ, ԸՍՏ ՄԱՍՆԵԱՅՔ (նաեւ Ըստ մասանցն, Ըստ մասինցն, Ըստ մասնիցն), գ. յոգն. (յունաբանութեամբ) Մասնաւորները, մասնականները։ |
| ՄԱՍՆԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Մի մասն առնելը։ |
| ՄԱՍՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Որեւէ ամբողջի առանձին մաս կազմող։ 2. Մի մաս պարունակող, փոքր մասով, մասնակի։ 3. Չափաւոր, սակաւ, քիչ։ 4. Անձնական, անհատական։ 5. Առանձնայատուկ, յատուկ, ուրոյն։ 6. գ. Անհատ, առանձին մէկը։ |
| ՄԱՍՆԱՒՈՐԱԲԱՐ, մ. 1. Մասնաւոր չափով, մասամբ։ 2. Մանրամասն կերպով, մանրամասնաբար։ 3. Յատկապէս, առանձնապէս։ |
| ՄԱՍՆԱՒՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մասնակի, մասնաւոր։ |
| ՄԱՍՆԱՒՈՐԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԱՍՆԱՒՈՐԱԲԱՐ։ |
| ՄԱՍՆԱՒՈՐԵԼ1, եցի, ն. Մասնակից դարձնել, մաս՝ բաժին հանել, մաս-մաս բաժանել, բաշխել։ |
| ՄԱՍՆԱՒՈՐԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Մասնակից լինել՝ դառնալ, մասնակի՝ որոշ չափով բաժին ստանալ։ |
| ՄԱՍՆԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ՄԱՍՆԱՒՈՐԵԼ2 (իմ)։ |
| ՄԱՍՆԻԿ, նկան, նիկք կամ նկունք, կանց կամ կաց, գ. Որեւէ բանի փոքրիկ մաս՝ կտոր։ |
| ՄԱՍՆՄՈՒՏ ԱՌՆԵԼ, Թոյլ տալ մասամբ մտնել, թոյլ տալ մասնակցել։ |
| ՄԱՍՏՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաստատուն՝ ամուր լինելը, հաստատութիւն, ամրութիւն։ |
| ՄԱՏԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. Կենդանիների էգը։ |
| ՄԱՏԱԿԱԽԱԶ, ի, ից, ա. Մատակի ձգտող, ցանկութեամբ բորբոքուած (ձիերի մասին)։ |
| ՄԱՏԱԿԱԽԱԶՈՒԹԻՒՆ, գ. Մատակախազ լինելը, սաստիկ իգամոլութիւն։ |
| ՄԱՏԱԿԱՐԱՐ, ի, աց, գ. 1. Կերակուրների վերակացու՝ հսկող, գլխաւոր խոհարար։ 2. Տնտես, տան ընդհանուր գործերի կառավարիչ։ 3. Ընդհանրապէս՝ պարտականութիւնները կատարող անձ։ |
| ՄԱՏԱԿԱՐԱՐԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ մատակարար, տնտեսաբար, տնտեսապէս։ |
| ՄԱՏԱԿԱՐԱՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մատակարարին եւ մատակարարման յատուկ՝ վերաբերող, տնտեսական, տնօրինական։ |
| ՄԱՏԱԿԱՐԱՐԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԱՏԱԿԱՐԱՐԱԲԱՐ։ |
| ՄԱՏԱԿԱՐԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Իբրեւ մատակարար հայթայթել՝ հոգալ, որեւէ բանով ապահովել, ընձեռել, բաշխել, տալ։ 2. Պարտականութիւնը կատարել։ |
| ՄԱՏԱԿԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մատակարար լինելը, մատակարարելը, բաշխելը։ 2. Տնտեսութիւն կառավարելը, վարելը։ 3. (կրօն.) Աստուածային նախախնամութիւն՝ խնամակալութիւն։ 4. Պարտականութիւն, ծառայութիւն, պաշտօն։ |
| ՄԱՏԱԿԱՐԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Մատակարարելը, մատակարարութիւն։ |
| ՄԱՏԱԿՊԱՆ, ի, աց, գ. Մատակ ձիերի, ընդհանրապէս ձիերի երամակների պահապան՝ վերակացու։ |
| ՄԱՏԱՂ, ոյ, ոց, ա. 1. Փափլիկ, փափուկ, գիրգ։ 2. Նոր հասունացող, երիտասարդ, դեռահաս, դեռատի։ 3. Նորածին, մատղաշ։ |
| ՄԱՏԱՂԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի մատաղ։ |
| ՄԱՏԱՂԱԾԻՆ, ա. 1. Նորածին, մատղաշ։ 2. Նորածին զաւակի ծնող, նոր երեխայ բերած՝ ծնած։ |
| ՄԱՏԱՂԱԿԱՆ, ա. Նորածին, մանկական, երեխայական։ |
| ՄԱՏԱՂԱԿՈՏՈՐ, ա. Մատաղ հասակում կոտորուած կամ կոտորուող։ |
| ՄԱՏԱՂԱՄԱՅՐ, մարք, գ. Փոքր երեխայ ունեցող մայր։ |
| ՄԱՏԱՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երիտասարդանալ. մանկանալ։ |
| ՄԱՏԱՂԱՏՈՒՆԿ, տնկոյ, ա. 1. Նոր տնկած, նորատունկ։ 2. փխբ. Նոր հաւատի եկած՝ դարձած, նորադարձ։ 3. Դեռ խոշոր կտրիչ ատամներ չունեցող (երիտասարդ՝ առոյգ ձիու մասին)։ |
| ՄԱՏԱՂԵԼ, եցի, տե՛ս ՄԱՏԱՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՄԱՏԱՂԵՆԻ, նւոյ, նեաց, գ. Մատղաշ կենդանի կամ տունկ։ |
| ՄԱՏԱՂԵՐԱՄ, ա. Մատաղ երեխաների խմբին պատկանող, մանուկների խմբից։ |
| ՄԱՏԱՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Փափկացնել, կակղացնել։ |
| ՄԱՏԱՂՈՐԹ, ա. Մատղաշ հորթ ունեցող, նոր հորթ բերած՝ ծնած։ |
| ՄԱՏԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Մատաղ՝ մատղաշ լինելը։ |
| ՄԱՏԱՂՕՐԵԱՅ, եայք, ա. Մատաղ հասակին յատուկ, մատաղահասակ, մանկահասակ։ |
| ՄԱՏԱՆԱԿ, տե՛ս ՄԱՏՆԵԱԿ։ |
| ՄԱՏԱՆԻ, նւոյ, նեաց, գ. 1. Ոսկեայ կամ ոսկեզօծ փոքրիկ օղ, յաճախ վրան որեւէ թանկագին քար, որ հագցնում են մատին։ 2. Տիրոջ անուան սկզբնատառը՝ զինանշանը եւն փորագրութիւնը կրող մատանի, որով կնքում են փաստաթղթերը. կնիք։ |
| ՄԱՏԱՐԿԱՅ, ի, գ. (քեր.) Համեմատական մակբայ։ (Թրակ. քեր. 33, ՀԱԲ)։ |
| ՄԱՏԵԱՆ1, (պհլ.), ենի, ից եւ եանց, գ. 1. Մագաղաթ կամ թուղթ, որի վրայ գրում էին։ 2. Գիրք, գրուածք, արձանագրութիւն։ 3. Պատմական բովանդակութեամբ գիրք, պատմագիրք։ 4. Գրքի մաս՝ գլուխ։ 5. Գրադարան։ |
| ՄԱՏԵԱՆ2, (պհլ.), գ, Էգ ձի, մատակ, զամբիկ։ |
| ՄԱՏԵԱՆ3, (պհլ.), գ. Սասանեան Պարսկաստանում ընտիր հեծելազօրի գունդ, իբր՝ անմահների գունդ։ |
| ՄԱՏԵԱՆԱԳՐԵԼ, տե՛ս ՄԱՏԵՆԱԳՐԵԼ։ |
| ՄԱՏԵԱՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԱՏԵՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԱՏԵԼ, (իմ), տե՛ս ՄԱՏՉԵԼ (իմ)։ |
| ՄԱՏԵՆԱԳԷՏ, գիտի, տաց, ա. գ. Մատեանների՝ գրքերի մասին լաւ տեղեկութիւն ունեցող, գրագէտ, գրագիր, դպիր։ |
| ՄԱՏԵՆԱԳԻՐ, գրի, րաց, գ. 1. Մատեան գրող, գիրք շարադրող, պատմագիր։ 2. Մատենագրի գրուածքը, մատեան, գիրք։ 3. ա. Մատենագրական, պատմական։ |
| ՄԱՏԵՆԱԳՐԵԼ, եցի, ն. 1. Մատեան գրել, գիրք շարադրել, պատմագրել։ 2. Մատեան մտցնել, գրի առնել, արձանագրել։ |
| ՄԱՏԵՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մատենագրելը։ 2. Պատմագրութիւն։ 3. Գրուածք, պատմագիրք։ |
| ՄԱՏԵՆԱԴԱՐ, գ. Պատմագիրք։ |
| ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Մատեաններ՝ գրքեր պահելու տեղ, գրադարան, գրատուն։ 2. Դարերի պատմութիւնը պարունակող մատեան՝ գիրք, պատմագիրք։ |
| ՄԱՏԵՆԱԿԱԼՔ ԴԻՒԱՆԱՑ, տե՛ս ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆ (1)։ |
| ՄԱՏԵՆԱՅԱԾ, ա. Մատեանների մէջ յածելու՝ թափառելու՝ պրպտելու (գործ), մատենագրական քննութիւն պահանջող։ |
| ՄԱՏԵՆԱՆՇԱՆ, ա. Մատեանի մէջ նշանակուած՝ գրուած։ Զմտաւ ածելով յիշատակարանս առանձին մատենանշան (ՆՀԲ-ում՝ մատնանշան) ծաղկեցուցանել (Կորիւն, 22)։ |
| ՄԱՏԵՆԱՊԱՏՈՒՄ, ա. մ. Մատեանների մէջ պատմուած կամ պատմելով։ |
| ՄԱՏԵՆԱՒՈՐ, ա. Պատմական բովանդակութիւն ունեցող։ |
| ՄԱՏԵՆԱՒՈՐԵԼ, տե՛ս ՄԱՏԵՆԱԳՐԵԼ (2)։ |
| ՄԱՏԵՆԻԿ ԳՈՒՆԴ, տե՛ս ՄԱՏԵԱՆ3։ |
| ՄԱՏԶԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մածուել, կպչել։ |
| ՄԱՏԻՏՈՒՄՆ, տման, գ. Մատանու ակը ոսկու վրայ պնդացնելը, ընդելուզելը, յեռելը։ |
| ՄԱՏՀՐԱՄԱՆ, ոյ, գ. (քեր.) Յորդորական մակբայ։ |
| ՄԱՏՆ1, տին, տունք, տանց, գ. 1. Ձեռքի կամ ոտքի մատ։ 2. Երաժշտական եղանակ, որ նուագարանի վրայ հնչեցնում են մատներով։ 3. Մատի լայնութիւնը որպէս չափ, մատնաչափ։ |
| ՄԱՏՆ2, գ. Մատնելը, մատնութիւն (այս նշ. առանձին չի գործածւում)։ |
| ՄԱՏՆԱԳՈՐԾ, ա. Մատներով ստեղծուած՝ գրուած, ձեռագիր։ |
| ՄԱՏՆԱՀԱՏ, ի, աց, ա. գ. Դաժան տանջանքներով մէկի մատը կամ մատները կտրող աղանդաւոր։ |
| ՄԱՏՆԱՀԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մատնահատ լինելը։ |
| ՄԱՏՆԱՄՈՒԽ, ա. մ. Մատը ներս մտցրած՝ մտցնելով։ |
| ՄԱՏՆԱՆՇԱՆ, փխ. ՄԱՏԵՆԱՆՇԱՆ։ |
| ՄԱՏՆԱՉԱՓ, ա. Մի մատի չափ, փխբ. փոքր չափով, փոքր-ինչ, քիչ։ |
| ՄԱՏՆԱՑՈՅՑ, ա. 1. Մատով ցոյց տուող՝ ցոյց տրուած։ 2. Խայտառակ, խայտառակուած։ |
| ՄԱՏՆԱՓՈԽ, ա. մ. Նուագարանի լարերի վրայ մատների տեղը փոփոխելով։ |
| ՄԱՏՆԵԱԿ, գ. Մատ, ձեռք։ |
| ՄԱՏՆԵԼ, եցի, ն. 1. Մատով ցոյց տալ մէկին՝ իբրեւ յանցաւորի, մատնիչ լինել։ 2. Դաւաճանութեամբ թշնամու ձեռքը տալ՝ յանձնել։ 3. Մէկին մի բանի ենթարկել՝ դատապարտել մի բանի։ 4. Երեւան հանել, յայտնի դարձնել։ |
| ՄԱՏՆԷՔ, գ. (ճրտրպ.) Երկայնակի ակօսիկ սեան վրայ։ |
| ՄԱՏՆԻՉ, նչի, չաց, ա. գ. 1. Որ մատնում է կամ մատնել է, դաւաճան։ 2. Յատկապէս՝ մակդիր Յուդա Իսկարիովտացու, որ մատնեց Քրիստոսին։ |
| ՄԱՏՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մատնելը, մատնուելը։ 2. Մատնիչի կատարած գործը։ |
| ՄԱՏՆՈՒԼ, մատեայ, տե՛ս ՄԱՏՉԵԼ (ԻՄ)։ |
| ՄԱՏՆՈՒՄՆ, նման, գ. Մատնելը, մատնուելը, մատնութիւն, մատնողութիւն։ |
| ՄԱՏՆՏՈՒ, ա. գ. Մատնիչ, դաւաճան։ |
| ՄԱՏՆՑՈՅՑ, տե՛ս ՄԱՏՆԱՑՈՅՑ։ |
| ՄԱՏՈՅՑ, ուցի, ից, գ. Մօտենալու ճանապարհ, զառիվեր ելք։ |
| ՄԱՏՈՒՌՆ, (յուն.), տրան, րունք, րանց, գ. 1. Վկայարան, վկայի՝ մարտիրոսի նշխարների ամփոփման տեղում կամ նրա յիշատակին կառուցուած փոքր եկեղեցի, աղօթատեղի, աղօթարան։ 2. Բոլոր մարտիրոսների տօնի օրը։ |
| ՄԱՏՈՒՑԱԿԱՆ, ա. Մօտեցող, մօտեցած։ |
| ՄԱՏՈՒՑԱՆԵԼ, տուցի, տո՛, պբ. 1. Մօտ կամ առջեւը բերել, մօտեցնել։ 2. Մօտ բերելով յանձնել՝ տալ, մատուցել, ներկայացնել, առաջարկել, ընծայել։ 3. Ցուցաբերել, դրսեւորել, կատարել մի բան։ |
| ՄԱՏՈՒՑԱՆԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Մատուցանող։ 2. Ինչ որ մատուցելի է, կարելի է կամ պէտք է մատուցել։ |
| ՄԱՏՈՒՑԱՐԱՆ, ի, աց, գ. (եկեղց.) Այն տեղը, որտեղ մի նուէր կամ պատարագ է մատուցւում. սեղան, խորան։ |
| ՄԱՏՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ՄԱՏՈՒՑՈՂ, ի, աց, ա. Որ մատուցանում է, մատուցանող։ |
| ՄԱՏՈՒՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մատուցանելը։ 2. Առաջ բերելը։ |
| ՄԱՏՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Մատուցանելը, ընծայելը։ |
| ՄԱՏՉԵԼ, (իմ), տեայ, տի՛ր, տուցեալ, չ. 1. Մօտենալ, մօտ գալ, մերձենալ։ 2. Դիպչել, շօշափել, ձեռք տալ։ 3. Մատուցուել, ընծայուել։ |
| ՄԱՏՌՈՒԱԿ, ի, աց, գ. 1. Ըմպելիք մատուցող, գինի լցնող՝ տուող. ընդհանրապէս՝ գինի մատակարարող, տակառապետ։ 2. Որեւէ պիտանի նիւթ մատակարարող։ |
| ՄԱՏՌՈՒԱԿԵԼ, եցի, ն. եւ չ. 1. Խմելու համար գինի մատուցել։ 2. նման. Սպասաւորել, ծառայութիւն մատուցել։ |
| ՄԱՏՌՈՒԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մատռուակելը, գինի մատուցելը։ 2. Ծառայութիւն, սպասաւորութիւն։ |
| ՄԱՏՐԱՆՈՑ, գ. Մատուռ, վկայարան։ |
| ՄԱՏՔ, տոց, գ. Ցանկական գրգիռ կամ երազախաբութիւն։ |
| ՄԱՐ1, (պհլ., յուն.-ից), ու, ուց, գ. Հեղուկաչափ, որ հաւասար է 39, 29 լիտրի։ |
| ՄԱՐ2, ի, մարք, րաց, գ. Մարաստանի բնակիչ, մեդացի։ |
| ՄԱՐ3, (ասոր.), գ. Տէր (յարգական տիտղոս)։ |
| ՄԱՐԱԽ, (պհլ.), ոյ, ոց, նաեւ ի, աց, գ. 1. (կենդբ.) Մորեխ։ 2. (բսբ.) Թիթեռնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. մատուտակ (Glycyrrhiza)։ |
| ՄԱՐԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ս. Մարերին յատուկ՝ վերաբերող, մարական։ |
| ՄԱՐԱՆԱԹԱՅ, (ասոր., յուն.-ից), «Մեր տէրը գալիս է» (նզովքի ձեւ)։ |
| ՄԱՐԱՊԱՐՍԱՑԻ, ցւոյ, ա. գ. Մարական եւ պարսկական ծագում ունեցող, մար-պարսիկ։ |
| ՄԱՐԳ, (պհլ.), ի, աց, գ. Կանաչով եւ ծաղիկներով պատուած դաշտ, մարգագետին։ |
| ՄԱՐԳԱԳԵՏԻՆ, տնոյ, գ. Կանաչով եւ ծաղիկներով ծածկուած ջրարբի տարածութիւն։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷ, (պհլ.), ի, ից, գ. Ապագան գուշակող, աստծու կողմից պատգամախօս։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ մարգարէ, մարգարէի նման։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԲԱՐԲԱՌ, ա. 1. Մարգարէի նման բարբառող՝ խօսող։ 2. Մարգարէի ասած։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԲՈՂՈՔ, ա. Մարգարէական բողոք պարունակող՝ արտայայտող։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԳԷՏ, ա. Մարգարէների գրուածքներին տեղեակ, մարգարէներին ծանօթ։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԳԻՐ, ա. Մարգարէից գրուած։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԶՐԱՒ, ա. Մարգարէներին կոտորող՝ սպանող։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԺՈՂՈՎ, ա. Որտեղ հաւաքուած են մարգարէներ, մարգարէներից խմբուած։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԽԱՌՆ, ա. Մարգարէութան հետ խառն, մասամբ մարգարէութիւն պարունակող, մարգարէական։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԾԱՆՕԹ, տե՛ս ՄԱՐԳԱՐԷԱԳԷՏ։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԾԻՆ, ծնի, ա. 1. Մարգարէ ծնող։ 2. Մարգարէ կնոջից ծնուած։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մարգարէին կամ մարգարէութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ ամբողջապէս մարգարէական։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԿԻՐ, ա. Իր մէջ մարգարէ կամ մարգարէական հոգի կրող։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱԿՈՏՈՐ, ա. Մարգարէներ կոտորող, մարգարէասպան։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՀԱՅՐ, հօր, ա. գ. Մարգարէի հայր եղող. մարգարէի հայր։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՀՐԱՇ, ա. Մարգարէական եւ հրաշալի, մարգարէակիր։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՃԱՌ, ա. Մարգարէից ճառուած՝ պատմուած, մարգարէապատում։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՄԱՅՐ, ա. գ. Մարգարէի մայր եղող. մարգարէի մայր։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՆԱԼ, ացայ, րէա՛ կամ րէա՛ց կամ ացի՛ր, չ. ն. հբ. 1. Իբրեւ մարգարէ գուշակութիւններ անել, ապագան գուշակել՝ նախագուշակել՝ կանխատեսել։ 2. Իբրեւ մարգարէ աստծու պատգամները յայտնել ժողովրդին։ 3. Մարգարէութեան ներշնչում ստանալ։ 4. Ընկնաւորի պէս փրփրել ու զառանցել։ 5. կ. Գուշակուել։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Մարգարէի անունով վկայարան կամ մատուռ։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՇՆՈՐՀ, ա. Մարգարէի շնորհ կամ մարգարէական հոգի եւ ձիրք ունեցող։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՊԱՏԻՒ, ա. Մարգարէի պատիւ ունեցող՝ վայելող։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՊԵՏ, ա. գ. (կրօն.) 1. Մարգարէներից գլխաւորը, առաջին մարգարէն, նախամարգարէ (Մովսէսի մասին)։ 2. Մարգարէների՝ նրանցից գուշակուած տէրը (Քրիստոսի մասին)։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՊԷՍ, մ. Մարգարէի պէս։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՍՊԱՆ, ա. Մարգարէ կամ մարգարէներ սպանող։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՐԱՆ, տե՛ս ՄԱՐԳԱՐԷԱՆՈՑ։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՒԱՆԴ, ա. Մարգարէներից աւանդուած։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՓՈՐՁ, ա. Որ մարգարէի ասածը փորձով երեւում է։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷԱՔԱՐՈԶ, ա. Մարգարէներից քարոզուած։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մարգարէ լինելը։ 2. Մարգարէանալը. ապագայի գուշակութիւն։ 3. Մարգարէի գրուածք կամ պատգամներ։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷՈՒՀԻ, հւոյ, հեաց, գ. 1. Կին մարգարէ։ 2. Հեթանոսական կրօնի քրմուհի, որ գուշակութիւններ էր անում։ |
| ՄԱՐԳԱՐԷՕՐԷՆ, մ. Մարգարէի կերպով։ |
| ՄԱՐԳԱՐԻՏ, (յուն., լատ.), րտոյ, ոց, նաեւ ի, աց, գ. Սադափային կաթնագոյն փայլուն նիւթ, որը գոյանում է մի քանի տեսակ խեցեմորթների խեցիներում եւ գործ է ածւում իբրեւ թանկագին քար։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱԳԵՂ, ա. 1. Մարգարտի նման գեղեցիկ։ 2. Մարգարիտներով գեղեցկացած՝ զարդարուած։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Մարգարտի գոյն՝ փայլ ունեցող։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱԶԱՐԴ, ա. Մարգարիտներով զարդարուած։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱԽԱՌՆ, ա. Մարգարիտներով խռնուած՝ կուտակուած, շատ մարգարիտներով զարդարուած, մարգարտազարդ։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱԾԻՆ, ա. Մարգարիտ ծնող՝ բերող, մարգարտաբեր։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մարգարտին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Մարգարտի նման։ 3. Մարգարտազարդ։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱԿԱՊ, ա. Մարգարիտներով կապած՝ յեռած, մարգարտազարդ։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱՀԻՒՍ, ա. Որի վրայ մարգարիտներ են հիւսուած։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱՁԵՒ, ա. Մարգարտի ձեւ ունեցող։ (Կղնկտ., Բ, 28)։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱՇԱՐ, ա. 1. Վրան մարգարիտներ շարած, մարգարտայեռ։ 2. մ. Մարգարիտներ շարելով։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱՊԱՏ, ա. Մարգարիտներով պատուած, մարգարտազարդ։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱՊՍԱԿ, գ. Մարգարտէ պսակ։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱՏԵՍԱԿ, ՄԱՐԳԱՐՏԱՏԵՍԻԼ, ա. Մարգարտի տեսք՝ նմանութիւն ունեցող, մարգարտի նման։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱՏՈՂ, ա. Մարգարիտների նման շարուած, մարգարտաշար։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԱՓԱՅԼ, ա. Մարգարտի նման փայլող՝ փայլուն, մաքրափայլ։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԵԱՅ, ա. Մարգարտից բաղկացած, մարգարտից պատրաստուած, մարգարտէ։ |
| ՄԱՐԳԱՐՏԵՐԱՆԳ, ա. Մարգարտի երանգ՝ գոյն՝ փայլ ունեցող։ |
| ՄԱՐԳԱՑ, (հպրսկ.), գ. Հայկական հին տոմարի տասնմէկերորդ ամիսը։ |
| ՄԱՐԳՃԱԽԻՆ, խնի, ՄԱՐԳՃԱԿ, ի, աց, ա. Ջրառատ մարգագետին, ճահճային եւ դալարաւէտ տեղ։ |
| ՄԱՐԴ, ոյ, մարդք, ոց, մանաւանդ՝ յոգն. ՄԱՐԴԻԿ, դկան, կամբ, կամբք, գ. Մարդ էակը։ |
| ՄԱՐԴԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. (ածբ.) Քրիստոսի՝ իբրեւ մարդու մասին խօսել։ |
| ՄԱՐԴԱԲԱՐ, տե՛ս ՄԱՐԴԿԱԲԱՐ։ |
| ՄԱՐԴԱԲՆԱԿ, ա. Որտեղ մարդիկ են ապրում, մարդկանցով բնակեցուած։ |
| ՄԱՐԴԱԳԵՐԻ, րւոյ, րեաց, գ. Գերի տարուած մարդ։ |
| ՄԱՐԴԱԳԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարդկանց գերութիւն։ |
| ՄԱՐԴԱԳԻՆ, ա. 1. Մարդ կամ գերի գնող։ 2. գ. Մարդ կամ գերիներ գնել-վաճառելը։ |
| ՄԱՐԴԱԳԼՈՒԽ, ա. Մարդու գլուխ ունեցող, մարդու գլխով։ |
| ՄԱՐԴԱԳՈՂ, ա. Մարդ գողացող։ |
| ՄԱՐԴԱԴԱՏԻՉ, ա. Մարդուն դատող՝ ընկճող։ |
| ՄԱՐԴԱԴԱՐՄԱՆ, ա. Մարդուն դարմանող. մարդուց դարմանուող։ |
| ՄԱՐԴԱԴԱՒ, ի, աց, ա. Մարդկանց դաւող, դաւադիր, աւազակ։ |
| ՄԱՐԴԱԴԱՒԱՆ, ի, ից, ա. (կրօն.) Որ Քրիստոսին սոսկ մարդ է դաւանում եւ ոչ թէ աստուած։ |
| ՄԱՐԴԱԴԱՒԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Մարդադաւան լինելը. Քրիստոսին սոսկ մարդ դաւանելը։ |
| ՄԱՐԴԱԴԱՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարդադաւան լինելը, մարդկանց դաւելը, աւազակութիւն։ |
| ՄԱՐԴԱԴԷՄ, ա. Մարդու դէմք՝ կերպարանք ունեցող։ |
| ՄԱՐԴԱԶԳԵՍՏ, ի, ա. (կրօն.) Մարդկային մարմին առած, մարդկային կերպարանք ստացած։ |
| ՄԱՐԴԱԶԵՆ, զենք, ա. 1. Որ մարդ է մորթում իբրեւ զոհ։ 2. գ. Մարդ մորթելը իբրեւ զոհ, մարդկային զոհ։ |
| ՄԱՐԴԱԶՈՀ ԼԻՆԵԼ, Մարդ զոհել։ |
| ՄԱՐԴԱԶՈՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարդ զոհելը, մարդկային զոհ։ |
| ՄԱՐԴԱԹԱՓ, ա. Մարդկանցից թափուր՝ դատարկուած, անբնակ։ |
| ՄԱՐԴԱԹԻՒ, թուի, գ. Մարդկանց թիւ ու համար։ |
| ՄԱՐԴԱԼԻՑ, ա. Մարդկանցով լցուած՝ լի։ |
| ՄԱՐԴԱԽԱՆՁ, ա. Մարդ ուտելու տենչով բռնուած, մարդ ոչնչացնող, մարդակեր։ |
| ՄԱՐԴԱԽԱՌՆ, ա. (կրօն.) Մարմնաւորուած իբրեւ մարդ, մարդկային մարմին առած։ |
| ՄԱՐԴԱԽԻՏ, ա. Խիտ բնակչութիւն ունեցող, մարդաշատ։ |
| ՄԱՐԴԱԽՆԴԻՐ, ա. Մարդկանց փնտրող (կորստից փրկելու համար)։ |
| ՄԱՐԴԱԽՈՂԽՈՂ, ՄԱՐԴԱԽՈՇՈՇ, ի, աց, ա. Մարդկանց խողխողող, մարդասպան, արիւնահեղ, արիւնարբու, գիշատիչ։ |
| ՄԱՐԴԱԾԱԽ, ա. Մարդկանց սպառող՝ ոչնչացնող, մահաբեր։ |
| ՄԱՐԴԱԾԻՆ, ա. 1. (կրօն.) Սոսկ մարդ ծնող, որի ծնածը մարդ է։ 2. Առասպելական ծառ, որի բերած պտուղները մարդիկ էին՝ մազերով ճիւղերից կախուած։ |
| ՄԱՐԴԱԿ, ի, աց, գ. Շինութիւնների կտուրների վրայ երկարութեամբ գցուած գերան, հեծան։ |
| ՄԱՐԴԱԿԵՐ, ի, աց, ա. Մարդ ուտող, մարդկային մսով կերակրուող։ |
| ՄԱՐԴԱԿԵՐՊ, ի, ից, ա. մ. 1. Մարդու կերպարանք՝ նմանութիւն ունեցող, մարդադէմ, մարդանման։ 2. Մարդկային կերպարանքով եւ էութեամբ։ |
| ՄԱՐԴԱԿԵՐՊԱՐԱՆ, տե՛ս ՄԱՐԴԱԿԵՐՊ։ (Եզնիկ, Ա, 23)։ |
| ՄԱՐԴԱԿՈՅՏ ԲԱԶՄՈՒԹԻՒՆ, Մարդկանց կամ սպասաւորների խումբ՝ բազմութիւն, իշխանների սպասաւորներ։ |
| ՄԱՐԴԱԿՈՏՈՐ, ա. Մարդկանց կոտորող։ |
| ՄԱՐԴԱՀԱՃԵԼ, եցի, չ. Մարդահաճութիւն անել, շողոքորթել, կեղծաւորել։ |
| ՄԱՐԴԱՀԱՃՈՅ, ի, ից, ա. 1. Որ ցանկանում է կեղծաւորութեամբ հաճելի լինել մարդկանց, շողոքորթ, կեղծաւոր, երեսպաշտ, քծնող։ 2. մ. Մարդկանց հաճելի լինելու համար։ |
| ՄԱՐԴԱՀԱՃՈՅԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մարդկանց հաճոյանալ, աշխատել դուր գալ։ |
| ՄԱՐԴԱՀԱՃՈՅՈՒԹԻՒՆ, ՄԱՐԴԱՀԱՃՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարդկանց հաճոյանալը, շողոքորթութիւն, կեղծաւորութիւն, երեսպաշտութիւն։ |
| ՄԱՐԴԱՀԱՍԱԿ, ա. Կատարեալ մարդու հասակ ունեցող կամ հասակով։ |
| ՄԱՐԴԱՀԱՐԿ, ի, աց, գ. Արքունի հարկ, որ դրւում էր իւրաքանչիւր անձի վրայ. գլխահարկ, շնչահարկ։ |
| ՄԱՐԴԱՀՈՅԼ, ա. Մարդկանց խմբից՝ բազմութիւնից բաղկացած, մարդակոյտ։ |
| ՄԱՐԴԱՄԱՀ, ու կամ ի, իւ, գ. Մարդկանց մահ՝ համաճարակ հիվանդութիւններից, ժանտախտ եւն։ |
| ՄԱՐԴԱՄԱՐՏ, ա. Մարդու հետ մարտնչող՝ կռուող (կենդանի)։ |
| ՄԱՐԴԱՄՕՏ, ա. գ. Մարդկանց մօտ՝ մերձ գտնուող (տեղ), մարդաբնակ վայր։ |
| ՄԱՐԴԱՆԱԼ, ացայ, չ. (կրօն.) Մարմնաւորուել իբրեւ մարդ, մարդկային մարմին առնել (Քրիստոսի մասին)։ |
| ՄԱՐԴԱՆՄԱՆ, ա. Մարդուն վայել՝ վայելուչ, մարդավայել։ |
| ՄԱՐԴԱՇԱՀ, ա. Մարդկանց սիրտը շահող՝ գրաւող, սիրալիր։ |
| ՄԱՐԴԱՇԱՏ, ա. Որտեղ շատ մարդ կայ, բազմամարդ, մարդախիտ, շէն։ |
| ՄԱՐԴԱՇԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարդաշատ լինելը, բազմամարդութիւն, շէնութիւն։ |
| ՄԱՐԴԱՇԷՆ, ա. Մարդկանցով լի, մարդաշատ, մարդաբնակ։ |
| ՄԱՐԴԱՇՆՈՐՀ, տե՛ս ՄԱՐԴԱՇԱՀ։ |
| ՄԱՐԴԱՉԱՓ, ա. Մարդու հասակի բարձրութեամբ։ |
| ՄԱՐԴԱՊԱՇՏ, ա. (կրօն.) Մարդուն իբրեւ աստուած պաշտող, Քրիստոսի աստուածութիւնը ուրացող։ |
| ՄԱՐԴԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Մարդապաշտ լինելը։ |
| ՄԱՐԴԱՊԱՏԿԵՐ, ի, աց, ա. 1. Մարդու պատկեր՝ կերպարանք ունեցող, մարդակերպ։ 2. գ. Մարդու կամ կուռքի արձան։ |
| ՄԱՐԴԱՊԵՏ, տե՛ս ՄԱՐԴՊԵՏ։ |
| ՄԱՐԴԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ մարդ, մարդու պէս։ |
| ՄԱՐԴԱՊՈՒՐ, տե՛ս ՄԱԶԱՊՈՒՐ։ |
| ՄԱՐԴԱՌՈՒ, ա. Մարդուն ատամներով կծող։ |
| ՄԱՐԴԱՍԵՐ, ա. Մարդիկ սերող՝ առաջ բերող, բեղմնաւոր։ |
| ՄԱՐԴԱՍԷՐ, սիրի, րաց կամ րից, ա. 1. Մարդկանց սիրող, բարեսէր, գթած։ 2. Մարդասիրական։ |
| ՄԱՐԴԱՍԻՐԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի մարդասէր. մարդասիրութեամբ։ |
| ՄԱՐԴԱՍԻՐԱԿԱՆ, ա. Մարդասէրին եւ մարդասիրութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՄԱՐԴԱՍԻՐԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ մարդասէր, մարդասէր լինելով, մարդասիրութեամբ, մարդասիրաբար։ |
| ՄԱՐԴԱՍԻՐԵԼ, եցի, չ. եւ ն. Մարդասէր լինել մէկի նկատմամբ, մարդասիրութիւն ցոյց տալ՝ ցուցաբերել, գթալ, ներել։ |
| ՄԱՐԴԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մարդասէր լինելը, մարդասէրի յատկութիւնը։ 2. Մարդասիրական արարք՝ վերաբերմունք։ |
| ՄԱՐԴԱՍՊԱՆ, ի, աց, ա. Մարդ սպանող, սպանութիւն գործող։ |
| ՄԱՐԴԱՍՊԱՆԵԼ, եցի, չ. Մարդասպանութիւն գործել, մարդ սպանել։ |
| ՄԱՐԴԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարդ սպանելը, սպանութիւն։ |
| ՄԱՐԴԱՍՏԱՆ, գ. Որտեղ մարդիկ կան հաւաքուած։ |
| ՄԱՐԴԱՎԱՃԱՌ, ի, աց, ա. Մարդ կամ գերի վաճառող, գերեվաճառ։ |
| ՄԱՐԴԱՎԱՅԵԼՈՒՉ, ա. Մարդուն վայել՝ պատշաճ։ |
| ՄԱՐԴԱՎԱՅԵԼՉԱԲԱՐ, ՄԱՐԴԱՎԱՅԵԼՉԱՊԷՍ, մ. Ինչպէս վայել՝ պատշաճ է մարդուն։ |
| ՄԱՐԴԱՎԱՅԵԼՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարդուն վայել՝ պատշաճ լինելը։ |
| ՄԱՐԴԱՎԱՐ, ա. Մարդկանց վանող, մարդկանց սպառող՝ ջնջող։ |
| ՄԱՐԴԱՏԵԱՑ, եցի, ցաց կամ ից, ա. Մարդկանց ատող կամ թշնամի։ |
| ՄԱՐԴԱՏԵՍԱԿ, ՄԱՐԴԱՏԵՍԻԼ, ա. մ. Մարդու տեսք՝ նմանութիւն ունեցող, մարդակերպ, մարդու նման։ |
| ՄԱՐԴԱՏԵՑԻԿ, ա. Մարդատեացին յատուկ՝ վերաբերող, մարդատեցական։ |
| ՄԱՐԴԱՏԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարդատեաց լինելը, մարդկանց ատելը, տմարդութիւն։ |
| ՄԱՐԴԱՏՈՒՆԿ, տնկոյ, ոց, գ. Մարդկային տունկ, մարդը որպէս տունկ։ |
| ՄԱՐԴԱՑԻ, տե՛ս ՄԱՐԴԱՔԱՂԱՔԱՑԻ։ |
| ՄԱՐԴԱՑՈՒԼ, գ. Առասպելական խառնածին՝ ցլի գլխով եւ մարդու մարմնով։ |
| ՄԱՐԴԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մարդ դարձնել. ընտանի դարձնել, ընտելացնել։ |
| ՄԱՐԴԱՔԱՂԱՔԱՑԻ, ա. (կրօն.) Որի քաղաքը, այսինքն՝ բնակութեան տեղը մարդն է (Նեստորի մտածելակերպով)։ |
| ՄԱՐԴԵԼՈՅԶ, լուզի, զաց, ա. Մարդուն իր տեղից՝ վիճակից հանող, մարդորս, փխբ. հրապուրելով ուղիղ ճանապարհից հանող, մարդ մոլորեցնող, շողոքորթ, խաբեբայ։ |
| ՄԱՐԴԵԼՈՒԶԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մարդելոյզին յատուկ, շողոքորթական, խաբեբայական։ |
| ՄԱՐԴԵԼՈՒԶՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարդելոյզ լինելը, հրապուրելով մարդ որսալը՝ ծառային իր տիրոջ տնից հանելը։ |
| ՄԱՐԴԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. (կրօն.) Մարդ դառնալը, մարդանալը, մարդկային մարմին առնելը (Քրիստոսի մասին)։ 2. Մարդկանց սկիզբ՝ ծագում՝ գոյացում, ծնունդ, սերունդ, որեւէ տոհմի կամ ցեղի ճիւղագրութիւն։ |
| ՄԱՐԴԵՐԵՒՈՅԹ, ա. Մարդու երեւոյթ՝ տեսք ունեցող։ |
| ՄԱՐԴԸՆԴԵԼ, ա. Մարդուն ընտելացած՝ սովորած։ |
| ՄԱՐԴԻԿ, տե՛ս ՄԱՐԴ։ |
| ՄԱՐԴԿԱԲԱՐ, մ. 1. Իբրեւ մարդ կամ մարդիկ, մարդու պէս, մարդկօրէն։ 2. ա. Մարդկային։ |
| ՄԱՐԴԿԱԽԱՌՆ, տե՛ս ՄԱՐԴԱԽԱՌՆ։ |
| ՄԱՐԴԿԱԽՈՇՈՇ, տե՛ս ՄԱՐԴԱԽՈՇՈՇ։ |
| ՄԱՐԴԿԱԿԱՆ, ի, աց, տե՛ս ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ։ |
| ՄԱՐԴԿԱԿԵՐՊ, ՄԱՐԴԿԱԿԵՐՊԱՐԱՆ, ՄԱՐԴԿԱԿԵՐՊԵԱԼ, տե՛ս ՄԱՐԴԱԿԵՐՊ։ |
| ՄԱՐԴԿԱՀՈՅԼ, տե՛ս ՄԱՐԴԱՀՈՅԼ։ |
| ՄԱՐԴԿԱՁԱՅՆ, ա. Մարդու ձայն հանող՝ ունեցող։ |
| ՄԱՐԴԿԱՄԱՀ, տե՛ս ՄԱՐԴԱՄԱՀ։ |
| ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Մարդուն կամ մարդկանց յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՄԱՐԴԿԱՅՆԱԲԱՐ, տե՛ս ՄԱՐԴԿԱԲԱՐ։ |
| ՄԱՐԴԿԱՆԱԼ, տե՛ս ՄԱՐԴԱՆԱԼ։ |
| ՄԱՐԴԿԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԱՐԴԿԱԲԱՐ։ |
| ՄԱՐԴԿԱՊԻՍԱԲԱՐ, տե՛ս ՄԱՐԴԿԱԲԱՐ։ |
| ՄԱՐԴԿԱՍԵՐՄ, ա. Մարդկային սերմից բուսած, մարդուց սերուած։ |
| ՄԱՐԴԿԱՎԱՅԵԼՈՒՉ, տե՛ս ՄԱՐԴԱՎԱՅԵԼՈՒՉ։ |
| ՄԱՐԴԿԱՎԱՅԵԼՉԱԲԱՐ, ՄԱՐԴԿԱՎԱՅԵԼՉԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԱՐԴԱՎԱՅԵԼՉԱԲԱՐ։ |
| ՄԱՐԴԿԵՂԷՆ, ղինի, նաց, տե՛ս ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ։ |
| ՄԱՐԴԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մարդկային յատկություն, մարդու բնաւորութիւն՝ տկարութիւն եւն։ 2. Մարդիկ, մարդկանց բազմութիւն, մարդկային ցեղը որպէս հաւաքական ամբողջութիւն։ |
| ՄԱՐԴԿՕՐԷՆ, ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ։ |
| ՄԱՐԴԿՕՐԻՆԱԿԱԲԱՐ, ՄԱՐԴԿՕՐԻՆԱԿԱԳՈՅՆ, տե՛ս ՄԱՐԴԿԱԲԱՐ եւ ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ։ |
| ՄԱՐԴՈՅՐ, այսինքն՝ Մարդու (Մարդ-ի եզ. սեռ. հոլովը մի քանի յունաբան հեղինակների մօտ)։ |
| ՄԱՐԴՊԵՏ, գ. Արքունի պալատի ներքինապետ հայ Արշակունիների ժամանակ, որ սովորաբար կոչւում էր Հայր Մարդպետ։ |
| ՄԱՐԴՊԵՏԱԿԱՆ, ա. Մարդպետին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՄԱՐԴՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մարդպետ լինելը, մարդպետի պաշտօնը, ներքինապետութիւն։ 2. Մարդպետի տոհմական կալուածքը, մարդպետական երկիրը։ |
| ՄԱՐԵՐԻ, (պհլ.), գ. Հայկական հին տոմարի տասներորդ ամիսը։ |
| ՄԱՐԶ, (պհլ.), ի, գ. 1. Որեւէ երկրի որոշ մաս՝ շրջան, երկրամաս, գաւառ։ 2. Կողմ, սահման։ |
| ՄԱՐԶԱՆՔ, գ. Մարզումների կամ մրցութեան համար անհրաժեշտ պարագաներ՝ պիտոյքներ։ |
| ՄԱՐԶԱՐԱՆ, գ. Մարզումների կամ մրցութեան տեղ, մրցարան։ |
| ՄԱՐԶԵԼ, եցի, ն. Մի բանի վարժեցնել՝ սովորեցնել՝ հմտացնել։ |
| ՄԱՐԶԻԿ, գ. Կռուող զինուոր, մարտիկ։ |
| ՄԱՐԶԻՉ, զչի, չաց, ա. գ. Որ մարզում է, վարժեցնող, կրթող։ |
| ՄԱՐԶՈՒՄՆ, զման, գ. Մարզելը, մարզուելը։ |
| ՄԱՐԶՊԱՆ, (պհլ.), ի, աց, գ. Մարզի կառավարիչ, կուսակալ։ |
| ՄԱՐԶՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարզպանի պաշտօնը՝ աստիճանը, կուսակալութիւն։ |
| ՄԱՐԶՊԵՏ, (պհլ.), գ. Պարսկական արքունիքի կառավարիչ։ |
| ՄԱՐԹ, ի, ա. Կարելի, հնարաւոր։ |
| ՄԱՐԹԱԿԱՆ, ա. Մարթող, հնարող, ճարտարող, հնարագէտ։ |
| ՄԱՐԹԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՄԱՐԹԵԼ1։ |
| ՄԱՐԹԱՆՔ, նաց, գ. 1. Հնարք, հնարագիտութիւն, վարպետութիւն։ 2. Ճարտարութիւն, արուեստ։ |
| ՄԱՐԹԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ՄԱՐԹԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՄԱՐԹԵԼ1, ացի, չ. 1. Կարողանալ, ի վիճակի լինել մի բան անելու, կարող լինել, զօրել։ 2. Ձեռնհաս՝ ընդունակ լինել։ |
| ՄԱՐԹԵԼ2, եցի, ն. 1. Հնարել, հնարք գտնել, սարքել։ 2. Բանեցնել, գործադրել։ |
| ՄԱՐԹԵԼԻ, ա. Կարելի, հնարաւոր։ |
| ՄԱՐԹԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հնարաւոր դարձնել։ |
| ՄԱՐԹԻ, (անորոշ դերբայի հետ), մբ. Կարելի է, հնարաւոր է։ |
| ՄԱՐԹՈՒՆ, թնոյ, ոց, ա. Հնարաւոր դարձնող, հնարագէտ, ճարտար։ |
| ՄԱՐԹՈՒՉ, տե՛ս ՄԱՐԹՈՒՆ։ |
| ՄԱՐԹ ՈՒ ՊԱՏՇԱՃ, ա. Կարելի եւ պատշաճ։ |
| ՄԱՐԹՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարթուչ լինելը, հնարագիտութիւն, ճարտարութիւն։ |
| ՄԱՐԻ, րւոյ, րեաց, գ. 1. Ընտանի հաւ։ 2. Առհասարակ՝ էգ թռչուն։ |
| ՄԱՐԿԵՂ, (յուն.), ի, աց, գ. Բրիչ, փայտատ։ |
| ՄԱՐԿԵՂԻՏ, ա. գ. Մարկիոնի աղանդին հետեւող։ |
| ՄԱՐԿԻՈՆԱԿԱՆ, ա. գ. Մարկիոնի աղանդին հետեւող։ |
| ՄԱՐԿՃԱԿ, փխ. ՄԱՀՃԱԿ։ |
| ՄԱՐՁԻԿ, տե՛ս ՄԱՐԶԻԿ։ |
| ՄԱՐՄԱՁԵՒ, փխ. ՄԱՐՄԱՐԱՁԵՒ, ա. Մարմարի նման ողորկ։ |
| ՄԱՐՄԱՆԴ, մանդք, գ. Բարեխառն եղանակ ունեցող հովասուն տեղ։ |
| ՄԱՐՄԱՋԵԼ, կամ ՄԱՐՄԱՆՋԵԼ, եցի, չ. Մարմաջ՝ եռք ունենալ, քոր գալ, մորմոքուել, մրմռալ, կսկծալ։ |
| ՄԱՐՄԱՆՋԵԼ, եցի, չ. Մարմաջ՝ եռք ունենալ, քոր գալ, մորմոքուել, մրմռալ, կսկծալ։ |
| ՄԱՐՄԱՋԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, կամ ՄԱՐՄԱՆՋԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կսկիծ պատճառել, մորմոքեցնել, խայթել, կծել։ |
| ՄԱՐՄԱՆՋԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կսկիծ պատճառել, մորմոքեցնել, խայթել, կծել։ |
| ՄԱՐՄԱՋԻՒՆ, տե՛ս ՄԱՐՄԱՋՈՒՄՆ։ |
| ՄԱՐՄԱՋՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Եռք՝ այրող քոր պատճառող, կսկծեցնող, մորմոքող։ |
| ՄԱՐՄԱՋՈՒՄՆ, կամ ՄԱՐՄԱՆՋՈՒՄՆ, ջման, ջմունք, գ. 1. Մորմոք, կսկիծ, ցաւ։ 2. Գրգիռ, բորբոքում։ |
| ՄԱՐՄԱՆՋՈՒՄՆ, ջման, ջմունք, գ. 1. Մորմոք, կսկիծ, ցաւ։ 2. Գրգիռ, բորբոքում։ |
| ՄԱՐՄԱՌՈՏ, ի, աց, ա. 1. Մրջմուկ (Formicatio) հիւանդութիւնն ունեցող, մրջմկոտ։ 2. Սպիտակ, ճերմակ (ոչխար)։ |
| ՄԱՐՄԱՌՈՒՄՆ, ռման, գ. Մարմնի վրայ այրող քոր՝ մարմաջ զգացուելը։ |
| ՄԱՐՄԱՐԱԿՈՒՌ, ա. Մարմարով պատուած, մարմարից շինած, մարմարէ։ |
| ՄԱՐՄԱՐԱՇԷՆ, ա. Մարմարից շինուած՝ կերտուած։ |
| ՄԱՐՄԱՐԱՊԱՏ, ա. Մարմարով պատուած։ |
| ՄԱՐՄԱՐԵԱՅ, ա. 1. Մարմարից պատրաստուած՝ սարքուած, մարմարէ։ 2. փխբ. Մարմարի նման ողորկ՝ սպիտակ ու փայլուն։ |
| ՄԱՐՄԱՐԵՂԷՆ, ղինի, նաց, նոյնն է՝ ՄԱՐՄԱՐԵԱՅ։ |
| ՄԱՐՄԱՐԻՈՆ, (յուն.), գ. 1. Զանազան գոյների կարծր եւ փայլուն լեռնապար, մարմար, կուճ։ 2. ա. Մարմարէ, մարմարեայ։ |
| ՄԱՐՄԱՐԻՈՆԵԱՅ, տե՛ս ՄԱՐՄԱՐԵԱՅ։ |
| ՄԱՐՄԵՆԻ, կամ ՄԱՐՄՆԵՆԻ, նւոյ, գ. Մանելու գործիք, իլիկ (անստոյգ բառ եւ նշ.)։ |
| ՄԱՐՄՆԵՆԻ, նւոյ, գ. Մանելու գործիք, իլիկ (անստոյգ բառ եւ նշ.)։ |
| ՄԱՐՄԻՆ, մնոյ, ոց, գ. 1. Մարդու կամ կենդանու նիւթական կազմը իր ֆիզիկական արտաքին ձեւերով եւ դրսեւորումներով։ 2. (կրօն.) Նիւթեղէն-ֆիզիկականը աննիւթական հոգու հակադրութեամբ։ 3. Մարմնի միսը՝ արեան եւ ոսկորի հակադրութեամբ։ 4. (եկեղց.) Օրհնած նշխար, որով հաղորդում են հաւատացեալներին։ 5. Կենդանի էակ, մարդ, անձ։ 6. Դիակ։ 7. Առարկայի հիմնական՝ ամենամեծ մասը, հիմնամաս։ 8. (երկրչ.) Եռաչափ առարկայ՝ պատկեր։ |
| ՄԱՐՄՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, փխ. ՄԱՐՄՆԱԲՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարմնի բնութիւն, մարմնաւորութիւն։ |
| ՄԱՐՄՆԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ մարմին, ըստ մարմնի, մարմնաւորապէս, նիւթապէս։ |
| ՄԱՐՄՆԱԳԵՂ, ա. Գեղեցիկ մարմնով՝ տեսքով։ |
| ՄԱՐՄՆԱԳՈՅՔ, գոյից, գ. յոգն. Մարմնաւոր գոյակներ՝ գոյացութիւններ, մարմնաւոր էակներ։ |
| ՄԱՐՄՆԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Մի մարմնի դառնալը, մարմնով նոյնանալը, դասակցութիւն։ |
| ՄԱՐՄՆԱԳՈՒՆԴ, գ. ա. Մարմնաւոր գունդ, մարմնով զինուորագրուած։ |
| ՄԱՐՄՆԱԴՈՂ, ա. մ. Դողացող մարմնով, մարմինը դողալով։ |
| ՄԱՐՄՆԱԶԳԱԾ, ՄԱՐՄՆԱԶԳԵԱՑ, ՄԱՐՄՆԱԶԳԵՍՏ, ՄԱՐՄՆԱԶԳԵՑԻԿ, ի, ից, ա. Մարմին ունեցող, մարմնացած, մարմնաւոր։ |
| ՄԱՐՄՆԱԶԳԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Մարմնազգեաց լինելը, մարմին ստանալը, մարմնաւորուելը։ |
| ՄԱՐՄՆԱԶԵՂԾ, ի, ից, ա. 1. Մարմնով զեղծուած, մարմնական որեւէ արատ՝ պակասութիւն ունեցող, արատաւոր։ 2. Մարմնով ապականուած, ախտաւոր։ |
| ՄԱՐՄՆԱԶԵՂԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարմնազեղծ լինելը, մարմնի ապականութիւն։ |
| ՄԱՐՄՆԱԽՈՐԺ, ա. Մարմնի համար ախորժելի՝ հաճելի, հեշտալի։ |
| ՄԱՐՄՆԱԽՈՐԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարմնախորժ լինելը, հեշտութիւն։ |
| ՄԱՐՄՆԱԾԱԾՈՒԿ, ա. Մարմնի ծածկող՝ ամփոփող (գերեզմանի մասին)։ |
| ՄԱՐՄՆԱԾԻՆ, ա. Իբրեւ մարմնաւոր ծնուած։ |
| ՄԱՐՄՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մարմնին յատուկ՝ վերաբերող, մարմնային, մարմնաւոր։ 2. Մարմնասէր։ |
| ՄԱՐՄՆԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի մարմնական, նիւթական։ |
| ՄԱՐՄՆԱԿԱՆԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԱՐՄՆԱԲԱՐ։ |
| ՄԱՐՄՆԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարմնական՝ մարմնաւոր լինելը, մարմին։ |
| ՄԱՐՄՆԱԿԵՐ, ի, աց, ա. Հում միս ուտող, մսակեր, շաղղակեր, գիշակեր։ |
| ՄԱՐՄՆԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարմնակեր լինելը, մսակերութիւն, շաղղակերութիւն։ |
| ՄԱՐՄՆԱԿԵՐՊ, ա. 1. Մարմնաւոր կերպարանք առած կամ ունեցող, մարմնաւորի կերպարանքով, մարմնացած։ 2. Մարմնական, մարմնաւոր։ |
| ՄԱՐՄՆԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Միեւնոյն տեսակ՝ նոյնպիսի մարմին ունեցող, նոյն մարդկային մարմինն ունեցող։ 2. (եկեղց.) Քրիստոնէական եկեղեցու անդամ։ 3. Մարմնով իրար մօտ, ազգակից։ |
| ՄԱՐՄՆԱԿՈՐԾԱՆ, ա. Ինքն իր մարմինը կործանող, կործանուած մարմնով։ |
| ՄԱՐՄՆԱԿՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարմնի ֆիզիկական մարզում, մարզանք։ |
| ՄԱՐՄՆԱԿՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարմնի վրայ կրելը, արտաքուստ խիստ կենցաղ վարելը, ճգնաւորութիւն։ |
| ՄԱՐՄՆԱՀԱՐ, ի, աց, ա. Որեւէ հիւանդութեամբ տառապող, ցաւագար, ախտաւոր, ախտաժէտ։ |
| ՄԱՐՄՆԱՁԵՒ, ի, ից, ա. Մարմնի ձեւ՝ կերպարանք ունեցող, մարմնակերպ, մարմնաւոր։ |
| ՄԱՐՄՆԱՁԵՒԱՊԷՍ, մ. Մարմնի ձեւով, իբրեւ մարմին՝ մարմնակերպ։ |
| ՄԱՐՄՆԱՃԱՇԱԿ, ա. Մարմնի համար ճաշակելի, ուտելի։ |
| ՄԱՐՄՆԱՄԵՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարմնասպան լինելը, ինքն իրեն սպանելը։ |
| ՄԱՐՄՆԱՄՈԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մարմնապաշտ լինելը, մարմնապաշտութիւն։ 2. Մսեղէն կերակուր շատ սիրելը, մսամոլութիւն, որովայնամոլութիւն։ |
| ՄԱՐՄՆԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, տե՛ս ՄԱՐՄՆԱՒՈՐ։ |
| ՄԱՐՄՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. (եկեղց.) Մարմին առնել, մարմնաւոր դառնալ։ 2. Նիւթական ձեւ՝ մարմին ստանալ, մարմնաւորուել, ձեւաւորուել։ |
| ՄԱՐՄՆԱՆՇԱՆԱԿ, փխ. ՄԱՐՄՆԱՆՇԱՒԱԿ, գ. Մարմնի ամօթալի կերպարանք։ |
| ՄԱՐՄՆԱՊԱՀ, ի, աց, ա. գ. Մէկի մարմինը՝ անձը պահպանող կամ պաշտպանող, անձնապահ, թիկնապահ, սպասաւոր։ |
| ՄԱՐՄՆԱՊԱՇՏ, ա. 1. Իր մարմինը չափազանց սիրող, խիստ մարմնասէր։ 2. (ածբ.) Ապողինարի նման Քրիստոսի անձը իբրեւ լոկ մարմին ճանաչող։ |
| ՄԱՐՄՆԱՊԱՏ, ա. Մարմնով կամ մսով պատուած, մարմին առած, մարմնաւորուած։ |
| ՄԱՐՄՆԱՊԱՐԱՐ, ա. Որ պարարում՝ գիրացնում է մարմինը, գիրացնող։ |
| ՄԱՐՄՆԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԱՐՄՆԱԲԱՐ։ |
| ՄԱՐՄՆԱՌԻԿ, ա. (եկեղց.) Մարմին առնելուն՝ մարմնառութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՄԱՐՄՆԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. 1. Իր մարմինը սիրող, փափկասէր։ 2. Մարմնական հաճոյքներ սիրող, աշխարհասէր, վայելչասէր։ 3. Մարմնասիրական։ |
| ՄԱՐՄՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարմնասէր լինելը, փափկասիրութիւն։ |
| ՄԱՐՄՆԱՍՊԱՆ, ի, աց, ա. Ինքն իրեն սպանող, ինքնասպան, անձնասպան։ |
| ՄԱՐՄՆԱՎԱՃԱՌ, ա. Միս վաճառող՝ ծախող, մսավաճառ։ |
| ՄԱՐՄՆԱՎԱՅԵԼՈՒՉ, ա. Մարմնին վայել, մարմնաւոր, մարդկային։ |
| ՄԱՐՄՆԱՎԱՅԵԼՉԱՊԷՍ, մ. Ինչպէս վայել է մարմնին։ |
| ՄԱՐՄՆԱՏԵԱՑ, ա. Մարմինը ատող, մարմնական հաճոյքները անտես անող։ |
| ՄԱՐՄՆԱՏԵՍԱԿ, ի, աց, ա. 1. Մարմնի տեսք՝ կերպարանք ունեցող, մարմնակերպ, մարմնաձեւ, մարմնաւոր։ 2. Մսի նման։ 3. մ. Մարմնի տեսքով՝ կերպարանքով։ |
| ՄԱՐՄՆԱՏԵՍԱԿՈՒԹԻՒՆ, ա. Մարմնատեսակ՝ նիւթական լինելը, նիւթականութիւն։ |
| ՄԱՐՄՆԱՏԵՍԻԼ, ՄԱՐՄՆԱՏԻՊ, տե՛ս ՄԱՐՄՆԱՏԵՍԱԿ (1)։ |
| ՄԱՐՄՆԱՐԱՆ, ի, գ. (եկեղց.) Մարմնանալու՝ մարմին առնելու տեղ՝ օրգան։ |
| ՄԱՐՄՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. (եկեղց.) Մարմնանալ տալ, մարմնաւոր դարձնել, մարմնացնել։ |
| ՄԱՐՄՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Մարմին ունեցող, մարմնական գոյութիւն ունեցող մարմնազգեաց։ 2. Մարմնին յատուկ՝ վերաբերող, մարմնային, մարմնական։ 3. Մարմնի նման, մարմնաձեւ, մարմնակերպ։ 4. Մարմնաւոր գործերով տարուած, նիւթական։ |
| ՄԱՐՄՆԱՒՈՐԱԲԱՐ, տե՛ս ՄԱՐՄՆԱՒՈՐԱՊԷՍ։ |
| ՄԱՐՄՆԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի մարմնաւոր, խիստ նիւթական։ |
| ՄԱՐՄՆԱՒՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մարմնին յատուկ՝ վերաբերող, մարմնական, մարմնային, մարմնաւոր։ |
| ՄԱՐՄՆԱՒՈՐԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, տե՛ս ՄԱՐՄՆԱՒՈՐԱԳՈՅՆ։ |
| ՄԱՐՄՆԱՒՈՐԱՊԷՍ, մ. 1. Իբրեւ մարմնաւոր, մարմնաւորի նման։ 2. Մարմնական տեսակետից, ըստ մարմնի, մարմնապէս։ |
| ՄԱՐՄՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. (եկեղց.) Քրիստոսի մարմին առնելը, մարմնանալը, մարդեղութիւն, մարդանալը։ 2. Մարմնաւոր լինելը. մարմին ունենալը, նիւթական լինելը։ |
| ՄԱՐՄՆԱՓԱՅԼ, ա. Մարմնի վրայից փայլող կամ մարմինը փայլեցնող, երեւելի։ |
| ՄԱՐՄՆԱՓՈԽՈՒԹԻՒՆ, գ. (Հոգու) մի մարմնից ուրիշ մարմնի մէջ փոխադրուելը, հոգեփոխութիւն։ |
| ՄԱՐՄՆԱՔՆԱՐ, ա. Որի քնարը մարմինն է (Դաւիթ մարգարէի մակդիրը)։ |
| ՄԱՐՄՆԵՂ, ա. Գէր, պարարտ։ |
| ՄԱՐՄՆԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. 1. Մարմնային, մարմնական, մարմնաւոր։ 2. Մսից կազմուած՝ բաղկացած՝ մսեղէն։ 3. Խոշորակազմ, թիկնեղ, յաղթ։ |
| ՄԱՐՄՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԱՐՄՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԱՐՏ, ի, ից, գ. 1. Ռազմ, պատերազմ, ճակատամարտ։ 2. Վէճ, կռիւ, հակառակութիւն։ 3. Մրցութեան հանդէս, մրցութիւն։ |
| ՄԱՐՏԱԴԻՐ, դրի, րաց, ա. գ. Մրցութեան հանդէսի կարգադրիչ՝ դատաւոր, հանդիսադիր։ |
| ՄԱՐՏԱԾՆՈՅՑ, ա. Կռիւ ծնեցնող՝ գցող, խռովայոյզ։ |
| ՄԱՐՏԱԿ, ի, աց, գ. 1. Վէճ, առարկութիւն։ 2. Օրինակ, յարացոյց։ |
| ՄԱՐՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մարտին եւ մրցութեան յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Մարտիկ, կռուող։ |
| ՄԱՐՏԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. գ. 1. Միասին կռուող՝ մարտնչող՝ պայքարող, նիզակակից, զինակից։ 2. Կռուի մէջ հակառակորդ, թշնամի, ոսոխ։ |
| ՄԱՐՏԱԿՌԻՒ, կռուի, աց, ա. 1. Մարտնչող, կռուող։ 2. գ. Մարտ եւ կռիւ, վիճաբանութիւն, մաքառում, պայքար։ |
| ՄԱՐՏԱԿՌՈՒԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կռուել, մարտնչել, վիճաբանել։ |
| ՄԱՐՏԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Կռուի մէջ մէկին օգնել, մարտակից (1) լինել։ 2. Մէկի դէմ կռուել։ |
| ՄԱՐՏԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մարտակից (1) լինելը, միասին կռուելը, օգնականութիւն։ 2. Մէկի դէմ կռուելը, դիմամարտութիւն։ |
| ՄԱՐՏԱՄԲՈԽ, ա. Երբ կամ որտեղ շատ կռիւներ ու խռովութիւններ կան, աղմկալից, խռովայոյզ։ |
| ՄԱՐՏԱՅԱՐԴԱՐ, տե՛ս ՄԱՐՏԱԴԻՐ։ |
| ՄԱՐՏԱՆ, եղբ. Երանի թէ, ուր է թէ։ |
| ՄԱՐՏԱՎԱՐ, ի, աց, գ. 1. Մարտ վարելը, պատերազմ մղելը։ 2. Մարտի վայր, մրցութեան ասպարէզ։ |
| ՄԱՐՏԱՏԵՍԻԿ, ս. Մարտը՝ մրցութիւնը տեսնելու յարմար (տեղ)։ (Կղնկտ., Բ, 4Օ)։ |
| ՄԱՐՏԱՑՈՒ, ի, աց, ա. Մարտի՝ կռուի համար պէտքական (զէնքեր)։ |
| ՄԱՐՏԸՆՏԻՐ, ա. Մարտի՝ պատերազմի համար ընտրուած, ընտիր, քաջ (մարտիկ, զօրական)։ |
| ՄԱՐՏԻԿ, տկի, կաց, ա. գ. 1. Կռուող, մարտնչող, պատերազմող զինուոր։ 2. Ասպարէզում մրցող, ըմբիշ։ |
| ՄԱՐՏԻՐՈՍ, (յուն.), ի, աց, գ. (եկեղց.) Հաւատի համար իր կեանքը զոհած՝ նահատակուած անձ, վկայ։ |
| ՄԱՐՏԻՒՐՈՍ, (յուն.), ի, աց, գ. (եկեղց.) Հաւատի համար իր կեանքը զոհած՝ նահատակուած անձ, վկայ։ |
| ՄԱՐՏԻՐՈՍԱԲԵՐ, ՄԱՐՏԻՐՈՍԱԲՈՅՍ, ա. Մարտիրոսներ առաջ բերող։ |
| ՄԱՐՏԻՐՈՍԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մարտիրոսներին կամ մարտիրոսութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՄԱՐՏԻՐՈՍԱՅՈՐԴՈՐ, ա. Որ յորդորում՝ խրախուսում է մարտիրոսութիւն ընդունել։ |
| ՄԱՐՏԻՐՈՍԱՆԱԼ, ացայ, չ. (եկեղց.) Մարտիրոսաբար զոհուել, նահատակուել։ |
| ՄԱՐՏԻՐՈՍԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. (եկեղց.) Մարտիրոսներին սիրող, վկայասէր։ |
| ՄԱՐՏԻՐՈՍԱՐԱՆ, տե՛ս ՎԿԱՅԱՐԱՆ։ |
| ՄԱՐՏԻՐՈՍՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Մարտիրոս դառնալը, մարտիրոսանալը, նահատակութիւն։ |
| ՄԱՐՏԻՐՈՍՈՒՀԻ, տե՛ս ՎԿԱՅՈՒՀԻ։ |
| ՄԱՐՏԻՒՐՈՍ..., տե՛ս ՄԱՐՏԻՐՈՍ...։ |
| ՄԱՐՏԿՈՑ, ի, աց, գ. 1. Բերդապարսպի վրայ ամրացուած եւ պաշտպանուած շինութիւն, որտեղից բերդապահ զօրքը կռւում էր թշնամու դէմ։ 2. Պատերազմական փղերի վրայ զետեղուած վանդակաւոր յարմարանք, որի մէջ նստում էր զօրականը կռուի ժամանակ։ |
| ՄԱՐՏՆՉԵԼ, տեայ, տի՛ր, տուցեալ, չ. 1. Մարտ մղել, պատերազմել, կռուել, մրցել։ 2. Վիճաբանել, հակառակուել։ 3. Մաքառել, պայքարել։ |
| ՄԱՐՏՈՂ, ի, աց, ա. Մարտնչող, մարտիկ։ |
| ՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԱՐՏ։ |
| ՄԱՐՏՈՒՌՆ, տե՛ս ՄԱՏՈՒՌՆ։ |
| ՄԱՐՏՈՒՍՈՅՑ, գ. Մարտի կամ մրցութեան կանոնները սովորեցնող անձ։ |
| ՄԱՐՏՈՒՑԱՆԵԼ, տուցի, պբ. Մարտնչել տալ, կռուի մղել։ |
| ՄԱՑԱՌԱԽԻՏ, ա. Խիտ մացառ ունեցող, մացառով պատուած՝ ծածկուած, որտեղ խիտ մացառ է բուսել։ |
| ՄԱՑԱՌԱՁԵՒ, ա. Մացառի նմանուող, խիտ (արտեւանունքի մասին)։ |
| ՄԱՑԱՌԱՂՕՂ, ա. Մացառների մէջ թաքնուող։ |
| ՄԱՑԱՌԱՄԻՏ, ա. Վայրենամիտ, վայրենի։ |
| ՄԱՑԱՌՈՒՏ, ա. Մացառի նման խիտ, մացառոտ։ |
| ՄԱՑԱՌՔ, ռաց, գ. 1. Վայրի խիտ բուսած մանր ծառեր, թփեր, փշեր։ 2. նման. Աչքի թարթիչները։ |
| ՄԱՔԱԼՈՒԿ, գ. (կենդբ.) Մանգաղաթեւաւորների ընտանիքին պատկանող թռչուն. մանգաղաթեւ (Apus apus)։ |
| ՄԱՔԱՌ, ի, գ. Մաքառելը, մաքառում, պայքար, վէճ։ |
| ՄԱՔԱՌԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Մարտնչել, պայքարել, կռուել։ 2. Բանակռիւ վարել, վիճաբանել, հակաճառել, հակառակել։ |
| ՄԱՔԱՌԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մաքառման դրդել։ |
| ՄԱՔԱՌՈՂ, ի, աց, ա. Որ մաքառում է, հակառակաբան։ |
| ՄԱՔԱՌՈՒՄՆ, ռման, գ. Մաքառելը (2), բանակռիւ վարելը, վիճաբանելը, վիճաբանութիւն, վէճ։ |
| ՄԱՔԻ, քւոյ, քեաց, գ. Էգ ոչխար։ |
| ՄԱՔԼԵԼ, տե՛ս ՄԱԳԼԵԼ։ |
| ՄԱՔՄԱՆ, (եբր.), գ. Սաւան, դաստառակ։ |
| ՄԱՔՈՒՐ, քրի, ից եւ աց, կամ քրոյ, ոց, ա. 1. Յստակ։ 2. Զուտ, անխառն։ 3. Պարզ, ջինջ, պայծառ։ 3. Արդար, ազնիւ, անկեղծ, օրինաւոր։ 4. Անբիծ, անարատ։ 5. Սուրբ, նուիրական (Փայլածու մոլորակի մակդիրը)։ |
| ՄԱՔՍ, (ասոր.), ի գ. Ներմուծուող կամ արտահանուող ապրանքների համար պետութեանը վճարուող տուրք։ |
| ՄԱՔՍԱԺՈՂՈՎ, ա. Մաքսը ժողովող՝ հաւաքող, մաքսաւոր։ |
| ՄԱՔՍԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Մաքսաւորների պետ, գլխաւոր մաքսաւոր։ |
| ՄԱՔՍԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ Մաքսի վրայ հսկող, մաքսը հաւաքող՝ գանձող։ |
| ՄԱՔՍԱՒՈՐԱԲԱՐ, ՄԱՔՍԱՒՈՐԱՊԷՍ, մ. Մաքսաւորի նման։ |
| ՄԱՔՍԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. 1. Մաքսի նման պահանջել եւ առնել, մաքսի ենթարկել։ 2. Մաքսաւորի նման կողոպտել։ |
| ՄԱՔՍԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մաքսաւոր լինելը, մաքսաւորի գործը՝ զբաղմունքը։ 2. Մաքսանոց, մաքսատուն։ |
| ՄԱՔՍԵԼ, եցի, ն. 1. Մաքսի ենթարկել, մաքս առնել։ 2. նման. Ամբարել, դիզել։ |
| ՄԱՔՐԱԲԱՐ, տե՛ս ՄԱՔՐԱՊԷՍ։ |
| ՄԱՔՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ խիստ մաքուր։ |
| ՄԱՔՐԱԳՈՐԾ, ՄԱՔՐԱԳՈՐԾԱԿ, ա. Մաքուր՝ սուրբ դարձնող, սրբագործող։ |
| ՄԱՔՐԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Մաքուր՝ սուրբ դարձնել, սրբագործել, սրբազանել։ |
| ՄԱՔՐԱԳՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մաքրագոյն լինելը, խիստ մաքրութիւն։ |
| ՄԱՔՐԱԶԱՐԴ, ա. Մաքրութեամբ զարդարուած՝ փայլող, մաքրափայլ, անարատ։ |
| ՄԱՔՐԱԶԱՐԴԵԼ, եցի, ն. Մաքրութեամբ զարդարել, մաքրագործել, սուրբ եւ նուիրական դարձնել։ |
| ՄԱՔՐԱԶԳԵԱՑ, եցի, ից, ՄԱՔՐԱԶԳԵՍՏ, ի, ից, ա. Մաքրութեան կրող, մաքուր վարք ու բարքի տէր։ |
| ՄԱՔՐԱԶՏԵԼ, տե՛ս ՄԱՔՐԱԶԱՐԴԵԼ։ |
| ՄԱՔՐԱԾԻՆ, ա. Մաքրութեամբ ծնող։ |
| ՄԱՔՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մաքուր, սուրբ, նուիրական։ 2. Մաքրելու յատկություն ունեցող, մաքրողական։ |
| ՄԱՔՐԱԿԵՆՑԱՂ, ա. Վարքուբարքով մաքուր, մաքրակրօն, կուսակրօն, առաքինի։ |
| ՄԱՔՐԱԿՐՕՆ, ի, ից, ա. Մաքուր վարք ունեցող, մաքրակեաց, բարեպաշտ։ |
| ՄԱՔՐԱՄԱՏՈՅՑ, ա. (կրօն.) Մաքրութեամբ մատուցուած, աստուածահաճոյ։ |
| ՄԱՔՐԱՄԻՏ, ա. Մտքով մաքուր, մաքրասէր, անարատ։ |
| ՄԱՔՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մաքուր դառնալ, մաքրուել։ |
| ՄԱՔՐԱՊԱՅԾԱՌ, ա. Մաքուր եւ պայծառ, մաքրափայլ, լուսափայլ։ |
| ՄԱՔՐԱՊԱՐ, ի, ից, 1. գ. Մաքուրների խումբ՝ բազմութիւն։ 2. ա. Մաքրութեամբ պատած։ |
| ՄԱՔՐԱՊԵՏ, գ. Մաքուրների կամ մաքրութեան պետ՝ առաջնորդ, ամենամաքուրը։ |
| ՄԱՔՐԱՊԷՍ, մ. 1. Մաքուր կերպով, մաքրաբար, մաքրութեամբ, սրբութեամբ։ 2. (յունական ոճով) Պարզապէս, իսկապէս, բոլորովին, զուտ։ |
| ՄԱՔՐԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Մաքրութեան կամ մաքուրների տեղ՝ ընդունարան։ |
| ՄԱՔՐԱՐԱՐ, ա. Մաքրութիւն առաջ բերող, մաքուր դարձնող, մաքրող։ |
| ՄԱՔՐԱՓԱՅԼ, ի, ից, ա. 1. Մաքրութեամբ փայլող, մաքուր՝ յստակ փայլով, լուսափայլ, պայծառ, ջինջ։ 2. փխբ. Կեանքի՝ վարքի մաքրութեամբ փայլող, առաքինազարդ, առաքինի։ |
| ՄԱՔՐԱՓԱՌ, ա. Մաքուր ու փայլուն, մաքրափայլ, սպիտակափառ (մարգարտի մասին)։ |
| ՄԱՔՐԵԼ, եցի, ն. 1. Մաքուր դարձնել։ սրբել։ 2. Պայծառ՝ յստակ՝ ջինջ դարձնել։ 3. (յունական ոճով)։ Մեկնել, բացատրել, պարզաբանել, բացայայտել։ |
| ՄԱՔՐԻՆԱՃԵՄ, ա. Մաքրազարդ, մաքրափայլ։ |
| ՄԱՔՐԻՉ, ա. Որ մաքրում է, մաքրող։ |
| ՄԱՔՐՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մաքրելու յատկություն ունեցող, մաքրող, սրբող։ 2. (կրօն.) Մեղքերը մաքրող, քաւող։ |
| ՄԱՔՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Մաքրողական լինելը, մաքրելու յատկութիւն ունենալը։ |
| ՄԱՔՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մաքուր լինելը, յստակութիւն, պարզութիւն։ 2. (յունական ոճով) Մեկնութիւն, պարզաբանութիւն։ |
| ՄԱՔՐՈՒՄՆ, րման, գ. Մաքրելը, մաքրուելը, մաքրութիւն։ |
| ՄԱՔՐՈՒՆԱԿ, ա. Մաքրութիւն ունեցող, մաքուր։ |
| ՄԳԼԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մաքառել։ |
| ՄԵԳԱՂԷ, (յուն.), ա. Մեծ (Կապադովկիայի Կեսարիա մայրաքաղաքի մակդիրը)։ |
| ՄԵԶԷՆ, ՄԵԶՈՅՆ, (յաճախ ԻՍԿ բառի հետ), եղբ. Մենք մեր կողմից, մենք ինքներս, հէնց մենք։ |
| ՄԵԹԵԼ, փխ. ՄԻՒԹԵԼ կամ ՄԻԹԵԼ, եցի, ն. Ցնդաբանել, յիմար-յիմար դուրս տալ։ |
| ՄԵԼԱՆ, (յուն.), ի, աւ, գ. Թանաք։ |
| ՄԵԼՈՄԱԳՆԱՑ, ա. Անբարոյական, անառակ, շնացող։ (Կանոն., 483, ՀԱԲ)։ |
| ՄԵԾ, ի, աց, ա. 1. Խոշոր, ընդարձակ, լայնատարած։ 2. Քանակով՝ թուով շատ, բազմաքանակ, բազմաթիւ։ 3. Սաստիկ, ուժգին, խիստ։ 4. Հասակն առած, մեծահասակ։ 5. Աւագ՝ տարիքով կամ պաշտօնով։ 6. Հզօր. աչքի ընկնող, նշանաւոր, երեւելի։ 7. Ճոխ, հանդիսաւոր։ |
| ՄԵԾԱԲԱՂՁ, ա. Մեծ բաղձանք կամ իղձ արտայայտող, թախանձագին։ |
| ՄԵԾԱԲԱՆ, ա. Մեծ-մեծ խօսող, մեծախօս, պոռոտախօս։ |
| ՄԵԾԱԲԱՆԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Մեծ-մեծ խօսել՝ ջարդել, մեծախօսել, պոռոտախօսել, սնափառութեամբ պարծենալ։ |
| ՄԵԾԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծաբանելը, մեծախօսութիւն, պոռոտախօսութիւն։ |
| ՄԵԾԱԲԱՐ, տե՛ս ՄԵԾԱՊԷՍ։ |
| ՄԵԾԱԲԱՐԲԱՌ, 1. ա. Բարձր ձայն հանող՝ ունեցող, բարձր հնչող, բարձրաձայն։ 2. մ. Բարձր ձայնով՝ գոչիւնով, բարձրաձայն կերպով։ |
| ՄԵԾԱԲԱՐԲԱՌԱԳՈՅՆ, ա. Խիստ բարձրաձայն գոչող, համարձակ խօսող։ |
| ՄԵԾԱԲԵՌՆ, ա. Մեծ բեռ՝ ծանրութիւն ունեցող, ծանրաբեռ, ծանրակշիռ։ |
| ՄԵԾԱԲԵՐՁ, ա. Շատ բարձր, բարձրաբերձ։ |
| ՄԵԾԱԲՆԱԲԱՐ, մ. Ի բնէ՝ բնականից մեծ լինելով, վայելչապէս, գեղեցկապէս։ |
| ՄԵԾԱԲՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ի բնէ՝ բնականից մեծ լինելը, բնածին՝ բնատուր մեծութիւն, մեծահոգութիւն, վեհանձնութիւն, ազնուութիւն։ 2. ա. Մեծահոգի, վեհանձն։ |
| ՄԵԾԱԲՈՅՍ, ա. Ի բնէ՝ բնականից մեծ, գերապանծ, նշանաւոր, երեւելի, ազնիւ։ |
| ՄԵԾԱԲՈՒՍԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի մեծաբոյս, շատ պանծալի՝ փառաւոր։ |
| ՄԵԾԱԲՈՒՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԵԾԱԲՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԵԾԱԳԱՀ, ա. Իշխանութեան մեծ գահ՝ աթոռ ունեցող (մակդիր Հռոմի)։ |
| ՄԵԾԱԳԱՆՁ, ա. Շատ գանձեր պարունակող՝ ունեցող, բազմագանձ, հարուստ, ճոխ։ |
| ՄԵԾԱԳԵՂ, ա. Չափազանց գեղեցիկ, չքնաղ։ |
| ՄԵԾԱԳԻՆ, գնոյ կամ գնի, ա. Մեծ գին ունեցող, թանկագին, թանկարժէք։ |
| ՄԵԾԱԳՆԻ, գնւոյ, ա. 1. տե՛ս ՄԵԾԱԳԻՆ։ 2. մ. Մեծ՝ թանկ գնով։ |
| ՄԵԾԱԳՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծագին՝ թանկարժէք լինելը, մեծ գին ունենալը։ |
| ՄԵԾԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ շատ մեծ։ |
| ՄԵԾԱԳՈՉ, տե՛ս ՄԵԾԱԲԱՐԲԱՌ։ |
| ՄԵԾԱԳՈՐԾ, ա. 1. Մեծ գործ հանդիսացող, հոյակապ, երեւելի։ 2. Մեծամեծ գործեր կատարող կամ ստեղծող։ |
| ՄԵԾԱԳՈՐԾՈՂ, ի, աց, ա. Մեծ գործ անող՝ կատարող։ |
| ՄԵԾԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մէկի կողմից կատարուած մեծ՝ զարմանալի գործ, հրաշակերտութիւն։ 2. Մեծ գործեր կատարելը։ |
| ՄԵԾԱԳՈՒԹ, ա. Մեծ գութ ունեցող, բազմագութ։ |
| ՄԵԾԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Մեծ համարել, յարգել։ |
| ՄԵԾԱԴԷԶ, ա. Մէծ՝ բարձր դէզեր կազմող, մեծապէս կուտակուած։ |
| ՄԵԾԱԴԻՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւական մեծ՝ անասելի չարութիւն, եղեռնագործութիւն։ |
| ՄԵԾԱԶԱՐԴ, ա. Մեծ զարդարանքներ ունեցող, մեծապէս զարդարուած, մեծավայելուչ, մեծաշուք, փառաւոր։ |
| ՄԵԾԱԶԲՕՍ, ա. Հոգսերը շատ, հուզմունքներով լի։ |
| ՄԵԾԱԶԳԻ, գւոյ, գեաց, ա. Մեծ՝ նշանաւոր տոհմից սերուած, մեծատոհմ, մեծազարմ, ազնուազարմ։ |
| ՄԵԾԱԶԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծազգի լինելը, նշանաւոր տոհմից սերուած լինելը։ |
| ՄԵԾԱԶՕՐ, ի, ա. Մեծ զօրութիւն՝ ուժ ունեցող, զօրաւոր, զօրեղ, հզօր։ |
| ՄԵԾԱԹԵՒ, ա. Մեծ թեւեր ունեցող։ |
| ՄԵԾԱԹԻՒ, ա. 1. Մեծ թիւ կազմող, բազմաթիւ։ 2. գ. Մեծ թիւ։ |
| ՄԵԾԱԼԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծ լայնութիւն, ընդարձակութիւն, համատարածութիւն։ |
| ՄԵԾԱԽՈՀ, ա. Շատ խելացի, խոհական, խոհուն։ |
| ՄԵԾԱԽՈՀԵՄՈՒԹԻՒՆ, ՄԵԾԱԽՈՀՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մեծահոգութիւն, վեհանձնութիւն։ 2. Մեծախոհ լինելը։ |
| ՄԵԾԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, հրդի, ից, ա. 1. Մեծ խելքի տէր, շատ խելօք, խորագէտ։ 2. (յունական ոճով) Մեծահոգի, վեհանձն։ 3. Մեծ խորհուրդ՝ իմաստ ունեցող՝ պարունակող։ |
| ՄԵԾԱԽՈՐՀՐԴԱԲԱՐ, մ. Մեծամտութեամբ, արհամարհանքով։ |
| ՄԵԾԱԽՈՐՀՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մեծահոգութիւն, վեհանձնութիւն։ 2. Մեծախոհ՝ խոհական լինելը, մեծախոհութիւն։ 3. Մեծ խորհուրդ՝ իմաստ պարունակելը։ |
| ՄԵԾԱԽՈՒՄԲ, ա. Մեծ խումբ կազմող, բազմամարդ, համախումբ։ |
| ՄԵԾԱԽՕՍ, տե՛ս ՄԵԾԱԲԱՆ։ |
| ՄԵԾԱԾԱԳ, ա. Մեծ ու պայծառ ծագումով, մեծապայծառ, արփիափայլ։ |
| ՄԵԾԱԾԱԽ, ա. Մեծամեծ ծախսեր պահանջող, մեծ ծախսերով կատարուող, մեծածախս։ |
| ՄԵԾԱԾԱՌ, ա. Մեծամեծ՝ խոշոր ծառերով։ |
| ՄԵԾԱԾԻՆ, ա. Մեծին՝ Աստծուն ծնող (Քրիստոսի մօր՝ Մարիամի մակդիրը)։ |
| ՄԵԾԱԾՈՎ, գ. Մեծ ծով, օվկիանոս։ |
| ՄԵԾԱԿԱԿԱՆ, ա. Մեծ կական՝ ողբ պարունակող։ |
| ՄԵԾԱԿԱՆՋ, ա. Մեծ ականջներ ունեցող, երկարականջ։ |
| ՄԵԾԱԿԻՏԵՂ, ա. Որտեղ մեծածեծ կէտեր կամ վիշապաձկներ կան։ |
| ՄԵԾԱԿՆ, ական, ա. 1. Մեծ աչքեր ունեցող, մեծաչեայ, աչեղ։ 2. Սրատես. ամենատես։ |
| ՄԵԾԱԿՈՅՏ, տե՛ս ՄԵԾԱԴԷԶ եւ ՄԵԾԱԽՈՒՄԲ։ |
| ՄԵԾԱԿՈՉ, տե՛ս ՄԵԾԱԲԱՐԲԱՌ։ |
| ՄԵԾԱՀԱՅՑ, ա. Մեծ հայցուածքով՝ աղաչանքով։ (Կղնկտ., Բ, 5Օ)։ |
| ՄԵԾԱՀԱՆԳՈՅՑ, ա. Երկար ժամանակ հանգստացած, ուժը տեղը, առոյգ։ |
| ՄԵԾԱՀԱՆՃԱՐ, ի, ից, ա. Մեծ հանճարի՝ խելքի տէր, շատ խելացի, մեծախոհ, իմաստուն։ |
| ՄԵԾԱՀԱՌԱՉ, ա. Մեծ հառաչանք պարունակող, հեծեծագին։ |
| ՄԵԾԱՀԱՍԱԿ, ա. Մեծ՝ բարձր հասակով, բարձրահասակ։ |
| ՄԵԾԱՀԱՐԿԻ, ա. Մեծ հարգ՝ պատիւ ունեցող՝ վայելող, մեծահարգ, պատուաւոր, մեծապատիւ։ |
| ՄԵԾԱՀԱՑ, ա. 1. Ճոխ, առատ (հացկերոյթի՝ խնջոյքի մասին)։ 2. գ. Ճոխ՝ մեծածախս հացկերոյթ՝ սեղան, կոչունք։ |
| ՄԵԾԱՀԱՒԱՏ, ա. (կրօն.) Մեծ՝ ջերմեռանդ հաւատ ունեցող։ |
| ՄԵԾԱՀՆԱՐ, ա. Շատ հնարագէտ՝ ճարտար։ |
| ՄԵԾԱՀՆՉԻՒՆ, ա. Բարձր՝ ուժեղ ձայն հանող։ |
| ՄԵԾԱՀՈԳԻ, ա. Մեծ հոգու տէր, վեհանձն։ |
| ՄԵԾԱՀՈԳՈՂՈՒԹԻՒՆ, ՄԵԾԱՀՈԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծահոգի լինելը, վեհանձնութիւն։ |
| ՄԵԾԱՀՈՍԱՆ, ա. Յորդութեամբ հոսող, յորդահոս։ |
| ՄԵԾԱՀՌՉԱԿ, ա. Մեծ հռչակ ունեցող, շատ հռչակուած, մեծանուն։ |
| ՄԵԾԱՀՐԱՇ, ա. Շատ հրաշալի, հրաշափառ, մեծ եւ սքանչելի։ |
| ՄԵԾԱՁԱՅՆ, ի, ից, ա. 1. Բարձր ձայն ունեցող՝ հանող, բարձրաձայն։ 2. մ. Բարձր՝ ուժգին ձայնով, բարձր ձայն հանելով։ |
| ՄԵԾԱՁԱՅՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ խիստ մեծաձայն՝ բարձրաձայն։ |
| ՄԵԾԱՁԱՅՆԱՊԷՍ, մ. Մեծաձայն կերպով, բարձր՝ ուժգին ձայնով։ |
| ՄԵԾԱՁԱՅՆԵԼ, եցի, ն. չ. Բարձր ձայնով կանչել, բարձրաձայն խօսել՝ ասել։ |
| ՄԵԾԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծաձայնելը, բարձր ձայն, բարձրաձայն խօսք։ |
| ՄԵԾԱՁԻԳ, ա. Շատ ձգուած, երկար տարածուած, երկար ու ձիգ։ |
| ՄԵԾԱՁԻՐ, ա. Առատաձիր, առատաբաշխ, առատաձեռն։ |
| ՄԵԾԱՄԱՍՆԱԳՈՅՆ, ա. Որի մասերն աւելի մեծ են։ |
| ՄԵԾԱՄԱՐՄԻՆ, ա. Մեծ զանգուած կազմող, վիթխարի մեծութեամբ, հսկայական։ |
| ՄԵԾԱՄԱՐՏ, ա. Մեծ պայքարով՝ ճիգով ձեռք բերուած կամ մեծ պայքար մղող, քաջայաղթ, երեւելի։ |
| ՄԵԾԱՄԵԾ, ծք, ծաց, ծօք կամ ծիւք, ա. 1. Մեծ-մեծ, շատ մեծ։ 2. Երեւելի, նշանաւոր, ականաւոր։ 3. գ. Մեծ՝ երեւելի՝ նշանաւոր բան, մեծ-մեծ բաներ։ |
| ՄԵԾԱՄԵԾԱՐ, ա. Շատ մեծարելի կամ մեծարուած, արժանապատիւ, պատուաւոր, պատուական, մեծ։ |
| ՄԵԾԱՄԵԾԱՐԱՐ, ա. 1. Մեծամեծ բաներ կատարող, մեծագործ։ 2. մ. Մեծապէս, մեծ չափով։ |
| ՄԵԾԱՄԵՂ, ի, աց. ա. Մեծ մեղքեր ունեցող, շատ մեղաւոր։ |
| ՄԵԾԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. Բարձրամիտ, ինքնահաւան, հպարտ, գոռոզ։ |
| ՄԵԾԱՄՈՒՐ, ա. Շատ ամուր, լաւ ամրացրած։ |
| ՄԵԾԱՄՏԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Մեծամտանալ, մեծամիտ դառնալ, մեծամտութիւն անել՝ ցուցաբերել, ամբարտաւանել, գոռոզանալ, հպարտանալ, պարծենալ, փքուել։ |
| ՄԵԾԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծամիտ լինելը, բարձրամտութիւն, ամբարտաւանութիւն, գոռոզութիւն, սնապարծութիւն։ |
| ՄԵԾԱՅԱՂԹ, ա. 1. Մեծապէս յաղթող, քաջայաղթ։ 2. Մեծ եւ յաղթ, խոշոր։ |
| ՄԵԾԱՅԱՄ, ա. Շատ ուշացած՝ երկարաձգուած։ |
| ՄԵԾԱՅՈՅՍ, ա. Մեծ յոյս՝ վստահութիւն եւ ակնկալութիւն ունեցող, լիայոյս, բարեյոյս։ |
| ՄԵԾԱՅՈՐԴՈՐ, ա. Մեծապէս յորդորուած, ինքնայորդոր, եռանդագին։ |
| ՄԵԾԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Մեծ դառնալ։ 2. Մեծատուն դառնալ, հարստանալ։ |
| ՄԵԾԱՆԴԱՄ, ա. 1. Մեծ՝ խոշոր անդամներ ունեցող, մեծամարմին։ 2. Որի արական անդամը մեծ է։ |
| ՄԵԾԱՆԻՍՏ, ա. Լայն, ընդարձակ, լայնածաւալ, լայնատարած։ |
| ՄԵԾԱՆՁՆ, ձին, ձունք, ձանց, ա. 1. Մարմնով մեծ՝ խոշոր, յաղթահասակ, մեծամարմին։ 2. գ. Մեծամեծներ, երեւելի մարդիկ։ |
| ՄԵԾԱՆՁՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հոգու մեծութիւն, մեծահոգութիւն, վեհանձնութիւն. վսեմութիւն, ազնուութիւն։ 2. Մեծամարմին լինելը, մարմնի մեծութիւն։ |
| ՄԵԾԱՆՈՒՆ, ա. Մեծ անուն՝ համբաւ ունեցող, անուանի, երեւելի, հռչակաւոր։ |
| ՄԵԾԱՇԱՀ, ա. 1. Խիստ շահաւէտ, շատ օգտակար։ 2. Շատ շահող՝ վաստակող։ |
| ՄԵԾԱՇԱՀԱԲԱՐ, մ. Մեծ շահ առնելով՝ ունենալով։ |
| ՄԵԾԱՇԱՀԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի մեծաշահ՝ օգտակար։ |
| ՄԵԾԱՇԷՆ, ա. Մեծակառոյց, հոյակապ։ |
| ՄԵԾԱՇՆՈՐՀ, ա. Մեծ շնորհքի տէր, շնորհազարդ, շնորհալի։ |
| ՄԵԾԱՇՈՒՔ, ա. 1. Շատ շքեղ, փառահեղ, վսեմ։ 2. մ. Մեծ շքով՝ շքեղութեամբ։ |
| ՄԵԾԱՊԱՂԱՏ, ա. Մեծ պաղատանքով։ |
| ՄԵԾԱՊԱՅԾԱՌ, ա. Շատ պայծառ, պայծառափայլ, լուսափայլ, շքեղ, երեւելի։ |
| ՄԵԾԱՊԱՆԾ, ա. Շատ պանծալի՝ փառաւոր, փառապանծ։ |
| ՄԵԾԱՊԱՇՏՈՒՄՆ, ՄԵԾԱՊԱՇՏՕՆ, գ. (եկեղց.) Մեծ՝ շքեղ՝ հանդիսաւոր պաշտամունք։ Մեծապաշտմամբք եւ բազում յիշատակօք զսուրբն յուղարկեցին (Բուզ., Ե, 24)։ |
| ՄԵԾԱՊԱՏԻՒ, ա. 1. Մեծ պատիւ ունեցող՝ վայելող, մեծ պատուի արժանացած։ 2. Մեծ պատուի արժանի, պատուարժան, պատուելի, յարգելի։ 3. Հռչակուած, փառաւոր, շքեղ։ 4. մ. Մեծ պատուով, յարգանքով։ |
| ՄԵԾԱՊԱՏՈՒԵԱԼ, ա. Շատ պատւուած՝ մեծարուած։ |
| ՄԵԾԱՊԱՏՈՒՄ, ա. Հարուստ պատմական նիւթ պարունակող, ընդարձակ պատմութիւն ներկայացնող, երկար պատմուող։ |
| ՄԵԾԱՊԱՐԱՆՈՑ, ա. Երկար պարանոցով։ |
| ՄԵԾԱՊԱՐԳԵՒ, ի, ա. 1. Մեծամեծ պարգեւներ տուող, առատաձեռն։ 2. Մեծ պարգեւ ստացող։ |
| ՄԵԾԱՊԱՐԳԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մեծապարգեւ՝ առատաձեռն լինելը, առատաձեռնութիւն։ 2. Մեծամեծ պարգեւներ։ |
| ՄԵԾԱՊԱՐԾ, տե՛ս ՄԵԾԱՊԱՆԾ։ |
| ՄԵԾԱՊԱՐԾՈՒՆ, տե՛ս ՄԵԾԱՊԱՆԾ։ |
| ՄԵԾԱՊԷՍ, մ. ա. Մեծ չափով, ուժեղ կերպով, չափազանց, խիստ, շատ։ |
| ՄԵԾԱՋԱՆ, ա. 1. Որտեղ մեծ ջանք է պահանջւում, մեծ ջանք պահանջող։ 2. մ. Մեծ ջանքով։ |
| ՄԵԾԱՍԱՍՏ, ա. 1. Մեծ սաստ՝ ստիպմունք պարունակող, սաստիկ։ 2. Մեծապէս սաստող՝ հրամայող։ |
| ՄԵԾԱՍԱՐ, ա. Երկվանկ բառ, որի առաջին վանկն երկար է, երկրորդը՝ կարճ։ |
| ՄԵԾԱՍՈՒԳ, ա. Որի սուգը մեծ է, մեծ սուգ ունեցող. որտեղ մեծ սուգ կայ։ |
| ՄԵԾԱՍՊԱՍ, ա. Ամեն տեսակ պատրաստութիւն՝ սարք ու կարգ ունեցող։ |
| ՄԵԾԱՍՔԱՆՉ, ա. Շատ սքանչելի, մեծահրաշ, զարմանալի, հրաշալի։ |
| ՄԵԾԱՍՔԱՆՉԵԼԱՇՈՒՔ, մ. Մեծ շքով ու պատուով, մեծ փառաւորութեամբ։ |
| ՄԵԾԱՎԱՅԵԼՈՒՉ, ա. Մեծապէս վայելուչ, փառաւոր, պանծալի, շքեղ, վսեմ, վեհ։ |
| ՄԵԾԱՎԱՅԵԼՉԱԲԱՐ, մ. Մեծավայելուչ կերպով, մեծ շքով ու պատուով, փառաւորապէս։ |
| ՄԵԾԱՎԱՅԵԼՉԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի մեծավայելուչ։ |
| ՄԵԾԱՎԱՅԵԼՉԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԵԾԱՎԱՅԵԼՉԱԲԱՐ։ |
| ՄԵԾԱՎԱՅԵԼՉՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԵԾՎԱՅԵԼՉՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԵԾԱՎԱՍՏԱԿ, ի, աց, ա. 1. Որ մեծ վաստակ՝ աշխատանք է գործ դրել, շատ՝ լաւ աշխատող, փութաջան։ 2. Շատ աշխատանք պահանջող, աշխատալից, տաժանելի։ |
| ՄԵԾԱՎԵՐՋ, ա. գ. 1. Երկվանկ բառ, որի առաջին վանկը կարճ է, երկրորդը՝ երկար։ Չափածոյ ստեղծագործութեան երկվանկ ոտք, որի առաջին վանկը անշեշտ է, երկրորդը՝ շեշտուած։ |
| ՄԵԾԱՎԵՐՋԱԿԱՆ, ա. Մեծավերջ (2) ներկայացնող՝ կազմող, մեծավերջ չափով գրուած։ |
| ՄԵԾԱՎԵՐՋՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԵԾԱՎԵՐՋ (2)։ |
| ՄԵԾԱՎԷՐ, ա. Մեծ վէրք պատճառող՝ առաջացնող։ |
| ՄԵԾԱՏԱՇ, ա. Մեծապէս տաշուած։ |
| ՄԵԾԱՏԱՐԱԾ, ա. Մեծապէս տարածուած, մեծ տարածութիւն ունեցող՝ բռնող, լայնատարած, ընդարձակ ձգուած։ |
| ՄԵԾԱՏԱՐՐ, ա. Մեծ տարր՝ զանգուած ունեցող, մեծամարմին, խոշոր։ |
| ՄԵԾԱՏԵՍԻԼ, ա. Մեծ տեսք ունեցող, ընդարձակ։ |
| ՄԵԾԱՏՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի մեծատուն՝ հարուստ։ |
| ՄԵԾԱՏՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծատուն լինելը, փարթամութիւն, հարստութիւն։ |
| ՄԵԾԱՏՈՒՆ, տան եւ տնոյ, տնի, տանց, ա. գ. Հարուստ, ունեւոր։ |
| ՄԵԾԱՏՈՒՐ, ա. Առատօրէն տրուած, առատ։ |
| ՄԵԾԱՐԱՆՔ, նաց, գ. Մեծարելը, մեծարուելը, յարգանք, պատիւ, պատկառանք։ |
| ՄԵԾԱՐԳԻ, ՄԵԾԱՐԳՈՅ, ա. 1. Շատ յարգելի, մեծ յարգանքի արժանի, մեծապատիւ, պատուարժան, պատկառելի։ 2. Մեծ յարգ՝ արժէք ունեցող, պատուական, մեծագին։ |
| ՄԵԾԱՐԳՈՅՈՒԹԻՒՆ, ՄԵԾԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծարգոյ՝ պատուարժան լինելը, մեծարում, մեծարանք։ |
| ՄԵԾԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Մեծարանք ցոյց տալ, յարգել, պատուել։ 2. Մեծ համարել, նախամեծարել, փառաւորել, գովել։ |
| ՄԵԾԱՐՈՅ, ՄԵԾԱՐՈՒ, ա. Մեծարուած կամ մեծարելի, յարգելի, մեծարգոյ, պատկառելի, պատուական։ |
| ՄԵԾԱՑԱՄԱՔ, ի, աց, գ. Մայր ցամաք։ |
| ՄԵԾԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մեծ դարձնել, մեծացնել։ |
| ՄԵԾԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, ա. Որ մեծացնում է, մեծացնող։ |
| ՄԵԾԱՓԱՌ, ա. Մեծ փառք ունեցող, շատ փառաւոր, փառահեղ, մեծաշուք։ |
| ՄԵԾԱՓԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծափառ լինելը, մեծ փառք, փառաւորութիւն, շքեղութիւն։ |
| ՄԵԾԱՓԱՐԹԱՄ, ա. Մեծապէս փարթամ, շատ ճոխ՝ հարուստ։ |
| ՄԵԾԱՓԱՓԱԳ, ա. Մեծ փափագ արտայայտող՝ ունեցող, մեծատենչ, ջերմեռանդ։ |
| ՄԵԾԱՓՈՅԹ, ա. Փութաջան, շուտափոյթ։ |
| ՄԵԾԱՔԱՂԱՔ, ի, գ. 1. Մեծ քաղաք, մայրաքաղաք։ 2. Մեծ պետութիւն։ |
| ՄԵԾԱՔԱՂԱՔԱՑԻ, ա. Մեծ քաղաքի բնակիչ։ |
| ՄԵԾԱՔԱՅԼՍ, մ. Մեծ-մեծ քայլերով, արագ-արագ։ |
| ՄԵԾԳԻՏԱԿԱԿԱՆ, ա. Քաջագիտակ, խելամուտ, լաւատեղեակ։ |
| ՄԵԾԵՂԵՌՆ, ա. Շատ եղեռնական, չափազանց չար։ |
| ՄԵԾԵՐԵՒԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Շատ երեւելի լինելը, մեծափառութիւն, շքեղութիւն։ |
| ՄԵԾԻՄԱՍՏ, ա. Մեծ խելքի տէր, շատ խելացի, նրբամիտ, մտացի։ |
| ՄԵԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մեծ լինելը, առաւելութիւն, բարձրութիւն, ճոխութիւն, փառաւորութիւն, իշխանութիւն եւն։ 2. Մեծատուն լինելը, հարստութիւն։ 3. Մեծամտութիւն, հպարտութիւն։ |
| ՄԵԾՈՒՀԻ, հւոյ, հեաց, ա. գ. Մեծազգի կամ մեծապատիւ կին, տիկին։ |
| ՄԵԾՍԿԱՅԱԶՕՐ, ա. Մեծ՝ հսկայական զօրութիւն ունեցող։ |
| ՄԵԾՎԱՅԵԼՈՒՉ, տե՛ս ՄԵԾԱՎԱՅԵԼՈՒՉ։ |
| ՄԵԾՎԱՅԵԼՉԱԲԱՐ, տե՛ս ՄԵԾԱՎԱՅԵԼՉԱԲԱՐ։ |
| ՄԵԾՎԱՅԵԼՉԱԳՈՅՆ, տե՛ս ՄԵԾԱՎԱՅԵԼՉԱԳՈՅՆ։ |
| ՄԵԾՎԱՅԵԼՉԱԿԱՆ, տե՛ս ՄԵԾԱՎԱՅԵԼՈՒՉ։ |
| ՄԵԾՎԱՅԵԼՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծ փառաւորութիւն, մեծափառութիւն, շքեղութիւն։ |
| ՄԵԾՕՐ, ա. գ. Երկար օր։ |
| ՄԵԿԻՆ, մէկին, ա. մ. 1. Մենակ, միայնակ, առանձին։ 2. Մեկնաբանուած, պարզ, հասկանալի, յայտնի, որոշակի։ 3. Անշուք, անզարդ, հասարակ։ |
| ՄԵԿՆ, ա. Մեկնաբանուած, յայտնի։ |
| ՄԵԿՆԱԳՈՅՆՍ, մ. Աւելի պարզ՝ որոշակի կերպով, յայտնապէս։ |
| ՄԵԿՆԱԶԷՆ, տե՛ս ՄԵԿՆԱԿԱԶԷՆ։ |
| ՄԵԿՆԱԾ, ի, գ. Տարածութիւն, արանք։ |
| ՄԵԿՆԱԿ, ի, ա. մ. 1. Մէն-մենակ, միայնակ, միայն մի։ 2. Մէկ հատիկ, նմանը չունեցող, միակ։ 3. Մեկին, պարզ, յայտնի։ 4. Պարզ՝ որոշակի կերպով, յայտնապէս։ 5. Մէկին մէկ, մէկական։ |
| ՄԵԿՆԱԿԱԶԷՆ, զինի, նաց, ա. գ. Մէն-մենակ՝ ինքնագլուխ զինուած, մի տեսակի զէնք կրող, թեթեւազէն (զինուոր, արշաւախումբ)։ |
| ՄԵԿՆԱԿԱՁԻ, ա. գ. Մէկ ձի ունեցող, մի ձիաւոր։ |
| ՄԵԿՆԱԿԱՏԵՍԻԼ, ա. Միատեսակ, միակերպ, միօրինակ, անխառն։ |
| ՄԵԿՆԱԿԻ, մ. Մէն-մենակ, առանձնաբար, առանձնակի։ |
| ՄԵԿՆԱՀԱՆԴԵՐՁ, ա. Մէկ հատ՝ միայն մի հանդերձ՝ շոր վրան հագած։ |
| ՄԵԿՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մեկնել, հեռանալ, անջատուել, միայնանալ, մեկուսանալ, առանձնանալ։ |
| ՄԵԿՆԱՊԷՍ, մ. 1. Մեկնելով, մեկնաբանելով, պարզելով, բացատրելով, մեկնողաբար։ 2. Պարզ՝ որոշակի կերպով, յայտնապէս։ |
| ՄԵԿՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Միայնակ, միակ, լոկ։ 2. Մեկնաբանուած, յայտնի, պարզ։ |
| ՄԵԿՆԵԼ1, եցի, ն. 1. Բաժանել, անջատել, ջոկել, զատել։ 2. Մի տեղից հեռացնել։ 3. Մութ՝ բարդ՝ անհասկանալի խօսքը՝ միտքը պարզել՝ երեւան հանել, պարզ՝ յայտնի՝ հասկանալի դարձնել, մեկնաբանել, պարզաբանել, բացատրել։ 4. Փոխադրել մի լեզուից մի ուրիշ լեզուի (այսինքն՝ անհասկանալին հասկանալի դարձնել)։ 5. Տարածել, սփռել։ |
| ՄԵԿՆԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Բաժանուել, անջատուել, զատուել, հեռանալ։ 2. Յետ կանգնել, հրաժարուել։ 3. Տարբերուել, զանազանուել, ջոկուել։ |
| ՄԵԿՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Միմեանցից հեռացնել, անջատել, զատել։ |
| ՄԵԿՆԻՉ, նչի, գ. ա. 1. Մեկնող, մեկնաբանող, մեկնաբան։ 2. Բաժանող, հեռացնող։ |
| ՄԵԿՆՈՂԱԿԱՆ, ա. Մեկնող, մեկնաբանական, մեկնութիւն պարունակող։ |
| ՄԵԿՆՈՑ, ի, աց, գ. Վերեւի հագուստ, վերնահագուստ, վերարկու, թիկնոց։ |
| ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մութ՝ բարդ՝ անհասկանալի խօսքի բացատրութիւն, մեկնաբանութիւն, պարզաբանութիւն, լուծմունք։ 2. Թարգմանութիւն։ 3. Պարզ՝ անխառն լինելը, պարզութիւն։ 4. Բաժանում, անջատում, հրաժարում։ |
| ՄԵԿՆՈՒՄՆ, նման, գ. Մեկնելը, բաժանուելը, բաժանում։ |
| ՄԵԿՈՂՄԱՆԻ, ա. Մեկուսի, հեռու։ |
| ՄԵԿՈՆ, (յուն.), ի, գ. (բսբ.) Կակաչազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. կակաչ քնաբեր, խաշխաշ (Papaver somniferum)։ |
| ՄԵԿՈՆԻՈՎՆ, (յուն.), ի, գ. (բսբ.) Կակաչազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. կակաչ քնաբեր, խաշխաշ (Papaver somniferum)։ |
| ՄԵԿՈՒՍԱԲԱՐ, մ. Մեկուսացած՝ զատուած կերպով, բաժանաբար։ |
| ՄԵԿՈՒՍԱԳՈՅՆ, մ. Աւելի մեկուսի՝ հեռու։ |
| ՄԵԿՈՒՍԱԿԱՆ, ա. Ինչ որ լինում է մեկուսանալով՝ բաժանուելով։ |
| ՄԵԿՈՒՍԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Մեկուսի լինել, մի կողմ քաշուել, ուրիշներից հեռանալ, առանձնանալ, միայնանալ։ 2. Հրաժարուել, յետ կանգնել, հեռու մնալ։ |
| ՄԵԿՈՒՍԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մի կողմ քաշել՝ տանել, ուրիշներից բաժանել, հեռացնել, զատել։ |
| ՄԵԿՈՒՍԵԼ, եցի, սեալ, 1. տե՛ս ՄԵԿՈՒՍԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ 2. եցայ, սեալ, տե՛ս ՄԵԿՈՒՍԱՆԱԼ։ |
| ՄԵԿՈՒՍԻ, սւոյ, սեաց, ա. մ. 1. Մի կողմ քաշուած, առանձնացած, մեկուսացած։ 2. Առանձին, միայնակ, մենակ։ 3. նխդ. Զատ, հեռու, մի կողմ։ |
| ՄԵԿՈՒՍՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մեկուսի լինելը, մեկուսանալը, առանձնացում, բաժանում։ 2. Ժամանակամիջոց, հեռաւորութիւն, տարածութիւն։ 3. Տարբերութիւն, զանազանութիւն։ |
| ՄԵՀԵԱՆ, (իրան.), հենի, ից, գ. 1. Հեթանոսների կրօնական պաշտամունքի տաճար, կռատուն։ 2. Զոհ մատուցելու սեղան մեհեանում, զոհարան, բագին։ 3. Կուռք, հեթանոսական աստծու արձան։ |
| ՄԵՀԵԱՆԱԶԱՐԴ, տե՛ս ՄԵՀԵՆԱԶԱՐԴ։ |
| ՄԵՀԵԿԱՆ, ՄԵՀԵԿԻ, (պհլ.), ի, գ. Հին հայկական տոմարի եօթներորդ ամիսը։ |
| ՄԵՀԵՆԱԲԱՐՁ, ա. գ. Մեհեանի քուրմ։ |
| ՄԵՀԵՆԱԳԻՐՔ, գ. Մեհենական գրուածք՝ գիրք. մեհեանի գրադարան։ |
| ՄԵՀԵՆԱԶԱՐԴ, ա. 1. Մեհեանը զարդարող, կուռք պաշտող, կուռքերին երկրպագող, մեհեանի քուրմ։ 2. Մեհենական պաշտամունքին՝ հանդէսներին վերաբերող։ |
| ՄԵՀԵՆԱԶԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեհենական պաշտամունք։ |
| ՄԵՀԵՆԱԶԵՐԾ, տե՛ս ՄԵՀԵՆԱԿԱՊՈՒՏ։ |
| ՄԵՀԵՆԱԶԵՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեհենազերծ լինելը, մեհեան կողոպտելը։ |
| ՄԵՀԵՆԱԿԱԼ, ի, աց, գ. Մեհեանի պետ՝ վերակացու, մեհեանի քուրմ։ |
| ՄԵՀԵՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մեհեաններին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. փխբ. Սրբազան, նուիրական։ |
| ՄԵՀԵՆԱԿԱՊՈՒՏ, ա. Մեհեանը՝ մեհեանի սպասքները կողոպտող։ |
| ՄԵՀԵՆԱՅԻՆ, տե՛ս ՄԵՀԵՆԱԿԱՆ։ |
| ՄԵՀԵՆԱՆԻ, գ. յոգն. Մեհեաններ։ |
| ՄԵՀԵՆԱՇԷՆ, ա. Մեհեան շինող։ |
| ՄԵՀԵՆԱՊԵՏ, գ. Մեհեանի եւ քուրմերի պետ, քրմապետ։ |
| ՄԵՀԵՆԱՍԷՐ, ա. Մեհեաններ՝ կուռքեր սիրող։ |
| ՄԵՀԵՆԱՏԱՃԱՐ, գ. 1. Կուռքերի տաճար, կռատուն, մեհեան։ 2. Մեհեանի կուռքը, սպասքները։ |
| ՄԵՀԵՆԱՏԵՂԻ, ղւոյ, գ. Մեհեանի տեղ։ |
| ՄԵՀԵՒԱՆԴ, (իրան.), գ. Կանացի զարդ, մանեակ կամ մանեակաձեւ ապարանջան։ |
| ՄԵՂ, (Մեղք-ի եզակին), գ. Յանցանք, զանցանք։ |
| ՄԵՂԱԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեղայ ասելը՝ գալը, մեղքը՝ յանցանքը խոստովանելը եւ ներում հայցելը։ |
| ՄԵՂԱԴԻՐ, ա. Մեղադրող։ |
| ՄԵՂԱԴՐԱԿԱՆ, ա. Մեղադրութիւն պարունակող, մեղադրող։ |
| ՄԵՂԱԴՐԱՆՔ, նաց, գ. 1. Մեղադրելը, մէկին մի բանում մեղաւոր համարելը՝ մի յանցանքի մէջ կասկածելը։ 2. Մեղք կամ յանցանք, որի մէջ մէկին կասկածում են։ 3. Բամբասանք։ |
| ՄԵՂԱԴՐԵԼ, եցի, տե՛ս ՄԵՂ ԴՆԵԼ եւ ՄԵՂԱԴԻՐ ԼԻՆԵԼ։ |
| ՄԵՂԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԵՂԱԴՐԱՆՔ։ |
| ՄԵՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մեղանչական, մեղաւոր, յանցաւոր։ |
| ՄԵՂԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեղանչականութիւն, յանցաւորութիւն, մեղաւորութիւն։ |
| ՄԵՂԱՅ, (Մեղանչել-ի անց. կատ. եզ. 1-ին դէմքը). Մեղանչեցի, մեղաւոր եմ, մեղքի յանձնառութեան՝ ներում խնդրելու արտայայտութիւն։ |
| ՄԵՂԱՅԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԵՂԱԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԵՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մէկի դէմ մեղանչել, մեղք գործել։ |
| ՄԵՂԱՆՉԱԲԱՐ, մ. Մեղանչելով, իբրեւ մեղանչող։ |
| ՄԵՂԱՆՉԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մեղանչած, մեղաւոր, յանցաւոր, մեղապարտ, անիրաւ, չար։ 2. Վնասակար, վնաս բերող։ 3. Մեղանչելու՝ մեղք գործելու ընդունակ։ |
| ՄԵՂԱՆՉԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մեղանչական լինելը, չարութիւն, անիրաւութիւն, յանցաւորութիւն, յանցանք։ 2. Վնասակարութիւն, վնաս։ |
| ՄԵՂԱՆՉԱՆՔ, նաց, գ. Մեղանչելը, յանցանք, սխալանք։ |
| ՄԵՂԱՆՉԵԼ, մեղայ, մեղուցեալ, չ. 1. Մեղք՝ յանցանք գործել։ 2. Մեղաւոր՝ անիրաւ լինել մէկի կամ մի բանի դէմ, սխալուել։ 3. Վնասել, վնասակար լինել։ |
| ՄԵՂԱՆՉՈՒՄՆ, չման, գ. Մեղանչելը, սխալանք։ |
| ՄԵՂԱՆՔ, նաց, գ. յոգն. Մեղանչանք, մեղքեր, յանցանքներ։ |
| ՄԵՂԱՊԱՐՏ, ա. Մեղք՝ յանցանք գործած, մեղաւոր, յանցաւոր, յանցապարտ։ |
| ՄԵՂԱՊԱՐՏԵԼ, եցի, ն. Մեղապարտ ճանաչել՝ համարել, մեղադրել, ամբաստանել, դատապարտել։ |
| ՄԵՂԱՊԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեղապարտ լինելը, յանցաւորութիւն։ |
| ՄԵՂԱՑԱԾԻՆ, ա. Մեղքի ծնունդ եղող։ |
| ՄԵՂԱՑԱՅԻՆ, այնոյ, ա. Մեղքի քաւութեան համար կատարուած (զոհ)։ |
| ՄԵՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ՄԵՂՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՄԵՂԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Օրէնքի դէմ մեղանչած՝ մեղանչող, մեղք ունեցող, մեղապարտ, յանցաւոր, անիրաւ, չար։ |
| ՄԵՂԵԽ, ի կամ ոյ, գ. Կացնի կոթ։ |
| ՄԵՂԵՂՈՒԿՍ ԱՍԵԼ, Մեղադրել, մե՜ղք՝ ափսո՜ս ասել (անստոյգ նշ.)։ |
| ՄԵՂԵՍԻԿ, գ. Մանուշակագոյն կամ բաց կապոյտ գոյնի թանկագին քար։ |
| ՄԵՂԻԱՐԻՍ, (յուն., լատ.), գ. Ծանրութեան չափ, որ հաւասար է մէկ քառորդ ունկիի։ (Շիր., 28, ՀԱԲ)։ |
| ՄԵՂԿ, ի, ից, ա. 1. Թոյլ, փափուկ, մեղմ։ 2. Թուլամորթ, կամազուրկ, կնամարդի, կնատ։ |
| ՄԵՂԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի մեղկ։ |
| ՄԵՂԿԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, ա. Բնաւորութեամբ թոյլ՝ անհաստատ, անվճռական, փոփոխամիտ։ |
| ՄԵՂԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մեղկ դառնալ, թուլանալ, թուլամորթ՝ կնամարդի դառնալ։ |
| ՄԵՂԿԱՇՕՇԱՓ, ա. Մեղկացածներին՝ թոյլերին շօշափող՝ ձեռքը գցող։ |
| ՄԵՂԿԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Մեղկութիւն սիրող, թուլամորթ։ |
| ՄԵՂԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մեղկ դարձնել, թուլացնել։ |
| ՄԵՂԿԵԼ1, եցի, տե՛ս ՄԵՂԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՄԵՂԿԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. տե՛ս ՄԵՂԿԱՆԱԼ։ 2. (յունարէնի նմանողութեամբ) Ցաւ քաշել՝ կրել։ |
| ՄԵՂԿԻՉ, ա. Մեղկացնող, թուլացնող, կնամարդի դարձնող։ |
| ՄԵՂԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մեղկ լինելը, թուլացածութիւն, թուլութիւն, թուլամորթութիւն։ 2. (յունարէնի նմանողութեամբ) Ցաւ։ |
| ՄԵՂՄ, ոյ, ա. 1. Չափաւոր, հանդարտ, թոյլ, նուազ։ 2. Մեղմ՝ հանդարտ կերպով, դանդաղ, կամաց։ |
| ՄԵՂՄԱԳՆԱՑ, ի, ից, ա. Մեղմ՝ հանդարտ քայլուածք ունեցող, հանդարտաքայլ։ |
| ՄԵՂՄԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի մեղմ՝ մեղմ կերպով։ |
| ՄԵՂՄԱԽԱՌՆ, ա. Բարեխառն, չափաւոր։ |
| ՄԵՂՄԱԾԱՄ, մ. Մեղմ՝ հանդարտ՝ կամաց-կամաց ծամելով՝ որոճալով։ |
| ՄԵՂՄԱԿԱՆ, ա. Մեղմ, հանդարտ։ |
| ՄԵՂՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Մեղմ դառնալ, հանդարտուել, փափկել, յետ կանգնել։ 2. Նուազել, փոքրանալ։ |
| ՄԵՂՄԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մեղմանալ տալ, հանդարտեցնել։ |
| ՄԵՂՄԵԽ, մեղմեղ, մեխմեխ, ա. Նենգաւոր, կեղծաւոր, շողոքորթ, երկերեսանի։ |
| ՄԵՂՄԵԽԱՆՔ, կամ ՄԵՂՄԵՂԱՆՔ, նաց, գ. 1. Կեղծաւորութիւն, շողոքորթութիւն, հաճոյախօսութիւն։ 2. Աչքերով՝ ձայնով հաճոյանալու ցանկութիւն, կոտրատուելը, նազկտելը, պչրանք։ |
| ՄԵՂՄԵԽԵԼ, կամ ՄԵՂՄԵՂԵԼ, եցի, չ. Կեղծաւորութիւն անել, շողոքորթել, շողոքորթելով նենգել։ |
| ՄԵՂՄԵԽՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԵՂՄԵԽԱՆՔ։ |
| ՄԵՂՄԻԿ, ա. մ. Շատ մեղմ, մեղմագին, կամացուկ։ |
| ՄԵՂՄՈՎ, մ. 1. Մեղմ՝ հանդարտ կերպով, հանդարտօրէն, մեղմօրէն, զգուշօրէն, կամացուկ, դանդաղ, յուշիկ։ 2. Ծածուկ, թաքուն։ |
| ՄԵՂՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեղմ լինելը։ |
| ՄԵՂՈՒ, ուի, ուաց, գ. (կենդբ.) Թաղանթաթեւաւորների կարգին պատկանող միջատ, որ ծաղիկներից ծծած նեկտարը լցնում է մեղրահացի բջիջների մէջ, որտեղ այն փոխարկւում է մեղրի (Apis mellifera)։ |
| ՄԵՂՈՒԱԲՈՅՆ, գ. Մեղուների բոյն, մեղուանոց, փեթակ։ |
| ՄԵՂՈՒԱԲՈՒԾԵԱԼ, ա. Մեղուաբոյն՝ մեղուանոց դարձած։ |
| ՄԵՂՈՒԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. գ. Մեղրատու՝ ընտանի մեղուներ պահող, մեղուապահ։ |
| ՄԵՂՈՒԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեղուների մեղր լինելը՝ պատրաստելը, մեղրագործութիւն։ |
| ՄԵՂՈՒԱԿՆ, ա. Քաղցր՝ դուրեկան հայեացքով, քաղցրահայեաց, քաղցրատեսիլ։ |
| ՄԵՂՈՒԱՆՈՑ, ՄԵՂՈՒՈՑ, ի, աց, գ. 1. Մեղուաբոյն, փեթակ։ 2. Մեղրահացի բջիջ։ 3. Մեղուաբներով առատ՝ մեղուաշատ տեղ, մեղուաստան։ |
| ՄԵՂՈՒՑԱՆԵԼ, ղուցի, ղո՛, պբ. Մեղանչել տալ։ |
| ՄԵՂՍԱԲԵՐ, ա. Մեղք բերող՝ առաջացնող, մեղսածին։ |
| ՄԵՂՍԱԹԱԹԱՒ, ՄԵՂՍԱԹԱՒԱԼ, ա. Մեղքերի մէջ թաթախուած՝ թաւալուած՝ կորած, մեղքերով շաղախուած՝ լի, մեղսամած։ |
| ՄԵՂՍԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, ա. Մեղքերով տարուած, չարախոհ։ |
| ՄԵՂՍԱԾՈՒ, ա. Մեղքեր բերող կամ դէպի մեղքերը տանող։ |
| ՄԵՂՍԱԿՈՐԾԱՆ, ա. Մեղքերի մէջ կործանուած կամ կործանող։ |
| ՄԵՂՍԱՃԱՇԱԿ, ա. Մեղքերի առիթ եղող։ |
| ՄԵՂՍԱՄԱԿԱՐԴ, նոյնն է՝ ՄԵՂՍԱԹԱԹԱՒ։ |
| ՄԵՂՍԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Մեղքին յատուկ՝ վերաբերող, մեղք պարունակող, մեղանչական։ |
| ՄԵՂՍԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. 1. Մեղքը սիրող, դէպի չարը հակուած։ 2. Մեղսային, մեղանչական։ |
| ՄԵՂՍԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեղսասէր լինելը, մեղքը սիրելը։ |
| ՄԵՂՍԱՏԱԳՆԱՊ, ա. Մեղքերից տագնապած՝ նեղուած։ |
| ՄԵՂՍԱՐԱՐ, ա. Մեղքի կամ մեղանչելու առիթ եղող, մեղանչական։ |
| ՄԵՂՍԱՔԱՒԻՉ, ա. (եկեղց.) Մեղքերը քաւող, մեղքերից մաքրող (հաղորդութեան մասին)։ |
| ՄԵՂՍԱՔԱՒՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Մեղքերի քաւութիւն՝ թողութիւն։ |
| ՄԵՂՍՕՐԷՆ, մ. (կրօն.) Իբրեւ մեղապարտ։ |
| ՄԵՂՐ, ղու կամ ղեր, ու կամ ղերբ, կամ ղուի, ղուաւ, գ. Քաղցր՝ մածուցիկ ու թանձր հիւթ, որ մեղուները պատրաստում են ծաղիկների նեկտարից։ |
| ՄԵՂՐԱԲՈՒՂԽ, ՄԵՂՐԱԲՈՒԽ, ա. Որ առատ մեղր է բխեցնում կամ բերում։ |
| ՄԵՂՐԱԲՈՒԽ, ա. Որ առատ մեղր է բխեցնում կամ բերում։ |
| ՄԵՂՐԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Մեղր կամ մեղրի նման շինել՝ պատրաստել։ |
| ՄԵՂՐԱԽՈՐԻՍԽ, րսխոյ, գ. Մեղրի խորիսխ։ |
| ՄԵՂՐԱԿԱԹ, ա. Որ մեղր է կաթեցնում։ |
| ՄԵՂՐԱՀԱՄ, ա. Մեղրի համ ունեցող, մեղրի նման համեղ։ |
| ՄԵՂՐԱՀՈՍ, ՄԵՂՐԱՀՈՍԱՆ, ա. Մեղր հոսեցնող՝ ծորող, մեղրածոր։ |
| ՄԵՂՐԱՊՈՊ, (յուն.), ի, գ. (բսբ.) Շամամ (սեխի տեսակ)։ |
| ՄԵՂՐԵԱԼ, ա. Մեղր խառնած, մեղրախառն, մեղրոտ։ |
| ՄԵՂՐՈՒԿ, գ. (բսբ.) Շրթնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. ժահապատրինջ (Melittis melissophyllum)։ |
| ՄԵՂՔ, ղաց, ղօք, գ. Յանցանք, զանցանք, պարտազանցություն, անիրաւութիւն, յանցաւորութիւն, մեղաւորութիւն։ |
| ՄԵՆԱԶԻՆԵԱԼ, տե՛ս ՄԵԿՆԱԿԱԶԷՆ։ |
| ՄԵՆԱԾԻՆ, տե՛ս ՄԻԱԾԻՆ։ |
| ՄԵՆԱԿԵԱՑ, տե՛ս ՄԻԱՅՆԱԿԵԱՑ։ |
| ՄԵՆԱԿԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Մենակեաց լինելը, առանձին՝ մենակ ապրելը։ |
| ՄԵՆԱԿՌԻՒ, ա. Մենակ կռուող, մենամարտիկ, ըմբիշ։ |
| ՄԵՆԱՄԱՐՏ, ա. Մենամարտութեամբ կատարուող, մենամարտական։ |
| ՄԵՆԱՄԱՐՏԵԼ, (իմ), եցայ կամ տեայ, տեալ կամ տուցեալ, չ. Մենամարտութեամբ կռուել, կռուի մէջ մրցել հակառակորդի հետ, գօտեմարտ վարել, գօտեմարտել։ |
| ՄԵՆԱՄԱՐՏԻԿ, ա. գ. 1. Մենամարտութեամբ կռուող, գօտեմարտող։ 2. մ. Մենամարտութեամբ։ |
| ՄԵՆԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկու մարդու միմեանց հետ կռուելը՝ մրցելը, գօտեմարտութիւն։ |
| ՄԵՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Միայնանալ, առանձնանալ։ |
| ՄԵՆԱՆՈՑ, տե՛ս ՄԵՆԱՐԱՆ։ |
| ՄԵՆԱՍՏԱՆ, ի, աց, գ. (եկեղց.) Միայնակեացների բնակութեան տեղ, վանք։ |
| ՄԵՆԱՏԵՍԱԿ, տե՛ս ՄԻԱՏԵՍԱԿ։ |
| ՄԵՆԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Մենակ ապրելու տեղ, մենաստան։ |
| ՄԵՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Միատեսակ, միայն մի կերպ։ 2. Միայնակեաց, ճգնաւոր։ |
| ՄԵՆԴՈՍ, կամ ՄԵՆԻԴՈՍ (յուն.), գ. (կենդբ.) Ծովային մանր ձուկ. մենա (Spicara maena)։ |
| ՄԵՆԹԱՆ, (պհլ.), ի, աց, գ. Զգեստ, հանդերձ։ |
| ՄԵՆԻՇԽԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԻԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԵՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մենակ՝ միայնակ լինելը, մենակութիւն, առանձնութիւն, մեկուսութիւն։ |
| ՄԵՆՔԵՆԱՅ..., տե՛ս ՄԵՔԵՆԱՅ...։ |
| ՄԵՌԱՆԵԼ, (իմ), ռայ, ռի՛ր, ռեալ, չ. 1. Մեռնել, մահանալ, վախճանուել։ 2. Սպանուել։ 3. Շունչը փչել, սատկել։ 4. փխբ. Անզգայ՝ անտարբեր դառնալ մի բանի նկատմամբ։ 5. փխբ. Վերանալ։ 6. փխբ. Հանգչել։ 7. փխբ. Մայր մտնել։ |
| ՄԵՌԵԱԼ, ռելոյ, ոց, ա. գ. 1. Մեռած, մեռել։ 2. Մեռածի (մարդու կամ կենդանու) դիակ, մեռելոտի, գէշ, լեշ։ |
| ՄԵՌԵԼԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի քան մեռած, մեռածից աւելի վատ։ |
| ՄԵՌԵԼԱԶԳԵՍՏ, ա. (կրօն.) Մեռել՝ մահկանացու մարմին կրող։ |
| ՄԵՌԵԼԱԿԱՆ, ա. Մեռած, անկենդան, մեռելակերպ։ |
| ՄԵՌԵԼԱԿԵՐ, ա. Մեռելներ՝ դիակներ ուտող, գիշակեր։ |
| ՄԵՌԵԼԱՀԱՐՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեռելների ոգիները կանչելը եւ նրանցից ապագան հարցնելը։ |
| ՄԵՌԵԼԱՇՈՒՆՉ, ա. Որի շունչը՝ մեռնելով կդադարի, մեռնելու ենթակայ, մահկանացու։ |
| ՄԵՌԵԼՈՏԻ, տւոյ, տւոց, գ. 1. Մեռած՝ սատկած կենդանի, կենդանու դիակ, գէշ։ 2. Հեթանոսական աստուած, կուռք։ 3. ա. Մեռած, սատկած։ 4. Մեռնելու ենթակայ, մահկանացու։ |
| ՄԵՌԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մեռած լինելը, մահանալը. մեռնելը, մահ։ 2. փխբ. Անկենդանութիւն, գործունէութեան բացակայութիւն։ |
| ՄԵՌԻՆԷՍ, տե՛ս ՄԻՒՌԻՆԷՍ։ |
| ՄԵՌՈՆ, կամ ՄԻՌՈՆ կամ ՄԻՒՌՈՆ (յուն.), ի, ից կամ աց, գ. 1. Օծման սուրբ իւղ։ 2. Ընդհանրապէս՝ անուշահոտ իւղ կամ հեղուկ։ |
| ՄԻՒՌՈՆ, (յուն.), ի, ից կամ աց, գ. 1. Օծման սուրբ իւղ։ 2. Ընդհանրապէս՝ անուշահոտ իւղ կամ հեղուկ։ |
| ՄԵՌՈՆԱԿԻՐ, գ. ա. Պաշտօնեայ, որ եկեղեցական արարողութեան ժամանակ կրում է մեռոն պարունակող անօթը։ |
| ՄԵՌՈՏ, ա. Մեռնելու ենթակայ, մահկանացու։ |
| ՄԵՌՈՒՄՆ, ռման, գ. Մեռնելը, մեռելութիւն։ |
| ՄԵՌՈՒՑԱՆԵԼ, ռուցի, ռո՛, պբ. Մեռնել տալ, մահացնել, սպանել։ |
| ՄԵՌՈՒՑԻՉ, ա. Որ մեռցնում է, մեռցնող, սպանող։ |
| ՄԵՌՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Մեռցնելը, մահացնելը։ |
| ՄԵՌՕՐԻՆԱԿ, ա. Մեռածի կամ մահուան նման։ |
| ՄԵՍԵԴԻ, միսիդի (յուն.), գ. (եկեղց.) Միջանկեալ կամ կցուրդ սաղմոսերգութիւն։ |
| ՄԵՍԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ներս սպրդել։ |
| ՄԵՍԻԱ, (յուն.), կամ ՄԵՍԻԱՅ, գ. (կրօն.) Քրիստոնեաների մօտ՝ Քրիստոսի մականունը։ |
| ՄԵՍԻԱՏԵՍ, ա. (կրօն.) Մեսիային՝ Քրիստոսին տեսնող։ |
| ՄԵՍԽՈՒՐ, (վրաց.), գ. Ոստայնանկութիւն, ջուլհակութիւն։ |
| ՄԵՍՈՒՐ, գ. Մետաղէ թաս։ (Անան. գիտ., 24, ՀԱԲ)։ |
| ՄԵՍՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Պինդ՝ ամուր հաստատուել, լաւ զետեղուել՝ ամրանալ։ |
| ՄԵՏ, մ. Շատ, միշտ, յաւէտ։ |
| ՄԵՏԱՂՔ, (յուն.), ղաց, գ. Աքսորավայր հանքերում, աքսոր, բանտ։ |
| ՄԵՏԱՍԱՆ, ի, ից, թ. Տասի եւ մէկի գումարը, տասնմէկ։ |
| ՄԵՏԱՍԱՆԱԺԱՄՈՐԴ, որդք, ա. Տասնմէկերորդ ժամին (այժմեան հաշուով երեկոյեան ժամը հինգին) աշխատելու վարձուած (մշակ, ըստ Մատթ., Ի, 6)։ |
| ՄԵՏԱՍԱՆԵՐՈՐԴ, ի, աց, թ. Ըստ կարգի՝ հերթականութեան տասներորդին յաջորդող, տասնմէկերորդ։ |
| ՄԵՏԱՍԱՆԵՔԵԱՆ, նեցունց, ՄԵՏԱՍԱՆԵՔԻՆ, նեցուն, թ. Տասնմէկն էլ, տասնմէկը միասին։ |
| ՄԵՏԱՍԱՆՕՐԵԱՅ, ա. Տասնմէկ օրուայ, տասնմէկ օր տեւող։ |
| ՄԵՏԱՔՍ, (յուն.), ի, ից կամ աց, գ. 1. Շերամի մանրաթել։ 2. Այդ մանրաթելից պատրաստուող թել։ 3. Այդ թելից պատրաստուած նուրբ կտաւ՝ գործուածք, կերպաս։ |
| ՄԵՏԱՔՍԱԳՈՐԾ, ա. գ. Մետաքս գործող, մետաքսից զանազան թելեր, գործուածքներ եւն պատրաստող արհեստաւոր։ |
| ՄԵՏԱՔՍԱՀԻՒՍ, ա. Մետաքսից հիւսուած՝ գործուած։ |
| ՄԵՏԱՔՍԱՌԷՋ, մետաքսառէչ, ա. Մետաքսէ առէջներով՝ թելերով, մետաքսահիւս։ |
| ՄԵՏԱՔՍԵԱՅ, սէի, ից, ա. Մետաքսէ, մետաքսից պատրաստուած, որի նիւթը մետաքս է։ |
| ՄԵՏՈՒՂՓԵԱՆ, մէտուղփեան, մէտուլփեան, ա. (կրօն.) Գերագոյն, գերակատար, հրաշափառ։ |
| ՄԵՏՐԱՊՕԼԻՏ, (յուն.), լտի, տաց, գ. (եկեղց.) Մայրաքաղաքի արքեպիսկոպոս։ |
| ՄԵՐ, ոյ, ոց, 1. Ստացական դ., որ ցոյց է տալիս ում պատկանելը։ 2. ՄԵՔ-ի սեռականը։ 2. գ. Մեր ունեցածը, մեզ պատկանածը։ |
| ՄԵՐԱԳՈՅԱԿ, ա. Մեր գոյացութեամբ, մեզ նման ստեղծուած։ |
| ՄԵՐԱԶԳԵԱՅ, տե՛ս ՄԵՐԱԶՆԵԱՅ։ |
| ՄԵՐԱԶՆԱՑԵԱԼ, ա. Մերազնեայ դարձած, մեր ազգի հետ ձուլուած, հայացած։ |
| ՄԵՐԱԶՆԵԱՅ, ա. Մեր ազգին պատկանող, մեր ազգից եղող, մերազգի։ |
| ՄԵՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մեր, մերային։ |
| ՄԵՐԱԿԵՐՊ, ա. (կրօն.) Մեր կերպարանքով, մեզ նման, մարդկային կերպարանք առած։ |
| ՄԵՐԱԿԵՐՊԱՐԱՆ, ՄԵՐԱԿԵՐՊԱՑԵԱԼ, ա. (կրօն.) Մեր կերպարանքով, մեզ նման, մարդկային կերպարանք առած։ |
| ՄԵՐԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Մերակերպ լինելը, մարդկային կերպարանք առնելը, մարդեղութիւն։ |
| ՄԵՐԱԿԵՐՊՈՒՆԱԿ, տե՛ս ՄԵՐԱԿԵՐՊ։ |
| ՄԵՐԱՀԱՍԱԿ, ա. Ըստ մեր հասակի։ |
| ՄԵՐԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Մեզ յատուկ՝ վերաբերող, մեր։ |
| ՄԵՐԱՆԻՒԹ, ա. (կրօն.) Մեր նիւթից, հողեղէն, մարդկային։ |
| ՄԵՐԱՍԵՌ, ա. 1. Մեր սեռից կամ սերնդից եղող, մեզանից սերուած, մեր ցեղից, մերազգի, ազգակից։ 2. Մարդկանց նման սերուած, մարդկային։ |
| ՄԵՐԱՍԵՐ, ի, ից, ա. 1. Մեր սեռից կամ սերնդից եղող, մեզանից սերուած, մեր ցեղից, մերազգի, ազգակից։ 2. Մարդկանց նման սերուած, մարդկային։ |
| ՄԵՐԱՍՏԵՂԾԱԿ, տե՛ս ՄԵՐԱՆԻՒԹ։ |
| ՄԵՐԱՏԻՊ, տե՛ս ՄԵՐԱԿԵՐՊ։ |
| ՄԵՐԱՏՈՀՄԱԿ, ա. Մեր՝ մարդկային սեռից, մերասեռ։ |
| ՄԵՐԹ, մ. Երբեմն։ |
| ՄԵՐԺԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Վանող, հեռացնող, արտաքսող, դուրս քշող։ |
| ՄԵՐԺԵԼ1, եցի, ն. 1. Հեռացնել, վանել, արտաքսել, դուրս քշել, վռնդել։ 2. Հերքել, ժխտել, չընդունել, բացասել։ |
| ՄԵՐԺԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Հեռանալ, յետ կանգնել, խուսափել։ |
| ՄԵՐԺԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՄԵՐԺԵԼ1։ |
| ՄԵՐԺՈՒՄՆ, ժման, գ. Հեռացնելը, արտաքսելը, վտարելը, վանելը։ |
| ՄԵՐԿ, ոյ, ոց եւ ի, աց, ա. մ. 1. Առանց հագուստի, չծածկուած, տկլոր։ 2. Առանց զէնքի ու զրահի։ 3. Բաց, ակնյայտ, ակներեւ։ 4. Սովորական, հասարակ, պարզ։ 5. Պարզապէս, միմիայն, սոսկ, լոկ։ 6. Անշուք։ 7. գ. Մերկութիւն, մարմնի մերկ մասը։ |
| ՄԵՐԿԱԲԱՐ, մ. Յայտնապէս, բացորոշ կերպով։ |
| ՄԵՐԿԱԳԼՈՒԽ, ա. մ. Ճակատը բաց, համարձակ, անպատրուակ։ |
| ՄԵՐԿԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի մերկ՝ բաց, բացայայտ, ակնյայտ, պարզ։ |
| ՄԵՐԿԱԿՌԻՒ, ա. Մերկ մարմնով կռուելու՝ մարտնչելու յատկացրած։ |
| ՄԵՐԿԱԿՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Մերկ մարմնով մարզուելը, մարմնամարզութիւն, որ կատարում էին մերկ մարմնով։ |
| ՄԵՐԿԱԿՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. տե՛ս ՄԵՐԿԱԿՐԹՈՒԹԻՒՆ, 2. Մերկ մարմնի վրայ հարուածներ կրելը (մերկակրթութեան մի տեսակը)։ |
| ՄԵՐԿԱՂԱԲԱՂՔ, տե՛ս ՄԵՐԿԻՄԱՍՏԱԿՔ։ |
| ՄԵՐԿԱՄԱՐՄԻՆ, ա. Մերկ՝ անզէն՝ չպաշտպանուած մարմնով։ |
| ՄԵՐԿԱՄԱՐՏ, ի, ից, ա. 1. Մերկ մարմնով կռուող՝ մարտնչող, ըմբիշ։ 2. Մերկամարտութեան յատուկ՝ վերաբերող, ըմբշական։ |
| ՄԵՐԿԱՄԱՐՏԻԿ, տկի, կաց, ա. 1. տե՛ս ՄԵՐԿԱՄԱՐՏ։ 2. մ. Մերկ՝ մերկամարտ մարտնչելով։ |
| ՄԵՐԿԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մերկ ըմբիշների մրցութիւն՝ մրցամարտ, ըմբշամարտ։ |
| ՄԵՐԿԱՄԱՐՏՈՒՑԵԱԼ, ցելոյ, տե՛ս ՄԵՐԿԱՄԱՐՏ։ |
| ՄԵՐԿԱՄՐՑԱՆԱԿ, ա. Մերկ մարմնով մրցող, մերկամարտիկ։ |
| ՄԵՐԿԱՆԱԼ, ացայ, ցի՛ր, ն. չ. հբ. 1. Վրայից հանել, բանալ, բաց անել, ծածկոյթը վերցնել, երեւան հանել։ 2. Հանուել, մերկ դառնալ, բացուել, երեւան գալ, երեւալ։ 3. Մերկացնել, տկլորացնել, շորերը հանել։ 4. Զրկուել մի բանից, կողոպտուել։ 5. Խորխը թողնել՝ փոխել (օձերի)։ |
| ՄԵՐԿԱՆԴԱՄ, ա. մ. 1. Մերկացած անդամներով, մերկամարմին։ 2. Կիսամերկ, առանց ծածկոյթի։ 3. Թեթեւ զինուած՝ զէնքով։ 4. Մերկ եւ անզէն։ 5. նման. Կեղեւ՝ պատեան չունեցող (պտուղ)։ |
| ՄԵՐԿԱՊԱՏԵԱՆ, ա. Պատեանից հանած՝ մերկացրած (սուր)։ |
| ՄԵՐԿԱՌԱԿ, ա. Մերկ ու խայտառակ։ (Վկ. արեւ., 35, ՀԱԲ)։ |
| ՄԵՐԿԱՊԱՐԱՆՈՑ, ա. մ. Մերկ պարանոցով, փխբ. բաց, բոլորովին յայտնի, բացայայտ, չսքօղուած։ |
| ՄԵՐԿԱՊԷՍ, մ. Մերկ կերպով, մերկաբար, մերկ։ |
| ՄԵՐԿԱՎԵՐԱՐԿՈՒՔ, տե՛ս ՄԵՐԿԻՄԱՍՏԱԿՔ։ |
| ՄԵՐԿԱՏԱՐՐ, ա. մ. Լոկ՝ բնական մարմնով, մերկանդամ, կիսամերկ։ |
| ՄԵՐԿԱՏԻՏ, ա. մ. Ստինքները մերկացրած, ծծերը բաց, մերկաստինք։ |
| ՄԵՐԿԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Մերկանալը, մերկացնելը։ |
| ՄԵՐԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Մերկանալ տալ, մերկ դարձնել, վրայից հանել, բաց անել։ 2. Կողոպտել, խլել, զրկել։ |
| ՄԵՐԿԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ մերկացնում է, մերկացնող։ |
| ՄԵՐԿԵԼ, կացի, կաց կամ կեաց, կեա՛, ն. 1. Հանել, մերկացնել, բաց անել, երեւան բերել։ 2. Պատեանից հանել (սուրը)։ 3. չ. Մերկանալ, հանուել։ |
| ՄԵՐԿԻՄԱՍՏԱԿՔ, տակաց, ՄԵՐԿԻՄԱՍՏԱՍԷՐՔ, սիրաց, ա, գ. Մակդիր հնդիկ իմաստակների կամ իմաստասէրների, որոնք ապրում էին կիսամերկ՝ ճգնութիւնների անձնատուր եղած։ |
| ՄԵՐԿՈՏՆ, ա. Մերկ ոտքերով, ոտաբոբիկ։ |
| ՄԵՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Մերկ լինելը։ |
| ՄԵՐԿՈՒՄՆ, կման, գ. Մերկանալը, մերկացնելը։ |
| ՄԵՐԿՈՒՑ, Ի ՄԵՐԿՈՒՑ, մ. Մերկ լինելով, մերկութիւնից։ |
| ՄԵՐԿՊԱՐԱՆՈՑ, տե՛ս ՄԵՐԿԱՊԱՐԱՆՈՑ։ |
| ՄԵՐՁ, նխդ. մ. ա. Մօտ, մօտիկ, մօտակայ, մերձաւոր։ |
| ՄԵՐՁԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մօտը դնելը, առադրութիւն, զուգադրութիւն։ |
| ՄԵՐՁԱԶԱՒԱԿ, ա. Մերձաւոր, ազգակից, արիւնակից։ |
| ՄԵՐՁԱԿԱՅ, ա. Մօտ գտնուող։ 2. Առաջիկայ, մօտակայ։ 3. Մերձաւոր։ |
| ՄԵՐՁԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Մերձ՝ մօտ լինելը՝ գտնուելը։ |
| ՄԵՐՁԱԿԱՑ, տե՛ս ՄԵՐՁԱԿԱՅ։ |
| ՄԵՐՁԱՆԱԼ, տե՛ս ՄԵՐՁԵՆԱԼ։ |
| ՄԵՐՁԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. 1. Մերձ՝ մօտ գտնուող։ 2. Ժամանակով մօտ։ 3. Ազգական, բարեկամ, մտերիմ, մօտիկ։ |
| ՄԵՐՁԱՒՈՐԱԲԱՐ, մ. 1. Իբրեւ մերձաւոր, մօտ լինելով։ 2. Անմիջաբար, անմիջապէս։ |
| ՄԵՐՁԱՒՈՐԱԳԷՏ, գիտի, տաց, ա. Որ մերձաւոր է եւ իրազեկ։ |
| ՄԵՐՁԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի մերձաւոր։ 2. մ. Մերձաւորաբար։ |
| ՄԵՐՁԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. Մերձաւոր, ընտանեկան, մտերմական։ |
| ՄԵՐՁԱՒՈՐԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԵՐՁԱՒՈՐԱԲԱՐ։ |
| ՄԵՐՁԱՒՈՐԱՐԱՐ, տե՛ս ՄԵՐՁԱՒՈՐԻՉ։ |
| ՄԵՐՁԱՒՈՐԵԼ1, եցի, տե՛ս ՄԵՐՁԱՒՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՄԵՐՁԱՒՈՐԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Մերձենալ, մօտ գալ, մօտենալ, մօտիկանալ։ 2. Մօտիկ ազգական դառնալ, խնամիանալ։ 3. Սեռական յարաբերութիւն ունենալ, կենակցել։ |
| ՄԵՐՁԱՒՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Մերձաւոր դարձնել, մօտեցնել, մօտիկութիւն առաջ բերել։ 2. Իբրեւ մօտիկ ազգական գրաւել՝ ստանալ՝ սեփականացնել (գոյքը կամ կինը)։ |
| ՄԵՐՁԱՒՈՐԻՉ, րչի, չաց, ա. գ. 1. Մերձաւոր՝ մօտիկ ազգական, որ ունի իրաւունք մէկի գոյքը ժառանգելու կամ ստանալու։ 2։ Մերձեցնող, մօտեցնող։ |
| ՄԵՐՁԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ազգականութիւն, խնամիութիւն, խնամիական բարեկամութիւն։ 2. Ժառանգելու իրաւունք։ 3. Սեռական յարաբերութիւն, կենակցութիւն։ 4. Մօտիկութիւն, մտերմութիւն։ |
| ՄԵՐՁԵԼ, (իմ), եցայ, մերձեա՛ց, ձեալ, ՄԵՐՁԵՆԱԼ, եցայ, ձեցի՛ր, ձեցեալ, չ. 1. Մօտենալ, մօտ լինել։ 2. Դիպչել, ձեռք տալ (վնասելու նպատակով)։ 3. Սեռական յարաբերութիւն ունենալ, կենակցել։ |
| ՄԵՐՁԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մօտեցնել, մօտ բերել։ |
| ՄԵՐՁԵՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Մերձենալը, մօտենալը, մօտեցում։ |
| ՄԵՐՁԷՔ, էից, գ. յոգն. Մերձ՝ մօտ եղողները։ |
| ՄԵՐՁ ԸՆԴ ՄԵՐՁ, տե՛ս ՄԵՐՁ-ի տակ։ |
| ՄԵՐՈՅԻՆ, տե՛ս ՄԵՐԱՅԻՆ։ |
| ՄԵՐՈՒՆԱԿ, ա. (կրօն.) Մեր ունեցածի կամ յատկութեան նման, մեր կերպարանքով, մերակերպ։ |
| ՄԵՐՈՒՆԱԿԱԲԱՐ, մ. (կրօն.) Մեր կերպով՝ կերպարանքով կամ բնոյթով։ |
| ՄԵՐՈՒՆԱԿԱՆ, տե՛ս ՄԵՐՈՒՆԱԿ։ |
| ՄԵՐՈՒՆԱԿԵՐՊԱԽԱՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Մեր կերպարանքի հետ խառնուելը, մարդեղութիւն (Քրիստոսի)։ |
| ՄԵՐՈՒՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Մերունակ՝ մերակերպ լինելը, մարդ լինելը։ |
| ՄԵՐՈՒՆԻ, տե՛ս ՄԵՐՈՒՆԱԿ։ |
| ՄԵՐՕՐԷՆ, մ. ա. Ըստ մեր օրինակի, մեր պէս, մեզ նման։ |
| ՄԵՑ, կամ ՄԷՑ, գ. 1. Փտութիւն, նեխութիւն, ապականութիւն։ 2. Ցեց։ |
| ՄԵՑԱՄԷՍ, ՄԵՑԱՄԷՑ, ա. Ցեցակեր, ցեցից կերուած՝ վնասուած։ |
| ՄԵՑՈՏԵԼ, (իմ), եցայ, տեալ, չ. Ցեցոտուել, մէջը ցեց ընկնել։ |
| ՄԵՔ, դ. ԵՍ-ի յոգն. ուղղականը. մենք։ |
| ՄԵՔԵՆԱՅ, (յուն.), ի, ից, գ. (սովորաբար յոգնակի ձեւով) 1. Գործիք, սարք, մանաւանդ պատերազմական գործիք՝ նետեր արձակելու, մեծամեծ քարեր նետելու, պարիսպներ քանդելու համար։ 2. Տանջելու գործիք։ 3. փխբ. Խորամանկութիւն, նենգութիւն, չարամիտ հնարագիտութիւն։ |
| ՄԵՔԵՆԱՅԱԳՈՐԾ, ա. Չարամիտ հնարագիտութեամբ գործուած։ |
| ՄԵՔԵՆԱՅԱԿԱՆ, ա. Ճարտար, խորամանկ։ |
| ՄԵՔԵՆԱՅԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մեքենայել ջանալ։ |
| ՄԵՔԵՆԱՅԱՒՈՐ, տե՛ս ՄԵՔԵՆԱՒՈՐ։ |
| ՄԵՔԵՆԱՅԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԵՔԵՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԵՔԵՆԱՅԵԼ, եցի, ն. չ. Խորամանկութեամբ մի բան հնարել՝ սարքել՝ անել, խարդաւանել, նենգել, մտքում դնել՝ մտադրուել վնասել, որոգայթ լարել, դաւեր նիւթել։ |
| ՄԵՔԵՆԱՅՈՅԶ, ա. Չարահնար, չարամիտ։ |
| ՄԵՔԵՆԱՅՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԵՔԵՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԵՔԵՆԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՄԵՔԵՆԱՅԵԼ։ |
| ՄԵՔԵՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Ճարտար, հմուտ, ճարտարութեամբ՝ հնարագիտութեամբ աչքի ընկնող։ 2. Չարահնար, հնարիմաց, խորամանկ, խարդախ, նենգ։ |
| ՄԵՔԵՆԱՒՈՐԵԼ, տե՛ս ՄԵՔԵՆԱՅԵԼ։ |
| ՄԵՔԵՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հնարք, վարպետութիւն, հնարագիտութիւն։ 2. Խորամանկութիւն, խարդախութիւն, նենգութիւն, խաբէութիւն, խարդաւանք։ |
| ՄԵՔԵՆՈՎԹ, (եբր., յուն.-ից), այ կամ ի, աց կամ ից, գ. 1. Խարիսխ, պատուանդան։ 2. Մոյթ, նեցուկ, յենարան։ |
| ՄԵՕՔԱԿԵՐՊ, ա. մ. (կրօն.) Ըստ մեր կերպի, մեզ նման, մերակերպ։ |
| ՄԶԱՆՔ, նաց կամ զանց, գ. 1. Միզն, թաղանթ, բարակ մաշկ։ 2. (կզմխս.) Ընկերք։ |
| ՄԶԵԼ, եցի, ն. 1. Ճմլելով կամ սեղմելով հիւթը՝ հեղուկային պարունակութիւնը դուրս բերել, քամել։ 2. Հոսեցնել (արտասուք)։ 3. Քամոցել, զտել, պարզել։ |
| ՄԶԿԻԹ, (արաբ., պրսկ.-ից), գ. Մահմեդականների աղօթատեղի՝ աղօթատուն։ |
| ՄԶՆԱՁԵՒ, ՄԶՆԱՏԵՍԱԿ, ա. Թաղանթակերպ, թաղանթի նման։ |
| ՄԶՆԱՐՀԵՍՏ, ա. Նուրբ թաղանթի նման յօրինուած՝ կազմուած։ |
| ՄԷԳ, միգի, գաւ կամ գով, աց, օք, գ. 1. Թանձր մառախուղ, մշուշ։ 2. Խաւար, մթութիւն, ամպամածութիւն։ |
| ՄԷԶ, գ. Գոզ։ |
| ՄԷԿ, (գրաբարում եզակի գործածութեամբ), թ. Մէկ թիւը՝ քանակութիւնը։ |
| ՄԷՆ, մենի, ա. 1. Միայն մի, միակ։ 2. Իւրաքանչիւր, ամեն մի։ 3. մ. Մենակ, միայնակ, առանձին։ |
| ՄԷՋ, միջոյ, ով, ի միջի, մէջք, միջոց, ովք կամ աց, օք, գ. 1. Մէջտեղը, կենտրոն, միջնավայր։ 2. Մէջք. գօտկատեղ։ 3. Արգանդ։ 4. ա. Միջին, կէս։ |
| ՄԷՋԱՓԱՅՏ, ա. Մէջը փայտից։ |
| ՄԷՋԱՓՈՂՈՑ, տե՛ս ՓՈՂՈՑԱՄԷՋ։ |
| ՄԷՋԵՐԿՐԱՅ, ՄԷՋԵՐԿՐԵԱՅ, ա. Մի երկրի միջակայքում եղող, միջերկրեայ։ |
| ՄԷՋՆԱԿԷՏ, գ. Կենտրոն, միջնակէտ։ |
| ՄԷՋՕՐԵԱՅ, րէի, իւ, գ. 1. Կէսօր, միջօրէ։ 2. ա. Կէսօրուայ, միջօրեայ։ |
| ՄԷՏ, մտի, տաց, գ. 1. Լծակաւոր կշեռքի ծանրութեան կենտրոնում եղած սուր եւ բարակ կէտը, որի վրայ յենուած է լծակը եւ ճօճւում է վեր ու վար։ 2. Փոքր-ինչ միտուելը՝ հակուելը։ 3. ա. Միտուած, հակուած. տրամադրուած, յօժարամիտ։ |
| ՄԷՑ, տե՛ս ՄԵՑ։ |
| ՄԹԱԳԻՆ, ա. Շատ մութ՝ մթին։ |
| ՄԹԱԳՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մթնել, խաւարել, մշուշուել։ |
| ՄԹԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի մութ, մթագին։ |
| ՄԹԱԶԳԱԾ, ա. Մութով՝ խաւարով պատուած, մթամած։ |
| ՄԹԱԶԳԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Մթութիւն, միգամածութիւն։ |
| ՄԹԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Մութով՝ խաւարով պատուել, մթնել, խաւարել, մթագնել, աղօտանալ։ |
| ՄԹԱՊԱՏ, ա. Մութով՝ խաւարով պատուած, մթամած, մթագին։ |
| ՄԹԱՊԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ՄԹԱՆԱԼ։ |
| ՄԹԱՐ, ի, աց, 1. Մթագոյն, կեղտոտ։ 2. գ. Կեղտ, կեղտոտութիւն (աչքի բժի՝ ճպռի մասին)։ |
| ՄԹԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մթութիւն, խաւար։ 2. Լուսնի վրայ սեւ նիշ՝ բիծ։ 3. Խրթնութիւն, անորոշութիւն։ |
| ՄԹԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մթնել տալ, մութ դարձնել, խաւարեցնել, աղօտացնել։ |
| ՄԹԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Մթնեցնող, խաւարեցնող։ |
| ՄԹԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. Մթնեցնող, խաւարային։ |
| ՄԹԵՐ1, ի, մթերք, ից, գ. Ամբարած՝ հաւաքած՝ կուտակած որեւէ բան, ամբարանոցում պահուած իրեր, նիւթերի կոյտ։ |
| ՄԹԵՐ2, փխ. ՄԹԱՐ, ի, ից, գ. 1. Կեղտ։ 2. Մթութիւն, պղտորութիւն։ |
| ՄԹԵՐԱԾ, ոյ, ոց, ՄԹԵՐԱԾՈՅ, ի, ից, ա, գ. Մթերուած, կուտակուած. կոյտ, դէզ։ |
| ՄԹԵՐԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Մթերքների պահեստ, ամբարանոց։ |
| ՄԹԵՐԵԼ, եցի, ն. 1. Մթերքներ հաւաքել, ամբարել, շտեմարանել։ 2. Ընդհանրապէս՝ դիզել, կուտակել պահել։ |
| ՄԹԵՐՈՒՄՆ, րման, գ. Մթերելը, մթերք։ |
| ՄԹԻՆ, ա. 1. Մութ, խաւարամած, խաւարչտին։ 2. փխբ. Աղջամղջին, միգապատ։ 3. փխբ. Մռայլ, տխուր, տխրագին։ 4. փխբ. Նսեմ, թոյլ, աղօտ։ 5. փխբ. Խրթին, խճճուած, դժուար հասկանալի։ |
| ՄԹԻՆԱԿ, ի, աց, ա. Մթին, մութ։ |
| ՄԹԽԱԼ, տե՛ս ՄՏՂԱԼ։ |
| ՄԹՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի մթին, մթագին, անշուք։ |
| ՄԹՆԱԿԵՐՊ, ա. Մութ գոյն ունեցող, մթագոյն։ |
| ՄԹՆԱՆԱԼ, ացայ, ՄԹՆԵԼ (իմ), եցայ, տե՛ս ՄԹԱՆԱԼ։ |
| ՄԹՆԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ՄԹԱՆԱԼ։ |
| ՄԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Մութ լինելը, մութ, խաւար։ |
| ՄԺԵԽ, ի, իւ կամ աւ, աց, ՄԺԻԽ, մժխոյ եւ մժխի, աց, ՄԺԻԿ, մժկի, կաց, ՄԺԻՂ, մժղոյ եւ մժղի, աց, ՄԺՂՈՒԿ, մժղկի կամ մժղկան, անց, գ. (կենդբ.) Մժեղ, մոծակ։ |
| ՄԻ1, միոյ կամ միոջ, միում, ի միոյ կամ ի միոջէ, միով, ի միում, թ. 1. Մէկ։ 2. Գոյականի հետ ետադաս գործածութեամբ արտայայտում է անորոշութեան իմաստ՝ կատարելով անորոշ դերանուան դեր՝ ինչ-որ, որեւէ նշ.։ |
| ՄԻ2, մ. 1. Արգելական մասնիկ, որ կազմում է բայի արգելական հրամայական ձեւերը՝ մի՛ երկնչիր, մի՛ երկնչիք։ 2. Գործածւում է բայի (դիմաւոր եւ անդէմ) ժխտական ձեւ կազմող մասնիկ՝ չ (սովորաբար ապառնի ժամանակների եւ անորոշ դերբայի հետ՝ մի՛ ուտիցես, մի՛ գնալ)։ 3. եղբ. Անկախ գործածութեամբ իբրեւ ժխտման պատասխանական բառ՝ ո՛չ, չէ՛։ 4. եղբ. (յունական ոճով, հարցական խօսքի մէջ) Մի՞թէ, արդեօ՞ք։ |
| ՄԻԱԲԱՆ, ի, ից կամ աց, ա. 1. Համաձայն, համերաշխ, համամիտ, համապատասխան։ 2. գ. Վանական, կրօնաւոր։ 3. մ. Համերաշխաբար, միատեղ, միասին։ 4. նխդ. Համեմատ, նման, ըստ։ |
| ՄԻԱԲԱՆԱԲԱՐ, մ. Միաբան կերպով, միաբանութեամբ։ |
| ՄԻԱԲԱՆԱԿ, ա. մ. Մէկ բանակ կազմած, մէկ խումբ եղած։ |
| ՄԻԱԲԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Միաբան, համերաշխ, միաձայն, համաձայն։ 2. Կրօնաւորական, վանական։ |
| ՄԻԱԲԱՆԱԿԱՑ, ա. 1. Միաբան՝ միասին կատարուող։ 2. տե՛ս ՄԻԱԲԱՆԱԿԵԱՑ։ |
| ՄԻԱԲԱՆԱԿԵԱՑ, կեցի, կեցաց, ա. գ. (կրօն.) 1. Միաբան՝ միասին ապրող (վանական), միաբան։ 2. Միաբանների վանք։ |
| ՄԻԱԲԱՆԱԿԻ, մ. Միաբան կերպով, միաբան։ |
| ՄԻԱԲԱՆԱԿԻՑ, կցի, ցաց, տե՛ս ՄԻԱԲԱՆ (1, 3)։ |
| ՄԻԱԲԱՆԱՄԲՈԽ, ա. Միաբանութեան կամ միաբանների մէջ տարաձայնութիւն գցող, խռովարար։ |
| ՄԻԱԲԱՆԱՊԷՍ, մ. Միաբան կերպով, միաբանութեամբ։ |
| ՄԻԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Միաբան դարձնել, միացնել, միաւորել, համախմբել, հաշտեցնել, համաձայնեցնել։ 2. եցի եւ եցայ, չ. Խօսքերը մէկ անել, համաձայնութեան գալ, համամիտ լինել, համաձայնել։ 3. Համապատասխան՝ նման լինել, համապատասխանել։ 4. Միանալ, յարել։ |
| ՄԻԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Միաբան լինելը, միաբանուելը, համաձայնութիւն, համերաշխութիւն, համախոհութիւն, համամտութիւն։ 2. Միութիւն, միասնականութիւն, միաւորութիւն։ 3. Կրօնաւորների միաբանական կեանք։ 4. Սեռական յարաբերութիւն, զուգաւորութիւն։ 5. մ. Միաբան կերպով, համերաշխութեամբ, սիրով։ |
| ՄԻԱԲԱՌԱՉ, ա. մ. Միաձայն, միագոչ։ |
| ՄԻԱԲԱՐ, մ. Միեւնոյն կերպով, հաւասարապէս, միապէս։ |
| ՄԻԱԲԱՐԲԱՌ, ա. մ. 1. Մի լեզուով։ 2. Միեւնոյն ձայնով՝ խօսքերով, միաձայն։ |
| ՄԻԱԲԱՐՈՅ, ի, ից, ա. Միեւնոյն բարքի՝ բնաւորութեան տէր, համաբարոյ։ |
| ՄԻԱԲԵՐԱՆ, մ. Միասին եւ միաձայն։ |
| ՄԻԱԲՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Համաձայնութիւն, ներդաշնակութիւն, զուգայարմարութիւն։ |
| ՄԻԱԲՆՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Մի բնութիւն ունենալը, համագոյութիւն։ |
| ՄԻԱԲՈԼՈՐ, ա. Միասին բոլորուած՝ հիւսուած (մազեր)։ |
| ՄԻԱԲՈՅՍ, ա. Միասին ծնուած, համածին, երկուորեակ։ |
| ՄԻԱԲՈՒՆ, ա. 1. Մէկ բուն՝ արմատ ունեցող։ 2. Բուն, իսկական, միակ։ 3. Մի բնի հետ միաւորուած, անբաժանելի։ 4. (կրօն.) Էակից, համագոյակից, համագոյ։ |
| ՄԻԱԳԼԽԱՊԵՏ, գ. Զօրքի բարձրագոյն եւ միակ սպարապետ՝ հրամանատար։ |
| ՄԻԱԳՈՅ, ի, ից, ա. 1. Մի գոյացութիւն ունեցող, միաձոյլ, միատարր, միակ։ 2. Միակերպ, միօրինակ, անայլայլելի։ |
| ՄԻԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Միեւնոյն գոյնն ունեցող։ 2. Միատեսակ, միակերպ, միօրինակ։ 3. (կրօն.) Միագոյ, համագոյ։ |
| ՄԻԱԳՈՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Միագոյ՝ միատարր լինելը։ |
| ՄԻԱԳՈՐԾ, ա. Միեւնոյն գործն անող, համագործ, գործակից, միաբան։ |
| ՄԻԱԳՈՒՆԴ, ա. մ. 1. Մի գունդ կազմած, միասին խմբուած, համագունդ, համախումբ, միահամուռ։ 2. Միեւնոյն գնդից, նոյն գնդին պատկանող, դասակից։ |
| ՄԻԱԳՕՏԵԱԼ, ՄԻԱԳՕՏԻ, ա. Մի գօտի կապած, թեթեւ զինուած, մեկնակազէն։ |
| ՄԻԱԴԱՒԱՆ, ա. 1. (ածբ.) Երրորդութեան երեք անձերը մի աստուածութիւն դաւանող։ 2. (կրօն.) Աստծու մէջ մի անձն դաւանող (հրէաբար)։ 3. Միեւնոյն բանը դաւանող, դաւանակից, միաբան։ |
| ՄԻԱԴԷՏ, ա. Մի հայեացքով դիտուող՝ երեւացող, տափարակ, հարթ։ |
| ՄԻԱԴԻՄԻ, ա. Միատեսակ, միակերպ, միօրինակ, անփոփոխ։ |
| ՄԻԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մէկտեղ՝ միասին լինելը, փխբ. ամուսնական կենակցութիւն։ |
| ՄԻԱԶԱՐԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մի զարդ կազմել, միատեսակ զարդարուել։ |
| ՄԻԱԶԳԻ, ա. Միեւնոյն ազգից, համազգի։ |
| ՄԻԱԶՈՅԳ, ա. մ. Զոյգ եւ հաւասար, համահաւասար, միապէս։ |
| ՄԻԱԶՕՐ, ա. Համազօր, համագոյ եւ ամենազօր։ |
| ՄԻԱԹԵՒ, ա. Մի կամ մի զոյգ թեւ ունեցող։ |
| ՄԻԱԹԻՒ, ա. Միեւնոյն թուով, նոյնաքանակ։ |
| ՄԻԱԺԱՄԱՆԱԿ, ա. Չափական տաղաչափութեան մէջ՝ մի ամանակ ունեցող։ |
| ՄԻԱԺՈՂՈՎ, ա. մ. Ի մի հաւաքուած, միասին խմբուած, համախմբուած, համախումբ, միաբան։ |
| ՄԻԱԼԵԶՈՒ, ա. Մի լեզու ունեցող, մի լեզուով խօսող։ |
| ՄԻԱԼՈՒԾ, ա. մ. 1. Միասին կամ մենակ լծուած։ 2. Անընդհատ, անդադար։ |
| ՄԻԱԽԱՂՈՅՆ, տե՛ս ՄԻԱՀԱՂՈՅՆ։ |
| ՄԻԱԽԱՌՆ, ա. Չափաւոր, զուգահաւասար, բարեկարգ։ |
| ՄԻԱԽԱՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ի մի խառնելը՝ խառնուելը։ |
| ՄԻԱԽՄԲԵԼ, եցի, ն. Համախմբել, մի խմբի վերածել, դասակից դարձնել։ |
| ՄԻԱԽՄԲՈՒԹԻՒՆ, գ. Համախմբութիւն, դասակցութիւն։ |
| ՄԻԱԽՈՀ, ա. մ. Միատեսակ խորհող՝ խորհելով, համախոհ, համամիտ, միակամ, միաբան։ |
| ՄԻԱԽՈՐՀ, ա. մ. Միատեսակ խորհող՝ խորհելով, համախոհ, համամիտ, միակամ, միաբան։ |
| ՄԻԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, ա. մ. Միատեսակ խորհող՝ խորհելով, համախոհ, համամիտ, միակամ, միաբան։ |
| ՄԻԱԽՈՒՄԲ, ա. 1. Համախումբ, համագունդ։ 2. մ. Միահեծան կերպով։ |
| ՄԻԱԽՈՒՌՆ, ա. մ. 1. Խռնուած, ի մի խմբուած, իրար մօտ հաւաքուած։ 2. Միասին, միահամուռ, խմբուած կերպով։ |
| ՄԻԱԾԻՆ, ծնի, նաւ կամ նիւ, ա. գ. 1. (կրօն.) Քրիստոսի մակդիրը, իբրեւ միակ որդի Հօր աստծու եւ միակ ծնունդ Մարիամ աստուածածնի։ 2. (կրօն.) «Սուրբ հոգու» մասին, իբրեւ միակ բխումը Հայր աստծուց։ 3. Մօր միակ զաւակ, մինուճար։ 4. փխբ. Միակ, եզակի։ |
| ՄԻԱԾՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Միածին լինելը։ 2. Մօր միակ զաւակ լինելը, միամօրութիւն։ |
| ՄԻԱԿ, ի, աց, գ. 1. Տասնեակի առաջին՝ նուազագոյն թիւը, միաւոր, մէկ։ 2. ա. Մէկ հատ, միայն մի, եզակի, նմանը չունեցող։ |
| ՄԻԱԿԱՄ, ա. մ. Միասնական կամքով, համակամ, կամակից, միախոհ, համամիտ։ |
| ՄԻԱԿԱՄԻԼ, եալ, չ. Միակամ լինել՝ դառնալ, միաբանել, միանալ, դաշնակցել։ |
| ՄԻԱԿԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Միակամ, լինելը, համակամութիւն, համաձայնութիւն, միաբանութիւն։ |
| ՄԻԱԿԱՆ, ա. Միակ, մէկ հատ, միայն մի, եզակի։ |
| ՄԻԱԿԱՆԱՊԷՍ, մ. Մէն-մենակ, ինքը մենակ։ |
| ՄԻԱԿԱՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. մ. Մէկ աչք ունեցող, մի աչքը կուրացած՝ կուրացնելով, միակնանի, միաչեայ։ |
| ՄԻԱԿԱՆՈՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մի կանոն՝ մի կարգ ունենալը։ |
| ՄԻԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Միական լինելը, միասնականութիւն, միաւորութիւն։ |
| ՄԻԱԿԵԱՑ, ա. 1. տե՛ս ՄԻԱՅՆԱԿԵԱՑ։ 2. Միասին կեանք վարող՝ ապրող, միակենցաղ, կենակից, համակցորդ։ |
| ՄԻԱԿԵՂԵՒ, ա. Մէկ կեղեւ ունեցող (ծառ)։ |
| ՄԻԱԿԵՆՑԱՂ, ա. Միասին կեանք վարող՝ ապրող, կեանքի կցորդ, միակեաց (2)։ |
| ՄԻԱԿԵՐՊ, ա. մ. Մէկ կերպ՝ տեսակ ունեցող, միատեսակ, միօրինակ։ |
| ՄԻԱԿԵՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԻԱՅՆԱԿԵՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԻԱԿԻՆ, մ. Մենակ, միայնակ։ |
| ՄԻԱԿԻՑ, կիցք, ա. Իրար կից՝ կցուած՝ միաւորուած (յօնքերի մասին)։ |
| ՄԻԱԿՆԻ, նւոյ, նիք, նեաց, ա. Մի կին առնող՝ ունեցող, մէկ անգամ ամուսնացած, միակին։ |
| ՄԻԱԿՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Միակնանի լինելը, մէկ աչք ունենալը։ |
| ՄԻԱԿՇԻՌ, ա. Հաւասարակշիռ, որ ոչ աւելանում է եւ ոչ պակասում է, զուգակշիռ, հաւասար, միաչափ, անփոփոխ։ |
| ՄԻԱԿՈՂՄԱՆԻ, ա. մ. 1. Մարմնի մի կողմով առողջ, միւսով հաշմ. հաշմանդամ, խեղ։ 2. Միայն մէկ կողմն ընդգրկող՝ նկատի առնուող, թերի, պակաս, անկատար, միակերպ։ 3. Միակտուր, ամբողջական։ |
| ՄԻԱԿՈՂՄՆ, գ. Մի կողմը։ |
| ՄԻԱԿՈՒՍԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ՄԵԿՈՒՍԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՄԻԱԿՐՕՆ, ի, ից, ա. 1. Միեւնոյն կարգը՝ կենցաղը՝ սովորութիւններն ունեցող։ 2. Միեւնոյն կրօնն ունեցող, համակրօն, կրօնակից։ 3. Միաբան, համերաշխ։ 4. Միօրինակ, համանման։ |
| ՄԻԱԿՐՕՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Միակրօն լինելը։ 2. Մի հաւատք, մի կրօն։ |
| ՄԻԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կցորդ՝ մասնակից լինել, միաբանել, միանալ։ |
| ՄԻԱԿՑՈՐԴ, ա. Իրար հետ կցորդուած՝ միացած, զուգակցորդ, հաւասարակից, անբաժան։ |
| ՄԻԱԿՕՐԷՆ, մ. Առանձին, միմիայն, բացառապէս։ |
| ՄԻԱՀԱՂ, տե՛ս ՄԻԱՀԱՂՈՅՆ։ |
| ՄԻԱՀԱՂՈՅՆ, մ. 1. Միանգամից, բոլորը մէկտեղ՝ միասին, խմբովին, գլխովին։ 2. Միաժամանակ, դրա հետ միասին։ 3. Անընդհատ, շարունակ։ |
| ՄԻԱՀԱՄ, ա. Համակցորդ, միակցորդ, անբաժան։ |
| ՄԻԱՀԱՄԱՐ, գ. Քուէարկութեամբ ընդունուած վճիռ՝ որոշում։ |
| ՄԻԱՀԱՄՈՒՌ, մ. ա. Բոլորը միասին, միաբանօրէն, համախմբուած, միաւորուած, միասնական։ |
| ՄԻԱՀԱՅՐ, նոյնն է՝ ՀԱՄԱՀԱՅՐ։ |
| ՄԻԱՀԱՆԳՈՅՆ, մ. Միօրինակ, միատեսակ, միակերպ։ |
| ՄԻԱՀԱՆԴԵՐՁ, ա. մ. Մի հանդերձ՝ մի կտոր զգեստ ունեցող, մէկ հագուստով։ |
| ՄԻԱՀԱՆԷՔ, (պրսկ.), միհանէսք, գ. Պատրուակ, սուտ պատճառ, միջոց։ Որպէս խաղալով զանձն իւր կրթէր յագահութեան, որում ծարաւեալ պասքեալ փափաքէր, սակայն միահանէք այն էին նորա (Բուզ., Զ, յ)։ |
| ՄԻԱՀԱՌԱՉ, ա. մ. Մէկ ձայնով՝ հառաչանքով, միեւնոյն ձայնակցութեամբ, միաձայն, միաբերան։ |
| ՄԻԱՀԱՍԱԿ, ա. Նոյն հասակի՝ տարիքի, հասակակից։ |
| ՄԻԱՀԱՐԹ, ա. մ. 1. Հարթ եւ հաւասար։ 2. Զուգահաւասար, միաչափ, միօրինակ, յար եւ նման։ 3. Միեւնոյն պատիւն ունեցող, համապատիւ։ |
| ՄԻԱՀԱՒԱՆ, ա. մ. Ընդհանուր հաւանութեամբ, միաբան, համաձայն, միակամ, կամակից։ |
| ՄԻԱՀԱՒԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Միահաւան լինելը։ |
| ՄԻԱՀԱՒԱՍԱՐ, ա. 1. Իրար հաւասար, զուգահաւասար։ 2. մ. Հաւասարապէս, հաւասար չափով։ |
| ՄԻԱՀԱՒԱՏ, ա. Միեւնոյն հաւատն ունեցող, հաւատակից, միակրօն։ |
| ՄԻԱՀԱՒԱՔ ԱՌՆԵԼ, Ի մի հաւաքել, ժողովել։ |
| ՄԻԱՀԵԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Մէկ վանկից բաղկացած լինելը, միավանկութիւն։ |
| ՄԻԱՀԵԾԱՆ, ա. մ. 1. Բացարձակ իշխանութեամբ եւ իրաւունքներով օժտուած, որի իշխանութիւնը ոչնչով սահմանափակուած չէ, ինքնակալ, միապետ։ 2. Միատեղ, միաժամանակ։ |
| ՄԻԱՀԵՏ, ՄԻԱՀԵՏԻ, ԸՆԴ ՄԻԱՀԵՏ, մ. Հետը միասին, միանգամից, անմիջապէս։ |
| ՄԻԱՀՈՄԵԼ, եցի, ն. Ի մի բերել, մի տեղ հաւաքել, յարակցել, միացնել։ |
| ՄԻԱՀՈՅԼ, ա. մ. Մի տեղ միասին խմբուած՝ հաւաքուած, համախումբ, միաբան։ |
| ՄԻԱՁԱՅՆ, ա. մ. Բոլորը միասին՝ միատեղ, միաբերան։ |
| ՄԻԱՁԱՅՆԵԼ, եցի, ն. 1. Միասին ձայն տալ, միաձայն ասել։ 2. եցայ, չ. Ձայնակից լինել, համաձայնել, միաբանել։ |
| ՄԻԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Համաձայնութիւն, միաբանութիւն, միակամութիւն։ |
| ՄԻԱՁԵՌԱՆԻ, ա. մ. Մէկ ձեռք ունեցող կամ ունենալով, ձեռքը հաշմուած, փեցի։ |
| ՄԻԱՁԵՒ, ա. Միեւնոյն ձեւն ունեցող, միատեսակ, միակերպ։ |
| ՄԻԱՁԻ, ձիօք, ա. 1. Մէկ ձի ունեցող։ 2. մ. Միայն ինքը մի ձիով, մէկ ձի հեծած։ |
| ՄԻԱՁՈՅԼ, ա. Մի զանգուած կազմող, ի մի ձուլուած, միապաղաղ։ |
| ՄԻԱՁՈՐՁ, ա. Միայն մէկ ձորձ՝ հագուստ ունեցող, միահանդերձ։ |
| ՄԻԱՃԱՇԱԿ, ա. Օրը մէկ անգամ ճաշակող՝ ուտող։ |
| ՄԻԱՃԵՏԻ, ա. Մի բուն ունեցող, միեւնոյն ցեղից (ծառ)։ |
| ՄԻԱՄԱՅՐ, մօր, տե՛ս ՄԻԱՄՕՐ եւ ՄԻԱԾԻՆ։ |
| ՄԻԱՄԱՆԱԿ, տե՛ս ՄԻԱԺԱՄԱՆԱԿ։ |
| ՄԻԱՄԱՍՆԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, ՄԻԱՄԱՍՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Միայն մի մաս ունենալը, պարզութիւն։ |
| ՄԻԱՄԱՍՆԵԱՅ, ա. Միայն մի մաս ունեցող, միօրինակ, պարզ։ |
| ՄԻԱՄԱՐՏ, տե՛ս ՄԵՆԱՄԱՐՏ։ |
| ՄԻԱՄԱՐՏԵԼ, (իմ), տե՛ս ՄԵՆԱՄԱՐՏԵԼ (իմ)։ |
| ՄԻԱՄԱՐՏԻԿ, տե՛ս ՄԵՆԱՄԱՐՏԻԿ։ |
| ՄԻԱՄԵԱՅ, ա. Մէկ տարեկան։ |
| ՄԻԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. 1. Պարզամիտ, անմեղ, ոչ խորամանկ, անխարդախ, աննենգ։ 2. Հաւատարիմ, մտերիմ, անկեղծ։ 3. Աներկմիտ, հաստատ՝ աներկբայ յոյսով։ 4. Միակողմանի մտածող, ծանծաղամիտ, կարճամիտ, տխմար, տգէտ։ |
| ՄԻԱՄՈՅԿ, ա. մ. Մի մոյկով՝ կօշիկով։ Միամոյկ, տղմաթաթաւ, հանդերձ ամենայն զինուն, հանեալ զերիվարն ի ցամաք (Փարպ., Բ, 66)։ |
| ՄԻԱՄՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ միամիտ։ |
| ՄԻԱՄՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Միամտին յատուկ, միամտութիւն արտայայտող։ |
| ՄԻԱՄՏԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Հաւատարմութիւն ցոյց տալ, սիրով ծառայել, հնազանդ լինել։ 2. Հաւանութիւն տալ։ 3. Կասկածը՝ երկմտութիւնը փարատուել։ |
| ՄԻԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պարզամտութիւն, անմեղութիւն, անխարդախութիւն։ 2. Հաւատարմութիւն, մտերմութիւն, անկեղծութիւն։ 3. Աներկբայութիւն, չտարակուսելը։ 4. Տխմարութիւն։ |
| ՄԻԱՄՕՐ, ի կամ ոյ կամ ու, ուց, ա. Մօր կամ հօր միակ զաւակ, մինուճար։ |
| ՄԻԱՄՕՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մինուճար՝ միակ զաւակ լինելը, փխբ. մենակ՝ անտերունչ լինելը։ |
| ՄԻԱՅԱՐ, ա. մ. Մէկը միւսին յարող՝ կից։ |
| ՄԻԱՅԱՐԵԼ, եցի, ն. Շարակարգել, կցել։ |
| ՄԻԱՅԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զուգայարմարութիւն, ներքին կապ ունենալը։ 2. Կցում, շաղկապում։ |
| ՄԻԱՅՆ, ոյ, ով, միայնից կամ միայնց, ա. մ. 1. Մենակ։ 2. Միմիայն, լոկ։ 3. Միայնակ, ինքը մենակ։ 4. շ. Միայն թէ, բայց միայն։ |
| ՄԻԱՅՆԱԲԱՐ, մ. 1. Առանձնաբար։ 2. Պարզաբար, եզակիաբար։ |
| ՄԻԱՅՆԱԳՈՐԾ, մ. Միայնակ գործելով, մենակ։ |
| ՄԻԱՅՆԱԿ, ա. մ. 1. Միայն մի, միակ, նմանը չունեցող։ 2. Մենակ, առանձին կերպով։ |
| ՄԻԱՅՆԱԿԱՆ, տե՛ս 1. ՄԻԱՅՆԱԿԵԱՑ։ 2. ՄԻԱՅՆԱԿԵՑԱԿԱՆ։ |
| ՄԻԱՅՆԱԿԵԱՑ, կեցի, ցաց, ա. գ. 1. Մենակեաց, ճգնաւոր։ 2. Կրօնաւոր, վանական։ 3. Միայնակեցական, միայնակեացի։ |
| ՄԻԱՅՆԱԿԵՐ, ա. Առանձին կերպով՝ մենակ ուտող, առանց սեղանակցի։ |
| ՄԻԱՅՆԱԿԵՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Միայնակեացին՝ միայնակեցութեան յատուկ, միանձնական, կրօնաւորական։ |
| ՄԻԱՅՆԱԿԵՑԱՆՈՑ, գ. Միայնակեացի բնակութեան տեղ, մենաստան, վանք։ |
| ՄԻԱՅՆԱԿԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ճգնաւորական կեանք, մենակեցութիւն։ 2. Կրօնաւորութիւն։ |
| ՄԻԱՅՆԱԿՈՂՄՆ, ման, գ. Միայն մի կողմ։ |
| ՄԻԱՅՆԱԿՌՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Մենամարտութիւն կռուի մէջ։ |
| ՄԻԱՅՆԱՄԱՐՏԻԿ, տե՛ս ՄԵՆԱՄԱՐՏԻԿ։ |
| ՄԻԱՅՆԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԵՆԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԻԱՅՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Առանձնանալ, մեկուսանալ, մենակ մնալ կամ ապրել։ 2. Աշխարհից հրաժարուել՝ հեռանալ, միայնակեաց՝ ճգնաւոր դառնալ։ |
| ՄԻԱՅՆԱՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Միայնակեացների բնակութեան տեղ, մենաստան։ 2. ա. Առանձնացած, անշէն, ամայի։ |
| ՄԻԱՅՆԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԻԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԻԱՅՆԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԻԱՅՆԱԲԱՐ։ |
| ՄԻԱՅՆԱՍՏԱՆ, տե՛ս ՄԻԱՅՆԱՆՈՑ։ |
| ՄԻԱՅՆԱՏԵՍԱԿ, տե՛ս ՄԻԱՏԵՍԱԿ։ |
| ՄԻԱՅՆԱՐԱՆ, տե՛ս ՄԻԱՅՆԱՆՈՑ։ |
| ՄԻԱՅՆԱՒՈՐ, ի, աց, գ. ա. 1. Միայնակեաց, ճգնաւոր, կրօնաւոր։ 2. Առանձնացած, մեկուսացած, մեկուսի։ |
| ՄԻԱՅՆԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. Միակ եւ անբաժանելի։ |
| ՄԻԱՅՆԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Միայնանալ, միայնաւոր՝ միայնակեաց դառնալ, կրօնաւորի կեանք վարել։ |
| ՄԻԱՅՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Միայնակեցութիւն։ 2. Մենակ՝ առանձին մնալը։ |
| ՄԻԱՅՆԱՓԱՅՏ, ա. Փայտի մի կտորից։ |
| ՄԻԱՅՆԵԱԿ, եկի, գ. Միաւոր թիւ (1-9)։ |
| ՄԻԱՅՆԻԿ, մ. Միայնակ, մէն-մենակ, առանձին։ |
| ՄԻԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Առանձնութիւն, մենակութիւն։ 2. Միայնակեցութիւն, կրօնաւորութիւն։ |
| ՄԻԱՅՆՈՒԿ, տե՛ս ՄԻԱՅՆԻԿ։ |
| ՄԻԱՅՆՈՒՀԻ, ա. գ. Միանձնուհի, կրօնաւորուհի։ |
| ՄԻԱՅՕԴ, ա. Մի յօդ ունեցող, միայանգ։ |
| ՄԻԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Մէկ դառնալ, իրար հետ ձուլուել, միախառնուել, միակցուել, շաղկապուել, կապակցուել։ 2. (կրօն.) Միաւորուել, միութիւն կազմել։ 3. Միաբանել, յարել։ |
| ՄԻԱՆԳԱՄ, մ. 1. Մէկ անգամ։ 2. Մի անորոշ ժամանակ, օրերից մի օր։ |
| ՄԻԱՆԳԱՄԱՅՆ, մ. 1. Միանգամից։ 2. Միասին, միատեղ, միահամուռ կերպով։ 3. Միեւնոյն ժամանակ, միաժամանակ, նաեւ։ 4. Մէկ անգամ։ |
| ՄԻԱՆՁՆ, ձին, ձունք, ձանց, ա. գ. 1. Միայնակեաց, ճգնաւոր։ 2. Կրօնաւոր, վանական։ 3. (յունաբանութեամբ) Միակ, եզակի. ազատ, մենակ, առանձնացած։ |
| ՄԻԱՆՁՆԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ միանձն՝ ճգնաւոր։ |
| ՄԻԱՆՁՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Միայնակեցական, կրօնաւորական։ 2. Առանձնացած, առանձնակեաց, մենակ ապրող։ 3. (եկեղց.) Մի անձ ունեցող (ոչ եռանձնեայ Աստուածութիւն)։ |
| ՄԻԱՆՁՆԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Մի անձ կազմելը կամ ունենալը (Քրիստոսի մասին)։ |
| ՄԻԱՆՁՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Միանձն՝ ճգնաւոր դառնալ, միայնանալ, առանձնանալ։ |
| ՄԻԱՆՁՆԱՆՈՑ, ի, աց, տե՛ս ՄԻԱՅՆԱՆՈՑ (1)։ |
| ՄԻԱՆՁՆԱՊԷՍ, մ. Ինչպէս մի անձ՝ մէկ սիրտ մէկ հոգի դարձած, համաշունչ, միաբան։ |
| ՄԻԱՆՁՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Միանձն լինելը, միայնակեցութիւն։ |
| ՄԻԱՆՁՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Միանձն լինելը, միայնակեցութիւն, առանձնակեցութիւն։ 2. (եկեղց.) Մի անձ՝ անձնաւորութիւն լինելը։ 3. Սրտակցութիւն, համաձայնութիւն, միաբանութիւն։ 4. Մի երեւոյթ առանձնակի վերցնելը՝ քննելը։ 5. Առանձնութիւն, միայնութիւն։ 6. Բացարձակ ինքնութիւն։ |
| ՄԻԱՆՄԱՆ, ա. մ. Մէկը միւսին նման, իրար նման, յարանման, միօրինակ։ |
| ՄԻԱՆՇԱՆ, ա. Միեւնոյն նշանն ունեցող, միատեսակ։ |
| ՄԻԱՆՈՒՆ, ա. Միեւնոյն անունն ունեցող, համանուն, անուանակից։ |
| ՄԻԱՆՈՒՆԱԲԱՐ, տե՛ս ՀԱՄԱՆՈՒՆԱԲԱՐ։ |
| ՄԻԱՆՈՒՆԱԿԻՐ, ա. Միեւնոյն անունը կրող, համանուն։ |
| ՄԻԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Միանուն լինելը, համանունութիւն։ |
| ՄԻԱՇԱԲԱԹ, ի կամ ու, ուց, ՄԻԱՇԱԲԱԹԻ, թւոյ կամ թւոջ, թոջ, գ. Շաբաթ օրուան յաջորդող առաջին օրը, նոր շաբաթուայ առաջին օրը. կիրակի։ |
| ՄԻԱՇԱՐ, ա. մ. 1. Մէկ շարքով, յաջորդաբար, իրար կապակցուած։ 2. Անընդհատ, շարունակ։ |
| ՄԻԱՇԱՒԻՂ, ա. Նոյն շաւղով ընթացող, նոյն ուղղութիւնն ունեցող, փխբ. միաբան։ |
| ՄԻԱՇՈՒՆՉ, ա. Մի շունչ՝ մի հոգի դարձած, իրար հետ սերտօրէն կապուած, համաշունչ, միասիրտ։ |
| ՄԻԱՇՈՒՐԹՆ, ա. Մէկ լեզուով խօսող, միալեզու։ |
| ՄԻԱՉԱՓ, ա. Միեւնոյն չափի, զուգաչափ, հաւասար։ |
| ՄԻԱՊԱՂԱՂ, ա. 1. Մի զանգուած կազմող, միաձոյլ։ 2. Հաւասարապէս սփռուած՝ տարածուած, անընդհատ։ 3. նման. Միօրինակ, պարզ, անշուք։ |
| ՄԻԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Մի աստուած պաշտելը (առանց Երրորդութիւնը գիտենալու)։ |
| ՄԻԱՊԱՇՏՕՆ, ա. Հաւասարապէս պաշտելի։ |
| ՄԻԱՊԱՏԻՒ, ա. Հաւասարապէս պաշտելի, հաւասար պատուի՝ փառքի արժանի, համապատիւ։ |
| ՄԻԱՊԱՐ, ա. Մի պար՝ մի խումբ կազմած, միաբան։ |
| ՄԻԱՊԱՐԵԳՕՏ, ա. Միայն մի պարեգօտ ունեցող, մի զգեստով, միահանդերձ, միաձորձ։ |
| ՄԻԱՊԵՏԱԿԱՆ, ա. 1. Միապետին կամ միապետութեան յատուկ՝ վերաբերող, միահեծան։ 2. (կրօն.) Աստուածպետական, աստուածային։ |
| ՄԻԱՊԵՏԵԼ, եցի, չ. ն. 1. Միապետ լինել, ինքը մենակ իշխել, գերիշխել, իր իշխանութեանը ենթարկել, տիրել։ 2. Իշխանութիւնը վարել՝ կառավարել։ 3. եցայ, չ. Ինքնագլուխ իշխանութիւն դառնալ։ |
| ՄԻԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Միահեծան իշխանութիւն՝ տէրութիւն, ինքնակալութիւն։ |
| ՄԻԱՊԷՍ, մ. Հաւասարապէս, միատեսակ կերպով, միակերպ, նմանապէս եւ։ |
| ՄԻԱՊԻՇ, ա. Մի հայեացք ձգած։ |
| ՄԻԱՊՏՈՒՂ, ա. Մէկ պտուղ ունեցող՝ բերող։ |
| ՄԻԱՍԱՀՄԱՆ, ա. Մի սահման ունեցող, միապէս սահմանուող՝ բացատրուող։ |
| ՄԻԱՍԱՅՐԻ, ա. գ. 1. Մէկ սայր՝ սուր բերան ունեցող, միասայր։ 2. Միասայր սուր՝ թուր։ |
| ՄԻԱՍԷՐ, ա. Մի սիրով իրար հետ կապուած։ |
| ՄԻԱՍԻՐՏ, ա. Մէկ սիրտ՝ մէկ հոգի եղած, սրտակից համերաշխ, միաբան։ |
| ՄԻԱՍՆԱԲԱՐ, մ. Միասին, մէկտեղ, համատեղ։ |
| ՄԻԱՍՆԱԿԱՆ, ա. 1. (կրօն.) Միասին գոյութիւն ունեցող, էակից, համագոյ, համագոյակից։ 2. Իրար հետ միասին՝ մէկտեղ եղած։ |
| ՄԻԱՍՆԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. (կրօն.) Աստուածային անձերի համագոյութիւն։ 2. Միասնական՝ միասին լինելը։ |
| ՄԻԱՍՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Միասին լինելը, յարակցութիւն, համանմանութիւն։ |
| ՄԻԱՍՆՈՒՆԴ, ա. 1. Միասին սնուած, սննդակից։ 2. Միաբան, իրար հետ սերտ կապուած։ |
| ՄԻԱՍՏՆԻ, ա. Մէկ ստինք ունեցող (ամազոն կանանց մասին, որոնք իրենց աջ ստինքը կտրում էին)։ |
| ՄԻԱՏԱՐԱԾ, ա. Ամեն կողմ հաւասարապէս տարածուած։ |
| ՄԻԱՏԱՐՐ, ա. 1. Մի նիւթից՝ մէկ տարրից բաղկացած, որի բոլոր մասնիկները նման են իրար։ 2. Միօրինակ, անփոփոխ։ 3. Միատարած, հաւասարապէս տարածուած։ |
| ՄԻԱՏԱՐՐԵԼ, եցի, ն. Միատարր դարձնել, միաւորել, կցել։ |
| ՄԻԱՏԱՐՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Միատարր լինելը։ 2. Բաղկացութիւն, խառնուածք։ |
| ՄԻԱՏԵՍ, տե՛ս ՄԻԱՏԵՍԱԿ։ |
| ՄԻԱՏԵՍԱԿ, ա. մ. Միանման, միակերպ, միաձեւ, միօրինակ, պարզ։ |
| ՄԻԱՏԵՍԱԿԱԲԱՐ, մ. Միատեսակ կերպով։ |
| ՄԻԱՏԵՍԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի միատեսակ։ |
| ՄԻԱՏԵՍԱԿԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԻԱՏԵՍԱԿԱԲԱՐ։ |
| ՄԻԱՏԵՍԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Միատեսակ լինելը, միակերպութիւն, պարզութիւն։ |
| ՄԻԱՏԵՍՈՂ, ա. Միանգամից կամ հաւասարապէս տեսնող։ |
| ՄԻԱՏԵՍԱԿ, ա. Հաւասար տեւողութեամբ՝ տոկունութեամբ։ |
| ՄԻԱՏՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մի տուն կամ մի ազգատոհմ լինելը, բնակակցութիւն։ |
| ՄԻԱՏՈՀՄ, ա. Մի տոհմ կազմող, մի տոհմից եղող։ |
| ՄԻԱՐԱՆ, տե՛ս ՄԱՐՄՆԱՐԱՆ։ |
| ՄԻԱՐԱՐ, ՄԻԱՐԱՐՈՂ, ա. (կրօն.) Մէկ անող, միութիւն ստեղծող, միացնող, միաւորող։ |
| ՄԻ՛ ԱՐԴԵՕՔ, եղբ. Միգուցէ, մի՞թէ ոչ, չլինի՞ թէ։ |
| ՄԻԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Միանալ տալ, միաւորել, միակցել, միախառնել, տարրացնել։ |
| ՄԻԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Որ միացնում է, միացնող։ |
| ՄԻԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Միակ, մէկ հատ, միայն մի, եզակի, նմանը չունեցող։ 2. Միասնութիւն կազմող, միասնական, համագոյ։ 3. (կրօն.) Միաւորուած մի անձի մէջ։ 4. Մենակ, միայնակ, առանձնակեաց։ 5. Միօրինակ, միակերպ, միապաղաղ, իրար հետ միացած՝ խառնուած։ |
| ՄԻԱՒՈՐԱԲԱՐ, մ. 1. Իբրեւ միաւոր։ 2. Եզակի կերպով։ 3. Միաւորուած, միացած լինելով։ 4. Միապէս, հաւասարապէս, անխտիր կերպով։ |
| ՄԻԱՒՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Միակ, եզակի։ 2. Միասնական, անբաժանելի։ 3. Միաւորող, միացնող։ |
| ՄԻԱՒՈՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Միութիւն, միասնականութիւն։ 2. Միաւորութիւն։ |
| ՄԻԱՒՈՐԱԿԻՑ, ա. Յարակից, միաւորուած։ |
| ՄԻԱՒՈՐԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԻԱՒՈՐԱԲԱՐ։ |
| ՄԻԱՒՈՐԵԼ1, եցի, տե՛ս ՄԻԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՄԻԱՒՈՐԵԼ2, եցայ, տե՛ս ՄԻԱՆԱԼ։ |
| ՄԻԱՒՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՄԻԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՄԻԱՒՈՐԻՉ, ա. Որ միաւորում է, միաւորող, միացնող։ |
| ՄԻԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Միակ՝ եզակի՝ մէկ հատ լինելը։ 2. (կրօն.) Իրար հետ միանալը՝ միաւորուելը, անշփոթ կերպով խառնուելը։ 3. Իրար հետ կապուելը սիրով։ |
| ՄԻԱՓԱՂԱՌԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Իր մէջ միացնող՝ պարունակող՝ բովանդակող (սեռ, որի մէջ պարունակւում են տեսակները)։ |
| ՄԻԱՓԱՌ, ա. 1. Միեւնոյն փառքն ունեցող, համափառ, փառակից, փառաւորակից։ 2. (յունական ոճով) Միեւնոյն կերպ դատող, համամիտ, միեւնոյն դաւանութեան։ |
| ՄԻԱՓԵՐԹ, ա. Ամբողջը մի կտորից, միակտուր, միաձոյլ։ |
| ՄԻԱՔԱՐՈԶ, ա. Հաւասարապէս քարոզող։ |
| ՄԻԳԱԶԳԱԾ, տե՛ս ՄԻԳԱՊԱՏ։ |
| ՄԻԳԱԽԱՌՆ, ՄԻԳԱԿԱՆ, ՄԻԳԱՅԻՆ, ա. Մէգի՝ մշուշի՝ մթութեան հետ խառն, մառախլային, մշուշապատ, մութ։ |
| ՄԻԳԱՆԱԼ, ացայ, չ. Պղտորուել, մթագնել։ |
| ՄԻԳԱՊԱՏ, ա. 1. Մէգով՝ մառախուղով պատուած, մշուշապատ, մառախլոտ, 2. փխբ. Մթին, խաւար, մթամած, անթափանց։ |
| ՄԻԳԱՊԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Միգապատ դարձնել, մէգով պատել։ 2. փխբ. Մթնեցնել, խաւարեցնել։ 3. եցայ, չ. Միգապատ լինել, միգապատուել։ |
| ՄԻԳԱՊԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Միգապատ լինելը, մէգով պատելը՝ պատուելը։ |
| ՄԻԳԱՎԱՌ, ա. Միգախառն վառուած։ |
| ՄԻԳԱՏԱՐՐ, ա. Մէգով տարրացած, միգային։ |
| ՄԻԳԱՐԻԼ, րեալ, չ. Անստոյգ բառ, թերեւս իբրեւ Միգանալ՝ մթագնել։ |
| ՄԻԵՂԷՆ, ղինի կամ նոյ, նաց կամ նից, ա. 1. Միակ, եզակի։ 2. Պարզ, աննիւթական։ 3. Միայնակեաց, ճգնաւոր։ 4. Կրօնաւորական, առանձնական։ 5. Միաբան, միասիրտ։ |
| ՄԻԵՂԻՆԱԲԱՐ, մ. 1. Իբրեւ միեղէն, եզակի կերպով, միօրինակ։ 2. Միանգամից, միասին։ 3. Միաբանութեամբ։ |
| ՄԻԵՂԻՆԱԿ, տե՛ս ՄԻԵՂԷՆ։ |
| ՄԻԵՂԻՆԱԿԱՆ, ՄԻԵՂԻՆԵԱԼ, տե՛ս ՄԻԵՂԷՆ։ |
| ՄԻԵՂԻՆԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԵՂԻՆԱԲԱՐ։ |
| ՄԻԵՂԻՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Միեղէն՝ եզակի լինելը։ 2. Միասնականութիւն։ 3. Միաբանութիւն։ 4. Միօրինակ յարակայութիւն՝ տեւողութիւն։ |
| ՄԻԵՂՋԵՐԻ, րւոյ կամ րոյ, գ. (կենդբ.) Կենտսմբակաւորների կարգի ռնգեղջիւրների ընտանիքին պատկանող կենդանի. հնդկական ռնգեղջիւր (Rhinoceros unicornis)։ |
| ՄԻԵՂՋԵՐՈՒ, ուի, ուաց, ՄԻԵՂՋԵՐՈՒԻ, րուոյ կամ րոյ, գ. (կենդբ.) Կենտսմբակաւորների կարգի ռնգեղջիւրների ընտանիքին պատկանող կենդանի. հնդկական ռնգեղջիւր (Rhinoceros unicornis)։ |
| ՄԻԵՂՋԻՒՐ, րի, ՄԻԵՂՋՈՒՐԻ, գ. (կենդբ.) Կենտսմբակաւորների կարգի ռնգեղջիւրների ընտանիքին պատկանող կենդանի. հնդկական ռնգեղջիւր (Rhinoceros unicornis)։ |
| ՄԻ՛ ԵՐԲԷՔ, մ. Երբէք չ..., երբէք թող չ..., ոչ մի անգամ։ |
| ՄԻԶԱԳՐԱՒ, ի, գ. (բժշկ.) Միզարգելութիւն, միզակապութիւն։ |
| ՄԻԶԱԳՐԱՒՈՒԹԻՒՆ, գ. (բժշկ.) Միզարգելութիւն, միզակապութիւն։ |
| ՄԻԶԱՐՁԱԿ, ա. Որ մէզը չի կարող պահել։ |
| ՄԻԶԵԼ, եցի, ն. Մէզը դատարկել՝ թափել, ջրվաթել։ |
| ՄԻԶՆ, մզան կամ մզին, գ. (կզմխս.) Ուղեղապատակ (Meninx)։ |
| ՄԻ ԸՍՏ ՄԻՈՋԷ, տե՛ս ՄԻ-ի տակ։ |
| ՄԻԹԷ, եղբ. 1. Արդեօ՞ք, չլինի՞ թէ։ 2. Թերեւս, գուցէ, միգուցէ։ |
| ՄԻԹՐ, միտր, (յուն.), գ. Խոյր, թագ։ |
| ՄԻԻՇԽԱՆԱԿԱՆ, տե՛ս ՄԻԱՊԵՏԱԿԱՆ։ |
| ՄԻԻՇԽԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԻԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԻԼԱՃԱՐԱԿ, գ. Հովիւ, խաշնարած։ |
| ՄԻԼՈԲՈՒՏ, միլօբուտ (յուն.), գ. Ոչխարների ճարակատեղի՝ արօտավայր։ |
| ՄԻԼՈՆ1, միլօն (յուն.), գ. Ոչխար։ |
| ՄԻԼՈՆ2, տե՛ս ՄՂՈՆ։ |
| ՄԻԼՈՎՏԷ, մելովտէ (յուն.), գ. Ոչխարի մորթի, ոչխարենի։ |
| ՄԻԾ, մըծի, գ. Հոտած տիղմ, ցեխ։ |
| ՄԻՄԵԱՆՍԱՆԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Իրար հետ ընկնելը, գժտուելը։ |
| ՄԻՄԵԱՆՍԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Միմեանց սիրողներ։ |
| ՄԻՄԵԱՆՍԶՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Միմեանց զրկելը։ |
| ՄԻՄԵԱՆՍԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, ՄԻՄԵԱՆՍՈՒՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Միմեանց բռնելը։ 2. Իրար հետ կապ ունենալը։ 3. Յարաբերութիւն իրար հետ, կախում միմեանցից։ |
| ՄԻՄԵԱՆՍՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Միմեանց սպանելը։ |
| ՄԻՄԵԱՆՑ, (սեռ. տր.), զմիմեանս, ի միմեանց, միմեամբք, դ. Մէկմէկու, մէկը միւսի, մէկը միւսին, իրար, իրարու։ |
| ՄԻՄԵԱՆՑԱՍԷՐ, տե՛ս ՄԻՄԵԱՆՍԱՍԷՐ։ |
| ՄԻՄՈՍ, (յուն.), գ. Ծաղրածու, խեղկատակ։ |
| ՄԻՆ, թ. Մէկ, մի։ |
| ՄԻՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Միայնաւոր, առանձնակեաց, միայնակեաց։ |
| ՄԻՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄԻԱՅՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄԻՆՉ, 1. նխդ. (ի նախդիր ունեցող հայցական խնդրով) Մինչեւ։ 2. մ. Մինչդեռ, քանի դեռ, երբ, երբ որ։ 3. մ. Մինչեւ որ։ |
| ՄԻՆՉԴԵՌ, մ. Քանի դեռ, որքան ժամանակ որ։ |
| ՄԻՆՉԵՒ, 1. նխդ. (ի, ց եւ առ նախդիրներ ունեցող հայցական խնդրով) Ցոյց է տալիս մինչեւ մի տեղ, մինչեւ մի ժամանակ, մինչեւ մի վիճակ՝ աստիճան։ 2. մ. Մինչեւ որ։ 3. մ. Մինչդեռ, քանի դեռ։ 4. շ. (սովորաբար անորոշ դերբայի հետ) Այնպէս որ, այնքան որ, այն աստիճան որ։ 5. շ. (յունական ոճով) Որպէսզի, որ։ |
| ՄԻՆՉ ՉԵՒ, մ. Դեռ չ..., քանի դեռ չ...։ |
| ՄԻՇՏ, մ. 1. Շարունակ, անընդհատ, անդադար։ 2. Ամեն անգամ։ 3. մշտի, ա. Մշտնջենական, յաւիտենական, յաւէրժական։ 4. Մշտական, միշտ կատարուող՝ տեղի ունեցող։ |
| ՄԻՇՏԱԳՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Միշտ՝ անդադար գնալը։ |
| ՄԻՇՏԱՄԵՂ, ա. Միշտ մեղանչող։ |
| ՄԻՇՏԵՐԳԵԼԻ, ա. Միշտ գովելու արժանի, շատ գովելի։ |
| ՄԻՈՂՆԻ, տե՛ս ՄԻԱՍԱՅՐԻ։ |
| ՄԻՈՍՏԱՅՆԻ, ա. Ամբողջը միանգամից ոստայնանկուած՝ գործուած, ամբողջը մի կտորից։ |
| ՄԻՈՐՁԻ, ա. Ամորձիքներից մէկն ունեցող։ |
| ՄԻՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մէկ՝ միակ՝ եզակի լինելը։ 2. Մէկ՝ ամբողջ՝ անբաժանելի լինելը։ 3. Միանալը, միաւորութիւն։ 4. Միաբանութիւն։ |
| ՄԻՋԱԳԱՐ, ա. Միջի մասը՝ միջուկը թոյլ՝ փտած՝ վնասուած (փայտի մասին)։ |
| ՄԻՋԱԳԵՏԱՑԻ, ցւոյ, ցեաց, ՄԻՋԱԳԵՏԵԱՅ, ա. գ. Միջագետքի բնակիչ։ |
| ՄԻՋԱԳԵՏՔ, տաց, գ. 1. Երկու գետերի մէջ ընկած երկիր։ 2. Յատկապէս՝ այն երկիրը, որ ընկնում է Եփրատի եւ Տիգրիսի միջեւ։ |
| ՄԻՋԱԳԻՇԵՐ, գ. Կէսգիշեր։ |
| ՄԻՋԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կախարդական միջոցներով մի բանի (ամանի, փորի եւն) մէջ եղածը գիտենալը՝ իմանալը։ |
| ՄԻՋԱԳՈՅՔ, կամ ՄԻՋԱԳՈԳՔ, գ. Մէջտեղը գոգացած՝ ներս ընկած տեղ։ |
| ՄԻՋԱԳՈԳՔ, գ. Մէջտեղը գոգացած՝ ներս ընկած տեղ։ |
| ՄԻՋԱԽԱՌՆ, ա. Մարմինը եւ ոտքերը հատուածների մասնատուած (միջատների մասին)։ |
| ՄԻՋԱԾՈՎԵԼ, եցի, չ. Ծովամէջ խորանալ՝ գնալ, բաց ծովը մտնել։ |
| ՄԻՋԱԿ, ի, աց, ա. 1. Մեծի եւ փոքրի միջին տեղը բռնող, միջին տեղը գրաւող, միջասահման, միջին։ 2. Չափաւոր։ 3. գ. Միջնավայր, մէջտեղ, կենտրոն։ |
| ՄԻՋԱԿԱԲԱՐ, մ. 1. Միջակ կերպով, միջին տեղը բռնելով։ 2. Անխտիր։ |
| ՄԻՋԱԿԱՁԱՅՆ, ա. Միջին բարձրութեան ձայն ունեցող։ |
| ՄԻՋԱԿԱՅ, ա. 1. Մէջտեղի, կենտրոնական։ 2. Ներկայ, առաջիկայ։ |
| ՄԻՋԱԿԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Միջին դասին պատկանող։ |
| ՄԻՋԱԿԱՊԷՍ, տե՛ս ՄԻՋԱԿԱԲԱՐ։ |
| ՄԻՋԱԿԱՑԵԱԼ, ա. Մէջտեղը կանգնած, միջին տեղը բռնելով։ |
| ՄԻՋԱԿՈՂՔ, գ. յոգն. Միջին կողքերը, կամ կողքերի միջեւ եղած տեղը։ |
| ՄԻՋԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1 Միջին տեղը բռնելը, միջին վիճակ։ 2. Միջակ՝ չափաւոր լինելը, չափաւորութիւն։ |
| ՄԻՋԱԿՈՒՐԾՔ, կրծից, գ. Կրծքի մէջտեղը՝ միջին մասը։ |
| ՄԻՋԱԿՏՈՒՐ, ա. Մէջտեղից կամ մէջքից կտրուած։ |
| ՄԻՋԱՀԱՍԱԿ, ի, աց, ա. գ. 1. Միջին տարիքի, ոչ երիտասարդ եւ ոչ ծեր, չափահաս։ 2. Կեանքի միջին հասակ՝ տարիք։ |
| ՄԻՋԱՀԱՏ, տե՛ս ՄԻՋԱՍԱՀՄԱՆ (յունարէնի նմանողութեամբ)։ |
| ՄԻՋԱՄՈՒԽ, ա. 1. Մէջ մտած կամ մտնող, մէջը խառնուած, մասնակից։ 2. Խորը թափանցած, լաւատեղեակ, խելամուտ։ |
| ՄԻՋԱՄՈՒՏ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ՄԻՋԱՄՈՒԽ ԼԻՆԵԼ։ |
| ՄԻՋԱՇԱՒԻՂ, գ. 1. Մէջտեղով անցնող շաւիղ՝ ճանապարհ։ 2. Տրամագիծ։ |
| ՄԻՋԱՊԱՏ, գ. Գոգնոց։ |
| ՄԻՋԱՊԻՆԴ, ա. Մէջքը պնդացնող, կամ պինդ մէջքով։ |
| ՄԻՋԱՍԱՀՄԱՆ, ի, աց, ա. 1. Միջին տեղը գրաւող, երկու սահմանների կամ ծայրերի մէջտեղում գտնուող, երկու բաների միջեւ եղած սահմանը կազմող, չափաւոր։ 2. գ. Միջին սահման՝ կէտ, միջավայր, միջակայք։ |
| ՄԻՋԱՎԱՅՐ, ի, աց, գ. Միջին տեղը, մէջտեղի տարածութիւնը, միջակայք։ |
| ՄԻՋԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդմիջում, ընդհատում։ |
| ՄԻՋԱՏՔ, տաց, գ. (կենդբ.) Միջատներ (միջատների դաս)։ |
| ՄԻՋԱՐԿԱՆԵԼ, արկի, ն. Մէջ գցել, մէջ բերել։ |
| ՄԻՋԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Միջին տեղը բռնելը՝ գրաւելը, միջասահմանութիւն, չափաւորութիւն։ |
| ՄԻՋԵՐԿՆԵԱՅ, ա. Երկնքի մէջտեղում եղած, զենիթում գտնուող։ |
| ՄԻՋԵՐԿՐԱՅ, տե՛ս ՄԷՋԵՐԿՐԱՅ, ՄԷՋԵՐԿՐԵԱՅ։ |
| ՄԻՋԵՐԿՐԵԱՅ, տե՛ս ՄԷՋԵՐԿՐԵԱՅ, ՄԷՋԵՐԿՐԱՅ։ |
| ՄԻՋԻՆ, ջնոյ, ոց, ա. Երկու ծայրերի (բարձրի եւ ցածրի, աջի եւ ձախի եւն) մէջտեղը գրաւող՝ գտնուող՝ եղող։ |
| ՄԻՋՆԱԲԵՐԴ, ի, գ. 1. Ինքնուրոյն պաշտպանութեան համար կառուցուած պարսպապատ շինութիւն քաղաքի կամ ամրոցի մէջ։ 2. Միջնաբերդով ամրացուած, միջնաբերդ ունեցող։ |
| ՄԻՋՆԱԹԻԿՈՒՆՔ, կանց, գ. Թիկունքի մէջտեղը՝ միջամասը, թիկնամէջ։ |
| ՄԻՋՆԱԼՈՒՍԻՆ, գ. Լուսինը լրման ժամանակ։ |
| ՄԻՋՆԱԾԻՐԱՆԻ, նւոյ, ա. գ. Որի մէջ կան ծիրանագոյն թելեր կամ որի երեսը ծիրանագոյն է (զգեստ)։ |
| ՄԻՋՆԱԿ, ա. Միջին տեղը բռնող՝ գրաւող, միջին, միջակ։ |
| ՄԻՋՆԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Մէջտեղում կանգ առնելը՝ մնալը, ընդմիջում, անջրպետութիւն։ |
| ՄԻՋՆԱՅԱՐԿ, ի, աց, գ. Տան միջին յարկը։ |
| ՄԻՋՆԱՆԻՒ, անուոյ, գ. Անուի առանցքը, որի միջով անցնում է լիսեռը։ |
| ՄԻՋՆԱՇԽԱՐՀ, գ. Որեւէ երկրի կամ գաւառի միջակայքը՝ ներսի կողմերը։ |
| ՄԻՋՆԱՊԱՐԻՍՊ, րսպի, պաց, գ. Միջին պարիսպ, որ անջատում է երկու տարածութիւն կամ երկու առարկայ. միջնապատ, միջնորմ, անջրպետ։ |
| ՄԻՋՆԱՏԱՐԵՐՔ, րերց, գ. յոգն. Հին հասկացողութեամբ՝ օդը եւ ջուրը, որոնք միջին տարրերն էին կազմում հողի եւ հրի միջեւ։ |
| ՄԻՋՆԱՏՈՒՆ, տան, տանց, գ. Միջին տուն, միջնայարկ։ |
| ՄԻՋՆԱՑԱՆԿ, գ. 1. Միջին ցանկապատ, միջնորմ։ 2. Միջնորդ։ |
| ՄԻՋՆԵՐԿՐԵԱՅ, եայք, տե՛ս ՄԻՋԵՐԿՐԵԱՅ։ |
| ՄԻՋՆՈՂՆ, ղան կամ ղին, ղունք, ղանց, գ. Մէջքի ողը, ողնաշարի միջամասը, թիկնամէջ։ |
| ՄԻՋՆՈՐԴ, ի, աւ կամ իւ, աց, գ. 1. Երկու կողմերի միջեւ հաշտութիւն կայացնելու նպատակով միջնորդութիւն կատարող անձ, հաշտարար, բարեխօս։ 2. փխբ. Որեւէ նպատակի ծառայող՝ որեւէ բան իրականացնելու միջոց՝ հնարաւորութիւն, գործիք։ |
| ՄԻՋՆՈՐԴԱԿԱՆ, ի աց, ա. Միջնորդին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՄԻՋՆՈՐԴԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. ն. 1. Միջնորդ լինել, իբրեւ միջնորդ հանդէս գալ՝ միջամտել։ 2. Առիթ՝ պատճառ դառնալ, պաշտպան կանգնել, սատարել։ |
| ՄԻՋՆՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Միջնորդ լինելը, միջամտութիւն, բարեխօսութիւն։ 2. Մէջտեղում գտնուելը՝ լինելը։ 3. Օգնականութիւն, սատարութիւն, ձեռնտուութիւն։ |
| ՄԻՋՆՈՐՄ, գ. 1. Մէջտեղի որմ՝ պատ, միջին պարիսպ, անջրպետ։ 2. ա. Որպէս միջնորմ ծառայող։ |
| ՄԻՋՈՅ, ա. Մէջտեղի, միջին։ |
| ՄԻՋՈՑ, ի, աց, գ. 1. Մէջը, մէջտեղը։ 2. Միջավայր, միջին տեղերը, մէջտեղի տարածութիւնը։ 3. Որեւէ բանի մէջ ընկած բաց տարածութիւն։ 4. Այն ժամանակը, որի ընթացքում կատարւում է մի բան, ժամանակամիջոց։ 5. Մէջն եղածը։ 6. Միջին տեղը բռնելը՝ գրաւելը, միջասահմանութիւն։ 7. Խորք։ 8. Խտիր, տարբերութիւն։ 9. ա. Առանձին, մեկուսի։ |
| ՄԻՋՈՑԱԳՈՅՆ, ա. Բուն միջինը։ |
| ՄԻՋՈՒԹԻՒՆ, գ. Մէջ, միջին դրութիւն։ |
| ՄԻՋՕՐ, աւուր, գ. Կէսօր։ |
| ՄԻՋՕՐԱՅԻՆ, տե՛ս ՄԻՋՕՐԷԱԿԱՆ։ |
| ՄԻՋՕՐԵԱՅ, ՄԻՋՕՐԷ, րէի, ից, ա. 1. Կէսօրի, կէսօրուայ։ 2. Հարաւային։ 3. գ Կէսօր։ 4. Հարաւ (որտեղ արեգակը գտնւում է միջօրէին)։ 5. ա. Միջավայրում եղող։ 6. Օրընդմէջ (ջերմ)։ |
| ՄԻՋՕՐԷԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Միջօրէի, կէսօրուայ։ |
| ՄԻՌՈՆ, տե՛ս ՄԵՌՈՆ։ |
| ՄԻՍ, մսոյ, ոց, եւ մսի, սաց, գ. 1. Ոսկորները պատող մկանային հիւսուածք։ 2. Յատկապէս՝ միսը իբրեւ սննդամթերք։ |
| ՄԻՍԹԱՀԱՂ, ՄԻՍԹԱԱՂ, ՄԻՍԹԱՂ, (եբր.), գ. Հանդերձատան կառավարիչ, հանդերձապետ։ |
| ՄԻՍՏԵՌԻՈՆ, միւստեռիոն, միւստերիոն, միւստռոն, մեստրիոն, միստերիոն (յուն.), գ. Եկեղեցու խորհուրդ, կրօնական ծիսակատարութիւնների կարգ։ |
| ՄԻՏ, մտի, զմտաւ, միտք, մտաց, մտօք, գ. 1. Մարդու մտածելու՝ դատելու եւ ըմբռնելու կարողութիւնը՝ ունակութիւնը, խելք, բանականութիւն, մտածողութիւն, դատողութիւն։ 2. Խոհ, մտորում, խորհրդածութիւն։ 3. Հոգեկան կերտուածք, հոգի։ 4. Կամք։ 5. Ուշք, ուշադրութիւն։ 6. Խոհեմութիւն, խելամտութիւն, շրջահայեցութիւն։ 7. Իմաստ, նշանակութիւն։ 8. Դիտաւորութիւն, մտադրութիւն։ 9. Սիրտ, տրամադրութիւն։ 10. Հաճոյք։ 11. Կարծիք։ |
| ՄԻՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի միտուած՝ հակուած՝ տրամադրուած, դիւրամէտ, յօժարամիտ։ |
| ՄԻՏԵԼ, եցի, ն. 1. Հակել, թեքել, շեղել, տրամադրել մի բան անելու կամ մէկի օգտին, յօժարեցնել, կողմնակից դարձնել։ 2. եցայ, չ. եւ կ. Հակուել, թեքուել, տրամադրուել դէպի մէկը կամ մի բանի օգտին, մէկի կողմն անցնել, կողմնակից դառնալ։ 3. Վերաբերել։ |
| ՄԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Միտուելը, հակում, ձգտում, հակուածութիւն, հակամիտութիւն, տրամադրութիւն որեւէ բանի նկատմամբ։ |
| ՄԻՏՈՒՄՆ, տման, գ. Միտուելը, հակում, ձգտում, հակուածութիւն, հակամիտութիւն, տրամադրութիւն որեւէ բանի նկատմամբ։ |
| ՄԻՏՔ, տե՛ս ՄԻՏ։ |
| ՄԻՐԱԲԱՂԱՆՈՍ, (յուն.), գ. (բսբ.) Վարդազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ եւ նրա չոր տտիպահամ պտուղը, որ գործածւում էր իբրեւ լուծողական. հալիլայ (Prunus myrobalana)։ (Պտմ. Աղեքս., 293)։ |
| ՄԻՐԳ, մրգոյ, ոց, կամ գի, գաց, ից, գ. Ծառերի եւ այլ բոյսերի թարմ կամ չորացրած պտուղը։ |
| ՄԻՒՌԻՆԷՍ, մուռունէս, մեռինէս, միւռենէս, (յուն.), գ. (կենդբ.) Փողոշների ընտանիքին պատկանող ձուկ, որ ապրում է Միջերկրական ծովում. փողոշ (Muraena helena)։ |
| ՄԻՒՌՈՆ, տե՛ս ՄԵՌՈՆ։ |
| ՄԻՒՍ, մեւս, ոյ, ում, ի միւսմէ, ով, դ. 1. Այլ, ուրիշ, ոչ նոյն, երկուսից մէկը։ 2. Մէկը, ոմն։ 3. ա. Յաջորդ, հետեւեալ։ |
| ՄԻՒՍԻՈՆ, (յուն.), գ. Խճանկար (մոզաիկա)։ |
| ՄԻՒՐԻԿԷ, (յուն.), տե՛ս ՄՈՇԱ ՎԱՅՐԻ։ |
| ՄԻՕՐԵԱՅ, ա. 1. Մէկ օր տեւող։ 2. մ. Մէկ օր ժամանակով, մէկ օրուայ ընթացքում։ |
| ՄԻՕՐԻՆԱԿ, ա. մ. Միատեսակ, միակերպ, նման։ |
| ՄԼԱՂԱՑ, ա. գ. Երկանքով աղացող, երկանք քաշող։ |
| ՄԼՄԼԵԼ, եցի, ն. Շփել, քերել, ճանկռել (երեսը)։ |
| ՄԽԱԽԱՌՆ, ա. Մխի՝ ծխի հետ խառն, ծխախառն։ |
| ՄԽԵԼ, եցի, ն. 1. Ներս մտցնել, խոթել, խրել։ 2. Թաթախել։ 3. Ձեռք զարկել, ձեռնարկել։ 4. Շիկացրած երկաթը սառը ջրի մէջ մտցնել՝ կարծրութիւն տալու համար, ջրմխել, ջրդեղել։ 5. փխբ. Գրգռել, բորբոքել։ 6. փխբ. Չարչարել, տանջել, մաշել։ 7. եցայ, կ. չ. նոյն նշ., նաեւ՝ Մէջը մտնել, միջամուխ՝ խորամուխ լինել։ |
| ՄԽԻԹԱՐ, ի, ա. 1. Մխիթարիչ, մխիթարող։ 2. Մխիթարական։ 3. գ. Մխիթարանք, մխիթարութիւն։ |
| ՄԽԻԹԱՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մխիթարութիւն պարունակող, մխիթարող։ |
| ՄԽԻԹԱՐԱԿԻՑ, ա. Մխիթարութեան մասնակից։ |
| ՄԽԻԹԱՐԱՆ, տե՛ս ՄԽԻԹԱՐ։ |
| ՄԽԻԹԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Մէկին սփոփել, վիշտը՝ տանջանքը ամոքել՝ մեղմացնել։ 2. Յոյս ներշնչել, յուսադրել, յորդորել, քաջալերել։ |
| ՄԽԻԹԱՐԻՉ, րչի, չաց, ա. գ. 1. Որ մխիթարում է, մխիթարող, յորդորող, քաջալերող։ 2. (յունական ոճով) Բարեխօս։ |
| ՄԽԻԹԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մխիթարանք, մխիթարող հանգամանք, սփոփանք, կարեկցանք։ |
| ՄԽԻԹԱՐՈՒԹԻՒՆԱԲԵՐ, ա. Մխիթարութիւն բերող, մխիթարական, մխիթարիչ։ |
| ՄԽԻՐՃ ՀԱՐԿԱՆԵԼ, Ջրի մէջ՝ ջրի խորքն ընկղմուել՝ սուզուել, խորասուզուել։ |
| ՄԽԼՃԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Սուզուել, խորասուզուել։ |
| ՄԽՈՑ, ի, աց, գ. Ջրի մէջ ընկղմելը եւ հանելը։ |
| ՄԽՐՃԵԼ1, եցի, ն. Սուզել, ջրի տակ տանել, ընկղմել։ |
| ՄԽՐՃԵԼ2,, (իմ), եցայ, չ. Ջրի մէջ՝ ջրի խորքն ընկղմուել՝ սուզուել, խորասուզուել։ |
| ՄԾՂՆԵԱՅ, (ասոր.), նէի, ից, ա. գ. (եկեղց.) Զազրագործ՝ պղծագործ աղանդաւոր։ |
| ՄԾՂՆԷՈՒԹԻՒՆ, գ. Զազրագործութիւն, պղծագործութիւն, սեռական պղծութիւն։ |
| ՄԿԱՆ, ի, գ. Մարմնի մսոտ մասը, մսան։ |
| ՄԿԱՆՈՒՆՔ, նանց, կամ մկանք, նաց, գ. ՄԿԱՆ-ի յոգնակին։ 1. Մէջք, թիկունք, կռնակ, ողնաշար։ 2. փխբ. Ծովի կամ ջրի երեսը՝ մակերեւոյթը, ջրի կոհակները, ծովի ալիքները։ |
| ՄԿԹԱԼ, ացի, չ. Ծաղրել, մէկի ասածների վրայ քթի տակ ծիծաղել։ |
| ՄԿՆԱՃԱՐԱԿ, ա. Մկան կերած, մկնակեր։ |
| ՄԿՆԱՆԿ, ի, աց, Մէջը մուկ ընկած, մուկ ընկնելով ապականուած։ |
| ՄԿՆԱՔԻՍ, գ. Մկնակերպ աքիս կամ աքիսի նման մուկ։ |
| ՄԿՆԴԱԿ, ի, աց, տե՛ս ՄԿՈՒՆԴ։ Թանձր եւ ստուար մկնդակօք (Կղնկտ., Ա, 11)։ |
| ՄԿՆԴԱԿԱԶԳԵՍՏ, տե՛ս ՄԿՆԴԱՒՈՐ։ (Կղնկտ., Բ, 36)։ |
| ՄԿՆԴԱՀԱՐ, ա. Մկունդի հարուածից առաջ եկած։ |
| ՄԿՆԴԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Մկունդ ունեցող՝ կրող, մկունդով զինուած։ |
| ՄԿՆՈՐՍԱԿ, ի, աց, ա. գ. Մուկ որսացող՝ բռնող (կատուի մակդիրը)։ |
| ՄԿՈՒՆԴ, մկնդի, դաց, գ. Մեծ գեղարդ, նիզակ։ |
| ՄԿՈՒՆՔ, տե՛ս ՄՈՒԿՆ2։ |
| ՄԿՐՏԱՏՈՒՆ, տան, ՄԿՐՏԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Եկեղեցուն կից կամ մօտ շինութիւն, որտեղ դրուած է լինում մկրտութեան աւազանը։ |
| ՄԿՐՏԵԼ, եցի, ն. 1. Ջրով լուանալ եւ մաքրել, ջրի մէջ ընկղմել։ 2. (կրօն.) Կնունքի արարողութիւն կատարել, կնքել։ 3. Թաթախել, թաթաւել։ 4. փխբ. Հաւատի համար արիւն թափել, արիւնով մկրտուել, մարտիրոսանալ։ |
| ՄԿՐՏԻՉ, տչի, չաց, ա. գ. 1. (կրօն.) Մկրտութիւն կատարող, մկրտող։ 2. Յատուկ մակդիր Յովհաննէս Մկրտչի։ |
| ՄԿՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ջրի մէջ ընկղմելը, ջրով լուանալը, լուացում։ 2. (կրօն.) Մկրտելը, մկրտելու արարողութիւն, կնունք։ 3. փխբ. Հաւատի համար արիւն թափելը, մարտիրոսութիւն։ |
| ՄՂԵԼ, եցի, ն. 1. Քշել, վանել, հեռացնել։ 2. Բոթել, հրել։ 3. Դրդել, գրգռել։ 4. Զսպել, նուաճել։ 4. Անփորձ կենդանուն վարժեցնել, գործի քշել։ |
| ՄՂԵՂ, գ. Ծխի նման չքացող շատ մանր՝ բարակ բան (մազիկ, աղուամազ, նրբափետուր, փոշի, մոխիր, կրակի արձակած կայծ եւն)։ |
| ՄՂԵՂԱԿ, գ. Շատ մանր՝ բարակ մղեղ, կամ մղեղի վերածուած։ |
| ՄՂԵՂԵԼ, եցի, ն. Մղեղ՝ փոշի մոխիր դարձնել. ծխի նման ցնդել։ |
| ՄՂՁԿԵԼ1, եցի, ն. Խեղդել, նեղը գցել, սաստիկ նեղել։ |
| ՄՂՁԿԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Շնչահեղձ՝ շնչասպառ լինել, շունչը կտրուել, խեղդուել։ 2. Սիրտը նեղուել, տագնապել։ |
| ՄՂՁԿՈՒԹԻՒՆ, (ՆՀԲ-ում՝ ՄՁՈՒԹԻՒՆ), գ. Ծխի թանձրութիւն կամ սեւութիւն։ |
| ՄՂՂԱԿ, գ. Նշանառութեան առարկայ՝ կէտ, նետի նպատակ։ |
| ՄՂՈՆ, (յուն.), գ. Տարածութեան չափ, որ հաւասար է 2000 հասարակ քայլի։ |
| ՄՂՏԱԳՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մութ գոյն ունենալը։ |
| ՄՂՏԱՁԵՒ, ա. Մթագոյն, մութ։ |
| ՄՂՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մթին դառնալ, մթնանալ։ |
| ՄՂՕՆ, գ. Մղում, մղելը։ |
| ՄՄԿԻԼ, կեալ, չ. Խառնակուել, ապականուել, կեղտոտուել, պղծուել։ |
| ՄՆԱԼ, ացի, ա՛, չ. 1. Մի տեղում կամ վիճակում շարունակել լինել՝ գտնուել։ 2. Որեւէ տեղում դադար առնել, կանգ առնել։ 3. Յետ մնալ, յետ ընկնել։ 4. Յետ կանգնել, հրաժարուել մի բանից։ 5. Սպասել, յուսալ, ակնկալել։ 6. Կենդանի մնալ՝ լինել, գոյութիւն ունենալ, ապրել։ 7. Պահպանուել, գոյատեւել։ |
| ՄՆԱՍ, (յուն.), ի, ից կամ ու, ուց, գ. 1. Կշռի չափ (յատկապէս ազնիւ մետաղների), որ հաւասար է 100 դրամի։ 2. Նոյն քանակութեամբ արծաթէ դրամ։ 3. Ուրիշ՝ աւելի մեծ քանակի կշիռ կամ դրամ, ինչպէս՝ տաղանդ, քանքար։ |
| ՄՆԱՑ, ի, ից, գ. 1. Մնալը, դադար առնելը, դադարում։ 2. ա. Մնացող, մնացական։ |
| ՄՆԱՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մնացող, կայուն, որ կայ եւ մնում է, հաստատուն, տեւական, յաւէրժական, մշտնջենաւոր, անանցանելի։ |
| ՄՆԱՑԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի մնացական։ |
| ՄՆԱՑԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մնացական լինելը, կայունութիւն, տեւողութիւն, մնայունութիւն, ապահովութիւն։ |
| ՄՆԱՑԵԱԼ, (անց. դերբ. ՄՆԱԼ-ի), ցելոյ, ոց, ա. Մնացած, ինչ որ մնացել է կամ մնում է։ |
| ՄՆԱՑՈՐԴ, ի, աց, ա. գ. 1. Ինչ որ մնացել է, մնացած մասը, մնացածը։ 2. Աւելցուկ, մնացուկ։ 3. Կենդանի մնացած, յետնորդ։ |
| ՄՆԱՑՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, ՄՆԱՑՈՒԱԾ, ոյ, ոց, ՄՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄՆԱՑՈՐԴ։ |
| ՄՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մնալ տալ, թողնել, պահել, դադարեցնել։ |
| ՄՆԱՑՔ, տե՛ս ՄՆԱՑ։ |
| ՄՆԴԱՎԱՐ, (գրչական սխալ, պէտք է լինի՝ ԳՆԴԱՎԱՐ), գ. Զօրագլուխ, զօրավար։ Յաղագս մնդավարին Պարսից Անդիկանայ, որ քառասուն բիւրու հասանէր աւար առնուլ զերկիրն Հայաստանեաց (Բուզ., էջ 95)։ |
| ՄՆՉԵԼ, եցի, չ. Մեղմ ձայնով ճչալ, մեղմ ձայն հանել, մեղմօրէն հեծել, մրմնջալ, մռմռալ։ |
| ՄՆՉԻՒՆ, գ. Մնչելը, մռմռոց, մեղմ հեծեծանք։ |
| ՄՆՋԻԿ, մ. Լուռ, անխօս, անձայն։ |
| ՄՇԱԿ, (կովկասեան փոխառութիւն), ի, աց, գ. Երկրագործ, հողագործ, դաշտում՝ այգում վարձով աշխատող, աշխատաւոր։ |
| ՄՇԱԿԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Հողի մշակութիւն։ |
| ՄՇԱԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հողի մշակին եւ մշակութեան յատուկ՝ վերաբերող, երկրագործական։ |
| ՄՇԱԿԱԿՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մշակի նման աշխատանք կրելը, վշտակրութիւն։ |
| ՄՇԱԿԱՆՄԱՆ, ա. մ. Մշակի նման, իբրեւ երկրագործ։ |
| ՄՇԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Աշխատանք՝ գործ դնել՝ հողը աւելի բերրի դարձնելու համար, արդիւնաւէտ դարձնել, խնամք տանել։ 2. Մատակարարել, տնտեսել։ |
| ՄՇԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մշակել տալ, հողի մշակ դարձնել, իբրեւ մշակ ծառայեցնել։ |
| ՄՇԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հողը մշակելը, երկրագործութիւն։ 2. Ծառայութիւն, աշխատանք, վաստակ։ |
| ՄՇԿԱՊՈՐՏ, ա. Մուշկ կամ մշկի հոտ ունեցող պորտով։ |
| ՄՇՏԱԲԱՐԲԱՌ, ա. Միշտ բարբառող՝ խօսող, անդադար ձայնով։ |
| ՄՇՏԱԲԱՑԻԿ, ա. Միշտ բաց, շարունակ բացուած։ |
| ՄՇՏԱԲԵՐ, ա. Միշտ պտղաբերող, անպակաս բերքով։ |
| ՄՇՏԱԲՈՅԾ, ա. Միշտ բուծուող եւ գիրացող, անյագաբար ուտող, մշտակեր։ |
| ՄՇՏԱԲՈՐԲՈՔ, ա. Միշտ բորբոքուած, միշտ վառ, անշէջ։ |
| ՄՇՏԱԲՈՒՂԽ, ՄՇՏԱԲՈՒԽ, ա. Միշտ՝ անընդհատ բխող, մշտահոս, յաւէրժական, անսպառ։ |
| ՄՇՏԱԲՈՒԽ, ա. Միշտ՝ անընդհատ բխող, մշտահոս, յաւէրժական, անսպառ։ |
| ՄՇՏԱԳԻՇԵՐ, ա. Որի համար միշտ գիշեր է, միշտ մութ ու խաւար։ |
| ՄՇՏԱԳՆԱՑ, ա. Միշտ գնացող՝ շարժուող։ |
| ՄՇՏԱԳՈՅ, ա. Որ միշտ կայ՝ գոյութիւն ունի, մշտնջենաւոր։ |
| ՄՇՏԱԴԱՏ, ա. Միշտ դատապարտող՝ մեղադրող։ |
| ՄՇՏԱԶՈՒԱՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Միշտ զուարթ լինելը, միշտ կանաչութիւն։ |
| ՄՇՏԱԶՈՒԱՐՃ, ի, ից, ա. Միշտ զուարճ՝ կանաչ, մշտադալար, անթառամ։ |
| ՄՇՏԱԼՈՅՍ, լուսոյ, ա. գ. 1. Միշտ լուսաւոր։ 2. Միշտ անաղօտ լոյս։ |
| ՄՇՏԱԽԱՂԱՑ, ա. Միշտ շարժուող, մշտագնաց, մշտաշարժ։ |
| ՄՇՏԱԽՈՀ, ա. 1. Միշտ խորհող։ 2. Ինչի մասին միշտ խորհում են։ |
| ՄՇՏԱԾԱՆ, ա. Միշտ ծանօթ՝ յայտնի, քաջածանօթ։ |
| ՄՇՏԱԾԱՒԱԼ, ա. Միշտ ծաւալուող, ամեն տեղ ծաւալուած, համասփիւռ։ |
| ՄՇՏԱԾԻՆ, ա. 1. Միշտ ծնող։ 2. Միշտ ծնուող՝ բուսնող։ |
| ՄՇՏԱԿԱԹ, ի, տե՛ս ՍԵՐՄՆԱԿԱԹ։ |
| ՄՇՏԱԿԱՅ, ի, ից, ա. Որ Միշտ կայ՝ գոյութիւն ունի նոյն վիճակում, միշտ կայուն՝ հաստատուն, յարակայ, մշտնջենաւոր, անփոփոխ։ |
| ՄՇՏԱԿԱՅԻԼ, յեալ, չ. Մշտակայ լինել, միշտ գոյութիւն ունենալ, յարակայել։ |
| ՄՇՏԱԿԱՅԼԱԿ, ա. Միշտ կայլակող, մշտահոս, մշտաբուխ։ |
| ՄՇՏԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Մշտակայ լինելը, միշտ կայուն՝ հաստատուն լինելը, յարակայութիւն, անփոփոխութիւն, մշտնջենաւորութիւն։ |
| ՄՇՏԱԿԱՅՈՒՆ, տե՛ս ՄՇՏԱԿԱՅ։ |
| ՄՇՏԱԿԱՆ, տե՛ս ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐ։ |
| ՄՇՏԱԿԱՌՈՅՑ, ա. Ընդմիշտ կամ հաստատուն կառուցուած, անխախտ, անշարժ։ |
| ՄՇՏԱԿԱՏԱՐ, ա. Միշտ կատարուող՝ տօնուող։ |
| ՄՇՏԱԿԱՐԿԱՌ, ա. Միշտ կարկառած՝ յառած (ձեռք, աչք)։ Զաչս իւր մշտակարկառ յարքայ հարեալ համակեալ մեծաւ զգուշութեամբ (Յհ. կթ., էջ 184)։ |
| ՄՇՏԱԿԱՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄՇՏԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄՇՏԱԿԻՐ, ա. Որ միշտ կրւում է՝ կայ, յարակայ, մշտական։ |
| ՄՇՏԱԿՈԽ, ա. Միշտ ծամուող։ |
| ՄՇՏԱԿՈՅՍ, կուսի, գ. 1. (կրօն.) Միշտ կոյս (Մարիամ աստուածածնի մակդիրը)։ 2. նման. Եօթ (7) թիւը։ |
| ՄՇՏԱՀԱՅՑ, ա. Միշտ հայցող՝ խնդրող։ |
| ՄՇՏԱՀԱՐՈՒՍՏ, ա. Միշտ հարուստ, անսպառ հարստութիւն ունեցող։ |
| ՄՇՏԱՀԵՂ, ա. Մշտազեղ, մշտահոս, մշտաբուխ։ |
| ՄՇՏԱՀԻՒՍ, ա. Մշտնջենապէս հիւսուած, մշտնջենահիւս։ |
| ՄՇՏԱՀՈՍ, ա. Միշտ հոսող՝ բխող՝ ծաւալուող։ |
| ՄՇՏԱՀՈՍԱՆ, ա. Միշտ հոսող՝ բխող՝ ծաւալուող։ |
| ՄՇՏԱՀՈՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Միշտ՝ անընդհատ հոսելը։ |
| ՄՇՏԱՄԱՏՈՅՑ, ա. Միշտ մատուցուող՝ ընծայուող (աղօթքի մասին)։ |
| ՄՇՏԱՄԱՐՏ, ա. 1. Միշտ մարտնչող՝ կռուող։ 2. Որտեղ մշտապէս մարտ՝ կռիւ կայ։ |
| ՄՇՏԱՄՌՈՒՆՉ, ա. Մշտապէս մրմնջացող՝ հեծեծող, լուռ հեծեծանքով։ |
| ՄՇՏԱՅԱՂԹ, ա. Միշտ յաղթող։ |
| ՄՇՏԱՅԱՐ, մ. Շարունակաբար, մշտնջենապէս, մշտապէս։ |
| ՄՇՏԱՅԱՐՄԱՐ, ա. Միշտ յարմար, շատ լաւ յարմարեցրած։ |
| ՄՇՏԱՅԱՐ, մ. Շարունակաբար, մշտնջենապէս, մշտապէս։ |
| ՄՇՏԱՅԱՐՄԱՐ, ա. Միշտ յարմար, շատ լաւ յարմարեցրած։ |
| ՄՇՏԱՅՈՒՇ, ա. Միշտ յիշելի՝ յիշատակելի։ |
| ՄՇՏԱՅՕԺԱՐ, ա. Միշտ յօժար։ |
| ՄՇՏԱՆՈՐՈԳ, ա. Միշտ նորոգուող՝ նոր, անթառամ։ |
| ՄՇՏԱՆՈՒԷՐ, ա. Միշտ նուիրուած՝ նուիրուող, մշտամատոյց։ |
| ՄՇՏԱՇԱՐԺ, ի, ից, ա. 1. Միշտ շարժուող կամ շարժուն։ 2. (կրօն.) Ինքն իր մէջ կամ ինքն իրենով շարժուող (մակդիր աստծու)։ 3. Դիւրաշարժ, դիւրափոփոխ, փոփոխական։ |
| ՄՇՏԱՇԱՐԺԵԼՈՒԹԻՒՆ, ՄՇՏԱՇԱՐԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Մշտաշարժ լինելը, մշտական շարժում՝ շարժողութիւն։ |
| ՄՇՏԱՉԱՐՉԱՐ, ա. Որտեղ միշտ չարչարուել կամ չարչարանք կայ, միշտ չարչարուած։ |
| ՄՇՏԱՊԱՅԾԱՌ, ա. Միշտ պայծառ՝ փայլուն, մշտափայլ, լուսաւոր, անաղօտ։ |
| ՄՇՏԱՊԱՇՏԵԼԻ, ա. Միշտ պաշտելի՝ երկրպագելի, մշտական պաշտամունքի արժանի։ |
| ՄՇՏԱՊԱՇՏՕՆ, ա. Մշտական պաշտամունքի՝ կրօնական արարողութեան վերաբերող։ |
| ՄՇՏԱՊԻՇ, ա. Միշտ պշած՝ աչքերը մի բանի յառած։ |
| ՄՇՏԱՋԱՆ, ա. Միշտ ջանք թափող՝ ջանացող, անձանձիր, անխոնջ։ |
| ՄՇՏԱՍԱՌՈՅՑ, ա. Միշտ սառած։ |
| ՄՇՏԱՎԱՅԵԼԵԱԼ, ա. Որ միշտ վայելւում է, վայելքը շարունակ տեւող։ |
| ՄՇՏԱՎԱՌ, ա. Միշտ վառ, մշտաբորբոք։ |
| ՄՇՏԱՏԱՏԱՆ, ա. Միշտ տատանուող՝ երերուն։ |
| ՄՇՏԱՏԱՐԱԾ, ա. Ամեն տեղ տարածուած, համատարած։ |
| ՄՇՏԱՏԵՐԵՒ, ա. Միշտ տերեւներ ունեցող, մշտասաղարթ։ |
| ՄՇՏԱՏԻՒ, ա. Որտեղ միշտ ցերեկ է, որտեղ գիշեր չկայ, մշտալոյս։ |
| ՄՇՏԱՐՏՕՍՐ, ա. Որտեղ միշտ արտասուք կայ, ինչ որ լինում է անդադար արտասուքով։ |
| ՄՇՏԱՓԱՅԼ, ա. Միշտ փայլող՝ փայլուն, մշտապայծառ։ |
| ՄՇՏԱՓԱՅԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Մշտափայլ լինելը, միշտ փայլելը։ |
| ՄՇՏԱՓԱՓԱԳ, ՄՇՏԱՓԱՓԱՔ, ա. Որտեղ մշտական փափագ կայ, յարատենչ։ |
| ՄՇՏԱՓԹԻԹ, ա. Միշտ փթթած՝ ծաղկած։ |
| ՄՇՏԻԿ, (պհլ.), տկի, կաց, գ. 1. Բոյսերի տրցակ կամ կապոց՝ աւելի նման, որեւէ հեղուկ սրսկելու համար։ 2. Սպունգ։ |
| ՄՇՏՆՋԵԱՆ, տե՛ս ՄՇՏՆՋԵՆԱԿԱՆ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱԲԱՐ, տե՛ս ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԲԱՐ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱԲԱՐՈՅ, ա. Միշտ լաւ բարք ունեցող։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱԲՈՒՂԽ, ա. Մշտաբուխ, մշտահոս, անսպառ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱԳՈՎ, ա. Միշտ՝ յաւէտ գովելի։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱԶՈՒԱՐՃ, տե՛ս ՄՇՏԱԶՈՒԱՐՃ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱԼՈՅՍ, տե՛ս ՄՇՏԱԼՈՅՍ (1)։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱԿԱՅ, տե՛ս ՄՇՏԱԿԱՅ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Միշտ տեւող՝ եղող, վերջ չունեցող, մշտնջենաւոր, յաւիտենական, յաւէրժական, մշտական։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱԿԱՐԳ, ա. Մշտնջենական՝ մշտական կարգ եղող, իբրեւ հաստատուն կարգ ծառայող։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱԿԱՑ, ա. Մշտապէս գոյութիւն ունեցող, մշտակայ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱԿԻՑ, տե՛ս ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԿԻՑ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՀԻՒՍ, տե՛ս ՄՇՏԱՀԻՒՍ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՀՈՍ, ա. Մշտահոս, մշտնջենաբուխ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՀՈՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Միշտ եւ անսպառ հոսելը։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՃԻՌ, ա. Միշտ ճիռ՝ խաղողի ողկոյզ բերող։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՃԻՒՂ, ա. Միշտ դալար ճիւղեր ունեցող, մշտադալար։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՄՌՈՒՆՉ, տե՛ս ՄՇՏԱՄՌՈՒՆՉ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մշտապէս լինել՝ մնալ, յաւէրժանալ, յարատեւել։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՊԷՍ, տե՛ս ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԲԱՐ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՎԱՌ, տե՛ս ՄՇՏԱՎԱՌ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՏԵՍ, ա. Միշտ եւ շարունակ տեսանելի։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Մշտնջենական, յաւիտենական, յաւէրժական, մշտական, անվախճան, անփոփոխ։ 2. Դադար չունեցող, անդադար, անպակաս։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԲԱՐ, մ. Մշտնջենաւոր կերպով, յաւէրժաբար, մշտապէս։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԲՈՒՂԽ, տե՛ս ՄՇՏՆՋԵՆԱԲՈՒՂԽ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի մշտնջենաւոր։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԿ, ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, տե՛ս ՄՇՏՆՋԵՆԱԿԱՆ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԿԻՑ, ա. Հաւասարապէս մշտնջենաւոր, մշտնջենակից, յաւիտենակից։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԿՈՅՍ, կուսի, տե՛ս ՄՇՏԱԿՈՅՍ (2)։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԿՑԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ մշտնջենաւորակից, միասնաբար։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Մշտնջենաւորակից լինելը։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. 1. Մշտնջենաւոր դառնալ, մշտնջենանալ, յաւէրժանալ, յարատեւել. յաւէրժացնել, երկարաձգել։ 2. Միշտ լինել մի բանի մէջ, դեգերել։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱՊԷՍ, տե՛ս ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱԲԱՐ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԵԼ, տե՛ս ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱՆԱԼ-ի տակ։ |
| ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մշտնջենաւոր լինելը, յաւիտենականութիւն, անսկիզբ եւ անվերջ տեւողութիւն։ |
| ՄՇՏՕՐԵԱՅ, ա. մ. Ամեն օրուայ, ամենօրեայ, ամեն օր։ |
| ՄՈԳ, (պհլ.), ու, ուց, կամ ի, աց, գ. 1. Հեթանոսների մարգարէ, գուշակ, աստեղագէտ։ 2. Զրադաշտական կրօնի հոգեւոր պաշտօնեայ, քուրմ։ 3. Զրադաշտական կրօնի հետեւող, կրակապաշտ։ 4. Դիւթ, կախարդ։ |
| ՄՈԳԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մոգերին եւ մոգութեան յատուկ՝ վերաբերող. կախարդական, դիւթական։ |
| ՄՈԳԱԿՐՕՆ, ՄՈԳԱԿՐՕՆԻԿ, ա. 1. Կրօնով մոգ։ 2. Մոգական։ |
| ՄՈԳԵԱՆ, գ. յոգն. Մոգերի բազմութիւն՝ խումբ, մոգեր։ |
| ՄՈԳԵԼ, եցի, չ. եւ ն. 1. Մոգութիւն՝ կախարդութիւն անել։ 2. Կախարդել, դիւթել, թովել։ |
| ՄՈԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մոգական արուեստ, գուշակութիւն, հմայութիւն։ 2. Մոգերի կրօնը, կրակապաշտութիւն։ 3. Կախարդութիւն, դիւթութիւն։ |
| ՄՈԳՊԵՏ, ի, աց, գ. Մոգերի պետ, աւագ մոգ, զրադաշտական կրօնի բարձրաստիճան կրօնաւոր։ |
| ՄՈԴ, (յուն.), ոյ, ոց, գ. Սորուն նիւթերի չափ, որ հաւասար է երեք գրիւի կամ քսաներկու քսեստի։ |
| ՄՈԶԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մեծանալ, զօրանալ։ |
| ՄՈԹ, տե՛ս ՄՈԴ։ |
| ՄՈԹԽՈԹԵԼ, եցի, ն. Շատ անգամ՝ պարբերաբար խթել, խթխթել։ |
| ՄՈԼԱԲՈՅՍ, ա. Մոլախոտի նման բուսած, իբրեւ մոլախոտ։ |
| ՄՈԼԱԹԶԵՆԻ, նւոյ, նեաց, գ. (բսբ.) Թթազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. ժանտաթզենի, կատաղենի (Ficus sycomorus)։ |
| ՄՈԼԱԹՈՒԶ, թզոյ, գ. 1. տե՛ս ՄՈԼԱԹԶԵՆԻ։ 2. Մոլաթզենու պտուղը։ |
| ՄՈԼԱԽԻՆԴ, ՄՈԼԵԽԻՆԴ, խնդի, իւ, գ. 1. (բսբ.) Հովանոցաւորների ընտանիքին պատկանող թունաւոր բոյս. խնդամոլի, խնդակոթ (Cicuta)։ 2. Այդ բոյսից ստացուող թոյնը։ |
| ՄՈԼԱԽՈՏԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Մոլախոտով լցուել, վայրի խոտերով չափից դուրս շատանալ։ |
| ՄՈԼԱԿԱՆ, տե՛ս ՄՈԼԵԿԱՆ։ |
| ՄՈԼԱՁԻԹԵՆԻ, գ. Վայրի ձիթենի։ |
| ՄՈԼԱՊԱՏԻՐ, տե՛ս ՄՈԼՈՐԱՊԱՏԻՐ։ |
| ՄՈԼԱՐ, ա. 1. Մոլորեցնող, խաբող, պատրող։ 2. Մոլորուած, խաբուած։ 3. Ցնորուած։ 4. Մոլորութիւն պարունակող, սխալ, թիւր։ |
| ՄՈԼԱՐԱԿԱՆ, ա. Ճանապարհից մոլորուած, թափառական։ |
| ՄՈԼԱՐԱՆՈՒՆ, տե՛ս ՍՈՒՏԱՆՈՒՆ։ |
| ՄՈԼԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Մոլորուելը, մոլորութիւն։ |
| ՄՈԼԵԲԱՐ, տե՛ս ՄՈԼԵԳՆԱԲԱՐ։ |
| ՄՈԼԵԳԻՆ, գնի, նաց կամ նեաց, ա. 1. Շատ մոլի, կատաղի, խելքը կորցրած, ցնորուած։ 2. մ. Մոլեգնաբար։ |
| ՄՈԼԵԳՆԱԲԱՐ, մ. Մոլեգին կերպով, մոլեգնօրէն։ |
| ՄՈԼԵԳՆԱԿԱՆ, տե՛ս ՄՈԼԵԳԻՆ։ |
| ՄՈԼԵԳՆԱԿԻՑ, ա. Ուրիշի մոլեգնութեան մասնակից՝ կցորդ։ |
| ՄՈԼԵԳՆԱՃԱՌ, ա. Մոլար՝ խենթումենթ բաներ ճառող՝ խօսող, ցնորաբան։ |
| ՄՈԼԵԳՆԱՊԱՏԻՐ, ա. Մոլորեցնող եւ պատրող, խաբէական։ |
| ՄՈԼԵԳՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Կատաղել, մոլուցքով լցուել։ 2. Խելքը կորցնել, ցնորուել։ |
| ՄՈԼԵԳՆՈՏ, ի, աց, ա. Մոլեգին, մոլեգնող, մոլուցքով լցուած, կատաղի։ |
| ՄՈԼԵԳՆՈՏԱԲԱՐ, տե՛ս ՄՈԼԵԳՆԱԲԱՐ։ |
| ՄՈԼԵԳՆՈՏԵԼ1, եցի, ն. Մոլի դարձնել, խելքից հանել, մոլորեցնել։ |
| ՄՈԼԵԳՆՈՏԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Կատաղել, մոլուցքով լցուել։ |
| ՄՈԼԵԳՆՈՒԹԻՒՆ, գ Մոլեգնելը, կատաղութիւն, մոլեգին վիճակ, ցնորուածութիւն։ |
| ՄՈԼԵԳՆՈՒՑՔ, գ. Մոլեգնութիւն, մոլուցք։ |
| ՄՈԼԵԼ1, եցի, ն. Մոլի դարձնել, խենթացնել, խելքից հանել, մոլորեցնել։ |
| ՄՈԼԵԼ2,, (իմ), եցայ, չ. Կատաղել, մոլուցքով լցուել։ 2. Ցնորուել, խենթանալ, խելքը թռցնել։ 3. Դուրս տալ, յիմարաբանել։ 4. Դիւահարուել, ընկնաւորուել։ 5. փխբ. Սաստիկ ցանկութեամբ մի բանի հետամուտ լինել։ 6. Տռփալ, ցանկութեամբ վառուել։ |
| ՄՈԼԵԽԻՆԴ, կամ ՄՈԼԷԽԻՆԴ, տե՛ս ՄՈԼԱԽԻՆԴ։ |
| ՄՈԼԵԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մոլի, մոլեգին, մոլեգնող, կատաղի, վայրենի։ 2. Մոլեռանդ։ 3. Խելագար, խելացնոր, ցնորուած։ 4. Խելագարական, ցնորական։ 5. Դիւահար, այսահար։ 6. Տռփական, ցանկական։ 7. գ. Բանսարկու սատանայ, դեւ։ |
| ՄՈԼԵԿԱՆԱԲԱՐ, տե՛ս ՄՈԼԵԳՆԱԲԱՐ։ |
| ՄՈԼԵԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մոլեգնելը, մոլեգնութիւն։ 2. Տռփանք, տարփանք, բուռն ցանկութիւն։ |
| ՄՈԼԵՆԱԽԱՆՁ, ա. Նախանձով մոլեգնած, մոլեգին նախանձ ունեցող, չափազանց նախանձոտ։ |
| ՄՈԼԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՄՈԼԵԼ1։ |
| ՄՈԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Մոլեգնած, կատաղի, խելացնոր։ 2. Դիւահար, այսահար։ 3. փխբ. Վատաբարոյ, ցոփ։ 4. Ծայրայեղութեան հասած, բուռն, սաստիկ։ |
| ՄՈԼԻՉ, (անստոյգ բառ), ա. Մոլի, մոլեգնած, դիւահար։ |
| ՄՈԼՈՇ, (յուն.), ի, գ. (բսբ.) Փիփերթազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս, փիփերթ (Malva)։ |
| ՄՈԼՈՐ, ի, ից, ա. Մոլորութիւն պարունակող, մոլար, սխալ, թիւր, ծուռ։ |
| ՄՈԼՈՐԱԿ, ի, աց, գ. Արեգակի շուրջը պտտուող եւ նրանից լոյս ստացող երկնային մարմին։ |
| ՄՈԼՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մոլար, սխալ, թիւր։ 2. Մոլորեցնող, հրապուրող, պատրող։ 3. Թափառաշրջիկ, թափառական, թափառող. երերուն, տարտամ։ 4. Ճանապարհից շեղուած։ 5. Անմիտ, խենթ։ 6. գ. Մոլորեցնող դեւ, նեռ։ 7. տե՛ս ՄՈԼՈՐԱԿ։ |
| ՄՈԼՈՐԱՀՈՂՄ, ա. Անկանոն փչող քամու նման։ |
| ՄՈԼՈՐԱՆՔ, նաց, գ. Մոլորուած թափառելը։ |
| ՄՈԼՈՐԱՇԱՒԻՂ, ա. Սխալ շաւղով գնացող, ուղիղ շաւղից շեղուած։ |
| ՄՈԼՈՐԱՊԱՏԻՐ, ա. Մոլոր եւ պատիր, մոլորեցնող ու պատրող, խաբէական։ |
| ՄՈԼՈՐԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. 1. Մոլորուած։ 2. գ. (անսովոր ոճով՝ յունարէնի նմանողութեամբ) Մոլորակ։ |
| ՄՈԼՈՐԵԼ1, եցի, տե՛ս ՄՈԼՈՐԵԼ2 (իմ)։ |
| ՄՈԼՈՐԵԼ2,, (իմ), եցայ, չ. 1. Չիմանալով՝ ուղիղ ճանապարհից դուրս գալ, շեղուել, խոտորուել, յետ կանգնել, հեռանալ, սխալուել, խաբուել։ 2. Ճանապարհը կորցրած լինելով՝ թափառել, դէսուդէն ման գալ, դեգերել։ 3. Կատաղել, մոլեգնել։ |
| ՄՈԼՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մոլորուել տալ, ուղիղ ճանապարհից դուրս հանել, շեղել, պատրել, խաբել։ |
| ՄՈԼՈՐԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. 1. Որ մոլորեցնում է, մոլորեցնող։ 2. գ. Մոլորակ։ |
| ՄՈԼՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մոլորուելը, ուղիղ ճանապարհից դուրս գալը՝ շեղուելը։ 2. Սխալ ուղղութիւն՝ հայեացք, խաբէութիւն, պատրանք։ 3. Ցնորուածութիւն, խելագարութիւն, յիմարութիւն։ |
| ՄՈԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մոլի լինելը, մոլեգնութիւն, կատաղութիւն։ 2. Խելագարութիւն, խենթութիւն, յիմարութիւն։ 3. Որեւէ բանի ծայրայեղ՝ անչափ ձգտում, մոլուցք։ |
| ՄՈԼՈՒՑՔ, գ. Մոլեգնութիւն։ |
| ՄՈԽԻՐ, խրոյ, ոց, գ. Այրուած որեւէ բանի փոշենման մնացորդը։ |
| ՄՈԽՐԱԳՈՅՆ, ա. Մոխրի գոյն ունեցող, թուխ։ |
| ՄՈԽՐԱԼԻՑ, ա. Մոխրով լի՝ լեցուն։ |
| ՄՈԽՐԱԿՈՅՏ, կուտի, ից, գ. Մոխրի կոյտ։ |
| ՄՈԽՐԱՀԵՂՁՈՅՑ, ա. Մոխրի մէջ խեղդող։ (Բ Մակ. ԺԳ, 8)։ |
| ՄՈԽՐԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Կրակատուն, ատրուշան։ |
| ՄՈԽՐԱՉԱՓ, ա. Մոխրի չափը սահմանող։ |
| ՄՈԽՐԱՊԱՇՏ, ի, աց կամ ից, ա. 1. Կրակապաշտ։ 2. Կրակապաշտական։ |
| ՄՈԽՐԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մոխրապաշտ՝ կրակապաշտ լինելը, կրակապաշտութիւն։ |
| ՄՈԽՐԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Մոխրապաշտ, կրակապաշտ։ |
| ՄՈԽՐԱՏԱՐԱԾ, ա. 1. Մոխրի վրայ տարածուած՝ պառկած։ 2. Որի վրայ մոխիր է տարածուած՝ փռուած։ |
| ՄՈԽՐԱՏՈՒՆ, տան, տանց, տե՛ս ՄՈԽՐԱՆՈՑ։ |
| ՄՈԽՐԱՑԱՆ, ի, աց, ա. Վրան մոխիր ցանած։ |
| ՄՈԽՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մոխիր դարձնել։ |
| ՄՈԽՐԵԼ, եցի, ն. 1. Մոխիր դարձնել։ 2. կ. չ. Մոխիր դառնալ։ |
| ՄՈԽՐՈՏ ԱՌՆԵԼ, Մոխրոտել, մոխրով կեղտոտել։ |
| ՄՈԽՐՈՑ, ի, աց, տե՛ս ՄՈԽՐԱՆՈՑ։ |
| ՄՈՂ, ա. Ծուռ, ծուռումուռ։ (Վեցօր. Թ. 195, ՀԱԲ)։ |
| ՄՈՂԷԶ, ՄՈՂԻԶ, ՄՈՂՈԶ, գ. (կենդբ.) Սողունների դասին պատկանող երկար երկճիւղ լեզուով եւ եղջերային թեփուկներով պատուած մարմնով կենդանի, մողէս, խլէզ (Lacerta)։ |
| ՄՈՂՈԶՄԱՅ, (սխալ գրչութիւն), տե՛ս ՄԱՂԶՄԱՅ։ (Կղնկտ., Ա, 22)։ |
| ՄՈՄ, (պհլ.), ոյ, ոց, գ. Դեղնաւուն կակուղ նիւթ, որ արտադրում են աշխատաւոր մեղուները մեղրահացի բջիջներ պատրաստելու համար. մեղրամոմ։ |
| ՄՈՄԱԿԵՐՏ, ա. Մոմից կերտած՝ շինած։ |
| ՄՈՄԱՁԵՒ, ի, ից, ա. Մոմի ձեւ՝ նմանութիւն ունեցող, մոմի նման։ |
| ՄՈՄԱՏԵՍԱԿ, ա. Մոմի տեսք՝ նմանութիւն ունեցող։ |
| ՄՈՄԵԱՅ, ա. Մոմից սարքած՝ պատրաստած, մոմէ։ |
| ՄՈՄԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. 1. Մոմից սարքած՝ պատրաստած, մոմէ։ 2. գ. Մոմի ճրագ, մոմ։ |
| ՄՈՄԵՂԻՆԱԿԱԼ, գ. Մոմակալ, աշտանակ։ |
| ՄՈՄՆԵԼ, եցի, ն. Մոմով պատել՝ ծեփել, մոմ քսել, մոմել։ |
| ՄՈՄՈՍ, ի, աց, տե՛ս ՄԻՄՈՍ։ |
| ՄՈՅԳ, տե՛ս ՄՈՅԿ։ |
| ՄՈՅԹ, մութի, ից, գ. 1. Նեցուկ, յենարան, դիմհար, յենասիւն։ 2. (ճրտրպ.) Բարձակ։ |
| ՄՈՅԿ, (պհլ.), գ. Կօշիկ, ոտնաման, հողաթափ։ |
| ՄՈՅՆ, ՄՈՅՆՔ, գ. Բարեձեւութիւն, վայելչութիւն։ |
| ՄՈՅՐ1, (պհլ.), մուրոյ կամ մոյրոյ, գ. 1. Մուրալը, մուրացկանութիւն։ 2. Մուրացկանին տրուած ողորմութիւն։ |
| ՄՈՅՐ2, սեռ. հոլ. ՄՈՒ-ի (տե՛ս)։ |
| ՄՈՆԱԴ, (յուն.), գ. Կշռի մէծ միաւոր՝ տաղանդ, քանքար։ (տե՛ս նաեւ ՄՆԱՍ)։ |
| ՄՈՆԱԶՆ, զնի, ից, ՄՈՆՈԶՈՆ, ի, աց, (յուն.), գ. Մենակեաց, կրօնաւոր, աբեղայ։ |
| ՄՈՆՈԶՈՆԱԿԱՆ, ա. Մոնոզոնին յատուկ՝ վերաբերող, աբեղայական։ |
| ՄՈՆՈԶՈՆՈՒԹԻՒՆ, կամ ՄՈՆԱԶՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մոնոզոն լինելը, միայնակեցութիւն, կրօնաւորութիւն։ |
| ՄՈՇԱ ՎԱՅՐԻ, ՄՈՇԱՎԱՅՐԻ, գ. (բսբ.) Կարմրանազգիների ընտանիքին պատկանող թուփ. կարմրան (Tamarix)։ |
| ՄՈՌԱՆԱԼ, ացայ, ցի՛ր կամ ռա՛, ն. եւ հբ. 1. Մտահան անել, մոռացութեան տալ, այլեւս չյիշել։ 2. Անուշադրութեան մատնել, աչքաթող անել, անտեսել։ 3. կ. Մոռացուել, մոռացութեան տրուել, մտահան լինել։ |
| ՄՈՌԱՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ՄՈՌԱՆԱԼ (3)։ |
| ՄՈՌԱՑ, տե՛ս ՄՈՌԱՑՈՒՄՆ։ |
| ՄՈՌԱՑԱԲԱՐ, մ. Մոռանալով, մոռացուած լինելով։ |
| ՄՈՌԱՑԱԿԱՆ, ա. Մոռացող, մոռացկոտ։ |
| ՄՈՌԱՑԿՈՏ, ա. Շուտ՝ յաճախ մոռացող, թոյլ յիշողութեան տէր, չյիշող, անհոգ։ |
| ՄՈՌԱՑԿՈՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մոռացկոտ լինելը, շուտ կամ յաճախ մոռանալը։ |
| ՄՈՌԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մոռանալը, մոռացուելը։ 2. Մոռացկոտութիւն։ |
| ՄՈՌԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Մոռանալը, մոռացուելը, մոռացութիւն։ |
| ՄՈՌԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մոռանալ տալ։ |
| ՄՈՌԱՑՕՆՔ, գ. Մոռացում, մոռացութիւն։ Գործածւում է միայն բայերի հետ՝ մոռանալ, մոռացուել նշ.։ |
| ՄՈՎԿՔ, գ. Լայն վարտիք։ (Ոսկ. պօղ. Ա. 463, ՀԱԲ)։ |
| ՄՈՎՊԵՏ, (պհլ.), տե՛ս ՄՈԳՊԵՏ։ |
| ՄՈՎՍԷՍԱԿԱՆ, ՄՈՎՍԷՍԵԱՆ, տե՛ս ՄՈՎՍԻՍԱԿԱՆ։ |
| ՄՈՎՍԻՍԱԲԱՐ, մ. Մովսէս մարգարէի պէս։ |
| ՄՈՎՍԻՍԱԲԵՐ, ա. Մովսէս մարգարէի բերած՝ յօրինած։ |
| ՄՈՎՍԻՍԱԳԻՐ, ա. Մովսէս մարգարէի գրած։ |
| ՄՈՎՍԻՍԱԴԻՐ, ա. Մովսէս մարգարէի դրած՝ սահմանած։ |
| ՄՈՎՍԻՍԱԿԱՆ, ա. Մովսէս մարգարէին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՄՈՐ1, ի, տե՛ս ՄՈՐԵՆԻ։ |
| ՄՈՐ2, գ. (անստոյգ բառ եւ նշ.) Ընտիր զգեստի տեսակ։ (Կղնկտ., Բ, 18)։ |
| ՄՈՐԵԽ, ի, տե՛ս ՄԱՐԱԽ (1)։ |
| ՄՈՐԵՆԻ, նւոյ, գ. (բսբ.) Վարդազգիների ընտանիքին պատկանող թուփ. մոշենի, մոշի (Rubus caesius)։ |
| ՄՈՐԷ, (յուն.), գ. Ձկան ընդերքով եւ աղաջրով պատրաստուած համեմունք։ |
| ՄՈՐԹ, ոյ, ոց, գ. Մարդու եւ կենդանիների մարմնի արտաքին ծածկոյթը, մաշկ, կաշի. մորթի։ |
| ՄՈՐԹԱԳՈՐԾ, ա. գ. 1. Խաղախորդ, կաշեգործ։ 2. Մուշտակագործ, ճոն։ |
| ՄՈՐԹԱԶԳԵՍՏ, ա. Մորթու զգեստ հագած։ |
| ՄՈՐԹԱԶԵՐԾ, ա. Մորթը վրայից հանած, կաշին քերթած։ |
| ՄՈՐԹԱՂ, ի, գ. Աղաղած կաշի, որ գործ է ածւում իբրեւ պնակ։ |
| ՄՈՐԹԱՆՔ, նաց, գ. Մորթուելը, մորթազերծ լինելը։ |
| ՄՈՐԹԵԱՆ, գ. յոգն. Մորթիներ։ |
| ՄՈՐԹԵԳՈՐԾ, տե՛ս ՄՈՐԹԱԳՈՐԾ։ |
| ՄՈՐԹԵԼ, եցի, ն. 1. Մորթը հանել, մորթազերծ անել, մաշկել, քերթել։ 2. Խողխողել, վիզը կտրելով սպանել։ |
| ՄՈՐԹԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. Մորթուց պատրաստած՝ կարած, մորթէ, կաշուէ։ |
| ՄՈՐԹԻ, թւոյ, թեաց, տե՛ս ՄՈՐԹ։ |
| ՄՈՐԹԻԿ, գ. Փոքր եւ անշուք մորթ։ |
| ՄՈՐԻ, րւոյ, րեաց, գ. Գազանի բոյն, որջ, կաղաղ (անտառում)։ |
| ՄՈՐՃ, ոյ, գ. Ծառի դալար ճիւղ։ |
| ՄՈՐՄՈՔԱՆՔ, նաց, գ. Մորմոքելը, մորմոքում, կսկիծ։ |
| ՄՈՐՄՈՔԵԼ1, եցի, տե՛ս ՄՈՐՄՈՔԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՄՈՐՄՈՔԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Կսկիծ՝ մրմուռ զգալ, կսկծալ, մրմռալ, տանջուել, վշտանալ, մորմոքուել։ |
| ՄՈՐՄՈՔԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մորմոքել տալ, կսկիծ՝ մրմուռ պատճառել, կսկծացնել, մրմռացնել։ |
| ՄՈՐՈՍ, (յուն.), ի, աց, ա. 1. Յիմար, անմիտ, խենթ։ 2. Մորոսական, յիմարական։ |
| ՄՈՐՈՍԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Յիմարաբանութիւն, յիմարաբանելը։ |
| ՄՈՐՈՍԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի յիմար՝ անմիտ. անմտաբար։ |
| ՄՈՐՈՍԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄՈՐՈՍԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄՈՐՈՍԱԿԱՆ, ա. Յիմարական։ |
| ՄՈՐՈՍԱՄԻՏ, ա. Յիմարի միտք ունեցող, յիմարամիտ, անմիտ, անխելք։ |
| ՄՈՐՈՍԱՆԱԼ, ացայ, չ. Յիմարանալ, անմտանալ, խենթանալ, խենթութիւն անել։ |
| ՄՈՐՈՍԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄՈՐՈՍԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄՈՐՈՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Մորոս լինելը, յիմարութիւն, անմտութիւն, խենթութիւն։ |
| ՄՈՑԵԼ, եցի, ն. Յետ սովորեցնել, հեռացնել (կաթից կտրելու մասին)։ |
| ՄՈՒ, սեռ. մոյր, տր. մում, թ. Մէկ (յունաբան հեղինակների գործածած ձեւ՝ իբրեւ իգական սեռի, իսկ Մի՝ չեզոք է, Եզ՝ արական)։ |
| ՄՈՒԲԻՒՏԱՆ ՄՈՒԲԻՒՏ, տե՛ս ՄՈՎՊԵՏԱՆ ՄՈՎՊԵՏ։ (Կղնկտ., էջ 119)։ |
| ՄՈՒԹ, մթոյ, ով, ոց կամ ից, ի մթի, գ. 1. Խաւար, մթութիւն։ 2. Խաւար՝ անլոյս տեղ։ 3. փխբ. Անպարզութիւն, անորոշութիւն, անհասկանալիութիւն։ 4. ա. Մթին, մթամած, չլուսաւորուած։ 5. Մթագոյն, շատ մուգ։ |
| ՄՈՒԹՆ, տե՛ս ՄՈՒԹ։ |
| ՄՈՒԽ1, մխոյ, գ. Ծուխ։ |
| ՄՈՒԽ2, գ. 1. Երկաթը ջրի մէջ մխելը՝ կարծրացնելու համար։ 2. ա. Կրակի մէջ մխելով շիկացած, ատրաշէկ, հրաշէկ։ 3. Մխող, կարծրացնող։ |
| ՄՈՒԾԱՆԵԼ, մուծի, մո՛յծ, ն. Ներս տանել, ներս մտցնել, մտցնել։ |
| ՄՈՒԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Մտցնելը։ |
| ՄՈՒԿՆ1, մկան, մկունք, մկանց, գ. (կենդբ.) Կրծողների կարգին պատկանող փոքր կենդանի. մուկ (Mus musculus)։ |
| ՄՈՒԿՆ2, սովորաբար յոգն. ձեւով՝ ՄԿՈՒՆՔ, մկանց, մկամբք, գ. (կզմխս.) Մկան, մկանունք (Musculus)։ |
| ՄՈՒՂ1, ա. Աշխատանքի վարժուած՝ ընտելացած՝ յարմարուած, սովոր (կենդանիների մասին)։ |
| ՄՈՒՂ2, (ասոր.), մղի, աց, գ. Մատակ էշ։ |
| ՄՈՒՂԷԶ, տե՛ս ՄՈՂԷԶ։ |
| ՄՈՒՃԱԿ, (պհլ.), գ. Կանացի կօշիկ։ |
| ՄՈՒՆ, մնոյ կամ մունի, գ. 1. Մոծակի նման, բայց աւելի մանր եւ սաստիկ խայթող միջատ. մոծակիկ (Simulium)։ 2. Տիզ. ոջիլ։ 3. Մաշկի եռուքոր, մարմաջ։ |
| ՄՈՒՆՉ, գ. Մնչիւն, մեղմիկ խօսք՝ ձայն։ (Մագ. գամագտ. 4, ՀԱԲ)։ |
| ՄՈՒՆՋ, ա. Համր, լուռ, անխօս։ |
| ՄՈՒՇԿ, (պհլ.), գ. (կենդբ.) Գիշատիչների կարգի վիւերայինների ընտանիքին պատկանող կենդանի. բէշկմշկոյ (Viverra zibetha)։ |
| ՄՈՒՌՈՒՆԷՍ, տե՛ս ՄԻՒՌԻՆԷՍ։ |
| ՄՈՒՌՏ, գ. Աղմուկ, շփոթ, իրարանցում, խառնակութիւն։ |
| ՄՈՒՏ, մտի, ՄՈՒՏՔ, մտից, մտիւք, գ. 1. Մտնելը, ներս մտնելը։ 2. Գալուստ, գալը, ժամանելը։ 3. Մտնելու կամ անցնելու տեղը, մտնելու ճանապարհ, անցք, դուռ։ 4. Շեմք, նախադուռ, նախագաւիթ։ 5. Արեւի մայր մտնելը, մայրամուտ։ 6. Արեւի մայր մտնելու տեղը, արեւմուտք։ 7. Սկիզբ, մի բան սկսուելու ժամանակը։ 8. Սեռական յարաբերութիւն։ 9. Եկամուտ, հասոյթ։ |
| ՄՈՒՐ, մրոյ, գ. 1. Ձանձախարիթ, թանձր՝ թանձրացած ծուխ, ծխի կամ կրակի մրուր։ 2. Թանաք, մելան (իբրեւ սեւ ներկ)։ |
| ՄՈՒՐԱԳԻՏ, ա. Մուրալով գտնող՝ գտնուած։ |
| ՄՈՒՐԱԼ, ացի, ա՛, տե՛ս ՄՈՒՐԱՆԱԼ։ |
| ՄՈՒՐԱԿ, մ. Իբրեւ մուրացկան։ |
| ՄՈՒՐԱԿԱՆ, ա. 1. Մուրացող, մուրացկան։ 2. գ. Մուրալը, մուրացկանութիւն։ |
| ՄՈՒՐԱՆԱԼ, ացայ, ցի՛ր, ն. 1. Ողորմութիւն խնդրել։ 2. նման. Կարիքից դրդուած՝ խնդրելով ձեռք բերել։ |
| ՄՈՒՐԱՑԱԾ, ի, իւ, ՄՈՒՐԱՑԱԾԻ, ծւոյ, ՄՈՒՐԱՑԱԾՈՅ, ի, ից, ա. 1. Մուրալով առնուած՝ ձեռք բերուած, ոչ սեփական, փոխառուած։ 2. Կցկտուր, կարկատուն։ |
| ՄՈՒՐԱՑԻԿ, ցկի, կաց, գ. ա. 1. Մուրացող, մուրացկան։ 2. Մուրալով ստացած՝ ստացուած, փոխ առնուած, փոխառուած։ 3. մ. Մուրացկանի պէս, մուրալով։ |
| ՄՈՒՐԱՑԿԱՆ, ի, աց, ՄՈՒՐԻԿ, րկի, կաց, տե՛ս ՄՈՒՐԱՑԻԿ (1)։ |
| ՄՈՒՐԿ, մրկի, կաց, գ. Արեւից կամ կրակից խանձուած ցորենի հասուն հատիկ։ |
| ՄՈՒՐԿԱՆ, ա. մ. Մուրացիկ, մուրացկանի նման։ |
| ՄՈՒՐՀԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Ընդհանրապէս՝ ստորագրուած կամ կնքուած վաւերական թուղթ՝ գրութիւն. դաշնագիր, պայմանագիր, խոստումնագիր, արքունի հրովարտակ եւն։ 2. Պարտքը վաւերացնող՝ հաստատող փաստաթուղթ, պարտագիր։ |
| ՄՈՒՐՀԱԿԱԳԻՐ, ա. Մուրհակը (1) գրող։ |
| ՄՈՒՐՃ, մրճոյ, ոց կամ մրճի, աց, գ. Տարբեր ձեւի ու մեծութեան երկաթէ գործիք՝ փայտէ կամ մետաղեայ կոթով։ |
| ՄՈՒՐՈՂ, ի, աց, ա. Մուրացող, մուրացկան։ |
| ՄՈՒՐՈՂԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Գրաւոր խօսքն օտարից մուրալով փոխառնելը, օտար լեզուով Ս. Գիրքը կարդալը՝ եկեղեցական պաշտամունք կատարելը։ |
| ՄՈՒՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Մուրալը, մուրացկանութիւն։ |
| ՄՈՒՐՈՒՔ, տե՛ս ՄՕՐՈՒՔ։ |
| ՄՈՒՐՏ, (պհլ.), մրտոյ, ոց, գ. (բսբ.) Մրտենազգիների ընտանիքին պատկանող մշտադալար թուփ. մրտենի, մրտի (Myrtus)։ |
| ՄՈՒՐՏԱՍՏԱՆ, ի, գ. Մրտենիների անտառ՝ պարտէզ։ Ընդդէմ մուրտաստանին աղբերացն բազմոցացն արքունի (Բուզ., Դ, 15)։ |
| ՄՈՒՐՑԱՑԻ, մ. Բռունցքով։ |
| ՄՌԱՅԼ, գ. 1. Մէգ, մշուշ, մառախուղ, շամանդաղ։ 2. Խաւար, մթութիւն, ամպամածութիւն։ 3. ա. Աղօտ, մթին, միգապատ, միգամած։ |
| ՄՌԱՅԼԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մռայլ դարձնել, աղօտացնել։ |
| ՄՌԶԳԱՅԼԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ագահաբար ուտել եւ խմել, որովայնը խճողել՝ լցնել, ուտել-խմելով տրաքուել։ |
| ՄՌՄՌԱԼ, ացի, ՄՌՄՌԵԼ, եցի, չ. Մռնչալ, կատաղի ձայներ հանել։ |
| ՄՌՄՌՈՒՄՆ, ռման, գ. Մռմռալը, մռմռոց, մռնչիւն։ |
| ՄՌՆՉԱԼ, ացի, տե՛ս ՄՌՆՉԵԼ։ |
| ՄՌՆՉԱԿԱՆ, տե՛ս ՄՌՆՉՈՂԱԿԱՆ։ |
| ՄՌՆՉԵԼ, եցի, չ. 1. Մռնչիւն հանել։ 2. Ուժգին ձայնով գոչել, աղաղակել, գոռալ։ 3. Բարձր ձայն արձակել, շառաչել։ |
| ՄՌՆՉԻՒՆ, գ. 1. Մռնչալը։ 2. Մռնչալու ձայնը։ |
| ՄՌՆՉՈՂԱԿԱՆ, ա. Դղրդալի, դղրդացնող։ |
| ՄՌՆՉՈՒՄՆ, չման, գ. Դղրդիւն, դղրդոց։ |
| ՄՍԱԴԷԶ, գ. Մսերի դէզ, միմեանց վրայ դիզուած մարմինների կոյտ։ |
| ՄՍԱԶԱՆԳՈՒԱԾ, ա. Մսից զանգուած, մարմնեղէն, մարմնաւոր, հողեղէն։ |
| ՄՍԱԽՈՅԶ, ա. Միսը փնտրող՝ գտնող, մսի հետամուտ (Հերմէսի մակդիրը)։ |
| ՄՍԱԿԵՐ, ի, աց, ա. Միսը ուտող՝ ճաշակող։ |
| ՄՍԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մսակեր լինելը, միս ուտելը։ |
| ՄՍԱԿՏՈՐ, ա. Միսը կտրտած՝ կտոր-կտոր եղած։ |
| ՄՍԱՀԱՆ, ի, աց, գ. Միսը կաթսայից հանելու յարմարանք, մեծ պատառաքառ, մսակալ։ |
| ՄՍԱՀԱՏ, ա. Մսից կտրուած, միս ուտելուց հրաժարուած։ |
| ՄՍԱՀԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ՄՍԱՀԱՏ ԼԻՆԵԼ։ |
| ՄՍԱՄՐՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Միս ուտելու մէջ մրցելը սեղանակցի հետ, ագահաբար միս ուտելը, որկրամոլութիւն։ |
| ՄՍԱՆ, յոգն. ՄՍԱՆՈՒՆՔ, նանց, նամբք, գ. Կենդանու մարմնի մսոտ մասը՝ յատկապէս մէջքից ներքեւ դէպի պոչը, ազդրամիս, սուկի։ |
| ՄՍԱՊԱՏ, ա. Մսով պատած, մարմնեղէն, մարմնացած։ |
| ՄՍԱՎԱՃԱՌ, գ. 1. Մսագործ, մսավաճառ։ 2. Մսավաճառանոց։ |
| ՄՍԱՎԱՃԱՌԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Մսագործի՝ մսավաճառի խանութ, միս վաճառելու տեղ։ |
| ՄՍԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ցրտից նեղուել, ցուրտ զգալ, մրսել։ |
| ՄՍԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. Որի նիւթը միս է, մարմնեղէն, մարմնաւոր։ |
| ՄՍԵՂԻ, ղւոյ, ղեաց, ա. 1. Մարմնաւոր, մարմնեղէն, հողեղէն, մահկանացու կենդանի։ 2. գ. Մարմնաւոր արարած. մարդ, կենդանի, անասուն։ |
| ՄՍԼԻՄԱՆԱԿ, (արաբ.), ա. գ. Կրօնով մահմեդական, մուսուլման։ Յայնժամ իսկ եւ իսկ արագապէս թլփատեալք եղեն մսլիմանակ (Արծ., 248)։ |
| ՄՍՈՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Բարականալ, նրբանալ։ |
| ՄՍՈՒՐ, մսրոյ, ոց, գ. 1. Ախոռներում երկար տաշտաձեւ տախտակամած, որի մէջ լցնում են անասունների կերը։ 2. լայնաբար՝ Ախոռ, գոմ։ |
| ՄՍՈՒՐԱՄՈՒՏ, ա. Մսուր մտնող, ընտելանալով մսուրից ուտող (փղերի մասին, Կալիսթ., 165, ՀԱԲ)։ |
| ՄՏԱԲԱԽ, ա. գ. 1. Խելացնոր, խելագար։ 2. Մտաբախութիւն, խելագարութիւն, խելացնորութիւն։ |
| ՄՏԱԲԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ուշիմութիւն, զգօնութիւն, աչալրջութիւն։ |
| ՄՏԱԲԵՐԵԼ, եցի, չ. ն. 1. Միտքը մի բանի դարձնել, մտքով տարուել դէպի մի բան, խորհել։ 2. Մի բանի մտադրութիւն ունենալ, մտադիր լինել, տրամադրուել, յօժարել, ցանկանալ, կամենալ։ 3. Մի բանի ձգտել, ջանալ։ 4. Մտքում մի բան նիւթել, մտքում դնել, մտադրուել։ 5. Համարձակութիւն ունենալ մի բան անելու, համարձակուել, յանդգնել, իշխել։ 6. Միտքը բերել, յիշել։ |
| ՄՏԱԲԵՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հակել՝ տրամադրել մի բանի, ձգել դէպի մի բան։ |
| ՄՏԱԲԵՐԻԿ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ՄՏԱԲԵՐԵԼ։ |
| ՄՏԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յօժարութիւն, համաձայնութիւն։ |
| ՄՏԱԳՈՂ, ա. Մտքով գող։ |
| ՄՏԱԴԻՐ, դրի, րաց, ա. Ուշադիր, ուշադրութեամբ մի բանի հետեւող, զգաստ, զգօն։ |
| ՄՏԱԴԻՒՐ, ա. մ. 1. Հաճելի, դուրեկան, քաղցր։ 2. Լաւ տրամադրուած, յօժարակամ, յօժար։ 3. Ուշադիր։ 4. Իր կամքով՝ ցանկութեամբ, յօժարաբար, ամբողջ սրտով՝ հոգով, սրտանց, սրտաբուխ կերպով, անկեղծօրէն, լաւ։ |
| ՄՏԱԴԻՒՐԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի մտադիւր՝ մտադիւր կերպով։ |
| ՄՏԱԴԻՒՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտադիւր լինելը, յօժարութիւն, յօժարակամութիւն, յօժարամտութիւն։ |
| ՄՏԱԴՐԵԼ, եցի, չ. 1. Ուշադիր լինել, ուշադրութիւն դարձնել, միտ դնել, հետեւել մէկի ասածին։ 2. Անսալ, ականջ դնել, լսել մէկին։ |
| ՄՏԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ուշադրութիւն։ 2. Շրջահայեցութիւն, զգուշութիւն։ 3. Ջանասիրութիւն, աշխատասիրութիւն, ժրաջանութիւն, փութաջանութիւն։ |
| ՄՏԱԽԱԲ, ի, աց, ա. 1. Միտքը խաբող, խաբեբայ, պատիր։ 2. Մտքով խաբուած։ |
| ՄՏԱԽԱԲՈՒԹԻՒՆ, գ. Միտքը խաբելը, մոլորութիւն։ |
| ՄՏԱԽՈՀԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մտախոհ լինել, մտահոգուել։ |
| ՄՏԱԽՈՀ, ՄՏԱԽՈՐՀ, ա. մ. 1. Մտածմունքի մէջ ընկած, մտազբաղ։ 2. Խելամուտ, խելամիտ, զգաստ։ 3. Քննելով, մտորելով, մտմտալով, խորհրդածելով։ |
| ՄՏԱԽՈՀՈՒԹԻՒՆ, ՄՏԱԽՈՐՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտախոհ լինելը, մտազբաղութիւն, մտածմունք։ |
| ՄՏԱԽՈՅԶ, ա. Մտքով հետազոտող, հետաքննող, քննող։ |
| ՄՏԱԽՈՐՀ, տե՛ս ՄՏԱԽՈՀ, ՄՏԱԽՈՀՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄՏԱԽՈՐՀՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄՏԱԽՈՀ, ՄՏԱԽՈՀՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՄՏԱԾԱԿԱՆ, ա. Ինչ որ լինում է մտածելու միջոցով, մտածողական, քննողական, դատողական։ |
| ՄՏԱԾԵԼ, եցի, ն. 1. Խորհել, միտք անել, խորհրդածել, մտորել, մտմտալ։ 2. Մտքում դնել, դիտաւորուել, մտադրուել, նիւթել։ |
| ՄՏԱԾԻՆ, տե՛ս ՄՏԱՑԱԾԻՆ։ |
| ՄՏԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մտածելը, մտածողութիւն, դատողութիւն, կշռադատութիւն։ 2. Հասկացողութիւն, ըմբըռնում, պատկերացում, գաղափար։ 3. Միտք, իմաստ, նշանակութիւն։ 4. Կարծիք, ենթադրութիւն։ 5. Հոգս, մտմտուք, մտածմունք։ 6. Խելք, հնարք, ճարտարութիւն։ 7. (տրամ.) Հաւաքաբանութիւն։ 8. Խոհեմութիւն, ողջամտութիւն, շրջահայեցութիւն։ |
| ՄՏԱԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Մտածելը, մտածութիւն։ |
| ՄՏԱԾՕՐԷՆ, մ. Մտածելով, մտաւորապէս, մտաւոր կերպով, իմանալիօրէն։ |
| ՄՏԱԿԱՆ, տե՛ս ՄՏԱՒՈՐ։ |
| ՄՏԱԿՈԾ ԼԻՆԵԼ, Մտքով ալեկոծուել, վարանել, մոլորուել։ |
| ՄՏԱԿՈՐՈՅՍ, րուսի, սաց, ա. 1. Միտքը կորցրած, խելացնոր։ 2. Միտքը կորցնող, յիմարական, ցնորական։ |
| ՄՏԱԿՈՒՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտքի կուրութիւն՝ տկարութիւն։ |
| ՄՏԱՀԱՃ, ա. Ինքնահաճ, ինքնագոհ, ինքնահաւան։ |
| ՄՏԱՀԱՃՈՅ, ի, ից, ա. 1. Մտքին հաճելի։ 2. Հաճոյակատար, կամակատար, սիրալիր, հլու։ 3. Հաւանեցնող, հաճեցնող, համոզիչ։ |
| ՄՏԱՀԱՃՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնահաճութիւն, ինքնահաւանութիւն։ |
| ՄՏԱՀԱՍ, ա. Մտքով հասանելի՝ ըմբռնելի։ |
| ՄՏԱՀԱՐՈՒՍՏ, ա. Մտքով հարուստ՝ զարգացած, շատ խելացի, խորամիտ, կորովամիտ, իմաստուն, գիտուն։ |
| ՄՏԱՀՈՍԱՆ, ա. Անկայուն՝ անհաստատ՝ յեղյեղուկ մտքով, դիւրափոփոխ, փոփոխական։ |
| ՄՏԱՄԱՏՈՅՑ, ա. Մտքով մատուցուած՝ նուիրուած, մտքում ասուող։ |
| ՄՏԱՄՈԼԱՐ, ա. Միտքը մոլորեցնող, մտախաբ։ |
| ՄՏԱՄՈԼՈՐԵԼ, եցի, ն. Միտքը մոլորեցնել, պատրել, խաբել։ |
| ՄՏԱՅՈՅԶ, ա. Մտքով յուզուած՝ շփոթուած, վարանած, մտախռով։ |
| ՄՏԱՅՈՒԶՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտայոյզ լինելը, մտքի յուզմունք՝ խռովք, վարանում։ |
| ՄՏԱՅՕԺԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յօժարամիտ լինելը, յօժարամտութիւն, յօժարակամութիւն։ |
| ՄՏԱՆԵԼ, մտի, մո՛ւտ, մտէ՛ք, չ. 1. Դրսից ներս գալ՝ գնալ։ 2. Թափանցել, ներս մտնել, մուտք գործել։ 3. Մի բանի մէջը՝ ներսը գնալ՝ խրուել, մխրճուել։ 4. Կարճ ժամանակով այցելել, հանդիպել։ 5. Միջամուխ լինել, խառնուել՝ մասնակցել մի բանի։ 6. Ներկայանալ մէկին։ 7. Ենթարկուել։ 8. Խօսքն ընդունելի լինել։ 9. Մայր մտնել (արեւի մասին)։ |
| ՄՏԱՆԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Որ մտնում է, մտնող։ |
| ՄՏԱՊԱՀ, ա. Մտքում պահող, մտքից չհանող։ |
| ՄՏԱՌ, տե՛ս ՄՏԱՌՈՒ։ |
| ՄՏԱՌԵԼ, եցի, ն. Միտքն առնել, հասկանալ, ըմբռնել։ |
| ՄՏԱՌՈՒ, ի, աց, ա. 1. Միտքն առնող, հասկացող, ըմբռնող։ 2. Մտացի, խելացի, ուշիմ, ընդունակ։ |
| ՄՏԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտառու լինելը, ուշիմութիւն, խելամտութիւն, հանճարեղութիւն։ |
| ՄՏԱՎԱՐԺ, ի, ից, ա. Մտքով վարժ, ուշիմ, ուսումնասէր, խելացի, ընդունակ, սրամիտ, աչքաբաց։ |
| ՄՏԱՎԱՐԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտավարժ լինելը, ուշիմութիւն, ընդունակութիւն, խելամտութիւն։ |
| ՄՏԱՏԵՍ, ա. Մտքով տեսնող, նրբամիտ, շատ խելացի։ |
| ՄՏԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Միտքը գցելը, յիշեցնելը։ |
| ՄՏԱՑԱԹԵՒ, ա. Մտքի թեւեր ունեցող, ուժեղ երեւակայութեան տէր։ |
| ՄՏԱՑԱԾԻՆ, ա. Մտքից ծնուած, մտքով հնարուած, երեւակայութեամբ ստեղծուած, ոչ իրական, ինքնաստեղծ, կեղծ։ |
| ՄՏԱՑԵԲԱՐ, կամ ՄՏԱՑԷԲԱՐ, ա. մ. Խելքի մօտ, խելացի մտածուած, խելացի կերպով։ |
| ՄՏԱՑԻ, ցւոյ, ցեաց, ա. Խելք ունեցող, բնական խելքի տէր, խելացի, ուշիմ, մտավարժ, ընդունակ։ |
| ՄՏԱՑԾՆՈՅՑ, տե՛ս ՄՏԱՑԱԾԻՆ։ |
| ՄՏԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Միտք ունեցող, մտածելու կարողութեամբ օժտուած, բանական։ 2. (կրօն.) Իմացական, հոգեղէն։ 3. Մտացի, խելացի, խոհեմ. 4. Մտքով՝ մտքի միջոցով կատարուող՝ կատարուած։ 5. Ճիշտ հասկանալու՝ գիտակցելու վրայ հիմնուած, գիտակցական, իմանալի։ |
| ՄՏԱՒՈՐԱԲԱՐ, մ. Մտքով, մտքի մէջ, մտաւոր կերպով, մտովին։ |
| ՄՏԱՒՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, 1. Մտքին՝ մտածողութեան յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Տեսական, իմանալի։ 3. Մտքի միջոցով կատարուող, մտաւոր։ |
| ՄՏԱՒՈՐԱՊԷՍ, տե՛ս ՄՏԱՒՈՐԱԲԱՐ։ |
| ՄՏԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտաւոր լինելը. խելք, խելացիութիւն։ |
| ՄՏԵԼ, մտայ, տե՛ս ՄՏԱՆԵԼ։ |
| ՄՏԵՐԻՄ, րմի, մաց, ա. 1. Շատ մօտիկ, հաւատարիմ, սրտակից, հարազատ, սիրելի, բարեկամ։ 2. Մտերմական, բարեկամական։ |
| ՄՏԵՐՄԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ մտերիմ, սրտանց։ |
| ՄՏԵՐՄԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի մտերիմ՝ մտերմաբար։ |
| ՄՏԵՐՄԱԿԱՆ, ա. Մտերիմ, մտերմութեամբ եղած, հաւատարիմ։ |
| ՄՏԵՐՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտերիմ լինելը, հաւատարմութիւն, հարազատութիւն, անկեղծութիւն։ |
| ՄՏՂԱԼ, (արաբ.), գ. Ծանրութեան չափ, որ հաւասար է մէկուկէս գրամի։ |
| ՄՏՂԵԼ, եցի, ն. Ուժգին մղել, հրել, շարժել։ |
| ՄՏՈՒՑԱՆԵԼ, ուցի, պբ. Մտնել տալ, մտցնել։ |
| ՄՏՐԱԿ, (ասոր.), ակի, աց եւ րկի, կաց, գ. 1. Կոթի վրայ ամրացրած կաշու բարակ շերտ կամ շերտերի հիւսուածք՝ գրաստներին քշելու համար. վարոց, խարազան։ 2. Խթան։ |
| ՄՏՐԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Մտրակով հարուածել՝ վարել (ձիուն)։ 2. փխբ. Ձաղկել, խարազանել։ |
| ՄՏՐՈՒԱԿ, տե՛ս ՄՏՐԱԿ։ |
| ՄՏՐՈՒԿ1, րկի, կաց, գ. Էշի ձագ՝ քուռակ, իշուկ։ |
| ՄՏՐՈՒԿ2, գ. Անորոշ տեսակի բոյս կամ արմատ, որ խոզերն ուտում են։ |
| ՄՐԱԳԻՐ, ա. Մրով՝ սեւ թանաքով գրուած։ |
| ՄՐԱԴԻՐ, ա. Որտեղ մրի նման սեւ դեռաբոյս մազեր են երեւում։ |
| ՄՐԱԶԱՐԴ, ա. Մրով գծագրուածի նման սեւ մազերով զարդարուած։ |
| ՄՐԱԹԱԹԱԽ, ա. Մրով թաթախուած, մրակոլոլ։ |
| ՄՐԱԿԵՐՊ, տե՛ս ՄՐԱԶԱՐԴ։ |
| ՄՐԱՅՕՆ, ա. Մրի նման սեւ յօնքերով, սեւայօն։ |
| ՄՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մուր դառնալ, մրոտուել։ |
| ՄՐԱՇԱՐ, ա. Մրով՝ սեւ թանաքով գրուած։ |
| ՄՐԳԱԲԵՐ, ա. 1. Միրգ բերող, մրգի բերք տուող, պտղաբեր։ 2. գ. Պտղատու ծառ։ |
| ՄՐԳԱՄԱՏՈՅՑ, տե՛ս ՄՐԳԱԲԵՐ (1)։ |
| ՄՐԳԱՊԱՀ, ի, աց, գ. Պարտէզի մրգերի պահապան։ |
| ՄՐԳԱՊԱՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Մրգերի պահպանութիւն՝ հսկողութիւն պարտէզում։ |
| ՄՐԳԱՊԱՅԾԱՌ, ա. Մրգերով պայծառացած, առատ միրգ բերող, մրգաշատ։ |
| ՄՐԳԱՒԷՏ, ա. Մրգերով լի, մրգով առատ՝ հարուստ, մրգալի, պտղաւէտ։ |
| ՄՐԳԱՔԱՂԵԼ, եցի, ն. Ծառից քաղել (պտուղը)։ |
| ՄՐԳԻԿ, գ. Ճռզած վայրի պտուղ։ |
| ՄՐԳՈՒԶ, ա. Անպիտան, նուաստ, անարգ, ստոր, ցածրոգի։ |
| ՄՐԵԼ, եցի, ն. Մրով ներկել՝ սեւացնել, մուր քսել, մրոտել։ |
| ՄՐՃԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Մուրճ ունեցող, մուրճով աշխատող։ |
| ՄՐՃՈՏ, ա. 1. Մրով սեւացրած, մուր քսուած, մրոտ։ 2. գ. Կաթսայի կամ պուտուկի մուր։ |
| ՄՐՃՈՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մրոտուել, յատկապէս՝ ճենճոտ մրով եւ ճենճերով կեղտոտուել, սեւանալ։ |
| ՄՐՄՆՋԵԼ, եցի, չ. եւ ն. 1. Քթի տակ ցածրաձայն խօսել՝ մի բան ասել, շշնջալ, փսփսալ։ 2. Մեղմաձայն հեծել՝ ողբալ, հեծկլտալ։ 3. Ինքն իրեն խօսել կամ մեղմ ձայնով երգել։ 4. Քրթմնջալ, փնթփնթալ, տրտնջալ։ |
| ՄՐՄՈՒՆՋ, մնջոյ, ոց, գ. 1. Մեղմ՝ ցածր ձայն, մրմնջոց, շշնջոց։ 2. Այն, ինչ որ ասւում է մրմնջալով։ 3. Մեղմաձայն երգ, մեղեդի։ 4. Մեղմ ձայնով ողբ, հեծութիւն։ |
| ՄՐՄՌԵԼ, իլ, եալ, տե՛ս ՄՌՄՌԱԼ։ |
| ՄՐՄՌՈՒՄՆ, տե՛ս ՄՌՄՌՈՒՄՆ։ |
| ՄՐՈՏԻԼ, տեալ, չ. Մրով կեղտոտուել, մրոտ դառնալ, մրոտուել։ |
| ՄՐՈՒՐ, մրրոյ, ոց, գ. 1. Գինու՝ ձէթի տակը նստած թանձր նիւթը, տակուցք։ 2. Դիրտ, տիղմ։ |
| ՄՐՋԻՄՆ, ջման, ջմունք, մանց, ՄՐՋԻՒՆ, ջեանք, ջիւնք, ջեանց, գ. (կենդբ.) Թաղանթաթեւաւորների կարգին պատկանող միջատների ցեղ. մրջիւն։ |
| ՄՐՋԻՒՆԱՌԻՒԾ, ՄՐՋՄՆԱՌԻՒԾ, գ. (կենդբ.) Մրջնառիւծների ընտանիքին պատկանող գորշագոյն միջատ. մրջնառիւծ (Myrmeleon formicarius)։ |
| ՄՐՋԻՒՆՈՑ, ի, աց, գ. Մրջիւնների բուն, մրջնաբոյն։ |
| ՄՐՋՄՆՈՑ, ի, աց, գ. (բժշկ.) Մրջմուկ, մարմաջ (Formicatio)։ |
| ՄՐՏԵՆԻ, նւոյ, տե՛ս ՄՈՒՐՏ։ |
| ՄՐՐԱԽԱՌՆ, ա. Մրուրով խառն։ |
| ՄՐՐԵԼ, (իմ), եցայ, եալ, չ. Մրուր բռնել, մրուրի նման լինել, սեւանալ։ |
| ՄՐՐԻԿ, մրրկի, կաց, գ. 1. Ծուխ կամ գոլորշի։ 2. Շատ ուժեղ քամի, որին երբեմն յաջորդում են որոտ, անձրեւ եւ կարկուտ. փոթորիկ։ 3. Ծովի ալեկոծութիւն։ |
| ՄՐՐԿԱԼԻՑ, ա. Մրրիկներով լի։ |
| ՄՐՐԿԱԽԱՌՆ, ա. Մրրկի հետ խառն, կամ մրի հետ խառն, միգախառն, մութ, սեւ (ամպ)։ |
| ՄՐՐԿԱԾԻՆ, ա. 1. Մրրիկ առաջացնող՝ բերող, մրրկաբեր, մրրկալից։ 2. Մրրկից առաջացած՝ ծնուած, փոթորկածին։ |
| ՄՐՐԿԱԾՈՒՓ, ա. Մրրկից ծփացող՝ տարուբերուող՝ ալեկոծուող։ |
| ՄՐՐԿԱՅՈՅԶ, ա. Մրրիկներից յուզուած՝ ալեկոծուած։ |
| ՄՐՐԿԵԼ1, եցի, կեալ, ն. Մրրիկ առաջացնել, փխբ. խռովել, յուզել, վրդովել, խառնակել, տակնուվրայ անել։ |
| ՄՐՐԿԵԼ2, (իմ), եցայ, կեալ, չ. Մրրիկներից ծփալ՝ ալեկոծուել, փոթորկուել, փխբ. յուզուել, խռովուել, վրդովուել, տագնապել։ |
| ՄՐՐԿՈՒՄՆ, կման, գ. Մրրկելը, մրրկուելը, ծփանք։ |
| ՄՐՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մրուր ունենալը, պղտորութիւն։ |
| ՄՐՐՈՒԿ, տե՛ս ՄՐՈՒՐ։ |
| ՄՐՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մրցութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՄՐՑԱԿԱՆՆ, գ. Մրցելը, մրցութիւն։ |
| ՄՐՑԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մրցելը, մրցութիւն։ |
| ՄՐՑԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Հակառակորդ, ախոյեան։ |
| ՄՐՑԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մրցակից լինել, մրցութեամբ հանդէս գալ։ |
| ՄՐՑԱՄԱՐՏՔ, գ. Մրցակցային պայքար, մենամարտութիւն, գօտեմարտութիւն։ |
| ՄՐՑԱՆԱԿ, ի, աց, գ. 1. Մրցութեան մէջ յաղթողին տրուող պարգեւ կամ պատիւ։ 2. Մրցութիւն, մրցում, մրցամարտ։ 3. ա. Մրցական, արիական։ |
| ՄՐՑԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, Մրցութիւն, պատերազմական հնարք։ |
| ՄՐՑԱՆՔ, նաց, գ. Մրցում, մրցելը, բռնցքամարտ, կռփամարտ։ |
| ՄՐՑԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Մրցութեան տեղ՝ ասպարէզ։ 2. Մրցութիւն։ |
| ՄՐՑԵԼ1, եցի, ն. Մարզել, վարժեցնել։ |
| ՄՐՑԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Բռունցքներով կռուել, կռփամարտել, գօտեմարտել։ 2. Քաջաբար կռուել՝ մարտնչել՝ մենամարտել, պատերազմել։ |
| ՄՐՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, ՄՐՑՈՒԹԻՒՆ, ՄՐՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Մրցելը, մրցակցութիւն։ 2. Բռնցքամարտ, կռփամարտ։ 3. Մենամարտութիւն, ըմբշամարտութիւն։ 4. Մարտ, պայքար, մաքառում։ |
| ՄՐՔՈՒԶ, տե՛ս ՄՐԳՈՒԶ։ |
| ՄՑՌԵԼ, եցի, չ. Շատ ուտելուց փորը ուռչել, տիկ կտրել, տկռել։ |
| ՄՕՏ, նխդ. մ. 1. Մօտիկ, կողքին, ոչ հեռու, մերձ, կից։ 2. մօտի, ա. Մօտաւոր, մօտակայ։ |
| ՄՕՏԱԲՆԱԿ, ա. Մօտիկ գտնուող, մօտակայ, մերձակայ։ |
| ՄՕՏԱԳՆԱՑ, ա. Մօտ գնացող, մօտովը գնացող։ |
| ՄՕՏԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի մօտ։ |
| ՄՕՏԱԼՈՒՏ, ա. մ. 1. Մօտ ժամանակներում սպասուող, վերահաս, մօտակայ։ 2. Պատրաստական, անյապաղ, արագ։ |
| ՄՕՏԱԼՈՒՐ, ա. Լսողութեան մատչելի, դիւրալուր, հասկանալի։ |
| ՄՕՏԱԿԱՅ, ի, ից, ՄՕՏԱԿԱՆ, ի, աց, ՄՕՏԱԿԱՑ, ի, աց, գ. 1. Մօտ եղող՝ գտնուող, մերձակայ, մօտաւոր, ներկայ։ 2. Մերձաւոր, մտերիմ, մօտիկ ծանօթ։ |
| ՄՕՏԱԿՏՈՒՐ ԼԻՆԵԼ, Մօտից՝ տակից՝ արմատից կտրուել։ |
| ՄՕՏԱՀԱՍԵԱԼ, ա. մ. Մօտ հասած՝ հասնելով, մօտենալով։ |
| ՄՕՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մօտենալ։ |
| ՄՕՏԱՍԵՐ, ա. Սերնդով՝ ծագումով մօտ, ազգական։ |
| ՄՕՏԱՎԱՅՐ, գ. Մօտակայ՝ մօտաւոր վայր, շրջակայք։ |
| ՄՕՏԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Մօտ եղող՝ գտնուող, մօտակայ, մերձակայ։ 2. Ազգականութեամբ մօտ, մերձաւոր։ 3. Ժամանակով մօտ, քիչ կամ քիչ յետոյ եղած, առժամանակեայ։ |
| ՄՕՏԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի մօտ։ |
| ՄՕՏԱՒՈՐԵԼ1, եցի, ն. Մօտեցնել, մերձեցնել, միացնել։ |
| ՄՕՏԱՒՈՐԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Մօտենալ, մերձենալ։ |
| ՄՕՏԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մօտաւոր՝ մօտ լինելը։ |
| ՄՕՏԱՔԱՂԱՔ, գ. Մերձակայ քաղաք, կամ մեծ քաղաքի մօտ տեղերը, քաղաքի արուարձան։ |
| ՄՕՏԵԼ1, եցի, ն. Մերձեցնել, մօտեցնել։ |
| ՄՕՏԵԼ2, (իմ), եցայ, եա՛ց կամ եցի՛ր, չ. Մերձենալ, մօտենալ, մօտիկանալ։ |
| ՄՕՏԵՆԱԼ, եցայ, չ. Մօտ գալ՝ գնալ, մօտիկանալ, մերձենալ։ |
| ՄՕՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մօտ բերել, մօտեցնել, մօտիկացնել։ |
| ՄՕՏԵՒՈՐ, տե՛ս ՄՕՏԱՒՈՐ (2)։ |
| ՄՕՐ, ի, ից կամ աց, գ. 1. Ցեխ, տիղմ։ 2. Ճահիճ։ |
| ՄՕՐԱԲԱՐ, մ. Մօրի՝ ճահճի նման, իբրեւ մօր՝ ճահիճ։ |
| ՄՕՐԱԹԱԹԱԽ, ա. Մօրի մէջ թաթախուած, տղմոտ։ |
| ՄՕՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մօրերում՝ ճահիճներում ապրող։ 2. Մօրին յատուկ՝ վերաբերող, ճահճային։ |
| ՄՕՐԱՀԵՂՁ ԱՌՆԵԼ, Ճահճում խեղդել։ |
| ՄՕՐԱՄԷՋ, ա. Որի մէջ մօր՝ ճահիճ կայ։ |
| ՄՕՐԱՆԱԼ, ացայ, ացեալ, չ. Մօր՝ ցեխ դառնալ, ճահիճ կազմել, ճահճանալ։ |
| ՄՕՐԱՍԷՐ, ա. Մօրեր՝ ճահճային տեղեր սիրող, տղմասէր։ |
| ՄՕՐԱՔՈՅՐ, քեռ, գ. Մօր քոյրը, մօրքուր։ |
| ՄՕՐԵՂԲՕՐՈՐԴԻ, դւոյ, ւոց, գ. Մօրեղբօր՝ քեռու որդի։ |
| ՄՕՐԻՆ, ա. Ճահճոտ, ճահճային։ |
| ՄՕՐՈՒ, ի, ից կամ աց, գ. Խորթ մայր, մայրացու։ |
| ՄՕՐՈՒԱՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. Մօրուք ունեցող, մօրուքաւոր։ |
| ՄՕՐՈՒԱՐՁԱԿՔ, կաց, գ. Մօրուքը դուրս գալու տեղ, ծնօտ, կզակ։ |
| ՄՕՐՈՒԵՂ, ա. Երկար՝ մեծ մօրուք ունեցող, մօրուքաւոր։ |
| ՄՕՐՈՒՏ, տե՛ս ՀՕՐՈՏ։ |
| ՄՕՐՈՒՔ, րուաց, գ. Տղամարդկանց ստորին ծնօտի եւ այտերի վրայ բուսնող մազերը։ |
| ՄՕՐՏԱՆԱԼ, տե՛ս ՄՕՐԱՆԱԼ։ |
| Յ, յ (յի), 1. Հայերէն այբուբենի քսանմէկերորդ տառը, թուական արժէքը՝ երեք հարիւր, երեքհարիւրերորդ։ 2. Միջնալեզուային շփական ձայնորդ բաղաձայն հնչոյթ։ 3. Ձայնաւորով սկսուող բառերից առաջ փոխարինում է ի նախդրին՝ յարքայէ, յերկիրն, յորդւոց։ |
| ՅԱԲԵԹԱԿԱՆ, ՅԱԲԵԹԵԱՆ, ա. Նոյի որդի Յաբեթին յատուկ՝ վերաբերող, մասնաւորապէս՝ հայկական։ |
| ՅԱԳ, գ. 1. Յագենալը, կշտանալը, կշտութիւն։ 2. ա. Յագեցած, կշտացած, կուշտ։ |
| ՅԱԳԱՉՈՒՄՆ, չման, գ. Գոչիւն, կանչվռտոց, ճվճվոց։ |
| ՅԱԳԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յագենալ, կշտանալ, յագուրդ ստանալ, բաւականանալ, լիանալ, յափրանալ։ |
| ՅԱԳԵԼԱՊԷՍ, մ. Յագենալու՝ կշտանալու չափ։ |
| ՅԱԳԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Յագեցնող, կշտացնող, տաղտկալի։ |
| ՅԱԳԵՆԱԼ, եցայ, տե՛ս ՅԱԳԵԼ (իմ)։ |
| ՅԱԳԵՑՈՒԹԻՒՆ, ՅԱԳԵՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Յագենալը, կշտանալը, յագուրդ։ 2. Լիութիւն, յափրութիւն։ |
| ՅԱԳԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յագեցնել, կշտացնել, յագուրդ տալ, լիացնել։ |
| ՅԱԳՈՒԹԻՒՆ, ՅԱԳՈՒՄՆ, գման, տե՛ս ՅԱԳԵՑՈՒԹԻՒՆ, ՅԱԳԵՑՈՒՄՆ։ |
| ՅԱԳՈՒՐԴ, գ. 1. Յագենալը, կշտանալը, բաւականութիւն ստանալը։ 2. Լիութիւն, յափրութիւն։ |
| ՅԱԳՉԵԼ1, (իմ), յագեայ, չ. Կպչել, փակչել, միանալ։ |
| ՅԱԳՉԵԼ2, (իմ), յագեայ, չ. Լաւ կշտանալ, յագենալ։ |
| ՅԱԴԳԴԵԼ, եցի, ն. Հրել, բօթել։ |
| ՅԱԶԱԾ, կամ ՅԱԶԱԾՈՅ, ա. Կուռքերին զոհ բերուած՝ մատուցուած (միս)։ |
| ՅԱԶԱԾՈՅ, ա. Կուռքերին զոհ բերուած՝ մատուցուած (միս)։ |
| ՅԱԶԵԼ, (պհլ.), եցի, ն. 1. (կրօն.) Զոհ բերել՝ մատուցել, զոհաբերել, զոհել։ 2. (կրօն.) Զոհելի անասունի վրայ մորթելուց առաջ զանազան արարողութիւններ կատարել, որի ժամանակ անասունն անզգայանում է։ 3. Յօշոտել։ 4. Զոհելի անասունի մսից ուտել։ 5. Ուտելով կամ համը տեսնելով պղծել՝ ապականել։ |
| ՅԱԶՈՒՄՆ, զման, գ. Յազելը, զոհելը։ |
| ՅԱԽՃԱՊԱԿ, ի, աց, գ. Մանր գոյնզգոյն քարեր կամ ապակու կտորներ, որոնցով զարդարում են յատակը՝ պատերը եւն, մանրախիճ։ |
| ՅԱԽՃԱՊԱԿԱՊԱՏ, ա. Յախճապակով՝ մանրախճով պատած։ |
| ՅԱԽՃԱՊԱԿԵԱՅ, ա. Յաճխապակուց՝ մանրախճից շինուած։ |
| ՅԱԽՃԱՊԱԿԵԼ, եցի, ն. Յախճապակով՝ մանրախճով պատել՝ զարդարել՝ ընդելուզել։ |
| ՅԱԽՈՐՏ, ի, ից, ա. Յոխորտ, խրոխտ, յանդուգն, համարձակ։ |
| ՅԱԽՈՐՏԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ՅՈԽՈՐՏԱՆԱԼ։ |
| ՅԱԽՈՒՌՆ, ա. 1. Անխորհուրդ, յանդուգն, անկարգ։ 2. մ. Յախուռն կերպով, յանդգնօրէն, անխորհրդաբար, իզուր, խառնիխուռն, վայրիվերոյ։ |
| ՅԱԽՈՒՐՆ, ՅԱԽՐԱՊԷՍ, տե՛ս ՅԱԽՈՒՌՆ (2)։ |
| ՅԱԾԱՆՔ, նաց, տե՛ս ՅԱԾՈՒՄՆ։ |
| ՅԱԾԱՉՈՒ, ա. Դեգերուն, այս ու այնտեղ պրպտող՝ հետազօտող, բազմայած։ |
| ՅԱԾԵԶԱՁԻ, ոյ, գ. Ծովափնեայ տեղերում յածող մակոյկ, ծովահէնի նաւակ։ |
| ՅԱԾԵԼ1, եցի, տե՛ս ՅԱԾԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՅԱԾԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Դէսուդէն ման գալ, գնալ-գալ, պտտուել, շրջել, թափառել։ 2. Տատանուել, վարանել, անվստահ լինել։ 3. Շարժուել այս ու այն կողմ, դեգերել, մոլորուել։ |
| ՅԱԾԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Այս ու այն կողմ տանել, ման ածել, շրջեցնել, պտտեցնել։ 2. Տարուբերել, վարանումների մէջ գցել, յուզել։ |
| ՅԱԾՈՂ, ա. Յածեցնող, պտտեցնող դեգերուն։ |
| ՅԱԾՈՂԱԿԱՆ, ա. Յածեցնող, պտտեցնող դեգերուն։ |
| ՅԱԾՈՒՄՆ, ծման, գ. 1. Յածելը, շրջելը, տարուբերուելը։ 2. Մի բանի յետեւից ընկնելը, դեգերելը, հետամուտ լինելը մի բանի։ |
| ՅԱԾՈՒՆ, ա. Յածող, թափառող, դեգերուն։ |
| ՅԱԿԱՄԱՅ, տե՛ս ԱԿԱՄԱՅ-ի տակ։ |
| ՅԱԿԱՆԵԼ, եցի, ն. Ուշադիր նայել, դիտել, մտիկ տալ, աչքը վրան պահել, հսկել։ |
| ՅԱԿԱՆԷ ՅԱՆՈՒԱՆԷ, տե՛ս ԱԿՆ-ի տակ։ |
| ՅԱԿԻՆԹ, յակինդ, յակունդ (յուն.), գ. 1. (հնք.) Կապոյտ կամ կանաչ գոյնի թանկագին քար, շափիւղայ։ 2. (բսբ.) Շուշանազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. հիացինտ (Hyacinthus)։ 3. ա. Յակինթ քարից սարքած՝ պատրաստած, յակինթէ։ |
| ՅԱԿԻՆԹՈՍ, յակինդ, յակունդ (յուն.), գ. 1. (հնք.) Կապոյտ կամ կանաչ գոյնի թանկագին քար, շափիւղայ։ 2. (բսբ.) Շուշանազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. հիացինտ (Hyacinthus)։ 3. ա. Յակինթ քարից սարքած՝ պատրաստած, յակինթէ։ |
| ՅԱԿՆ ԱՐԿԱՆԵԼ, տե՛ս ԱԿՆ-ի տակ։ |
| ՅԱԿՆԹԱԿԱՊ, ա. Յակինթով ընդելուզուած, յակինթէ։ |
| ՅԱԿՆԹԵԱՅ, կամ ՅԱԿՈՒՆԹԵԱՅ, ա. Յակինթից սարքած՝ պատրաստած, յակինթէ։ |
| ՅԱԿՈՒՆԹԵԱՅ, ա. Յակինթից սարքած՝ պատրաստած, յակինթէ։ |
| ՅԱԿՈՒՆԴ, տե՛ս ՅԱԿԻՆԹ։ |
| ՅԱՀ, (եբր.), գ. Աստուած։ |
| ՅԱՀՈՒՐ, տե՛ս ՅԱԽՈՒՌՆ եւ ՅԱԽՈՐՏ։ |
| ՅԱՀՈՒՐԴ, տե՛ս ՅԱԽՈՐՏ, ՅԱԽՈՒՌՆ։ |
| ՅԱՀՌՆԱԲԱՐ, տե՛ս ՅԱԽՈՒՌՆ։ |
| ՅԱՀՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յախուռն լինելը, յանդգնութիւն։ |
| ՅԱՂԱԳՍ, նխդ. Մասին, համար, վերաբերեալ, պատճառով։ |
| ՅԱՂԱԴԱՐՁԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խենէշանալ, շփանալ, ցոփանալ, անառակել։ |
| ՅԱՂԱԿԱՐԾ, տե՛ս ՅԵՂԱԿԱՐԾ։ |
| ՅԱՂԵԼ, եցի, ն. Աղել, աղ ցանել, աղով համեմել։ |
| ՅԱՂԹ, ա. 1. Մեծ, խոշոր, ստուար։ 2. Բարձրահասակ, հսկայական, վիթխարի։ 2. փխբ. Հզօր, զօրաւոր։ 3. Շատ, առատ, ծաւալուած, ընդարձակ։ |
| ՅԱՂԹԱԲԵՐՁ, ա. Խիստ բարձր, վսեմ։ |
| ՅԱՂԹԱԳՈՅՆ, ս. Աւելի յաղթ՝ հզօր, գերազանց։ |
| ՅԱՂԹԱԶԳԱԾ, ՅԱՂԹԱԶԳԵԱՑ, ա. Յաղթութեամբ փայլող, յաղթական, յաղթող, վեհ։ |
| ՅԱՂԹԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Յաղթութիւն տարած, յաղթող։ 2. Յաղթողական, յաղթութեան։ |
| ՅԱՂԹԱԿԱՆԵԼ, եցի, ն. Յաղթական՝ յաղթող դարձնել, գերազանց ներկայացնել՝ ցոյց տալ։ |
| ՅԱՂԹԱԿԻՐ, ա. Յաղթութիւն կրող, յաղթազգեաց, յաղթող։ |
| ՅԱՂԹԱՀԱՍԱԿ, ի, աց, Յաղթ հասակով, բարձրահասակ, երկարահասակ։ |
| ՅԱՂԹԱՀԱՐԱՆՔ, նաց, տե՛ս ՅԱՂԹԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՂԹԱՀԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Պարտութեան մատնել, յաղթել։ 2. Նուաճել, ընկճել, նեղը գցել։ 3. Ուժի միջոցով նեղել, հարստահարել, իշխել, տիրել։ 4. Վնասել։ 5. Բռնադատել։ |
| ՅԱՂԹԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յաղթուած՝ նկուն լինելը, պարտութիւն։ |
| ՅԱՂԹԱՄԱՐՄԻՆ, ա. Յաղթ՝ խոշոր մարմնով, խոշորամարմին, խոշորակազմ։ |
| ՅԱՂԹԱՆԱԿ, ի, աց, գ. 1. Յաղթութեան համար շնորհուած՝ պսակ, մրցանակ։ 2. Յաղթութիւն։ 3. ա. Յաղթական, յաղթողական, յաղթանակի արժանի։ |
| ՅԱՂԹԱՆԱԿԵԼ, եցի, ն. Յաղթանակ տանել, յաղթահարել։ |
| ՅԱՂԹԱՆԴԱՄ, ա. 1. Յաղթ՝ ուժեղ ու խոշոր անդամներով, խոշոր կազմուածքով, բարձրահասակ, մեծամարմին, վիթխարի, հսկայ։ 2. Կորովի։ |
| ՅԱՂԹԱՆԴԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Յաղթանդամ լինելը։ |
| ՅԱՂԹԱՆՔ, նաց, գ. Յաղթութիւն։ |
| ՅԱՂԹԱՋՈՒՐ, ա. Ջուրը շատ՝ առատ։ |
| ՅԱՂԹԱՍԻՐԵԼ, եցի, չ. Ջանալ վիճաբանութեան մէջ յաղթող դուրս գալ։ |
| ՅԱՂԹԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Վիճաբանութեան մէջ յաղթելու սէր՝ ջանք՝ ձգտում, հակառակասիրութիւն։ |
| ՅԱՂԹԱՏՈՒՐ, ա. գ. Յաղթութիւն տուող՝ պարգեւող, կամ յաղթանակ՝ յաղթութեան մրցանակ տուող, հանդիսադիր։ |
| ՅԱՂԹԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Յաղթելու տեղ։ 2. Գործիք կամ միջոց, որով յաղթում են։ |
| ՅԱՂԹԵԼ, եցի, ն. (սեռի խնդիրը դրւում է տրական, երբեմն էլ հայցական հոլովով) 1. Պարտութեան մատնել, պարտել, ընկճել։ 2. Առաւելութիւն ձեռք բերել, գերազանցել։ 3. Տիրել, գրաւել։ 4. Զսպել (որեւէ զգացմունք)։ 5. Արգելքները՝ խոչընդոտները վերացնել, յաղթահարել։ |
| ՅԱՂԹԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, ա. Որ յաղթել է տալիս, յաղթել տուող։ |
| ՅԱՂԹԻՒՆ, գ. Ուժ, յաղթելը։ |
| ՅԱՂԹԿՈՒ, ա. Յաղթող, յաղթանակող։ |
| ՅԱՂԹՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Յաղթողին՝ յաղթութեանը յատուկ՝ վերաբերող, յաղթական, յաղթող։ |
| ՅԱՂԹՈՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Յաղթող լինել, յաղթող դուրս գալ։ |
| ՅԱՂԹՈՒ, տե՛ս ՅԱՂԹԿՈՒ։ |
| ՅԱՂԹՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յաղթելը, յաղթանակ տանելը, հակառակորդին գերազանցելը։ 2. Մարմնի խոշորութիւն, յաղթանդամութիւն։ 3. Հզօրութիւն, ուժեղութիւն։ |
| ՅԱՂԹՈՒԿ ԼԻՆԵԼ, Յաղթող՝ տոկուն լինել։ |
| ՅԱՂԹՈՒՄՆ, թման, գ. Յաղթելը, յաղթութիւն։ |
| ՅԱՂԽՆՈՐԱԳՈՅՆ, տե՛ս ԱՂԽՆԹՈՐԱԿԱՆԱԳՈՅՆ։ |
| ՅԱՂԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մարմինը նեխուելով քայքայուել։ |
| ՅԱՃԱԽ, 1. ա. Շատ, բազմաթիւ, անընդհատ, շարունակ, շատ անգամ կրկնուող։ 2. մ. Շատ անգամ, բազմիցս, ստէպ, անդադար, շարունակաբար։ 3. գ. Յաճախ՝ շարունակ լինելը, յաճախութիւն, հանապազորդութիւն։ |
| ՅԱՃԱԽԱԲԱՆ, ա. Ընդարձակ եւ մանրամասնօրէն խօսող՝ պատմող՝ գրող, յաճախապատում։ |
| ՅԱՃԱԽԱԲԱՐ, մ. 1. Յաճախ, յաճախակի։ 2. Չափազանցօրէն, գերազանցաբար։ |
| ՅԱՃԱԽԱԳԻՆ, ա. Մեծ գին՝ արժէք ունեցող, մեծագին, թանկագին։ |
| ՅԱՃԱԽԱԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի շատ՝ ճոխ, առաւելագոյն։ 2. մ. Աւելի յաճախ կերպով, առաւելապէս։ |
| ՅԱՃԱԽԱԳՈՒՆԴ, ա. Բազմագունդ, բազմախումբ, բազմաթիւ, բազում։ |
| ՅԱՃԱԽԱԳՈՒԹ, տե՛ս ԲԱԶՄԱԳՈՒԹ։ |
| ՅԱՃԱԽԱԿԱՆ, ա. Ճոխ, շատ, ընդարձակ։ |
| ՅԱՃԱԽԱԿԻ, ա. մ. Յաճախ պատահող, յաճախ։ |
| ՅԱՃԱԽԱՇԱՏ, ա. Յաճախ եւ շատ։ |
| ՅԱՃԱԽԱՊԱՏՈՒՄ, ա. գ. 1. տե՛ս ՅԱՃԱԽԱԲԱՆ։ 2. Կրօնական մեկնաբանական եւ վարդապետական գրուածք, որ վերագրւում է Գր. Լուսաւորչին։ |
| ՅԱՃԱԽԱՊԷՍ, մ. Յաճախ, յաճախակի, յաճախաբար։ |
| ՅԱՃԱԽԱՏԵՍ ԼԻՆԵԼ, Յաճախ տեսնուել՝ երեւալ։ |
| ՅԱՃԱԽԵԼ1, եցի, ն. 1. Շատացնել, բազմացնել, աճեցնել, աւելացնել։ 2. Յաճախ կրկնել, յաճախ նոյն բանն անել, երկարատեւ դարձնել, երկարաձգել։ չ. 3. Աճել, բազմանալ, աւելանալ, շատանալ։ 4. Յաճախ մի տեղ գնալ-գալ։ 5. Երկար տեւել, նոյն վիճակում շարունակ մնալ, յարատեւել։ |
| ՅԱՃԱԽԵԼ2, (իմ), եցայ, տե՛ս ՅԱՃԱԽԵԼ1 (չ.)։ |
| ՅԱՃԱԽԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՅԱՃԱԽԵԼ1 (ն.)։ |
| ՅԱՃԱԽՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յաճախ՝ շարունակ լինելը, հանապազորդութիւն։ 2. Շատ՝ աւելի՝ առաւել լինելը, շատութիւն, մեծ քանակութիւն, բազմութիւն, առատութիւն, բազմապատկութիւն։ 3. Կրկնութիւն, երկարաձգութիւն։ |
| ՅԱՃԱԽՈՒՄՆ, խման, գ. Յաճախ լինելը՝ պատահելը, յաճախութիւն։ |
| ՅԱՄ, ոյ, գ. Ուշ ժամանակ։ |
| ՅԱՄԱՅՐ, ա. Երկարատեւ, երկար։ (Գործածւում է ամ բառի հետ)։ |
| ՅԱՄԱՌ, ի, աց, ա. 1. Անկոտրում, հաստատակամ, հաստատամիտ։ 2. Կամակոր, կամապաշտ, հաստակող, պնդաճակատ։ 3. Յանդուգն։ 4. մ. Կամաւոր՝ համարձակ կերպով, յանդգնաբար։ |
| ՅԱՄԱՌԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Յամառ գտնուել, յամառութիւն անել, ասածի վրայ պնդել, հաստատակամութիւն հանդէս բերել։ |
| ՅԱՄԱՌԿՈՏ, ՅԱՄԱՌՈՏ, ի, աց, ա. Յամառութիւն անող, յամառ, խստասիրտ։ |
| ՅԱՄԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յամառ լինելը, յամառելը։ 2. Պնդութիւն, տոկունութիւն, յարատեւութիւն։ 3. Խօսքի չգալը, անհնազանդ գտնուելը։ |
| ՅԱՄԲԱՅՐ, ա. մ. 1. Յախուռն, անխնայ, իսպառ, բոլորովին։ 2. Համարձակ։ |
| ՅԱՄԲՈՅՐ, մ. Իզուր՝ աւելորդ տեղը, անհարկի, անտեղի։ |
| ՅԱՄԵԼ, եցի, չ. 1. Ուշանալ, դանդաղել, յապաղել։ 2. Երկար մնալ մի տեղում կամ մի դրութեան մէջ, ժամանակ անցկացնել, դեգերել։ 3. Յարատեւել, հանապազորդել։ 4. ն. Ուշացնել։ |
| ՅԱՄԵՆԱԼ, եցայ, տե՛ս ՅԱՄԵԼ։ |
| ՅԱՄԵՆՈՒՍՏ, մ. Ամեն կողմից։ |
| ՅԱՄԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ուշացնել, յապաղել տալ։ |
| ՅԱՄԷ ԵՒՍ, մ. Մէկ տարի յետոյ, եկող տարի։ |
| ՅԱՄՈՅՐ, (ասոր.), մուրի, րաց, գ. (կենդբ.) Սնեղջերաւորների ընտանիքին պատկանող կենդանի. սովորական այծեղջերու, վիթ (Gazella gazella)։ |
| ՅԱՄՈՅՐԱՆՄԱՆ, ա. Յամոյրի նման։ |
| ՅԱՄՈՎ, տե՛ս ՅԱՄ։ |
| ՅԱՄՈՒՐԴ, գ. Ուշանալը, յապաղում։ |
| ՅԱՄՐ, ա. մ. 1. Դանդաղ, ձգձգող, դանդաղկոտ, յապաղկոտ։ 2. Ուշ, ուշացած, յապաղած։ 3. Ծանր, դժուար։ |
| ՅԱՄՐԱԳՆԱՑ, ա. Յամր՝ դանդաղ գնացող՝ ընթացող, յամրընթաց։ |
| ՅԱՄՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի դանդաղ՝ ուշ։ |
| ՅԱՄՐԱԼԵԶՈՒ, ա. Ծանր լեզու ունեցող, դանդաղ՝ դժուարութեամբ խօսող։ |
| ՅԱՄՐԱԽՕՍ, ա. Ծանր՝ դանդաղ խօսող, ծանրախօս։ |
| ՅԱՄՐԱՅԻՆ, ա. Յամրօրէն մի բան անող, դանդաղ։ |
| ՅԱՄՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ուշանալ յապաղել, դանդաղել, ծուլանալ։ |
| ՅԱՄՐԱՇԱՐԺ, ՅԱՄՐԱՇԱՐԺՈՒԿ, ա. Յամր՝ դանդաղ շարժուող, յամրագնաց։ |
| ՅԱՄՐԵՂ, ա. Դանդաղկոտ, անարի։ |
| ՅԱՄՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յամր՝ դանդաղ լինելը, դանդաղութիւն։ 2. Ուշացում, յապաղում։ |
| ՅԱՄՕԹ ԱՌՆԵԼ, ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ԱՄՕԹ։ |
| ՅԱ՜Յ, ՅԱ՜Յ ՅՈՒ, ձ. Ծաղրական կամ հեգնական բացականչություն՝ հա՜յ-հույ։ |
| ՅԱՅԳՈՒԷ, տե՛ս ԱՅԳ-ի տակ։ |
| ՅԱՅԹՌԵԼ, տե՛ս ԿԱՅԹԵԼ (1)։ |
| ՅԱՅԼԱԿԱՐԾՈՒՑ, տե՛ս ՅԵՂԱԿԱՐԾ։ |
| ՅԱՅԼՈՒՍՏ, տե՛ս ԱՅԼՈՒՍՏ։ |
| ՅԱՅՆԺԱՄ, մ. Այն ժամանակ։ |
| ՅԱՅՆԿՈՅՍ, 1. նխդ. Այն կողմը, միւս կողմը։ 2. մ. Դէպի այն կողմը։ |
| ՅԱՅՆՄ ՀԵՏԷ, մ. Նրանից յետոյ, այնուհետեւ, այն ժամանակից յետոյ՝ սկսած՝ ի վեր։ |
| ՅԱՅՊԱՆԱՍ, տե՛ս ՅԱՊԱՆԱՍ։ |
| ՅԱՅՍԿՈՅՍ, մ. Դէպի այս կողմը։ |
| ՅԱՅՍՄ ՀԵՏԷ, մ. Սրանից յետոյ, այսուհետեւ, այս ժամանակից յետոյ՝ սկսած՝ ի վեր, այժմուանից։ |
| ՅԱՅՏ, ա. 1. Յայտնի, ակներեւ, բացորոշ, բացայայտ, պարզ։ 2. մ. Յայտնի կերպով, յայտնապէս, առանց թաքցնելու։ |
| ՅԱՅՏԱԲԱՐ, տե՛ս ՅԱՅՆԱՊԷՍ։ |
| ՅԱՅՏԱԲԵՐԵԼ, ն. Ի յայտ բերել, երեւան բերել, յայտնի դարձնել։ |
| ՅԱՅՏԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի յայտնի՝ պարզ, յայտնապէս։ |
| ՅԱՅՏԱԹՈՐԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. Յայտնապէս թորած՝ հոսած (արտասուք)։ |
| ՅԱՅՏԱԿ, ա. Յայտնի։ Ամենեցուն յայտակ կացուցից (Տիմոթ. Կուզ., 200, ՀԱԲ)։ |
| ՅԱՅՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Յայտնի, պարզ, բացորոշ։ 2. Ցոյց տուող, արտայայտող, նշանակող։ |
| ՅԱՅՏԱՆԱԽԱՏ, ա. մ. Յայտնապէս՝ հրապարակով նախատուած՝ նախատուելով։ |
| ՅԱՅՏԱՆԿԱՏ, ա. Յայտնապէս նկատուած կամ նկատելի, պարզ երեւացող։ |
| ՅԱՅՏԱՆՇԱՆ, ա. 1. Յայտնապէս նշանակուած, բացայայտ, քաջայայտ։ 2. Նշանակութիւնը յայտնող, խորհուրդը բացատրող։ |
| ՅԱՅՏԱՆՈՒՆ, ա. Որի անունը յայտնի է, յայտնի եւ անուանի։ |
| ՅԱՅՏԱՊԱՏԿԵՐ, ա. (Մարդկային) պատկերը՝ դէմքը արտայայտող՝ կերպարանող։ |
| ՅԱՅՏԱՊԱՏՈՒՄ, ա. մ. Յայտնապէս՝ բացայայտ պատմող՝ պատմուած՝ պատմելով։ա. Յայտարարող, հրապարակ հանող, յայտնապէս ծանուցող, յայտարարութիւն պարունակող։ |
| ՅԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յայտնի՝ պարզ դարձնելը, ի յայտ բերելը, երեւան հանելը, բացատրութիւն, տեղեկութիւն, ծանուցում։ |
| ՅԱՅՏԱՐԱՐ, տե՛ս ՅԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՅՏԱՐԱՐԱԿԱՆ, տե՛ս ՅԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՅՏԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՅՏԲԵՐՈՒՄՆ, րման, գ. Ի յայտ բերելը, յայտնի դարձնելը։ |
| ՅԱՅՏԵՐԵՒԱԿ, ՅԱՅՏԵՐԵՒԱԿԻ, ա. Յայտնապէս երեւացող, բացայայտ, պարզ։ |
| ՅԱՅՏԵՐԵՒԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Յայտնապէս՝ պարզ ցոյց տուող։ |
| ՅԱՅՏ ՅԱՆԴԻՄԱՆ, 1. մ. Հրապարակով, ի տես բոլորի, ակներեւ կերպով, յայտնապէս։ 2. նխդ. Մէկի դիմաց՝ առջեւ՝ յանդիման, դէմ յանդիման։ 3. ա. Բացայայտ, ակնյայտ, ակներեւ։ |
| ՅԱՅՏ ՅԱՆԴԻՄԱՆԱԿԱՑ, ա. Մէկի դիմաց՝ դէմուդէմ՝ աչքի առաջը կանգնած։ |
| ՅԱՅՏ ՅԱՆԴԻՄԱՆՈՒԹԵԱՄԲ, մ. Բացայայտ կերպով, յայտնապէս։ |
| ՅԱՅՏՆԱԲԱՆ, ա. Պարզ, պարզորոշ, ակնյայտ։ |
| ՅԱՅՏՆԱԲԱՆԱԲԱՐ, մ. Պարզ՝ դիւրիմաց՝ հեշտ հասկանալի կերպով։ |
| ՅԱՅՏՆԱԲԱՆԱԿԱՆ, ի աց կամ ից, ա. Պարզաբանական, բացատրական, մեկնողական, հասկանալի։ |
| ՅԱՅՏՆԱԲԱՆԱՊԷՍ, տե՛ս ՅԱՅՏՆԱԲԱՆԱԲԱՐ։ |
| ՅԱՅՏՆԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Հասկանալի խօսքերով յայտնել՝ բացատրել, մեկնաբանել, պարզաբանել։ |
| ՅԱՅՏՆԱԲԱՆԻՉ, նչի, չաց, ա. Բացատրող, մեկնիչ, թարգման։ |
| ՅԱՅՏՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պարզ՝ հասկանալի խօսք կամ գրուածք։ 2. Պարզաբանութիւն, բացատրութիւն, մեկնութիւն։ 3. Օրհնաբանութիւն, բարեբանութիւն։ |
| ՅԱՅՏՆԱԲԱՐ, տե՛ս ՅԱՅՏՆԱՊԷՍ։ |
| ՅԱՅՏՆԱԲԱՐԲԱՌ, ա. մ. Յայտնապէս՝ հրապարակով ասուած կամ ասելով։ |
| ՅԱՅՏՆԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի յայտնի, բացայայտ. բացայայտօրէն, յայտնապէս։ |
| ՅԱՅՏՆԱՆԱԽԱՏ, տե՛ս ՅԱՅՏԱՆԱԽԱՏ։ |
| ՅԱՅՏՆԱՊԷՍ, մ. 1. Յայտնի կերպով, հրապարակով, առանց թաքցնելու։ 2. Պարզ՝ որոշակի՝ անկասկածելի կերպով, հաստատապէս, աներկբայօրէն։ |
| ՅԱՅՏՆԱՏԵՍԻԼ, ա. Պարզ տեսնուող, ակներեւ։ |
| ՅԱՅՏՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Պարզ՝ բացորոշ երեւացող։ |
| ՅԱՅՏՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յայտնաւոր լինելը, պարզութիւն։ |
| ՅԱՅՏՆԵԼ, եցի, ն. 1. Յայտնի՝ ակներեւ՝ պարզ դարձնել, ի յայտ բերել, երեւան հանել։ 2. Երեւացնել, ցոյց տալ, տեսանելի դարձնել։ 3. Յայտարարել, տեղեկացնել, ծանուցել։ 4. Պարզաբանել, մեկնաբանել, բացատրել։ |
| ՅԱՅՏՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. 1. Ծանօթ, հանրածանօթ։ 2. Բացայայտ, ակներեւ, ակնյայտ։ 3. Պարզ, հասկանալի։ 4. Հաւաստի, ստոյգ։ 5. Նշանաւոր, երեւելի, անուանի։ 6. մ. Յայտնի կերպով, յայտնապէս, հրապարակով։ |
| ՅԱՅՏՆՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Յայտնի դարձնող, յայտնող, բացատրող։ |
| ՅԱՅՏՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յայտնի՝ ակներեւ լինելը։ 2. Յայտնուելը, երեւալը։ 3. Խօսքի բացայայտութիւն, պարզութիւն։ 4. Պարզաբանութիւն, բացատրութիւն, մեկնութիւն։ 5. Տեսիլք։ 6. (եկեղց.) Քրիստոսի երեւալը մարմնով, աստուածայայտնութիւն։ 7. (եկեղց.) Քրիստոսի երկրորդ գալուստը։ 8. Աստուածային պատգամ կամ հրաման։ 9. (եկեղց.) Նոր կտակարանի գրքերից մէկը, որ վերագրւում է Յովհաննէս առաքեալին եւ պարունակում է նրա տեսիլը։ |
| ՅԱՅՏՆՈՒՄՆ, նման, գ. Յայտնելը, յայտնուելը, յայտնութիւն։ |
| ՅԱՅՐԱՏ, կամ ՅԱՐԱՏ, ի, աց, ա. մ. 1. Պագշոտ, վաւաշոտ, ցանկասէր։ 2. Լիրբ, անառակ, անպատկառ, անամօթ։ |
| ՅԱՐԱՏ, ի, աց, ա. մ. 1. Պագշոտ, վաւաշոտ, ցանկասէր։ 2. Լիրբ, անառակ, անպատկառ, անամօթ։ |
| ՅԱՅՐԱՏԱԲԱՑ, ա. Պագշոտ, վաւաշոտ։ |
| ՅԱՅՐԱՏԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի յայրատ՝ անամօթ։ |
| ՅԱՅՐԱՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Յայրատ դառնալ, անառականալ, անամօթանալ։ |
| ՅԱՅՐԱՏԱՏԵՍ, ա. Յայրատ՝ ցանկասէր նայուածք ունեցող, անպատկառ նայուածքով։ |
| ՅԱՅՐԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ՅԱՅՐԱՏԱՆԱԼ։ |
| ՅԱՅՐԱՏՈՒԹԻՒՆ, կամ ՅԱՐԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պագշոտութիւն, վաւաշոտութիւն, ցանկասիրութիւն։ 2. Լրբութիւն, անառակութիւն, անամօթութիւն, անզգամութիւն։ |
| ՅԱՅՑ ԵԼԱՆԵԼ, տե՛ս ԱՅՑ-ի տակ։ |
| ՅԱՅՑԵԼ, եցի, տե՛ս ԱՅՑԵԼ։ |
| ՅԱՆԳ, կամ ՅԱՆԿ1, ի ից, գ. 1. Աւարտ, վերջ։ 2. Որեւէ բանի վերջը՝ ծայրը, սահման, եզր։ |
| ՅԱՆԳ, կամ ՅԱՆԿ2, ա. 1. Պատշաճ, վայելուչ, յարմար, տեղին։ 2. Ընտանի, մերձաւոր։ 3. Ուշիմ։ |
| ՅԱՆԳԱԳՈՅՆ, կամ ՅԱՆԿԱԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի մերձաւոր՝ պատշաճ՝ յարմար, վայելչական։ 2. մ. Աւելի պատշաճ կերպով, վայելչապէս։ |
| ՅԱՆԳԱԿԱՆ, կամ ՅԱՆԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Աւարտական, վերջացած։ |
| ՅԱՆԳԱԿԻՑ, կամ ՅԱՆԿԱԿԻՑ, ա. Մերձաւոր, յարակից, ազգակից, կցորդ, ընտանի։ |
| ՅԱՆԳԱՒՈՐ, ա. Պատշաճ, յարմար, տեղին։ |
| ՅԱՆԳԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Վերջացնել, աւարտել։ |
| ՅԱՆԳԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՆԳՈՒՄՆ։ |
| ՅԱՆԳԵԼ1, եցի, ն. 1. Վերջացնել, աւարտել։ 2. Դադարեցնել, հանգստացնել։ 3. չ. տե՛ս ՅԱՆԳԵԼ2 (իմ)։ |
| ՅԱՆԳԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Աւարտուել, վերջանալ, դադարել։ 2. Յարմար գալ, յարմարուել։ |
| ՅԱՆԳԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՅԱՆԳԵԼ1։ |
| ՅԱՆԳԷՏՍ, մ. Առանց գիտենալու, անգիտաբար, չիմանալով (տե՛ս նաեւ ԱՆԳԷՏ)։ |
| ՅԱՆԳՈՒԱԾԱՏԱՇԵԱԼ, ա. Մինչեւ ծայրերը անթերի տաշուած։ |
| ՅԱՆԳՈՒԹԻՒՆ, կամ ՅԱՆԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յարմար՝ պատշաճ լինելը, յարմարութիւն, պատշաճութիւն։ 2. Յարակցութիւն, կապակցութիւն։ 3. Ազգակցութիւն, մերձաւորութիւն։ |
| ՅԱՆԳՈՒՄՆ, գման, կամ ՅԱՆԿՈՒՄՆ, կման, գ. 1. Վերջ, աւարտ, լրանալը։ 2. Եզր, ծայր, սահման։ 3. (եկեղց.) Կեանքի վերջը, հոգու հանգիստ։ 4. Երկու գծի մի կէտում իրար հանդիպելը։ |
| ՅԱՆԳՈՒՇՆ, մ. Զգուշութեամբ, հանդարտութեամբ։ |
| ՅԱՆԳՈՒՑԱՆԵԼ, կամ ՅԱՆԿՈՒՑԱՆԵԼ, ուցի, ո՛, պբ. 1. Իր կողմը քաշել՝ ձգել, գրաւել, հրապուրել, իւրացնել։ 2. Սովորեցնել մի բանի, ընտելացնել։ |
| ՅԱՆԳՉԵԼ, (իմ), կամ ՅԱՆԿՉԵԼ (իմ), կեցայ կամ կեայ, չ. 1. Հանգստանալ, հանդարտուել, դադար առնել։ 2. Յարել, յենուել։ 3. Ընտելանալ, վարժուել, տարուել, գրաւուել։ |
| ՅԱՆԴԳՆԱԲԱՐ, մ. Յանդուգն կերպով, յոխորտաբար, յախուռն։ |
| ՅԱՆԴԳՆԱԳՈՐԾ, ՅԱՆԴԳՆԱՐԱՐ, ա. Յանդգնութիւն գործող, յանդուգն գործ անող, խռովարար։ |
| ՅԱՆԴԳՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յանդգնութիւն անել՝ ցուցաբերել, համարձակուել։ 2. Յանդգնութիւն ունենալ՝ ցուցաբերել մի բան անելու։ |
| ՅԱՆԴԳՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յանդուգն լինելը։ 2. Յանդուգն կամ չկշռադատուած գործ՝ արարք։ 3. Անչափ՝ անխոհեմ համարձակութիւն, ինքնավստահութիւն։ 4. Անամօթութիւն, անպատկառութիւն, ժպիրհութիւն։ 5. Յանդուգն յարձակում։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆ, (պհլ.), 1. նխդ. Դէմ, դիմաց, առջեւ, ընդդէմ։ 2. մ. Դէմառդէմ, դիմացը։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱԲԱՐ, մ. Դէմ յանդիման, դէմ առ դէմ, յայտնապէս, անառիթ։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱԽՕՍ, ա. Դէմ առ դէմ՝ երես առ երես խօսող։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Դէմ յանդիման՝ երես առ երես խօսելը՝ խօսակցութիւն։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱԿԱՅ, մ. Դէմ յանդիման կանգնելով, դէմ առ դէմ, երես առ երես (տե՛ս նաեւ ՅԱՆԴԻՄԱՆԱԿԱՑ)։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ապացոյց, հաստատում։ 2. Յանդիմանութիւն։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Դէմ յանդիման եղած, բացորոշ, ակներեւ, յայտնի։ 2. Յանդիմանութիւն պարունակող, կշտամբողական։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱԿԱՑ, ի, աց, ա. 1. Դէմը՝ դիմացը՝ առջեւը կանգնած։ 2. Ներկայ եղող։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱԿԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Յանդիմանակաց լինելը, դէմ յանդիման կանգնելը, ներկայութիւն։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱՄԵՐԺ, ա. Յանդիմանութիւնը մերժող։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱՊԷՍ, տե՛ս ՅԱՆԴԻՄԱՆԱԲԱՐ։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱՏԵՍ, ա. Դէմ յանդիման՝ պարզորոշ՝ ակներեւ տեսնող։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱՏԵՍԱԿ, ա. Դէմ յանդիման տեսնուող, երեւելի։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դէմ յանդիման լինելը, ներկայութիւն։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԱՒՈՐ, ա. 1. Ամենքի համար հասկանալի, հրապարակային։ 2. Յանդիմանիչ, կշտամբողական։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Կշտամբել, նախատել, պախարակել, պարսաւել, երեսովը տալ։ 2. Դէմ յանդիման՝ երես առ երես կանգնեցնել, պարզորոշ ցոյց տալ, երեւան բերել, ներկայացնել։ 3. Բացատրել, պարզաբանել։ 4. Քննութեան համար դէմ առ դէմ հանել, դատական կարգով մեղադրել, դատ անել։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆԻՉ, նչի, չաց, ա. 1. Որ յանդիմանում է, յանդիմանող, կշտամբող։ 2. Ի յայտ բերող։ |
| ՅԱՆԴԻՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կշտամբանք, պարսաւանք։ 2. Յայտնապէս ներկայացնելը, ցոյց տալը, երեւան բերելը։ 3. Երեւում, երեւալը, յայտնուելը։ 4. Ապացոյց։ 5. Ակներեւ՝ բացայայտ լինելը, ակներեւութիւն։ 6. Ատեանում դէմ առ դէմ՝ երես առ երես կանգնելը, քննութիւն, քննում։ 7. Բացատրութիւն, մեկնութիւն։ |
| ՅԱՆԴՈՒԳՆ, դգունք, ա. 1. Խիստ համարձակ, յոխորտ, խրոխտ։ 2. Յախուռն, անխորհուրդ։ 3. Անպատկառ, անսանձ, անզուսպ, լկտի, ժպիրհ։ 4. Ինքնավըստահ, ամբարտաւան։ 5. Անվեհեր, արի։ 6. մ. Յանդուգն կերպով, յանդգնաբար, ուժգին։ |
| ՅԱՆԶԳԱՅԵԼ, (իմ), տե՛ս ՅԱՆԶԳԱՅԵԼ (իմ), ԱՆԶԳԱՅԱՆԱԼ։ |
| ՅԱՆԻՐԱՒԻ, տե՛ս ԱՆԻՐԱՒ-ի տակ։ |
| ՅԱՆԽՆԱՅ, տե՛ս ԱՆԽՆԱՅ-ի տակ։ |
| ՅԱՆԿ, ՅԱՆԿԱԳՈՅՆ եւն, տե՛ս ՅԱՆԳ, ՅԱՆԳԱԳՈՅՆ եւն։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾ, մ. 1. Անակնկալ՝ անսպասելի կերպով, անսպասելիօրէն, յանկարծակի։ 2. ձ. Ու՜ր է թէ, երանի՜ թէ։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԲԱՑ, ա. մ. Յանկարծ բացուած՝ բացուելով։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԲՈՒՂԽ, ա. Յանկարծ բխած՝ բխող։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԳԻՒՏ, ա. Յանկարծ՝ պատահաբար՝ անսպասելիօրէն գտնուած։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԳՈՅՆ, մ. Բոլորովին յանկարծ՝ անսպասելի կերպով։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԳՈՐԾ, ա. Յանկարծ գործուած, նորանշան, արտասովոր, անակնկալ։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԴԷՄ, ա. մ. Յանկարծ դիմացը երեւացած՝ երեւացող, յանպատրաստից։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԴԷՊ, ա. մ. Յանկարծ պատահած՝ տեղի ունեցած, անսպասելի, անակնկալ։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԶԵՂ, ա. Յանկարծ զեղուած՝ թափուած (անձրեւ)։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԹԱՓ, մ. Յանկարծական թափով՝ յարձակմամբ, անխորհրդաբար։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԾԱԳ, ա. Յանկարծ՝ իսկոյն ծագող՝ ծագած։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԾԻՆ, ա. Յանկարծ ծնուած՝ առաջ եկած, վայրկենական։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԿԱՆ, ա. Յանկարծ՝ անսպասելիօրէն կատարուած՝ պատահած՝ տեղի ունեցած, անակնունելի, նորահրաշ։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱԿԻ, տե՛ս ՀԱՆԿԱՐԾ (1)։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱՀԱՍ, ա. Յանկարծ՝ անսպասելի կերպով հասած, յանկարծ վրայ հասած, յանկարծադէպ։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱՄԱՀ ԼԻՆԵԼ, Յանկարծ մահանալ՝ մեռնել։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԱՑԱՍՈՒՄՆ ԼԻՆԵԼ, Յանկարծակի ցասումով լցուել, յաճախակի բարկանալ՝ զայրանալ, զայրացկոտ լինել։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾԵՐԵՒԵԱՑ, ա. Յանկարծ երեւացող, յանկարծադէպ։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Յանկարծակի՝ անսպասելի լինելը, յանկարծական դէպք՝ դիպուած։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾՈՒՍՏ, տե՛ս ՅԱՆԿԱՐԾ (1)։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾՕՐԵԱՅ, տե՛ս ՅԱՆԿԱՐԾՕՐԷՆ (1)։ |
| ՅԱՆԿԱՐԾՕՐԷՆ, մ. 1. Յանկարծաբար, յանկարծակի, յանկարծ։ 2. ա. Յանկարծական։ |
| ՅԱՆԿԱՒՈՐ, ՅԱՆԿԵԼ (իմ), ՅԱՆԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՆԳԱՒՈՐ, ՅԱՆԳԵԼ (իմ), ՅԱՆԳՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՆԿՈՒՑԱՆԵԼ, ՅԱՆԿՉԵԼ (իմ), տե՛ս ՅԱՆԳՈՒՑԱՆԵԼ, ՅԱՆԳՉԵԼ (իմ)։ |
| ՅԱՆՁԱՆՁԱԲԱՐ, մ. Յանձանձելով, խնամքով։ |
| ՅԱՆՁԱՆՁԱՆՔ, նաց, գ. Խնամք, հոգացողութիւն։ |
| ՅԱՆՁԱՆՁԵԼ, եցի, ն. Մէկի խնամքը իր վրայ վերցնել, սիրով խնամել՝ խնամարկել, հոգ տանել, դարմանել, մխիթարել, հանգստացնել։ |
| ՅԱՆՁԱՆՁԻՉ, ձչի, չաց, ա. Որ յանձանձում է, յանձանձող, խնամարկող, հոգացող։ |
| ՅԱՆՁՆ, Իր վրայ, անձի վրայ։ Սովորաբար գործածւում է մի քանի բայերի հետ՝ կազմելով հարադիր բայեր։ |
| ՅԱՆՁՆԱՊԱՍՏԱՆ, ա. մ. Իր անձին ապաստանող, աներկիւղ, ինքնավստահ, յանդուգն։ |
| ՅԱՆՁՆԱՌԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ընդունելի, ստանձնելի, խոստովանելի։ 2. Տանելի, յարմար։ |
| ՅԱՆՁՆԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Յանձն առնելը, ընդունելը, համաձայնութիւն։ |
| ՅԱՆՁՆԱՐԱՐԱԿԱՆ, ա. Յանձնարարութիւն պարունակող, վկայական։ |
| ՅԱՆՁՆԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յանձնարարելը, յանձնարարուելը։ 2. Յանձնարարական թուղթ, յանձնարարագիր։ |
| ՅԱՆՁՆԵԼ, եցի, ն. 1. Մէկի ձեռքը մի բան տալ՝ նրան վստահելով, մէկի տրամադրութեան տակ դնել, ընձեռնել, աւանդել։ 2. Մէկին որեւէ բան անելու պատուէր տալ, յանձնարարել։ |
| ՅԱՆՁՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՅԱՆՁՆԵԼ (1)։ |
| ՅԱՆՁՆԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յանձնառութիւն, համաձայնութիւն։ 2. Հոգաբարձութիւն, խնամակալութիւն։ |
| ՅԱՆՏՈՒՍՏ, մ. Ի բնէ, իրենից։ |
| ՅԱՆՑ, ի, ից, գ. 1. Յանցանք գործելը, յանցանք, մեղք։ 2. ա. Չափից դուրս, չափազանց։ |
| ՅԱՆՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Յանցաւոր, մեղանչական։ |
| ՅԱՆՑԱՆԵԼ, ցեայ, ցի՛ր, ցուցեալ, չ. Օրէնքից դուրս գալ, անիրաւ՝ մեղաւոր՝ դատապարտելի արարք գործել, պատուիրազանց լինել, մեղանչել, սխալուել։ |
| ՅԱՆՑԱՆՔ, նաց, գ. Օրէնքի խախտում, օրինազանցութիւն, պատուիրազանցութիւն, անիրաւութիւն, մեղք, սխալանք։ |
| ՅԱՆՑԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Յանցանք գործած կամ գործող, մեղապարտ, մեղաւոր, օրինազանց։ 2. Ուրացող, ուխտադրուժ։ |
| ՅԱՆՑԱՒՈՐԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ յանցաւոր, յանցաւորի պէս։ |
| ՅԱՆՑԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յանցանք, օրինազանցութիւն, պատուիրանազանցութիւն։ |
| ՅԱՆՑԵԼ, եցի, տե՛ս ՅԱՆՑԱՆԵԼ։ |
| ՅԱՆՑԵՑՈՒՑԻՉ, տե՛ս ՅԱՆՑՈՒՑԻՉ։ |
| ՅԱՆՑՈՒԱԾ, ոյ, ոց, տե՛ս ՅԱՆՑԱՆՔ։ |
| ՅԱՆՑՈՒԹԻՒՆ, ՅԱՆՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Յանցանելը, յանցանք գործելը, օրինազանցութիւն, պատուիրանազանցութիւն։ |
| ՅԱՆՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յանցանք գործել տալ, մեղանչել տալ։ |
| ՅԱՆՑՈՒՑԻՉ, ա. Յանցանք գործել տուող։ |
| ՅԱՆՕԹ ԱՌՆՈՒԼ, տե՛ս ԱՆՕԹ-ի տակ։ |
| ՅԱՆՕԹ ՏԱԼ, Որոշ ժամանակով գործածելու համար տալ։ |
| ՅԱՇՏ, աշտ, յաշդ (պհլ.), ի, ից, գ. (կրօն.) Զոհ, զոհաբերութիւն (կուռքերին՝ զրադաշտական ծէսով)։ |
| ՅԱՇՏԱԾԻՆ, ա. Զոհ անելուց ծնուած (Որմիզդի մասին, որի համար Զրուանը հազար տարի զոհ էր մատուցում)։ |
| ՅԱՉԱՂ, ոյ, գ. Աչքով տալը, չարակնութիւն։ |
| ՅԱՉԱՂԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Չարամտութիւն՝ նախանձից։ |
| ՅԱՉԱՂԱՆՔ, նաց, գ. 1. Չարակնութիւն, աչքով տալը, ներքին չարութիւն, նախանձ, նախանձից չարանալը։ 2. Ակնահարելը, ակնահարութիւն։ |
| ՅԱՉԱՂԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. 1. Չարակնել, չար աչքով նայել, աչքով տալ։ 2. Նախանձել։ 3. Նախանձից չարանալ, անբարեացակամութիւնից վատաբանել՝ վարկաբեկել՝ զրպարտել։ 4. Ատել։ 5. Վնասել։ |
| ՅԱՉԱՂԿՈՏ, ի, աց, ա. 1. Նախանձոտ։ 2. Չար աչքով տուող։ |
| ՅԱՉԱՂՈՒԹԻՒՆ, ՅԱՉԱՂՈՒՄՆ, ղման, տե՛ս ՅԱՉԱՂԱՆՔ։ |
| ՅԱՊԱ, տե՛ս ԱՊԱ։ |
| ՅԱՊԱՀՈՎ, ա. մ. Հանգիստ, անվտանգ, անքոյթ, անկասկած, աներկիւղ, անհոգ։ |
| ՅԱՊԱՀՈՎԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ապահովութիւն, անհոգութիւն։ |
| ՅԱՊԱՀՈՎԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ապահով դառնալ, հանգիստ՝ անհոգ լինել, ազատ՝ աներկիւղ՝ անկասկած զգալ։ 2. Դադարել, հանդարտուել, կանգ առնել։ |
| ՅԱՊԱՀՈՎԱՆՔ, նաց, տե՛ս ՅԱՊԱՀՈՎՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՊԱՀՈՎԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ապահով՝ անվտանգ դարձնել, ապահովացնել։ |
| ՅԱՊԱՀՈՎԵԼ, եցի, չ. Դադարել, ցածրանալ, պակասել, հանդարտուել։ |
| ՅԱՊԱՀՈՎՈՒԹԻՒՆ, ՅԱՊԱՀՈՎՈՒՄՆ, վման, գ. Ապահով լինելը, ապահովանալը, անվտանգութիւն, հանդարտութիւն, անդորրութիւն, հանգստութիւն, խաղաղութիւն։ |
| ՅԱՊԱՂ, ա. Յոյսը երկարաձգող, երկար համբերող, երկայնամիտ։ |
| ՅԱՊԱՂԱՆՔ, նաց, տե՛ս ՅԱՊԱՂՈՒՄՆ։ |
| ՅԱՊԱՂԵԼ1, եցի, ն. 1. Ուշացնել, ձգձգել, երկարաձգել, յետաձգել, յետ գցել։ 2. չ. Ուշանալ, դանդաղել, յետ մնալ։ |
| ՅԱՊԱՂԵԼ2, (իմ), եցայ, տե՛ս ՅԱՊԱՂԵԼ (2)։ |
| ՅԱՊԱՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Յապաղել տալ։ 2. Խափանել։ |
| ՅԱՊԱՂԵՑՈՒՑԻՉ, ՅԱՊԱՂԻՉ, ա. Յապաղեցնող, ուշացնող, խափանիչ։ |
| ՅԱՊԱՂԿՈՏ, ի, աց, ա. Յապաղող, ձգձգող, դանդաղկոտ, դանդաղաշարժ։ |
| ՅԱՊԱՂՈՒԹԻՒՆ, ՅԱՊԱՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Յապաղելը, ձգձգելը, ուշացնելը, յետաձգելը, երկարաձգելը։ |
| ՅԱՊԱՅ, տե՛ս ԱՊԱ։ |
| ՅԱՊԱՆԱՍ, (ասոր.), գ. Արհամարհանք, թշնամութիւն։ |
| ՅԱՊԱՒԱՆՔ, նաց, գ. Յապաւելը, յապաւուելը, յապաւում։ |
| ՅԱՊԱՒԵԼ, եցի, ն. 1. Կտրելով հեռացնել ծառի ճիւղերը, էտել։ 2. Աւելորդ բոյսերը քաղհանել՝ մաքրել։ 3. Մազերը խուզել կամ սափրել։ 4. Թլիփը կտրել, թլփատել։ |
| ՅԱՋՈՂ, տե՛ս ԱՋՈՂ։ |
| ՅԱՋՈՂԱԲԱԽՏ, ա. Բախտը յաջող՝ բանող, բարեբախտ։ |
| ՅԱՋՈՂԱԿ, ա. 1. տե՛ս ԱՋՈՂԱԿ։ 2. Բարեշունչ (քամի)։ |
| ՅԱՋՈՂԱԿԱԲԱՐ, մ. Յաջողակ կերպով, յաջողութեամբ։ |
| ՅԱՋՈՂԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի յաջողակ, առաքինի, քաջ, լաւ։ |
| ՅԱՋՈՂԱԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԱՋՈՂԱԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՋՈՂԱՊԷՍ, տե՛ս ՅԱՋՈՂԱԿԱԲԱՐ։ |
| ՅԱՋՈՂԵԼ1, եցի, ն. 1. Առաջնորդել դէպի լաւը, նպաստել մի բանի մէջ, իրագործել տալ, գլուխ բերել, կարգաւորել, ընդառաջել, օգնել։ 2. Ներգործել, ազդել։ |
| ՅԱՋՈՂԵԼ2, (իմ), եցայ, կ. եւ չ. Յաջողութիւն գտնել, յաջող ելք ունենալ. նպատակին հասնել, գլուխ գալ, իրագործուել, յաջողուել, յարմար գալ՝ լինել։ |
| ՅԱՋՈՂԻՉ, աջողիչ, ա. Որ յաջողեցնում է, յաջողեցնող, ձեռք մեկնող, նպաստող։ |
| ՅԱՋՈՂՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Յաջողութիւն, յաջողում։ 2. Յաջողակ լինելը, յաջողակութիւն։ |
| ՅԱՋՈՂՈՒԹԻՒՆ, ՅԱՋՈՂՈՒՄՆ, ղման, գ. 1. Յաջող՝ նպաստաւոր՝ բարենպաստ լինելը։ 2. Բարեբաստիկ վիճակ, բարեկեցութիւն, բարեբախտութիւն, բարեյաջողութիւն։ 3. Յաջողեցնելը, ձեռք մեկնելը, օգնելը։ 4. Ազդեցութիւն, ներգործութիւն։ |
| ՅԱՋՈՐԴ, ի, աց, ա. 1. Մի բանի յաջորդող, մի բանից յետոյ եկող, հետագայ, հետեւեալ, միւս։ 2. գ. Նա, որ յաջորդում՝ փոխարինում է մէկին, փոխյաջորդող անձ, փոխանորդ։ 3. Ժառանգ։ 4. Յետնորդ, զաւակ։ |
| ՅԱՋՈՐԴԵԼ, եցի, ն. 1. Մէկին յաջորդ կամ փոխանորդ նշանակել։ 2. Իբրեւ յաջորդ ընդունել, ժառանգել։ 3. Շարունակել, մի բանի շարունակութիւնը կազմել։ 4. եցայ, չ. Մի բանից կամ մէկից յետոյ գալ՝ լինել, մի բանի հետեւել։ |
| ՅԱՋՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Յաջորդելը, յաջորդ լինելը։ |
| ՅԱՌԱՋ, (յ (ի) նախդրով հայց. հոլովը ԱՌԱՋ-ի), մ. 1. Դէպի առաջ։ 2. Նախ եւ առաջ, առաջուց, սկզբից, սկզբում։ 3. ա. Առաջին, սկզբնական. առաջուայ, նախկին, վաղեմի, հին։ |
| ՅԱՌԱՋԱԲԱԺԻՆ, ժնի, գ. Արտոնութիւն, նախապատուութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱԲԱՆ, ի, ից, գ. 1. Գրքի սկզբում՝ բուն նիւթին նախորդող հատուածը, նախաբան։ 2. ա Առաջինը խօսող, խօսելու մէջ առաջինը։ |
| ՅԱՌԱՋԱԲԱՆԱԿԱՆ, ա. Առաջաբանի բնոյթ կրող, առաջաբան հանդիսացող։ |
| ՅԱՌԱՋԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. ն. 1. Առաջինը խօսող լինել։ 2. Սկզբից՝ նախօրօք ասել, կանխաբանել, կանխել։ |
| ՅԱՌԱՋԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. տե՛ս ՅԱՌԱՋԱԲԱՆ (1)։ 2. Նախասացութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱԲԵՐԱԿԱՆ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԲԵՐԱԿԱՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԲԵՐԵԼ, եցի, ն. 1. Առաջ բերել, ներկայացնել, մատուցել։ 2. Առջեւից տանել՝ կրել։ 3. կ. Առաջ բերուել։ |
| ՅԱՌԱՋԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Առաջ բերելը, մատուցելը։ 2. Արտաբերութիւն, արտասանութիւն։ 3. Ընթացք։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳԱՀ, ա. գ. 1. Առաջին կամ գլխաւոր գահը՝ տեղը գրաւող՝ նստող, նախագահ, փխբ., նախապատիւ։ 2. Առաջին՝ գլխաւոր տեղը նստելը, նախապատիւ լինելը։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳԱՅԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Առաջ գալ, ծագել, սկիզբ առնել, բխել։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Առաջ գալը, ծագելը, սկսուելը, բխելը։ 2. Առջեւից գնալը, հրապարակ դուրս գալը։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳԷՏ, ա. 1. Նախօրոք՝ նախապէս իմացող, սկզբից գուշակող, նախագէտ, կանխագէտ։ 2. Նախօրօք՝ նախապէս տեղեակ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳԻՏԱԿ, ա. 1. Նախօրոք՝ նախապէս իմացող, սկզբից գուշակող, նախագէտ, կանխագէտ։ 2. Նախօրօք՝ նախապէս տեղեակ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԳԻՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳԻՐ, ա. Նախօրօք՝ նախապէս գրուած։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳԻՒՏ, ա. 1. Նախօրօք՝ նախապէս գտնուած։ 2. Առաջին տեղը գրաւող, նախապատիւ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳՆԱՑ, ա. 1. Առջեւից գնացող, առաջընթաց, առաջնորդող։ 2. Առաջուց գնացած, վախճանուած, մեռած։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳՆԱՑԵԱԼ, ա. 1. Առջեւից գնացող, առաջընթաց, առաջնորդող։ 2. Առաջուց գնացած, վախճանուած, մեռած։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջխաղացում, առաջադիմութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳՈՅՆ, գունի, ից կամ աց, ա. 1. Աւելի առաջ եղած, առաջուայ, հնագոյն, վաղեմի։ 2. Մէկի՝ մի բանի նախորդը եղած, առաջին, նախկին։ 3. մ. Առաջուայ ժամանակ, նախկինում, նախօրօք, նախապէս, առաջուց, սկզբից, սկզբում։ 4. Դեռ առաջ, սրանից առաջ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳՈՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախօրօք՝ նախապէս՝ առաջուց գոյութիւն ունենալը՝ նախագոյութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳՈՒՇԱԿ, ա. 1. Նախօրօք՝ նախապէս գուշակող, նախագուշակ։ 2. գ. Նախագուշակութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Նախօրօք՝ նախապէս գրել, վերը յիշատակել։ |
| ՅԱՌԱՋԱԴԱՍ, ա. Առաջին տեղը դասուած, կամ առաջին դասին պատկանող, նախապատիւ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԴԱՍԵԼ, եցի, ն. Առաջին տեղը տալ, նախադասել։ |
| ՅԱՌԱՋԱԴԷՄ, ա. 1. Դէպի առաջ դիմող՝ գնացող, միւսներից առաջ անցնող, յաջողութիւն գտնող, առաջադիմութիւն ունեցող՝ ցուցաբերող, առաջադիմութեան ուղիով զարգացող, ընդունակ։ 2. գ. ա. Առջեւի կողմը, առաջակողմ. առաջակողմում եղող։ 3. մ. Դէպի առաջ դիմելով՝ գնալով, զարգանալով, ընդունակութեամբ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԴԻՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. Առաջադէմ դառնալ, առաջադիմութիւն ցոյց տալ, առաջ գնալ, զարգանալ, աճել։ |
| ՅԱՌԱՋԱԴԻՄՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Առաջադէմ լինելը, առաջ գնալը, զարգացում, աճում։ 2. Յաջողութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱԴԻՐ, ա. 1. Նախօրօք՝ նախապէս դրուած՝ սահմանուած, առաջադրուած, նախակարգուած։ 2. Առաջին դիրքը գրաւող։ |
| ՅԱՌԱՋԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Առաջը դնել, ներկայացնել։ |
| ՅԱՌԱՋԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտադրութիւն, նպատակադրում, դիտաւորութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱԶԱՆՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջ անցնելը, առաւելութիւն, գերազանցելը։ |
| ՅԱՌԱՋԱԶԴՈՂ, ա. Նախօրօք՝ նախապէս ազգարարող՝ յայտնող, նախագուշակ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԽԱՂ, ա. Առաջ շարժուող՝ գնացող, առաջագնաց, շարժական։ |
| ՅԱՌԱՋԱԽԱՂԱՑ, ա. Առաջ շարժուող՝ գնացող, առաջագնաց, շարժական։ |
| ՅԱՌԱՋԱԽԱՂԱՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԽԱՂԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԽՆԱՄ, ՅԱՌԱՋԱԽՆԱՄԵԼ, ՅԱՌԱՋԱԽՆԱՄՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱԽԱԽՆԱՄ, ՆԱԽԱԽՆԱՄԵԼ, ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԽՈՀ, ի, ից, ա. 1. Նախօրօք՝ նախապէս խորհող՝ մտածող, նախատեսող, խնամածու։ 2. Խորհրդակցութեան մէջ առաջինը՝ գլխաւորը։ |
| ՅԱՌԱՋԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, հրդի, ա. Առաջուց մտածուած։ |
| ՅԱՌԱՋԱԽՕՍ, ա. 1. Առաջուց՝ նախապէս ասող՝ յայտնող, կանխասաց։ 2. Առաջինը խօսող, խօսքի մէջ առաջ ընկնող՝ նետուող։ |
| ՅԱՌԱՋԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջախօս լինելը, կանխասացութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱԾԱԳԵԱԼ, ա. Առաջուց ծագած՝ երեւացած։ |
| ՅԱՌԱՋԱԾԱՆՕԹ, ա. Նախօրօք՝ նախապէս ծանօթ. առաջուց իմացուած՝ յայտնի։ |
| ՅԱՌԱՋ ԱԾԵԼ, տե՛ս ՅԱՌԱՋ-ի տակ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԾՈՒ, ա. Առաջ բերող, առաջացնող, պատճառ եղող։ |
| ՅԱՌԱՋԱԾՈՒԹԻՒՆ, ՅԱՌԱՋԱԾՈՒՄՆ, ծման, գ. 1. Առաջ բերելը, առաջացնելը։ 2. Առաջ գալը, առաջանալը, ծագում։ |
| ՅԱՌԱՋԱԿԱՄ, ա. Յօժարակամ, նախայօժար։ |
| ՅԱՌԱՋԱԿԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջուց կամենալը, յօժարակամութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱԿԱՅ, տե՛ս ԱՌԱՋԻԿԱՅ։ |
| ՅԱՌԱՋԱԿԱՌՈՅՑ, ա. Առաջուց կառուցուած, նախապէս կազմուած։ |
| ՅԱՌԱՋԱԿԱՏԱՐ, ա. Առաջուց կատարուած։ |
| ՅԱՌԱՋԱԿԱՐԳ, ա. Նախապէս՝ սկզբից կարգուած՝ սահմանուած. առաջուց կարգող՝ սահմանող։ |
| ՅԱՌԱՋԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախապէս՝ սկզբից կարգուած՝ սահմանուած լինելը։ |
| ՅԱՌԱՋԱԿԱՐԿԱՌ, ա. Դէպի առաջ կարկառուած, դէպի դուրս ցցուած։ |
| ՅԱՌԱՋԱԿԱՑ, ա. 1. Առջեւում կանգնող, գլխաւոր, պարագլուխ։ 2. Դիմացը կանգնող, յանդիման եղող։ |
| ՅԱՌԱՋԱԿՈՂՄՆ, գ. Առաջը, առաջին տեղը։ |
| ՅԱՌԱՋԱԿՐԹԱԿ, ա. Առաջուց կրթուած՝ ընտելացած։ |
| ՅԱՌԱՋԱԿՐԹՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱԽԱԿՐԹՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՀԱՅԵԱՑ, տե՛ս ՆԱԽԱՀԱՅԵԱՑ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՀԱՍ, ա. մ. Առաջուց հասած, նախօրօք՝ նախապէս ժամանած՝ ժամանելով։ |
| ՅԱՌԱՋԱՀԱՍ ՊԱՏԻՒ, ՅԱՌԱՋԱՀԱՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԱԲԱԺԻՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՀԱՏԵԼ, ՅԱՌԱՋԱՀԱՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԱՏԵԼ, ՅԱՌԱՋԱՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՀԱՒԱՏ, ա. Աւելի առաջ հաւատացած։ |
| ՅԱՌԱՋԱՀԵՏԵՒՈՂ, ա. Առջեւից գնացող՝ շարժուող, առաջընթաց։ |
| ՅԱՌԱՋԱՀՈԳԱԿ, ՅԱՌԱՋԱՀՈԳՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱԽԱՀՈԳԱԿ, ՆԱԽԱՀՈԳՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՀՐԱՒԷՐ, ա. Նախօրօք՝ նախապէս հրաւիրող՝ կարգադրող՝ սահմանող։ |
| ՅԱՌԱՋԱՁԱՅՆ, ձայնք, ա. 1. Առաջուց ձայնող՝ խօսող, կանխասաց։ 2. գ. Կանխասացութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱՁԱՅՆԵԼ, եցի, ն. 1. Կանխագուշակել, նախագուշակել, մարգարէանալ։ 2. Նախապէս ասել՝ խօսել՝ անուանել։ |
| ՅԱՌԱՋԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կանխասացութիւն, կանխագուշակութիւն, մարգարէութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Դէպի առաջ ձգուելը՝ ձգտելը, առաջադիմութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱՁԵՌՆԵԼ, տե՛ս ՆԱԽԱՁԵՌՆԵԼ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՁԻԳ, ա. Դէպի առաջ ձգուած, երկարաձեւ, երկարաւուն։ |
| ՅԱՌԱՋԱՃԱՌԵԱԼ, ա. Որի մասին նախապէս խօսուած է՝ ասուած է։ |
| ՅԱՌԱՋԱՄԱՍՆ, սին, ՅԱՌԱՋԱՄԱՍՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԱԲԱԺԻՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՄԱՏՈՅՑ, ա. Առաջ մատուցուած, առաջ տարուած, առաջադիմած։ |
| ՅԱՌԱՋԱՄԱՐՏԻԿ, տկի, կաց, ՅԱՌԱՋԱՄԱՐՏԻՉ, տչի, չաց, ա. Առաջին կամ առջեւում կռուող, նախամարտիկ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՄԻՏ ԼԻՆԵԼ, Յօժարամիտ՝ պատրաստակամ գտնուել՝ լինել։ |
| ՅԱՌԱՋԱՄՈՒԽ, ա. Դէպի առաջ մխուող՝ գրոհող։ |
| ՅԱՌԱՋԱՄՈՒՏ, ա. Առաջ՝ աւելի շուտ ներս մտած, առաջ անցած, առաջընթաց։ |
| ՅԱՌԱՋԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Յօժարութիւն, յօժարամտութիւն, բարի ցանկութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱՅԱՆՑ, ա. Նախապէս յանցանք գործած։ |
| ՅԱՌԱՋԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Դէպի առաջ շարժուել՝ գնալ։ 2. Մէկից աւելի առաջ անցնել, աւելի վաղ հասնել, առաջ ընկնել, գերազանցել, կանխել։ 3. Առաջադէմ լինել, յաջողութիւն գտնել, առաջադիմել, զարգանալ։ 4. Առաջ գալ, ծագել։ |
| ՅԱՌԱՋԱՆՑԱԿ, գ. 1. (եկեղց.) Զատիկ, պասեք։ 2. Զատկի գառ։ 3. Առաջ անցնելը։ |
| ՅԱՌԱՋԱՆՑՈՒԹԻՒՆ, (Թարգմանութիւնը պասեք բառի), գ. 1. (եկեղց.) Զատիկ, պասեք։ 2. Զատկի գառ։ 3. Առաջ անցնելը։ |
| ՅԱՌԱՋԱՇԱՒԻՂ, տե՛ս ՆԱԽԱՇԱՒԻՂ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՉԱՓ, գ. Առաջին չափն ու կարգը, կանոն (անստոյգ նշ.)։ |
| ՅԱՌԱՋԱՊԱՀ, ի, աց, ՅԱՌԱՋԱՊԱՀԵՍՏ, ի, ից, ա. գ. 1. Նախապէս՝ սկզբից պահպանող, նախազգուշացնող։ 2. Պահապան, գիշերապահ, ժամապահ, պահակորդ, դիտորդ։ 3. Դաւադիր։ 4. Պահպանութիւն, հսկում։ |
| ՅԱՌԱՋԱՊԱՏՄԵԼ, ՅԱՌԱՋԱՊԱՏՈՒԵԼ, ՅԱՌԱՋԱՊԱՏՈՒՄ, ՅԱՌԱՋԱՊԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱԽԱՊԱՏՄԵԼ, ՆԱԽԱՊԱՏՈՒԵԼ, ՆԱԽԱՊԱՏՈՒՄ, ՆԱԽԱՊԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՊԱՏՐԱՍՏ, ա. Նախօրօք՝ նախապէս պատրաստուած։ |
| ՅԱՌԱՋԱՊԱՏՐԱՍՏԵԱԼ, ա. Նախօրօք՝ նախապէս պատրաստուած։ |
| ՅԱՌԱՋԱՊԱՐԳԵՒ, նոյնն է՝ ՆԱԽԱՊԱՐԳԵՒ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՌԱՔՈՂ, ա. (կրօն.) Արտաբերող, բխող (Ս. Հոգու մասին)։ |
| ՅԱՌԱՋԱՌԱՔՈՒՄՆ, քման, գ. Արտաբերում, բխում։ |
| ՅԱՌԱՋԱՍԱՑ, ա. Նախօրօք՝ նախապէս ասող՝ ասուած, նախագուշակող, նախագուշակուած։ 2. Մի փոքր առաջ՝ վերը ասուած՝ յիշատակուած, վերոյիշեալ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՍԱՑԵԱԼ, ա. Նախօրօք՝ նախապէս ասող՝ ասուած, նախագուշակող, նախագուշակուած։ 2. Մի փոքր առաջ՝ վերը ասուած՝ յիշատակուած, վերոյիշեալ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱԽԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՍԱՑՈՒՄՆ, ցման, տե՛ս ՆԱԽԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՍՏԵՂԾ, տե՛ս ՆԱԽԱՍՏԵՂԾ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՎԱՍՏԱԿ, ա. Նախապէս՝ նախօրօք վաստակի՝ աշխատանքի մէջ մտած, նախավաստակ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՏԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. 1. Մէկը միւսից առաջ անցնել՝ գերազանցել։ 2. Առաջ գնալ՝ շարժուել։ 3. Առաջադիմել, յաջողութիւն գտնել, զարգանալ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՏԵՍ, տե՛ս ՆԱԽԱՏԵՍ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՏԵՍԱԿ, տե՛ս ՆԱԽԱՏԵՍ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՏԵՍԵԼ, ն. Կանխատեսել, նախատեսել, նկատի ունենալ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՏԵՍՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախագուշակութիւն, մարգարէութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱԽԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՏԻՊ, տե՛ս ՆԱԽԱՏԻՊ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՏՈՒ, ի, աց, ա. Առաջ գնացող, առաջադիմող։ |
| ՅԱՌԱՋԱՏՈՒԹԻՒՆ, ՅԱՌԱՋԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջ գնալը, առաջադիմելը, առաջադիմութիւն, առաջխաղացում, զարգացում։ |
| ՅԱՌԱՋԱՏՕՆԱԿ, տե՛ս ՆԱԽԱՏՕՆԱԿ։ |
| ՅԱՌԱՋ ԱՐԿԱՆԵԼ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԱՐԿԵԼ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՐԿԵԼ, ն. Առջեւը դնել, առաջադրել։ |
| ՅԱՌԱՋԱՐԿՈՒ, ա. Դէմն առնող, պաշտպանող, պաշտպան։ |
| ՅԱՌԱՋԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԱՌԱՋԱՐԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՑՈՅՑ, ա. Նախապէս՝ նախօրօք ցոյց տուող՝ յայտնող, կանխասաց։ |
| ՅԱՌԱՋԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՒՈՐ, տե՛ս ԱՌԱՋԱՒՈՐ։ |
| ՅԱՌԱՋԱՔԱՂԵՐԹ, ա. Մեծ փոր ունեցող, փորը մեծ, մեծափոր, հաստափոր։ |
| ՅԱՌԱՋԱՔԱՂԵՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծափոր՝ հաստափոր լինելը։ |
| ՅԱՌԱՋԲԵՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Առաջ բերելու՝ արտասանելու յատուկ, արտաբերական։ |
| ՅԱՌԱՋԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԳԱԼՈՒՍՏ, տե՛ս ՅԱՌԱՋՃԱՆԱՊԱՐՀ։ |
| ՅԱՌԱՋԳԻՏԱԿԱՆ, տե՛ս ՆԱԽԱԳԻՏԱԿԱՆ։ |
| ՅԱՌԱՋԳԻՏՈՂՈՒԹԻՒՆ, ՅԱՌԱՋԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախագիտութիւն, նախիմացութիւն, կանխապէս տեղեկութիւն։ 2. Նախատեսութիւն, կանխատեսութիւն, աստծու նախախնամութիւնը։ 3. Նախագուշակութիւն, մարգարէութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԵԼ1, եցի, ն. 1. Կանխել, առաջն առնել։ 2. Առաջ շարժել, առաջ տանել։ 3. չ. տե՛ս ՅԱՌԱՋԵԼ2 (իմ)։ |
| ՅԱՌԱՋԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Դէպի առաջ շարժուել՝ գնալ, առաջանալ։ 2. Մէկից առաջ անցնել, առաջ ընկնել, գերազանցել, առաջադիմել։ 3. Առաջնորդ լինել, առաջնորդել։ |
| ՅԱՌԱՋԵՊԻՍԿՈՊՈՍ, գ. Առաջին եպիսկոպոս (ժամանակով կամ աստիճանով)։ |
| ՅԱՌԱՋԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Առաջ տանել, հասցնել։ |
| ՅԱՌԱՋԸՆԹԱՑ, ա. Առջեւից ընթացող՝ գնացող, նախընթաց, առաջագնաց, կարապետ։ |
| ՅԱՌԱՋԸՆԹԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջընթաց լինելը։ |
| ՅԱՌԱՋԸՆԾԱՅ, ա. 1. Առաջ ընծայուած, առաջինը մատուցուած, նախընծայ։ 2. գ. Առաջին պտուղ, երախայրիք։ 3. Առաջին հաւատացեալ։ |
| ՅԱՌԱՋԸՆՏՐԵԱԼ, ա. Նախապէս ընտրուած, նախընտրելի, ընտիր։ |
| ՅԱՌԱՋԸՆՏՐՈՒԹԻՒՆ, գ. (յունական ոճով) Ընտրութիւն, բարի ցանկութիւն՝ մտադրութիւն, յօժարութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԻԿԱՅ, տե՛ս ԱՌԱՋԻԿԱՅ։ |
| ՅԱՌԱՋԻՄԱՑ, ի, ից, ա. Նախապէս իմացող, կանխատես, հեռատես, շրջահայեաց։ |
| ՅԱՌԱՋԻՄԱՑԱԿԱՆ, ա. (յունական ոճով) Առաջիմաց, նախախնամող։ |
| ՅԱՌԱՋԽԱՂԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջ շարժուելը՝ գնալը, առաջխաղացում, առաջադիմութիւն։ |
| ՅԱՌԱՋԿՈՅՍ, մ. 1. Դէպի առաջ։ 2. Առաջիկայում, փոքր-ինչ յետոյ։ |
| ՅԱՌԱՋԿՐԹՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱԽԱԿՐԹՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋՁԳՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԱՁԳՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԱՋՃԱՆԱՊԱՐՀ, ի, աց, գ. (յունական ոճով) Առաջ գալը, բխում, ծագում։ |
| ՅԱՌԱՋՄԷ, տե՛ս ՅԱՌԱՋՆՄԷ։ |
| ՅԱՌԱՋՆԱՅԱՐԿ, ա. Առաջուց՝ սկզբից կառուցուած՝ շինուած։ |
| ՅԱՌԱՋՆԱՊԷՍ, մ. Նախապէս, սկզբնապէս, առաւելապէս։ |
| ՅԱՌԱՋՆՄԷ, մ. Նախապէս, նախօրօք, առաջուց, սկզբից, սկզբում։ |
| ՅԱՌԱՋՆՈՒՄՆ, մ. Նախապէս, նախօրօք, առաջուց, սկզբից, սկզբում։ |
| ՅԱՌԱՋՇԱՐԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջ շարժուելը։ |
| ՅԱՌԱՋՈՒՄՆ, ջման, գ. Առաջ գնալը, առաջադիմելը։ |
| ՅԱՌԱՋՈՒՍՏ, մ. Առջեւից, առջեւի կողմից։ |
| ՅԱՌԱՋՍԱՐԿԱՒԱԳ, տե՛ս ՆԱԽԱՍԱՐԿԱՒԱԳ։ |
| ՅԱՌԱՋՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱԽԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՌԳՂԵԼ, եցի, ն. Արգելել, զսպել, սանձել (անստոյգ բառ եւ նշ.)։ |
| ՅԱՌԵԼ1, եցի, ն. Ձգել, մեկնել, պարզել, կարկառել, երկարացնել։ |
| ՅԱՌԵԼ2, (իմ), եցայ, եա՛ց, չ. Աչքը (կամ միտքը) մի բանի վրայ սեւեռել, աչքերը յառած նայել, երկար՝ ուշադրութեամբ նայել, մտիկ տալ, հայեացքով զննել, տնտղել, լաւ դիտել, նկատել։ |
| ՅԱՌՆԵԼ, յարեայ, արի՛, յարուցեալ, չ. 1. Վեր կենալ, ելնել, ոտքի կանգնել։ 2. (կրօն.) Մեռած տեղից վեր կենալ, յարութիւն առնել, վերստին կենդանանալ։ 3. Քնից արթնանալ։ 4. (կրօն.) Երեւան գալ, առաջ գալ (սուտ մարգարէներ)։ 5. Արշաւել, յարձակուել։ 6. Արծարծուել, բորբոքուել (կրակի մասին)։ |
| ՅԱՌՆՈՒՄՆ, նման, գ. Յարձակուելը (մէկի վրայ)։ |
| ՅԱՌՈՒԼ, ռեայ, ռի՛ր, չ. 1. տե՛ս ՅԱՌԵԼ2 (իմ)։ 2. Կախուել։ (Տիմոթ. Կուզ, 99-100, ՀԱԲ)։ |
| ՅԱՌՈՒՄՆ, ռման, գ. Յառելը, աչքը (կամ միտքը) մի բանի վրայ սեւեռելը։ |
| ՅԱՍՄԻԿ, ՅԱՍՄԻՆ,(պհլ.), գ. (բսբ.) Ձիթենազգիների ընտանիքին պատկանող թուփ. յասմիկ (Jasminum)։ |
| ՅԱՍՊԻ, պւոյ, ՅԱՍՊԻՍ, (յուն.), գ. (հնք.) Կվարցի մանր հատիկներից բաղկացած կարմիր, կանաչ կամ մոխրագոյն թանկագին քար. յասպիս։ |
| ՅԱՍՏՈՒԱԾՈՒՍՏ, տե՛ս ԱՍՏՈՒԱԾՈՒՍՏ։ |
| ՅԱՏԱԿ, ի, աց, գ. 1. Գետին, հողի երեսը։ 2. Շէնքի ներսի ստորին մակերեւոյթը, որի վրայ քայլում են։ 3. Ամեն մի խորութեան ստորին կողմը՝ մասը, տակ։ 4. Հիմք։ 5. Խորք։ 6. փխբ. Երկիր։ Արեգակն... իբրեւ ճրագ մի ի մեծի տան ի մէջ ձեղուան եւ յատակի լուցեալ (Եզնիկ, Ա, 3)։ |
| ՅԱՏԱԿԱԲԱՑ, ա. մ. (Ծովի) յատակը բացուած՝ բանալով։ |
| ՅԱՏԱԿԱԲՈՒԽ, ա. Գետնից ուղիղ դէպի վեր բխած՝ բուսած։ |
| ՅԱՏԱԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Յատակի կամ սալայատակի նման դառնալ (սառած գետի մակերեւոյթի մասին)։ |
| ՅԱՏԱԿԱՒՈՐ, ա. Յատակ դարձած, երեսը սառոյց կապած։ |
| ՅԱՏԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Գետնին հաւասարեցնել, հիմնայատակ կործանել, քարուքանդ անել։ 2. Բնաջինջ անել, բնաջընջել, ոչնչացնել, կոտորել։ 3. Սալայատակ շինել, սալայատակել, հարթել։ 4. եցայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՅԱՏԱԿԻՉ, ա. Որ յատակում է, կործանող, տապալող։ |
| ՅԱՏԱՆԵԼ, յատի, յա՛տ, ՅԱՏԵԼ, եցի, ն. Էտել, աւելորդ ճիւղերը կտրել։ |
| ՅԱՏԿԱԲԱՐ, տե՛ս ՅԱՏԿԱՊԷՍ։ |
| ՅԱՏԿԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի յատուկ, առանձնայատուկ։ |
| ՅԱՏԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մէկին յատուկ, սեփական, անձնական, անհատական, մասնաւոր։ 2. Հասարակ, նուաստ, ստոր։ |
| ՅԱՏԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Յատուկ դառնալ, սեփականուել, մասնաւորուել, որոշուել։ |
| ՅԱՏԿԱՆՁՆԱԿԱՑ, ա. Մենակ՝ առանձին ապրելու՝ ճգնելու, միայնակեցական։ Շինէ... եւ յատկանձնակաց խրճիթս (Խոր., Գ, 2Օ)։ |
| ՅԱՏԿԱՊԱՏՈՒՄ, ա. մ. Յատուկ՝ հասկանալի՝ մանրամասն պատմող՝ պատմելով։ |
| ՅԱՏԿԱՊԷՍ, մ. 1. Մասնաւորապէս, անհատաբար։ 2. Առանձնապէս։ 3. Առաւելապէս, մանաւանդ։ 4. Սոսկապէս, լոկ։ |
| ՅԱՏԿԵՂ, ա. Բոլորովին յատուկ՝ սեփական, առանձնայատուկ։ |
| ՅԱՏԿԼԵԼ, (իմ), տե՛ս ՀԱՏԿԼԵԼ (իմ)։ |
| ՅԱՏԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Որպիսութիւն, առանձնայատկութիւն, մէկին կամ մի բանի բնորոշ՝ սեփական յատկանիշ։ 2. Իրականացում, ստուգապէս կատարում։ 3. Առանձնախօսութիւն, առանձին խրատ։ |
| ՅԱՏԿՕՐԷՆ, մ. ա. 1. Յատկապէս։ 2. Յատուկ։ |
| ՅԱՏՈՑ, գ. Սուր եւ կեռ դանակ կամ մկրատաձեւ գործիք՝ էտելու համար, էտոց։ |
| ՅԱՏՈՒԿ, տկի, կաց, ա. մ. նխդ. 1. Մէկի կամ մի բանի բնական յատկանիշը կազմող, իւրայատուկ, առանձնայատուկ, սեփական, բնորոշ։ 2. Բաժանուած, զատուած։ 3. Առանձին, մենակ, միայն, զատ, լոկ, բացի։ 4. Տարբեր։ |
| ՅԱՐ, ա. նխդ. մ. 1. Կից, կցուած, միացած։ 2. Մօտ, կողքին, առընթեր։ 3. Յարմարուած, համակերպ, իրար նման։ 4. Յարմար, համապատասխան։ 5. Շարունակուող, հետզհետէ յաջորդող։ 6. Միշտ, շարունակ, անդադար, անընդհատ, ամեն անգամ։ 7. Կազմում է բազմաթիւ բարդութիւններ՝ «կից, մօտ» եւ «միշտ» նշանակութիւններով։ |
| ՅԱՐԱԲԱԳԻՆ, գնի, նաց, ա. Բագինի մօտ կատարուող։ |
| ՅԱՐԱԲԱՐԴ, ա. 1. Իրար վրայ բարդուած՝ դիզուած՝ կուտակուած։ 2. (քեր.) Երկուսից աւելի բառերից բարդուած։ |
| ՅԱՐԱԲԱՐԴԵԼ, եցի, ն. Իրար վրայ բարդել՝ կիտել, վրան մի բան աւելացնել, վրան աւելացնելով կցկցել։ |
| ՅԱՐԱԲԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Յարաբարդելը, յարաբարդուելը, կուտակում, յաւելուած։ |
| ՅԱՐԱԲԱՑ, կամ ՅԱՐԱԲԱՑՈՒՆ, ա. Միշտ բացուած՝ բաց։ |
| ՅԱՐԱԲԱՑՈՒՆ, ա. Միշտ բացուած՝ բաց։ |
| ՅԱՐԱԲՂԽԵԼ, եցի, ն. Միշտ՝ մշտապէս՝ անընդհատ բխել։ |
| ՅԱՐԱԲՈՒՂԽ, ա. Միշտ բխող, մշտաբուխ։ |
| ՅԱՐԱԳԱՅ, ա. Որ մշտապէս գալիս է կամ գոյութիւն ունի, յարագոյ, յարակայ։ |
| ՅԱՐԱԳԵԼ, եցի, ն. Արեգակի տակ դնել, արեւին տալ, բաց տեղ դնել, որ վրան արեւ ընկնի։ |
| ՅԱՐԱԳՈԼ, կամ ՅԱՐ ԳՈԼ, ՅԱՐ ԵՄ. Առընթեր եւ անբաժան լինել, մշտապէս լինել, միշտ ներկայ լինել։ |
| ՅԱՐԱԳՈՅ, ի, ից, ա. 1. Մշտապէս եղող, միշտ հետը եղող։ 2. Ներկայ, ներկայումս եղող՝ գոյութիւն ունեցող։ |
| ՅԱՐԱԳՈՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Յարագոյ լինելը, ներկայութիւն, առկայութիւն։ |
| ՅԱՐԱԴՐԵԼ, եցի, ն. 1. Իրար հետ դնել, կողք կողքի դնել, կցորդել, կցել։ 2. Իրար վրայ դնել, վրան աւելացնել, յարել։ |
| ՅԱՐԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յարադրելը, յարադրուելը։ |
| ՅԱՐԱԶԻՆԵԱԼ, ա. Մշտապէս մէկի դէմ զինուած՝ զէնք առած։ (Մագ. թղ., 237, ՀԱԲ)։ |
| ՅԱՐԱԶՈՒԱՐՃ, ա. 1. Միշտ զուարճ՝ զուարճացած, մշտազուարճ, փխբ. մըշտադալար, անթառամ։ 2. Զուարթագին, կայտառ, առոյգ, անտրտում։ |
| ՅԱՐԱԹԱԹԱՒ, ա. Միշտ թաթախուած, իսպառ՝ բոլորովին շաղախուած։ |
| ՅԱՐԱԺԱՄ, մ. ա. Ամեն ժամ, միշտ, շարունակ, անդադար, անընդհատ, մշտական։ |
| ՅԱՐԱԼԷԶ, արալէզ, առլէզ, առլեզ, գ. Առասպելական մտացածին շնակերպ կենդանի, որ լիզելով պատերազմում ընկածների վէրքերը՝ կենդանացնում էր մեռածներին. յարալէզ։ |
| ՅԱՐԱԽԱՂԱՑ, ա. Միշտ շարժուն, մշտաբուխ, մշտաշարժ։ |
| ՅԱՐԱԽՈՐԺԵԼԻ, ա. Մշտապէս կամ շատ ախորժելի՝ ցանկալի։ |
| ՅԱՐԱԾԱԾՈՒԿ, ա. Բոլորովին կամ միշտ ծածկուած՝ ծածուկ, գաղտնի։ |
| ՅԱՐԱԾՈՒՓ, ա. Միշտ ծփացող՝ ալեկոծուող, յարածածան, մշտայոյզ։ |
| ՅԱՐԱԿ, ա. Յարած, կցուած, սերտօրէն միացած։ |
| ՅԱՐԱԿԱՅ, ի, աց, ա. 1. Մշտապէս եղող՝ գոյութիւն ունեցող, մշտակայ, մշտատեւ, մնայուն, յաւէրժական, մշտնջենաւոր։ 2. (քեր.) Սահմանական եղանակի բաղադրեալ անցեալ ժամանակ, որ կազմւում է անցեալ դերբայով եւ օժանդակ բայով. վաղակատար-հարակատար անցեալ (օր. գործեալ էի)։ 3. Եթերային կամար երկնային լուսատուների շուրջը (ըստ հին աստղաբաշխների)։ 4. մ. Մշտնջենաւորապէս, մնայուն կերպով. միշտ, անդադար, յաճախ, ստէպ։ |
| ՅԱՐԱԿԱՅԱԲԱՐ, տե՛ս ՅԱՐԱԿԱՅ (4)։ |
| ՅԱՐԱԿԱՅԱԿԱՆ, տե՛ս ՅԱՐԱԿԱՅ (2)։ |
| ՅԱՐԱԿԱՅԵԼ1, եցի, ն. Յարակայ՝ տեւական՝ հաստատուն դարձնել, բոլորովին հաստատել։ |
| ՅԱՐԱԿԱՅԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Յարակայ եւ հաստատուն մնալ, շարունակաբար՝ երկարօրէն տեւել, մշտապէս՝ շարունակ լինել մի բանում, յարատեւել։ 2. Մօտը կամ դէմը կանգնել, դիմակայել։ |
| ՅԱՐԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Յարակայ լինելը, մշտնջենաւորութիւն, անփոփոխ տեւողութիւն, յարատեւութիւն։ |
| ՅԱՐԱԿԱՆ, մ. Միշտ, մշտապէս։ |
| ՅԱՐԱԿԱՐԳԵԼ, եցի, ն. Առընթեր կարգել, ըստ կարգի աւելացնել, շարակարգել։ |
| ՅԱՐԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաստատուն կարգաւորութիւն։ |
| ՅԱՐԱԿԷԶ, ա. Միշտ կիզուող՝ վառուող, մշտավառ։ |
| ՅԱՐԱԿԻԼ, կեալ, տե՛ս ՅԱՐԱԿԱՅԵԼ2 (1)։ |
| ՅԱՐԱԿԻՐԹ, ա. Տեւական կրթութիւն ստացած, հմուտ։ |
| ՅԱՐԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Մի բանի յարած՝ կցուած, մի բանի հետ կապ ունեցող։ 2. Հետը կամ մօտը եղող, մերձաւոր։ |
| ՅԱՐԱԿՈՅՍ, ա. Միշտ կոյս եւ անարատ, մշտակոյս։ |
| ՅԱՐԱԿՑԱԲԱՐ, ՅԱՐԱԿՑԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ յարակից, յարակից կերպով, մի բանի հետ կցելով՝ կապելով, փխբ. ընտանեբար։ |
| ՅԱՐԱԿՑԵԼ, եցի, ն. 1. Կցել՝ կապել՝ միացնել մի բանի հետ, եղածի վրայ մի բան ավելացնել, կցկցել, կապակցել, շարակցել։ 2. Միաւորել, յարմարեցնել իրար։ 3. եցայ, 4. կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՅԱՐԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Իրար յարակից լինելը, ներքին կապ։ 2. Միաւորութիւն։ |
| ՅԱՐԱՀԵՏԵՒԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Միշտ մի բանի հետեւել, առանց բաժանուելու յետեւից գնալ, հետամուտ լինել։ |
| ՅԱՐԱՀԻՒՍԵԼ, եցի, ն. Իրար հետ հիւսել, միաւորել, կապակցել, շաղկապել։ |
| ՅԱՐԱՀԻՒՍՈՒՄՆ, սման, գ. Յարահիւսելը, յարահիւսուելը, կապակցութիւն, շաղկապում։ |
| ՅԱՐԱՀՈԼՈՎ, ա. Միշտ ինքն իր վրայ պտոյտ եկող, միշտ պտոյտ գործող։ |
| ՅԱՐԱՀՈՒՆ, ա. Մինչեւ հունը հասած, խորաքնին։ (Մագ. Գամագտ. Է, ՀԱԲ)։ |
| ՅԱՐԱՁԱՅՆԵԼ, եցի, ն. Անդադար ձայնով օրհնել։ |
| ՅԱՐԱՁԳԱԿԱՆ, տե՛ս ՅԱՐԱՁԻԳ։ |
| ՅԱՐԱՁԳԱԿԻՑ, ա. Միասին յարաձգուող, մշտնջենաւորակից։ |
| ՅԱՐԱՁԳԵԼ, եցի, ն. 1. Երկարաձգել, տեւական դարձնել։ 2. Ընդարձակ ձգել, ամեն տեղ տարածել։ 3. Դէպի ինքը ձգել։ |
| ՅԱՐԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երկարաձգութիւն, երկար տեւողութիւն, շարունակութիւն։ 2. Ձգտում (մի բանի)։ |
| ՅԱՐԱՁԻԳ, ձգի, ա. 1. Երկարաձիգ, տեւողական, շարունակ՝ անընդհատ կատարուող։ 2. (քեր.) Անցեալ անկատար ժամանակ։ |
| ՅԱՐԱՃՕՃ, ա. Մշտապէս ճօճուող՝ տատանուող։ |
| ՅԱՐԱՄԱՆԱԿԱՆ, տե՛ս ՇԱՐԱՄԱՆԱԿԱՆ։ |
| ՅԱՐԱՄԱՆԵԼ, տե՛ս ՇԱՐԱՄԱՆԵԼ։ |
| ՅԱՐԱՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՇԱՐԱՄԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՐԱՄԻՇՏ, մ. Միշտ, շարունակ, յաւիտեան։ |
| ՅԱՐԱՄՆԱԼ, ացի, չ. 1. Միշտ մնալ, պինդ եւ հաստատուն մնալ, յարատեւել, շարունակուել։ 2. Մշտնջենաւոր՝ յաւիտենական դառնալ։ |
| ՅԱՐԱՄՆԱՅ, ի, ից, ա. Միշտ մնացող, մնայուն, տեւական, մշտատեւ, հաստատուն, կայուն, մշտնջենաւոր։ |
| ՅԱՐԱՄՆԱՅԱԲԱՐ, մ. Յարամնայ՝ հաստատուն կերպով, մշտնջենաւորապէս։ |
| ՅԱՐԱՄՆԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Յարամնայ՝ հաստատուն լինելը, մշտնջենաւորութիւն, յարատեւութիւն։ |
| ՅԱՐԱՄՆԱՑ, տե՛ս ՅԱՐԱՄՆԱՅ եւ ՅԱՐԱՄՆԱՅԱԲԱՐ։ |
| ՅԱՐԱՄՆԱՑԱԿԱՆ, ա. Յարամնայ յատկութիւն ունեցող, յարամնայ։ |
| ՅԱՐԱՄՈԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Միշտ մոլի կամ բոլորովին մոլորուած։ |
| ՅԱՐԱՄՐԻ, մ. Ծածուկ, գողունի։ |
| ՅԱՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Մշտական դառնալ, միշտ մնալ, շարունակուել։ 2. Յարել, կցուել, միաւորուել։ |
| ՅԱՐԱՆԿԵԱԼ, ա. Բոլորովին թուլացած՝ ուժից ընկած։ |
| ՅԱՐԱՆՄԱՆ, ա. Բոլորովին նման, համանման։ |
| ՅԱՐԱՆՈՒԱՆԵԼ, եցի, ն. Յարանունութեամբ անուանել (օր. արդար-ից արդարութիւն)։ |
| ՅԱՐԱՆՈՒԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՐԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՐԱՆՈՒՆ, ուան, գ. Համարմատ՝ միեւնոյն արմատն ունեցող բառ։ |
| ՅԱՐԱՆՈՒՆԱԲԱՐ, ՅԱՐԱՆՈՒՆԱԿԻ, ՅԱՐԱՆՈՒՆԱՊԷՍ, մ. 1. Իբրեւ յարանուն, յարանուն կերպով, յարանունութեամբ։ 2. Միեւնոյն անունով, համանունութեամբ։ |
| ՅԱՐԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Յարանուն լինելը, նոյն անունից՝ բառից կազմուած լինելը։ |
| ՅԱՐԱՆՉՏԵԼ, (իմ), փխ. ՅՕՐԱՆՉՏԵԼ (իմ), եցայ, չ. Յաճախակի յօրանջել։ |
| ՅԱՐԱՇԱՐ, ա. Իրար կից շարուած։ |
| ՅԱՐԱՇԱՐԺ, ա. Միշտ շարժուող՝ շարժուն, մշտաշարժ։ |
| ՅԱՐԱՇԱՐԺԻԼ, ժեալ, չ. Միշտ շարժուել։ |
| ՅԱՐԱՇԱՐԺՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յարաշարժ՝ մշտաշարժ լինելը, անընդհատ՝ մշտական շարժում։ 2. Փոփոխութիւն։ |
| ՅԱՐԱՇԵՇՏՈԼՈՐ, ա. (քեր.) (Բառ), որի նախավերջին վանկն է շեշտւում. յարաշեշտ (օր. ո՛րչափ)։ |
| ՅԱՐԱՇՐՋԻԿ ԱՌՆԵԼ, Միշտ շրջեցնել՝ ման ածել։ |
| ՅԱՐԱՉԱՓԵԼ, եցի, ն. Զուգաչափել, զուգակշռել։ |
| ՅԱՐԱՊԱՐՈՅԿ, ա. (քեր.) (Բառ), որ պարոյկ է կրում վերջընթեր վանկի վրայ (յունարէնում)։ |
| ՅԱՐԱՊՏՈՒՂ, ա. Անպակաս՝ մշտական՝ յարատեւ պտուղ բերող։ |
| ՅԱՐԱՋԱՆ, ա. Միշտ ջանացող կամ ճգնող, փութաջան, անխոնջ։ |
| ՅԱՐԱՌՆՈՒԼ, առի, առեալ, ՅԱՐԱՌՈՑԵԼ, եցի, ոցեալ, ն. 1. Իրար կից կամ միասին առնել՝ վերցնել։ 2. Միշտ կիրառել՝ գործածել։ |
| ՅԱՐԱՌՈՒՄՆ, ռման, գ. Միասին առնելը՝ վերցնելը։ |
| ՅԱՐԱՍԱԿԱՆ, ա. գ. 1. Պարզաբանութիւն պարունակող, պարզաբանող։ 2. Պարզաբանութիւն, բացատրութիւն։ |
| ՅԱՐԱՍԷՐ, ա. Միշտ սիրող, անպակաս՝ մշտական սիրով։ |
| ՅԱՐԱՎԱՅԵԼՈՒՉ, ա. Միշտ՝ մշտապէս վայելուչ։ |
| ՅԱՐԱՏ, տե՛ս ՅԱՅՐԱՏ։ |
| ՅԱՐԱՏԵՒ, ա. Միշտ տեւող, մշտատեւ, երկարատեւ, անդադար շարունակուող։ |
| ՅԱՐԱՏԵՒԱԿ, ա. Միշտ տեւող, մշտատեւ, երկարատեւ, անդադար շարունակուող։ |
| ՅԱՐԱՏԵՒԱԿԱՆ, ա. Միշտ տեւող, մշտատեւ, երկարատեւ, անդադար շարունակուող։ |
| ՅԱՐԱՏԵՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. Յարատեւ դառնալ, յաւէրժանալ։ |
| ՅԱՐԱՏԵՒԵԼ1, եցի, չ. Մշտապէս՝ ընդմիշտ՝ շատ երկար ժամանակ տեւել։ 2. ն. (հզդպ.) Յարատեւ դարձնել։ |
| ՅԱՐԱՏԵՒԵԼ2, (իմ), եցայ, տե՛ս ՅԱՐԱՏԵՒԵԼ1 (1)։ |
| ՅԱՐԱՏԵՒՈՂ, տե՛ս ՅԱՐԱՏԵՒ։ |
| ՅԱՐԱՏԵՒՈՂԱԳՈՅՆ, ՅԱՐԱՏԵՒՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ՅԱՐԱՏԵՒ։ |
| ՅԱՐԱՏԵՒՈՂՈՒԹԻՒՆ, ՅԱՐԱՏԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յարատեւ լինելը։ 2. Տոկունութիւն, համբերութիւն, դիմացկունութիւն։ |
| ՅԱՐԱՏԻՒ, ա. գ. Որ միշտ տիւ՝ ցերեկ է, գիշեր չունեցող, միշտ լոյս։ |
| ՅԱՐԱՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՅՐԱՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՐԱՐԿԱՆԵԼ, կի, ն. Կից՝ կողքին՝ առընթեր դնել, համեմատել, բաղդատել։ |
| ՅԱՐԱՑԱՆԳ, տե՛ս ՅԱՐԱՄԻՇՏ։ |
| ՅԱՐԱՑՈՅՑ, ցուցի, ից, գ. 1. Օրինակ, նախօրինակ, նախատիպ։ 2. (կրօն.) Նախագաղափար, աստուածային կամք։ |
| ՅԱՐԱՑՈՒՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Յարացոյցին յատուկ, յարացոյց ծառայող՝ ներկայացնող։ |
| ՅԱՐԱՓԱԿԵԼ, եցի, ն. Միշտ կամ իսպառ՝ բոլորովին փակել։ |
| ՅԱՐԱՓԹԻԹ, ա. Միշտ փթթած՝ ծաղկած, մշտափթիթ։ |
| ՅԱՐԱՓՈԽ, ա. Միշտ փոփոխուող, յարափոփոխ, փոփոխական։ |
| ՅԱՐԱՔԱՐՇԵԼ, եցի, ն. Միշտ քաշել՝ ձգել դէպի ինքը։ |
| ՅԱՐԳ1, գ. Արժէք, գին։ |
| ՅԱՐԳ2, մ. Բաւական, հերիք։ |
| ՅԱՐԳԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի յարգի՝ պատուական։ |
| ՅԱՐԳԱՀԱՏԵԼ, տե՛ս ԱՐԳԱՀԱՏԵԼ։ |
| ՅԱՐԳԱՆՔ, նաց, գ. 1. Յարգելը, յարգուելը, պատիւ, մեծարանք։ 2. Գովեստ, գովասանք, գովաբանութիւն։ |
| ՅԱՐԳԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Յարգ ունեցող, յարգի, գովելի, պատուական։ |
| ՅԱՐԳԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Յարգի՝ պատուաւոր դարձնել, մեծարել։ |
| ՅԱՐԳԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յարգաւոր լինելը, մեծարանք։ |
| ՅԱՐԳԵԼ, եցի, ն. 1. Յարգանք մատուցել, պատուել, մեծարել, յարգանքն արտայայտել մի բանով։ 2. Գովել, դրուատել։ 3. Շրջանառութեան մէջ դնել՝ տոկոսներ ստանալով։ 4. Կարգի բերել, կարգաւորել։ |
| ՅԱՐԳԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յարգի դարձնել, յարգը բարձրացնել։ |
| ՅԱՐԳԻ, ա. 1. Յարգ ունեցող, արժէքաւոր։ 2. Յարգելի, արժանաւոր, պատուաւոր։ |
| ՅԱՐԳՈՅ, տե՛ս ԱՐԳՈՅ։ |
| ՅԱՐԳՈՒՄՆ, գման, գ. Յարգելը, յարգուելը։ |
| ՅԱՐԳՈՒՆ, ի, ից, ա. Յարգ ունեցող, յարգի, արժէքաւոր։ |
| ՅԱՐԳՈՒՆԱԿ, տե՛ս ՅԱՐԳՈՒՆ։ |
| ՅԱՐԴ1, ի, ից, գ. Ցորենի՝ գարու եւ այլ հացաբոյսերի չորացած եւ մանրացրած ցօղունը, դարման։ |
| ՅԱՐԴ2, տե՛ս ԱՐԴ1։ |
| ՅԱՐԴԱԳՈՂ, տե՛ս ՅԱՐԴԳՈՂ։ |
| ՅԱՐԴԱՏԵՍԱԿ, ա. Յարդի տեսք՝ նմանութիւն ունեցող, յարդանման։ |
| ՅԱՐԴԱՐ, ա. Վայելուչ, յարմար։ |
| ՅԱՐԴԱՐԱՆՔ, նաց, գ. Յօրինուածք, հանդերձանք։ |
| ՅԱՐԴԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Կարգաւորել, կարգի բերել, վայելուչ տեսք տալ։ 2. Ուղղել, շտկել։ 3. Կազմակերպել, դասաւորելով կազմել։ 4. Սարքել, հանդերձել, պատրաստել։ 5. Ստեղծել, յօրինել։ |
| ՅԱՐԴԱՐԻՉ, րչի, չաց, ա. գ. 1. Կառավարիչ, կարգադրիչ։ 2. Մոմի այրուած քիթը կտրելու փոքրիկ մկրատ, քթառիչ։ |
| ՅԱՐԴԱՐՈՒՆ, ա. Յարդարուած, կարգի բերուած, պատշաճ, վայելուչ, կարգին, պարկեշտ։ |
| ՅԱՐԴԳՈՂ, ի, գ. (աստղգ.) Աստղերի կուտակում, որ պարզ գիշերները երկնակամարում երեւում է լուսաւոր գօտու ձեւով. յարդագողի ճանապարհ՝ հետք, Ծիրկաթին։ |
| ՅԱՐԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յարդ կամ յարդանման դառնալ, յարդի նմանուել։ |
| ՅԱՐԵԼ1, եցի, ն. 1. Կցել, կպցնել, միացնել, միաւորել, կապակցել, զուգակցել։ 2. Վրան մի բան աւելացնել։ 3. Իրեն միաբան դարձնել։ |
| ՅԱՐԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Կպչել, կցուել, կապուել, միանալ, միաբանել։ |
| ՅԱՐԵՆԱԼ, եցայ, չ. Յարուել, կպչել։ |
| ՅԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կցել, իր կողմը ձգել, իրեն միացնել՝ միաբան դարձնել։ |
| ՅԱՐԵՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հետեւել, յաջորդել։ |
| ՅԱՐԵՒԱՊԷՍ, մ. Անմիջապէս հետեւելով։ |
| ՅԱՐԵՒՈՒՄՆ, եւմունք, գ. Հետեւելը. յամարուելը, յարմար կոչում։ |
| ՅԱՐԸՆԴՈՒՆԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Կից՝ միասին վերցնելը, գործակցութիւն, օգնութիւն։ |
| ՅԱՐԸՆԹԱՑ, ա. Միշտ ընթացող՝ շարժուող, մշտահոս։ |
| ՅԱՐԿ1, ի, աց, գ. 1. Ծածկ, տանիք։ 2. Շէնք, տուն, բնակարան, փխբ. օթեւան, պատսպարան։ 3. Նոյն բարձրութեան վրայ ընդհանուր յարկի տակ զետեղուած ուրիշ բնակարան՝ սենեակ, դստիկոն։ 4. (ճրտրպ.) Կամարասիւն։ |
| ՅԱՐԿ2, (յուն.), գ. Թակարդ, որսի ցանց։ |
| ՅԱՐԿԱԲՆԱԿ, ի, աց, ա. Յարկի տակ՝ տան մէջ ապրող։ |
| ՅԱՐԿԱԾԱԾՈՒԿ, ա. Յարկի փլատակների տակ ծածկուած՝ մնացած՝ թաղուած։ |
| ՅԱՐԿԱԿԻՑ, տե՛ս ԲՆԱԿԱԿԻՑ։ |
| ՅԱՐԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՐԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՐԿԱՆԵԼ, յարկի, յա՛րկ, ն. 1. Յարկ գցել, յարկով՝ տանիքով ծածկել, վերնայարկ կամ տուն շինել՝ կառուցել, վրան ծածկել, վրայից պատել։ 2. կայ կամ կեայ, հբ. նոյն նշ.։ |
| ՅԱՐԿԱՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՐԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՐԿԱՑՈՒՑԵԼ, եցի, ն. ՅԱՐԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ցուցադրել, ներկայացնել։ |
| ՅԱՐԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Յարկեր ունեցող, մէկից աւելի յարկերից բաղկացած։ |
| ՅԱՐԿԵԼ, եցի, տե՛ս ՅԱՐԿԱՆԵԼ։ |
| ՅԱՐՁԱԿ ՅԱՐՁԱԿ, մ. Արձակ՝ անարգել կերպով, ազատօրէն։ |
| ՅԱՐՁԱԿԵԼ1, եցի, տե՛ս ՅԱՐՁԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՅԱՐՁԱԿԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Սրընթաց դիմել՝ նետուել դէպի մէկը՝ դէպի մի բան, վրայ վազել, վրայ պրծնել, վրայ ընկնել, վրայ տալ, խոյանալ, գրոհել։ 2. Արշաւել, յարձակում գործել։ 3. Հանդէս գալ, հակառակուել։ |
| ՅԱՐՁԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Արձակ՝ ազատ թողնել։ 2. Թոյլ տալ՝ հրամայել որ յարձակուի, յարձակուել, տալ, առաջ մղել, գրգռել, դրդել։ |
| ՅԱՐՁԱԿԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ յարձակուել է տալիս, գրգռող։ |
| ՅԱՐՁԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. Յարձակուելը, ուժով՝ բռնութեամբ մէկի կամ մի բանի դէմ արշաւելը։ |
| ՅԱՐՄԱՐ, ա. 1. Տեղին, վայել։ 2. Վայելուչ, պատշաճ։ 3. գ. Յարմար լինելը, յարմարութիւն։ 4. մ. Յարմար կերպով, յարմարապէս։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յարմար՝ տեղին ասուած խօսք (բանաւոր կամ գրաւոր)։ 2. Կանոնաւոր շարադրանք, գրաւոր խօսքի կանոնաւորութիւն։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԳԻՐ, գրի, րաց, ա. Յարմար՝ պատշաճ գրող՝ շարադրող։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ յարմար։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Յարմար եւ պատշաճ գրել։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խօսքի յարմար՝ կանոնաւոր դասաւորութիւն, շարադասութիւն։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յարմար դասաւորութիւն, լաւ դիրք՝ շարք ունենալը (ատամների մասին)։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԹՌԻՉ, ա. Թռչելու յարմար, սրաթռիչ։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԼԻՑ, ա. Շատ յարմար, բարեյարմար։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԿԱՅ, ա. Յարմար կանգնած, յարմար դիրք ունեցող, յարմար։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Յարմար, բարեյարմար։ 2. Իրար պատշաճող՝ սազող, համեմատ։ 3. Համապատասխանող։ 4. Ներդաշնակ։ 5. գ. Ձայների ներդաշնակութիւն։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԿԱՐԳ, ՅԱՐՄԱՐԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԲԱՐԵԿԱՐԳ, ԲԱՐԵԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԿԻՑ, ա. Մէկը միւսին յարմար՝ համապատասխան, յարմարապէս կցուած՝ միացած։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԿՈՒՌ, ա. Ամրակուռ։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յարմարակից դառնալ, յարմարուել։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱՆՔ, նաց, գ. Յարմարութիւն, համաձայնութիւն, ներդաշնակութիւն։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱՊԷՍ, մ. Յարմար կերպով, ի դէպ, տեղին։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱՎԷՊ, ա. Յարմար պատմուած, ստուգապատում։ |
| ՅԱՐՄԱՐԱՒՈՐ, ա. Յամար եղող, յարմարուող, պատշաճ։ |
| ՅԱՐՄԱՐԵԼ1, եցի, ն. 1. Յարմար՝ պահանջուածին համապատասխան դարձնել, յարմարեցնել։ 2. Կարգի բերել, կարգաւորել, յարդարել, պատրաստել, կազմել։ 3. Ձեւացնել, կեղծել։ |
| ՅԱՐՄԱՐԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Յարմար լինել, յարմար գալ, համապատասխանել, պատշաճել։ |
| ՅԱՐՄԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՀԱՐՄԱՐԵԼ1։ |
| ՅԱՐՄԱՐԻՉ, ա. Յարմարեցնող, կարգաւորող։ |
| ՅԱՐՄԱՐՈՍՏԵԱՆ, ա. Յարմարապէս ճիւղաւորուած, փխբ. յաջողակ (ձեռքի մատների մասին)։ |
| ՅԱՐՄԱՐՈՒԱԾ, ոյ, ՅԱՐՄԱՐՈՒԹԻՒՆ, ՅԱՐՄԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. 1. Յարմար՝ համապատասխան լինելը, համապատասխանութիւն, համակերպութիւն։ 2. Ձայների ներդաշնակութիւն։ 3. Կարգաւորում, կարգի բերելը։ 4. Պատշաճութիւն, վայելչութիւն։ 5. Նուագարանի լարելը։ 6. Հետեւութիւն։ |
| ՅԱՐՄՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Արմատանալ, մշտական՝ տեւական դառնալ, հաստատուն մնալ։ |
| ՅԱՐՆՉԵԼ, (իմ), րեայ, րի՛ր, չ. Վերաբերել, յարմարուել, ի դէպ գալ։ |
| ՅԱՐՈՅՑՔ, գ. Բարձրանալը, սաստկանալը, յորդանալը, վարարելը (գետերի)։ |
| ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ1, գ. 1. (կրօն.) Մեռած տեղից վեր կենալը, վերստին կենդանանալը։ 2. (յունական ոճով) Բարձրանալը, փքուելը։ |
| ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ2, գ. (անսովոր առումներով) 1. Միշտ լինելը։ 2. Կցուելը, միանալը, միաւորուելը։ 3. Յարատեւութիւն, յարակայութիւն։ |
| ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԱԿԱՆ, ա. (կրօն.) Մեռելների յարութեան վերաբերող։ |
| ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԱԿԻՑ, ա. (կրօն.) Քրիստոսի յարութեանը մասնակից։ |
| ՅԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. (անսովոր առումով) Յարութիւն առնելը, յարութիւն։ |
| ՅԱՐՈՒՑԱՆԵԼ, րուցի, րո՛, պբ. 1. Վեր բարձրացնել, վեր կացնել, կանգնեցնել։ 2. Արթնացնել, զարթեցնել։ 3. Մեռածին կենդանացնել, յարութիւն տալ։ 4. Առաջացնել, առաջ բերել, ծագեցնել։ 5. Կազմել, կազմաւորել։ 6. Յուզել, գրգռել, արծարծել։ |
| ՅԱՐՈՒՑԻՉ, ա. Մեռածներին կենդանացնող, յարութիւն տուող։ |
| ՅԱՐՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Գրգռում (պատերազմի եւն)։ 2. Բարձրանալը, սաստկանալը, յորդացում (գետերի)։ |
| ՅԱՐՏԱՔՈՒՍՏ, տե՛ս ԱՐՏԱՔՈՒՍՏ։ |
| ՅԱՐՏԵՒԱԿԱՆ, տե՛ս ՅԱՐԱՏԵՒԱԿԱՆ։ |
| ՅԱՐՏԵՒԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՅԱՐԱՏԵՒԵԼ։ |
| ՅԱՐՏԵՒՈՂԱԳՈՅՆ, տե՛ս ՅԱՐԱՏԵՒՈՂԱԳՈՅՆ։ |
| ՅԱՐՏԵՒՈՂԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՅԱՐԱՏԵՒԵԼ։ |
| ՅԱՐՔՈՒՆՈՒՍՏ, տե՛ս ԱՐՔՈՒՆՈՒՍՏ։ |
| ՅԱՒԱԿԱՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Տեւել՝ հասնել մինչեւ, բովանդակուել, աւարտուել։ |
| ՅԱՒԱԿՆԱԶԵՂՑ, ՅԱՒԱԿՆԱՅԵՂՑ, ա. մ. Շատ յաւակնոտ, յանդուգն. յանդգնաբար։ |
| ՅԱՒԱԿՆ ԳԱԼ, նոյնն է՝ ՅԱՒԱԿԱՆԵԼ (իմ)։ |
| ՅԱՒԱԿՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յանդգնել, ժպրհել, համարձակուել։ |
| ՅԱՒԱԿՆՈՏ, ա. Յանդուգն, ժպիրհ։ |
| ՅԱՒԱԿՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Յանդգնութիւն, համարձակութիւն։ |
| ՅԱՒԱՆԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Էշի քուռակ, իշուկ։ 2. Ձիու քուռակ, մտրուկ։ 3. Ընդհանրապէս ընտանի կենդանիների ձագ, փխբ. նոր հարսնացած կին, նորահարս։ Եզն սիրոյ եւ յաւանակ քոց շնորհաց խօսեսցի ընդ քեզ (Առակ., Ե, 19)։ |
| ՅԱՒԱՆԱԿԱԿԱՆ, կամ ՅՈՎԱՆԱԿԱԿԱՆ, ա. Աւանակին յատուկ՝ վերաբերող, աւանակի։ |
| ՅԱՒԱՏ, տե՛ս ՀԱՒԱՏ։ |
| ՅԱՒԵԺ..., տե՛ս ՅԱՒԷԺ...։ |
| ՅԱՒԵԼԱԳՈՅՆ, մ. Է՛լ աւելի։ |
| ՅԱՒԵԼԱԴԻՐ, դրի, դրաւ, տե՛ս ՅԱՒԵԼԱԴՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԱՒԵԼԱԴՐԵԼ, տե՛ս ԱՒԵԼԱԴՐԵԼ։ |
| ՅԱՒԵԼԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խօսքի մէջ աւելորդ գործածուած բառ կամ աւելորդ կրկնութիւն, վերադիր։ 2. (քեր.) Յօդ։ |
| ՅԱՒԵԼԵԼ, եցի, տե՛ս ՅԱՒԵԼՈՒԼ։ |
| ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Յաւելում, աւելանալը, աւելացում, աւելացնելը, լրացնելը։ 2. Աւելացածը, աւելցուկ։ 3. Աճում, զարգացում։ 4. Առատութիւն, լիութիւն։ 5. ա. Աւելացած, աւելացուած։ |
| ՅԱՒԵԼՈՒԱԾԱԿԱՆ, ա. Աւելացած, աւելացուած։ |
| ՅԱՒԵԼՈՒԱԾՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ։ |
| ՅԱՒԵԼՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՒԵԼԱԴՐՈՒԹԻՒՆ (1)։ |
| ՅԱՒԵԼՈՒԼ, յաւելի, յաւե՛լ, ն. 1. Աւելացնել, շատացնել, բազմացնել, մեծացնել։ 2. Իբրեւ լրացում վրայ բերել, լրացնել (խօսքը)։ 3. Մի տեղ հաւաքել, ժողովել, կուտակել, կիտել։ 4. Շարունակել մի բան անել, կրկնել։ 5. չ. Աւելանալ, շատանալ, բազմանալ, մեծանալ։ 6. (Մեռածների) շարքը դասուել։ |
| ՅԱՒԵԼՈՒՄՆ, լման, գ. Եղածի վրայ մի բան աւելացնելը, յաւելուած։ |
| ՅԱՒԵՐԺ..., տե՛ս ՅԱՒԷՐԺ...։ |
| ՅԱՒԵՐԺԱՀԱՐՍՈՒՆՔ, տե՛ս ՅԱՒԷՐԺԱԿԱՆ ՀԱՐՍՈՒՆՔ։ |
| ՅԱՒԷԺ, (պհլ.), ի, աւ, ա. 1. Յաւէրժական, յաւիտենական, մշտնջենաւոր, անփոփոխ, անշարժ։ 2. մ. Միշտ, ընդմիշտ, մշտապէս, ամեն ժամանակ։ |
| ՅԱՒԷԺԱԲԱՐ, մ. Միշտ, մշտապէս։ |
| ՅԱՒԷԺԱԳՆԱՑ, ա. Միշտ գնացող՝ ընթացող, մշտաշարժ, մշտահոս, անսպառ։ |
| ՅԱՒԷԺԱԳՈՉ, ա. Միշտ գոչող՝ աղմկող, անլռելի։ |
| ՅԱՒԷԺԱԼՈՅՍ, ա. Միշտ լուսաւոր, անաղօտ, անշէջ։ |
| ՅԱՒԷԺԱԽԱՂԱՑ, տե՛ս ՅԱՒԷԺԱԳՆԱՑ։ |
| ՅԱՒԷԺԱԿԱՅ, ի, ից, ա. Մշտապէս եղող՝ գոյութիւն ունեցող, յարակայ, կայուն, հաստատուն, յաւիտենական, անանց։ |
| ՅԱՒԷԺԱԿԱՆ, ա. Մշտնջենաւոր, յաւիտենական, մշտատեւ։ |
| ՅԱՒԷԺԱԿԻՑ, ա. Յաւիտենակից, մշտնջենակից։ |
| ՅԱՒԷԺԱԿՈՅՍ, տե՛ս ՄՇՏԱԿՈՅՍ։ |
| ՅԱՒԷԺԱՄՆԱԼ, ացի, չ. Յաւէրժ՝ միշտ մնալ, յաւէրժանալ։ |
| ՅԱՒԷԺԱՆԱԼ, ացայ, չ. Յաւէրժական՝ մշտնջենաւոր դառնալ, յարատեւել։ |
| ՅԱՒԷԺԱՊԷՍ, մ. Յաւէրժ կերպով, անդադար, միշտ։ |
| ՅԱՒԷԺԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յաւէրժական՝ մշտնջենական դարձնել, հանապազորդել։ |
| ՅԱՒԷԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Յաւէրժ՝ միշտ լինելը՝ գոյություն ունենալը, մշտնջենաւորութիւն, յարակայութիւն։ |
| ՅԱՒԷՏ, (պհլ.), ա. մ. 1. Աւելի, շատ, խիստ, յոյժ, առաւել, առաւելապէս։ 2. Յաւէրժ, միշտ, շարունակ, յաւիտենապէս։ |
| ՅԱՒԷՏԱԲԱՐ, մ. Միշտ, մշտապէս, մշտնջենապէս։ |
| ՅԱՒԷՏԱԳՈՅՆ, մ. ա. Աւելի եւս, առաւելագոյն։ |
| ՅԱՒԷՏԱԶՈՒԱՐԹ, ՅԱՒԷՏԱԶՈՒԱՐՃ, ա. Միշտ զուարթ՝ ուրախ. մշտադալար։ |
| ՅԱՒԷՏԱԽԱՂԱՑ, ա. Միշտ շարժուող՝ շարժուն, մշտաբուխ, մշտահոս, մշտաշարժ, անսպառ։ |
| ՅԱՒԷՏԱԿԻՑ, ա. Միշտ կից՝ միասին, մշտնջենակից։ |
| ՅԱՒԷՏԱԿՈՅՍ, կուսի, տե՛ս ՄՇՏԱԿՈՅՍ։ |
| ՅԱՒԷՏԱՀՐԱՇ, ա. Շատ կամ միշտ հրաշալի, խիստ հրաշափառ։ |
| ՅԱՒԷՏԱՁԵՒ, ա. Միշտ համաձեւ, մշտական ձեւով, բնական։ |
| ՅԱՒԷՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Յաւէրժական՝ մշտնջենաւոր դառնալ, յաւէրժանալ։ |
| ՅԱՒԷՏԱՆԱԽԱՏ ԼԻՆԵԼ, Մշտապէս նախատուած լինել՝ նախատուել։ |
| ՅԱՒԷՏԱՊԷՍ, տե՛ս ՅԱՒԷՏԱԲԱՐ։ |
| ՅԱՒԷՏԱՍՔԱՆՉ, ա. Յաւէտ՝ միշտ սքանչելի։ |
| ՅԱՒԷՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յաւէրժական՝ մշտնջենաւոր դարձնել, յաւէրժացնել։ |
| ՅԱՒԷՏԱՓԹԻԹ, տե՛ս ՄՇՏԱՓԹԻԹ։ |
| ՅԱՒԷՏՈՒՂԷՇ, ա. Միշտ դալար, մշտադալար։ |
| ՅԱՒԷՐԺ, տե՛ս ՅԱՒԷԺ։ |
| ՅԱՒԷՐԺԱԿԱՆ, ա. Մշտնջենաւոր, յաւիտենական։ |
| ՅԱՒԷՐԺԱՀԱՐՍՈՒՆՔ, սանց, գ. յոգն. (դից.) Բնութեան զանազան ուժերը մարմնացնող, միշտ երիտասարդ, բայց ոչ անմահ դիցուհիներ, յաւէրժահարսներ։ |
| ՅԱՒԷՐԺԱՀՐԱՇ, ի, ից, տե՛ս ՅԱՒԷՏԱՀՐԱՇ։ |
| ՅԱՒԷՐԺԱՊԷՍ, տե՛ս ՅԱՒԷԺԱԲԱՐ։ |
| ՅԱՒԻՏԵԱՆ, (պհլ.), ենի, իւ կամ աւ, տենից, իւք կամ տեանց, եամբք, գ. 1. Յաւէտ՝ միշտ եւ շարունակ լինելը, մշտատեւութիւն, յաւիտենականութիւն, մշտնջենաւորութիւն, անսկիզբ եւ անվերջ լինելը։ 2. Դարերի տեւողութիւն, երկար ժամանակ։ 3. (Յաւիտեանք, տենից) Կեանք, ամեն ինչ այս կեանքում, աշխարհ։ 4. մ. Միշտ, ընդմիշտ, առմիշտ, մշտնջենապէս։ |
| ՅԱՒԻՏԵՆԱԴԻՐ, ա. Յաւիտենապէս դրուած, յաւիտեան մնայուն։ |
| ՅԱՒԻՏԵՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Մշտնջենական, յաւէրժական, յարակայ։ |
| ՅԱՓՇՏԱԿԱԿԱՆ, ա. Յափշտակութեամբ՝ անիրաւաբար կատարուող։ |
| ՅԱՓՇՏԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Բռնի ուժով կորզել՝ ճանկել, ձեռքից խլել, զաւթել։ 2. Առեւանգել։ 3. Իւրացնել, տիրապետել։ 4. եցայ, կ. չ. նոյն նշ., նաեւ՝ փխբ. Մտքով՝ հոգով տարուել, հրապուրուել, գրաւուել, զմայլուել, հիանալ։ |
| ՅԱՓՇՏԱԿԻՉ, ՅԱՓՇՏԱԿՈՂ, ա. 1. Որ յափշտակում է, առեւանգող, կողոպտող։ 2. Գիշատիչ (գայլ)։ |
| ՅԱՓՇՏԱԿՈՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ չարաչար յափշտակող։ |
| ՅԱՓՇՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, ՅԱՓՇՏԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. Յափշտակելը, բռնի ուժով մի բան խլելը՝ կորզելը, առեւանգութիւն, կողոպուտ։ |
| ՅԱՓՈՒՑԱՆԵԼ, փուցի, պբ. Խափանել, վերացնել, դադարեցնել, կտրել (մէկի զօրութիւնը, հիւանդութիւնը, ծարաւը)։ |
| ՅԱՓՈՒՑԻՉ, ա. Խափանող, դադարեցնող, հանգստացնող, փարատող (ցաւերի)։ |
| ՅԱՓՉԵԼ, (իմ), փեայ, չ. Խափանուել, հանգչել, մարել (ճրագը, լոյսը)։ |
| ՅԱՓՍԻԹԵՐՍ, (ՅԱՓՍԵԹԵՐՍ) ԵՐԹԱԼ կամ ԽԱՂԱԼ. 1. Թաւալգլոր՝ գլորուելով շարժուել, ձեռքերի վրայ ընկնելով գնալ, գլուխկոնծի տալով գնալ, գլուխկոնծի տալ։ 2. Շուրջը թռչկոտել։ |
| ՅԱՓՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Շատ ուտելուց զզուել, նողկալ, սաստիկ յագենալուց ձանձրանալ։ |
| ՅԱՓՐԱՆՔ, նաց, գ. Յափրանալը, շատ ուտելուց՝ չափից դուրս յագենալուց տաղտկանալը՝ ձանձրանալը։ |
| ՅԱՓՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Զեխանալ, լրբանալ։ (Մանդ., 135, ՀԱԲ)։ |
| ՅԱՓՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՓՐԱՆՔ։ |
| ՅԵԶԴԵԼ, տե՛ս ՅԻԶԴԵԼ։ |
| ՅԵԶԵՐ, (եբր.), գ. Թագ, պսակ։ |
| ՅԵԼՈՒԶԱԿ, կամ ՅԵՂՈՒԶԱԿ, ելուզակ, ի, աց, գ. 1. Աւազակ։ 2. ա. Աւազակային։ |
| ՅԵԼՈՒԶԱԿԱԲԱՐ, մ. Աւազակաբար։ |
| ՅԵ՛Հ, ձ. Հեգնանքի բացականչութիւն. վա՛հ։ |
| ՅԵՂԱԴԱՐՁԱԿԱՆ, ա. (յունական ոճով) Յանդիմանական, նախատական, կշտամբական։ |
| ՅԵՂԱԴԱՐՁԵԼ, եցի, ն. Շուռ տալ, յեղաշրջել, փոփոխել։ |
| ՅԵՂԱԴԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Շուռ գալը, փոփոխականութիւն, խոտորուելը. զեղծում։ |
| ՅԵՂԱԿԱԳՈՅՆ, ա. մ. Փոխաբերական, այլաբանական, փոխաբերաբար, այլաբանօրէն։ |
| ՅԵՂԱԿԱՆ, ա. Փոփոխական։ |
| ՅԵՂԱԿԱՐԾ, մ. ա. 1. Յանկարծ, անսպասելի, յանկարծակի, յանկարծական։ 2. Կարծիքով, ենթադրաբար, կարծածին հակառակ, սխալ կարծիքով։ |
| ՅԵՂԱԿԱՐԾՈՒՄ, ՅԵՂԱԿԱՐԾՈՒՄՆ, մ. Յանկարծ, անսպասելի կերպով։ |
| ՅԵՂԱՆԱԿ, ի, աց, գ. 1. Ձեւ, կերպ, միջոց, եղանակ։ 2. Տարուայ եղանակ։ 3. Գրուածքի մաս՝ բաժին՝ գլուխ։ 4. Բարք, բնաւորութիւն։ (տե՛ս նաեւ ԵՂԱՆԱԿ)։ |
| ՅԵՂԱՆԱԿԱԲԱՐ, ՅԵՂԱՆԱԿԱԳՈՅՆ, տե՛ս ՅԵՂԱԿԱԳՈՅՆ։ |
| ՅԵՂԱՆԱԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Յեղյեղուկ, փոփոխական։ |
| ՅԵՂԱՆԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Փոփոխել, շրջել այլ բանի, դարձնել, շուռ տալ, այլակերպել։ 2. Զանազան կերպ նոյն բանն ասել, յաճախ կրկնել։ 3. տե՛ս ԵՂԱՆԱԿԵԼ։ |
| ՅԵՂԱՆԱԿԻՉ, ա. Փոփոխող, բարեփոխող, բարեփոխող, բարեկարգող։ |
| ՅԵՂԱՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, ՅԵՂԱՆԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. 1. Այլակերպութիւն, փոփոխութիւն։ 2. Երգի եղանակի փոփոխութիւն՝ պէսպիսութիւն։ 3. Իրերի այլատարազութիւն։ |
| ՅԵՂԱՇԱՐԺԵԼ, ՅԵՂԱՇՐՋԵԼ, տե՛ս ՅԵՂԱՓՈԽԵԼ։ |
| ՅԵՂԱՇՐՋՈՒՄՆ, շրջման, տե՛ս ՅԵՂԱՓՈԽՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԵՂԱՓՈԽ, ա. Փոփոխական, յեղյեղուկ։ |
| ՅԵՂԱՓՈԽԵԼ, եցի, ն. 1. Փոխել, փոփոխել, շուռ տալ։ 2. Այլափոխել, կերպարանափոխել, ուրիշ ձեւ՝ տեսք տալ։ 3. Թարգմանել։ |
| ՅԵՂԱՓՈԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Փոփոխութիւն, որեւէ բանի մի վիճակից մի այլ վիճակի փոխուելը՝ վերածուելը։ |
| ՅԵՂԱՓՈԽՈՒԿ, ա. Յեղյեղուկ, փոփոխական, դիւրափոփոխ, փոփոխամիտ։ |
| ՅԵՂԱՓՈԽՈՒՄՆ, խման, գ. Յեղափոխուելը, փոփոխում։ |
| ՅԵՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Փոխուել, շեղուել։ |
| ՅԵՂՄ, ա. Մեղմ, թոյլ։ |
| ՅԵՂՅԵՂԱԿՔ, գ. յոգն. (աշխգր.) Երկրագնդի մակերեւոյթի երկու երեւակայական շրջաններից իւրաքանչիւրը. արեւադարձ։ |
| ՅԵՂՅԵՂԱՆԻԼ, չ. Յեղյեղուել, փոփոխուել։ |
| ՅԵՂՅԵՂԵԼ, եցի, ն. 1. Յաճախակի փոխել, փոփոխել, շուռ ու մուռ տալ, շրջշրջել։ 2. Նոյն միտքը տարբեր ձեւով կրկնել։ 3. Փոխել, շուռ տալ, փոխակերպել, վերածել մի ուրիշ բանի։ 4. Փոխադրել (մի լեզուից մի ուրիշը)։ 5. Այս ու այն կողմ շարժել, ճօճել։ |
| ՅԵՂՅԵՂԻՉ, ա. Յեղյեղող, այլափոխող, փոփոխող։ |
| ՅԵՂՅԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Փոփոխութիւն. յետ կանգնելը, դարձ (մեղքից)։ |
| ՅԵՂՅԵՂՈՒԼ, յեղի, յե՛ղ, տե՛ս ՅԵՂՅԵՂԵԼ։ |
| ՅԵՂՅԵՂՈՒԿ, ա. Փոփոխական, դիւրափոփոխ, պէսպէս փոփոխուած կամ փոփոխուող։ |
| ՅԵՂՅԵՂՈՒՄՆ, ղման, գ. 1. Փոփոխութիւն։ 2. Շարժում, տեղափոխութիւն։ 3. Արեգակի շրջապտոյտ գործելը. տարուայ եղանակները։ 4. Խօսքի կրկնութիւն տարբեր ձեւերով, կրկնուող խօսքի պէսպիսութիւն։ |
| ՅԵՂՈՒԶԱԿ..., տե՛ս ՅԵԼՈՒԶԱԿ...։ |
| ՅԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Փոփոխութիւն։ (Տիմոթ. Կուզ., 120, ՀԱԲ)։ |
| ՅԵՂՈՒԼ, ղի, յե՛ղ, ն. 1. Փոխել, փոփոխել։ 2. Շրջել, շուռ տալ, դարձնել, վերածել մի բանի։ 3. Թարգմանել, փոխադրել մի լեզուից մի ուրիշ լեզուի։ 4. ղայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՅԵՂՈՒՄՆ, ղման, գ. 1. Փոփոխում, փոփոխութիւն, պէսպիսութիւն։ 2. Շրջրջելը, շուռ տալը, մի բանի վերածուելը։ 3. Լուսնի շրջան։ 4. (աշխգր.) Արեւադարձ։ |
| ՅԵՂՑԵԱԼ, ա. Ծայրէծայր լցուած, լեփ-լեցուն, լիքը։ |
| ՅԵՆՈՒԼ, յեցայ, ցի՛ր, ցեալ, չ. 1. Յենուել, կռթնել։ 2. փխբ. Ապաւինել, յոյս դնել մէկի կամ մի բանի վրայ։ |
| ՅԵՌ, ա. Կողք կողքի շարուած՝ գամուած, ընդելուզուած։ |
| ՅԵՌԱՆԴ, տե՛ս ԵՌԱՆԴ։ |
| ՅԵՌԱՆԴԵԱՆ, տե՛ս ԵՌԱՆԴԵԱՆ։ |
| ՅԵՌԵԼ, եցի, տե՛ս ՅԵՌՈՒԼ։ |
| ՅԵՌՈՒԼ, ռի, յե՛ռ, ն. 1. Շարել, կողք կողքի դնելով հիւսել՝ ագուցել, ընդելուզել, միացնել, կպցնել, կցել, մի անցքից անցկացնել։ 2. Շարադասել, կապակցել։ 3. կ. չ. Ձգուել՝ երկարանալ՝ ճիգ գործադրել նայելու համար։ |
| ՅԵՌՈՒՄՆ, ռման, գ. 1. Յեռելը, ընդելուզելը։ 2. Շարակարգութիւն, շարադասութիւն։ |
| ՅԵՍԱՆ, ի, գ. Երկաթեայ իրեր՝ գործիքներ սրելու քար, սրոց։ |
| ՅԵՍԱՆԱՍՈՒՐ, ա. Յեսանով սրուած, սայրասուր։ |
| ՅԵՍԱՆԵԼ, եցի, ն. Յեսանով՝ յեսանի վրայ սրել։ |
| ՅԵՏ, նխդ. 1. Յետոյ։ 2. մ. Յետ, դէպի յետ։ |
| ՅԵՏԱՄՏԱԿԱՆ, ա. Յետոյ՝ նոր մտած, յետամուտ։ |
| ՅԵՏԱՄՏԱԿԱՆԱԲԱՐ, մ. Յետամտական՝ յետամուտ կերպով, յետոյ ներս սպրդելով։ |
| ՅԵՏԵՒԱԽԱՂԱՑ, ա. Յետ գնացող, յետադարձ։ |
| ՅԵՏ ԱՌԱՋ, մ. Դէպի յետ եւ դէպի առաջ, մերթ դէպի յետ՝ մերթ դէպի առաջ, յետեւ-առաջ։ |
| ՅԵՏԻ, տե՛ս ՅԵՏԻՆ։ |
| ՅԵՏԻՆ, տնոյ, ոց, ա. 1. Վերջում՝ ծայրում եղող՝ գտնուող, վերջին։ 2. Վերջինն ըստ ժամանակի, ուշ ժամանակի։ 3. Վերջինն ըստ աստիճանի՝ դրութեան, ստորին, կրտսեր, փոքր, աննշան, նուաստ։ 4. փխբ. Վերջին ծայրը հասած, ծայրաստիճան, ծայրայեղ։ 5. գ. Վերջը, ծայրը։ 6. Յետնորդ, սերունդ։ 7. Կտակ։ |
| ՅԵՏԿԱՐ, (պհլ.), ի, իւ, գ. 1. Երդման գրութիւն՝ թուղթ, երդմնագիր, խոստումնագիր։ 2. Նամակ։ 3. Զեկուցագիր, դատավճիռ։ |
| ՅԵՏԿՈՅՍ, մ. Դէպի յետ, դէպի յետեւի կողմը։ |
| ՅԵՏՆԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ յետին ժամանակով կամ տեղով, նուազ չափով։ |
| ՅԵՏՆԱԽՈՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Յետոյ խորհելը՝ մտածելը, շատ ուշ խելքի գալը։ |
| ՅԵՏՆԱԾԵՐ, գ. Խոր ծերութեան հասած մարդ, զառամեալ ծերունի, ալեւոր։ |
| ՅԵՏՆԱՄԵՂ, ա. Յետոյ մեղանչող։ |
| ՅԵՏՆԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՅԵՏՆԵԼ (իմ)։ |
| ՅԵՏՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Յետ մնալ, յետ ընկնել, ուշանալ։ 2. փխբ. Չհերիքել, պակասել։ 3. փխբ. Զրկուել, չունենալ։ |
| ՅԵՏՆՈՐԴ, ա. Ամենավերջին, ամենայետին։ |
| ՅԵՏՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յետ մնալը, յետ ընկնելը։ 2. Յետին՝ նուաստ՝ ստոր լինելը, նուաստութիւն։ 3. Ծայրաստիճան՝ ծայրայեղ լինելը։ |
| ՅԵՏՈՅ, նխդ. մ. 1. Յետեւի կողմը, յետեւը, յետեւում, յետեւից։ 2. Ապա, այնուհետեւ, աւելի ուշ։ 3. ա. Յետեւում գտնուող, յետեւի։ 4. Յետոյ եկող, յաջորդող։ 5. Յետ ընկած, զրկուած։ |
| ՅԵՏՈՅՔ, (յոգն. ուղղ. ՅԵՏՈՅ-ի), գ. 1. Յետեւի՝ թիկունքի կողմը, յետեւը։ 2. Յետ ընկածը՝ մնացածը։ |
| ՅԵՏՈՒՍՏ, նխդ. մ. 1. Յետեւի կողմից, յետեւից։ 2. Յետոյ, վերջիվերջոյ։ 3. գ. Յետեւը, գաւակը, յետոյք։ |
| ՅԵՏՍ, մ. Յետ, դէպի յետ, դէպի յետեւի կողմը։ |
| ՅԵՏՍԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի կամ շատ յետ (տեղի առումով)։ |
| ՅԵՏՍԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յետ վանելը՝ մղելը, չթողնելը որ առաջադիմի։ Թէ զճանաչողութիւն Պերոզի եւ ի յետսահարութիւն բռնադատեաց զիս մեռանել (Փարպ., ՂԱ)։ |
| ՅԵՏՍԱՄԻՏ, ա. 1. Մտքով յետամնաց, կարճամիտ։ 2. Հակառակ մտածող, ներհակամիտ։ |
| ՅԵՏՍԴԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Յետ դառնալը, յետ կանգնելը. ապստամբութիւն, ուրացութիւն։ |
| ՅԵՏՍԵՐԵՒԱԿԻ, մ. (յունական ոճով) Դէպի յետ, դէպի թիկունքի կողմը, հակառակ կողմից։ |
| ՅԵՏՍ ԸՆԴԴԷՄ, մ. ա. 1. Դէպի յետ, հակառակ կողմը շուռ գալով։ 2. Ընդհակառակը, մէկին կամ մի բանի հակառակ։ 3. Հակընդդէմ, հակառակ, ներհակ։ |
| ՅԵՐԱԶԱՆԱԼ, ացայ, ցի՛ր, չ. Երազ կամ երազում տեսնել։ (տե՛ս նաեւ ԵՐԱԶԵԼ)։ |
| ՅԵՐԱԶԵԼ, (իմ), տե՛ս ԵՐԱԶԵԼ (իմ)։ |
| ՅԵՐԱՇԽԻ ԱՌՆՈՒԼ, տե՛ս ԵՐԱՇԽ-ի տակ։ |
| ՅԵՐԱՍԱՆ..., տե՛ս ԵՐԱՍԱՆ...։ |
| ՅԵՐԲ, ՅԵՐԵԿՈՅ, տե՛ս ԵՐԲ, ԵՐԵԿՈՅ։ |
| ՅԵՐԻՒՐԵԼ, եցի, ն. 1. Իրար հետ յարմարեցնել, կարգաւորել, բարեկարգել, շտկել, ուղղել, յօրինել։ 2. Առաջնորդել, կրթել։ |
| ՅԵՐԻՒՐՈՒՄՆ, րման, գ. Յերիւրելը (1), շտկելը, կարգաւորելը։ |
| ՅԵՐԿԱՐ, յերկարս, մ. 1. Բաւականին երկար տեւողութեամբ, երկար ժամանակ տեւելով, երկարօրէն։ 2. ա. Երկար տեւով, երկարատեւ, երկարաձիգ։ |
| ՅԵՐԿԱՐԱԲԱՆ, մ. Երկարաբանելով։ |
| ՅԵՐԿԱՐԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի երկար տեւողութեամբ։ |
| ՅԵՐԿԱՐԱԺԱՄԱՆԱԿԵԱՅ, ՅԵՐԿԱՐԱԿԵԱՑ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԺԱՄԱՆԱԿԵԱՅ, ԵՐԿԱՅՆԱԿԵԱՑ։ |
| ՅԵՐԿԱՐԱՀԱՄԲԵՐ, ա. Երկար համբերող, համբերատար, երկայնամիտ։ |
| ՅԵՐԿԱՐԱՁԳԱԿԱՆ, ա. Յարաձիգ, երկարաձիգ, տեւողական։ |
| ՅԵՐԿԱՐԱՁԳԵԼ, եցի, ն. Տեւողութիւնը երկարացնել, երկար ժամանակ պահել, ձգձգել, ուշացնել։ |
| ՅԵՐԿԱՐԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երկարաձգելը, տեւողութիւն։ 2. Յապաղում, յապաղելը։ |
| ՅԵՐԿԱՐԱՁԻԳ, ա. Երկար ու ձիգ, երկար ժամանակ տեւող։ |
| ՅԵՐԿԱՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երկար տեւել, երկարաձգուել, ձգձգուել, ուշանալ։ |
| ՅԵՐԿԱՐԱՒՈՐ, ա. Երկարութեամբ ձգուած՝ ընդմիջուելով։ |
| ՅԵՐԿԱՐԵԼ1, եցի, ն. 1. Ժամանակը՝ տեւողութիւնը երկարացնել, երկարաձգել։ 2. չ. տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԱՄՏԵԼ։ |
| ՅԵՐԿԱՐԵԼ2, (իմ), եցայ, տե՛ս ՅԵՐԿԱՐԱՆԱԼ։ |
| ՅԵՐԿԱՐՈԳԻ, տե՛ս ԵՐԿԱՐՈԳԻ։ |
| ՅԵՐԿԱՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅԵՐԿԲԱՅԱՆԱԼ, ՅԵՐԿԲԱՅՍ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ԵՐԿԲԱՅԱՆԱԼ։ |
| ՅԵՐԿՆՈՒՍՏ, մ. Երկնքից։ |
| ՅԵՐԿՈՒԱԿԱՆ, ա. Երկբայական, կասկածից առաջացած։ |
| ՅԵՐԿՈՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Կասկածել, տարակուսել, երկմտել, երկբայել։ 2. Երկու մասի բաժանուել։ |
| ՅԵՐԿՈՒԱՆՔ, նաց, գ. Երկբայութիւն, երկմտութիւն, տարակուսանք, կասկած։ |
| ՅԵՐԿՈՒԱՑՈՒՑԱՆՈՂ, ա. Երկբայել տուող, կասկած առաջացնող, միտքը պղտորող։ |
| ՅԵՐԿՈՒՈՒՄՆ, գ. Երկուանալը, երկբայութիւն, երկմտութիւն, տարակոյս, կասկած։ |
| ՅԵՑ, ա. մ. 1. Յենուած, կռթնած։ 2. փխբ. Յոյսը մէկի վրայ դրած, ապաւինած։ 3. Կից։ 4. Ամուր, հաստատուն։ |
| ՅԵՑԱՄԻՏ, ա. Հաստատամիտ։ |
| ՅԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յենուել տալ, կռթնեցնել, հաստատել, ամրացնել։ |
| ՅԷ՜, ձ. Ո՛վ, ա՛յ։ |
| ՅԻԶԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ջրի ցամաքելը հողի երեսին։ |
| ՅԻՄԱՐ, ի, աց, ա. Սահմանափակ խելքի տէր, անխելք, անմիտ, ապուշ, տխմար, պակասամիտ։ |
| ՅԻՄԱՐԱԲԱՐ, մ. Յիմարի պէս, յիմարութեամբ, անմտութեամբ, անխորհըրդաբար։ |
| ՅԻՄԱՐԱԿԱՆ, ա. Յիմարին յատուկ, յիմարութիւն պարունակող։ |
| ՅԻՄԱՐԱԿՈՐՈՅՍ, ա. Յիմարութեամբ՝ յիմարութիւնից կորցրած։ |
| ՅԻՄԱՐԱՄԻՏ, ա. Մտքով յիմար, անմիտ։ |
| ՅԻՄԱՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Յիմար դառնալ, անմտանալ, յիմարի պէս վարուել։ |
| ՅԻՄԱՐԱՐԱՐ, ա. Յիմարացնող, խենթացնող (գինի եւն)։ |
| ՅԻՄԱՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ՅԻՄԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՅԻՄԱՐԵԼ1, եցի, տե՛ս ՅԻՄԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՅԻՄԱՐԵԼ2, (իմ), եցի, չ. 1. Յիմար դառնալ, անմտանալ, խելքը կորցնել։ 2. Զարմանքից ապշել։ |
| ՅԻՄԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յիմար՝ անմիտ դարձնել, խելքից հանել, ապշեցնել։ |
| ՅԻՄԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յիմար լինելը։ 2. Յիմարին յատուկ գործ կամ խօսք։ 3. Անմտութիւն, անմիտ՝ չմտածուած գործ՝ արարք։ |
| ՅԻՄԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Յիմարանալը, յիմարութիւն, անմտութիւն։ |
| ՅԻՆՈՒՆՔ, նանց, գ. (եկեղց.) Յիսուն օրերը զատկից մինչեւ հոգեգալուստ։ |
| ՅԻՆՔՆԱՔԱՐՇՈՒՄՆ, շման, գ. Դէպի ինքը քաշելը՝ ձգելը։ |
| ՅԻՇԱՉԱՐ, ա. Իրեն հասցրած չարիքը՝ վիրաւորանքը եւն յիշող, ոխակալ, ոխապահ, չարայուշ։ |
| ՅԻՇԱՉԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յիշաչար լինելը, ոխ պահելը, ոխակալութիւն։ |
| ՅԻՇԱՏԱԿ, ի, աց, գ. 1. Յիշելը, յիշուելը, միտը բերելը՝ գալը։ 2. Մէկին կամ մի բան յիշեցնող իր՝ առարկայ եւն, յիշատակելու՝ յիշուելու արժանի անուն՝ գործ, յիշելիք։ 3. Յուշ, յիշողութիւն։ |
| ՅԻՇԱՏԱԿԱԳԻՐ, ա. գ. Յիշատակարան գրող՝ արձանագրող։ |
| ՅԻՇԱՏԱԿԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յիշատակարան գրելը, յիշատակելու՝ յիշուելու արժանի բաներն արձանագրելը։ 2. Յիշատակարան։ |
| ՅԻՇԱՏԱԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Յիշատակի եւ յիշատակութեան վերաբերող։ |
| ՅԻՇԱՏԱԿԱՆՈՑ, ի, աց, գ. (ըստ յունական ոճի) Մեռածներին յիշելու տեղ, գերեզման, շիրիմ։ |
| ՅԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Անցեալի յիշատակները պարունակող գրուածք, կրօնական գրուածքների պատմական մասը, պատմական գրուածք՝ գիրք։ 2. Յիշատակ, յիշողութիւն մէկի մասին։ 3. (յունական ոճով) Գերեզման, շիրիմ։ 4. Յիշողութիւն։ 5. Ձեռագրերի վերջում մատենագրի կամ գրչի կողմից տրուած համառօտ գրութիւն։ |
| ՅԻՇԱՏԱԿԱՐԱՐ, ա. Յիշատակն անող՝ յիշեցնող, մեռածին յիշող, ժառանգ։ |
| ՅԻՇԱՏԱԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յիշատակ, յիշելը։ |
| ՅԻՇԱՏԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Յիշել, վկայակոչել, անունը տալ։ 2. Յիշել տալ, յիշեցնել։ |
| ՅԻՇԵԼ, եցի, ն. 1. Միտը բերել, մտաբերել։ 2. Յիշատակել, անունը տալ։ |
| ՅԻՇԵԼԻ Է, մբ. Պէտք է՝ արժանի է յիշել։ |
| ՅԻՇԵԼԻՔ, լեաց, գ. Յիշատակի՝ յիշելու համար տրուած իր, յիշատակ։ |
| ՅԻՇԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Յիշողութիւն, յիշատակ, յուշ։ |
| ՅԻՇԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Յիշել տալ, միտքը գցել։ 2. Յայտնել, տեղեկացնել, զգուշացնել։ |
| ՅԻՇԵՑՈՒՑԱՆՈՂ, ՅԻՇԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ յիշեցնում է, յիշեցնող։ |
| ՅԻՇՈՂԱԿԱՆՆ, գ. Յիշելու կարողութիւնը, յիշողութիւն։ |
| ՅԻՇՈՂԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Յիշելու կարողութիւնը, յիշողութիւն։ |
| ՅԻՇՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Անցեալը յիշելու կարողութիւն, յիշող լինելը։ 2. Յիշելը։ 3. Մէկի՝ մի բանի յիշատակը։ 4. Յիշեցնելը։ |
| ՅԻՇՈՑ, ոցք, ցաց, գ. Հայհոյանք։ |
| ՅԻՇՈՑԱՏՈՒ, ի, աց, ա. Յիշոցներ տուող, հայհոյող։ |
| ՅԻՇՈՒՄՆ, շման, գ. Յիշելը, յիշողութիւն։ |
| ՅԻՍ, դ. ԵՍ-ի հայցականը՝ ի(յ) նախդըրով. դէպի ինձ, իմ մէջ։ |
| ՅԻՍՆԱԿ, ի, աց, գ. Յիսնեակ թիւը։ |
| ՅԻՍՆԱՄԵԱՆ, ենի, ից, ա. Յիսուն տարեկան։ |
| ՅԻՍՆԱՆԻՒԹԵԱՅ, թէի, ից, ա. Յիսուն տեսակ նիւթից բաղկացած։ Եւ ինքն Հոնն վառեալ էր յիսնանիւթից զրահիւք (Կղնկտ., Բ, 1)։ |
| ՅԻՍՆԱՊԵՏ, ի, աց, ա. գ. 1. Յիսուն մարդկանց պետ՝ գլխաւոր։ 2. Յիսուն զինուորի հրամանատար։ |
| ՅԻՍՆԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Յիսնապետ լինելը, յիսնապետի պաշտօնը։ |
| ՅԻՍՆԱՒՈՐ, յըսնաւոր, ա. Յիսուն թիւ պարունակող։ |
| ՅԻՍՆԵԱԿ, նեկի, կաց, թ. ա. Յիսուն, հինգ տասնեակ, յիսուն միաւորից բաղկացած։ |
| ՅԻՍՆԵՄԵԱՆ, տե՛ս ՅԻՍՆԱՄԵԱՆ։ |
| ՅԻՍՆԵՐԵԱԿ, րեկի, կաց, ա. գ. 1. Յիսնեակ, յիսուն օրուայ շրջան։ 2. Յիսուներորդ օրը (մի անցքից հաշուելով)։ 3. տե՛ս ՅՈԲԵԼԵԱՆ (1)։ |
| ՅԻՍՆԵՐՈՐԴ, ի, աց, թ. Քառասունիններորդին յաջորդող։ |
| ՅԻՍՆՕՐԵԱՅ, ա. Յիսուն օր տեւող։ |
| ՅԻՍՈՒՆ, սնի, նից, թ. Հարիւրի կէսը, հինգ տասնեակ։ |
| ՅԻՍՈՒՆԺԱՄԵԱՆ, ա. Յիսուն ժամ տեւող՝ պարունակող։ |
| ՅԻՍՏԱԿ, տե՛ս ՅՍՏԱԿ։ |
| ՅԻՐԱՐԿԵԼ, եցի, ն. Գործադրել, կիրառել, բանեցնել։ |
| ՅԻՐԱՒԻ, մ. Իրաւացի՝ արդարացի՝ արժանի՝ ճիշտ կերպով, արդարեւ։ |
| ՅԻՐԵԼ, եցի, ն. 1. Իրար հետ կցել, իրար միացնել, կապակցել։ 2. Ձեռքը ներս մտցնել։ 3. Աչքը մի տեղ յառել։ |
| ՅԻՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ընդարձակել, տարածել։ |
| ՅԻՒՐԵԼ, եցի, ն. Ձգել, երկարացնել (պարանը)։ |
| ՅՂԱՆԱԼ, ացայ, ն. հբ. 1. Յղի դառնալ, յղիանալ։ 2. փխբ. Մտքում որեւէ ծրագիր՝ խորհուրդ ստեղծել, մտքում յղանալ։ |
| ՅՂԱՐԿԱՒՈՐ, տե՛ս ՅՈՒՂԱՐԿԱՒՈՐ։ |
| ՅՂԱՐԿԵԼ, տե՛ս ՅՈՒՂԱՐԿԵԼ։ |
| ՅՂԱՐԿՈՒՄՆ, տե՛ս ՅՈՒՂԱՐԿՈՒՄՆ։ |
| ՅՂԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Յղիանալը. յղանալը։ |
| ՅՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Յղի դարձնել, յղիացնել։ 2. Յղանալ տալ, ծագեցնել։ |
| ՅՂԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ յղիացնում է, յղիացնող։ |
| ՅՂԵԼ, եցի, ն. Ուղարկել, առաքել։ |
| ՅՂԵԿԻՐ, ա. Երկունքի մօտ յղի կնոջը կրող (գահաւորակ)։ |
| ՅՂԵՆԱԼ, եցայ, նոյնն է՝ ՅՂԱՆԱԼ։ |
| ՅՂԻ, յղւոյ, յղեաց, ա. Յղիութեան վիճակում գտնուող, ծոցուոր։ |
| ՅՂԿԵԼ, եցի, ն. 1. Ողորկ՝ հարթ դարձնել, ողորկել, հարթել, կոկել, տաշել, քերել, մաքրել։ 2. փխբ. Ուղղել, շտկել, կարգի բերել։ |
| ՅՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յղիանալը, յղի լինելը։ 2. Յղացած լինելը։ |
| ՅՂՈՒՄՆ, ղման, գ. 1. Յղելը, ուղարկելը, առաքում։ 2. Յղիանալը, յղիացում։ |
| ՅՂՓԱԳՈՅՆ, ա. Բոլորովին յղփացած։ |
| ՅՂՓԱԿԱՆ, ա. Յղփացնող, լիացնող։ |
| ՅՂՓԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Լիանալ, առատանալ, ճոխանալ, հարստանալ, լիուլի չափով ունենալ։ 2. Բոլորովին կշտանալ, յագենալ։ |
| ՅՂՓԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յղփանալ տալ, լիացնել, ճոխացնել, յագեցնել։ |
| ՅՂՓԻԼ, եալ, տե՛ս ՅՂՓԱՆԱԼ։ |
| ՅՂՓՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Անչափ լիութիւն, առատութիւն, ճոխութիւն, հարստութիւն։ 2. Յագեցածութիւն, յագուրդ։ |
| ՅՇՏՈՂ, ս. Լիրբ, ժպիրհ։ |
| ՅՈ՞, ՅՈ՞Վ, դ. Ո՞ւր, դէպի ո՞ւր։ |
| ՅՈԲԵԼԵԱՆ, յովբելեան, յոբեղեան, (եբր., յուն.-ից), բելինի, ից, գ. 1. Հրեաների մօտ յիսուներորդ կամ յոբելեանական տարի, որ հանդիսաւորապէս նշւում էր, որ եւ ընդհանուր թողութեան տարի էր համարւում։ 2. (եկեղց.) Յիսուն օրերը Քրիստոսի յարութիւնից մինչեւ հոգեգալուստ։ 3. Յիսուն տարուայ շրջան։ |
| ՅՈԲԵԼԻ, (եբր.), լւոյ, լեաւ, գ. Եղջերափող։ |
| ՅՈԲԵԼԻԿ, (յուն.), գ. Քարէ սիւնանման կոթող։ |
| ՅՈԳՆ, յոգունք, ունց, ա. Շատ, շատերը։ (Գործածւում է բազմաթիւ բարդութիւնների սկզբում՝ շատ, բազում նշ.)։ |
| ՅՈԳՆԱԲԱՍՏԻԿ, ա. Շատ բախտաւոր, բազմաբախտ։ (Կղկտ., Բ, 28)։ |
| ՅՈԳՆԱԲԱՐ, ա. մ. 1. Բազմատեսակ, բազմադիմի կերպով։ 2. Յոգնակի, յոգնակիի ձեւով։ 3. Շատ անգամ։ |
| ՅՈԳՆԱԲԱՐԲԱՌ, ա. Բազմաձայն, բարձրաձայն։ |
| ՅՈԳՆԱԲԵՂՈՒՆ, ա. 1. Շատ բեղմնաւոր, առատաբեր, բերրի, յուռթի։ 2. Բազմապատիկ, բազմատեսակ։ |
| ՅՈԳՆԱԲԻԾ, ա. Շատ կեղտոտ, բազմաբիծ, արատաւոր, պիղծ։ |
| ՅՈԳՆԱԲՈՒՆ, ա. 1. Ի բնէ՝ բնականից բազմաթիւ, խիստ շատ, բազմադիմի, տեսակ-տեսակ։ 2. մ. Շատ անգամ։ |
| ՅՈԳՆԱԲՈՒՍԱԿԱՆ, ա. Շատ տեսակ բոյսեր պարունակող։ |
| ՅՈԳՆԱԳԷՏ, ա. Շատ բան իմացող։ |
| ՅՈԳՆԱԳԼՈՒԽ, ա. Շատ գլուխներ ունեցող, բազմագլխանի։ |
| ՅՈԳՆԱԳՆԱԼԻ, ա. Շատ ճանապարհներ ունեցող, բազմատեսակ։ |
| ՅՈԳՆԱԳՈՅՆ, ա. Խիստ շատ, շատ-շատ, բազմապատիկ։ |
| ՅՈԳՆԱԳՈՉ, ա. Միասնական կամ բարձրաձայն։ |
| ՅՈԳՆԱԳՈՒՆԱԿ, ա. մ. Շատ տեսակ, բազմադիմի. զանազան կերպով։ |
| ՅՈԳՆԱԶԱՆ, ի, ից, ա. Բազմազան, բազմատեսակ, զանազան, տեսակ-տեսակ։ |
| ՅՈԳՆԱԶԱՆԱԳՈՒՆԱԿ, նոյնն է՝ ՅՈԳՆԱԶԱՆ, ՅՈԳՆԱԳՈՒՆԱԿ։ |
| ՅՈԳՆԱԹԱԽԱՆՁ, ա. 1. Բազում թախանձանք պարունակող, շատ աղաչական։ 2. տե՛ս ՅՈԳՆԱԹԱԽԻԾ։ |
| ՅՈԳՆԱԹԱԽԻԾ, ա. Շատ թախծալի՝ տխուր, ցաւալից, ցաւագին։ |
| ՅՈԳՆԱԹԻՒ, տե՛ս ԲԱԶՄԱԹԻՒ։ |
| ՅՈԳՆԱԺՈՂՈՎ, տե՛ս ԲԱԶՄԱԺՈՂՈՎ։ |
| ՅՈԳՆԱԽԹԱՆ, ա. Յաճախ խթանող՝ դրդող, շատ անգամ խայթող։ |
| ՅՈԳՆԱԽՄԲԵԱՆ, ա. Մեծ խմբով կատարուող, բազմախումբ։ |
| ՅՈԳՆԱԽՈՒՄԲ, տե՛ս ԲԱԶՄԱԽՈՒՄԲ։ |
| ՅՈԳՆԱԽՈՒՌՆ, տե՛ս ԲԱԶՄԱԽՈՒՌՆ։ |
| ՅՈԳՆԱԾԱԽՈՂ, ա. Շատերին անխնայ ոչնչացնող՝ վերացնող։ |
| ՅՈԳՆԱԾԱՂԻԿ, ա. Շատ ծաղիկներ ունեցող, բազմածաղիկ։ |
| ՅՈԳՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Բազմաթիւ, բազում, շատ։ 2. Յոգնակիութիւն արտայայտող։ 3. (քեր.) Բառաձեւ, որ ցոյց է տալիս առարկայի մէկից աւելի լինելը. յոգնակի։ |
| ՅՈԳՆԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Բազմակերպ լինելը, բազմօրինակ կերպ, շատ տեսակ։ |
| ՅՈԳՆԱԿԻ, ա. 1. Բազմաթիւ, բազում, շատ։ 2. մ. Յոգնակի թուով՝ ձեւով։ 3. մ. Շատ անգամ։ |
| ՅՈԳՆԱԿՈՐՈՎ, տե՛ս ՔԱՋԱԿՈՐՈՎ։ |
| ՅՈԳՆԱԿՈՒՌ, ա. Շատ կուռ. անընդհատ։ |
| ՅՈԳՆԱՀԱԶԱՐ, ա. Բազմահազար։ |
| ՅՈԳՆԱՀԱՄԱՐ, ա. Բազմաթիւ։ |
| ՅՈԳՆԱՀԱՄԲԱՐ, ա. Շատ համբարուած՝ հաւաքուած՝ դիզուած։ |
| ՅՈԳՆԱՀԱՆՃԱՐ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՀԱՆՃԱՐ։ |
| ՅՈԳՆԱՀԱՌԱՉ, ա. Հառաչանքով լի, բազմահառաչ։ |
| ՅՈԳՆԱՀԱՒԱՔ, ա. Շատ հաւաքուած, բազմահաւաք։ |
| ՅՈԳՆԱՀԵՂ, ա. Բազմազեղ, յորդառատ, համասփիւռ։ |
| ՅՈԳՆԱՀՈՅԼ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՀՈՅԼ։ |
| ՅՈԳՆԱՀՈՍԱՆ, ա. Յորդահոս, յորդառատ։ |
| ՅՈԳՆԱՀՌՉԱԿ, ա. 1. Մեծ հռչակ՝ համբաւ ունեցող, մեծահռչակ, մեծանուն։ 2. մ. Մեծ շուքով, հանդիսաւորութեամբ։ |
| ՅՈԳՆԱՀՌՉԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոյակապութիւն, շքեղութիւն։ |
| ՅՈԳՆԱՁԱՅՆ, ի, ից, ա. 1. տե՛ս ԲԱԶՄԱՁԱՅՆ (1)։ 2. գ. Բարձր՝ հնչեղ ձայն։ |
| ՅՈԳՆԱՁԵՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Շատ զօրք կամ միջոցներ ունենալը, բազմաձեռնութիւն։ |
| ՅՈԳՆԱՃԱՃԱՆՉ, ա. Բազմաճաճանչ, բազմափայլ։ |
| ՅՈԳՆԱՃԱՐԱԿ, ա. Շատ ճարակուած՝ տարածուած, բազմադիմի։ |
| ՅՈԳՆԱՄԱՆԱԿ, ա. 1. Երկար ժամանակ տեւող, բազմաժամանակեայ, երկարատեւ։ 2. Երկար դիմացող, տոկուն։ |
| ՅՈԳՆԱՄԱՆԱԿԱԳՈՅՆ, ՅՈԳՆԱՄԱՆԱԿԵԱՆ, ա. 1. Երկար ժամանակ տեւող, բազմաժամանակեայ, երկարատեւ։ 2. Երկար դիմացող, տոկուն։ |
| ՅՈԳՆԱՄԱՍՆԵԱՅ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՄԱՍՆԵԱՅ։ |
| ՅՈԳՆԱՄԵԾԱՐ ԱՌՆԵԼ, Շատ մեծարել, մեծապէս պատուել։ |
| ՅՈԳՆԱՄԻՏ, տե՛ս ԲԱԶՄԻՄԱՍՏ։ |
| ՅՈԳՆԱՄՐՑԻԿ, ա. Մեծ մրցութեամբ՝ ջանքով՝ ճիգով կատարուած։ |
| ՅՈԳՆԱՅԱԾՈՒԿ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՅԱԾԵԱՆ։ |
| ՅՈԳՆԱՆԿԱՐ, ա. Նկարակերտ, վայելչազարդ։ |
| ՅՈԳՆԱՆՈՒՆ, ա. գ. տե՛ս ԲԱԶՄԱՆՈՒՆ եւ ԲԱԶՄԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅՈԳՆԱՇԱՀ, ա. Մեծ շահ՝ օգուտ բերող, մեծաշահ. մեծագին, թանկագին։ |
| ՅՈԳՆԱՇՆՈՐՀ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՇՆՈՐՀ։ |
| ՅՈԳՆԱՉԵԱՅ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՉԵԱՅ։ |
| ՅՈԳՆԱՊԱՃՈՅՃ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՊԱՃՈՅՃ։ |
| ՅՈԳՆԱՊԱՆԾԱՑԵԱԼ, ա. Շատ հռչակուած։ |
| ՅՈԳՆԱՊԱՏ, ա. Շատ ոլորուած՝ փաթաթուած, ոլորքը շատ, ոլործուն։ |
| ՅՈԳՆԱՊԱՏԻԿ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՊԱՏԻԿ։ |
| ՅՈԳՆԱՊԱՏԻՐ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՊԱՏԻՐ։ |
| ՅՈԳՆԱՊԱՏԻՒ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՊԱՏԻՒ (1)։ |
| ՅՈԳՆԱՊԱՏԿԱԲԱՐ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՊԱՏԿԱԲԱՐ (1)։ |
| ՅՈԳՆԱՊԱՏՃԱՌԵԱՆ, ա. Շատ պատճառներ՝ պակասութիւններ ունեցող։ |
| ՅՈԳՆԱՊԱՐԳԵՒ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՊԱՐԳԵՒ։ |
| ՅՈԳՆԱՊԻՍԻ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՊԻՍԻ։ |
| ՅՈԳՆԱՊԻՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Պէսպիսութիւն, բազմօրինակ զանազանութիւն կամ աճում։ |
| ՅՈԳՆԱՊՏՈՅՏ, ա. Շատ պտոյտներ ունեցող, բազմապտոյտ, ոլորապտոյտ։ |
| ՅՈԳՆԱՊՏՈՒՂ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՊՏՈՒՂ։ |
| ՅՈԳՆԱՋԱՆ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՋԱՆ։ |
| ՅՈԳՆԱՍԱՂԱՐԹ, ա. Շատ սաղարթներ՝ տերեւներ ունեցող, բազմասաղարթ, սաղարթախիտ, սաղարթալից։ |
| ՅՈԳՆԱՍԵՐԵԼ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՍԵՐԵԼ։ |
| ՅՈԳՆԱՍՆՈՏԻ, ա. Շատ՝ բոլորովին սնոտի՝ փուչ։ |
| ՅՈԳՆԱՍՏՈՒԱԾ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՍՏՈՒԱԾ։ |
| ՅՈԳՆԱՍՏՈՒԱԾՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՍՏՈՒԱԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅՈԳՆԱՎԱՅԵԼՈՒՉ, ա. Շատ վայելուչ, բազմավայելուչ։ (Կղնկտ., Բ, 28)։ |
| ՅՈԳՆԱՎՐԴՈՎ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՎՐԴՈՎ։ |
| ՅՈԳՆԱՏԱՏԱՆ, ա. Յաճախ՝ շատ տատանուող, միշտ երերուն։ |
| ՅՈԳՆԱՏԱՐ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՏԱՐ։ |
| ՅՈԳՆԱՏԱՐԱԾ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՏԱՐԱԾ (1)։ |
| ՅՈԳՆԱՏԵՍԱԿ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՏԵՍԱԿ։ |
| ՅՈԳՆԱՏԵՍԱԿԱՊԷՍ, մ. Բազմատեսակ կերպով, զանազան կերպերով։ |
| ՅՈԳՆԱՏԵՍԻԼ, ա. Բազմատեսակ, բազմադիմի։ |
| ՅՈԳՆԱՏԽՈՒՐ, ա. Շատ տխուր։ |
| ՅՈԳՆԱՓԱՅԼ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՓԱՅԼ։ |
| ՅՈԳՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Յոգնածութիւն զգալ, խոնջանալ։ 2. Թուլանալ, ուժերն սպառուել (ծանր, երկարատեւ աշխատանքից եւն)։ 3. Ջանալ, հետամուտ լինել։ Երովդէս սպանանել յոգնիւր (Տիմոթ. Կուզ, 85, ՀԱԲ)։ |
| ՅՈԳՆԵՐԱՆԵԱՆ, տե՛ս ԲԱԶՄԵՐԱՆԵԱՆ։ |
| ՅՈԳՆԵՐՋԱՆԻԿ, տե՛ս ԲԱԶՄԵՐՋԱՆԻԿ։ |
| ՅՈԳՆԸՄԲՌՆՈՂ, ա. Շատերին ըմբըռնող՝ իր մէջ կլանող (գերեզման, հող)։ |
| ՅՈԳՆՈՍԿԻ, ա. Շատ ոսկի ունեցող, շատ հարուստ։ |
| ՅՈԳՆՈՐԱԿԱԿԱՆ, ՅՈԳՆՈՐԱԿԱՆ, տե՛ս ԲԱԶՄՈՐԱԿ։ |
| ՅՈԳՆՈՒՍՏ, մ. Վաղուց ի վեր։ |
| ՅՈԳՆՕՐԷՆ, ՅՈԳՆՕՐԻՆԱԿԱԲԱՐ, մ. Բազմօրինակ կերպով, զանազանակերպ, պէսպէս։ |
| ՅՈԳՆՕՐԻՆԱԿԱՆ, տե՛ս ԲԱԶՄՕՐԻՆԱԿ (1)։ |
| ՅՈԳՈՒՆՔ, տե՛ս ՅՈԳՆ։ |
| ՅՈԳՒՈՑ ՀԱՆԵԼ, կամ ԵԼԱՆԵԼ, Յոգոց հանել, ախ ու վախ անել, ախ քաշել, հառաչել, հեծել, հեծեծել։ |
| ՅՈԳՒՈՑՀԱՆՈՒԹԻՒՆ, Յոգոց հանելը, ախ քաշելը, հառաչանք, հեծութիւն։ |
| ՅՈԼՈՎ, ի, ից, ա. 1. Շատ, բազմաթիւ։ 2. մ. Շատ, առաւել։ |
| ՅՈԼՈՎԱԲԱՐ, մ. Շատ անգամ։ |
| ՅՈԼՈՎԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. մ. 1. Աւելի շատ, առաւելագոյն։ 2. Շատ անգամ, յաճախակի, յաճախ, ստէպ։ 3. Աւելի, առաւելապէս, մեծապէս, մեծ մասամբ։ 4. (յունական ոճով) Աւելի լաւ, լաւագոյն։ |
| ՅՈԼՈՎԱԳՈՒԹ, տե՛ս ԲԱԶՄԱԳՈՒԹ։ |
| ՅՈԼՈՎԱԽՈՒՄԲ, տե՛ս ԲԱԶՄԱԽՈՒՄԲ։ |
| ՅՈԼՈՎԱԾԻՆ, տե՛ս ԲԱԶՄԱԾԻՆ։ |
| ՅՈԼՈՎԱԿԵԱՑ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԱԿԵԱՑ։ |
| ՅՈԼՈՎԱԿԻ, մ. 1. Շատ անգամ։ 2. ա. Շատ, աւելի շատ։ |
| ՅՈԼՈՎԱՁԵՌՆ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՁԵՌՆ։ |
| ՅՈԼՈՎԱՄԵՂԾ, ա. Մրոտ։ |
| ՅՈԼՈՎԱՆԱԼ, ացայ, չ. Բազմանալ, շատանալ, աւելանալ, յորդել։ |
| ՅՈԼՈՎԱՊԱՏԻԿ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՊԱՏԻԿ։ |
| ՅՈԼՈՎԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՅՈԼՈՎԵԼ1 (1)։ |
| ՅՈԼՈՎԵԼ1, եցի, ն. 1. Շատացնել, բազմացնել, աւելացնել։ 2. չ. տե՛ս ՅՈԼՈՎԵԼ2 (իմ)։ |
| ՅՈԼՈՎԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Շատանալ, բազմանալ, աւելանալ, աճել։ |
| ՅՈԼՈՎԻՑՍ ԱՆԳԱՄ, մ. Շատ անգամ։ |
| ՅՈԼՈՎՈՒԹԻՒՆ, գ. Շատութիւն, մեծ քանակութիւն, յաճախութիւն, յորդութիւն։ |
| ՅՈԼՈՎՈՒՄՆ, վման, գ. Շատանալը, շատացնելը։ |
| ՅՈԼՈՎՍ, մ. Շատ, մեծ չափով։ |
| ՅՈԽՈՐՏ, ա. 1. Խրոխտ, յանդուգն, համարձակ։ 2. մ. Յախուռն կերպով, անխորհրդաբար։ |
| ՅՈԽՈՐՏԱԲԱՐ, մ. Յոխորտ՝ յանդուգն կերպով, ինքնավստահօրէն, անխորհըրդաբար։ |
| ՅՈԽՈՐՏԱԼ, չ. 1. Յանդըգնել, խրոխտալ, գոռոզանալ։ 2. Սպառնալ։ |
| ՅՈԽՈՐՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Յանդըգնել, խրոխտալ, գոռոզանալ։ 2. Սպառնալ։ |
| ՅՈԽՈՐՏԱՆՔ, նաց, ՅՈԽՈՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Յոխորտալը, խրոխտանալը, սպառնալը, անչափ վստահութիւն, յանդգնութիւն։ |
| ՅՈԽՈՐՏՕՐԷՆ, տե՛ս ՅՈԽՈՐՏԱԲԱՐ։ |
| ՅՈՂԱԼ, ացայ, չ. 1. Ծուլօրէն պարապ՝ անհոգ նստել։ 2. Աչքերն այս ու այն կողմ դարձնել, շլացած նայել։ 3. Դարան նստել, հսկել, դիտել, սպասել։ 4. Ջանք գործ դնել, ձգտել։ |
| ՅՈՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հպարտանալ։ (Եփր. ծն., 66, ՀԱԲ)։ |
| ՅՈՂԴՈՂԴ, յողդյողդ, ի, աց, ա. 1. Անհաստատ, անկայուն, խախուտ, դիւրափոփոխ, տատանուող։ 2. Թոյլ, տկար (մարմնով, ուսման մէջ եւն)։ |
| ՅՈՂԴՈՂԴԱՄԻՏ, ա. Յողդողդ՝ տատանուող մտքով, անհաստատակամ։ |
| ՅՈՂԴՈՂԴԵԼ, եցի, ն. ՅՈՂԴՈՂԴԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Տատանել, տեղից շարժել, խախտել։ 2. Յուզել, վրդովել։ |
| ՅՈՂԴՈՂԴՈՒՄՆ, դման, գ. 1. Յողդողդելը, տատանուելը, խախտուելը։ 2. Յուզում, ծփում։ |
| ՅՈՂԴՈՂԴՈՒՆ, ա. Յողդողդ, խախուտ։ |
| ՅՈՂՆ ԱՆԿԱՆԵԼ, կամ ԵՐԹԱԼ, ԿԱԼ, տե՛ս ՈՂՆ-ի տակ։ |
| ՅՈՂՆԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԸՆԴՈՂՆԵԼ (իմ)։ |
| ՅՈՅԳ, գ. Խաղալու վէգ, ճան։ (Ոսկ. պօղ. բ. 539, ՀԱԲ)։ |
| ՅՈՅԶ, (պհլ.), յոյզք, յուզից, զիւք, գ. 1. Որոնում, փնտրում, փնտրտում։ 2. Շարժում, տատանում։ 3. Ծփանք, ալեկոծութիւն։ 4. Իրարանցում, շփոթութիւն, աղմուկ-աղաղակ։ 5. Յուզմունք, խռովութիւն։ |
| ՅՈՅԺ, մ. ա. Շատ, խիստ, սաստիկ, սաստկապէս, ուժգին կերպով, ծայրայեղ, վերին աստիճանի։ |
| ՅՈՅԼ, ա. Ծոյլ, դանդաղկոտ, ծանրաշարժ։ |
| ՅՈՅՆ, յունի, իւ, յոյնք, յունաց, ա. մ. 1. Յոյն ազգից։ 2. Յունական։ 3. Յունարէն։ |
| ՅՈՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Յունարէնի յատկութիւնը, յունաբանութիւն։ |
| ՅՈՅՍ, յուսոյ, ով, նաեւ յոյսք, յուսոց կամ յուսից, գ. 1. Մի բանի սպասելը՝ իրականանալու հաւատով, ակնակալութիւն։ 2. Այն անձը՝ առարկան, որի հետ կապում են իրենց ակնկալութիւնը. ապաւէն։ |
| ՅՈՅՐ, յոյրի, ից, ա. 1. Գէր, գիրուկ, պարարտ, հաստ, լիքը։ 2. (քեր.) Թաւ, շնչեղ (բաղաձայն)։ |
| ՅՈՊՆԱԿ, ի, աց, գ. Միանիւ ձեռքի սայլակ։ |
| ՅՈՊՈՊ, ոյ, գ. (կենդբ.) Յոպոպների ընտանիքին պատկանող չուող թռչուն (Upupa epops)։ |
| ՅՈՌԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի յոռի՝ վատ, յետին։ |
| ՅՈՌԱԾԻՆ, ա. Յոռի՝ վատ ցեղից ծնուած, վատազգի, ստոր։ |
| ՅՈՌԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Յոռի՝ անպիտան դառնալ, վատանալ, վատթարանալ։ 2. Անարգ եւ արհամարհուած լինել։ 3. Խիստ շատանալուց արհամարհելի՝ հասարակ բան դառնալ։ 4. փխ. ՅՕՐԱՆԱԼ (տե՛ս)։ |
| ՅՈՌԱՊԷՍ, մ. Վատ՝ անշնորհք կերպով։ |
| ՅՈՌԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յոռի՝ վատ՝ անպիտան դարձնել, գետնովը տալ, անտեսել։ |
| ՅՈՌԵԱԿ, եկի, կաց, ա. Շատ յոռի՝ արհամարհուած, չնչին, անշուք։ |
| ՅՈՌԵԳՈՅՆ, տե՛ս ՅՈՌԱԳՈՅՆ։ |
| ՅՈՌԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ՅՈՌԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՅՈՌԻ, ռւոյ, ռեաց կամ ռից, ա. 1. Վատ, անպիտան։ 2. Անարգ, նուաստ, ստոր, անզգամ, անպարկեշտ։ 3. Անարժան, գարշելի։ 4. մ. Վատ կերպով։ |
| ՅՈՌԻՆ, ինք, տե՛ս ՅՈՌԻ (1,2)։ |
| ՅՈՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Յոռի լինելը, վատութիւն, վատթարութիւն, անպիտանութիւն, վատ յատկութիւն։ |
| ՅՈՍՏԻՆ, ՅՈՍՏՆԱԿԱՆ, տե՛ս ՈՍՏԻՆ, ՈՍՏՆԱԿԱՆ։ |
| ՅՈՎ, տե՛ս ՅՈ՞։ |
| ՅՈՎԱԶ, (պհլ.), ի, աց կամ ից, գ. (կենդբ.) Կատուազգիների ընտանիքին պատկանող գիշատիչ կենդանի, ինձ (Panthera pardus)։ |
| ՅՈՎԱԶԱՌԻՒԾ, գ. (կենդբ.) Ընձառիւծ (Acinonyx jubatus)։ |
| ՅՈՎԱՆԱԿ, ՅՈՎԱՆԱԿԱԿԱՆ, տե՛ս ՅԱՒԱՆԱԿ, ՅԱՒԱՆԱԿԱԿԱՆ։ |
| ՅՈՎԱՏԱԿ, յովտակ, գ. Արու ձի։ |
| ՅՈՎՏ, (յուն., եբր.), գ. 1. Եբրայական այբուբենի ամենափոքր տառանշանը՝ յ-ի արտասանութեամբ։ 2. նման. Որեւէ փոքր նշան, կէտ։ |
| ՅՈՏԱՆԱՒՈՐ, ա. մ. Ոտքի կանգնած, յոտնկայս։ |
| ՅՈՏԱՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ոտքի կանգնած լինելը, ոտնկացութիւն։ |
| ՅՈՐԱԼ, ացայ, չ. Մտատանջուել, չարչարուել, նեղուել (գիշերն անքնութիւնից)։ |
| ՅՈՐԴ, ա. 1. Առատ, վարար, առատահոս, լիաբուխ։ 2. գ. Յորդութիւն, լիութիւն։ |
| ՅՈՐԴԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ճոխաբանութիւն, պերճախօսութիւն։ |
| ՅՈՐԴԱԲՈՐԲ, ա. Շատ տաք, տօթագին։ |
| ՅՈՐԴԱԲՈՒՂԽ, ՅՈՐԴԱԲՈՒԽ, ա. 1. Յորդութեամբ՝ առատ բխող, առատաբուխ։ 2. Յորդութեամբ, առատութեամբ, լիապէս։ |
| ՅՈՐԴԱԲՈՒԽ, ա. 1. Յորդութեամբ՝ առատ բխող, առատաբուխ։ 2. Յորդութեամբ, առատութեամբ, լիապէս։ |
| ՅՈՐԴԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի յորդ՝ առատ, առատապէս, առաւելապէս, մեծապէս, խիստ շատ, ուժգին։ |
| ՅՈՐԴԱԳՈՒԹ, ա. Առատագութ, բազմագութ։ |
| ՅՈՐԴԱԴԷՄ, ա. Յորդութեամբ դիմող՝ հոսող, յորդահոս։ |
| ՅՈՐԴԱԼԻ, ա. Լիակատար յորդությամբ, յորդառատ, լիուլի, երկար։ |
| ՅՈՐԴԱԼՈՅՍ, ա. Յորդ՝ առատ լոյսով, լուսափայլ։ |
| ՅՈՐԴԱԽԱՂԱՑ, ա. Յորդութեամբ հոսող, յորդահոս, յորդաբուխ, վարարած։ |
| ՅՈՐԴԱԽՕՍ, ա. 1. Ճոխաբան, պերճախօս։ 2. մ. Ճոխ՝ պերճ լեզուով։ |
| ՅՈՐԴԱՀԵՂԵՂ, ա. Հեղեղի՝ տեղատարափի պէս յորդ, յորդահոս։ |
| ՅՈՐԴԱՀԵՂՈՒ, ուս, ա. Յորդութեամբ հեղուող՝ թափուող, յորդահեղ, յորդահոս։ |
| ՅՈՐԴԱՀՈՍ, ՅՈՐԴԱՀՈՍԱԿ, ՅՈՐԴԱՀՈՍԱՆ, ա. 1. Յորդութեամբ հոսող, առատ հոսանքով, առատահոս։ 2. նման. Յորդութեամբ՝ առատութեամբ բխող, յորդաբուխ, առատաբուխ։ |
| ՅՈՐԴԱՀՈՍԵԱՆ, տե՛ս ՅՈՐԴԱՀՈՍ։ |
| ՅՈՐԴԱՀՈՍԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յորդութեամբ հոսել, վարարել։ |
| ՅՈՐԴԱՁԱՅՆ, ա. Ուժեղ ձայն ունեցող (նուագարան)։ |
| ՅՈՐԴԱՆԱԽԱՆՁ, ա. Շատ նախանձող՝ նախանձոտ։ |
| ՅՈՐԴԱՆԱՆԱԲՈՒՂԽ, ա. Յորդանան գետից բխած։ |
| ՅՈՐԴԱՇՈՒՆՉ, ա. Սաստիկ փչող (քամի)։ |
| ՅՈՐԴԱՉՈՒ ԼԻՆԵԼ, Արագութեամբ առաջ շարժուել՝ ուղեւորութիւն կատարել։ |
| ՅՈՐԴԱՋՈՒՐ, ա. Յորդ՝ առատ ջուր ունեցող, ջրառատ, յորդահոս։ |
| ՅՈՐԴԱՌԱՏ, ա. 1. Յորդ եւ առատ, առատահոս, յորդահոս, բազմազեղ, լիուլի չափով։ 2. մ. Յորդութեամբ, առատութեամբ։ |
| ՅՈՐԴԱՍԱՀ, տե՛ս ՅՈՐԴԱՀՈՍ։ |
| ՅՈՐԴԱՍԱՑ, ա. Ճոխաբան, պերճախօս։ |
| ՅՈՐԴԱՓԱՅԼ, ա. Շատ փայլուն, պայծառ, առատ։ |
| ՅՈՐԴԵԼ1, եցի, ն. 1. Յորդութեամբ հոսեցնել՝ բխեցնել։ 2. փխբ. Առատացնել, աւելացնել, ծաւալել։ 3. չ. տե՛ս ՅՈՐԴԵԼ2 (իմ)։ |
| ՅՈՐԴԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Յորդութեամբ հոսել, յորդանալ, վարարել։ 2. փխբ. Առատանալ, աւելանալ, բազմանալ, ծաւալուել։ 3. Շտապով դիմել, փութալ։ |
| ՅՈՐԴԵԼԱԿ, ա. Սուր, բարձր, շեշտուած (ձայն)։ |
| ՅՈՐԴԵՌԱՆԴ, ՅՈՐԴԵՌԱՆԴՆ, ա. 1. Սաստիկ եռացող (ջուր)։ 2. փխբ. Եռանդուն, ջերմագութ, գորովալից։ |
| ՅՈՐԴԷԳՆԱՑ, տե՛ս ՅՈՐԴԱԽԱՂԱՑ։ |
| ՅՈՐԴԻՉ, ա. Յորդացնող, առատացնող, ծաւալող։ |
| ՅՈՐԴՈՐ, ա. 1. Յօժար, յօժարակամ, յօժարամիտ, բարեհաճ, պատրաստակամ, փութաջան, լաւ տրամադրուած մի բանի։ 2. մ. Յօժարութեամբ, սրտանց, սիրով։ |
| ՅՈՐԴՈՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի յորդոր՝ յօժար։ |
| ՅՈՐԴՈՐԱԽՈՅԶ, ա. Փութաջանօրէն խուզարկող՝ փնտրող, սրտանց որոնող։ |
| ՅՈՐԴՈՐԱԿ, ի, աց, գ. 1. Խրատ, յորդոր, յորդորանք։ 2. ա. Սուր, բարձր, շեշտուած (ձայն)։ 3. տե՛ս ՅՈՐԴՈՐԱԿԱՆ։ |
| ՅՈՐԴՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Համոզող, յորդորող, մխիթարական, խրախուսական, քաջալերական։ 2. Յորդորամիտ, պատրաստակամ, յօժարակամ։ |
| ՅՈՐԴՈՐԱՀՆԱՐ, ա. Որով հնարաւոր է յորդորել՝ խրախուսել, խրախուսիչ։ |
| ՅՈՐԴՈՐԱՄԻՏ, ա. Յօժար մտքով՝ սրտով, յօժարամիտ, պատրաստակամ։ |
| ՅՈՐԴՈՐԱՊԱՀԱՆՋ, ա. Յորդորելով պահանջած կամ պահանջող։ |
| ՅՈՐԴՈՐԵԼ, եցի, ն. 1. Յօժարեցնել, տրամադրել մի բանի, համոզել, խրատել, խորհուրդ տալ, դրդել, գրգռել։ 2. Խրախուսել, քաջալերել։ 3. Առատացնել, շատացնել, ծաւալել։ 4. եցայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՅՈՐԴՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՅՈՐԴՈՐԵԼ(1)։ |
| ՅՈՐԴՈՐԵՑՈՒՑԻՉ, ՅՈՐԴՈՐԻՉ, ա. Որ յորդորում է՝ խրախուսում է, յորդորող, յորդորական։ |
| ՅՈՐԴՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յորդորելը, յորդորում։ 2. Յորդում, յորդութիւն։ |
| ՅՈՐԴՈՐՈՒՄՆ, րման, գ. Յորդորելը, յորդորանք։ |
| ՅՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Յորդ՝ առատ լինելը, առատութիւն։ |
| ՅՈՐԴՈՒՄՆ, գ. Յորդելը, շատանալը, ծաւալուելը։ |
| ՅՈՐԺԱՄ, մ. 1. Երբ։ 2. շ. Մինչ, երբ որ, այն ժամանակ որ։ |
| ՅՈՐՁ, ի, ից, գ. Երկու տարեկան արու ոչխար։ |
| ՅՈՐՁԱՆ, որձան, ի, ից կամ աց, օք, գ. 1. Ջրերի հեղեղում՝ յորդացում՝ վարարում, յորդութիւն։ 2. Յորդացած ջրերի արագ հոսանք, հեղեղ։ 3. Ջրի սրընթաց հոսանք, սահանք։ 4. Ջրապտոյտ, յորձանուտ։ 5. Ալիք։ 6. Ափերից դուրս գալը (գետի մասին)։ 7. նման. Եռացող ջրի բարձրանալը։ |
| ՅՈՐՁԱՆԱԽԱՂԱՑ, ա. Յորձանքներով հոսող, եռալով կամ ջերմութեամբ յորդորող, յորդահոս։ |
| ՅՈՐՁԱՆԱԽՈՐ, ա. Խոր յորձանքներով, խոր։ |
| ՅՈՐՁԱՆԱՀՈՍ, ա. Յորդահոս։ |
| ՅՈՐՁԱՆԱՁԻԳ, ա. Հեղեղի նման սրընթաց։ |
| ՅՈՐՁԱՆԱՍՈՅԶ, ա. Յորձանք ունեցող՝ կազմող։ |
| ՅՈՐՁԱՆՈՒՏ, ի, ից, գ. 1. Յորձանք, գետի մէջ՝ յորձանք եղած տեղը, ջրապտոյտ։ 2. ա. Յորձանք կազմող՝ տուող։ |
| ՅՈՐՁՆԵՌԱՆԴՆ, ա. Յորձանքով եռացող, սաստկացած, վարարած (հեղեղ)։ |
| ՅՈՐՄԷ ՀԵՏԷ, մ. Որից յետոյ, ինչ ժամանակից որ, այն բանից յետոյ, երբ..., սկսած այն օրից, երբ...։ |
| ՅՈՐՈՆՉԵԼ, տե՛ս ՅՕՐԱՆՉԵԼ։ |
| ՅՈՐՈՆՉՈՒՆ, ա. Շատ յօրանջող, ծոյլ։ |
| ՅՈՐՋՈՐՋԱՆՔ, նաց, գ. 1. Անուն դնելը, կոչելը, անուանադրութիւն, անուանակոչութիւն։ 2. Վերադիր անուն, կրկնակ կամ աւելի անուն։ |
| ՅՈՐՋՈՐՋԵԼ, եցի, ն. 1. Անուն դնել, անուանել, կոչել։ 2. Վերադիր անուն դնել, մականուանել։ |
| ՅՈՐՋՈՐՋՈՒՄՆ, ջման, գ. 1. Յորջորջանք, յորջորջելը, անուն դնելը, կոչելը։ 2. Վերադիր անուն դնելը, մականուանելը։ |
| ՅՈ՞Ր ՍԱԿՍ, մ. Ի՞նչ պատճառով, ի՞նչ բանի համար, ինչո՞ւ։ |
| ՅՈՐՍԱՅՍ, մ. Երեսն ի վեր՝ մէջքի վրայ պառկած։ |
| ՅՈՐՍԱՅՍԵԱԼ, որսայսեալ, մ. Մէջքի վրայ անհոգ պառկած՝ փռուած։ |
| ՅՈՐՍԱՅՍԵԼ, եցի, ն. Մէջքի վրայ պառկեցնել, գետին տապալել, զգետնել։ |
| ՅՈՐՍԱՅՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Յորսայս լինելը, պառկած վեր նայելը։ |
| ՅՈՒԴԱՅ, այի, գ. 1. (Յակոբ նահապետի Յուդա որդու անունից) Յուդայի ցեղը (եբրայական տասներկու ցեղերից մէկը)։ 2. Ընդհանրապէս՝ հրեայ։ |
| ՅՈՒԴԱՅԱԿԱՆ, ա. 1. Յուդայի (1) ցեղին պատկանող, հրէական։ 2. Դաւաճանական։ |
| ՅՈՒԴԱՅԱՊԷՍ, մ. Յուդայի պէս։ |
| ՅՈՒԴԱՅԵԱՆ, տե՛ս ՅՈՒԴԱՅԱԿԱՆ։ |
| ՅՈՒԴԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Հրէութիւն։ |
| ՅՈՒԶԱԽՆԴԻՐ, ա. Խուզարկող, փնտրող։ |
| ՅՈՒԶԱԿ, ի, աց, ա. 1. Փնտրող, քննող։ 2. Յուզող, գրգռող։ 3. Յուզուած, ալեկոծուած։ |
| ՅՈՒԶԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Յուզուող, բուռն յուզմունք ապրող, ծփացող, ալեկոծուող։ 2. Փնտրող, խուզարկող։ |
| ՅՈՒԶԱԿՈՅՏ, ա. Մրրկածուփ, փոթորկալից, ալեկոծ, բուռն։ |
| ՅՈՒԶԱՐԿՈՒ, ի, աց, ա. Ելուզակ, աւարառու, թալանիչ։ |
| ՅՈՒԶԵԼ, եցի, ն. 1. Մի բան գտնելու համար ամեն ինչ քրքրել՝ տակնուվրայ անել, ամեն տեղ նայել՝ խուզարկել, պրպտել, փնտրել, որոնել։ 2. Վերուվայր անել, այս ու այն կողմ շարժել, տարուբերել (ջրերը)։ 3. Ալեկոծել, փոթորկել։ 4. Յուզմունք՝ անհանգստութիւն պատճառել, վրդովել, խռովել։ 5. Իրարանցում գցել, շփոթմունք՝ խառնաշփոթութիւն առաջացնել։ 6. Գրգռել, առաջ բերել, յարուցել, հրահրել։ 7. (աշխարհիկ ոճով) Խնդրել, ուզել։ (Մագ. մեծ են., 39 ՀԱԲ)։ 8. եցայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՅՈՒԶՈՒՄՆ, զման, զմունք, զմանց, գ. 1. Շարժում, իրարանցում, խառնաշփոթութիւն։ 2. Բուռն ապրում՝ զգացմունք, յուզմունք, ցասում։ 3. Փնտրելը, որոնելը։ |
| ՅՈՒԼԱԲԱՐ, մ. Յոյլ կերպով, յուլութեամբ, դանդաղութեամբ, դանդաղ շարժուելով։ |
| ՅՈՒԼԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Յոյլ լինել, դանդաղել, թուլանալ, ծուլանալ։ 2. Պարապ-սարապ այս ու այնտեղ նայելով ման գալ։ 3. Անհոգ՝ անփոյթ լինել։ |
| ՅՈՒԼԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Յուլանալ տալ, յոյլ դարձնել։ 2. Արհամարհոտ՝ արհամարհող դարձնել։ |
| ՅՈՒԼԻԱՆԻՏ, իտք, գ. (եկեղց.) Յուլիանէս Ալիկառնացի աղանդաւորին հետեւող։ |
| ՅՈՒԼԻԿ, տե՛ս ՈՒԼԻԿ։ |
| ՅՈՒԼՈՒԹԻՒՆ, կամ ՅՈՒՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յոյլ լինելը, դանդաղկոտութիւն, ծուլութիւն, թուլութիւն, անհոգութիւն։ |
| ՅՈ՛ՒԿԱՄ, եղբ. Ուր՝ որտեղ որ կամենում է, ուր ուզում է (թող գնայ)։ |
| ՅՈՒՂԱԼ, կամ ՅՈՒՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ծոյլ-ծոյլ՝ դանդաղ քայլերով ման գալ՝ շրջել։ (հմմտ. ՅՈՂԱԼ)։ |
| ՅՈՒՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ծոյլ-ծոյլ՝ դանդաղ քայլերով ման գալ՝ շրջել։ (հմմտ. ՅՈՂԱԼ)։ |
| ՅՈՒՂԱՐԿ ԵՐԹԱԼ, Ճանապարհ դնել, ճանապարհել, ուղարկել։ |
| ՅՈՒՂԱՐԿ ԼԻՆԵԼ, Ճանապարհ դնել, ճանապարհել, ուղարկել։ |
| ՅՈՒՂԱՐԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Ճանապարհ դնող, ճանապարհորդին ուղեկցող։ |
| ՅՈՒՂԱՐԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ննջեցեալին մինչեւ գերեզմանատուն ուղեկցելու թաղման հանդէսը։ |
| ՅՈՒՂԱՐԿԵԼ, եցի, ն. 1. Ուղեւորել, ճանապարհել, ճանապարհ դնել, մէկին ճանապարհին ուղեկցել։ 2. Յուղարկաւորել, ննջեցեալին մինչեւ գերեզմանատուն ուղեկցել։ 3. Ուղարկել։ |
| ՅՈՒՂԱՐԿԻՉ, ա. Ուղարկող, տեղից տեղ փոխադրող։ |
| ՅՈՒՂԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, ՅՈՒՂԱՐԿՈՒՄՆ, կման, տե՛ս ՅՈՒՂԱՐԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅՈՒՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յոյլ՝ մեղկ դարձնել, յուլացնել, մեղկացնել, թուլացնել։ |
| ՅՈՒՂՈՂ, ա. Մեղկացուցիչ։ |
| ՅՈՒՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅՈՒԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅՈՒՆ, ՅՈՒՆՔ, տե՛ս ՅՕՆ, ՅՕՆՔ։ |
| ՅՈՒՆԱԼԵԶՈՒ, ա. 1. Յունարէն լեզուով խօսող։ 2. Յունաստանի բնակիչ։ |
| ՅՈՒՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Յոյներին եւ Յունաստանին յատուկ՝ վերաբերող, հելլենական։ |
| ՅՈՒՆԱՍԷՐ, ա. Յոյներին՝ յունական քաղաքակրթութիւնը սիրող։ |
| ՅՈՒՆԱՐԷՆ, ՅՈՒՆԵՐԷՆ, մ. 1. Յոյների լեզուով։ 2. ա. Յունական։ |
| ՅՈՒՆՈՒԱՐ, գ. Հռոմէական տարուայ առաջին ամիսը, յունուար։ |
| ՅՈՒՆՈՒԱՐԻՈՍ, (յուն., լատ.), գ. Հռոմէական տարուայ առաջին ամիսը, յունուար։ |
| ՅՈՒՇ, ձ. Զգուշացման բացականչութիւն. ուշք դարձրո՛ւ, զգոյշ եղի՛ր։ |
| ՅՈՒՇ ԱԾԵԼ, ԱՌՆԵԼ եւն, տե՛ս ՈՒՇ-ի տակ։ |
| ՅՈՒՇԱԽԱՂԱՑ, ա. Յուշիկ շարժուող, յամրաշարժ, ծանրաշարժ։ |
| ՅՈՒՇԱՐԱՐ, ի, աց, ա. 1. Յիշեցնող։ 2. Խորհրդատու։ 3. Զգուշացնող։ |
| ՅՈՒՇԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յիշեցում, յիշեցնելը, զգուշացնելը, ցուցում, խրատ։ |
| ՅՈՒՇԿԱՊԱՐԻԿ, (իրան.), րկի, կաց, գ. Երեւակայական էակ՝ ոգի, որը, ըստ սնոտիապաշտների, բնակւում է ծովում կամ աւերակներում։ |
| ՅՈ՛ՒՊԷՏ, տե՛ս ՅՈ՛ՒԿԱՄ։ |
| ՅՈՒՌԹԵԼ, ուռթել, եցի, ն. Յուռութներով հմայութիւն անել, հմայել, կախարդել, դիւթել, թովել։ |
| ՅՈՒՌԹԻ, ա. Ջրով ոռոգուած, ջրարբի, արգաւանդ, բերրի։ |
| ՅՈՒՌԹԻՉ, ա. Յուռութներով հմայութիւն անող, հմայող, դիւթող, կախարդ։ |
| ՅՈՒՌԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Յուռութներով հմայելը, հմայութիւն, կախարդութիւն։ |
| ՅՈՒՌՄԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ոխակալութեամբ թշնամուն չարիք նիւթել, քինախնդիր լինել։ (Մանդ., 109, ՀԱԲ)։ |
| ՅՈՒՌՄԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ոխակալութիւն, քինախնդրութիւն։ |
| ՅՈՒՌՈՒԹ, մանաւանդ՝ ՅՈՒՌՈՒԹՔ, ռթից կամ ոց, թիւք, գ. 1. Հմայանք, հմայութիւն, կախարդութիւն, վհկութիւն (գործողութիւն)։ 2. Հմայութեան զօրութեամբ օժտուած իր՝ չար աչքից՝ փորձանքից եւն զերծ պահելու համար. համայիլ, բժժանք, թալիսման։ |
| ՅՈՒՌՈՒԹՈՒԼՈՒՆՔ, գ. Յուռթութեան՝ հմայութեան ուլունք։ |
| ՅՈՒՍԱԲԵՐ, ի, ա. Իր մէջ յոյս կրող՝ պարունակող, յուսակիր։ |
| ՅՈՒՍԱԳՆԵԱԼ, տե՛ս ՅՈՒՍԱԿՆԵԱԼ։ |
| ՅՈՒՍԱԴԻՐ, ա. Յուսադրող, յոյս ներշնչող, քաջալերող, մխիթարող։ |
| ՅՈՒՍԱԴՐԱԿԱՆ, ա. Յուսադրող, յոյս տուող։ |
| ՅՈՒՍԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Յուսադիր լինել, յոյս տալ՝ ներշնչել։ |
| ՅՈՒՍԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յուսադրելը, յուսադրանք, քաջալերութիւն։ |
| ՅՈՒՍԱԼ, ացայ, սա՛, սացեալ, չ. 1. Յոյս ունենալ, յուսով սպասել՝ մնալ, աչք պահել։ 2. Յոյս դնել մէկի՝ մի բանի վրայ, յոյս կապել, ապաւինել, վստահել, հաւատալ։ 3. ն. Յուսով ակնկալել, յոյս ունենալով տեսնել կամ առնել։ 4. Յանձնել վստահ սրտով։ |
| ՅՈՒՍԱԼԻՐ, ա. Յոյսով՝ ակնկալութեամբ լի, մեծ յոյսով։ |
| ՅՈՒՍԱԼԻՑ, ա. Յոյսով՝ ակնկալութեամբ լի, մեծ յոյսով։ |
| ՅՈՒՍԱԿԻՐ, ա. Իր մէջ յոյս կրող՝ ունեցող, յուսաբեր, յոյս եւ ապաւէն։ |
| ՅՈՒՍԱԿՆԵԱԼ, ա. Յոյսով աչքը մէկի կամ մի բանի վրայ դարձրած, յուսացած։ |
| ՅՈՒՍԱԿՈՐՈՅՍ, ա. մ. Յոյսը կորցրած, անյոյս դարձած, այլեւս յոյս չունեցող, յուսազուրկ, յուսահատ։ |
| ՅՈՒՍԱԿՏՈՒՐ, ա. մ. Յոյսը կտրած, յուսակորոյս։ |
| ՅՈՒՍԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Միասին յուսալ, միմեանց յուսադրել։ |
| ՅՈՒՍԱՀԱՏ, ի, ից կամ աց, ա. 1. Յոյսը կտրած, յուսաբեկ, յուսակտուր, յուսակորոյս, անյոյս։ 2. Անյուսալի։ |
| ՅՈՒՍԱՀԱՏԵԼ1, եցի, ն. տե՛ս ՅՈՒՍԱՀԱՏ ԱՌՆԵԼ։ |
| ՅՈՒՍԱՀԱՏԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. տե՛ս ՅՈՒՍԱՀԱՏ ԼԻՆԵԼ։ |
| ՅՈՒՍԱՀԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յուսահատուելը, յոյսը կորցնելը, անյուսութիւն։ 2. Հոգեկան լքում, վհատութիւն։ |
| ՅՈՒՍԱՊԱՏԱՐ, ա. Յոյսերով պատարուն՝ լի, յուսալից։ |
| ՅՈՒՍԱՏՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յոյս տալը, յուսադրութիւն, յուսադրանք, քաջալերանք։ |
| ՅՈՒՍԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յուսալ տալ, յոյս ներշնչել, վստահեցնել։ |
| ՅՈՒՍԱՓԱՓԱԳ, ա. Յոյսով ու փափագով լի։ |
| ՅՈՒՐԱԼ, ացայ կամ ացի, ն. Արձակել, տեղալ (նետեր)։ |
| ՅՈՒՐԱՆ, գ. 1. Կճուճ, պուտուկ։ Սպառէր թափէր զամենայն յուրանս եւ ըզնոր ամանս եւ զմառանս գինւոյ (Բուզ., Դ, 12)։ 2. Բուրգ, կոթող (հմմտ. ՅՕՐԱՆ 2)։ |
| ՅՈՒՐԱՍՏ, տե՛ս ՈՒՐԱՍՏ։ |
| ՅՈՔՆ, յոքունք, տե՛ս ՅՈԳՆ։ |
| ՅՍՏԱԿ, ի, աց, ա. 1. Մաքուր, անապակ, անխառն, զուտ։ 2. Վճիտ, ոչ պղտոր, ականակիտ։ 3. Պարզ, ոչ աղօտ։ 4. Ջինջ, պայծառ։ 5. Թափանցիկ։ 6. Պարզորոշ լսուող (ձայն)։ 7. մ. Յստակ՝ մաքուր՝ պարզ կերպով, յստակօրէն։ |
| ՅՍՏԱԿԱԲԱՐ, տե՛ս ՅՍՏԱԿ (7)։ |
| ՅՍՏԱԿԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի կամ շատ յստակ։ |
| ՅՍՏԱԿԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. Յստակ՝ մաքուր միտք ունեցող, անխարդախ, անկեղծ։ |
| ՅՍՏԱԿԱՄՏԱԲԱՐ, մ. Յստակ մտքով, անկեղծօրէն, մաքուր սրտով։ |
| ՅՍՏԱԿԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտքի՝ սրտի մաքրութիւն, անկեղծութիւն։ |
| ՅՍՏԱԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Յստակուել, մաքրուել, պարզորոշ դառնալ։ |
| ՅՍՏԱԿԱՊԱՏՈՒՄ ԱՌՆԵԼ, Պարզ՝ հասկանալի կերպով պատմել, պարզաբանել։ |
| ՅՍՏԱԿԱՊԷՍ, տե՛ս ՅՍՏԱԿ (7)։ |
| ՅՍՏԱԿԱՍՊԱՍ, ա. Բոլորովին յստակ՝ պայծառ, անաղօտ։ |
| ՅՍՏԱԿԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Պայծառ՝ սուր տեսողութիւն, սրատեսութիւն։ |
| ՅՍՏԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Յստակ՝ մաքուր դարձնել, մաքրել, զտել, պարզել։ 2. Պայծառացնել։ 3. Վնասակար՝ անպէտք փշաբոյսերից մաքրել։ |
| ՅՍՏԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՅՍՏԱԿԵԼ։ |
| ՅՍՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յստակ լինելը, մաքրութիւն, պարզութիւն, պայծառութիւն։ 2. Յստակամիտ լինելը, անկեղծութիւն։ |
| ՅՕԳՆ ՀԱՍԱՆԵԼ, տե՛ս ՕԳՆ-ի տակ։ |
| ՅՕԴ, ի, ից, գ. 1. (կզմխս.) Ոսկորների կամ կռճիկների շարժական միացման՝ կցման տեղը, խաղ։ 2. Մարմնի՝ իրար հետ կցուած մասերից իւրաքանչիւրը, անդամ։ 3. Կապ, կցում, միացում։ 4. (քեր.) Յօդ։ |
| ՅՕԴԱԲԱՆ, ի, ից, ա. Ստախօս։ |
| ՅՕԴԱԹԱՓ, ի, ից, գ. Չարչարելու՝ տանջելու գործիք, որով մարմնի յօդերը խախտում էին։ |
| ՅՕԴԱԼՈՅԾ, ա. Յօդերը խախտուած, անդամալոյծ։ |
| ՅՕԴԱԽԱՂԱՑ ԱՌՆԵԼ, Յօդերը խախտել։ |
| ՅՕԴԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կցուած՝ բաղադրուած լինելը։ |
| ՅՕԴԱԿԱՊ, ա. 1. Յօդերով կապուած, յօդերը կապուած։ 2. գ. Կապող՝ միացնող՝ շաղկապող որեւէ բան։ |
| ՅՕԴԱԿՈՏՈՐ ԱՌՆԵԼ, Յօդերը կոտրտել, անդամ-անդամ կտրտել։ |
| ՅՕԴԱԿՈՏՈՐ ՔԱԿՏԵԼ, Յօդերը կոտրտել, անդամ-անդամ կտրտել։ |
| ՅՕԴԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յօդերով կցուել, կապակցուել։ |
| ՅՕԴԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Յօդաւորուել, կազմուել, ձեւաւորուել։ 2. Կատարելագործուել, հմտանալ։ |
| ՅՕԴԱՊԱՏ, ա. 1. Յօդերով պատուած, մարմնի անդամներից բաղկացած, մարմնաւոր, մարմնեղէն։ 2. Յարմարապէս շաղկապուած՝ կապակցուած (խօսք, գրուածք), կանոնաւոր շարադրուած։ |
| ՅՕԴԱՏԵՍԱԿ, ա. Մարմնի անդամներից բաղկացած, մարմնաւոր, նիւթական։ |
| ՅՕԴԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Յօդել, հնչիւններն իրար հետ կապել, բառ՝ խօսք կազմել։ 2. Յարմարեցնել, պատշաճեցնել։ |
| ՅՕԴԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Յօդապատ, մարմնի անդամներից բաղկացած, մարմնեղէն, մարմնաւոր, նիւթական։ 2. Յարմարապէս կապակցուած, բարեյարմար, պատշաճ։ 3. Առանձին յօդաբաժան հնչիւններից բաղկացած, յօդաբաշխ, յօդորոշ, տարորոշ, պարզորոշ։ |
| ՅՕԴԱՒՈՐԱԲԱՐ, տե՛ս ՅՕԴԱՒՈՐԱՊԷՍ։ |
| ՅՕԴԱՒՈՐԱԿԱՆ, տե՛ս ՅՕԴԱՒՈՐ (1)։ |
| ՅՕԴԱՒՈՐԱՊԷՍ, մ. 1. Մարմին առնելով, մարմնապէս։ 2. Բարեյարմար կերպով, յարմարապէս։ 3. Մարդկային ձայնով։ |
| ՅՕԴԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. 1. Հնչիւն հնչիւնի հետ կապակցել, վանկեր կազմել։ 2. (քեր.) Յօդ դնել։ 3. եցայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՅՕԴԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Չափակցութիւն, համաչափութիւն, համապատասխանութիւն։ 2. (երժշտ.) Ներդաշնակութիւն, համահնչունութիւն։ |
| ՅՕԴԵԼ, եցի, ն. 1. Լաւ կցել՝ միացնել՝ միաւորել՝ կապակցել։ 2. Կազմել, ձեւաւորել, կարգաւորել, յարմարեցնել, պատշաճեցնել։ 3. Մի սուտ բան սարքել՝ ասել, կցկցել, յերիւրել, պատճառաբանութիւններ հնարել՝ մոգոնել։ 4. եցայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՅՕԴՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Կապակցութիւն, բաղկացութիւն, բաղադրութիւն։ 2. Պատրաստում, պատրաստելը։ 3. Շարադրանք։ Զսակաւամասնեայ բանիցս յօդուած (Նար.)։ 4. Յօրինած՝ մոգոնած բան, յօրինուածք, յերիւրանք։ 5. Ոսկորների եւ յօդերի կցման տեղը, կցուածք, կարան։ 6. Զրահի կարան, զրահի մասերի կցման՝ միացման տեղը։ |
| ՅՕԴՈՒԱԾՈՅ, ի, ից, ա. 1. Իրար հետ կցուած, բաղադրուած։ 2. Կցկցուած, յարմարեցրած, հնարովի, շինծու։ |
| ՅՕԴՈՒՄՆ, դման, գ. 1. Յօդելը, կապ, յարակցութիւն։ 2. Համաձայնութիւն, ներդաշնակութիւն։ |
| ՅՕԺԱՐ, ա. 1. Պատրաստակամ, մի բանի տրամադիր, հաճ եւ հաւան։ 2. մ. Յօժար կամքով, կամաւոր կերպով, յօժարութեամբ, սիրով։ |
| ՅՕԺԱՐԱԲԱՐ, տե՛ս ՅՕԺԱՐ (2)։ |
| ՅՕԺԱՐԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի յօժար՝ յօժարութեամբ։ |
| ՅՕԺԱՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Կամաւոր, յօժարակամ, ինքնակամ, ինքնաբերական։ |
| ՅՕԺԱՐԱՄԻՏ, ա. մ. Յօժար, յօժարակամ, յօժար մտքով՝ կամքով, կամովին։ |
| ՅՕԺԱՐԱՄՏԱԲԱՐ, մ. Յօժարամիտ կերպով, յօժարամտօրէն։ |
| ՅՕԺԱՐԱՄՏԱԿԱՆ, ա. Իր կամքի համաձայն գործող, կամաւոր, անձնիշխան։ |
| ՅՕԺԱՐԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Յօժարամիտ լինելը, յօժարակամութիւն, ըստ կամքի ընտրութիւն, ինքնակամութիւն, կամաւորութիւն։ |
| ՅՕԺԱՐԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՅՕԺԱՐԵԼ2 (իմ)։ |
| ՅՕԺԱՐԱՊԷՍ, մ. Յօժարաբար, յօժարութեամբ, յօժար՝ ինքնակամ կերպով։ |
| ՅՕԺԱՐԱՍԷՐ, ա. Սիրայօժար, կամակար։ |
| ՅՕԺԱՐԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յօժարասէր՝ սիրայօժար լինելը։ |
| ՅՕԺԱՐԱՏՐԱԿԱՆ, ա. Յօժարութեամբ տուող, յօժարամիտ, առատաձեռն։ |
| ՅՕԺԱՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ՅՕԺԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՅՕԺԱՐԱՓՈՅԹ, ա. մ. Յօժար եւ փութեռանդ, յօժարական փութով՝ եռանդով։ |
| ՅՕԺԱՐԵԼ1, եցի, ն. 1. Յօժար դարձնել, յօժարեցնել, համոզել, յորդորել, համաձայնեցնել, հակել՝ տրամադրել մի բանի։ 2. չ. տե՛ս ՅՕԺԱՐԵԼ2 (իմ)։ |
| ՅՕԺԱՐԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Յօժար՝ պատրաստակամ լինել։ 2. Կամենալ, ցանկանալ, հաճել, հաւանութիւն տալ մի բանի, համաձայնել, յանձն առնել։ 3. Տրամադրուել՝ հակուել մի բանի։ |
| ՅՕԺԱՐԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Յօժարեցնելը յորդորելը, համաձայնեցնելը։ |
| ՅՕԺԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յօժար դարձնել, համաձայնեցնել, հակել՝ տրամադրել մի բանի, յորդորել, դրդել։ |
| ՅՕԺԱՐԸՆԹԱՑ, ա. Յօժարութեամբ ընթացող, յօժարակամ մի տեղից հեռացող։ |
| ՅՕԺԱՐՄՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅՕԺԱՐԱՄՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՅՕԺԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յօժարելը, պատրաստակամութիւն։ 2. Բարի կամք, համաձայնութիւն, հաճութիւն։ 3. Ցանկութիւն, կամեցողութիւն, ձգտում։ 4. Մի բանի տրամադրութիւն, հակում դէպի մի բան։ |
| ՅՕՆ, ի, մանաւանդ՝ ՅՕՆՔ, յօնից կամ նաց, գ. Ակնակապիճների վերեւի մազերի կամարաձեւ շերտը, յօնք, յօնքեր։ |
| ՅՕՆԱԿԻՑ, ա. Երկու յօնքերն իրար կցուած։ |
| ՅՕՆԵՂ, ա. Թաւ յօնքեր ունեցող։ |
| ՅՕՇԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Պատառ-պատառ անել, պատառոտել, կտրատել, ծուատել, գիշատել, քրքրել։ 2. եցայ, չ. նոյն նշ.։ |
| ՅՕՇԵԼ, եցի, ն. Պատառ-պատառ՝ կտոր-կտոր անել, մաս-մաս կտրտել, բզկտել, յօշոտել։ |
| ՅՕՇՈՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Յօշոտելը, յօշոտուելը, յօշոտում։ |
| ՅՕՇՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. Յօշուած կտոր, պատառ։ |
| ՅՕՇՈՒՄՆ, շման, գ. Յօշելը, յօշուելը, յօշոտում։ |
| ՅՕՍԱԿԱՆ, տե՛ս ՅՕՍՆԱԿԱՆ։ |
| ՅՕՍԵԼ, եցի, ն. 1. Հիւսել, գործել։ 2. տե՛ս ՅՕՍՆՈՒԼ։ |
| ՅՕՍՆՈՒԼ, սայ, հբ. 1. Պղծել, անօրինական կերպով խառնակուել՝ զուգաւորուել կնոջ հետ։ 2. Շնանալ, պոռնկել, պոռնկութիւն անել։ |
| ՅՕՍՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Պոռնկական, տարփական։ |
| ՅՕՏ, գ. Խաղողի որթի էտած ճիւղ։ |
| ՅՕՏԵԼ, եցի, ն. Խաղողի որթի աւելորդ ճիւղերը կտրել, էտել։ |
| ՅՕՐԱՅ, ի, ից, գ. Խորթ հայր, հօրու։ |
| ՅՕՐԱՆ, ոյ, գ. 1. Քաղած հացաբոյսի խուրձ, օրան։ 2. Եգիպտական բուրգ։ (Եւս. քր. ա. 205, ՀԱԲ)։ |
| ՅՕՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ուտելով յղփանալ, տկռել, գիրանալ։ 2. Զեխանալ, անառակել։ 3. Լիանալ, լցուել, ճոխանալ։ 4. Պարծենալ, հպարտանալ, փքուել։ |
| ՅՕՐԱՆՉԵԼ, կամ ՅՕՐԱՆՋԵԼ, եցի, չ. Խոր շնչառութիւն կատարել՝ բերանը լայն բանալով։ |
| ՅՕՐԱՆՉՈՒՄՆ, կամ ՅՕՐԱՆՋՈՒՄՆ, չման, ջման, գ. Յօրանջ, յօրանջելը։ |
| ՅՕՐԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Յօրանալը, յղփութիւն, զեխութիւն։ |
| ՅՕՐԻՆԱԿԱՆ, ա. Կանոնաւոր, կարգաւորուած, բարեյարմար։ |
| ՅՕՐԻՆԵԼ, եցի, ն. Կանոնաւոր կերպով մի բան կազմել՝ ձեւաւորել՝ ստեղծել, ինչպէս հարկն է պատրաստել՝ սարքել, կագի բերել, կարգաւորել, բարեկարգել, յարմարեցնել, յարդարել, շտկել, ուղղել։ 2. Ուղիղ կարգով շարել, դասաւորել։ 3. Շարադրել, գրել։ |
| ՅՕՐԻՆԻՉ, ա. 1. Յօրինող, ստեղծող, տնօրինող, կարգադրող։ 2. Համեմող, համ տուող։ |
| ՅՕՐԻՆՈՒԱԾ, ոյ, ոց կամ ի, աց, գ. 1. Յօրինելը։ 2. Կազմուածք, կերտուածք, շինուածք։ 3. Դրուագ, զարդադրուագ։ 4. Ընդունուած կարգ։ |
| ՅՕՐԻՆՈՒԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Կանոնաւորութիւն, կարգաւորուածութիւն։ |
| ՅՕՐԻՆՈՒՄՆ, նման, գ. Յօրինելը, յօրինուելը, յօրինուածք։ |
| Ն1, ն (նու), 1. Հայերէն այբուբենի քսաներկուերորդ տառը, թուական արժէքը՝ չորս հարիւր, չորսհարիւրերորդ։ 2. Առաջնալեզուային ռնգային ձայնորդ բաղաձայն հնչիւն։ |
| Ն2, Որոշիչ, ցուցական եւ ստացական յօդ։ |
| Ն3, Նախդիր, որ գործածել են յունաբան հեղինակները ի նախդրի փոխարէն։ Բաղաձայնից առաջ դառնում է ըն (տե՛ս)։ Արտայայտում է ներգոյականի եւ բացառականի իմաստ։ Նայսմ տեղւոջ, նամանոջ, նոգւոյն. ներկայնէ, նորոց եւն։ |
| ՆԱ1, նորա, նմա, ի նմանէ, նովաւ. նոքա, նոցա, ի նոցանէ, նոքօք, դ. Երրորդ դէմքի անձնական եւ ցուցական դերանուն։ |
| ՆԱ2, եղբ. 1. Ահա, եւ ահա։ 2. Մանաւանդ որ, իսկապէս, իրօք։ 3. Նոյնիսկ, հէնց, իսկ։ |
| ՆԱԲԱՂԵԼ, (ասոր., եբր.), եցի, ն. Անարգել։ |
| ՆԱԶԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Մէկի մասին մեծարանքի՝ պանծալի խօսքեր ասել, ներբողել։ |
| ՆԱԶԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մեծարանքի խօսք, ներբող, փառաբանութիւն։ |
| ՆԱԶԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի նազելի՝ յարգի, մեծավայելուչ, վայելչական։ |
| ՆԱԶԱՆՔ, նաց, գ. Նազ անելը, ծեքծեքում, սեթեւեթանք։ 2. Վսեմութիւն, շուք։ |
| ՆԱԶԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Յարգանք մատուցելը, պատիւ տալը, մեծարելը։ |
| ՆԱԶԱՐԱՑԻ, ա. (եկեղց.) Ուխտաւոր, որ ուխտ է դնում պաս պահել։ |
| ՆԱԶԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Պանծալ, պարծենալ, հպարտանալ, փքուել, հպարտ կեցուածք ընդունել, սիգալ։ 2. Գգուանք՝ սէր արտայայտել՝ դրսեւորել։ |
| ՆԱԶԵԼԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի նազելի։ |
| ՆԱԶԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Յարգելի, պատուելի, պարկեշտ, առաքինի, բարեպաշտ։ 2. Վայելուչ, շնորհալի։ |
| ՆԱԶԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յարգանք՝ պատիւ ցոյց տալ, մեծարել, բարձրացնել, մեծացնել, շքեղացնել։ |
| ՆԱ ԶԻ, տե՛ս ՆԱք-ի տակ։ |
| ՆԱԺԻՇՏ, ժշտի, տաց, գ. Աղախին, կին սպասաւոր։ |
| ՆԱԺՇՏԱԲԱՐ, մ. Նաժշտի պէս։ |
| ՆԱԽ, մ. 1. Առաջ, նախքան, նախապէս, մի բանից առաջ։ 2. ա. Առաջինը, գլխաւոր, նախորդ, նախկին, հին։ |
| ՆԱԽԱԲԱՆԵԼ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԱԲԱՆԵԼ։ |
| ՆԱԽԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿԱՆԽԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԱԽԱԲԱՇԽՈՒԹԻՒՆ, գ. (յունական ոճով) Առաջամասնութիւն, նախապատւութիւն, արտօնութիւն։ |
| ՆԱԽԱԲԱՐ, տե՛ս ՆԱԽ (1)։ |
| ՆԱԽԱԲԱՐԲԱՌ, ա. Սկզբից ասուելիք (պատասխան)։ |
| ՆԱԽԱԲԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջին բարձ (3)՝ պատուաւոր տեղ ունենալը։ |
| ՆԱԽԱԲԵՐԵԼ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԱԲԵՐԵԼ։ |
| ՆԱԽԱԲԺԻՇԿ, բժշկի, կաց, գ. Առաջին՝ հին եւ նշանաւոր բժիշկ, բժշկապետ։ |
| ՆԱԽԱԲՆԱԿ, ա. Առաջ կամ առաջուց մի տեղ բնակուող։ |
| ՆԱԽԱԲՆԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Սկզբից ի վեր բնաւորուել, ի բնէ լինել։ |
| ՆԱԽԱԲՈՅՍ, ա. Աւելի առաջ բուսած, առաջին բուսած։ |
| ՆԱԽԱԲՈՒՐԱԿԱՆ, ա. Աւելի առաջ՝ վաղ բուրող։ |
| ՆԱԽԱԳԱՀ, ի, ից, ա. 1. Առաջին գահը՝ աթոռը՝ պատիւը՝ իշխանութիւնն ունեցող, գահերէց։ 2. Նախապատիւ, գլխաւոր։ 3. գ. Նախագահ՝ գահերէց լինելը, գահերիցութիւն։ |
| ՆԱԽԱԳԱՀԱՆՍՏԵԱԼ, ա. Առաջին գահը նստած, գահերէց։ |
| ՆԱԽԱԳԱՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջին գահը ունենալը, գահերիցութիւն, աւագութիւն, գլխաւորութիւն, իշխանութիւն։ |
| ՆԱԽԱԳԱՂԱՓԱՐ, ի, աց կամ ից, գ. 1. Նախնական՝ սկզբնական գաղափար, բուն եւ առաջին օրինակ, սկզբնատիպ, նախնատիպ։ 2. (քեր.) Բառահիմք։ |
| ՆԱԽԱԳԱՂԱՓԱՐԵԼ, եցի, չ. Նախագաղափար լինել՝ ծառայել։ |
| ՆԱԽԱԳԱՂԱՓԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախագաղափար լինելը, առաջին տիպար՝ օրինակ։ |
| ՆԱԽԱԳԷՏ, ա. Նախօրօք՝ նախապէս իմացող, առաջագէտ, կանխագէտ։ |
| ՆԱԽԱԳԻԾ, ա. 1. Նախապէս գծուած կամ գրուած։ 2. գ. Նախնական օրինակ, ուրուագիծ։ |
| ՆԱԽԱԳԻՏԱԿ, տե՛ս ՆԱԽԱԳԷՏ։ |
| ՆԱԽԱԳԻՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Նախագիտութեան եւ նախագէտին յատուկ՝ վերաբերող, կանխագիտական։ 2. Գուշակութիւն պարունակող, գուշակական։ |
| ՆԱԽԱԳԻՏԱՊԷՍ, մ. Նախապէս գիտենալով՝ իմանալով, կանխագիտութեամբ։ |
| ՆԱԽԱԳԻՏԵԼ, ն. Նախօրօք՝ նախապէս գիտենալ։ |
| ՆԱԽԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախագէտ լինելը, առաջուց՝ նախապէս գիտենալը, կանխագիտութիւն։ 2. Կանխատեսութիւն, նախագուշակութիւն։ |
| ՆԱԽԱԳԻՐ, գրոյ կամ գրի, գ. 1. Սկզբնագիր, նախօրինակ։ 2. Վերնագիր։ 3. Գրքի սկզբում զետեղուած նախադրութիւն եւ ցանկ։ 4. Սկզբնաւորութիւն, սկիզբ։ |
| ՆԱԽԱԳԻՒՏ, ա. 1. Առաջին գտնող՝ հնարող։ 2. Սկզբում՝ նախապէս գտնուած։ |
| ՆԱԽԱԳԼՈՒԽ, գլխոյ, ոց, ա. գ. Գլխաւոր, պետ, առաջնորդ։ |
| ՆԱԽԱԳԾԵԼ, եցի, ն. Սկզբից՝ նախապէս գծագրել, նախագիծ նկարել, ուրուագըծել։ |
| ՆԱԽԱԳՆԱՑ, ա. 1. Առջեւից գնացող, առաջընթաց։ 2. Նախապէս՝ առաջուց գնացած։ |
| ՆԱԽԱԳՆԱՑԵԱԼ, ա. 1. Առջեւից գնացող, առաջընթաց։ 2. Նախապէս՝ առաջուց գնացած։ |
| ՆԱԽԱԳՈԼ, չ. Սկզբից ի վեր լինել, նախագոյ լինել։ |
| ՆԱԽԱԳՈՅ, ի, ա. Սկզբից ի վեր գոյութիւն ունեցող, անսկիզբ (աստծու մակդիր)։ |
| ՆԱԽԱԳՈՅԱԿ, ա. Նախապէս գոյացած, սկզբից եղած, սկզբնական, նախնական բուն։ |
| ՆԱԽԱԳՈՅԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Նախագոյ լինել, սկզբից ի վեր գոյութիւն ունենալ։ 2. Նախապէս՝ սկզբից գոյանալ։ |
| ՆԱԽԱԳՈՅԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Նախագոյանալ տալ, նախապէս գոյաւորել։ |
| ՆԱԽԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Աւելի առաջ եղած, առաջուայ, առաջին, նախկին, նախորդ, անցած, հին։ 2. մ. Նախապէս, նախօրօք, կանխապէս, առաջուց։ |
| ՆԱԽԱԳՈՉԵԼ, տե՛ս ՆԱԽԱՁԱՅՆԵԼ։ |
| ՆԱԽԱԳՈՐԾ, ի, ից, ա. 1. Նախապէս՝ սկզբում գործող. գործ սկսող։ 2. Նախկինում գործուած՝ ստեղծուած։ |
| ՆԱԽԱԳՈՐԾԱԲԱՐ, մ. Նախագործ կերպով, նախագործ լինելով։ |
| ՆԱԽԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Նախապէս գործել՝ անել։ |
| ՆԱԽԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախապէս գործելը, նախագործելը։ |
| ՆԱԽԱԳՈՒՇԱԿ, ա. 1. Նախապէս՝ առաջուց գուշակող։ 2. Կանխապէս գուշակուած։ 3. Նախազգաց, կանխազգաց, բնազդ ունեցող։ |
| ՆԱԽԱԳՈՒՇԱԿԱԿԱՆ, ա. Նախագուշակող, մարգարէական։ |
| ՆԱԽԱԳՈՒՇԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախապէս՝ նախօրօք գուշակելը, կանխագուշակութիւն։ |
| ՆԱԽԱԳՏԱԿ, տե՛ս ՆԱԽԱԳԻՒՏ։ |
| ՆԱԽԱԳՐԵԼ, եցի, ն. 1. Նախապէս՝ առաջուց գրել, նախաճառել, նկարագրել։ 2. Վերը գրել՝ յիշել։ |
| ՆԱԽԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախագրելը։ 2. Նախադրուած խօսք։ |
| ՆԱԽԱԴԱՍ, ա. Առաջին տեղը դասուած՝ դրուած։ |
| ՆԱԽԱԴԱՍԱԿԱՆ, ա. Բառի առջեւից դրուող՝ դրուած (ինչպէս յօդը յունարէնում)։ |
| ՆԱԽԱԴԱՍԵԼ, եցի, ն. 1. Մի բանից առաջ դասել՝ դնել, առաջադաս զետեղել։ 2. փխբ. Առաւելութիւն՝ նախապատւութիւն տալ, գերադասել, նախընտրել։ |
| ՆԱԽԱԴԱՍՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Գերադաս՝ նախապատիւ լինելը, գերադասութիւն, նախապատւութիւն, նախընտրութիւն։ 2. (տրամ.) Ենթակայից եւ ստորոգեալից բաղկացած խօսք։ |
| ՆԱԽԱԴԱՏ, ա. Նախապէս դատուած՝ ընտրուած, նախընտրուած։ |
| ՆԱԽԱԴԱՏԱԿԱՆ, ա. Նախապէս դատուած՝ ընտրուած, նախընտրուած։ |
| ՆԱԽԱԴԱՏԵԼ, եցի, ն. Նախապատւութիւն՝ գերադասութիւն տալ, նախընտրել, գերադասել։ |
| ՆԱԽԱԴԻՊԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Նախապէս հանդիպել՝ պատահել, առաջինն ընդառաջ ելնել։ 2. Մօտը պատահել։ |
| ՆԱԽԱԴԻՐ, դրի, րաց, ա. 1. Առաջին անգամ սահմանող՝ յօրինող։ 2. գ. Առաջաբան, նախադրութիւն (1)։ |
| ՆԱԽԱԴՆԵԼ, չ. Առաջին տեղը դրուել։ |
| ՆԱԽԱԴՈՒՌՆ, դրան, դրունք կամ դուրք, դրանց, դրաց, գ. 1. Դրսի՝ առաջին մեծ դուռը, մուտքի դուռը, նախամուտք։ 2. Երկու դռների միջեւ եղած տարածութիւնը, նախասրահ։ 3. Բակ, գաւիթ։ 4. փխբ. Որեւէ բանի սկիզբ՝ մուտք, շեմք։ 5. փխբ. Տարերք, նախահիմք։ 6. փխբ. Նախօրեակ։ |
| ՆԱԽԱԴՐԱԿԱՆ, ա. Նախադիր. նախադասական։ |
| ՆԱԽԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Որեւէ բանից առաջ դնել՝ զետեղել՝ աւելացնել։ |
| ՆԱԽԱԴՐՈՒԱՏ, ի, ից, ա. Նախապէս դրուատուած, ամենագովելի։ |
| ՆԱԽԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախադրելը. նախադրուած խօսք կամ իր։ 2. Նախապատւութիւն, գերադասութիւն։ 3. Խօսքի սկիզբ՝ սկզբնաւորութիւն։ 4. տե՛ս ՆԱԽԱՆԵՐԱԾՈՒԹԻՒՆ։ 5. Շէնքի սկիզբ՝ հիմք դնելը։ 6. (քեր.) Նախադաս մասնիկ կամ բառ։ |
| ՆԱԽԱԶԱՐԴ, ու, գ. Նախկին կամ արտաքին զարդ։ |
| ՆԱԽԱԶԳԵՑԻԿ, ա. Նախապէս հագած՝ ունեցած։ |
| ՆԱԽԱԶԳՈՒՇՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախնական զգուշութիւն, նախապէս որեւէ բանից զգուշանալը։ 2. Նախազգուշական միջոցառում։ |
| ՆԱԽԱԶԵԿՈՅՑ, ա. Նախապէս իմաց տուող՝ իմաց տրուած։ |
| ՆԱԽԱԶԵԿՈՒՑԱՆԵԼ, ուցի, զեկո՛, ն. Նախապէս իմաց տալ, նախազդել։ |
| ՆԱԽԱԶԵՂՈՒԼ, ղի, ն. Նախապէս զեղել՝ բխեցնել։ |
| ՆԱԽԱԶՕՐԱՎԱՐ, գ. (կրօն.) Առաջին եւ գլխաւոր զօրավար, հրեշտակապետ (Գաբրիէլ եւ Միքայէլ հրեշտակապետների մակդիրը)։ |
| ՆԱԽԱԹԱՐԳՄԱՆԵԱԼ, ա. Նախապէս թարգմանուած։ |
| ՆԱԽԱԹԻՒ, ա. 1. Նախապէս թուարկուած։ 2. Առաջինը՝ առաջին տեղում համարուած, գլխաւոր։ 3. գ. Սկզբնական՝ առաջին թիւ։ |
| ՆԱԽԱԹՈՌ, ոյ, ոց, ա. գ. Առաջին աթոռը՝ տեղ գրաւող, գլխաւոր, առաջնորդ։ |
| ՆԱԽԱԹՈՒԵԼ, եցի, ն. Նախապէս թուել։ |
| ՆԱԽԱԺԱՄԱՆ, ա. Աւելի վաղ եկած՝ ժամանած՝ տեղ հասած։ |
| ՆԱԽԱԺԱՄԱՆԵԼ, եցի, չ. 1. Նախապէս ժամանել, աւելի շուտ՝ առաջ տեղ հասնել։ 2. Առաջ անցնել, առաջադիմել։ 3. Առաջն առնել, կանխել։ |
| ՆԱԽԱԽՆԱՄ, ա. 1. Նախապէս խնամող՝ հոգացող, նախախնամող։ 2. Կանխատես, կանխատեսող։ 3. տե՛ս ՆԱԽԱԽԸՆԱՄԱԿԱՆ։ |
| ՆԱԽԱԽՆԱՄԱԲԱՐ, մ. Նախապէս խնամելով՝ հոգալով, նախախնամ կերպով, նախախնամելով։ |
| ՆԱԽԱԽՆԱՄԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի նախախնամող, աւելի մեծ խնամքով։ |
| ՆԱԽԱԽՆԱՄԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Նախախնամողին եւ նախախնամութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՆԱԽԱԽՆԱՄԱՊԷՍ, տե՛ս ՆԱԽԱԽՆԱՄԱԲԱՐ։ |
| ՆԱԽԱԽՆԱՄԵԼ, եցի, ն. 1. Խնամել մէկին՝ նախատեսելով նրա կարիքները, մեծ խնամքով նախապէս հոգ տանել, խնամարկել։ 2. Տնօրինել, ուղղել, ղեկավարել։ |
| ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՂ, ա. Որ նախախնամում է, նախախնամիչ։ |
| ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ՆԱԽԱԽՆԱՄԱԿԱՆ։ |
| ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՂՈՒԹԻՒՆ, ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախախնամելը, կարիքները նախատեսելով խնամելը՝ հոգալը։ 2. (կրօն.) Աստծու խնամքը արարածների նկատմամբ՝ ըստ իր առաջատեսութեան արարածների կարիքները նախատեսելով։ 3. Նախապէս հոգացողութիւն՝ խնամք, աչալուրջ զգուշութիւն, խոհականութիւն։ |
| ՆԱԽԱԽՈԿՈՒՄՆ, գ. 1. Նախապէս մէկի կամ մի բանի մասին մտածելը՝ հոգ տանելը։ 2. (յունական ոճով) Նախախնամութիւն։ |
| ՆԱԽԱԽՈՀՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախապէս մէկի կամ մի բանի մասին մտածելը՝ հոգ տանելը։ 2. (յունական ոճով) Նախախնամութիւն։ |
| ՆԱԽԱԽՈՆԱՐՀ, ա. Առաջինը՝ ուրիշներից առաջ խոնարհուող, շատ խոնարհ։ |
| ՆԱԽԱԽՈՍՏՈՎԱՆԵԱԼ, ա. Նախապէս խոստովանուած՝ ասուած։ |
| ՆԱԽԱԽՈՐՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախապէս խորհելը՝ մտածելը, հոգացողութիւն։ |
| ՆԱԽԱԽՈՐՀՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախապէս խորհելը, նախախոհութիւն։ |
| ՆԱԽԱԽՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախապէս զգացողութիւն որեւէ ախտի՝ կրքի։ |
| ՆԱԽԱԾԱՆ, տե՛ս ՆԱԽԱԾԱՆՕԹ։ |
| ՆԱԽԱԾԱՆՈՒՑԱՆԵԼ, (իմ), ցայ, ցեալ, չ. Նախապէս յայտնի լինել՝ դառնալ կամ ճանաչուել, նախածանօթ լինել։ |
| ՆԱԽԱԾԱՆՕԹ, ա. 1. Նախապէս ծանօթ՝ յայտնի։ 2. Առաջին անգամ ծանօթացող՝ իմացող։ |
| ՆԱԽԱԾԱՆՕԹՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախընթաց ծանօթութիւն՝ տեղեկութիւն։ 2. Վաղուց իրար հետ ծանօթ լինելը։ |
| ՆԱԽԱԾԻՆ, ծնի, ծնաց կամ նից, ա. 1. Առաջինը՝ սկզբում ծնուած, սկզբնածին, անդրանկածին, անդրանիկ։ 2. Առաջին ծնող, նախածնող, նախահայր, նախամայր։ |
| ՆԱԽԱԾՆՈՂ, ի, աց, գ. (կրօն.) 1. Առաջին ծնող, նախահայր, նախամայր։ 2. Առաջին ստեղծագործող, սկզբնապատճառ (աստծու մասին)։ |
| ՆԱԽԱԾՆՈՒՆԴ, գ. Առաջին ծնունդ, կամ նախածնող։ |
| ՆԱԽԱԿ, (պհլ.), գ. Առաջնակարգ դիրք՝ պաշտօն (Տիմոթ. Կուզ., 222, 255, ՀԱԲ)։ |
| ՆԱԽԱԿԱՊՈՒՏ, ա. Վաղուց՝ հնուց ի վեր կողոպտուած։ |
| ՆԱԽԱԿԱՏԱՐ, ա. Ամենակատարեալ, գերակատար։ |
| ՆԱԽԱԿԱՐԳ, ի, աց, ա. Նախապէս՝ առաջուց կարգուած՝ սահմանուած, նախապատրաստուած։ 2. Առաջին, նախնական, սկզբնական։ 3. Նախընթաց։ |
| ՆԱԽԱԿԱՐԳԵԼ, եցի, ն. 1. Առաջուց՝ նախապէս կարգել՝ սահմանել։ 2. Առաջին տեղում կարգել՝ դնել, վերակարգել։ |
| ՆԱԽԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախակարգելը, կարգաւորութիւն։ |
| ՆԱԽԱԿԱՐԾ, ա. Որեւէ կարծիքից առաջ։ |
| ՆԱԽԱԿԵՐՈՂ, ի, աց, ա. Նախապէս՝ յօժար սրտով ճաշակող։ |
| ՆԱԽԱԿԵՐՏ, ՆԱԽԱԿԵՐՏԵԱԼ, ա. Նախապէս՝ սկզբում շինուած, նախաստեղծ։ |
| ՆԱԽԱԿԻՐ, ա. Առաջուայ պէս կրող, կամ նախապէս որեւէ ախտի՝ կրքի ենթակայ։ |
| ՆԱԽԱԿՈՉԵԱԼ, ՆԱԽԱԿՈՉԵՑԵԱԼ, ա. Նախապէս կանչուած, առաջուց հրաւիրուած։ |
| ՆԱԽԱԿՈՐԾԱՆ, ա. Նախապէս կամ առաջինը կործանուած։ |
| ՆԱԽԱԿՐԹԱԿ, ա. 1. Նախակրթող, տրամադրող։ 2. գ. Նախակրթութիւն, տրամադրութիւն։ |
| ՆԱԽԱԿՐԹԱԿԱՆ, ա. Ինչ բանի որ մարդ պէտք է նախապէս կրթուի՝ վարժուի։ |
| ՆԱԽԱԿՐԹԵԼ, եցի, ն. Նախապէս՝ սկզբից կրթել՝ վարժեցնել։ |
| ՆԱԽԱԿՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախավարժութիւն, նախապատրաստութիւն, նախնական՝ նախապատրաստական ուսում՝ ուսուցում՝ կրթութիւն։ |
| ՆԱԽԱԿՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Նեղութիւն, չարչարանք։ Յաղագս մեր ընդունելով յինքեան զանհամեմատ նախակրութիւն (Կղնկտ., Բ, 3Օ)։ |
| ՆԱԽԱԿՐՕՆ, ի, ից, ա. Նախապէս՝ հէնց սկզբից լաւ վարքի տէր։ |
| ՆԱԽԱՀԱՅԵԱՑ, ա. Նախապէս տեսնող՝ դիտող, նախատես, առաջատես։ |
| ՆԱԽԱՀԱՅՐ, հօր, հարց, գ. 1. Տոհմի՝ ցեղի նախնի, որից սկիզբ է առել տուեալ տոհմը՝ ցեղը. նահապետ։ 2. Մարդկութեան առաջին հայրը՝ Ադամը։ 3. նման. Սկզբնադիր, հիմնադիր։ 4. Ամեն բանի սկզբնապատճառ (աստուած)։ |
| ՆԱԽԱՀԱՅՐԵԱՆ, ա. Նախահօրը (2) յատուկ՝ վերաբերող, ադամային։ |
| ՆԱԽԱՀԱՍԱԿ, ա. Դեռահասակ, ծաղկահասակ։ |
| ՆԱԽԱՀԱՒ, ու, ուց, գ. Մեծ պապ, հօր կամ մօր պապը։ |
| ՆԱԽԱՀԱՒԱԿ, ա. Հէնց սկզբից՝ փոքր հասակից՝ մանկութիւնից ի վեր։ |
| ՆԱԽԱՀԱՒԵԼ, եցի, ն. Սկսել, սկիզբ դնել։ |
| ՆԱԽԱՀԵՏԵՒՈՂ, ա. Առաջին հետեւող, մէկի յետեւից առաջինը գնացող։ |
| ՆԱԽԱՀՆԱՐԵԱԼ, ա. Նախապէս կամ առաջին անգամ հնարուած։ |
| ՆԱԽԱՀՈԳԱԼ, ացի կամ ացայ, ացեալ, ն. Նախապէս՝ առաջուց հոգալ՝ հոգ տանել։ |
| ՆԱԽԱՀՈԳԱԿ, ա. 1. Նախապէս հոգացող՝ կարիքները նախատեսող, ապագայի մասին հոգ տանող։ 2. Զգուշաւոր, զգօն։ |
| ՆԱԽԱՀՈԳԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. տե՛ս ՆԱԽԱՀՈՀՈԳԱԿ։ 2. Նախահոգութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՆԱԽԱՀՈԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախապէս հոգալը՝ հոգ տանելը, նախատեսելով կարիքները հոգալը։ 2. Զգուշաւորութիւն։ |
| ՆԱԽԱՀՐԱՄԱՆ, ա. Նախապէս հրամայող կամ հրամայուած, հրամայողական, բուռն։ |
| ՆԱԽԱՀՐԱՒԷՐ, ա. 1. Նախապէս հրաւիրող։ 2. Նախապէս հրաւիրուած, հրաւիրական։ |
| ՆԱԽԱՀՐԱՒԻՐՈՒՄՆ, րման, գ. Նախապէս հրաւիրելը՝ հրաւիրուելը, նախասահմանութիւն։ |
| ՆԱԽԱՁԱՅՆ, ա. 1. Նախապէս մի բան ասել՝ յայտնել։ 2. Նախապէս ասուած՝ յայտնուած։ |
| ՆԱԽԱՁԱՅՆԵԼ, եցի, ն. 1. Նախապէս ասել՝ յայտնել։ 2. Նախագուշակել։ |
| ՆԱԽԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախաձայնելը, նախասացութիւն, նախագուշակութիւն։ |
| ՆԱԽԱՁԵՌՆ, ա. Որեւէ բան առաջինը սկսող՝ անող, նախայօժար, պատրաստակամ։ |
| ՆԱԽԱՁԵՌՆԱՐԿԵԼ, տե՛ս ՆԱԽԱՁԵՌՆԵԼ (1)։ |
| ՆԱԽԱՁԵՌՆԵԼ, եցի, ն. 1. Որեւէ բան առաջինը սկսել՝ անել, նախաձեռնութիւն ցուցաբերել, նախապէս ձեռք զարկել՝ ձեռնարկել։ 2. (եկեղց.) Ձեռնադրել (եպիսկոպոս եւն)։ 3. Առաջ քաշել, բարձր պատուի կամ պաշտօնի հասցնել։ |
| ՆԱԽԱՁԵՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախաձեռնելը, մի բան ձեռնարկելը, մատուցելը։ |
| ՆԱԽԱՂԻ, ղւոյ, գ. (կզմխս.) Հաստ աղիքի վերջին՝ ստորին մասը։ |
| ՆԱԽԱՃԱՆԱՊԱՐՀ, գ. Առաջին ճանապարհ, փխբ. որեւէ բանի սկիզբ, սկզբնաւորութիւն։ |
| ՆԱԽԱՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Առաջնորդել, առաջին ճանապարհը բանալ (մէկի առաջ), առաջ տանել։ |
| ՆԱԽԱՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջխաղացում, առաջադիմութիւն։ |
| ՆԱԽԱՃԱՇԱԿ, ա. 1. Նախապէս ճաշակած։ 2. գ. Նախապէս ճաշակելը, համտես։ |
| ՆԱԽԱՃԱՇԱԿԻՉ, ա. Առաջինը ճաշակող՝ համտես անող՝ համը տեսնող։ |
| ՆԱԽԱՃԱՌ, ա. Նախաճառուած, նախապէս ասուած։ |
| ՆԱԽԱՃԱՌԵԼ, եցի, ն. Նախապէս ճառել՝ ասել, նախագուշակել։ |
| ՆԱԽԱՃԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախաճառելը, կանխասացութիւն, նախագուշակութիւն։ |
| ՆԱԽԱՄԱՅՐ, մօր, գ. 1. Մարդկութեան առաջին մայրը՝ Եւան։ 2. Որեւէ տոհմի՝ ցեղի առաջին մայրը։ |
| ՆԱԽԱՄԱՍՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջամասնութիւն, նախապատւութիւն, արտօնութիւն։ |
| ՆԱԽԱՄԱՏՈՅՑ ԱՌՆԵԼ, 1. Առաջ քաշել։ 2. Առաջինը՝ միւսներից առաջ մատուցել՝ ընծայել։ |
| ՆԱԽԱՄԱՐԳԱՐԷ, ի, ից, գ. Առաջին մարգարէ, մարգարէներից առաջինը (ըստ ժամանակի, Մովսէս մարգարէի մակդիրը)։ |
| ՆԱԽԱՄԱՐԴ, ոյ, գ. Առաջին մարդը՝ Ադամը։ |
| ՆԱԽԱՄԱՐՏԻԿ, տկի, կաց, ա. գ. 1. Առաջին կռուող, առաջինը կռուի մէջ մտնող, առաջամարտիկ։ 2. փխբ. Որեւէ գաղափարի համար առաջին պայքարողը՝ մարտնչողը։ 3. Զօրավար։ |
| ՆԱԽԱՄԱՐՏԻՒՐՈՍ, ի, աց, գ. (կրօն.) Առաջին մարտիրոս, նախավկայ։ |
| ՆԱԽԱՄԱՔՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Նախապէս՝ առաջուց մաքրուել։ |
| ՆԱԽԱՄԵԾԱՐ, ա. 1. Ուրիշներից աւելի առաջ մեծարուած, առաւել մեծարանքի արժանացած, աւելի շատ յարգուած։ 2. Առաւել մեծարանքի արժանի, գերադասելի, նախապատիւ։ 3. մ. Նախամեծարելով։ |
| ՆԱԽԱՄԵԾԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Նախամեծար համարել, նախապատուել, նախապատւութիւն տալ, գերադասել։ 2. Ուրիշներից աւելի մեծարել՝ յարգել։ |
| ՆԱԽԱՄԵՂ, ա. (կրօն.) Առաջին մեղանչող (Եւա)։ |
| ՆԱԽԱՄԵՌԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախապէս մեռնելը, մեռնելուն նախընթաց մեռելութիւն։ |
| ՆԱԽԱՄՈՒՏՔ, տե՛ս ՆԱԽԱԴՈՒՌՆ։ |
| ՆԱԽԱՄՐՑՈՂԱԿԱՆ, ա. Առաջին մրցողութեան՝ նախամարտութեան վերաբերող։ |
| ՆԱԽԱՅԱՅՏ, ա. 1. Նախապէս ծանուցուած՝ յայտնի, 2. Լաւ յայտնի, քաջայայտ։ |
| ՆԱԽԱՅԱՅՏԱԲԱՐ, մ. Նախայայտ կերպով, նախապէս յայտնելով, յայտնապէս։ |
| ՆԱԽԱՅԱՅՏԵԼ, եցի, ն. Նախապէս յայտնել, նախանշան լինել, արտայայտել։ |
| ՆԱԽԱՅԱՅՏՆԻ, տե՛ս ՆԱԽԱՅԱՅՏ։ |
| ՆԱԽԱՅԱՅՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջին յայտնութիւն կամ պայծառ ծանօթութիւն։ |
| ՆԱԽԱՅԱՆՑ, ի, ից, ա. 1. Առաջինը յանցանք գործող՝ մեղանչող։ 2. Աւելի առաջ յանցանք գործող։ |
| ՆԱԽԱՅԱՆՑԱՆՔ, նաց, գ. (կրօն.) Առաջին յանցանք՝ մեղք (Ադամի)։ |
| ՆԱԽԱՅԱՌԱՋԵԱԼ, ա. Նախապէս՝ ամենից առաջ՝ աւելի վաղ գնացած, առաջ անցած։ |
| ՆԱԽԱՅԱՐՁԱԿ, ա. Առաջինը վրայ պրծնող, յանդուգն։ |
| ՆԱԽԱՅԱՐՄԱՐԵԼ, եցի, ն. Առաջին տեղում յարմարեցնել՝ զետեղել, նախադասել։ |
| ՆԱԽԱՅԱՐՈՒՑԵԱԼ, ա. Նախապէս՝ ուրիշներից առաջ յարութիւն առած։ |
| ՆԱԽԱՅԱՒԻՏԵԱՆ, ա. Յաւիտեանից առաջ եղած՝ գոյութիւն ունեցող, մշտնջենաւոր, յաւիտենական, անսկիզբ, անժամանակ։ |
| ՆԱԽԱՅԱՒԻՏԵՆԱԿԱՆ, ա. Յաւիտեանից առաջ եղած՝ գոյութիւն ունեցող, մշտնջենաւոր, յաւիտենական, անսկիզբ, անժամանակ։ |
| ՆԱԽԱՅԻՇՈՂ, ա. Նախապէս յիշող կամ յիշեցնող։ |
| ՆԱԽԱՅԼՔ, լոց, ա. գ. յոգն. Ուրիշ նախկին եղողները, նախորդները, նախնիներ։ |
| ՆԱԽԱՅՕԺԱՐ, ա. Սկզբիցեւեթ յօժար։ |
| ՆԱԽԱՅՕԺԱՐԱԿԱՆ, ա. Առաւել ընտրելի, նախընտրելի։ |
| ՆԱԽԱՅՕԺԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Նախայօժար լինել, ինքնակամ յօժարութեամբ ընտրել, կամաւոր կերպով ընդունել։ |
| ՆԱԽԱՅՕԺԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախայօժար լինելը, ինքնակամ ընտրութիւն։ |
| ՆԱԽԱՆ, գ. Երախայրիք։ |
| ՆԱԽԱՆԱՀԱՏԱԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Առաջինը կռուի մէջ մտնել։ |
| ՆԱԽԱՆԱՀԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջինը կռուի մէջ մտնելը, մրցման մէջ առաջինը լինելը. նախակրթութիւն։ |
| ՆԱԽԱՆԵՐԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Ս. Գրքի գլուխների նախնական-ընդհանուր բովանդակութիւնը, որին հետեւում է գլխակարգութիւնը. նախադուռ, մուտք։ |
| ՆԱԽԱՆԿԱՏ, ա. Նախապէս նկատուած կամ նկատող՝ դիտող։ |
| ՆԱԽԱՆԿԱՐ, ա. 1. Նախապէս նկարագրուած։ 2. Նախատիպ օրինակ, որին հետեւում են։ |
| ՆԱԽԱՆԿԱՐԵԼ, ն. Նախապէս նկարագրել։ |
| ՆԱԽԱՆՁ, ու, ուց, գ. 1. Չարութեան զգացում՝ սրտնեղութիւն ուրիշի յաջողութիւնը կամ բախտաւորութիւնը տեսնելիս, ներքին չարութիւն, չարակնութիւն, մախանք։ 2. Նախանձաւորութիւն, նախանձախնդրութիւն, վրէժխնդրութիւն։ 3. Եռանդ, փոյթ։ |
| ՆԱԽԱՆՁԱԲԵԿ, ի, աց, ա. Նախանձի զգացումից տանջուող, նախանձող։ |
| ՆԱԽԱՆՁԱԲԵԿԻԼ, կեալ, չ. Նախանձաբեկ լինել, նախանձից տանջուել՝ տառապել։ |
| ՆԱԽԱՆՁԱԼԻՑ, ա. Նախանձով լցուած՝ լի։ |
| ՆԱԽԱՆՁԱԽՆԴԻՐ, դրի, ա. 1. Նախանձով մի բանի հետամտող, նախանձայոյզ, նախանձաւոր։ 2. Վրէժխնդիր, քինախնդիր։ |
| ՆԱԽԱՆՁԱԿԻՑ, ա. Ուրիշներին նախանձելով նրան հաւասարուել կամ գերազանցել ցանկացող, նախանձաւոր։ |
| ՆԱԽԱՆՁԱԿՈԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախանձից տակնուվրայ լինելը՝ տագնապելը, խանդոտութիւն։ |
| ՆԱԽԱՆՁԱՅՈՅԶ, յուզի, ից, ա. 1. Նախանձի զգացումից տանջուող, նախանձախնդիր, նախանձոտ։ 2. Վրէժխնդիր։ 3. Խանդոտ։ |
| ՆԱԽԱՆՁԱՌՈՒ, տե՛ս ՆԱԽԱՆՁԱԽՆԴԻՐ։ |
| ՆԱԽԱՆՁԱՐԿՈՒ, ա. Նախանձ գցող՝ շարժող, նախանձ հրահրող, մէկի նախանձը գրգռող՝ մի բան անելու։ |
| ՆԱԽԱՆՁԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Բարի նախանձ ունեցող, ուրիշին նմանուելու՝ հասնելու ձգտող։ 2. Նախանձախնդիր, նախանձայոյզ։ 3. Նախանձոտ։ |
| ՆԱԽԱՆՁԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախանձայոյզ լինելը, խանդոտութիւն։ 2. Նախանձ արտայայտելը, նախանձոտ լինելը։ |
| ՆԱԽԱՆՁԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Չարութեամբ լցուել՝ մէկի յաջողութիւնը կամ բախտաւորութիւնը տեսնելով, նախանձի զգացումով լցուել՝ տոգորուել, նախանձից այրուել՝ տոչորուել։ 2. Մի առաւելութիւն մէկի մէջ նկատելով՝ նրան հասնելու եւ նմանուելու ցանկութեամբ լցուել, բարի նախանձով լցուել։ 3. Նախանձախնդիր լինել։ 4. (յունական ոճով) Խանդել։ |
| ՆԱԽԱՆՁԵԼԻ, ա. Նախանձ շարժող, որին կարելի է նախանձել։ |
| ՆԱԽԱՆՁԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Նախանձել տալ, նախանձ առաջացնել, նախանձը շարժել՝ գրգռել։ |
| ՆԱԽԱՆՁԸՆԴԴԷՄ, ա. 1. Նախանձախնդրօրէն առաւելութեան ձգտող, նախանձորդ, մրցակցող, ախոյեան։ 2. Խանդոտ, չարակամ։ |
| ՆԱԽԱՆՁԿՈՏ, տե՛ս ՆԱԽԱՆՁՈՏ։ |
| ՆԱԽԱՆՁՈՂԱԿԱՆ, ա. Նախանձողին յատուկ, նախանձ արտայայտող։ |
| ՆԱԽԱՆՁՈՏ, ի, աց, ա. 1. Նախանձող, չարակն. 2. Խանդոտ։ 3. Վրէժխնդիր, քինախնդիր։ |
| ՆԱԽԱՆՁՈՐԴ, ի, աց, ա. գ. 1. Նախանձող, նախանձոտ, նախանձով վերաբերուող, մրցակցող։ 2. Նախանձաւոր։ 3. Նախանձախնդիր, վրէժխնդիր։ |
| ՆԱԽԱՆՁՈՒԿՍ ԱՐԿԱՆԵԼ, Նախանձը բերել՝ շարժել, նախանձ առաջացնել, նախանձի զգացում յարուցել. բարի նախանձը շարժել՝ միւսին նմանուելու կամ գերազանցելու։ |
| ՆԱԽԱՆՄԱՆՈՂ, ա. Առաջին նմանուող կամ հետեւող։ |
| ՆԱԽԱՆՇԱՆ, ՆԱԽԱՆՇԱՆԱԿ, գ. Առաջին նշան, առաջին օրինակ, նախատիպ։ |
| ՆԱԽԱՆՈՒԷՐ, ա. Նախապէս կամ առաջին անգամ նուիրուած։ |
| ՆԱԽԱՇԱՐ, ա. Շարքի մէջ առաջինը, նախադաս, նախապատիւ, գլխաւոր։ |
| ՆԱԽԱՇԱՒԻՂ, ւղի, ղաց, գ. 1. Նախկին՝ առաջին շաւիղ, ելք դէպի ճանապարհ։ 2. փխբ. Որեւէ բանի սկիզբ՝ մուտք, նախադուռ, առաջաբան, ներածութիւն։ 3. փխբ. Առաջինը ճանապարհ բացող, առաջին ուղեցոյց, կարապետ, առաջնորդ։ 4. փխբ. Սկզբնապատճառ մի բանի, հեղինակ։ 5. ա. Նախկին, առաջին։ 6. մ. Առաջընթաց լինելով, առջեւից գնալով։ |
| ՆԱԽԱՇԷՆ, ա. Ամենից առաջ կերտուած՝ ստեղծուած (Ադամի մասին)։ |
| ՆԱԽԱՇԽԱՐՀ, ի, աց, գ. Բնիկ հայրենի աշխարհ (անստոյգ նշ.)։ |
| ՆԱԽԱՉԱՐ, ա. Առաջին եւ գլխաւոր չարը, առաջին անգամ չարութիւն գործող, սկզբնաչար։ |
| ՆԱԽԱՊԱՇՏԵԼ, (իմ), եցայ, կ. չ. Նախապէս պաշտուել՝ սպասաւորուել։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏԻՐ, ա. Սկզբիցեւեթ խաբող, սկզբնապատիր։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏԻՒ, տուի, տաց, ա. 1. Պատուով առաջին, ամենից շատ պատուելի, նախամեծար։ 2. Շատ պատուաւոր, գերապատիւ։ 3. գ. Նախապատւութիւն։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏՃԱՌ, ի, գ. 1. Սկզբնապատճառ։ 2. Առաջին պատճառ, ամեն բանի պատճառ (աստծու մասին)։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏՄԵԼ, եցի, ն. Նախապէս՝ նախօրօք պատմել, նախաձայնել։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏՄԵԼԻ, ա. 1. Գովաբանութեամբ հռչակելի, նախաճառելի, գերադասելի։ 2. Նախապատմող, առաջուց պատմող՝ ասող։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Պատմութեան սկզբնական շրջան, նախնական՝ հին պատմութիւն։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏՈՒԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի նախապատիւ՝ պատուաւոր, չափազանց նախամեծար։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏՈՒԵԼ, եցի, ն. Աւելի պատուել, առաջին պատիւը մատուցել՝ ընծայել, նախամեծարել, նախապատիւ դարձնել, նախապատւութիւն տալ։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏՈՒԵԼԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի նախապատուելի։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏՈՒԵԼԻ, ա. Նախապատիւ, նախապատուելու արժանի, ամենից շատ պատուելի։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏՈՒՄ, ա. 1. Նախապէս՝ առաջուց պատմող, նախապատմող, նախաճառող։ 2. Նախապէս պատմուած՝ ճառուած։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջին՝ գլխաւոր պատիւ, նախապատիւ լինելը, գերադասութիւն, գերապատւութիւն, ամենից պատուաւոր դիրք՝ աստիճան, աւագութիւն։ |
| ՆԱԽԱՊԱՏՐԱՍՏԵԼ, եցի, ն. Նախապէս պատրաստել՝ կազմել։ |
| ՆԱԽԱՊԱՐԳԵՒ, ա. Առաջուց պարգեւուած, նախապէս շնորհուած։ |
| ՆԱԽԱՊԱՐԻՍՊ, րսպի, պաց, գ. Առաջին՝ արտաքին պարիսպ, պատուար։ |
| ՆԱԽԱՊԵՏ, տե՛ս ՆԱՀԱՊԵՏ։ |
| ՆԱԽԱՊԵՏԱԲԱՐ, մ. Գլխաւորաբար, առաւելապէս, նախապատւօրէն, սկզբնապէս, նախապէս, կանխապէս, նախ։ |
| ՆԱԽԱՊԵՏԱԿԱՆ, ա. գ. Գլխաւոր, պետ, առաջնորդ, քահանայապետ։ |
| ՆԱԽԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նահապետ լինելը, նահապետութիւն։ 2. (եկեղց.) Հայրապետ լինելը, հայրապետութիւն։ 3. Գլխաւորութիւն, իշխանութիւն։ |
| ՆԱԽԱՊԷՍ, մ. Նախ, նախ եւ առաջ։ |
| ՆԱԽԱՊՍԱԿ, ա. Առաջինը պսակ ստացած։ |
| ՆԱԽԱՊՏՈՒՂ, պտղոյ, ոց, գ. Առաջին պտուղ՝ բերք, երախայրիք։ |
| ՆԱԽ ԱՌԱՋԻՆ, կամ ՆԱԽ ԵՒ ԱՌԱՋԻՆ, տե՛ս ՆԱԽ-ի տակ։ |
| ՆԱԽԱՌԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. 1. Առաջ առնուած։ 2. Առաջ մէջ բերուած, առաջ ասուած։ |
| ՆԱԽԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախապէս առնելը՝ գրաւելը, կանխելը։ |
| ՆԱԽԱՍԱԿԱՆ, ա. 1. Նախապէս՝ առաջուց ասուած։ 2. Նախապէս՝ առաջուց ասող, նախագուշակող, գուշակ։ |
| ՆԱԽԱՍԱՀՄԱՆԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱԽԱՍԱՀՄԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԱԽԱՍԱՀՄԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Նախապէս սահմանել՝ որոշել, նախանշել։ 2. Նախապէս սահմանելով ասել։ |
| ՆԱԽԱՍԱՀՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Աշխարհի եւ մարդու նախապէս սահմանուած վիճակը աստծու կողմից։ |
| ՆԱԽԱՍԱՌՈՅՑ, ա. Նախապէս՝ առաջուց սառած։ |
| ՆԱԽԱՍԱՐԿԱՒԱԳ, ի, աց, գ. (եկեղց.) 1. Առաջին սարկաւագ (Ստեփանոս նախավկան)։ 2. Աւագ սարկաւագ, սարկաւագապետ։ |
| ՆԱԽԱՍԱՑ, ա. 1. Նախապէս ասուած՝ գուշակուած, կանխագուշակուած, նախագուշակուած, մարգարէական։ 2. Նախապէս՝ վերն ասուած՝ յիշատակուած, վերոյիշեալ։ |
| ՆԱԽԱՍԱՑԵԱԼ, ՆԱԽԱՍԱՑԻԿ, ա. 1. Նախապէս ասուած՝ գուշակուած, կանխագուշակուած, նախագուշակուած, մարգարէական։ 2. Նախապէս՝ վերն ասուած՝ յիշատակուած, վերոյիշեալ։ |
| ՆԱԽԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կանխագուշակութիւն, նախագուշակութիւն, մարգարէութիւն։ 2. Նախաբան, առաջաբան, ներածութիւն։ |
| ՆԱԽԱՍԵՐՄԱՆԵԼ, եցի, ն. Նախապէս սերմանել, փխբ. նախապատրաստել։ |
| ՆԱԽԱՍԵՐՏԵԱԼ, ա. Նախապէս սերտ կերպով հաստատուած։ |
| ՆԱԽԱՍԿԶԲՆԱԲԱՐ, մ. Նախապէս, կանխապէս, նախօրօք, առաջուց։ |
| ՆԱԽԱՍԿԻԶԲՆ, սկզբան, գ. 1. Առաջին սկիզբ, սկզբնապատճառ։ 2. (կրօն.) Առաջնորդ, կարապետ։ 3. ա. Նախասկզբնական, նախնական, ամենից առաջ եղած՝ ստեղծուած, նախաստեղծ, առաջին։ 4. մ. Նախ եւ առաջ, ամենից առաջ։ |
| ՆԱԽԱՍՊԱՆ, ա. Որսի ժամանակ առաջինը նետով սպանող։ |
| ՆԱԽԱՍՊՆՋԱԿԱՆ, ա. Առաջին ընդունող՝ հիւրընկալող։ |
| ՆԱԽԱՍՏԱՑԵԱԼ, ա. (յունական ոճով) Ամեն բանից առաջ՝ առաջինը ստեղծուած, նախաստեղծ։ |
| ՆԱԽԱՍՏԵՂԾ, ի, ից, ա. գ. 1. Ամեն բանից առաջ՝ առաջինը ստեղծուած։ 2. (կրօն.) Եհովայի ստեղծած առաջին մարդը (Ադամի եւ Եւայի մասին)։ |
| ՆԱԽԱՍՏԵՂԾԵԱԼ, ՆԱԽԱՍՏԵՂԾԻԿ, տե՛ս ՆԱԽԱՍՏԵՂԾ։ |
| ՆԱԽԱՍՐԲԵԱԼ, ա. (եկեղց.) Նախապէս սրբացրած, առաջուց նուիրագործուած՝ քահանայագործուած։ |
| ՆԱԽԱՎԱԽՃԱՆ, ա. 1. Առաջին վախճանուած (մարդը)։ 2. Վաղաժամ՝ շուտ մեռած։ |
| ՆԱԽԱՎԱՂ, ա. մ. Շատ վաղ, շատ վաղուց։ |
| ՆԱԽԱՎԱՃԱՌՈՂ, ա. Առաջին վաճառողը։ |
| ՆԱԽԱՎԱՍՏԱԿ, ա. Առաջին վաստակաւորը։ |
| ՆԱԽԱՎԱՐԿԱԲԱՐ, ՆԱԽԱՎԱՐԿԱՆԵԼՈՎ, ՆԱԽԱՎԱՐԿԵԼՈՎ, մ. Գլխաւորաբար, նախապատւօրէն, առաւելութիւն՝ առանձին կարեւորութիւն տալով։ |
| ՆԱԽԱՎԱՐՁԵԼ, եցի, ն. Նախօրօք վարձատրել։ |
| ՆԱԽԱՎԵՐԱԿ, ա. Նախապէս վեր բարձրացած։ |
| ՆԱԽԱՎԿԱՅ, ի, ից, ա. գ. 1. (եկեղց.) Առաջին վկայ՝ մարտիրոս, հաւատի համար առաջինը նահատակուած (յատկապէս Ստեփանոս նախասարկաւագի մակդիրը)։ 2. Առաջին վկայող, նախապէս վկայութիւն տուող։ |
| ՆԱԽԱՎԿԱՅԵԼ, եցի, ն. Նախապէս՝ առաջուց վկայել։ |
| ՆԱԽԱՎԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Նախավկայ լինելը։ |
| ՆԱԽԱՎԿԱՅՈՒՀԻ, հւոյ, ա. գ. (եկեղց.) Կին նախավկայ։ |
| ՆԱԽԱՎՃՌԵԼ, եցի, ն. 1. Առաջին հերթին վճռել, կամ առաջնութիւն տալով՝ վճռել իբրեւ առաջին։ |
| ՆԱԽԱՏ, գ. 1. Նախատինք, անարգանք, անպատւութիւն։ 2. ա. Նախատելի, նախատուած, անարգուած։ |
| ՆԱԽԱՏԱԿԱՆ, ա. Նախատինք պարունակող, անարգական, խայտառակ։ |
| ՆԱԽԱՏԱԿՈԾ, ա. մ. Սաստիկ նախատուած, խայտառակուած։ |
| ՆԱԽԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱՀԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԱԽԱՏԱՆՔ, նաց, գ. Նախատինք, ամօթանք, անարգանք, վիրաւորանք, անպատւութիւն, խայտառակութիւն։ |
| ՆԱԽԱՏԱՐԱԾԵԼ, եցի, ն. Առաջադրել, առաջարկել, առաջ քաշել։ |
| ՆԱԽԱՏԵԼ, եցի, ն. Նախատինք հասցընել, անարգել, անպատուել, վիրաւորել, յանդիմանել, կշտամբել, հայհոյել։ |
| ՆԱԽԱՏԵՍ, ի, աց, ա. 1. Նախօրօք տեսնող՝ իմացող, առաջատես, կանխատես։ 2. Կարեւոր՝ անհրաժեշտ բաները նախապէս հոգացող, նախահոգացող, շրջահայեաց, հեռատես։ 3. Լինելիք բաները նախապէս գուշակող, մարգարէ։ |
| ՆԱԽԱՏԵՍԱԿԱՆ, ա. Նախատեսին յատուկ, նախահոգացող, խոհական։ |
| ՆԱԽԱՏԵՍԱԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Նախապէս հաստատուել, սերտ կերպով տպաւորուել։ |
| ՆԱԽԱՏԵՍԵԼ, եցի, ն. Նախապէս կռահել՝ գուշակել, նախատես լինել, կանխատեսել, նախագուշակել, մարգարէանալ։ |
| ՆԱԽԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախատեսելը, նախօրօք գիտենալը՝ իմանալը, կանխատեսութիւն, նախագուշակութիւն։ 2. Նախապէս հոգալը՝ հոգ տանելը, նախահոգութիւն։ |
| ՆԱԽԱՏԻՆՔ, տանաց, գ. 1. Նախատելը, նախատուելը։ 2. Նախատանքի առարկայ, անարգանք, պարսաւանք, վիրաւորանք, հայհոյանք, լուտանք։ 3. Անպատւութիւն, խայտառակութիւն։ |
| ՆԱԽԱՏԻՉ, տչի, չաց, ա. Որ նախատում է, նախատող։ |
| ՆԱԽԱՏԻՊ, տպի, պաց, ա. գ. 1. Սկզբնական տիպ, որեւէ բանի նախնական տիպարը, նախատիպար, սկզբնատիպ, առաջին՝ բուն օրինակը։ 2. մ. Իբրեւ նախատիպ, գլխաւորաբար։ |
| ՆԱԽԱՏԻՐԵԼ, եցի, ն. Առաջն առնել, առաջ անցնել, կանխել։ |
| ՆԱԽԱՏՈՐԴ, ի կամ ոյ, աց, ա. գ. Նախատող, նախատիչ։ |
| ՆԱԽԱՏՈՒՐ, ա. Առաջուց՝ նախապէս՝ սկզբում տրուած, նախապարգեւ։ |
| ՆԱԽԱՏՊԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի նախատիպ, նախատպին աւելի մօտ։ |
| ՆԱԽԱՏՊԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. Իբրեւ նախատիպ ծառայող, աւելի նախատիպ։ |
| ՆԱԽԱՏՊԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Նախատիպ տալ՝ ստեղծել, նախանշանակել, նախապէս կերպաւորել՝ պատկերել՝ ներկայացնել, ուրուագծել։ |
| ՆԱԽԱՏՊԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱԽԱՏԻՊ։ |
| ՆԱԽԱՏՊԵԼ, եցի, տե՛ս ՆԱԽԱՏՊԱՒՈՐԵԼ։ |
| ՆԱԽԱՏՊՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախատիպ։ 2. Նախապէս պատկերուած օրինակ։ |
| ՆԱԽԱՏՐԱԲԱՐ, ՆԱԽԱՏՐԱՊԷՍ, մ. Նախապէս տալով՝ աւանդելով։ |
| ՆԱԽԱՏՕՆԱԿ, գ. 1. Որեւէ տօնի նախօրեակ։ 2. ա. Նախատօնական։ |
| ՆԱԽԱՐԱՐ, (իրան.), ի, աց, գ. 1. Ծայրագաւառների կառավարիչ՝ կուսակալ, որ օժտուած էր անսահմանափակ իրաւունքներով. սատրապ։ 2. Իշխան, աւագ անձ։ 3. Հին Հայաստանում որեւէ գաւառի՝ նահանգի՝ երկրամասի տէրը հանդիսացող իշխան, նահապետ, տանուտէր։ |
| ՆԱԽԱՐԱՐԱԳՈՒՆԴ, ա. Նախարարների գնդից՝ խմբից բաղկացած, աւագներից՝ մեծամեծներից խմբուած՝ հաւաքուած։ |
| ՆԱԽԱՐԱՐԱԶՆ, զին, զունք, զանց, ա. Նախարարական ծագում ունեցող, նախարարի ցեղից սերող (անձ)։ |
| ՆԱԽԱՐԱՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Նախարարին եւ նախարարութեան յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Նահապետական, նախնական։ |
| ՆԱԽԱՐԱՐԱԿՈՅՏ, ա. Որտեղ հաւաքուած են նախարարներ, նախարարների բազմութիւնից բաղկացած, նախարարագունդ։ |
| ՆԱԽԱՐԱՐԱՊԵՏ, ա. գ. Նախարարների պետ՝ աւագ՝ գլխաւոր։ |
| ՆԱԽԱՐԱՐԵԱՆ, գ. հաւաք. Նախարարներ, նախարարների՝ աւագների դասը, աւագանի։ |
| ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ1, գ. 1. Նախարարի կոչումը՝ աստիճանը՝ իշխանութիւնը։ 2. Նախարարի նահանգը՝ երկրամասը։ 3. (եբրայական ոճով) Նախարարների դաս, նախարարներ, գլխաւորներ։ |
| ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ2, գ. 1. Որեւէ իշխանութիւն, գլխաւորութիւն։ 2. Առաջ անցնելը խօսքի մէջ։ 3. (կրօն.) Առաջին արարչութիւն։ |
| ՆԱԽԱՐԴԱՐ, ա. (կրօն.) Առաջին արդարը (Աբէլի մասին)։ |
| ՆԱԽԱՐԿԵԼ, եցի, տե՛ս ՅԱՌԱՋԱՐԿԵԼ։ |
| ՆԱԽԱՑՈՒՑԱԿ, ա. գ. Առաջնորդ։ |
| ՆԱԽԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ն. Փաստերով նախապէս ցոյց տալ, ապացուցել։ |
| ՆԱԽԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախնական՝ սկզբնական՝ հին լինելը, նախնականութիւն, հնութիւն։ 2. Առաջնութիւն, նախապատւութիւն։ |
| ՆԱԽԱՓԱԽՈՒՍՏ, ա. Նախապէս փախած՝ փախուստի դիմած։ |
| ՆԱԽԱՔԱՐՈԶ, ա. (եկեղց.) Առաջին քարոզող։ |
| ՆԱԽԳԻՏԱԿԱՆՆ, ՆԱԽԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱԽԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԱԽԳՈՅՆ, տե՛ս ՆԱԽԱԳՈՅՆ։ |
| ՆԱԽԵԿԵՂԵՑԻ, գ. Սկզբնապէս շինուած եկեղեցի, գլխաւոր տաճար։ |
| ՆԱԽԵՂԱԿ, ա. Նախագոյ, նախագոյակ, սկզբից ի վեր գոյութիւն ունեցող։ |
| ՆԱԽԵՂԵԱԼ, ղելոյ, ոց, ա. Նախապէս եղած՝ ստեղծուած, նախաստեղծ։ |
| ՆԱԽԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախապէս լինելութիւն՝ գոյութիւն, առաջուց լինելը՝ ստեղծուած լինելը։ |
| ՆԱԽԵՆԹԱԿԱՅ, ա. Նախապէս ենթակայացած՝ ենթադրուած։ |
| ՆԱԽԵՆԹԱԿԱՑԵԱԼ, ա. Նախապէս ենթակայացած՝ ենթադրուած։ |
| ՆԱԽԵՐԱԽԱՅՐԻՔ, նոյնն է՝ ԵՐԱԽԱՅՐԻՔ։ |
| ՆԱԽԵՐԳԱԲԱՐ, մ. Նախապէս, կանխապէս, առաջուց։ |
| ՆԱԽԵՐԳԱԿ, գ. Որեւէ բանի սկիզբ՝ նախադուռ, նախերգանք։ |
| ՆԱԽԵՐԳԱՆ, ի, աց, գ. 1. (երժշտ.) Երգի եւ նուագածութեան սկիզբ՝ ներածական մաս, ձայնամուտ։ 2. Որեւէ բանի սկիզբ՝ նախադուռ, մանաւանդ՝ ներածական խօսք, առաջաբան, նախաբան։ |
| ՆԱԽԵՐԳԵԼ, եցի, ն. Նախապէս՝ նախօրօք ասել։ |
| ՆԱԽԵՐԳՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱԽԵՐԳԱՆ։ |
| ՆԱԽԵՐԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Արտաքին տեսք՝ կերպարանք, երեւոյթ։ |
| ՆԱԽԵՐԵՒԱԿ, ա. Առաջինը երեւացող՝ յայտնուող։ |
| ՆԱԽԵՐՋԱՆԻԿ, ա. Շատ բախտաւոր, գերերջանիկ։ |
| ՆԱԽԷ, էի, գ. 1. Նա, որ նախապէս՝ սկզբից ի վեր գոյութիւն ունի. աստուած։ 2. ա. Սկզբում եղած, նախկին, առաջին։ |
| ՆԱԽԸՄՊԵԼ, ն. Բաժակից փոքր քանակով խմել, կում առնել, ըմպելիքի համը տեսնել՝ փորձել, համտեսել, ճաշակել։ |
| ՆԱԽԸՆԹԱՆԱԼ, ացայ, չ. Առջեւից ընթանալ, նախընթաց լինել, կարապետել։ |
| ՆԱԽԸՆԹԱՑ, ի, ից, ա. գ. 1. Առջեւից ընթացող՝ գնացող, առաջընթաց, կարապետ։ 2. Որեւէ բանից անմիջապէս առաջ եղած՝ տեղի ունեցած, նախորդ։ 3. Առաջին, նախկին։ |
| ՆԱԽԸՆԹԱՑԻԿ, ա. Առաջ շարժուող՝ գնացող, առաջախաղաց։ |
| ՆԱԽԸՆԹԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Առաջ ընթանալը, առջեւից գնալը, առաջ անցնելը, առաջխաղացում։ 2. տե՛ս ՆԱԽԵՐԳԱՆ (1)։ |
| ՆԱԽԸՆԾԱՅ, ա. 1. Նախապէս ընծայուած, առաջինը մատուցուած։ 2. մ. Աւելի վաղ՝ շուտ, սկզբում, առաջ։ 3. գ. Երախայրիք։ |
| ՆԱԽԸՆԾԱՅԵԱԼ, ՆԱԽԸՆԾԱՅԵՑԵԱԼ, ա. Առաջինն ընծայուած կամ ընտրուած։ |
| ՆԱԽԸՆԿԱԼ, ա. 1. Սկզբում ընդունուած, նախապէս հիւրընկալուած։ 2. Առաջին ընդունող, նախապէս աւանդուած։ |
| ՆԱԽԸՆՁԵՌԵԼ, եցի, ն. Նախաձեռնել, նախապէս ձեռնարկել։ |
| ՆԱԽԸՆՏՐԵԱԼ, ա. Սկզբից ի վեր՝ նախապէս ընտրուած։ |
| ՆԱԽԻՂՁԻԿՔ, գ. Երազատես քրմերի կամ հեթանոսական աստուածների պատգամներ։ |
| ՆԱԽԻՄԱՑ, ա. Առաջուց իմացող, նախապէս իրազեկ՝ գիտակ, նախագէտ, կանխատես, հեռատես, շրջահայեաց։ |
| ՆԱԽԻՄԱՑԱԿԱՆ, տե՛ս ՆԱԽԻՄԱՑ։ |
| ՆԱԽԻՄԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախիմաց լինելը, առաջուց իմանալը՝ գիտենալը, կանխատեսութիւն, հեռատեսութիւն, շրջահայեցութիւն, նախազգուշութիւն։ |
| ՆԱԽԻՇԽԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Ծայրագոյն կամ բացարձակ իշխանութիւն (աստծու)։ |
| ՆԱԽԻՐ, խրի, րաց, գ. 1. Խոշոր եղջերաւոր անասունների հօտ՝ խումբ։ 2. փխբ. եւ անարգ. Հեթանոսական աստուածների կամ անգիտակից փիլիսոփաների հոծ բազմութիւն։ |
| ՆԱԽԾԻՆ, ա. գ. 1. Առաջին ծնունդ, անդրանիկ, աւագ, մեծ։ 2. Նախորդ, նահապետ, ազգապետ։ |
| ՆԱԽԿԻ, կոյ, տե՛ս ՆԱԽԿԻՆ։ |
| ՆԱԽԿԻՆ, կնի, 1. Առաջին, սկզբնական, նախնական, ամենից առաջ եղած։ 2. Առաջուայ, վաղեմի, հին։ 3. մ. Նախ, առաջ, սկզբից, սկզբնաբար։ |
| ՆԱԽԿՆԱԲԱՐ, մ. 1. Նախապէս, առաջ։ 2. Առաւելապէս, առանձնապէս, յատկապէս։ |
| ՆԱԽԿՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի նախկին։ |
| ՆԱԽԿՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջնութիւն, նախաւորութիւն։ |
| ՆԱԽՃԱՄԷՋ ՊԱՐ, գ. Որովայն։ |
| ՆԱԽՃԻՐՔ, (պհլ.), գ. Սաստիկ կոտորած (կենդանիների կամ մարդկանց՝ որսի եւ պատերազմի ժամանակ), մեծ վնաս, չարիք։ |
| ՆԱԽՆԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի նախկին։ |
| ՆԱԽՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Հին, վաղեմի, հնադարեան։ 2. Նախկին, առաջուայ, սկզբնական։ |
| ՆԱԽՆԱԿԵՐՏ, ա. Սկզբում կերտուած՝ շինուած, առաջին անգամ շինուած։ |
| ՆԱԽՆԵԱԿ, ՆԱԽՆԵԿ, ա. Նախկին, առաջին, սկզբնական։ |
| ՆԱԽՆԻ, նւոյ կամ նոյ, ի նախնէ կամ նմէ, նիք, նեաց, ա. 1. Սկզբի, առաջին, նախկին։ 2. Հին, վաղեմի, անցած ժամանակի։ 3. Գլխաւոր, բուն։ 4. գ. Գլխաւորը, առաջինը, աւագը, որեւէ տոհմի՝ ցեղի՝ գերդաստանի նախորդը, նահապետ, նախահայր։ 5. մ. Սկզբում, սկզբից։ |
| ՆԱԽՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Աւագութիւն։ |
| ՆԱԽՈՂՋՈՅՆՔ, գ. Առաջին ողջոյն՝ բարեւ։ |
| ՆԱԽՈՒՆԱԿ, ՆԱԽՈՒՆԱԿԱՆ, ա. 1. Առաջին ունեցող՝ բովանդակող։ 2. Առաջին տեղը բռնող՝ գրաւող, գերագոյն։ 3. Նախկին, նախնական։ |
| ՆԱԽՈՒՍՏ, Ի ՆԱԽՈՒՍՏ, մ. ա. 1. Առաջուց, հէնց սկզբից, սկզբից ի վեր։ 2. Հին, նախկին։ |
| ՆԱԽՊԱՀՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախապէս հիւանդութեան առաջն առնելը, հիւանդութիւնը կանխելը, ախտականխում։ |
| ՆԱԾԱՐԱՑԻ, (ասոր.), կամ ՆԱԾՐԱՑԻ, ցւոյ, ոց, ա. Նազովրեցուն (Քրիստոսին) հետեւող, քրիստոնեայ։ |
| ՆԱՀԱՆԳ, (պհլ.), ի, աց, գ. Երկրի տերիտորիայի խոշոր բաժանումներից իւրաքանչիւրը, որ ստորաբաժանւում է գաւառների։ |
| ՆԱՀԱՆՋ, նհանջ (պհլ.), ի, ից, գ. 1. Յետ քաշուելը, ընկրկում։ 2. (տոմար.) 366 օր ունեցող տարի, որի ժամանակ փետրուար ամիսը 28-ի փոխարէն ունենում է 29 օր։ |
| ՆԱՀԱՆՋԵԼ, եցի, ն. 1. Յետ քաշել, յետ պահել, կանգնեցնել, սանձել, արգելել, խափանել, կասեցնել։ 2. Առաջ քշել, դրդել, մղել։ |
| ՆԱՀԱՆՋԻՉ, ա. Նահանջեցնող, վանող։ |
| ՆԱՀԱՆՋՈՒՄՆ, ջման, գ. 1. Նահանջելը, նահանջեցնելը։։ 2. Արեւադարձ։ |
| ՆԱՀԱՊԵՏ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Մի տոհմի՝ ցեղի նախահայր, տոհմապետ, ցեղապետ։ 2. Տոհմի՝ ցեղի պետ՝ գլխաւոր, առաջնորդ, իշխան։ 3. Նախարարական տան գլխաւոր, նախարար, տանուտէր։ 4. Հայրերի՝ նախնիների պետ՝ առաջինը, հայրապետ։ |
| ՆԱՀԱՊԵՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Նահապետներին եւ նահապետութեան յատուկ՝ վերաբերող։ 2. (եկեղց.) Հայրապետական, քահանայապետական։ |
| ՆԱՀԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նահապետ լինելը, ցեղապետութիւն։ 2. Նախարարութիւն։ 3. Առաջնորդ լինելը, գլխաւորութիւն։ 4. Հայրապետութիւն։ 5. Արտօնութիւն, առաւելութիւն, նախապատւութիւն։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿ, ի, աց, ա. գ. 1. Առաջինը կռուի մէջ մտնող, նախայարձակ մարտիկ, առաջամարտիկ։ 2. Մրցութիւնների մէջ առաջին կռուող, քաջ ախոյեան։ 3. Քաջակորով, քաջարի, առաքինի։ 4. (եկեղց.) Դաւանանքի համար իր կեանքը զոհած մարդ, մարտիրոս, վկայ։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿԱԲԱՐ, մ. Նահատակի՝ կտրիճի պէս, արիաբար։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿԱԴԻՐ, դրի, րաց, ա. գ. Մըրցութիւնների կազմակերպող ու կարգադրող, հանդիսադիր, յաղթութեան պսակ՝ մրցանակ տուող։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿԱԴՐԵԼ, չ. Նահատակադիր՝ հանդիսադիր լինել։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿԱԶԳԵԱՑ, զգեցի, իւ կամ ով, ա. Նահատակութիւն յանձն առած, ճգնազգեաց, առաքինի։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Նահատակին եւ նահատակութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Նահատակութեան ընկեր, ճգնակից, մարտակից, մրցակից։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿԱՆԱԼ, տե՛ս ՆԱՀԱՏԱԿԵԼ2 (իմ)։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Նահատակների գլխաւորը, կամ գլխաւոր նահատակադիր։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿԱՊԷՍ, տե՛ս ՆԱՀԱՏԱԿԱԲԱՐ։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿԵԼ1, եցի, ն. 1. տե՛ս ՆԱՀԱՏԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ 2. Դաւանանքի համար սպանել կամ տանջել, նահատակ անել, մարտիրոսացնել։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Խիզախել, քաջաբար առաջ նետուել, իբրեւ քաջ ախոյեան դուրս գալ, մրցակցել, մրցել։ 2. Զոհուել՝ կեանքը նուիրաբերել մի գործի համար, մարտիրոսանալ։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Սովորեցնել (մի բանի), վարժեցնել, կրթել, մարզել։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Քաջագործութիւն, սխրագործութիւն։ 2. Մրցութիւն, մրցութեան հանդէս։ 3. Յաղթութեան մրցանակ։ 4. Առաքինութիւն։ 5. Ճգնութիւն։ 6. Մարտիրոսութիւն։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿՈՒՀԻ, հւոյ, գ. (եկեղց.) Կին նահատակ, վկայուհի։ |
| ՆԱՀԱՏԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. Նահատակուելը, իբրեւ ախոյեան մրցելը։ |
| ՆԱՃԱ, (պրսկ.), ՆԱՃԱՅ, գ. Փսիաթ, խսիր։ |
| ՆԱՄԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. Պաշտօնական կամ անձնական բնոյթի գրութիւն՝ ուղղուած մէկին, թուղթ, բարեւագիր, ուղերձ, հրամանագիր, հրովարտակ, ամբաստանագիր եւն։ |
| ՆԱՄԱԿԱԳԻՐ, ա. Նամակով ամբաստանող՝ զրպարտող, բանսարկու, մատնիչ։ |
| ՆԱՄԱԿԱԿԻՐ, ա. Նամակ տանող-բերող, թղթատար, սուրհանդակ։ |
| ՆԱՄԱԿԱՄԱՏՈՅՑ, ա. Նամակ բերող՝ հասցնող, նամակաբեր, բանբեր։ |
| ՆԱՄԱԿԱՆԻ, նւոյ, նեաւ կամ նւով կամ նիւ, գ. յոգն. Նամակներ։ |
| ՆԱՄԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Նամանալ, խոնաւանալ, տամկանալ, թացանալ, թրջուել։ |
| ՆԱՄԵՍԱԿԱՆ, ա. 1. Առկայ գտնուող, մօտ եղող, մերձաւոր, մերձակայ։ (Գիրք թղ., 373, ՀԱԲ)։ 2. Թիկնապահ, թիկնապահական (գունդ.)։ Առեալ գերահրաշ պետականին զազատազարմ տոհմն հանդերձ նամեսական գնդիւն ի հովիտս բարձրաբերձ լերանցն՝ բերկրէր (Կղնկտ., Բ, 34)։ |
| ՆԱՄԷՏ, ա. Խոնաւուտ, տամուկ, թաց։ |
| ՆԱՄՓՈՐՏ, տե՛ս ՆԱՓՈՐՏ։ |
| ՆԱՅ, ի, ից, ա. 1. Թաց, խոնաւ։ 2. Ձայնորդ հնչիւնների (ղ << լ, մ, ն, ր) անուանումը։ 3. գ. Նամութիւն, խոնաւութիւն, թացութիւն։ |
| ՆԱՅԱՄԷՏ, տե՛ս ՆԱՄԷՏ։ |
| ՆԱՅԱՊԷՍ, մ. Նրա պէս, նրա օրինակով, նոյնպէս։ |
| ՆԱՅԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խոնաւացնել, ջրել, ոռոգել։ |
| ՆԱՅԵԱՑ, ացք, գ. Հայեացքի առաջ բացուող բնապատկեր, տեսարան։ |
| ՆԱՅԵԼ, (իմ), եցայ, եա՛ց կամ եա՛, եցեալ, չ. 1. Հայեացքն ուղղել մէկին կամ մի բանի վրայ՝ տեսնելու համար, մտիկ անել։ 2. Դիտել, մտիկ տալ։ 3. Նկատել, տեսնել։ 4. Զգոյշ՝ ուշադիր լինել։ |
| ՆԱՅԵԼԻՔ, գ. Տեսանելիք, աչք։ |
| ՆԱՅԵՑԱԾ, գ. 1. Հայեացք, նայուածք, հայեցուածք։ 2. Տեսարան։ 3. Տեսք, կերպարանք։ |
| ՆԱՅԵՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հայեացք, նայուածք, հայեցուածք։ 2. Տեսարան։ 3. Տեսք, կերպարանք։ |
| ՆԱՅԵՑՈՒԱԾ, գ. 1. Հայեացք, նայուածք, հայեցուածք։ 2. Տեսարան։ 3. Տեսք, կերպարանք։ |
| ՆԱՅԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Նայել տալ։ |
| ՆԱՅՆ, նորայն, նոքայն, նոցայն, կամ նայնք, նայնց, դ. Նա դերանունը՝ դիմորոշ ն յօդով։ |
| ՆԱՆԻՐ, նրի կամ նրոյ, նրաց, ա. 1. Դատարկ, ունայն, սին, փուչ։ 2. գ. Նանրութիւն, ունայնութիւն։ |
| ՆԱՆՐԱԳԻՐ, ա. Իզուր գրուած կամ նոր գրուած։ |
| ՆԱՆՐԱԼԵԶՈՒ, ա. Դատարկախօս, զրախօս։ Ապա դիմեալ երթեալ չուէին չանարդագուրդ նանրալեզու հայհոյիչք առնն Աստուծոյ (Յհ. կթ., էջ 115)։ |
| ՆԱՆՐԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, ա. մ. Նանիր կամ անիրաւ բաներ մտածող. նանիր՝ դատարկ խորհրդով։ |
| ՆԱՆՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Նանիր, ունայն, սնոտի։ 2. Անիրաւ։ |
| ՆԱՆՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Նանիր՝ դատարկ՝ սնոտի դառնալ, ունայնանալ։ 2. Անմտանալ, անիրաւել։ |
| ՆԱՆՐԱՊԷՍ, մ. Իզուր, յանիրաւի, անիրաւ կերպով։ |
| ՆԱՆՐԱՓԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Սնափառութիւն։ |
| ՆԱՆՐԵԼ, (իմ), եցայ, րեալ, տե՛ս ՆԱՆՐԱՆԱԼ։ |
| ՆԱՆՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նանիր՝ դատարկ՝ սնոտի լինելը, դատարկութիւն, ունայնութիւն։ 2. Փուչ՝ սնոտի բաներ։ 3. Անիրաւ բան, անիրաւութիւն։ |
| ՆԱՇԻ, շւոյ, ՆԱՇԻՀ, շհոյ, ՆԱՇՀԻ, հւոյ,(ասոր.), գ. Շարմաղ՝ գերմակ ալիւր։ |
| ՆԱՊԱՍՏԱԿ, ի, աց, գ. (կենդբ.) Նապաստակների ընտանիքին պատկանող կաթնասուն փոքր կենդանի (Lepus)։ |
| ՆԱՏԻԿ, ուղղելի՝ ՆԱՍՏԻԿ (յուն.), գ. Փոքր կարկանդակ։ |
| ՆԱՐԴ, տե՛ս ՆԱՐԴՈՍ։ |
| ՆԱՐԴԵԱՆ, ա. Նարդոսի, նարդոս բոյսից հանած (իւղ)։ |
| ՆԱՐԴԷՍ, ՆԱՐԴԻՒՆ, տե՛ս ՆԱՐԴՈՍ։ |
| ՆԱՐԴԻՒՆԱԲԵՐ, ա. Նարդոս բերող։ |
| ՆԱՐԴՈՍ, (յուն.), ի, գ. (բսբ.) Շրթնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող եթերաիւղատու բոյս. հուսամ, փաղանգամուշկ (Lavandula)։ |
| ՆԱՐԴՈՍԱԿԱՆ, ա. Նարդոսի անուշահոտութիւն ունեցող, նարդեան։ |
| ՆԱՐԿԱ, (յուն.), գ. (կենդբ.) Թմրաձուկ, էլեկտրակատուաձուկ (Torpedo marmorata)։ |
| ՆԱՐԿԵԼ, եցի, ն. Քամոցել (անստոյգ նշ.)։ |
| ՆԱՐՄԱՇԱՐԺ, ա. Մեղմ՝ հանդարտ շարժուող, հանդարտագնաց (գետ.)։ |
| ՆԱՐՕՏ, ու, ուց կամ ի, աց, գ. 1. Գոյնզգոյն՝ երփներանգ թել կամ հիւսուածք։ 2. Գոյնզգոյն թելերով գործուած կամ գոյնզգոյն ներկուած կտոր։ |
| ՆԱՐՕՏԱՆԵՐԿ, ի, աց, գ. Գործուածքեղէն՝ թել եւն ներկող վարպետ, ներկարար։ |
| ՆԱՐՕՏԱՆԵՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Նարօտաներկի՝ ներկարարի արհեստը, ներկարարութիւն։ |
| ՆԱՒ, ու, ուց կամ ի, աց, գ. 1. Ջրերի վրայ ընթացող փոխադրական միջոց՝ մարդկանց եւ բեռներ տեղափոխելու համար։ 2. Պատերազմական նաւ, ցռկանաւ։ 3. Լաստ։ 4. Նաւակ, մակոյկ։ 5. Կոնքաձեւ աման՝ գինի կամ քաղցու լցնելու համար։ |
| ՆԱՒԱԲԱՇԽ, ի, ից, գ. Լիճ, ծովակ։ |
| ՆԱՒԱԲԵԿ, ա. Նաւաբեկութեան ենթարկուած։ |
| ՆԱՒԱԲԵԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Նաւաբեկութեան ենթարկուել, նաւը խորտակուել։ |
| ՆԱՒԱԲԵԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Նաւի խորտակում, նաւաբեկ լինելը։ |
| ՆԱՒԱԳՆԱՑ, գ. ա. 1. Նաւով գնացող՝ ճանապարհորդող, նաւորդ։ 2. Նաւագնացութեան յարմար՝ համապատասխան, նաւարկելի։ |
| ՆԱՒԱԳՆԱՑԻԿ, ա. Նաւով գնալու, ծովային։ |
| ՆԱՒԱԳՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Նաւարկութիւն, ծովագնացութիւն, ծովային ճանապարհորդութիւն։ |
| ՆԱՒԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. գ. Նաւ շինող՝ կառուցող, նաւակառոյց։ |
| ՆԱՒԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Նաւ շինելու՝ կառուցելու արհեստը, նաւաշինութիւն։ |
| ՆԱՒԱԶ, (պհլ.), ի, աց, գ. Նաւի վրայ ծառայող, նաւաստի։ |
| ՆԱՒԱԶԵԼ, (ն նախդրով՝ աւազել բառից), եցի, ն. Ծածկել, թաքցնել։ (Տիմոթ. Կուզ, 164, ՀԱԲ)։ |
| ՆԱՒԱԼԻՒՂ, ՆԱՒԱԼՈՒՂԱԿ, ա. գ. Նաւով լողացող՝ ճանապարհորդող, նաւագնաց, նաւորդ։ |
| ՆԱՒԱԿ, ի, աց, գ. 1. Փոքր նաւ։ 2. Բաժակ, սկահակ։ |
| ՆԱՒԱԿԱԼ, տե՛ս ԵՔԻՆԷԻՍ։ |
| ՆԱՒԱԿԱՄՈՒՐՋ, մրջի, ջաց, գ. Միմեանց կցուած մի քանի նաւակներից կազմուած ժամանակաւոր կամուրջ։ |
| ՆԱՒԱԿԱՅՔ, յից, գ. Նաւերի կայան, նաւերի խարիսխ գցելու տեղերը։ |
| ՆԱՒԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Նաւին յատուկ՝ վերաբերող, նաւով կատարուող, նաւային։ |
| ՆԱՒԱԿԱՌԵԼ, եցի, ն. Նաւ կառուցել՝ շինել։ |
| ՆԱՒԱԿԱՌՈՅՑ, ռուցի, ցաց, ա. գ. 1. Նաւ կառուցող՝ շինող, նաւագործ։ 2. Մակդիրը Նոյի, որ շինեց տապանը։ |
| ՆԱՒԱԿԱՌՈՒ, տե՛ս ՆԱՒԱԳՈՐԾ։ |
| ՆԱՒԱԿԱՌՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱՒԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԱՒԱԿԱՌՈՒՑԱԿԱՆ, ա. 1. Նաւագործութեան յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Նաւագործութեան համար պիտանի (փայտ)։ |
| ՆԱՒԱԿԱՌՈՒՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱՒԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԱՒԱԿԱՏԻՔ, (իրան.), տեաց, գ. 1. Բացման հանդէս, որ կատարւում է նոր տան, եկեղեցու կամ այլ շինութեան աւարտման առիթով։ 2. Ուրախութեան հանդէս, որ կատարւում է որեւէ շինութեան բացման, ինչպէս նաեւ պսակադրութեան՝ ամուսնութեան եւն տարեդարձներին։ 3. (եկեղց.) Վարդավառի, վերափոխման եւ խաչի տօների շաբաթ օրը, երբ բաց են անում շաբաթապասը։ 4. (եկեղց.) Ծննդեան եւ զատկի ճրագալոյցների երեկոն, երբ պասը բաց են անում՝ ուտիսուայ կերակուրներ են ուտում առանց մսի։ |
| ՆԱՒԱԿԱՐԳ, գ. Կարգաւորուած նաւ կամ նաւերի կարգ՝ շարք։ |
| ՆԱՒԱԿԻԿ, գ. Փոքրիկ նաւակ, մակոյկ։ |
| ՆԱՒԱԿԻՑ, ա. Միասին նաւարկող, միեւնոյն նաւով ճանապարհորդող, միասին մի նաւի վրայ գտնուող։ |
| ՆԱՒԱԿՈԾ, ա. 1. Նաւակոծուած։ 2. Նաւը կոծող (ալեկոծութիւն)։ |
| ՆԱՒԱԿՈԾԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Ալեկոծութեան ենթարկուել։ 2. Նաւաբեկ լինել, նաւաբեկուել։ |
| ՆԱՒԱԿՈԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ալեկոծութեան ենթարկուելը։ 2. Նաւաբեկութիւն։ 3. փխբ. Իրարանցում, խառնաշփոթութիւն։ |
| ՆԱՒԱԿՌՈՒՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱՒԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԱՒԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Նաւակից լինել, միասին նաւել։ |
| ՆԱՒԱՀԱՆԳԻՍՏ, գստի կամ գստեան, տաց կամ տից, գ. 1. Ցամաքի մէջ առաջացած ծովախորշ՝ անհրաժեշտ յարմարութիւններով ու կառոյցներով, որտեղ կանգ են առնում նաւերը։ 2. փխբ. Կեանքի հանգիստ՝ խաղաղ վիճակ։ 3. փխբ. Հանգրուան, հանգստի՝ դադարի վայր։ |
| ՆԱՒԱՀԱՆԴԷՊ, ա. Նաւի շարժման հակառակ ուղղութեամբ փչող։ |
| ՆԱՒԱՂՕՂԱԿ, տե՛ս ՆԱՒԱԼԻՒՂ։ |
| ՆԱՒԱՄԱԿՈՅԿ, գ. Նաւի մակոյկ։ |
| ՆԱՒԱՄԱՐՏ, ի, ից, ա. գ. 1. տե՛ս ՆԱՒԱՄԱՐՏԻԿ (1)։ 2. Պատերազմական նաւերի մարտ՝ կռիւ միմեանց դէմ, ծովային պատերազմ։ |
| ՆԱՒԱՄԱՐՏԱԿԱՆ, ա. Նաւամարտութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՆԱՒԱՄԱՐՏԻԿ, տկի, կաց, ա. 1. Նաւով կամ նաւի վրայ կռուող։ 2. Նաւերով մղուած (պատերազմ)։ 3. գ. Նաւամարտութիւն։ |
| ՆԱՒԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Նաւերով պատերազմելը, նաւամարտ։ |
| ՆԱՒԱՄՈՒՏ, գ. 1. Նաւ մտնող՝ նստող, նաւորդ։ 2. Նաւի թիավար։ |
| ՆԱՒԱՆՍՏԱԿԱՆ, ա. գ. Պատերազմական նաւի թիավար։ |
| ՆԱՒԱՉՈՒ, գ. 1. Նաւով ճանապարհ գնալը, նաւագնացութիւն։ 2. ա. Նաւով գնալու, նաւային։ |
| ՆԱՒԱՊԵՏ, ի, աց, գ. 1. Նաւի պետ՝ հրամանատար։ 2. Նաւին ուղղութիւն տուող, ղեկը կառավարող, ղեկավար։ |
| ՆԱՒԱՊԵՏԱԿԱՆ, ա. Նաւապետին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՆԱՒԱՊԵՏԵԼ, եցի, ն. 1. Նաւը վարել։ 2. փխբ. Ուղղութիւն տալ, ղեկավարել, առաջնորդել։ 3. եցայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՆԱՒԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նաւապետ՝ նաւավար լինելը, նաւավարութիւն։ 2. Թիավարութիւն։ |
| ՆԱՒԱՍԱՐԴ, (զենդ.), ի, աց, գ. Հայկական տոմարի առաջին ամիսը, որով սկսւում էր տարին. տարեգլուխ։ |
| ՆԱՒԱՍՏԱԿԱՆ, ա. Նաւավարին՝ նաւավարութեան յատուկ, նաւավարական։ |
| ՆԱՒԱՍՏԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱՒԱՍՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԱՒԱՍՏԵԼ, եցի, ն. Նաւը վարել, նաւավարել, ղեկավարել։ |
| ՆԱՒԱՍՏԻ, տւոյ, տեաց, գ. 1. Նաւի ղեկավար, նաւավար, նավապետ։ 2. Նաւի տէր։ |
| ՆԱՒԱՍՏԻԿ, տե՛ս ՆԱՒԱՍՏԱԿԱՆ։ |
| ՆԱՒԱՍՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Նաւաստելը, նաւաստի լինելը, նաւավարութիւն, նաւապետութիւն, ղեկավարութիւն։ |
| ՆԱՒԱՎԱՐ, ի, աց, գ. 1. Նաւը վարող, նաւին ուղղութիւն տուող, նաւապետ, ղեկավար։ 2. Նաւի տէր։ 3. Նաւազ, նաւաստի։ 4. Նաւագնաց, նաւորդ։ 5. Թիավար։ |
| ՆԱՒԱՎԱՐԱԿԱՆ, ա. 1. Նաւավարին (1) յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Նաւավարութեան նպաստաւոր (քամի)։ |
| ՆԱՒԱՎԱՐԵԼ, եցի, ն. եւ չ. 1. Նաւը վարել։ 2. Նաւարկել։ 2. փխբ. Ընդհանրապէս՝ ղեկավարել, կառավարել։ |
| ՆԱՒԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նաւավար լինելը։ 2. Նաւարկութիւն, նաւորդութիւն։ |
| ՆԱՒԱՏԻԱՆՈՍ, ա. գ. (եկեղց.) Նաւատիոս հերետիկոսին հետեւող։ |
| ՆԱՒԱՏՈՐՄ, գ. Նաւերի տորմիղ՝ խումբ, յատկապէս՝ պատերազմական նաւերի ամբողջութիւնը՝ ամբողջ կազմը։ |
| ՆԱՒԱՏՈՐՄԻԼ, ՆԱՒԱՏՈՐՄԻՂ, գ. Նաւերի տորմիղ՝ խումբ, յատկապէս՝ պատերազմական նաւերի ամբողջութիւնը՝ ամբողջ կազմը։ |
| ՆԱՒԱՐԱՐ, ի, աց, ա. գ. Նաւ կառուցող՝ շինող, նաւագործ։ |
| ՆԱՒԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԱՒԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԱՒԱՐԿԵԼ, եցի, չ. Նաւով գնալ՝ ճանապարհորդել, նաւել։ |
| ՆԱՒԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նաւարկելը, նաւագնացութիւն, ծովագնացութիւն, նաւով ճանապարհորդելը։ 2. Նաւավարութիւն։ 3. փխբ. Որեւէ ճանապարհ՝ ընթացք։ |
| ՆԱՒԱՑՌՈՒԿ, գ. Նաւի ցռուկ՝ առաջամասը, նաւաքիթ։ |
| ՆԱՒԱՓԱՅՏ, գ. Նաւի փայտ, լաստափայտ։ |
| ՆԱՒԱՔԱՐՇՈՒԹԻՒՆ, գ. Նաւը քաշելը՝ ձգելը։ |
| ՆԱՒԵԼ, եցի, չ. Նաւով գնալ՝ ճանապարհորդել, նաւարկել։ |
| ՆԱՒԵԼԱՍՏԱՑ, ի, ից, գ. Նաւագնաց, նաւորդ։ |
| ՆԱՒԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Նաւելը, նաւարկութիւն։ |
| ՆԱՒԹ, (պհլ.), ի կամ ոյ, ից, գ. (հնք.) 1. Դիւրավառ իւղախառն հեղուկ նիւթ, քարիւղ։ 2. Սեւ կուպր, ասֆալտ։ |
| ՆԱՒԿՆԵԱՐ, ներոյ, գ. յոգն. Նաւակներ։ |
| ՆԱՒՈՐԴ, ի, աց, ա. գ. 1. Ծովագնաց, նաւագնաց, նաւով ճանապարհորդող։ 2. Նաւազ, նաւաստի։ 3. Նաւավար, նաւապետ։ |
| ՆԱՒՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Նաւարկութիւն, նաւագնացութիւն։ |
| ՆԱՒՈՒՂԻՂ, ղղի, ղաց, ՆԱՒՈՒՂՂԱԿ, ի, աց, գ. Նաւին՝ նաւի ընթացքին ուղղութիւն տուող, նաւավար, ղեկավար։ |
| ՆԱՒՎԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Նաւի վարձ վճարելը կամ նաւ վարձելը։ |
| ՆԱՓՈՐՏ, նոյնն է՝ ՆԱՓՈՐՏՆ։ |
| ՆԱՓՈՐՏԱՊԱՏ, ա. մ. Նափորտով պատած կամ պատելով. շուրջառ կրող, պատմուճան հագած։ |
| ՆԱՓՈՐՏԻԿ, գ. Փոքր՝ խղճուկ՝ անշուք նափորտ։ |
| ՆԱՓՈՐՏՆ, (յուն.), տան, տունք, տանց, գ. (եկեղց.) 1. Կրօնաւորի վերնաշապիկ, որ կրում են եմիփորոնի տակ. շուրջառ, փիլոն, մեկնոց, վերարկու։ 2. Սկիհի ծածկոց։ |
| ՆԱՔԱՐԱԿԻՏ, (պհլ.), կտի, գ. Մանր դրամ՝ հաւասար երկու լումայի։ |
| ՆԳԱԲԵԿԵԼ, եցի, ն. Ցնցել, շարժել, խախտել։ |
| ՆԳԱԽԱՐԽԱՐ ԱՌՆԵԼ, Նիգով խարխլել, քանդել, տապալել։ |
| ՆԳԵԼ, եցի, ն. 1. Տեղից խախտել։ 2. Մի բան մտցնելով՝ խցկելով՝ դնելով փակել, թխմել։ Առեալ բարձ մի, աճապարեաց եւ նգեաց ի վերայ բերանոյ նորա (Մամիկ.)։ |
| ՆԳՈՏԻԼ, տեալ, չ. Մգլոտել, բորբոսնել։ |
| ՆԵԱՐԴ, նիարդ, նէարդ, նեարդի կամ ներդի, ից, գ. (կզմխս.) 1. Ներդ, թելք (Fibra)։ 2. Ներվ (Nervus)։ 3. Ջիլ (Tendo)։ 4. Աճառ, կռճիկ (Cartilago, Chondros)։ |
| ՆԵԱՐԴԱՊԱՏ, ա. Նեարդերով (3) պատած, ջլուտ, մկանուտ։ |
| ՆԵԱՐԴԱՏԵՍԱԿ, ա. Նեարդի (4) նման, աճառային, կռճիկային։ |
| ՆԵԽ, ոյ, գ. 1. Փտում, նեխում, նեխութիւն։ 2. Գարշահոտութիւն։ 3. Թարախ։ 4. ա. Նեխած, հոտած։ |
| ՆԵԽԱԿԱՆ, ա. Նեխուելու յատկութիւն ունեցող, հոտած, գարշահոտ։ |
| ՆԵԽԱՀՈՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Նեխումից առաջացած գարշահոտութիւն, ժահահոտութիւն։ |
| ՆԵԽԱՇԱՂԻՂ, ա. Նեխող լեշի գարշահոտութիւն ունեցող։ |
| ՆԵԽԱՍԱՍՏ, ա. Քիթումռթով սաստող, խստասիրտ, չարակամ, հոտած։ |
| ՆԵԽԱՎԱՅՐՔ, գ. յոգն. Նեխած տեղեր կամ մասեր. նեխութիւն։ |
| ՆԵԽԵԼ1, եցի, ն. Նեխում՝ փտում առաջ բերել, նեխեցնել, փտեցնել, հոտեցնել, ապականել։ |
| ՆԵԽԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Նեխման հետեւանքով քայքայուել ու գարշահոտութիւն արձակել, փտել, հոտել, փչանալ, ապականուել։ |
| ՆԵԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Նեխում, նեխուելը։ |
| ՆԵԽՈՒՄՆ, խման, գ. Նեխում, նեխուելը։ |
| ՆԵԽՈՒՏ, ա. Նեխելի, նեխուող։ (Եւս. պտմ., 529-30, ՀԱԲ)։ |
| ՆԵԿԱԹ, (եբր.), գ. Հովիւ, խաշնարած։ |
| ՆԵՂ, ա. 1. Փոքր լայնութիւն ունեցող, ոչ լայն, անձուկ։ 2. Նեղուած, տառապած, վշտահար։ |
| ՆԵՂԱԲԵՐԱՆ, ա. Նեղ բերան ունեցող, նեղ բերանով (սափոր)։ |
| ՆԵՂԱԳԱՐՇԱՊԱՐ, ա. Որի գարշապարը՝ կրունկը նեղ է։ |
| ՆԵՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ նեղ։ |
| ՆԵՂԱԾԵՐՊ, ա. Որի ծերպերը նեղ են, նեղ ծերպեր ունեցող։ |
| ՆԵՂԱՀԱՒԱՏ, ա. Նեղ հաւատի տէր, խոր հաւատ չունեցող, փոփոխամիտ։ |
| ՆԵՂԱՄԱՀ, ա. մ. Նեղութեան մէջ կամ նեղն ընկնելով մահացած։ |
| ՆԵՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Նեղ դառնալ, կծկուել, սեղմուել։ |
| ՆԵՂԱՊԷՍ, մ. Նեղ՝ անձկոտ կերպով, անշուք եւ աղքատիկ կեանքով։ |
| ՆԵՂԱՍԻՐՏ, սրտի, ից կամ աց, ա. 1. Նեղսիրտ, հասարակ բանից նեղացող՝ չարացող, փոքրոգի, անհամբեր, զայրացկոտ, ցասկոտ։ 2. Նեղսրտութիւն պարունակող՝ արտայայտող։ |
| ՆԵՂԱՍՐՏԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Սրտնեղել, նեղուել, դժկամել, համբերութիւնից դուրս գալ, սրդողել, նեղանալ, զայրանալ։ |
| ՆԵՂԱՍՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նեղսիրտ լինելը։ 2. Նեղսրտելը, սրտնեղութիւն, սրդողութիւն, վրդովմունք, զայրոյթ։ |
| ՆԵՂԱՎՏԱԿ, ա. Ջրի նեղ ու փոքր վտակ ունեցող, սակաւաջուր։ |
| ՆԵՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Նեղութիւն պատճառել, նեղել։ |
| ՆԵՂԱՓՈՂՈՑ, տե՛ս ՆՐԲԱՓՈՂՈՑ։ |
| ՆԵՂԵԼ, եցի, ն. 1. Նեղութիւն՝ տառապանք պատճառել, չարչարել, տանջել։ 2. Նեղացնել, վիրաւորել, վշտացնել, զայրացնել։ 3. Տագնապեցնել, վրդովել, յուզել։ 4. Ճնշել, կեղեքել, հարստահարել։ 5. եցայ, կ. չ. Տառապել, նեղութիւն կրել, նեղն ընկնել. նեղուել, վշտանալ։ |
| ՆԵՂԻՉ, ղչի, չաց, ա. Որ նեղում է, նեղող, տառապանք պատճառող, չարչարող եւն։ |
| ՆԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նեղ՝ նեղուածք լինելը։ 2. նման. Կարօտութիւն, կարիք։ 3. Սրտնեղութիւն։ 4. Նեղուելը, վհատութիւն, տառապանք, վիշտ, տրտմութիւն։ |
| ՆԵՂՈՒԹԻՒՆԱԿԻՐ, ա. Նեղութիւն կրող, նեղուած։ |
| ՆԵՂՈՒԼ, տե՛ս ՆԵՂԵԼ (5)։ |
| ՆԵՂՈՒՑ, նեղուցի կամ նեղցի, ցաց, գ. 1. Նեղ անցք՝ անցում, կիրճ։ 2. (աշխգր.) Ծովի պարանոց։ 3. ա. Նեղ, նեղ անցք ունեցող։ |
| ՆԵՂՍՐՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԵՂԱՍՐՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԵՄԷ, (յուն.), նեմէի, ի նեմւոջ, նեմեայք, գ. Հին Յունաստանում հասարակական խաղեր, որոնք երկու տարին մէկ անգամ տեղի էին ունենում Արգոլիսի Նեմէա անտառապատ հովտում. նեմէական խաղեր։ |
| ՆԵՄԷԱԿԱՆ, ա. Նեմէի խաղերին յատուկ։ |
| ՆԵՆԳ, ի, աւ եւ ոյ, ով, գ. 1. Դաւ, նենգութիւն, դաւադրութիւն, դաւաճանութիւն, չարահնար խաբէութիւն, խարդաւանք։ 2. ա. Նենգաւոր, նենգութիւն պարունակող՝ արտայայտող։ |
| ՆԵՆԳԱԲԱՐ, մ. Նենգ կերպով, նենգութեամբ։ |
| ՆԵՆԳԱԲԱՐՈՅ, ա. Նենգ բարքով, կեղծաւոր, խարդախ։ |
| ՆԵՆԳԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. Նենգութեամբ գործող, նենգութիւն անող, նենգաւոր, դաւաճան, դաւող, խարդախող, չարախոհ։ |
| ՆԵՆԳԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Նենգութիւն գործելը, նենգագործ լինելը, նենգ գործ՝ արարք։ |
| ՆԵՆԳԱԺՈՏ, ա. Նենգ, խորամանկ, չարամիտ, խարդախ, գաղտնի որոգայթներ լարող։ |
| ՆԵՆԳԱԼԻ, ա. Նենգով լի, նենգութեամբ լցուած, շատ նենգ։ |
| ՆԵՆԳԱԽԵՌ, ՆԵՆԳԱԽՈՀ, ա. Նենգութիւն խորհող՝ մտածող նենգամիտ։ |
| ՆԵՆԳԱԽՈՇՈՇ, ա. Նենգութեամբ սպանող, դաւող։ |
| ՆԵՆԳԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Նենգամիտ խօսք, նենգօրէն խօսելը, նենգաբանութիւն։ |
| ՆԵՆԳԱՄԻՏ, ա. Նենգ մտքեր ունեցող, նենգութիւն խորհող՝ մտածող, նենգախոհ։ |
| ՆԵՆԳԱՆ, ի, աց, գ. Նենգութիւն։ |
| ՆԵՆԳԱՊԱՏԻՐ, ա. Նենգ ու պատրողական, խաբէական, ստապատիր։ |
| ՆԵՆԳԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Նենգ, նենգող, խորամանկ, խարդախ, նենգամիտ, չարամիտ։ 2. Նենգութիւն արտայայտող՝ պարունակող, նենգական։ |
| ՆԵՆԳԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ նենգաւոր։ |
| ՆԵՆԳԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. Նենգութիւն պարունակող՝ արտայայտող, նենգական, նենգաւոր։ |
| ՆԵՆԳԱՒՈՐԵԼ, եցի, տե՛ս ՆԵՆԳԵԼ։ |
| ՆԵՆԳԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Նենգաւոր լինելը, նենգութիւն։ |
| ՆԵՆԳԵԺՈՏ, կամ ՆԵՆԳԷԺՈՏ, տե՛ս ՆԵՆԳԱԺՈՏ։ |
| ՆԵՆԳԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Նենգութիւն անել, դաւել, դաւաճանել, խաբել, ստել։ 2. Խարդախել, անիրաւել, վնասել, զրկել։ |
| ՆԵՆԳԻՉ, ա. Որ նենգում է, նենգող։ |
| ՆԵՆԳՈՂԱԲԱՐ, մ. Նենգելով, իբրեւ դաւաճան։ |
| ՆԵՆԳՈՏ, ա. Նենգութիւն արտայայտող՝ պարունակող, նենգաւոր։ |
| ՆԵՆԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դաւ, չար դիտաւորութիւն, խարդաւանք, դաւաճանութիւն։ 2. Խորամանկութիւն, խարդախութիւն, խաբէութիւն, ստութիւն, կեղծիք։ |
| ՆԵՊԱԿ, ի, աց, գ. Զրադաշտական օրէնքով ոչնչացուող վնասակար միջատների համար կառավարութեան կողմից սահմանուած կապճահամարը կամ չափը։ Արդ յայսմ հետէ ըստ նեպակի գեաղջն կապճահամար ժժակք յամենայն ի դուռն արքունի ի սատակումն եկեսցեն. զի սոքա վնասակարք առ աստուծոյն եղեն (Արծ., 46)։ |
| ՆԵՌՆ, ռին, ռինք, գ. (կրօն.) Աշխարհի վերջում Քրիստոսի հակառակորդը (ըստ Աստուածաշնչի՝ Յայտնութիւն Յովհաննու, ԺԳ, 18), դերաքրիստոս, վերջին սուտ մեսիան։ |
| ՆԵՍԱՐ, նէսար, նեսեր, նիեսեր (եբր.), գ. (կրօն.) Չար դեւ, սատանայ։ |
| ՆԵՍՏՈՐԻԱՆՈՍ, (յուն.), ի, աց, ա. գ. (եկեղց.) Նեստորականութեան հետեւորդ՝ կողմնակից, նեստորական։ |
| ՆԵՏ, ի, ից, գ. Աղեղով արձակելու փայտի կամ եղէգի բարակ ձող՝ մի ծայրը սրած կամ մետաղեայ սլաք հագցրած. փքին։ |
| ՆԵՏԱԹԱՓ ԼԻՆԵԼ, Նետեր թափել՝ արձակել։ |
| ՆԵՏԱԼԻՑ ԱՌՆԵԼ, Շատ նետերով խոցոտել։ |
| ՆԵՏԱԿԱԼ, ի, աց, գ. 1. Նետեր արձակելու տեղ՝ մարտկոց։ 2. Պատերազմական մեքենայ, որով մեծ նետեր ու քարեր էին արձակում։ |
| ՆԵՏԱՀԱՐ, ա. Նետով խփուած՝ խոցուած։ |
| ՆԵՏԱՀԱՐԵԼ, եցի, ն. Նետով հարուածել, նետահար անել։ |
| ՆԵՏԱՁԳՈՂ, ի, աց, ա. Նետ ձգող՝ արձակող, նետաձիգ, աղեղնաւոր։ |
| ՆԵՏԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Նետեր արձակելը, նետահարութիւն։ |
| ՆԵՏԱՁԻԳ, ա. 1. Նետ ձգող՝ արձակող։ 2. Նետ արձակելու ծառայող, նետաձգութեան։ 3. գ. Նետ արձակելը, նետաձգութիւն։ |
| ՆԵՏԸՆԿԷՑ, կեցի, ցաւ, գ. Այն մօտաւոր տարածութիւնը՝ հեռաւորութիւնը, որ անցնում է արձակուած նետը։ |
| ՆԵՏՈՂ, ի, աց, գ. 1. Նետաձիգ, աղեղնաւոր։ 2. Մակդիրը թաթար սկիւթացիների՝ իբրեւ վարժ նետաձիգների։ |
| ՆԵՐ1, ոյ կամ ի, տե՛ս ՆԷՐ։ |
| ՆԵՐ2, (յուն.), ի, ից, գ. Վեց հարիւր տարուայ ժամանակաշրջան։ |
| ՆԵՐ3, Նախդիր՝ «մէջ» նշանակութեամբ, որ յունաբան հեղինակները գործածել են ներգոյականի իմաստն արտայայտելու համար՝ ի-ի փոխարեն, օր. ներ տեղւոջ, ներ ի տան, ներ արհեստիս, ի ներ մարմնոջ եւն։ |
| ՆԵՐ4, Նախածանց, որով յունաբան հեղինակները կազմել են բազմաթիւ բառեր՝ համապատասխան յունարէն բլ մասնիկին։ |
| ՆԵՐԱ, դ. (յունաբանութեամբ) ՆԷ-ի սեռ. հոլովը՝ նրա։ |
| ՆԵՐԱԲՆԱԿ, ա. Բնիկ, տեղացի։ |
| ՆԵՐԱԳՈՐԾԵԼ, տե՛ս ՆԵՐԳՈՐԾԵԼ։ |
| ՆԵՐԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Գրանցել, արձանագրել, մատեան մուծել, ցուցակի մէջ անցկացնել։ |
| ՆԵՐԱԴԱՐՁԵԱԼ, մ. Մի բանի հակառակ, ընդհակառակը։ |
| ՆԵՐԱԴԻՏԵԼ, եցի, ն. Ուշադրութեամբ դիտել, լաւ նայել, նկատել։ |
| ՆԵՐԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Ներդրել, հաստատել, զետեղել մի տեղում։ |
| ՆԵՐԱԶԳԻ, ա. Ազգի մէջ եղած, ազգամիջեան, ներքին (պատերազմ)։ |
| ՆԵՐԱԾԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ներս տանող, դէպի ներս առաջնորդող։ 2. փխբ. Նախապատրաստական, նախակրթական։ |
| ՆԵՐԱԾԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ ներածութիւն՝ նախապատրաստութիւն, նախապատրաստելով, նախապէս։ |
| ՆԵՐԱԾԵԼ, ածի, ն. 1. Ներս բերել՝ տանել՝ մտցնել, մէջ բերել, ներմուծել, գործադրութեան մէջ դնել։ 2. Նախապատրաստել, նախակրթել, հետեւել տալ մի բանի։ |
| ՆԵՐԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ներս մտցնելը, ներմուծելը, ներածելը։ 2. Մուտք, նախադուռ, նախաբան։ 3. Նախապատրաստութիւն, նախակրթութիւն. նախապատրաստական գիտելիք՝ որեւէ առարկայ կամ գիտութիւն ուսումնասիրելու համար։ |
| ՆԵՐԱԿԵՐՏԵԼ, տե՛ս ՆԵՐԳՈՐԾԵԼ։ |
| ՆԵՐԱԿՆԵԼ, տե՛ս ՆԵՐԱԴԻՏԵԼ։ |
| ՆԵՐԱԿՐԹԵԼ, եցի, ն. 1. Լաւ կրթել՝ վարժեցնել՝ սովորեցնել։ 2. կ. չ. Հմուտ՝ տեղեակ լինել որեւէ բանի։ |
| ՆԵՐԱՁԻԳ, գ. Ձգում, պրկում, լարում, լարուածութիւն (մկանների)։ |
| ՆԵՐԱՄԻՋԱԿ, ա. Մէջտեղը գտնուող, միջին, միջակ։ |
| ՆԵՐԱՄԻՏ, ա. 1. Ինքն իր մէջ մտածող, բանական։ 2. Ուշիմ, խելօք, խելացի։ |
| ՆԵՐԱՄՍԵԱՅ, ա. Մի ամսուայ, մի ամսուայ մէջ կատարուող։ |
| ՆԵՐԱՄՏԵԼ, չ. Ներս մտնել, մուտք գործել, միջամուխ՝ խորամուխ լինել։ |
| ՆԵՐԱՆԻՒԹԵԼ, եցի, ն. Հիւսել, փխբ. չարիք նիւթել։ |
| ՆԵՐԱՆՁՆ, ձին, ձինք, ձանց կամ ձինց կամ ձից, գ. Անձ, անհատ։ |
| ՆԵՐԱՆՁՆԱԿԱՆ, ա. 1. Անձնաւորուած, անձնաւոր, շնչաւոր։ 2. Կենդանի, հողեղէն, բանական։ 1. Անձ դարձած, անձնաւորուած։ |
| ՆԵՐԱՆՁՆԱՑԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. 1. Անձ դարձած, անձնաւորուած։ 2. Ինքն իր մէջ՝ իր ներքին աշխարհում ամփոփուած՝ խորասուզուած, ներանձնացած։ |
| ՆԵՐԱՆՁՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Անձնաւոր, անձնաւորուած, բանական հոգի ունեցող։ 2. Շնչաւոր։ 2. Ներանձնացած. առանձնացած, միանձնաւոր։ |
| ՆԵՐԱՆՁՆԵԱՆ, ա. Անձնաւորուած, անձնաւոր, շնչաւոր։ |
| ՆԵՐԱՆՁՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ներանձն լինելը, անձնաւորուելը, անձնաւորութիւն։ 2. Ինքնուրոյնութիւն, ինքնագլխութիւն։ |
| ՆԵՐԱՆՈՒԱԳ, ա. Ներդաշնակ, բարեյարմար։ |
| ՆԵՐԱՌԱՍԱԿԱՆ, տե՛ս ՆԵՐԲՈՂԱԿԱՆ։ |
| ՆԵՐԱՌԱՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԵՐԲՈՂ։ |
| ՆԵՐԱՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԵՐԲՈՂ։ |
| ՆԵՐԱՒԱՐՏ, ա. Աւարտին հասած, վերջին։ |
| ՆԵՐԱՒԱՐՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Աւարտին հասնել, յանգել, ամփոփուել, բովանդակուել։ |
| ՆԵՐԱՔԱՂԱՔԵԱՆ, ա. Քաղաքի առեւտրի վրայ հսկող, վաճառականութեան հովանաւորող (Հերմէս աստծու մակդիրը)։ |
| ՆԵՐԲԱԺԱՆԵԼ, եցի, ն. Ներքուստ կամ մտքով բաժանել՝ զանազանել։ |
| ՆԵՐԲԱԿ ԱՌՆՈՒԼ, առի, ՆԵՐԲԱԿԵԼ, եցի, ն. Իր մէջ առնել՝ ամփոփել՝ բովանդակել, պարունակել, շուրջը՝ շուրջանակի պատել, շրջապատել։ |
| ՆԵՐԲԱՆ, ներբոն, գ. Կոճղ, որի մէջ հագցնում էին ոտքերը՝ չարչարելու համար։ |
| ՆԵՐԲԱՆՔ, գ. Ոտքի տակի մասը՝ կաշին։ |
| ՆԵՐԲՈՂ, ի, ից, տե՛ս ՆԵՐԲՈՂԵԱՆ։ |
| ՆԵՐԲՈՂԱԲԱՆԵԼ, տե՛ս ՆԵՐԲՈՂԵԼ։ |
| ՆԵՐԲՈՂԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԵՐԲՈՂԵԱՆ։ |
| ՆԵՐԲՈՂԱԾԱՆՕԹ, ա. Յայտնի ներբող պարունակող կամ ներբողով ծանուցուած, ներբողական։ |
| ՆԵՐԲՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ներբող պարունակող, գովասանական, դրուատական։ 2. Ներբողի արժանի, ներբողելի, գովելի։ |
| ՆԵՐԲՈՂԱՆՈՒՆ, ա. Որի անունը ներբողւում է, գովելի՝ դրուատական անուն ունեցող, բարեհամբաւ։ |
| ՆԵՐԲՈՂԵԱՆ, ղենի կամ ղինի, ից, գ. 1. Գովեստի՝ դրուատանքի՝ փառաբանութեան խօսք, գովասանական ճառ, գովաբանութիւն, գովասանութիւն, գովասանք, գովք։ 2. ա. Ներբող՝ գովեստ պարունակող, ներբողական, գովասանական։ |
| ՆԵՐԲՈՂԵԼ, եցի, ն. Ներբողով հռչակել, ներբողաբանել, փառաբանել, գովաբանել, դրուատել, գովել։ |
| ՆԵՐԲՈՂՈՒԹԻՒՆ, ՆԵՐԲՈՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Ներբողելը, ներբողուելը, ներբող։ |
| ՆԵՐԲՈՆ, տե՛ս ՆԵՐԲԱՆ։ |
| ՆԵՐԲՈՒՆ, ա. Բուն իսկ, իսկական։ |
| ՆԵՐԳԵՒ, ա. (քեր.) Երեք կարճ վանկերից բաղկացած։ |
| ՆԵՐԳԵՒԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թուլանալ, հիւծուել, մաշուել, թոշնել։ |
| ՆԵՐԳԵՒՈՒՄՆ, ւման, գ. Ներգեւելը, հիւծուելը, մաշուելը։ |
| ՆԵՐԳԻՍ, ներգէս (պհլ.), գ. (բսբ.) Շքանարգիզազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. նարգիզ (Narcissus)։ |
| ՆԵՐԳՈԼ, գոյ, գոն, գուցէ, չ. Մէջը՝ մէջտեղում լինել, գոյութիւն ունենալ, գտնուել մի տեղ։ |
| ՆԵՐԳՈՅ, ի, ից, ա. 1. Մէջկը՝ մէջտեղում եղած։ 2. փխբ. Ի բնէ եղած, բնական։ |
| ՆԵՐԳՈՅԱՑԱԿԱՆ, ա. (կրօն.) Ներշընչուած աստուածային կամ դիւական զօրութեամբ։ |
| ՆԵՐԳՈՅԱՑԵԱԼ, տե՛ս ՆԵՐԳՈՅ։ |
| ՆԵՐԳՈՐԾԱԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի ներգործող՝ զօրեղ՝ ազդու։ 2. Աւելի պարզ՝ յայտնի։ |
| ՆԵՐԳՈՐԾԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ներգործելու ուժ՝ զօրութիւն ունեցող, ներգործող, զօրեղ, ազդու։ 2. Խորապէս ազդող, ուժգին, սաստիկ։ |
| ՆԵՐԳՈՐԾԱԿԻՑ, ա. Միասին ներգործող, անբաժան գործակից։ |
| ՆԵՐԳՈՐԾԱՆՔ, նաց, գ. 1. Ներգործութիւն, ներգործելը։ 2. Ճարտարութիւն։ |
| ՆԵՐԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. 1. Ներգործութիւն ունենալ, ազդել։ 2. Ազդեցութիւն գործել, հետք թողնել։ 3. Ստեղծել, գոյութիւն տալ։ 4. Կատարել, անել, գործել, իրագործել, յաջողեցնել։ |
| ՆԵՐԳՈՐԾՈՂԱԳՈՅՆ, տե՛ս ՆԵՐԳՈՐԾԱԳՈՅՆ։ |
| ՆԵՐԳՈՐԾՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ՆԵՐԳՈՐԾԱԿԱՆ։ |
| ՆԵՐԳՈՐԾՈՂԱԿԱՆԱԲԱՐ, մ. Ներգործուն կերպով, ներգործութեամբ, ներգործելով։ |
| ՆԵՐԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ազդու՝ գործուն գործողութիւն, ներգործող զօրութիւն, ազդեցութիւն։ 2. Ունակութիւն, զօրութիւն։ 3. Գործնականութիւն։ 4. (քեր.) Բայի ներգործական լինելը, գործողութիւն, որ անմիջականօրէն անցնում է մի առարկայի վրայ։ |
| ՆԵՐԳՈՐԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Ներգործելը, ներազդելը, ներգործութիւն։ |
| ՆԵՐԳՈՐԾՈՒՆ, ա. Գործուն, գործունեայ, գործնական։ |
| ՆԵՐԳՈՐԾՕՐԷՆ, մ. Գործնականօրէն, իրագործելով։ |
| ՆԵՐԴԱՇՆԱԿԱՊԷՍ, մ. 1. Ներդաշնակ՝ քաղցրալուր կերպով։ 2. Յարմարապէս, վայելչապէս, պատշաճօրէն։ 3. Միաբան կերպով, համերաշխաբար։ |
| ՆԵՐԴԱՇՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Բարեյարմար կապակցութիւն, չափակցութիւն, համաչափութիւն, համապատասխանութիւն։ |
| ՆԵՐԴԱՏԱԿԱՆ, ա. Մտքումը լաւ դատուած, փորձուած եւ ընտիր համարուած։ |
| ՆԵՐԴԵԱՅ, ա. Ջլերից հիւսուած (պարան)։ |
| ՆԵՐԵԱԼ, (անսովոր բայական ձեւ), եամ, եաս, եայ, տե՛ս ՆԵՐԵԼ։ |
| ՆԵՐԵԼ, եցի, ն. եւ չ. 1. Յանցանքի թողութիւն տալ յանցանքի համար չպատժել, դատապարտելի արարքն անպատիժ թողնել, տեղի տալ, զիջել, խնայել։ 2. Թոյլ տալ, հնարաւորութիւն տալ (մի բան անելու)։ 3. Հաստատուն մնալ, համբերել, հանդուրժել, տանել, կրել, տոկալ, դիմանալ։ |
| ՆԵՐԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Որ կարելի է ներել։ |
| ՆԵՐԵՐԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Արտայայտութիւն, արտայայտչութիւն։ 2. Արտաքին երեւոյթ։ |
| ՆԵՐԸՂՁԱԿԱՆ, ա. Ըղձալի, փափագելի։ |
| ՆԵՐԸՆԴՈՒՆԱԿ, ա. Իր մէջ ընդունող, ընդունակ։ |
| ՆԵՐԸՆԴՈՒՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հաւանական, հնարաւոր, կարելի։ |
| ՆԵՐԸՆԴՈՒՆԵԼ, (իմ), հբ. Իր մէջ ընդունել, ընդունակ՝ ընդունող լինել։ |
| ՆԵՐԸՆԴՈՒՆԵԼԻ, լւոյ, լեաց, տե՛ս ՆԵՐԸՆԴՈՒՆԱԿԱՆ։ |
| ՆԵՐԻՇԽԱՆԱԿԱՆ, ա. Մարդու ներսում իշխող, առաջնորդող, ղեկավարող (միտք)։ |
| ՆԵՐԼԻՆԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Լինելութիւն, լինելը, ծնունդ։ |
| ՆԵՐԽՈՀԵՄ, ի, ից, ՆԵՐԽՈՀԵՄԱԿԱՆ, ա. Խոհեմ, խոհական, զգաստ, զգայուն։ |
| ՆԵՐԽՈՐՀՈՒՐԴ, հրդոյ, գ. 1. Ներքին կամ բուն խորհուրդ։ 2. ա. Ներքին՝ գաղտնի խորհուրդ ունեցող։ |
| ՆԵՐԾԱԾԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ներսը՝ մի բանի մէջ ծածկուել, թաղուել։ |
| ՆԵՐԾԱՒԱԼԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ծաւալուել, տարածուել։ |
| ՆԵՐԾՈՎԱՅԻՆ, ա. Ծովի մէջ եղող՝ գտնուող, ծովային։ |
| ՆԵՐԿ, ոյ, ոց, գ. Գոյն՝ երանգ տուող նիւթ։ |
| ՆԵՐԿԱԳՈՐԾ, ա. գ. Ներկարար։ |
| ՆԵՐԿԱԶՄԵԼ, տե՛ս ԿԱԶՄԵԼ։ |
| ՆԵՐԿԱԼ, կացի կամ ցայ, ցեալ, չ. Ներկայ լինել՝ գտնուել, ներկայանալ, վրայ հասնել։ |
| ՆԵՐԿԱԼՈՂ, ա. Ներսը բռնող՝ պահող։ |
| ՆԵՐԿԱԾ, ոյ, գ. Ներկուածք, նման. բիծ։ |
| ՆԵՐԿԱԾՈՅ, ա. Ներկուած։ |
| ՆԵՐԿԱԿԱՆ, ա. Ներկին յատուկ, ներկի կամ ներկելու յատկութիւն ունեցող։ |
| ՆԵՐԿԱՅ, ի, ից, ա. գ. 1. Այժմեան, հիմիկուայ, արդի։ 2. Որեւէ նշուած տեղում գտնուող՝ եղող։ 3. Արդի՝ այժմեան ժամանակը։ 4. Անցողիկ՝ առօրեայ կեանք։ 5. (քեր.) Բայի ժամանակ, որ ցոյց է տալիս խօսելու պահին կատարուող գործողութիւն։ |
| ՆԵՐԿԱՆԵԼ, կի, ն. 1. Գոյն տալ, գունաւորել, ներկել։ 2. Արիւնով շաղախել, արիւնաներկ անել։ 3. փխբ. Զարդարել։ 4. փխբ. Թաթաւել, տոգորել, համակել, պատել։ 5. կայ կամ կեայ, կ. նոյն նշ.։ |
| ՆԵՐԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հաստատել, ստեղծել, յօրինել։ |
| ՆԵՐԿԵԼ, եցի, տե՛ս ՆԵՐԿԱՆԵԼ։ |
| ՆԵՐԿԵՐՊԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ներսից ձեւանալ՝ լինել։ (Թէոդ)։ |
| ՆԵՐԿԷՍ, տե՛ս ՆԱՐԿԱ։ |
| ՆԵՐԿՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Ներկելը, ներկուելը, գունաւորում, գոյն տալը։ 2. Ներկուածք, գոյն։ 3. փխբ. Բիծ։ |
| ՆԵՐԿՈՒԱԾՈՅ, տե՛ս ՆԵՐԿԱԾՈՅ։ |
| ՆԵՐԿՈՒՌ, ա. 1. Ներքուստ լաւ կռուած, կուռ, խիտ, հոծ, խիտ առ խիտ։ 2. փխբ. Կրթուած, ուսում առած, ներհուն, հմուտ։ |
| ՆԵՐԿՌԵԱԼ, տե՛ս ՆԵՐԿՈՒՌ (2)։ |
| ՆԵՐԿՐԵԼ, եցի, ն. Իր մէջ կրել, պարունակել։ |
| ՆԵՐՀԱԿ, ի, աց, ա. 1. Հակառակ, հակադիր, հակընդդէմ։ 2. Մէկին հակառակ՝ թշնամական դիրք բռնող, հակառակորդ։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱԲԱԺԻՆ, ա. Դէմ առ դէմ բաժանուած, հակադիր։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. Հակառակ խօսել, ընդդիմաբանել, հակաճառել։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱԲԱՐ, մ. Հակառակաբար, հակառակ կերպով, հակառակութեամբ, դէմ առ դէմ։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ներհակ բնոյթ ունեցող, հակառակութիւն արտայայտող, հակընդդէմ։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱԿԻՐ, ա. Ներհակութիւն կրող կամ ունեցող, իրար հակառակ տրամադրուած։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մէկին հակառակ միտք՝ կարծիք՝ խորհուրդ ունենալը։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱՅԻ, մբ. Ներհակ է դառնում՝ լինում, դէմ՝ հակառակ է դուրս գալիս, հակառակւում է, հակադրւում է։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱՆ, ա. Ներհակական, ներհակ, հակառակ, դէմ։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ներհական։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱՆԱՅ, տե՛ս ՆԵՐՀԱԿԱՅԻ։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԵՐՀԱԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱՊԷՍ, տե՛ս ՆԵՐՀԱԿԱԲԱՐ։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱՍԷՐ, ա. Ներհակը՝ հակառակը սիրող, հակառակասէր (մակդիրը սատանայի)։ |
| ՆԵՐՀԱԿԱՒՈՐ, ա. Իր ներհակն ունեցող, հակառակորդ ունեցող, ներհակակից։ |
| ՆԵՐՀԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Ներհակ լինելը, հակադրութիւն, ընդդիմութիւն, հակառակութիւն։ |
| ՆԵՐՀԻՒՍԱԿԱՆ, ա. Իրար հետ հիւսուած, բաղադրուած, միաւորուած, միացած։ |
| ՆԵՐՀԻՒՍԵԼ, եցի, ն. Իրար հետ հիւսել, շարահիւսել, բաղհիւսել, յօրինել։ |
| ՆԵՐՀՄՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ներհմուտ, խորահմուտ, խելամուտ, փորձուած, կիրթ։ |
| ՆԵՐՀՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խորին՝ կատարեալ հմտութիւն, փորձառութիւն։ |
| ՆԵՐՀՈՍԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ներս հոսել, մէջը մտնել։ |
| ՆԵՐՀՈՐԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ներս հորդել, հորդել դէպի ներս, ճանապարհ բացուել դէպի ներս։ |
| ՆԵՐՃԱՐԱՊԷՍ, մ. Խիստ ճարտարութեամբ, հմտաբար։ |
| ՆԵՐՄԱԿԱԳՐԵԱԼ, ա. Ներքեւը մակագրուած՝ ստորագրուած։ |
| ՆԵՐՄԱՆԵԼ, եցի, ն. Իրար հետ մանել՝ հիւսել, շարամանել, փխբ. ներքուստ միաւորել։ |
| ՆԵՐՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Իրար հետ մանուելը՝ հիւսուելը, շարամանութիւն, փխբ. միաւորութիւն։ |
| ՆԵՐՄԱՐԴԱՆԱԼ, ացայ, ացեալ, չ. (կրօն.) Մարդ դառնալ, մարմնաւորուել իբրեւ մարդ, մարմնանալ (Քրիստոսի մասին)։ |
| ՆԵՐՄԱՐԴԿՈՒԹԻՒՆ, կամ ՆԵՐՄԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Ներմարդանալը, մարդ դառնալը, մարդկային մարմին առնելը, մարդեղութիւն։ |
| ՆԵՐՄԵՂԱԿԱՆ, ա. Մեղանչող բնաւորութիւն ունեցող, մեղանչական։ |
| ՆԵՐՄԻԱՆԱԼ, ացայ, չ. Բոլորովին միանալ, ներքուստ միաւորուել։ |
| ՆԵՐՄԻՒՍԱՆԳԱՄ, մ. Նորից, դարձեալ, միւս կողմից, ընդհակառակն։ |
| ՆԵՐՄՏԱԾԱԿԱՆ, ՆԵՐՄՏԱԾՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՄՏԱԾԱԿԱՆ, ՄՏԱԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԵՐՅԱՐՄԱՐԱԳՈՅՆ, ա. Շատ յարմար՝ ներդաշնակ։ |
| ՆԵՐՇՆՉԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ներանձնաւոր, շունչ կամ հոգի ունեցող, շնչաւոր։ |
| ՆԵՐՇՐՋԱԿԱՆ, տե՛ս ՆԵՐՇՐՋԱՆԱԿԱՆ։ |
| ՆԵՐՇՐՋԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Բոլորին վերաբերող, շրջաբերական, ընդհանրական։ |
| ՆԵՐՇՐՋԱՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, ՆԵՐՇՐՋԱՆԱԿՔ, կաց, գ. Բոլոր գիտութիւնների ամփոփում՝ շրջանակ, հանրագիտութիւն։ |
| ՆԵՐՇՐՋԱՆԱՊՏՈՅՏ, ա. Պտտուելով շրջան կատարող (ինչպէս անիւը)։ |
| ՆԵՐՇՐՋՈՒՄՆ, ջման, գ. Մարդկանց մէջ շրջելը։ |
| ՆԵՐՈՂԱԳՈՅՆ, ա. մ. Հեշտութեամբ ներող կամ ներելով։ |
| ՆԵՐՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ներող, ներող բնաւորութեամբ, ներողամիտ։ |
| ՆԵՐՈՂԱՄԻՏ, ա. Զիջողամիտ, բարեացակամ, մարդասիրական։ |
| ՆԵՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ներող՝ ներողամիտ լինելը, ներողամտութիւն։ 2. Ներելը, ներում, զիջում։ |
| ՆԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. տե՛ս ՆԵՐՈՂՈՒԹԻՒՆ։ 2. Տոկունութիւն, դիմացկունութիւն։ |
| ՆԵՐՈՒՄ, Որի մէջ, որում (գործածել են յունաբան հեղինակները իբրեւ ներգոյական հոլով)։ |
| ՆԵՐՈՒՄՆ, րման, գ. Ներելը, քաւութիւն, յանցանքի թողութիւն։ |
| ՆԵՐՈՒՆԱԿ, ՆԵՐՈՒՆԱԿԱՆ, ա. Իր մէջ ընդունող՝ պարունակող։ |
| ՆԵՐՈՒՆԵԼ, (իմ), ներկալայ, չ. Ներս ընդունել, վերընդունել։ |
| ՆԵՐՈՒՇԵՂԱԳՈՅՆ, ա. մ. Շատ ուշիմ կամ ուշիմութեամբ։ |
| ՆԵՐՉԱՐՉԱՐԵԼԻ, տե՛ս ՉԱՐՉԱՐԵԼԻ։ |
| ՆԵՐՉԱՓԱԿԱՆ, ա. Չափերով գրուած, տաղաչափական։ |
| ՆԵՐՊԱՐՈՒՆԱԿԱԿԱՆ, ա. Իր մէջ պարունակող՝ բովանդակող։ |
| ՆԵՐՊԱՐՈՒՆԱԿԵԼ, եցի, ն. Իր մէջ պարունակել, բովանդակել։ |
| ՆԵՐՊՏՂԱԿԱՆ, ա. Պտուղ պարունակող՝ տուող, արգասաւոր, բարեբեր։ |
| ՆԵՐՍ, միայն՝ Ի ՆԵՐՍ։ |
| ՆԵՐՍԱԲՈՒՆ, ա. Ներքին եւ բուն։ |
| ՆԵՐՍԱԳՈՅ, տե՛ս ՆԵՐԳՈՅ։ |
| ՆԵՐՍԱԴՐԵԼ, տե՛ս ՆԵՐՔՍԱԴՐԵԼ։ |
| ՆԵՐՍԱՄՏԵԼ, տե՛ս ՆԵՐԱՄՏԵԼ։ |
| ՆԵՐՍՈՅ, ոյք, ոյց, ա. Ներսը եղած, ներսի։ |
| ՆԵՐՍՈՒԶԱՆԵԼ, զի, ն. Ներս սուզել, ընկղմել։ |
| ՆԵՐՍՏՈՐԱԴՐԱԿԱՆ, ա. Ենթադրական, որպէս ենթադրութիւն ընդունուող, ստուգութիւնը դեռեւս փաստական տուեալներով չապացուցուած։ |
| ՆԵՐՎԱՐԺՈՒՄՆ, ժմունք, գ. Ներքին վարժութիւն՝ կրթութիւն, հմտութիւն։ |
| ՆԵՐՏ, ի, ից, գ. 1. Ջիլ, ջիղ։ 2. Բոյսի ջղաթել։ |
| ՆԵՐՏԱՂԱԿԱՆ, ա. Տաղաչափական, ոտանաւորի ձեւով։ |
| ՆԵՐՏԱՂԱՒԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Պատսպարան գտնել, բնակուել։ |
| ՆԵՐՏԱՌԱԿԱՆ, ա. Տարրերից բաղկացած, տարրական, նիւթեղէն։ |
| ՆԵՐՏՐԱՄԱԴՐԱԿԱՆ, ՆԵՐՏՐԱՄԱԴՐԵԱԼ, ա. Ներքին, բնական (մտքի՝ խորհրդի մասին)։ |
| ՆԵՐՏՐԱՄԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ներքին տրամադրութիւն, մտքի հաստատուն ըմբռնում, դատողութիւն, խելամտութիւն։ |
| ՆԵՐՏՐԱՄԱԽՈՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Տրամախոհութիւն, մտածութիւն։ |
| ՆԵՐՑԻԿ, ա. Խօսքի իմաստ՝ մեկնութիւն՝ բացայայտութիւն։ |
| ՆԵՐՓԱԿԵԼ, եցի, ն. Չորս կողմից շրջապատել՝ փակել, պարփակել, շրջափակել։ |
| ՆԵՐՓԱՌԱԿԱՆ, ա. Ի բնէ փառաւորուած, ինքնին փառաւոր։ |
| ՆԵՐՓԱՌԵԼ, եցի, ն. Փառաւորել, ներբողել։ |
| ՆԵՐՔԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Ստորադասել, մէկի՝ մի բանի համեմատութեամբ աւելի ցած համարել՝ գնահատել։ |
| ՆԵՐՔԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Ներքնակ։ |
| ՆԵՐՔԱՏԱԿԵԼ, տե՛ս ՔԱՏԱԿԵԼ։ |
| ՆԵՐՔԻՆ, քնոյ, քնում, ոց, ա. 1. Մի բանի մէջը եղած, ներսի։ 2. Ներքեւում՝ խորքում՝ տակը եղող՝ գտնուող, ներքեւի, ստորին, ցածի։ 3. գ. Ներսը, ներսի մասը՝ կողմը։ 4. Ներքեւ, ցածը, ստորին մասը՝ կողմը, տակը՝ խորքում եղածը։ |
| ՆԵՐՔԻՆԱՆԱԼ, ացայ, ացեալ, չ. Ներքին դառնալ։ |
| ՆԵՐՔԻՆԱՊԵՏ, ի, աց, գ. 1. Ներքինիների աւագ՝ գլխաւոր, պալատի կանանոցի պետ։ 2. Արքունիքի ներքին գործերը կառավարող պաշտօնեայ, մարդպետ։ |
| ՆԵՐՔԻՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ՆԵՐՔԻՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ներքինի դարձնել, ամորձատել։ |
| ՆԵՐՔԻՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. գ. 1. Ամորձատուած մարդ։ 2. Արքունի պալատի ներքին պաշտօնեայ՝ սովորաբար ամորձատուած, որ առաւելապէս ծառայում էր կանանոցում։ |
| ՆԵՐՔՆԱԲԱԺԻՆ, գ. Ստորաբաժանում (մի գրուածքի մասերի)։ |
| ՆԵՐՔՆԱԲԵՐԴ, գ. Ներքեւի՝ ցածի բերդ։ |
| ՆԵՐՔՆԱԳԻՐ, գ. Մի բանի ներքեւում գրուած գրութիւն։ |
| ՆԵՐՔՆԱԳՈՒՆԴ, գ. Ներքեւի գունդ, մարդկանց խումբ (ի հակադրութիւն վերին գնդի՝ հրեշտակների)։ |
| ՆԵՐՔՆԱԿ, ի, աց, գ. Տակի զգեստ, բաճկոն եւն։ |
| ՆԵՐՔՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ներքին, ստորին, ցածի։ |
| ՆԵՐՔՆԱԿՈՂՄՆ, ղման, մանք, մանց, գ. Ներքեւի՝ ցածի կողմը։ |
| ՆԵՐՔՆԱՅԱՐԿ, գ. ա. Ներքեւի՝ ստորին յարկ։ |
| ՆԵՐՔՆԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Ներքնական, ներքին։ |
| ՆԵՐՔՆԱՇԱՐԵԱԼ, ա. Ներքեւը շարուած՝ շարադասուած։ |
| ՆԵՐՔՆԱՏՈՒՆ, տան, տանց, գ. 1. Տան ներքեւի՝ ստորին յարկը, նկուղ։ 2. Տան ներքին՝ ներսի սենեակը։ 3. Տան ներքին խորշ՝ խորք։ |
| ՆԵՐՔՈՅ, Ի ՆԵՐՔՈՅ, ոյք, ոյց, ա. 1. Ներքեւում՝ ցածում գտնուող, ստորին, ներքեւի, տակի։ 2. մ. Ներքուստ, ներսից, ներսի կողմից։ 3. նխդ. Տակ, ներքոյ, ներքեւ։ |
| ՆԵՐՔՈՅԱԲՆԱԿՔ, գ. յոգն. Մեր ներքեւում բնակուողներ, հակոտնեաներ։ |
| ՆԵՐՔՈՒՍՏ, Ի ՆԵՐՔՈՒՍՏ, մ. 1. Ներսից, ներսի կողմից։ 2. Տակից, ցածից, ներքեւից։ 3. ա. Ստորին, ներքեւի։ |
| ՆԵՐՔՍ, գ. Ներսը. (կզմխս.) ընդերք։ |
| ՆԵՐՔՍԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. մ. Աւելի ներսը, աւելի խորը։ |
| ՆԵՐՔՍԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Աւելի խորը դրոշմել, տպաւորել։ |
| ՆԵՐՔՍԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Ներսը դնել, ներմուծել։ |
| ՆԵՐՔՍԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ներսը դնելը, ներմուծելը։ |
| ՆԵՐՔՍԱԶԱՐԴ, ի, ից, ա. (յունարէնի նմանողութեամբ) Այս աշխարհում եղած, աշխարհային։ |
| ՆԵՐՔՍԱԾԱԿԱՆ, ա. Ներս բերող, ներածական, նախաշաւիղ։ |
| ՆԵՐՔՍԱԾՈՂԱԿԱՆ, ա. Դրսից ներս բերուած՝ մուծուած, ներմուծուած, օտարամուտ, օտար։ |
| ՆԵՐՔՍԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Ներս բերելը՝ բերուելը, ներմուծելը, ներմուծուելը։ |
| ՆԵՐՔՍԱԿԱՅ, ա. Ներքեւը կանգնած՝ եղած։ |
| ՆԵՐՔՍԱԿՈՂՄՆ, գ. Ներսի կողմը, որեւէ բանի ներքին կողմ։ |
| ՆԵՐՔՍԱՄՈՒՏ ԱՌՆԵԼ, արարի. Ներս մտցնել։ |
| ՆԵՐՔՍԱՄՏԵԼ, տե՛ս ՆԵՐԱՄՏԵԼ։ |
| ՆԵՐՔՍԱՓԱԿ, ի, իւ, գ. Դռան փականք ներսից։ |
| ՆԵՐՔՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Ներքին՝ խոր տեղեր, խորքեր, փխբ. մութ՝ գաղտնի բաներ։ |
| ՆԵՑՈՒԿ, գ. 1. Յենարան, դիմհար, պատուանդան. խեչակ։ 2. փխբ. Պաշտպան, սատար։ |
| ՆԶԱՐ, (պհլ.), ա. Վտիտ, ճռզած։ |
| ՆԶՈՎ, ի, ՆԶՈՎՔ, վից, (պհլ.), գ. 1. Մէկին նզովելը որպէս պատիժ, բանադրանք։ 2. Անէծք, չարամաղթութիւն։ 3. Հրեաների մէջ՝ թշնամիներին բնաջինջ անելու ուխտ։ 4. Անիծուած՝ նզովուած՝ նզովքի ենթարկուած բան։ |
| ՆԶՈՎԱԾ, ոյ կամ ի, գ. ա. 1. Նզովք։ 2. Նզովուած, անիծուած։ |
| ՆԶՈՎԱՆՔ, նաց, գ. Նզովելը, նզովք։ |
| ՆԶՈՎԵԼ, եցի, ն. 1. Բանադրել, հաղորդակցութիւնից զրկել։ 2. Անիծել, մէկին չարիք մաղթել՝ ցանկանալ։ 3. Ուխտ դնել՝ թշնամիներին բնաջինջ անելու համար։ |
| ՆԷ, ներա, դ. Նա (անսովոր դերանուն՝ յունաբանութեամբ, իգական սեռի համար գործածուած)։ |
| ՆԷԵՂԱՍ, ՆԷԵՍԱ, (եբր., յուն.-ից), գ. (կենդբ.) Ջայլամ։ |
| ՆԷՃԵՄ, (պրսկ.), գ. Աստղ. երկնային լուսատու։ Յօնիցն նրբենից ի մի կից կամար, նէճեմ թէ նէճեմ մէջօրէի ժամն (Նար., Մեղեդի Աստուածածնի)։ |
| ՆԷՐ, նիրի, ից, գ. Մի եղբօր կինը միւս եղբօր կնոջ նկատմամբ, ամուսնու եղբօր կինը, տագերակին, կամ ամուսնու միւս կինը։ |
| ՆԺԱՐ, ի, ից, գ. Կշեռքի թաթ։ |
| ՆԺԴԵՀ, նշդեհ (պհլ.), ա. գ. 1. Իր երկրից՝ հայրենիքից հեռացած (մարդ), օտարութեան մէջ ապրող, պանդուխտ, օտարական, տարաշխարհիկ։ 2. Նժդեհական, պանդխտական։ |
| ՆԺԴԵՀԱԿԻՑ, ա. գ. Պանդխտութեան ընկեր, միասին պանդխտութեան մատնուած, պանդխտակից, ուղեկից։ |
| ՆԺԴԵՀԱՆԱԼ, ացայ, ՆԺԴԵՀԵԼ (իմ), եցայ, չ. Պանդուխտ դառնալ, պանդխտութեան մատնուել։ |
| ՆԺԴԵՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Պանդխտութիւն. տարաբնակութիւն։ |
| ՆԺՈՅԳ, ուգի, ից, գ. Հեծնելու ընտիր ձի։ |
| ՆԺՈՅԳԱՁԻԳ, ա. գ. Ձիապան, ձիապահ։ |
| ՆԺՈՒԳԱՒՈՐ, ա. գ. Նժոյգ ունեցող, նժոյգ հեծած, ձիաւոր։ (Ոսկ. բ. տիմ., 207, ՀԱԲ)։ |
| ՆԻԱԶ, (պհլ.), ա. Նուազ. պակաս, կարօտ։ |
| ՆԻԱԶՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նուազութիւն, պակասութիւն, սակաւութիւն։ 2. Կարօտութիւն, կարիք։ |
| ՆԻԳ, նգի, կամ նգոյ գաց, գ. 1. Երկաթէ կամ փայտէ շարժական ձող՝ ներսի կողմից դուռը փակելու համար, սողնակ, պարզունակ։ 2. Գերանները կամ սիւները իրար հետ կապելու համար շեղակի ձգուած ձող։ 3. Ծանրութիւններ շարժելու՝ բարձրացնելու՝ տեղահան անելու լծակ, լինգ։ 4. Մթնոլորտում երեւացող ձողաձեւ կամ գերանաձեւ լոյսի նշոյլ։ 5. Սանդի թակիչ, սանդիտոռն, հաւանգակոթ։ 6. Իբրեւ բանտ ծառայող քարհանք։ |
| ՆԻԶԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Փայտե երկար կամ կարճ ձող՝ ծայրին սրածայր երկաթ հագցրած, որով խոցում են. գեղարդ, տէգ։ 2. Նիզակի կոթը։ 3. Վահան։ |
| ՆԻԶԱԿԱԲԵԿՔ, գ. յոգն. Նիզակի ջարդուած կտորներ՝ բեկորներ։ |
| ՆԻԶԱԿԱԲՈՒՆ, բնի, նաւ, գ. Նիզակի բուն՝ կոթ։ |
| ՆԻԶԱԿԱԽՈՒՌՆ, ա. Որտեղ մեծ քանակութեամբ՝ խիտ առ խիտ նիզակներ կան, նիզակախիտ։ |
| ՆԻԶԱԿԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. գ. 1. Նիզակազէն մարտակից՝ զինակից։ 2. Դաշնակից։ |
| ՆԻԶԱԿԱԿՈՒՐ ԱՌՆԵԼ, Նիզակով գրաւել եւ տիրել՝ նուաճել։ |
| ՆԻԶԱԿԱՁԵՒ, ա. Նիզակի ձեւ ունեցող, ձողանման։ |
| ՆԻԶԱԿԱՏԷԳ, գ. 1. Նիզակի տէգը՝ սլաքը։ 2. Նիզակն իր տէգով, ամբողջ նիզակը։ |
| ՆԻԶԱԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Նիզակ ունեցող՝ կրող, նիզակով զինուած։ 2. Նիզակաձեւ գիսաւոր (աստղ)։ |
| ՆԻԶԱԿԱՓԱԿ, ա. Նիզակներով փակող՝ պատող, նիզակաւոր զինուորներով շրջապատուած։ |
| ՆԻԶԱԿԱՔԱՂ, ա. Ձիու վրայ նստած՝ գետնից ընկած նիզակը վերցնող։ |
| ՆԻԶԱԿԸՆԿԷՑ ԼԻՆԵԼ, Նիզակը ցած գցել՝ թշնամու առջեւից փախչելու համար, դասալիք լինել, դասալքել։ |
| ՆԻԿԻԱԴԱՒԱՆ, ա. (կրօն.) Նիկիայի ժողովում հաստատուած դաւանութիւնն ընդունող։ |
| ՆԻԿՈՂԱՅԵՑԻՔ, ՆԻԿՈՂԱՅԻՏՔ, գ. (կրօն.), յոգն. Նիկողայոս Անտիոքացի հերետիկոսի հետեւորդներ։ |
| ՆԻՀԱՐ, (պհլ.), ա. Վտիտ, լղար։ |
| ՆԻՀԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Նիհարելը, լղարելը, տկարանալը, թուլանալը։ |
| ՆԻՆՈՒԷԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ Նինուէն, նինուէացիների պէս։ |
| ՆԻՆՋ, գ. Նիրհ, թեթեւ քուն։ |
| ՆԻՇ, (պհլ.), գ. Կէտ, հետք, նշան, նշանակ։ |
| ՆԻՍԱՆ, (եբր., յուն-ից), գ. Եբրայական տոմարի առաջին ամիսը։ |
| ՆԻՍՏ, նստոյ կամ նստի, նիստք, գ. 1. Նստելը, նստուածք, նստելու ձեւը՝ դիրքը՝ եղանակը։ 2. Դիրք, զետեղուածք, տեղադրութիւն։ 3. Մայրաքաղաք, գահանիստ, աթոռանիստ։ 4. Ստացուածք, կալուածք, տիրոյթ, սեփականութիւն։ 5. (նի՛ստ) ՆՍՏԵԼ-ի բուն հրամ. եզակին՝ նստի՛ր։ |
| ՆԻՏԱԼ1, ացի, ն. Չարիք նիւթել։ |
| ՆԻՏԱԼ2, ացի, չ. Տկռելուց եռալ՝ վառուել։ Յորժամ կարի զխորտկօքն գայցեմք, իբրեւ տիկ ուռուցեալ նիկտայցէ որովայնն, զգայռիցի թառանչիցէ տագնապիցէ (Ոսկ. ա. տիմ., 114, ՀԱԲ)։ |
| ՆԻՐԵԼ, եցի, ն. Զզուանք ներշնչել, գարշանք առաջացնել (անստոյգ նշ.)։ Քանզի եկեսցէ (նեռն) յամայութեան՝ կոչեսցի, ասէ, նիրել (Եւագր. 12, ՀԱԲ)։ |
| ՆԻՐՀ, (իրան.), գ. Քնին նախորդող թմրութիւն, թեթեւ քուն, նինջ, մրափ։ |
| ՆԻՐՀԱԼ, տե՛ս ՆԻՐՀԵԼ։ |
| ՆԻՐՀԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Ննջել, թեթեւակի քնել, կիսաքուն վիճակի մէջ լինել։ |
| ՆԻՐՀԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Նիրհել տալ, ննջեցնել։ |
| ՆԻՐՀՈՒՄՆ, հման, գ. Նիրհելը, նիրհ։ |
| ՆԻՒ, գ. (բսբ.) Նուիկազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. նուիկ բծաւոր, հայոց բանջար, կաճապ (Arum Maculatum)։ |
| ՆԻՒԹ, ոյ, ոց, եւ ի, իւ կամ աց, ից, գ. 1. Ֆիզիկական մարմնի բաղկացուցիչ տարր։ 2. Այրուող՝ դիւրավառ նիւթ, վառելիք։ 3. Գոյացութիւն։ 4. Իր՝ առարկայ եւն, որից մի բան են սարքում՝ պատրաստում. նիւթեղէն։ 5. Գոյք, ունեցուածք։ 6. Առիթ, պատճառ։ |
| ՆԻՒԹԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի նման նիւթի, աւելի թանձր՝ պինդ։ |
| ՆԻՒԹԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Մանել, հիւսել։ |
| ՆԻՒԹԱԿԱՅ, գ. Նիւթական որեւէ բան, նիւթ, մարմին։ |
| ՆԻՒԹԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Նիւթից կազմուած՝ բաղկացած, նիւթեղէն, իրեղէն, տարրեղէն, մարմնաւոր, երկրաւոր, զգայական։ |
| ՆԻՒԹԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Նիւթական՝ մարմնաւոր լինելը։ |
| ՆԻՒԹԱԿԱՐԾՐ, ա. Կարծր նիւթից կազմուած՝ բաղկացած, նիւթեղէն եւ հաստատուն։ |
| ՆԻՒԹԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Նիւթով ուրիշի նման, միեւնոյն նիւթից կազմուած՝ բաղկացած։ |
| ՆԻՒԹԱՀԱՒԱՔ, ա. Նիւթական միջոցներ՝ հարստութիւն հաւաքող, ընչաքաղց, ագահ։ |
| ՆԻՒԹԱՊԱՇՏ, ա. Նիւթական առարկաները պաշտող, տարրապաշտ, կռապաշտ։ |
| ՆԻՒԹԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Նիւթը մէջ բերելը, մէջ բերուած նիւթը։ |
| ՆԻՒԹԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Նիւթական բաղկացութիւն ունեցող, նիւթից կազմուած, նիւթական, նիւթեղէն։ 2. Հեղուկ, ջրիկ։ 3. Ունայնասէր։ |
| ՆԻՒԹԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Նիւթաւոր դառնալ, նիւթից կազմուել։ |
| ՆԻՒԹԵԼ, եցի, ն. 1. Մանել, հիւսել, փաթաթել։ 2. Չար կամ բարի մի բան հնարել՝ նախապատրաստել՝ ձեռնարկել։ 3. Ծածուկ՝ թաքուն կերպով որեւէ բան հրահրել՝ սարքել (կռիւ, չարիք, նենգութիւն եւն), մեքենայել։ |
| ՆԻՒԹԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. Նիւթից կազմուած՝ բաղկացած, տարրեղէն, նիւթական, նիւթաւոր, մարմնեղէն, մարմնաւոր։ |
| ՆԻՒԹԵՂԻՆԱԳՈՅՆ, տե՛ս ՆԻՒԹԱԳՈՅՆ։ |
| ՆԻՒԹԵՂԻՆԱՊԷՍ, մ. Նիւթեղէն՝ նիւթական կերպով, մարմնասիրութեամբ։ |
| ՆԻՒԹԵՂԻՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Նիւթեղէն՝ մարմնաւոր լինելը, նիւթականութիւն։ |
| ՆԻՒԹԻՉ, թչի, չաց, ա. Որ նիւթում է (1), մանող, հիւսող։ |
| ՆԻՒԹԾՈՒՆ, ա. Թրծած, թրծուն։ |
| ՆԻՒԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Նիւթ, տարր, գոյացութիւն։ |
| ՆԻՒԹՈՒՄՆ, թման, գ. Նիւթելը, մեքենայելը։ |
| ՆԻՒՍ, տե՛ս ՆՈՒՍ։ |
| ՆԽՈԹԵԼ, կամ ՆԽՈԹՈՒԼ, թի, նխոթ, ն. Ներս խոթել, մտցնել, խթել։ |
| ՆԽՈԹՈՒԼ, թի, նխոթ, ն. Ներս խոթել, մտցնել, խթել։ |
| ՆԿԱՀ, (պրսկ.), ա. Խօսքին հաստատ, խօսքը պահող։ |
| ՆԿԱՆ, ՆԿԱՆԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. Հասարակ խմորից բլիթ, կլոր բլիթանման հաց։ |
| ՆԿԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Նայել, դիտել, ուշադրութիւն դարձնել մի բանի վրայ։ 2. Զննել, քննել, լրտեսել։ 3. Որոշել, սահմանել, նշանակել։ 4. Խորհել, մտածել, միտքը դնել։ |
| ՆԿԱՏԻՉ, ա. Որ նկատում է, նկատող։ |
| ՆԿԱՏ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ՆԿԱՏԵԼ։ |
| ՆԿԱՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԿԱՏՈՒՄՆ (1)։ |
| ՆԿԱՏՈՒՄՆ, տման, գ. 1. Նկատելը, դիտելը։ 2. Դիտաւորութիւն, մտադրութիւն։ |
| ՆԿԱՐ, (պհլ.), ու, ուց, եւ ի, աց, գ. 1. Որեւէ բանի ընդօրինակուած գծագրութիւնը գոյներով, պատկեր։ 2. Երփներանգ թելերով գործուած կամ գոյնզգոյն ներկուած կտոր, նախշուն գործուածք։ |
| ՆԿԱՐԱԳԵՂ, ա. Նկարազարդ, նկարէն, նախշուն։ |
| ՆԿԱՐԱԳԻԾ, գ. Նկարող, նկարիչ։ |
| ՆԿԱՐԱԳԻՐ, գրի, րաց, գ. 1. Պատկեր։ 2. Դէմք, կերպարանք։ 3. Ձեւ, օրինակ, նմանութիւն։ 4. Դրոշմ, կնիք։ 5. Բուն պատմութիւն՝ գրութիւն, բնագիր։ 6. նման. Նկարագրութիւն, բնութագիր։ 7. ա. Նկարագրուած, պատկերուած, նկարուած. նոյն բառերով գրուած։ 8. Նկարիչ։ |
| ՆԿԱՐԱԳՈՐԾ, ա. Գոյնզգոյն՝ նկարէն գործուած (կտոր)։ |
| ՆԿԱՐԱԳՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Նկարագրի կամ նկարագրութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՆԿԱՐԱԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Նկարելու արուեստը, նկարչութիւն, պատկերահանութիւն։ |
| ՆԿԱՐԱԳՐԵԼ, եցի, ն. 1. Գոյներով նկարել, պատկերը հանել։ 2. Քանդակել, փորագրել, դրոշմել։ 3. Գծագրել, ուրուագծել, պատկերել։ 4. Բնութագրել, բնորոշել։ |
| ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Գոյներով նկարելը, նկարչութիւն։ 2. Նկար, պատկեր, ուրուագիծ, գծագրութիւն։ 3. Նմանութիւն, ձեւ, օրինակ։ 4. նման. Նկարագրում, բնութագրում, պատկերում։ |
| ՆԿԱՐԱԴՐՈՇՄ, ի, ից, գ. Իբրեւ նկար դրոշմուած՝ նկարի տեսք ունեցող գիր, նշանագիր, տառ։ |
| ՆԿԱՐԱԿԵՐՊ, ի, ից, ա. 1. Գոյնզգոյն նկարուած կամ գործուած, նկարակերտ, նկարէն։ 2. գ. Նկար, պատկեր։ |
| ՆԿԱՐԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆԿԱՐԱԿԵՐՏ, ի, աց, ա. 1. Գոյնզգոյն՝ զարդարուն գործուածքներ գործող։ 2. Ասեղնագործութեամբ գոյնզգոյն նկարներ կարող։ 3. Գոյնզգոյն նկարներով գործուած, ասեղնագործուած։ 4. Գեղանկար, գեղատես, աչքի համար հաճելի։ 5. Կենդանի նկարուած, բնականին նմանուող։ |
| ՆԿԱՐԱԿԵՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նկարակերտ՝ գոյնզգոյն գործուածքներ գործելը։ 2. Ասեղնագործութիւն։ 3. Նկար։ |
| ՆԿԱՐԱՊԱՃՈՅՃ, ա. Նկարներով պաճուճուած՝ զարդարուած, բազմագոյն, գունագեղ, գոյնզգոյն, նախշուն։ |
| ՆԿԱՐԱՊԱՏԿԵՐ, ի, աց, գ. Նկարուած պատկեր։ |
| ՆԿԱՐԱՑՈՅՑ, ա. Նկարով ցոյց տրուելիք։ |
| ՆԿԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Պատկերը հանել, առարկայի պատկերը՝ օրինակը գծերով արտայայտել, գծագրել։ 2. Կերպարանք՝ ձեւ տալ, կերպաւորել, ձեւաւորել։ 3. Գըրել։ 4. Նկարագրել՝ իբրեւ օրինակ կամ նմանութիւն իրականութեան, ցոյց տալ, ներկայացնել, ուրուագծել, պատկերել։ |
| ՆԿԱՐԵՂԷՆ, տե՛ս ՆԿԱՐԷՆ։ |
| ՆԿԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Պատկերացնել իբրեւ, մի բանի նմանութիւն կրել։ |
| ՆԿԱՐԷՆ, ա. 1. Նկարուած, գոյնզգոյն, գունագեղ։ 2. Խայտաճամուկ, խայտախարիւ, խայտաբղետ, խատուտիկ։ 3. Գոյնզգոյն թելերով գործուած կամ ասեղնագործուած։ 4. Պիսակ ունեցող, պիսակաւոր։ |
| ՆԿԱՐԻՉ, րչի, չաց, ա. գ. Որ նկարում է, նկարող, պատկերահան։ |
| ՆԿԱՐՈՒԹԻՒՆ, ՆԿԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. 1. Նկարելը։ 2. Նկար։ |
| ՆԿԱՐՉՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նկարիչ լինելը, նկարչի արհեստը։ 2. Անդրիագործութիւն, քանդակագործութիւն, քանդակագործական կերտուածք կամ պատկեր։ |
| ՆԿՆԱԽՈՀ, ա. Նկուն խորհրդով, տկար մտքով, կարճամիտ։ |
| ՆԿՆԱՀԱՍԱԿ, ա. Կարճահասակ, կարճիկ, ցածրիկ, թզուկ (բոյս)։ |
| ՆԿՆԱՁԵՒ, ա. Նկուն ձեւով՝ տեսքով, փոքրիկ, կարճլիկ, պստիկ։ |
| ՆԿՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Նկուն լինելը, նուաստութիւն, ստորութիւն։ |
| ՆԿՈՒՂ, (պրսկ.), գ. Խոր՝ գետնափոր տեղ, փոս։ |
| ՆԿՈՒՆ, (պհլ.), ա. 1. Նուաստ, ստոր, չնչին, ցած։ 2. Նուաճուած, ընկճուած, ճնշուած։ 3. Կարճ, կարճահասակ։ |
| ՆԿՐՈՒՍՏ, ա. Մի քիչ ներքեւ (անստոյգ նշ.)։ |
| ՆԿՐՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ձգտել մի բանի, ամեն կերպ ջանալ, ջանք՝ հնար գործ դնել, մրցելով աշխատել հասնել։ |
| ՆԿՐՏՈՒՄՆ, տման, գ. Նկրտելը, ձգտելը, ջանալը։ |
| ՆՀԱՆԳ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Կոկորդիլոս։ 2. Առասպելական ջրային հրէշ, ծովային վիշապ։ |
| ՆՀԱՆՋ, ՆՀԱՆՋԵԼ, ՆՀԱՆՋԻՉ, տե՛ս ՆԱՀԱՆՋ, ՆԱՀԱՆՋԵԼ, ՆԱՀԱՆՋԻՉ։ |
| ՆՄԱ, դ. ՆԱ-ի եզ. տրականը՝ նրան։ |
| ՆՄԱՆ, (պհլ.), ի, ից, ա. 1. Միեւնոյն յատկութիւններն ունեցող (ձեւը, չափը, գոյնը եւն), համանման, միանման, համատիպ, համապատասխան։ 2. Նոյնատեսակ, միատեսակ, հաւասար, համեմատ, պատշաճ։ 3. մ. Միատեսակ կերպով, միակերպ, հաւասարապէս։ 4. նխդ. Պէս, ինչպէս, որպէս։ |
| ՆՄԱՆԱԲԱՐ, մ. Նման՝ նոյն կերպով, նմանութեամբ, նմանապէս, ի դէպ։ |
| ՆՄԱՆԱԲԵՐԵԼ, ն. Մէկի կամ մի բանի նմանութիւնը կրել, օրինակել։ |
| ՆՄԱՆԱԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի կամ շատ նման, համանման, նոյնպիսի։ 2. մ. Նման՝ նոյն կերպով, յար եւ նման, նոյնպէս։ 3. Յարմար կերպով, պատշաճաբար, վայելչապէս, տեղին։ 4. նխդ. Նման, պէս, համաձայն, ըստ։ |
| ՆՄԱՆԱԳՈՐԾ, ա. Բոլորովին նման՝ յար եւ նման շինուած, ճիշտ օրինակուած։ |
| ՆՄԱՆԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Նմանը գրել, ընդօրինակել, նկարագրել։ |
| ՆՄԱՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդօրինակութիւն, նկարագրութիւն։ |
| ՆՄԱՆԱԽՕՍ, ի, ից, ա. Ձայնը ուրիշի ձայնին նմանեցնող։ |
| ՆՄԱՆԱԿԱՆ, ա. 1. Նման, նմանուող։ 2. Ուրիշի նման խօսող՝ շարժումներ անող, միմոսական։ |
| ՆՄԱՆԱԿԵՐՊ, ա. մ. Նման կերպ՝ տեսք ունեցող, նման ձեւով, նմանատիպ։ |
| ՆՄԱՆԱԿԵՐՊԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Նմանակերպ դառնալ, նման կերպարանք ստանալ։ |
| ՆՄԱՆԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Նման կերպարանք ունենալը, նմանութիւն։ |
| ՆՄԱՆԱԿԻ, մ. նխդ. Նմանապէս, նման, ըստ։ |
| ՆՄԱՆԱԿԻՐ, ա. Նման կրքեր՝ նոյն կրքերն ունեցող։ 2. Նմանութիւն կրող, համանման։ |
| ՆՄԱՆԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Նմանութեամբ իրար հետ կապուած՝ առնչուող, իրար նման, համանման, հաւասար։ 2. Նմանուող, հետեւող։ |
| ՆՄԱՆԱՀԱՆ, ա. 1. (Պատկերի) նմանը հանող, ճիշտ նկարող։ 2. Նմանը հանուած, ճիշտ պատճէնուած։ |
| ՆՄԱՆԱՀԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. (Պատկերի) նմանը հանելը, անսխալ նմանեցնելը, ճիշտ պատճէնելը։ |
| ՆՄԱՆԱՀԱՒԱՍԱՐ, ա. մ. Նման եւ հաւասար, բոլորովին նման։ |
| ՆՄԱՆԱՀԻՒԹ, ա. Նման հիւթ ունեցող։ |
| ՆՄԱՆԱՄԱՍՆ, սին, սունք, սանց եւ սինց, սից, ա. 1. Նման մաս կամ մասեր ունեցող, մասերի համապատասխանութիւն ունեցող, համամասն։ 2. գ. յոգն. Նման բաներ։ |
| ՆՄԱՆԱՄԱՍՆԱԲԱՐ, ա. մ. Նման մասեր ունեցող՝ ունենալով, նմանամասն։ |
| ՆՄԱՆԱՄԱՍՆԱՅՔ, այց, ՆՄԱՆԱՄԱՍՆԵԱՅՔ, եայց, ա. գ. յոգն. Նման մասեր ունեցող. նման մասեր։ |
| ՆՄԱՆԱՄԱՍՆԵԱԼ, տե՛ս ՆՄԱՆԱՄԱՍՆ (1)։ |
| ՆՄԱՆԱՉԱՐ, ա. Նման չարութիւն ունեցող, չարութեամբ ուրիշին նմանուող։ |
| ՆՄԱՆԱՉԱՐՉԱՐ, ա. Նմանապէս չարչարելի, նոյնպէս չարչարուող՝ չարչարանքի ենթակայ։ |
| ՆՄԱՆԱՊԷՍ, մ. 1. Նման՝ միատեսակ կերպով, նմանաբար, միակերպ, հաւասարապէս։ 2. Նոյնպէս, նաեւ։ 3. նխդ. Նման, համաձայն, ըստ։ 4. ա. Նման, համանման, հաւասար։ |
| ՆՄԱՆԱՍԱՐԱՍ, ա. Նման սարասով՝ տարազով, նմանօրինակ, նոյնպիսի։ |
| ՆՄԱՆԱՍԵՐ, ա. Ուրիշի նման սերուած, համասեռ, համանման։ |
| ՆՄԱՆԱՎԻՇՏ, ա. Նման վշտեր կրող, նոյն վշտերին ենթարկուած, նմանաչարչար։ |
| ՆՄԱՆԱՏԻՊ, ա. Նման կամ նոյն տիպի, նմանակերպ։ |
| ՆՄԱՆԱՑԵՂ, ի, ից, ա. Նման ցեղից կամ միեւնոյն ցեղին պատկանող, համասեռ։ |
| ՆՄԱՆԵԼ1, եցի, ն. 1. Մէկին՝ մի բան ընդօրինակել, նմանակել, կապկել։ 2. չ. տե՛ս ՆՄԱՆԵԼ2 (իմ)։ |
| ՆՄԱՆԵԼ2, (իմ), եցայ, եա՛ց, չ. 1. Նման լինել՝ դառնալ, մէկի կամ մի բանի նմանութիւն ունենալ։ 2. Մէկի օրինակին հետեւել։ |
| ՆՄԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Նմանութիւն տալ, նման դարձնել։ 2. Նմանութիւն գտնել, նման համարել, հաւասարեցնել, համեմատել։ 3. Մէկին՝ մի բան ընդօրինակել, նմանակել։ |
| ՆՄԱՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. Նման եղող, նման։ |
| ՆՄԱՆՈՂԱԿԱՆ, ա. Նմանուելու բնոյթ ունեցող, նմանական։ |
| ՆՄԱՆՈՂԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ՆՄԱՆՈՂ ԼԻՆԵԼ։ |
| ՆՄԱՆՈՂ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ՆՄԱՆԵԼ2 (իմ)-ի տակ։ |
| ՆՄԱՆՈՐԴ, ա. Նմանակից, նմանուող, հետեւող։ |
| ՆՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նման լինելը, նմանուելը, նմանողութիւն։ 2. Նմանեցուած որեւէ բան։ |
| ՆՄԱՆՈՒՆԱԿ, ա. մ. նխդ. 1. Նմանութիւն կրող, նոյնպիսի, նման։ 2. Նըման կերպով, նմանապէս, նոյնպէս։ |
| ՆՄԱՆՕՐԷՆ, ա. մ. նխդ. 1. Նմանութիւն կրող, նոյնպիսի, նման։ 2. Նըման կերպով, նմանապէս, նոյնպէս։ |
| ՆՄԱՆՑՕՐԷՆ, ա. մ. նխդ. 1. Նմանութիւն կրող, նոյնպիսի, նման։ 2. Նըման կերպով, նմանապէս, նոյնպէս։ |
| ՆՄԻՆ, դ. ՆՈՅՆ-ի եզ. տրականը։ |
| ՆՆՋԵԱԼ, (անսովոր բայաձեւ) տե՛ս ՆՆՋԵԼ։ |
| ՆՆՋԵԼ, եցի, չ. 1. Քուն մտնել, քնել։ 2. Կնոջ կամ օտար կնոջ հետ սեռական յարաբերութիւն ունենալ, կենակցել։ 3. Մեռնել։ 4. Դադարել, հանդարտուել։ |
| ՆՆՋԵՑԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. գ. Մեռած, մեռել։ |
| ՆՆՋԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Քնել տալ, քնեցնել։ 2. Սեռական յարաբերութեան մէջ մտցնել, կենակցել տալ, բռնաբարել։ 3. Հանդարտեցնել, դադարեցնել, խափանել։ |
| ՆՆՋԻՒՆ, գ. Նինջ, քուն։ |
| ՆՆՋՈՒՄՆ, ջման, գ. 1. Ննջելը, քնելը, քուն։ 2. Կնոջ հետ սեռական յարաբերութիւն ունենալը, կենակցութիւն։ 3. Մեռնելը, մահ։ |
| ՆՇԱՆ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Նիշ, նշանակ։ 2. Կնիք, դրոշմ, հետք։ 3. Կէտ, բիծ։ 4. Հրաշք, սքանչելագործութիւն։ 5. Դրօշ, դրօշակ։ 6. Զինուորի նշան՝ սովորաբար արծուի պատկերով, տարբերիչ նշան։ 7. (եկեղց.) Քրիստոսի խաչը իբրեւ դրօշ։ 8. Նշանադրութիւն, նշանտուք։ 9. (երկրչ.) Կէտ։ 10. Կենտրոն (բոլորակի)։ 11. Փոքրիկ տառանշան, նշանախեց. նշանագիր։ 12. Նետի նպատակ, նպատակակէտ, նշանակէտ։ |
| ՆՇԱՆԱԲԱՆ, գ. Խօսքի նշան կամ խօսքով տրուած նշան։ |
| ՆՇԱՆԱԲԱՐՁ, ա. Խաչի նշան իր վրայ կրող։ |
| ՆՇԱՆԱԳԻՐ, գրոյ, ոց կամ գրի, րաց, գ. 1. Գիր, տառ, այբուբեն։ 2. Ողջունագիր, գրութիւն, նամակ։ 3. Գիրք, մատեան, յիշատակարան։ 4. Նշանագրող, արձանագրող, դպիր կամ նոտար եւ նրա գրուածքը։ 5. (աստղգ.) Կենդանակերպ։ 6. Ձեռացագիր։ |
| ՆՇԱՆԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. (կրօն.) 1. Հըրաշքներ գործող, սքանչելագործ, հրաշագործ։ 2. Հրաշալի, սքանչելի։ |
| ՆՇԱՆԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. (կրօն.) Հրաշքներ գործել՝ կատարել, հրաշագործել։ |
| ՆՇԱՆԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) 1. Հրաշագործ՝ սքանչելագործ լինելը։ 2. Հրաշքներ գործելը, հրաշագործութիւն, սքանչելագործութիւն։ 3. Գործուած հրաշք, սքանչելիք։ |
| ՆՇԱՆԱԳՐԵԼ, եցի, ն. 1. Գրել, շարադրել, արձանագրել։ 2. Նշան դնել մի բանի վրայ, նշանակել։ |
| ՆՇԱՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նշանագրելը, գրելը։ 2. Նշանագիր (1)։ 3. Գրութիւն, գրուածք։ 4. (կրօն.) Սուրբ Գիրք։ |
| ՆՇԱՆԱԴԷՏ, ա. Խորհրդաւոր նշաններ դիտող՝ մեկնող, կախարդութիւն անող, հմայող, մեռելահարցուկ։ |
| ՆՇԱՆԱԴԻՄԱԿ, ի, աց, ա. Աչքի ընկնող, նշանաւոր՝ երեւելի։ |
| ՆՇԱՆԱԴԻՏՈՂ, տե՛ս ՆՇԱՆԱԴԷՏ։ |
| ՆՇԱՆԱԴՐՈՇՄ, ի, ից, գ. Նշանագիր (1), այբուբեն։ |
| ՆՇԱՆԱԴՐՈՇՄՈՒՄՆ, շմման, գ. (եկեղց.) Խաչի նշանով դրոշմելը, խաչաձեւ կնքելը։ |
| ՆՇԱՆԱԶԳԵԱՑ, ա. 1. Հրաշքներ կատարելու շնորհք ունեցող, հրաշագործ։ 2. Իր վրայ խաչի նշան կրող, խաչազգեաց։ |
| ՆՇԱՆԱԼՈՅԾ, ա. գ. Հրաշքները՝ պատահարները եւ երազի նշանները մեկնող՝ բացատրող, նշանադէտ, երազահան։ |
| ՆՇԱՆԱԽԵՑ, ի, ից, գ. Գիր, փոքրիկ տառանշան։ |
| ՆՇԱՆԱԽՆԴԻՐ, դրի, րաց, ա. 1. Որ փնտրում է նշան մի բանի հաւատալու համար։ 2. Որ փնտրում է հրաշքների նշանակութիւնը, հրաշադէտ։ |
| ՆՇԱՆԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Նշան, նպատակակէտ, մի բանի յայտարար։ 2. Նշան տալը, ազդարարելը, յայտարարելը, տրուած նշանը, ազդանշան։ 3. Խորհրդանիշ, խորհրդանշան։ 4. Հրաշք, սքանչելիք։ 5. Դրօշ՝ իբրեւ պատուի՝ իշխանութեան կամ յաղթութեան նշան։ 6. Թագաւորի կամ դատաւորի գաւազան, գայիսոն։ 7. Վերջ, վախճան, սահման։ |
| ՆՇԱՆԱԿԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ նշանակ (3)՝ խորհրդանիշ, խորհրդաւոր կերպով, այլաբանօրէն, նմանութեամբ։ |
| ՆՇԱՆԱԿԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի խորհըրդանշական, աւելի խորհրդաւոր կերպով։ |
| ՆՇԱՆԱԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Նշանակ (3)՝ խորհրդանիշ պարունակող, խորհըրդանշական, խորհրդաւոր։ 2. Արտայայտիչ, նշանակող։ |
| ՆՇԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Նշանակող, յայտարարող։ |
| ՆՇԱՆԱԿԱՊ, ա. Վրան նշաններ՝ զարդեր կապած, նշաններով՝ զարդերով հիւսուած, շքեղ զարդարուած։ |
| ՆՇԱՆԱԿԱՊԷՍ, ՆՇԱՆԱԿԱՒ, տե՛ս ՆՇԱՆԱԿԱԲԱՐ։ |
| ՆՇԱՆԱԿԱՒՈՐ, ա. 1. Խորհրդանշական, այլաբանական։ 2. Նշանաւոր, յայտնի։ |
| ՆՇԱՆԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Որեւէ նշանով յայտնել, նշան տալ, իմաց տալ, տեղեկացնել, ծանուցել, իրազեկել, ազդարարել, հաղորդել։ 2. Որեւէ նշանով որոշել, նշան անել՝ դնել, դրոշմել, գծագրել։ 3. Ցոյց տալ, արտայայտել, դրսեւորել։ |
| ՆՇԱՆԱԿԵՐՏ, ա. Հրաշակերտ, հրաշալի, սքանչելի։ |
| ՆՇԱՆԱԿԻՉ, ա. Որ նշանակում է, նշանակող, նշանակ։ |
| ՆՇԱՆԱԿԻՐ, կրի, րաց, ա. գ. Նշան՝ դրօշակ կրող, դրօշակակիր։ |
| ՆՇԱՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Բառի կամ խօսքի իմաստը, միտք, բովանդակութիւն։ |
| ՆՇԱՆԱՀԱՐՔ, գ. յոգն. Գետնի մէջ խփուած նշանի ձողեր։ |
| ՆՇԱՆԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Խաչի նշանը պաշտելը, խաչապաշտութիւն։ |
| ՆՇԱՆԱՏՈՒՐ, տրոյ, ով, ա. գ. Նշան՝ հրաման տուող, զօրքի հրամանատար, որ ակնարկում է պատերազմական որեւէ գործողութիւն կատարելու։ |
| ՆՇԱՆԱՐԱՆՈՒԹԻՒՆ, ՆՇԱՆԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Նշան կամ նշանակ լինելը, նշան տալը՝ անելը (անստոյգ նշ.)։ |
| ՆՇԱՆԱՑԵԼ, եցի, ն. Նշանացի՝ նշաններով մի բան հասկացնել, ակնարկել։ |
| ՆՇԱՆԱՑԻ, մ. Նշաններով, իբրեւ նշան ծառայող շարժումներով։ |
| ՆՇԱՆԱՑՈՅՑ, ա. Նշան ցոյց տուող, մի բանի ցուցիչ, յայտարար։ |
| ՆՇԱՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Որեւէ կարգի տարբերակիչ նշան ունեցող՝ կրող։ 2. Որեւէ նշանով նշանակուած, որոշուած, յայտնի։ 3. Աչքի ընկնող, երեւելի, անուանի։ 4. Դրօշ բռնող՝ կրող։ 5. Խորհրդանշան արտայայտող, խորհըրդաւոր։ |
| ՆՇԱՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Նշան ունենալը՝ կրելը. նշան։ |
| ՆՇԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Մի բանի վրայ նշան դնել, որեւէ նշանով որոշել։ 2. Նշանացի հասկացնել։ |
| ՆՇԱՏԵՐԵՒ, ա. Նշենու տերեւների նմանութիւն ունեցող, նշի տերեւի նման։ |
| ՆՇԱՒԱԿ, ի, աց, գ. 1. Նետի նպատակ, նպատակակէտ, նշան։ 2. նման. Խայտառակութեան՝ անարգանքի՝ ծաղրանքի եւն առարկայ, խաղք ու խայտառակութիւն բազմութեան առաջ, խայտառակ՝ քստմնելի տեսարան։ 3. ա. Խայտառակուած, խայտառակ։ 4. Նշանաւոր, անուանի (նշանաձիգ)։ |
| ՆՇԱՒԱԿԱՆՔ, նաց, տե՛ս ՆՇԱՒԱԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆՇԱՒԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Նշաւակ (2) դարձնել, խայտառակել։ 2. Յաղթել թշնամուն ու անարգանքի՝ ծաղրուծանակի ենթարկել։ 3. Վրան անարգանքի նշան՝ խարան դնել։ 4. Ցոյց տալ (նետի նպատակը)։ |
| ՆՇԱՒԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նշաւակելը, խայտառակութիւն, նախատինք, ամօթանք, ծաղրուծանակ։ 2. Հրէշային արարք՝ գործ, խայտառակ ոճիր, չարագործութիւն։ 3. Երեւելի գործ՝ բարի կամ չար։ 4. Մականուն։ |
| ՆՇԱՒՈՐԵԼ, եցի, տե՛ս ՆՇԱՆԵԼ (1)։ |
| ՆՇԴԱՐԵՆԻ, նւոյ, ՆՇԴԱՐԻ, րւոյ, (պրսկ.), գ. (բսբ.) Սոճազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. եղեւնի (Picea)։ |
| ՆՇԴԵՀ, տե՛ս ՆԺԴԵՀ։ |
| ՆՇԻ, նշւոյ, գ. (բսբ.) Վարդազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. նշենի (Amygdalus)։ |
| ՆՇԽԱՐ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Հացի՝ կերակրի՝ հնձի եւն մնացորդ՝ աւելցուկ, փշուր, կտոր, մաս։ 2. նման. Որեւէ բանի պահպանուած մաս, մնացորդ, նմուշ։ 3. (եկեղց.) Սրբերի կմախքից մնացած մաս, մասունք։ |
| ՆՇԽԱՐԵԼ, եցի, ն. Նշխար՝ մնացորդ թողնել ուտելուց յետոյ։ |
| ՆՇԿԱՀԵԼ, եցի, ն. 1. Արհամարհել, բանի տեղ չդնել, անպատուել, անարգել։ 2. Մէկի իշխանութիւնը մերժել, ըմբոստանալ, ապստամբել, ընդվզել։ |
| ՆՇԿԱՀԵԼԻ, ա. Արհամարհելի։ |
| ՆՇՄԱՐ, գ. 1. Մի փոքր նշան, հազիւ նկատելի հետք։ 2. Աղօտ՝ հազիւ նկատելի լոյս, լոյսի նշոյլ։ 3. Աղօտ ակնարկութիւն։ |
| ՆՇՄԱՐԱՆ, գ. 1. Մի փոքր նշան, հազիւ նկատելի հետք։ 2. Աղօտ՝ հազիւ նկատելի լոյս, լոյսի նշոյլ։ 3. Աղօտ ակնարկութիւն։ |
| ՆՇՄԱՐԱՆՔ, (պհլ.), գ. 1. Մի փոքր նշան, հազիւ նկատելի հետք։ 2. Աղօտ՝ հազիւ նկատելի լոյս, լոյսի նշոյլ։ 3. Աղօտ ակնարկութիւն։ |
| ՆՇՄԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Դիտել, մի բանի նայել։ 2. Նկատել, հազիւ՝ աղօտ կերպով տեսնել։ |
| ՆՇՄԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Նայել տալ, իմացնել, յիշեցնել։ |
| ՆՇՈՂ, տե՛ս ՆՇՈՅԼ։ |
| ՆՇՈՂԱԶԱՐԴ, տե՛ս ՆՇՈՒԼԱԶԱՐԴ։ |
| ՆՇՈՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Նշոյլ՝ լոյսի ճառագայթ արձակել տալ, ցոլացնել, փխբ. արտացոլել, արտայայտել։ |
| ՆՇՈՂԵԼ, եցի, ն. 1. Նշոյլ՝ լոյսի ճառագայթ արձակել, լոյս ծագեցնել, ցոլացնել։ 2. Ճառագայթը նշմարել, լոյսը դիտել։ |
| ՆՇՈՅԼ, նշուլի, ից կամ աց, գ. Շող, լոյսի ճառագայթ, ճաճանչ, փայլ, ցոլք։ |
| ՆՇՈՒԼԱԳԵՂ, ա. Գեղեցիկ նշոյլներով՝ շողերով, պայծառ շողշողող։ |
| ՆՇՈՒԼԱԶԱՐԴ, ա. Նշոյլներով զարդարուած, լուսաւոր, լուսատու, փայլփըլող։ |
| ՆՇՈՒԼԱՓԱՅԼ, ա. Նշոյլներով՝ ճաճանչներով փայլող, շողշողուն, փայլուն։ |
| ՆՇՈՒԼԵԼ, տե՛ս ՆՇՈՂԵԼ։ |
| ՆՇՏԻՐ, (պհլ.), տրոյ, ով, գ. Վիրաբուժական փոքրիկ սուր դանակ, նշտար։ |
| ՆՇՏՐԱԿ, տե՛ս ՆՇՏԻՐ։ |
| ՆՈԽԱԶ, (պրսկ.), ի, աց, գ. Արու այծ, քօշ, քաղ։ |
| ՆՈԽԱԶԱԴԷՄ, ա. Նոխազի դէմք՝ տեսք ունեցող, նոխազի կերպարանքով։ |
| ՆՈԽԱԶԵԱՆ, ա. Նոխազական, նոխազային, նոխազի, կամ գ. յոգն. նոխազներ։ |
| ՆՈԽԱԶԵՐԳՈՒ, ի, աց, ա. գ. Ողբերգու, ողբերգակ, ողբերգագիր։ |
| ՆՈԽԱԶԵՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. (գրկն.) Ողբերգութիւն։ |
| ՆՈԽԱԶՈՏՆ, ա. Նոխազի ոտքեր ունեցող, այծոտն։ |
| ՆՈՂԿ, ա. Նողկալի, գարշելի, զզուելի։ |
| ՆՈՂԿԱԼ, ացի կամ ացայ, չ. 1. Սիրտը խառնել։ 2. Նողկանք զգալ, զզուել, գարշել։ |
| ՆՈՂԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Նողկալի դարձնել, զզուանք առաջացնել՝ պատճառել, զզուեցնել, գարշեցնել։ |
| ՆՈՂԿՆՈՒԼ, տե՛ս ՆՈՂԿԱԼ։ |
| ՆՈՂԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նողկալի լինելը, նողկալիութիւն։ 2. Նողկանք առաջացնող բան։ |
| ՆՈՂԿՏԱԼ, տե՛ս ՆՈՂԿԱԼ։ |
| ՆՈՂԿՏԱԼԻ, ա. Քստմնանք առաջացնող՝ պատճառող, քստմնելի։ |
| ՆՈՂԿՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆՈՂԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆՈՃ, (պհլ.), ի, ից եւ ոյ, ոց, գ. 1. (բսբ.) Նոճազգիների ընտանիքին պատկանող մշտադալար ծառ. նոճի (Cupressus)։ 2. ա. Նոճի ծառից, նոճի փայտից, նոճից շինած՝ պատրաստած։ |
| ՆՈՃԵԱՅ, տե՛ս ՆՈՃ (2)։ |
| ՆՈՃԻ, ճւոյ, տե՛ս ՆՈՃ։ |
| ՆՈՃԻԱՃԱՀ, ա. Նոճիներով զարդարուած, շատ նոճիներ ունեցող։ |
| ՆՈՃԻԱՃԱՂՃԱԽ, ա. Նոճիներով զարդարուած, շատ նոճիներ ունեցող։ |
| ՆՈՄԻԿՈՍ, (յուն.), ի, աց, գ. 1. Դիւանադպիր, նոտար։ 2. Գաւառի դատաւոր կամ կուսակալ (Պիղատոսի մասին ասուած)։ |
| ՆՈՄՈՍ, (յուն.), ի, աց կամ ից, գ. Օրէնք, կարգ, կանոն։ |
| ՆՈՅԱԿԱՆ, ՆՈՅԵԱՆ, ա. Նոյ նահապետին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՆՈՅՆ, նորին կամ նորուն, նմին, նովին կամ վիմբ, նոյնք կամ նոքին, նոցին՝ նոցուն՝ նոցունց, նոքիմբք՝ նոքումբք՝ նովիմբք (գործածուած է նաեւ անսովոր հոլովաձեւերով՝ նունոյ կամ նոյնոյ՝ նոյնի, ի նունոյ՝ ի նոյնոյ, նոյնիւ, ի նոյնում, ի նունց, նոքիւըն եւն), դ. 1. Նոյնութիւն՝ նոյնականութիւն ցոյց տուող ցուցական դերանուն՝ հէնց այն, հէնց այնպիսի, հէնց այն չափի կամ քանակի։ 2. մ. Նոյնպէս, նմանապէս։ |
| ՆՈՅՆԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Նոյն բանը՝ խօսքը ասել, կրկնել։ |
| ՆՈՅՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Միեւնոյն բառուբանը պահպանելը, բառացի թարգմանութիւն։ |
| ՆՈՅՆԱԲԱՐ, մ. Նոյն կերպով։ |
| ՆՈՅՆԱԳՈՅ, ա. 1. Նոյն էութիւնն ունեցող, համագոյ, համագոյակից։ 2. Միշտ նոյնը եղող, անփոփոխ։ |
| ՆՈՅՆԱԳՈՅԱԿ, ա. Միեւնոյն գոյացութիւնն ունեցող, նոյն էութիւնից։ |
| ՆՈՅՆԱԴՐԱՄ, (պրսկ.), ա. Ինը դրամանոց (գոհար)։ (Խոր. է Շիր., աշխ., 614, ՀԱԲ)։ |
| ՆՈՅՆԱԶԱՒԱԿ, ա. Որի համար ուրիշի որդին հարազատ զաւակի նման է։ |
| ՆՈՅՆԱԶԳԻ, գւոյ, գեաց, ա. Նոյն տեսակի, նոյնատեսակ, համանման, միատեսակ։ |
| ՆՈՅՆԱԽՈՀ, ա. Նոյն բանը մտածող, համախոհ, համամիտ, միակամ։ |
| ՆՈՅՆԱԽՈՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Նոյն բանը կամ նոյն կերպ մտածելը, միախոհութիւն, համախոհութիւն, համակամութիւն։ |
| ՆՈՅՆԱԿԵՐՊ, ա. Նոյն կերպի՝ տեսակի, միակերպ, միօրինակ, նոյնպիսի։ |
| ՆՈՅՆԱԿԻ, մ. Նոյն կերպով, նոյնաբար, նոյնպէս։ |
| ՆՈՅՆԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Նոյնանալ, միաբանել, կամակցել։ |
| ՆՈՅՆԱՀԱՍ, ա. Նոյնչափ՝ նոյն կերպով հասուն՝ հասած (պտուղ)։ |
| ՆՈՅՆԱՀՐԱՇ, ա. Նոյնպէս կամ նոյնչափ հրաշալի։ |
| ՆՈՅՆԱՁԵՒ, ա. մ. Միեւնոյն ձեւն ունեցող, նոյն ձեւով։ |
| ՆՈՅՆԱՁԵՒԱԲԱՐ, ՆՈՅՆԱՁԵՒԱՊԷՍ, մ. Նոյն ձեւով, նոյն կերպով, նոյնաբար, նոյնպէս։ |
| ՆՈՅՆԱՆՄԱՆ, ի, ից, ՆՈՅՆԱՆՄԱՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. Յար եւ նըման, համանման, միատեսակ, նոյնպիսի։ |
| ՆՈՅՆԱՆՈՒՆ, ա. Միեւնոյն անունն ունեցող՝ կրող, անուանակից։ |
| ՆՈՅՆԱՇԱՐԺ, ա. Միշտ նոյն եւ միանման շարժումն ունեցող։ |
| ՆՈՅՆԱՊԷՍ, մ. Նոյն կերպով, նոյնպէս։ |
| ՆՈՅՆԱՍԵՐՄՆ, ման, մանց, ա. Միեւնոյն սերնդից, ազգական, ազգակից։ |
| ՆՈՅՆԱՏԻՊ, ա. մ. Նոյն տիպի՝ կարգի, նոյնատեսակ, նոյնակերպ, նոյնաձեւ, յար եւ նման։ |
| ՆՈՅՆԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆՈՅՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՆՈՅՆԳՈՒՆԱԿ, ա. 1. Նոյնպիսի, համանման, հաւասար։ 2. մ. Նոյնպէս, նմանապէս, հաւասարապէս։ |
| ՆՈՅՆ ԸՆԴ ՆՈՅՆ, տե՛ս ՆՈՅՆ-ի տակ։ |
| ՆՈՅՆԺԱՄԱՅՆ, Ի ՆՈՅՆ ԺԱՄԱՅՆ, մ. Հէնց նոյն ժամին, նոյն ժամանակ, նոյն պահին, իսկոյնեւեթ, անմիջապէս, շուտափոյթ։ |
| ՆՈՅՆ ՀԵՏԱՅՆ, ՆՈՅՆՀԵՏԱՅՆ, մ. 1. Անյապաղ հետեւելով, անմիջապէս, իսկոյն, տեղնուտեղը։ 2. Յետոյ, ապա։ 3. ա. Անմիջական։ |
| ՆՈՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նոյնը լինելը, նոյնականութիւն։ 2. Նոյնը մնալը, անփոփոխութիւն։ |
| ՆՈՅՆՊԷՍ, մ. Նոյն ձեւով՝ կերպով՝ կարգով, նմանապէս։ |
| ՆՈՅՆՊԻՍԱԲԱՐ, մ. Նոյն ձեւով՝ կերպով՝ կարգով, նմանապէս։ |
| ՆՈՅՆՊԻՍԻ, սւոյ, սեաց, ա. Նոյն կարգի՝ տիպի, նոյն տեսակի, համանման, նոյնանման, նոյնատեսակ։ |
| ՆՈՅՆՔԱՆԱԲԱՐ, մ. Նոյն քանակով՝ չափով կամ թուով, նոյնքան, նոյնչափ։ |
| ՆՈՅՆՔԱՆԻ, ա. Նոյն՝ հաւասար թուով, համաթիւ, նոյնքան։ |
| ՆՈՅՆՕՐԷՆ, տե՛ս ՆՈՅՆՊԷՍ։ |
| ՆՈՅՆՕՐԻՆ, ՆՈՅՆ ՕՐԻՆ, մ. Նոյն օրն եւեթ, հէնց նոյն օրը։ |
| ՆՈՅՆՕՐԻՆԱԿ, ի, աց, ա. 1. Նոյն կարգի՝ տեսակի, նոյնպիսի։ 2. մ. Նոյն կերպով, նմանապէս, նոյնպէս։ |
| ՆՈՅՆՕՐԻՆԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի նոյնօրինակ, յար եւ նման։ |
| ՆՈՈՄՈՆ, (յուն.-ից), գ. Յուլիս ամիսը։ (Եւթաղ., 89, ՀԱԲ)։ |
| ՆՈՎԱՆՔ, փխ. ՆՈՒԱՆՔ, գ. յոգն. Հարսներ (տե՛ս ՆՈՒ)։ |
| ՆՈՎԿԷՏ, ՆՈՎՊԷՏ, (յուն.-ից), տե՛ս ՆԵԿԱԹ։ |
| ՆՈՏԱՐ, տե՛ս ՆՕՏԱՐ։ |
| ՆՈՏԱՐԱՑԻ, (թերեւս բառի ուղիղ ձեւն է՝ նոտար), ա. գ. Նոտար, գրագիր, նշանագրող, արքունի քարտուղար։ |
| ՆՈՏՈՍ, տե՛ս ՆՕՏՈՍ։ |
| ՆՈՐ, ոյ, ոց, ա. 1. Միայն այժմ շինուած՝ պատրաստուած, դեռեւս չգործածուած՝ չօգտագործուած։ 2. Այժմ՝ առաջին անգամ՝ միայն վերջերս երեւան եկած՝ յայտնի դարձած։ 3. Թարմ, չհնացած։ 4. Մօտիկ անցեալում եղած՝ կատարուած՝ տեղի ունեցած։ 5. Ներկայ, արդի։ 6. Օտար, անսովոր, անլուր։ 7. մ. Դեռ նոր, այժմ միայն, նորերս։ |
| ՆՈՐԱԲԱՐԲԱՌ, ա. Նոր բարբառող, նոր խօսել սկսող՝ սկսած։ |
| ՆՈՐԱԲԵՐ, ա. Նոր բերուած՝ երեւան եկած։ |
| ՆՈՐԱԲՈՂԲՈՋ, ա. Նոր բողբոջած, փխբ. դեռատի։ |
| ՆՈՐԱԲՈՅՍ, ա. Նոր բուսած, փխբ. նորատի։ |
| ՆՈՐԱԳԻՆ, ա. Նոր գնուած։ |
| ՆՈՐԱԳԻՒՏ, ա. 1. Նոր գտնուած՝ յօրինուած՝ ստեղծուած։ 2. Նոր ձեռք բերած, նորահնար։ 3. Նոր եւ արտասովոր, տարօրինակ, օտարոտի։ |
| ՆՈՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Աւելի նոր, նորագիւտ։ 2. Առոյգ, կայտառ։ 3. (յունական ոճով) Դեռահասակ, դեռատի։ 4. (եկեղց.) Հաւատը նոր ընդունած, նորադարձ։ |
| ՆՈՐԱԳՈՐԾ, ա. 1. Նոր գործուած՝ ստեղծուած, նորաստեղծ, նորահնար։ 2. Չտեսնուած՝ չլսուած, արտասովոր, զարմանալի, հրաշափառ։ |
| ՆՈՐԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. 1. Նոր բան ստեղծել, նորակերտել։ 2. Նոր շինել, նորոգել։ |
| ՆՈՐԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Նոր գրել։ |
| ՆՈՐԱԴԻՏԱԿ, ա. Նոր դիտուող, նորատեսիլ։ |
| ՆՈՐԱԶԳԵՍՏ, ա. Նոր զգեստներ հագած, նոր զգեստով։ |
| ՆՈՐԱԶՈՒԱՐՃ, ա. 1. Նոր փթթած՝ փթթող, նորափթիթ։ 2. Զուարթ։ |
| ՆՈՐԱԹԱԳ, ա. Նոր թագադրուած։ |
| ՆՈՐԱԹԵՔ, ա. Նոր եղած՝ առաջ եկած, նորաստեղծ, նորադարձ։ |
| ՆՈՐԱԽՆԴԻՐ, ա. Նոր բաներ փնտրող, նորասէր։ |
| ՆՈՐԱԽՈՂԽՈՂ, ա. Նոր խողխողուած՝ մորթուած։ |
| ՆՈՐԱԽՈՑ, ի, ից, ա. Նոր խոցուած։ |
| ՆՈՐԱԾԱՆ, ա. Նոր ծանօթացած. նոր ճանաչուած։ |
| ՆՈՐԱԾԻՆ, ծնի, նաց կամ նից, ա. 1. Նոր ծնուած։ 2. Նորաբոյս, նորածիլ, մատաղ։ 3. փխբ. Նոր ծագած՝ առաջացած՝ սկիզբ առած։ |
| ՆՈՐԱԾՆԱՆԵԼ, (իմ), ՆՈՐԱԾՆԵԼ (իմ), ծնեալ, չ. (եկեղց.) Մկրտութեան միջոցով նորից ծնուել, վերածնուել։ |
| ՆՈՐԱԿԱՏԱՐ, ի, ից, ա. Նոր կատարելութեան հասնող, թերակատար համբակ, նորընծայ։ |
| ՆՈՐԱԿԱՐԳ, ա. Զօրքի շարքում նոր կարգուած, նորակոչիկ (զինուոր)։ |
| ՆՈՐԱԿԵՐՊ, ա. Նորատեսակ, նորատեսիլ, արտասովոր, այլակերպ։ |
| ՆՈՐԱԿԵՐՏ, ա. 1. Նոր՝ նորովի կերտուած, նորակառոյց, նորաշէն։ 2. Չըտեսնուած, նորահրաշ, զարմանալի, արտասովոր, հրաշափառ։ 3. (եկեղց.) Նոր ձեռնադրուած, նորընծայ։ |
| ՆՈՐԱԿԵՐՏԵԼ, եցի, ն. 1. Նոր բան կերտել՝ ստեղծել, նորաստեղծել, նորագործել։ 2. Նոր շինել, նորոգել, նորացնել։ |
| ՆՈՐԱԿՆԻՔ, ՆՈՐԱԿՆՈՒՔ, կնքի, ա. (եկեղց.) 1. Նոր կնքուած՝ մկրտուած։ 2. Նոր ձեռնադրուած։ |
| ՆՈՐԱԿՆՈՒՔ, կնքի, ա. (եկեղց.) 1. Նոր կնքուած՝ մկրտուած։ 2. Նոր ձեռնադրուած։ |
| ՆՈՐԱԿՈՉ, ա. (եկեղց.) Նորահաւատ, նորադարձ։ |
| ՆՈՐԱԿՏՈՒՏ, ա. մ. Նոր կտտանքներով՝ տանջանքներով, նոր կտտանքի ենթարկուած։ |
| ՆՈՐԱԿՐՕՆ, ա. Նոր կարգ սահմանող, նոր կարգերի հետեւող։ |
| ՆՈՐԱԿՐՕՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նոր կարգ, նորաձեւութիւն։ 2. Նոր կրօն, նոր աղանդ։ 3. Սնափառութիւն։ |
| ՆՈՐԱՀԱՍ, ա. 1. Նոր տեղ հասած։ 2. Նոր հասունացած։ 3. Նոր վրայ հասած, յանկարծահաս։ 4. Դեռահաս, նորահասակ։ |
| ՆՈՐԱՀԱՍԱԿ, ի, աց, ա. 1. Մանկահասակ, ծաղկահասակ, դեռահասակ, երիտասարդ։ 2. Նորահասակին յատուկ, երիտասարդական։ |
| ՆՈՐԱՀԱՏ, ա. Նոր կտրուած։ |
| ՆՈՐԱՀԱՐՍՆ, սին, սունք, ա. գ. Նոր հարսնացած, նոր ամուսնացած՝ նորապսակ կին։ |
| ՆՈՐԱՀԱՒԱՏ, ի, ից, ա. 1. Նոր հաւատի եկած՝ դարձած, նորադարձ։ 2. Նորընծայ կրօնաւոր։ |
| ՆՈՐԱՀՐԱՇ, ի, ից, ա. Նոր եւ հրաշալի, նմանը չեղած, նորանշան, արտակարգ, հիանալի, հրաշափառ։ |
| ՆՈՐԱՀՐԱՏ, ա. Նոր կրակով վառուած՝ բորբոքուած։ |
| ՆՈՐԱՁԱՅՆ, ա. 1. Անլուր, անսովոր, օտարոտի։ 2. գ. Նորաձայն լինելը, նորաձայնութիւն։ |
| ՆՈՐԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նորաձայն՝ օտարոտի՝ անսովոր լինելը։ 2. Նոր՝ օտարոտի՝ մոլար խօսք՝ ուսմունք։ |
| ՆՈՐԱՁԵՒ, ա. Նոր ձեւի, օտարոտի, անսովոր։ |
| ՆՈՐԱՁԵՒԵԼ, եցի, ն. Նորաձեւութիւն մտցնել, նորաձեւ բաներ անել, նորակերտել, այլափոխել, փոփոխել։ |
| ՆՈՐԱՁԵՒԻՉ, ա. Որ նորաձեւում է՝ այլափոխում է, նոր ձեւ մտցնող։ |
| ՆՈՐԱՁԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նորաձեւելը, անսովոր կամ օտարոտի նոր բան, այլափոխութիւն, նորմուծութիւն, նորութիւն։ 2. Նոր յօրինուածք՝ կազմութիւն, նորակերտութիւն։ |
| ՆՈՐԱՃԱՇԱԿ, ա. Նոր ճաշակ՝ համ ունեցող (ուտելու համար)։ |
| ՆՈՐԱՄՈՒՏ, մտի, ից, ա. 1. Նոր մուտք գործած, նորընծայ։ 2. գ. Նորաձեւութիւն, նորմուծութիւն։ |
| ՆՈՐԱՄՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Նոր ամիս սկսուելը, ամսագլուխ, ամսամուտ։ |
| ՆՈՐԱՅ, ոյ, ոց կամ ից, ՆՈՐԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ՆՈՐԱՅՆ, նոյ, նոց, դ. ա. Նա ցուցական դերանուան եզակի սեռական հոլովաձեւից կազմուած՝ ստացական նշանակութեամբ. նրան պատկանած, նրանը։ |
| ՆՈՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Նոր դառնալ, նորոգուել։ |
| ՆՈՐԱՆԿԱՐ, ա. 1. Նորովի նկարուած՝ գծագրուած։ 2. Հրաշանկար։ |
| ՆՈՐԱՆՇԱՆ, ա. 1. Իր բնոյթով նոր, նմանը չեղած, արտասովոր, արտակարգ։ 2. Նոր եւ հրաշալի, նորահրաշ, նորասքանչ, հրաշափառ։ 3. Անսովոր եւ օտար, օտարոտի, այլանդակ։ |
| ՆՈՐԱՆՇՈՅԼ, ա. Հրաշանշոյլ, նոր փայլով, շատ լուսափայլ։ |
| ՆՈՐԱՆՈՐ, ա. Նորակերպ, անսովոր, օտար։ |
| ՆՈՐԱՇԷՆ, ա. Նոր շինուած, նորակերտ։ |
| ՆՈՐԱՊԱՂ, ա. Նոր պաղած՝ սառած։ |
| ՆՈՐԱՊԱՏՈՒՄ, ա. Նոր բաներ պատմող, նոր պատմութիւն պարունակող (Նոր կտակարան)։ |
| ՆՈՐԱՊԱՐԳԵՒ, ա. Նոր պարգեւուած, նոր պարգեւ տրուած։ |
| ՆՈՐԱՊԷՍ, մ. Նոր կերպով։ |
| ՆՈՐԱՍԱՑԻԿ, ա. Նոր ասուած։ |
| ՆՈՐԱՍԷՐ, ա. Նոր սիրել սկսող, նոր սիրուած՝ սիրելի։ |
| ՆՈՐԱՍՆՈՒՆԴ, ա. Նոր սնուող կամ սնուած, մատաղ։ |
| ՆՈՐԱՍՏԵՂԾ, ա. 1. Նոր ստեղծուած, նորակերտ։ 2. Նոր յօրինուած, նորահնար։ |
| ՆՈՐԱՍՏԵՂԾԵԼ, եցի, ն. Նոր՝ նորից ստեղծել։ |
| ՆՈՐԱՍՔԱՆՉ, ի, ից, ա. Նոր եւ սքանչելի, նորահրաշ, հրաշափառ, նորանշան, նորակերտ։ |
| ՆՈՐԱՍՔԱՆՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Նոր սքանչելիք, հրաշք։ |
| ՆՈՐԱՎԱՐԺ, ա. Նոր վարժուած՝ վարժեցրած։ |
| ՆՈՐԱՏԵՍԻԼ, ա. Դեռ չտեսնուած, նորակերպ, արտասովոր։ |
| ՆՈՐԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Նորատեսիլ լինելը, բոլորովին նոր բան լինելը։ |
| ՆՈՐԱՏԻՔ, ա. Մատաղ հասակ ունեցող, դեռատի, նորահասակ, երիտասարդ։ |
| ՆՈՐԱՏՈՒՆԿ, ա. 1. Նոր տնկած, նորաբոյս։ 2. Նորահաւատ, նորադարձ։ 3. գ. Նոր տունկ։ |
| ՆՈՐԱՏՈՒՐ, ա. Նոր տրուած, նորապարգեւ։ |
| ՆՈՐԱՐԱՐ, ա. Նոր արուած՝ ստեղծուած, նորաստեղծ։ |
| ՆՈՐԱՑՈՅՑ, ա. Նոր ցոյց տրուած՝ երեւան եկած, նորատեսիլ, նորանշան, անլուր։ |
| ՆՈՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Նորանալ տալ, նոր դարձնել, նորակերտել, նորոգել։ |
| ՆՈՐԱՓԱՅԼԱԿ, ա. Նոր փայլով փայլող, հրաշափայլ։ |
| ՆՈՐԱՓԱՌ, ա. 1. Սնափառ, սնապարծ։ 2. գ. Սնափառութիւն։ |
| ՆՈՐԱՓԱՌԱԽՆԴԻՐ, ա. Սնափառ, սնապարծ։ |
| ՆՈՐԱՓԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Սնափառութիւն, սնապարծութիւն։ |
| ՆՈՐԱՓԵՏՈՒՐ, ա. 1. Փետուրները նոր դուրս եկած, նոր փետրաւորուած՝ փետրաւորուող, թեւաւորուած։ 2. նման. Նորոգուած, զարդարուած։ |
| ՆՈՐԱՓԹԻԹ, ա. Նոր փթթած՝ բուսած, դեռափթիթ։ |
| ՆՈՐԱՓՈՐ, ա. Նոր փորուած։ |
| ՆՈՐԱՔԱՂԱՔ, գ. Նոր քաղաք (Վաղարշապատի հին անունը)։ |
| ՆՈՐԵԿ, ի, աց, ա. Նոր եկած, նորընծայ, նոր։ |
| ՆՈՐԸՆԾԱՅ, ի, ից, ա. 1. Նոր ընծայուած՝ նուիրուած, նոր առաջ եկած, նորատուր, նորագիւտ, նոր։ 2. (կրօն.) Նոր մկրտուած, նորահաւատ։ 3. Նոր պսակուած, նորապսակ։ |
| ՆՈՐԸՆԾԱՅԵԱԼ, տե՛ս ՆՈՐԸՆԾԱՅ։ |
| ՆՈՐԸՆԾԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Սկզբնաւորութիւն։ |
| ՆՈՐԸՆՏԻՐ ԼԻՆԵԼ, Նոր զօրք ժողովել։ |
| ՆՈՐԻ, րւոյ, րեաց, ա. գ. Տարուայ նոր բերք, երախայրիք։ |
| ՆՈՐԻՄԱՑ, ա. Նոր իմացուած կամ մտածուած, նորահնար, նորագիւտ, նորաձեւ։ |
| ՆՈՐԻՆ, դ. ՆՈՅՆ-ի եզ. սեռ. հոլովը։ |
| ՆՈՐՀԱՒԱՏ, տե՛ս ՆՈՐԱՀԱՒԱՏ։ |
| ՆՈՐՈԳ, ա. 1. Նոր, նոր եղած։ 2. Ստոյգ, ճիշտ, ճշտորոշ, անվրէպ։ 3. մ. Նոր ժամանակներում, քիչ ժամանակ առաջ, նորերս, վերջերս։ |
| ՆՈՐՈԳԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի նորոգ՝ նոր, նորագոյն։ |
| ՆՈՐՈԳԱԳՈՐԾ, ա. Նորագործ, նորանշան, նորաձեւ։ |
| ՆՈՐՈԳԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Նորանոր բաներ, նոր բան, նորութիւն։ |
| ՆՈՐՈԳԱԶԱՐԴ, ա. Նորոգ՝ նոր զարդարուած, վայելչապէս նորոգուած։ |
| ՆՈՐՈԳԱԿԱՆ, ա. Նորոգուած կամ նորոգուելու, նորոգ։ |
| ՆՈՐՈԳԱՁԵՒ, տե՛ս ՆՈՐԱՁԵՒ։ |
| ՆՈՐՈԳԱՅԱՐԴԱՐ, ա. Նոր յարդարուած, նորոգազարդ։ |
| ՆՈՐՈԳԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՆՈՐԱՆԱԼ։ |
| ՆՈՐՈԳԱՆՈՒԱԳ, ա. Նորովի եղանակուած՝ յարմարեցրած։ |
| ՆՈՐՈԳԱՇԷՆ, տե՛ս ՆՈՐԱՇԷՆ։ |
| ՆՈՐՈԳԱՊԷՍ, մ. 1. Վերստին նորոգելով, նորից։ 2. Նոր կերպով, նորապէս։ 3. Ստուգապէս, հաւաստիօրէն, անվրէպ կերպով, ուշիուշով։ |
| ՆՈՐՈԳԱՏԵՍԻԼ, ա. Նոր՝ առաջին անգամ տեսնող։ |
| ՆՈՐՈԳԱՏՈՒՐ, տե՛ս ՆՈՐԱՏՈՒՐ։ |
| ՆՈՐՈԳԱՓԱՅԼ, ա. Նոր փայլող, նոր փայլով փայլող։ |
| ՆՈՐՈԳԵԼ, եցի, ն. 1. Նոր դարձնել, նորացնել։ 2. Վերականգնել, իր նախկին վիճակին՝ գործունէութեանը բերել։ 3. Բարեփոխել, վերափոխել։ 4. Նաւակատիք անել նոր շինութեան։ |
| ՆՈՐՈԳԻՉ, գչի, չաց, ա. Որ նորոգում է, նորոգող։ |
| ՆՈՐՈԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նորոգելը, նորոգուելը։ 2. Անվրէպ ճշտութիւն։ |
| ՆՈՐՈԳՈՒՄՆ, գման, տե՛ս ՆՈՐՈԳՈՒԹԻՒՆ (1)։ |
| ՆՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նոր լինելը, նոր վիճակ։ 2. Նոր բան։ |
| ՆՈՐՈՒՄՆ, րման, գ. Նորոգում, նորոգելը։ |
| ՆՈՐՈՒՍ, ի, ից, ՆՈՐՈՒՍՈՒՄՆ, սման, ա. Նոր սովորել սկսող՝ սկսած։ |
| ՆՈՐՕՐԻՆԱԿ, ա. մ. Նոր կարգի՝ կերպի, նորակերպ, նորանշան, տարօրինակ, անսովոր։ |
| ՆՈՑԱՅ, դ. ա. Նա ցուցական դերանուան յոգն. սեռական հոլովաձեւից կազմուած՝ ստացական նշանակութեամբ. նրանց պատկանած, նրանցը։ |
| ՆՈՑԱՅԻՆ, դ. ա. Նա ցուցական դերանուան յոգն. սեռական հոլովաձեւից կազմուած՝ ստացական նշանակութեամբ. նրանց պատկանած, նրանցը։ |
| ՆՈՑԱՅՆ, ցայոյ կամ ցայնոյ, ցայց՝ ցայնց՝ ցայնոց, դ. ա. Նա ցուցական դերանուան յոգն. սեռական հոլովաձեւից կազմուած՝ ստացական նշանակութեամբ. նրանց պատկանած, նրանցը։ |
| ՆՈՒ, նուոյ, ով կամ աւ, նուանք, անց, նաեւ նուք, նովանք, գ. Հարս, տան հարսը (փեսայի ծնողների եւ ազգականների համար), եղբօրորդու կամ հօրեղբօրորդու կին։ |
| ՆՈՒԱԳ1, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Երգի կատարումը նուագարանով, նուագելը։ 2. Նուագուող եղանակ, մեղեդի։ |
| ՆՈՒԱԳ2, (պրսկ.), ի, աց, գ. Գինի խմելու թաս, գաւաթ, բաժակ։ |
| ՆՈՒԱԳ3, ի, գ. մ. Որեւէ բան անելու՝ գործողութիւն կատարելու քանակը, անգամ։ |
| ՆՈՒԱԳԱԾՈՒ, ի, աց, ա. գ. Նուագարան նուագող, նուագիչ։ |
| ՆՈՒԱԳԱԿԻՑ, ա. Միասին նուագող կամ երգող, երգակից։ |
| ՆՈՒԱԳԱՅԱՐԴԱՐ, ա. Երաժշտական եղանակներ յօրինող, երգահան։ |
| ՆՈՒԱԳԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Երաժշտական գործիք։ |
| ՆՈՒԱԳԱՐԱՆԱԿԱՆ, ա. Երաժշտական։ |
| ՆՈՒԱԳԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Եղանակաւոր, ներդաշնակ։ 2. Բարեկարգ, կանոնաւոր։ |
| ՆՈՒԱԳԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. Դիւրաշարժ, ճարպիկ, ճարտար։ |
| ՆՈՒԱԳԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Բաժակներով մատռուակել, առաջարկել։ |
| ՆՈՒԱԳԵԼ, եցի, ն. Նուագարանի վրայ երգ կատարել, եղանակով երգել, եղանակել։ |
| ՆՈՒԱԳԵՐԳԵԼ, եցի, ն. 1. Եղանակով երգել կամ նուագել, եղանակել։ 2. Եղանակ յօրինել։ 3. Սաղմոս ասել՝ երգել, սաղմոսել։ |
| ՆՈՒԱԳԵՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Եղանակ, մեղեդի, երգի՝ պարի եւն երաժշտութիւնը՝ ձայնը։ 2. Ձայների ներդաշնակութիւն։ |
| ՆՈՒԱԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Նվագածութիւն, նուագելը։ |
| ՆՈՒԱԶ, ի, զունք կամ ազք, զից, ա. 1. Քիչ, սակաւ, պակաս։ 2. Նուրբ, բարակ, թափանցիկ։ |
| ՆՈՒԱԶԱԲԱՆ, ա. Քիչ կամ կարճ խօսող, սակաւաախօս։ |
| ՆՈՒԱԶԱԲԱՐ, մ. Նուազ կերպով, պակաս չափով։ |
| ՆՈՒԱԶԱԳԻՒՏ, ա. Քիչ կամ հազիւ գտնուող, հազուագիւտ։ |
| ՆՈՒԱԶԱԳՈՅՆ, գունի, ից կամ աց, ա. մ. Աւելի նուազ՝ նուազ կերպով։ |
| ՆՈՒԱԶԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Նուազութիւն արտայայտող։ |
| ՆՈՒԱԶԱՀՈՍ, ա. Նուազ հոսանք ունեցող, ջուրը քիչ։ |
| ՆՈՒԱԶԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. Նուազ՝ տկար՝ թոյլ միտք ունեցող, քիչ խելքի տէր, տկարամիտ։ |
| ՆՈՒԱԶԱՆԱԼ, ացայ, չ. Նուազ դառնալ, պակասել, քչանալ։ |
| ՆՈՒԱԶԱՆՔ, նաց, գ. Նուազելը, նուազում։ |
| ՆՈՒԱԶԱՊԷՍ, տե՛ս ՆՈՒԱԶԱԲԱՐ։ |
| ՆՈՒԱԶԱՊՏՈՒՂ, ա. Նուազ՝ քիչ պտուղ ունեցող, պտուղը քիչ։ |
| ՆՈՒԱԶԵԼ1, եցի, տե՛ս ՆՈՒԱԶԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՆՈՒԱԶԵԼ2, եցայ եւ եցի, չ. 1. Պակասել, քչանալ, սակաւանալ։ 2. Տկարանալ, թուլանալ։ 3. Խաւարել (արեգակի)։ 4. Աղօտանալ, լոյսը պակասել (լուսնի)։ 5. Դադարել, վերջանալ։ |
| ՆՈՒԱԶԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Նուազ՝ սակաւ դարձնել, պակասեցնել, քչացնել։ |
| ՆՈՒԱԶԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ նուազեցնում է, նուազեցնող։ |
| ՆՈՒԱԶԿԵՐԱԿՈՒՐ, ա. Նուազ կերակուր ստացող, սնունդը պակաս։ |
| ՆՈՒԱԶՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նուազ լինելը, քչութիւն, պակասութիւն, սակաւութիւն, բաւարար չափով չլինելը։ 2. Կարօտութիւն, չքաւորութիւն։ 3. Սակաւապետ լինելը, քչով բաւարարուելը։ 4. Արեգակի խաւարում։ 5. Նրբութիւն, թափանցիկութիւն։ |
| ՆՈՒԱԶՈՒՄՆ, զման, գ. Նուազելը, պակասելը։ |
| ՆՈՒԱԶՈՒՆ, տե՛ս ՆՈՒԱԶ։ |
| ՆՈՒԱԼ, ացի, չ. Մլաւել, մլաւոց հանել (կատուի)։ |
| ՆՈՒԱՂ, ա. 1. Աղօտ, թոյլ, նուազ (լոյսի մասին)։ 2. Կամաց, մեղմ, ցածր (ձայնի մասին) 3. Հիւծուած, մաշուած։ 4. Պակասաւոր, թերի։ |
| ՆՈՒԱՂԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի նուաղ՝ նուաղ կերպով։ |
| ՆՈՒԱՂԱՀՆՉՈՒՄՆ, ՆՈՒԱՂԱՁԱՅՆ, գ. Նուաղ՝ թոյլ հնչում՝ ձայն ունեցող։ |
| ՆՈՒԱՂԱՆԱԼ, ացայ, ՆՈՒԱՂԵՆԱԼ, եցայ, տե՛ս ՆՈՒԱՂԵԼ2 (իմ)։ |
| ՆՈՒԱՂԵԼ1, եցի, տե՛ս 1. ՆՈՒԱՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ 2. ՆՈՒԱՂԵԼ2 (իմ)։ |
| ՆՈՒԱՂԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Լոյսը՝ պայծառութիւնը նուազել՝ թուլանալ, աղօտանալ, մթագնել, խաւարել, մթնել։ 2. Սիրտը թուլանալ՝ մարել, թալկանալ։ 3. Ուժասպառ լինել, տկարանալ։ 4. Պակասել, սպառուել։ 5. Թառամել, թոշնել։ |
| ՆՈՒԱՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Նուաղ դարձնել, աղօտացնել, մթնեցնել։ 2. Թուլացնել, տկարացնել, թալկացնել։ 3. Քչացնել, պակասեցնել։ |
| ՆՈՒԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Նուազութիւն, պակասութիւն։ |
| ՆՈՒԱՃԵԼ, եցի, ն. 1. Իրեն ենթարկել, ընկճել, ճնշել։ 2. Իր իշխանութեան ենթարկել, հնազանդեցնել, տիրել, իշխել։ 3. Իր կողմը գրաւել, իր ազդեցութեան տակ գցել։ |
| ՆՈՒԱՃՈՒԹԻՒՆ, ՆՈՒԱՃՈՒՄՆ, ճման, գ. Նուաճելը, նուաճուելը, մէկի իշխանութեան տակ մտնելը, հնազանդուելը, հպատակուելը։ |
| ՆՈՒԱՍՏ, ի, ից, ա. 1. Դիրքով՝ աստիճանով ցած, ստորին, յետին։ 2. Ստոր, անարգ։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. Համեստաբար՝ խոնարհաբար խօսել։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱԲԱՐ, մ. Խոնարհաբար, ցածր՝ ստորին դիրք գրաւելով։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի նուաստ (1)։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱԳՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Աւելի նուաստ (1) լինելը։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱԽՈՒՄԲ, ա. Փոքրախումբ, սակաւամարդ, սակաւաթիւ։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Նուաստին յատուկ, ստորին, յետին, անարգ, ցած։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Նուաստ՝ խոնարհ ու խեղճ կերպարանք։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱՄՏԵԼ, եցի, չ. Խոնարհամիտ լինել։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ստրկամտութիւն, ստորացածութիւն, նուաստացածութիւն։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Նուաստ վիճակի հասնել, խոնարհուել, հնազանդուել։ 2. Ցածրանալ, ստորանալ։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱՊԷՍ, տե՛ս ՆՈՒԱՍՏԱԲԱՐ։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱՋԱՆ, ա. Նուաստ ջանքով եղած, չնչին։ |
| ՆՈՒԱՍՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ցածրացնել, ստորացնել, նուաստ՝ ստոր վիճակի մէջ դնել։ |
| ՆՈՒԱՍՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նուաստ (1)՝ ստորին վիճակ։ 2. Նուաստանալը, ցածրանալը, ստորանալը։ |
| ՆՈՒԱՐՏԱՆ, (պրսկ.), ի, աց, գ. Ծածկոց, ծածկոյթ, վրանաձեւ հովանի։ |
| ՆՈՒԵՆԴ, (պրսկ.), ի, աց, գ. Սուրհանդակ։ (Սոկր., 228, ՀԱԲ)։ |
| ՆՈՒԷՐ, (պհլ.), նուիրի, րաց, գ. (եկեղց., կրօն.) 1. Տաճարին կամ աստծուն նուիրուած իր, սրբութիւն, երախայրիք։ 2. Աստծուն կամ տաճարին մատուցուող նուիրաբերութիւն, զոհ։ 3. Զոհ մատուցելու արարողութիւնը, զոհ մատուցելը, ծիսակատարութիւն։ 4. Յարգանքի կամ յիշատակի համար տաճարում դրուած որեւէ իր՝ առարկայ։ 5. Զոհաբերութեան գինարբուք՝ կերուխում։ |
| ՆՈՒԻՐԱԲԵՐ, ի, աց, ա. (եկեղց.) Տաճարին կամ աստծուն նուէր բերող՝ մատուցող։ |
| ՆՈՒԻՐԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. (եկեղց.) 1. Մատուցուած նուէրը՝ զոհը կատարել, նուէրն օրհնել, սրբագործել։ 2. Եկեղեցական արարողութիւն կատարել. ձեռնադրել։ |
| ՆՈՒԻՐԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Նուիրագործելը, եկեղեցական արարողութեամբ սրբագործելը։ |
| ՆՈՒԻՐԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Պաշտօնեայ, որ թագաւորի կամ իշխանի առջեւից գնալով՝ յայտարարում էր նրա գալուստը եւ ճանապարհ բաց անում։ 2. Դռան մօտ կանգնած պաշտօնեայ, որ արքունիք հրաւիրուած անձին առաջնորդում էր թագաւորի մօտ կամ հիւրին ներս էր ընդունում։ 3. Պաշտօնեայ՝ սպասաւոր, որ ուղարկւում էր մէկի մօտ որոշ յանձնարարութեամբ, պատուիրակ։ 4. Արծաթէ կամ ոսկէ գաւաթ՝ զոհ մատուցելու (գինով, իւղով եւն) համար, նուիրանոց։ |
| ՆՈՒԻՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. (կրօն.) 1. Տաճարին կամ աստծուն նուիրուած։ 2. Նուիրագործուած, սրբազան, սուրբ։ 3. Ինչ որ նուիրւում է տաճարին կամ աստծուն։ 4. Նուիրագործող, սրբագործող։ |
| ՆՈՒԻՐԱԿԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Նուիրակների պետ՝ գլխաւոր, գլխաւոր նուիրակը։ |
| ՆՈՒԻՐԱԿԱՏԱՐ, ի, ից, ա. գ. (եկեղց.) Նուիրագործող, մատուցուած նուէրն (2) ընդունող եւ կատարող, եկեղեցական արարողութիւն կատարող։ |
| ՆՈՒԻՐԱՁԻՐ, ա. Շնորհաձիր, պարգեւատու։ |
| ՆՈՒԻՐԱՄՍԱԿ, գ. Նուիրական նոր ամիս, ամսագլուխ։ |
| ՆՈՒԻՐԱՆ, ի, աց, գ. (եկեղց.) Նուիրագործութեան տեղ, սրբարան, տաճար, եկեղեցի։ |
| ՆՈՒԻՐԱՆՈՑ, ի, աց, գ. տե՛ս 1. ՆՈՒԻՐԱԿ (4)։ 2. ՆՈՒԻՐԱՆ։ |
| ՆՈՒԻՐԱՊԵՏԱԿԱՆ, ա. (եկեղց.) Նուիրագործութեան յատուկ՝ վերաբերող, քահանայապետական, քահանայական։ |
| ՆՈՒԻՐԱՏՈՒ, ի, աց, ա. (եկեղց.) Եկեղեցուն նուէր (1) կամ երախայրիք տուող, նուիրաբեր։ |
| ՆՈՒԻՐԱՏՐՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Եկեղեցուն նուէր (1) կամ երախայրիք տալը։ |
| ՆՈՒԻՐԱՒՈՐ, տե՛ս ՆՈՒԻՐԱԿԱՆ (1)։ |
| ՆՈՒԻՐԵԼ, եցի, ն. (եկեղց., կրօն.) 1. Նուէր (1) տալ տաճարին կամ աստծուն։ 2. Նուիրանոցով փոքր քանակութեամբ գինի՝ իւղ՝ կաթ եւն թափել գետին ի պատիւ աստուածների։ 3. Նուէրն օրհնել, սրբագործել։ 4. Եկեղեցական արարողութիւն կատարել, ձեռնադրել, մկրտել, հաղորդութիւն տալ։ 5. Ընդհանուր նշանակութեամբ՝ ընծայել, նուիրաբերել։ |
| ՆՈՒԻՐՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ՆՈՒԻՐԱԿԱՆ։ |
| ՆՈՒԻՐՈՒՄՆ, րման, գ. Նուիրելը, նուիրուելը։ |
| ՆՈՒԿԻ, ՆՈՒԿԻԷ, տե՛ս ՈՒՆԿԻ։ |
| ՆՈՒՄԻԶՄԱԴԱՅ, ՆՈՒՄԻԶՄԱՏԱՅ, (յուն.), գ. Ընթացիկ դրամ։ |
| ՆՈՒՇ, գ. Նշենու պտուղը։ |
| ՆՈՒՌՆ, նռան, նռունք, նռանց, գ. Նռնենու պտուղը։ |
| ՆՈՒՍ, (գործածւում է ի նուս << ի նիւս ձեւով), ոյ, ոց, գ. Ուս, կռնակ, մանաւանդ ձիու՝ փղի թիկունք կամ գաւակ։ |
| ՆՈՒՍԽԱՅՕՐԷՆ, մ. Իբրեւ օրինակ կամ դեղ։ |
| ՆՈՒՐԲ, նրբի, ից կամ ոյ, ոց, ա. 1. Բարակ, անօսր։ 2. Մանր, նօսր, ոչ հաստ, ոչ թանձր։ 3. Մանրագոյն մասնիկներից բաղկացած՝ կազմուած, հազիւ նշմարելի։ 4. Մեղմ, թեթեւ, հազիւ զգալի։ 5. Սուր, բարակ ու բարձր (ձայն)։ 6. Սուղ, կարճ։ 7. Նեղ, անձուկ։ 8. (քեր.) Պարզ խուլ (բաղաձայն)։ 9. մ. Նրբօրէն, նրբամտօրէն։ |
| ՆՊԱՍՏ, (հպրսկ.), ի, ից, գ. 1. Օգնութիւն, օժանդակութիւն, աջակցութիւն, ձեռնտւութիւն, սատար։ 2. Օգուտ, շահ։ 3. Օժանդակող, օգնական։ |
| ՆՊԱՍՏԱՄԱՏՈՅՑ, ա. 1. Նպաստ մատուցող՝ տուող, օգնական, սատար։ 2. Պիտանի, օգտակար։ |
| ՆՊԱՍՏԱՏՈՒ, նոյնն է՝ ՆՊԱՍՏԱՄԱՏՈՅՑ։ |
| ՆՊԱՍՏԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, ՆՊԱՍՏԱՒՈՐ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ՆՊԱՍՏ ԼԻՆԵԼ։ |
| ՆՊԱՍՏԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆՊԱՍՏ։ |
| ՆՊԱՍՏԵԼ, եցի, չ. Օգնել, օժանդակել, աջակցել, սատարել, որեւէ կարգի օգնութիւն մատուցել։ |
| ՆՊԱՍՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՆՊԱՍՏ։ |
| ՆՊԱՏԱԿ, ի, աց, գ. 1. Նշանառութեան առարկայ՝ կէտ, նետի նշաւակ, թիրախ։ 2. Դիտաւորութիւն, մտադրութիւն։ 3. Նախագաղափար։ 4. Յաղթանակ, յաղթութեան մրցանակ, որին ձգտում են մրցողները։ |
| ՆՊԱՏԱԿԵԱԼ, ա. Նպատակ դրուած, ժամկէտ նշանակուած, որոշուած։ |
| ՆՊԱՐ, ՆՊԱՐԱԿ, ի, աց, գ. Պարէն, ուտելիք, ուտեստի բաժին։ |
| ՆՊԱՐԱԿԱՒՈՐ, ա. Նպարակ՝ ուտելեղէնի պաշարը կրող (բեռնակիր անասուն)։ |
| ՆՊԱՐԱԿԵԼ, եցի, ն. Նպարեղէնով՝ պարէնով ապահովել, պարէնաւորել։ |
| ՆՊԵՐՏ, ա. Հպարտ, գոռոզ։ |
| ՆՌՆԱՁԵՒ, ի, աց կամ ից, գ. Նռան ձեւ ունեցող ոսկեղէն զարդ։ |
| ՆՌՆԵՆԻ, նւոյ, նեաց, գ. (բսբ.) Նռնազգիների ընտանիքին պատկանող կիսաթուփ կամ ծառ, որի պտուղն է նուռը. նռնի (Punica granatum)։ |
| ՆՍԵՀ, տե՛ս ՆՍԻՀ։ |
| ՆՍԵՄ, ի, աց, ա. 1. Աղօտ, մթին։ 2. գ. Մթութիւն, խաւար։ |
| ՆՍԵՄԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ նսեմ։ |
| ՆՍԵՄԱԿԱՆ, ՆՍԵՄԱՅԻՆ, ա. Նսեմ, մթին։ |
| ՆՍԵՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Մթնել, խաւարել, աղօտանալ։ 2. փխբ. Դիտելու եւ դատելու կարողութիւնը կորցնել, կուրանալ։ |
| ՆՍԵՄԱՆՈՒՆ, ա. Նսեմ՝ խաւար անուն կրող։ |
| ՆՍԵՄԱՍՏՈՒԵՐ, ա. Մութ ու խաւար։ |
| ՆՍԵՄԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Նսեմ՝ աղօտ դարձնել, նսեմանալ տալ, աղօտացնել, խաւարեցնել։ |
| ՆՍԻՀ, գ. 1. Բախտ, վիճակ, բաժին։ 2. Բախտի գուշակութիւն, հմայութիւն։ |
| ՆՍԻՐ, գ. Ծանր գործ, նեղութիւն (անստոյգ նշ.)։ |
| ՆՍՏԱԿԱՆ, ա. Նստող, նստած։ |
| ՆՍՏԱԿԻՑ, ա. Միասին կամ կողք կողքի նստող, բարձակից։ |
| ՆՍՏԱՐԱՆ, գ. Նստելու տեղ։ |
| ՆՍՏԵԼ1, եցի, ն. Սեղմել, կուչ ածել, ճնշելով՝ ճնշումով որեւէ բանի ծաւալը փոքրացնել։ |
| ՆՍՏԵԼ2, (իմ), նստայ, նի՛ստ, նստարո՛ւք, չ. 1. Տեղաւորուել կամ հանգստանալ որեւէ բանի վրայ՝ ոտքերը ծալելով կամ կախելով։ 2. Բազմել։ 3. Հեծնել։ 4. Դադարել, կանգ առնել մի տեղում։ 5. նըման. Ցածրանալ, իջնել։ |
| ՆՍՏԵԼԻ, լւոյ, լեաց, գ. Նստարան։ |
| ՆՍՏՈՅ ՏԵՂԻ, գ. Յետոյք, նստուկ։ |
| ՆՍՏՈՑ, ի, աց, գ. Մեղուանոցի՝ փեթակի յատակը։ |
| ՆՍՏՈՒԱԾ, գ. Արտաթորութիւն, կղկղանք, կեղտ։ |
| ՆՍՏՈՒՄՆ, տման, գ. Նստելը։ |
| ՆՍՏՈՒՑԱՆԵԼ, տուցի, տո՛, պբ. 1. Նստել տալ, բազմեցնել։ 2. Մակաղել տալ (ուղտերին)։ 3. նման. Իջեցնել, ցածրացնել։ |
| ՆՐԱՆ, ի, աց, գ. Կարճ սուր՝ թուր, դաշոյն, սուսեր։ |
| ՆՐԱՆԱԿՈՏՈՐ, ա. Նրանով կտրած՝ հատած, թրակոտոր, թրատած։ Նրանակոտոր եւ վաղակաւոր խոցոտմամբ՝ անխայաբար յերկիր ընկենոյր զիւր տէրն (Կղնկտ., Բ, 34)։ |
| ՆՐԲԱԲԱՅԵԼ, չ. Մանրամասն՝ մանրազնին խօսել։ |
| ՆՐԲԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մանրամասն՝ մանրապատում խօսելը։ |
| ՆՐԲԱԲԱՐ, մ. 1. Նուրբ կերպով։ 2. Ճարտարութեամբ, ճարպիկ կերպով։ |
| ՆՐԲԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ շատ նուրբ, բարակ, մանր։ |
| ՆՐԲԱԳՈՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Նուրբ գոյացութիւն, նիւթի նրբութիւն։ |
| ՆՐԲԱԼԵԶՈՒ, տե՛ս ՆՐԲԱՁԱՅՆ։ |
| ՆՐԲԱԽՆԴԻՐ, Նրբութիւններ փնտրող, մանրամասն դիտող՝ քննող, մանրախոյզ։ |
| ՆՐԲԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Նուրբ, նեղ, անձուկ։ |
| ՆՐԲԱՀԱՅԵԱՑ, ա. Շրջահայեաց, նրբանկատ, նրբազնին, խորաթափանց։ |
| ՆՐԲԱՁԱՅՆ, ա. 1. Բարակ՝ ցածր ձայն ունեցող։ 2. Նուրբ՝ մեղմ հնչիւն ունեցող։ |
| ՆՐԲԱՁԱՅՆԻ, տե՛ս ՆՐԲԱՁԱՅՆ (1)։ |
| ՆՐԲԱՄԱՍՆԱԲԱՐ, մ. Նուրբ՝ բարակ՝ մանր մասնիկներով։ |
| ՆՐԲԱՄԱՍՆԱԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի նուրբ մասերից՝ մասնիկներից բաղկացած։ 2. գ. Մանրամասնագոյն մաս։ |
| ՆՐԲԱՄԱՍՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Նուրբ մասերից՝ մասնիկներից բաղկացած լինելը։ |
| ՆՐԲԱՄԱՐՄԻՆ, ա. Նուրբ եւ նօսր մարմնից՝ նիւթից բաղկացած՝ կազմուած։ |
| ՆՐԲԱՊԷՍ, մ. 1. Նուրբ կերպով, նրբօրէն։ 2. Ճշտութեամբ, անաչառութեամբ։ |
| ՆՐԲԱՍՏԵՂՆ, ա. Հին յունական տաղաչափութեան մէջ՝ հինգ ամանակով եռավանկ բառ, որի առաջին երկու վանկերը երկար են, իսկ երրորդը կարճ։ |
| ՆՐԲԱՏԵՍԱԿ, ա. Նուրբ տեսակի կամ տեսքով, բարակ, անօսր։ |
| ՆՐԲԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Նուրբ դարձնել, նրբել։ |
| ՆՐԲԱՓՈՂՈՑ, գ. Նեղ փողոց՝ ճանապարհ։ |
| ՆՐԲԱՔԱՐՇ, ի, ից, ա. Նուրբ՝ բարակ քաշած։ |
| ՆՐԲԱՔԻԹ, ա. Նուրբ՝ բարակ քիթ ունեցող։ |
| ՆՐԲԵԼ, եցի, ն. Նուրբ դարձնել, բարակացնել, նուազեցնել, պակասեցնել, փոքրացնել։ |
| ՆՐԲՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նուրբ լինելը։ 2. Գաղտնիութիւն, խորութիւն։ |
| ՆՔԹԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Քաղցից նուաղել՝ ուժասպառ լինել, սովածութիւնից սիրտը թուլանալ, սաստիկ քաղց զգալ։ |
| ՆՔՈՂԱԿ, գ. (անստոյգ նշ. բառ) Ծովակ, լճակ։ |
| ՆՔՈՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Քաղցից նուաղել, չորանալ, ցամաքել, սմքել։ |
| ՆՔՈՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Նքողելը, նուաղելը։ |
| ՆՔՈՅՐ, նքուրի, գ. Մաղ, խարբալ։ |
| ՆՕԹ, ի, ից, գ. Կարմրադեղ, սուսր (կարմիր ներկի մի տեսակ)։ |
| ՆՕԹԻ, թւոյ, թեաց, ա. Անօթի, քաղցած, սոված։ |
| ՆՕԹՃԵԼ, եցի, ն. 1. Աւետել, մի բարի լուր յայտնել՝ ծանուցել։ 2. Նիւթել, առթել, հնարել, ճարտարել, յարմարեցնել։ |
| ՆՕԹՃՈՒԹԻՒՆ, գ. Աւետում, աւետիք։ (Եփր. գծ., 17, ՀԱԲ)։ |
| ՆՕԹՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Անօթի լինելը, անօթութիւն, քաղց։ 2. Ծոմ, պաս։ |
| ՆՕՍՐ, նօսունք, ա. 1. Թոյլ, նուազ, տկար, ոչ ամուր։ 2. Թեթեւ, մեղմ։ 3. Անօսր, ոչ խիտ։ |
| ՆՕՍՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ նօսր։ |
| ՆՕՍՐԱՀՈՂ, ա. Որի հողը նօսր է։ |
| ՆՕՏԱՐ, (յուն.), ի, աց, գ. Գրագիր։ |
| ՆՕՏՈՍ, (յուն.), ի, աց, գ. Հարաւային քամի։ |
| Շ, շ (շայ), 1. Հայերէն այբուբենի քսաներեքերորդ տառը, թուական արժէքը՝ հինգ հարիւր, հինգհարիւրերորդ։ 2. Առաջնալեզուային խուլ շփական բաղաձայն հնչոյթ։ |
| ՇԱԲԱԹ, (ասոր.), ու, ուց, գ. 1. Շաբաթուայ՝ եօթնօրեակի եօթերորդ օրը, որ մովսիսական օրէնքով նշանակուած էր հանգստի օր։ 2. Եօթնօրեայ ժամանակամիջոց, եօթնօրեակ։ |
| ՇԱԲԱԹԱԽՏԻՐ, տե՛ս ՇԱԲԱԹԱՊԱՀ։ |
| ՇԱԲԱԹԱՄՈՒՏ, մտի, ից, գ. 1. Շաբաթուայ կրօնական արարողութիւններն սկսելը (ղեւտացիների)։ 2. Շաբաթուայ՝ եօթնօրեակի սկիզբը։ 3. Ուրբաթ օրուայ երեկոն, երբ սկսւում է հրէական շաբաթ օրը։ |
| ՇԱԲԱԹԱՆԱԼ, ացայ, չ. (եբրայական ոճով) Աշխատելուց դադարել, հանգիստ առնել, հանգստանալ։ |
| ՇԱԲԱԹԱՊԱՀ, ա. 1. Շաբաթ օրը հանգստացող՝ հրէական կարգով։ 2. գ. Շաբաթ օրը հանգստանալը։ 3. Շաբաթուայ կրօնական արարողութիւնները կատարելը։ |
| ՇԱԲԱԹԱՊԱՀՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Ամբողջ շաբաթ պաս պահելը։ |
| ՇԱԲԱԹԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Շաբաթանալ տալ, աշխատելուց դադարեցնել։ |
| ՇԱԲԱԹԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. Շաբաթուայ կրօնական արարողութիւնները սկսելու՝ կատարելու համար նշանակուած (անձ)։ |
| ՇԱԲԱԹՈՒՄՆ, թման, գ. Շաբաթանալը, հանգստանալը, հանգիստ։ |
| ՇԱԲԱԹՕՐԵԱՅ, ա. 1. Շաբաթ օրուայ։ 2. Մի շաբաթուայ, մէկ շաբաթ տեւող։ |
| ՇԱԳԱՆԱԿ, շահդանակ, շաղգանակ, շաղդանակ եւն (պհլ.), գ. Շագանակենու պտուղը։ |
| ՇԱԳՈՅՐ, գ. Պայուսակ, մախաղ։ Եւ ունէր ընդ անձն շագոյր մաշկեղէն ընդ ուս իւր... եւ մատուցեալ՝ առ յինքն զշագոյրն եւ տեսանէր զի կայր ի նմա տուփ մի (Սեբ., ԻԴ, 63)։ |
| ՇԱԼԱԿ, ի, աց, գ. 1. Շալակով տանելու կամ շալակուած ծանրոց՝ պարկ, մախաղ, տոպրակ։ 2. Պատգարակ։ |
| ՇԱԼԱԿԱՄԱՏՆ, գ. Կրկնակ բեռան մէկ աչքը, կէս շալակ։ |
| ՇԱԼԱԿԵԼ, եցի, ն. Որեւէ բան շալակն առնել։ |
| ՇԱԿԱՆՋԱՆԵԼ, տե՛ս ՇԱԿԱՆՋԵԼ։ |
| ՇԱԿԱՆՋԵԼ, եցի, ն. Ականջները սրել, ուշադրութեամբ լսել։ |
| ՇԱՀ1, ի, ից, գ. 1. Օգուտ, վաստակ։ 2. Տոկոս։ 3. Շահաւէտութիւն, օգտակարութիւն, պիտանիութիւն։ |
| ՇԱՀ2, գ. Խաղ, պար, ուրախութիւն։ |
| ՇԱՀԱԲԵՐ, ա. Շահ՝ օգուտ բերող, շահեկան, օգտակար։ |
| ՇԱՀԱԶԱՒԱԿ, գ. Շահաւէտ ծնունդ՝ արգասիք, օգուտ, շահ։ |
| ՇԱՀԱԺՈՂՈՎ, ա. Շահ ժողովող, փող գջլող, շահի հետամուտ։ |
| ՇԱՀԱԿԱՆ, տե՛ս ՇԱՀԵԿԱՆ։ |
| ՇԱՀԱԿԱՆԱՑՈՒ, տե՛ս ՇԱՀԵԿԱՆԱՑՈՒ։ |
| ՇԱՀԱԿԻՑ, ա. Շահերով մէկին ընկերակից, մէկի շահին մասնակից։ |
| ՇԱՀԱՆՇԱՀ, (պրսկ.), գ. Արքայից արքայ, շահնշահ։ |
| ՇԱՀԱՊ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Տէր, իշխան, պետ։ 2. Գլխաւոր նախարար, նախարարապետ։ 3. Նահապետ, ցեղապետ։ 4. Գաւառապետ, քաղաքապետ։ 5. Որբերի խնամակալ։ |
| ՇԱՀԱՊԵՏ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Պետ, իշխան, շահապ։ 2. Պահապան։ 3. Որոշ վայրեր պահպանող երեւակայական էակ՝ ոգի, պարիկ (շ. գերեզմանաց՝ վայրաց)։ |
| ՇԱՀԱՍԷՐ, ա. Շահ՝ օգուտ սիրող, շահախնդիր։ |
| ՇԱՀԱՍԻՐԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Շահասէր լինել, ագահել։ |
| ՇԱՀԱՍՏԱՆ, կամ ՇԱՀՍՏԱՆ (պհլ.), ի, աց, գ. Մեծ կամ թագաւորանիստ քաղաք, նահանգի կամ գաւառի կենտրոնական քաղաքը։ |
| ՇԱՀԱՎԱՃԱՌ, ի, աց, գ. 1. Շահոյթով վաճառք՝ առեւտուր, շահավաճառք։ 2. Վաճառական, առեւտրական։ |
| ՇԱՀԱՎԱՃԱՌՈՒԹԻՒՆ, նոյնն է՝ ՇԱՀԱՎԱՃԱՌ (1)։ |
| ՇԱՀԱՏԱԿԱԲԱՐ, մ. Շահատակելով, առաջընթաց լինելով։ |
| ՇԱՀԱՏԱԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Համարձակ արշաւել, վրայ վազել, յարձակուել, գրոհել։ |
| ՇԱՀԱՏԱԿԻՒՆ, գ. Շահատակելը, արշաւանք, յարձակում։ |
| ՇԱՀԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Շահատակելը, արշաւանք, յարձակում։ |
| ՇԱՀԱՏԱԿՈՒՄՆ, գ. Շահատակելը, արշաւանք, յարձակում։ |
| ՇԱՀԱՐԱՐ, ա. Շահ ստեղծող, օգուտ քաղող, շահող։ |
| ՇԱՀԱՒԵՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի շահաւէտ։ |
| ՇԱՀԱՒԵՏԱԿԱՆ, տե՛ս ՇԱՀԱՒԷՏ։ |
| ՇԱՀԱՒԵՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Շահ՝ օգուտ ստանալ, շահել, օգտուել։ |
| ՇԱՀԱՒԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Շահաւէտ լինելը, օգտակարութիւն, օգուտ, շահ։ |
| ՇԱՀԱՒԷՏ, ւետի, տաց, ա. Շահ՝ օգուտ ունեցող կամ բերող, շահաւոր, շահեկան։ |
| ՇԱՀԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Շատ պիտանի եւ օգտակար, շահաւէտ, շահաբեր, շահեկան։ |
| ՇԱՀԱՒՈՐԱԲԱՐ, մ. Շահաւոր կերպով, մեծ շահով եւ օգուտով։ |
| ՇԱՀԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի շահաւոր՝ շահաւէտ։ |
| ՇԱՀԱՒՈՐԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. Շահ՝ օգուտ ստանալ, օգուտ քաղել՝ ունենալ, շահել, օգտուել։ |
| ՇԱՀԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շահ՝ տոկոս՝ օգուտ ստանալը։ 2. Շահաւոր լինելը, շահաւէտութիւն, օգտակարութիւն։ |
| ՇԱՀԵԼ, (իմ), եցայ, հբ. 1. Շահ՝ վաստակ ունենալ, վաստակել։ 2. Շահ՝ օգուտ ստանալ, օգուտ քաղել, օգտուել։ 3. Ստանալ, կրել։ |
| ՇԱՀԵԿԱՆ, կամ ՇԱՅԵԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Շահաւոր, շահաւէտ, օգտակար, պիտանի։ 2. Նպատակայարմար, պատշաճ։ |
| ՇԱՀԵԿԱՆԱԲԱՐ, տե՛ս ՇԱՀԱՒՈՐԱԲԱՐ։ |
| ՇԱՀԵԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի շահաւէտ։ 2. Աւելի բարեբեր։ |
| ՇԱՀԵԿԱՆԱՑԵԱԼ, ցելոյ, ոց, ա. Շահեկան՝ օգտակար դարձած, աւելի պիտանի։ |
| ՇԱՀԵԿԱՆԱՑՈՒ, ա. Շահեկան, օգտակար, պիտանի։ |
| ՇԱՀԵԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, կամ ՇԱՅԵԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շահեկան՝ շահաւոր լինելը, օգտակարութիւն, պիտանիութիւն։ 2. Վայելք, վայելչութիւն, զուարճութիւն։ 3. Արգասաւորութիւն, պտղաբերութիւն, բարեբեր լինելը։ |
| ՇԱՀԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Շահել տալ, օգուտ տալ, միջոց տալ մէկին շահ՝ օգուտ ստանալու։ |
| ՇԱՀԸՆԾԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Շահ՝ օգուտ բերելը, շահաբեր լինելը, շահաբերութիւն։ |
| ՇԱՀԸՆԿԱԼ, ա. Շահ ընդունող, շահ՝ օգուտ գտնող։ |
| ՇԱՀՈՒԱՐ, (պհլ.), գ. Խոշոր եւ ընտիր մարգարիտ։ (Անան. գիտ, 20, ՀԱԲ)։ |
| ՇԱՀՐՄԱՐ, (պրսկ.), գ. Մարդահամար, աշխարհագիր։ Եւ կարգեսցէ զքաղաքն ի շահրմար Ատրպատականի (Սեբէոս, 27)։ |
| ՇԱՂ, ի, ից, գ. 1. Ցօղ։ 2. Անձրեւի կաթիլ։ |
| ՇԱՂԱԽ, ոյ, գ. 1. Շաղախուած կաւ, ցեխ։ 2. ա. Շաղախուած, կեղտոտուած, անմաքուր, պիղծ։ |
| ՇԱՂԱԽԱՆԱԼ, ացայ, չ. Շաղախուել, ցեխոտուել, կեղտոտուել, ապականուել, պղծուել։ |
| ՇԱՂԱԽԵԼ, եցի, ն. 1. Շաղախով ծեփել։ 2. Մի բան քսելով կեղտոտել, որեւէ անմաքուր բանով պատել, աղտոտել, ցեխոտել։ 3. նման. Կեղտոտ գործերով ապականել, աղտեղել, պղծել։ 4. Թաթաւել, թաթախել, թրջել։ 5. Որեւէ նիւթ հեղուկով շաղախի վերածել։ 6. Վարակել (հիւանդութեամբ)։ 7. եցայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՇԱՂԱԽՈՒՄՆ, խման, գ. Շաղախելը, շաղախուելը։ |
| ՇԱՂԱԿԱՊ, տե՛ս ՇԱՂԿԱՊ։ |
| ՇԱՂԱԿՐԱՏ, ի, աց կամ ից, եւ ոյ, ա. 1. Շատախօս, լեզուագար։ 2. Դատարկախօս, ունայնաբան։ 3. Ծաղրածու։ 4. գ. Շաղակրատութիւն, շաղփաղփութիւն։ |
| ՇԱՂԱԿՐԱՏԵԼ, եցի, չ. Շատախօսել, լեզուին տալ, շաղփաղփել։ |
| ՇԱՂԱԿՐԱՏՈՒԹԻՒՆ, ՇԱՂԱԿՐԱՏՈՒՄՆ, տման, գ. Շատախօսութիւն, դատարկաբանութիւն, յիմարաբանութիւն, բարբաջանք, բարբաջում։ |
| ՇԱՂԱՂԵԼ, եցի, ն. Աղաւաղել, աղճատել, ծեքծեքել, ծռմռել (բառերը, հնչիւնները)։ |
| ՇԱՂԱՄԱԹ, ի, ից կամ աց, գ. Հաստ թել, առասան (կապելու համար)։ |
| ՇԱՂԱՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Շարամանութիւն, միմեանց հետ կցելը, յարակցութիւն։ |
| ՇԱՂԱՇԱՐ, ի, աց, ա. 1. Յարակից, առնչակից։ 2. (քեր.) Վանկ (բառի մէջ)։ |
| ՇԱՂԱՇԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Շարակցել, յարակցել, միաւորել։ 2. եցայ, կ. չ. Շարակցուել, կապակցուել, միաւորուել։ 3. Զուգաւորուել, սեռական յարաբերութիւն ունենալ։ |
| ՇԱՂԱՇԱՐՈՒԹԻՒՆ, ՇԱՂԱՇԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Յարակցութիւն, միաւորութիւն, շաղկապուելը, կցուելը։ |
| ՇԱՂԱՇՈՅՏ, ՇԱՂԱՇՈՒՏ, ա. 1. Խենէշ, անպիտան, անզգամ, լկտի, ստոր։ 2. Անմիտ, խենթուկ։ |
| ՇԱՂԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, (տպ. Շաղաշատութիւն), գ. Ցոփութիւն, անառակութիւն, խենէշութիւն։ |
| ՇԱՂԱՊԱՏ, ա. 1. Փաթաթուած, ոլորուած, խճճուած, խառնակ։ 2. գ. Ոլորք։ |
| ՇԱՂԱՊԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Միացնել, կապակցել, միաւորել, միահիւսել, փաթաթել։ 2. եցայ, կ. չ. Միահիւսուել, փաթաթուել, պատուել, միանալ, խառնուել։ 3. Փարուել։ |
| ՇԱՂԱՒԱՇՈՒՐԹՆ, ա. 1. Խաբեբայ, որ խաբող լեզու ունի, խաբէական խօսք ասող։ 2. Շաղակրատ, շատախօս, լեզուագար։ 3. Շողոքորթ, կեղծաւոր, քծնող։ |
| ՇԱՂԱՓ, գ. Պտուտակաձեւ եւ սուր ծայրով երկաթէ գործիք՝ փայտի մէջ անցքեր փորելու համար։ |
| ՇԱՂԱՓԵԼ, եցի, ն. Շաղափով ծակել։ |
| ՇԱՂԲԱԼՈՒ, ա. Ընդօրինակող, նմանակող, միմոս (կապկի մասին ասուած)։ |
| ՇԱՂԵԼ, եցի, ն. 1. Պատել, պարուրել։ 2. Կապել, կապկպել, կաշկանդել։ 3. Փաթաթել, ոլորել։ 4. Շաղախել, թաթաւել։ 5. եցայ, կ. չ. Փաթաթուել, ոլորուել մի բանի շուրջը։ 6. Կապուել, միակցուել, կաշկանդուել։ 7. Մխուել, մխրճուել։ |
| ՇԱՂԻՂ, շաղաղ, ղղի, ղղոյ, ղղով, ղղաց, գ. 1. Միս՝ իբրեւ մարմնի բաղկացուցիչ մասը։ 2. Հում միս։ 3. Մորթած կամ սատկած կենդանու մարմինը։ 4. Դիակ, գէշ, լեշ։ |
| ՇԱՂԿԱՊ, ի, աց, գ. 1. Կապ, միութիւն, կապակցութիւն, յարակցութիւն։ 2. (քեր.) Չթեքուող խօսքի մաս, որ կապակցում է շարահիւսական տարբեր միաւորներ։ 3. Խօսքի աւարտ, եզրակացութիւն։ |
| ՇԱՂԿԱՊԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Շաղկապելու՝ կապակցելու յատկութիւն ունեցող, կապակցող։ |
| ՇԱՂԿԱՊԱԿՑԵԼ, եցի, ն. Շաղկապել, կապակցել։ |
| ՇԱՂԿԱՊԵԼ, եցի, ն. 1. Իրար կապել, կապակցել, միակցել, միացնել, զուգակցել, միաւորել։ 2. Կապել, կաշկանդել։ 3. կ. չ. Փաթաթուել, ոլորուել մի բանի շուրջը։ |
| ՇԱՂԿԱՊՈՒԹԻՒՆ, ՇԱՂԿԱՊՈՒՄՆ, պման, գ. Շաղկապելը, շաղկապուելը, կապակցութիւն, միաւորութիւն։ |
| ՇԱՂՂԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Միսը մասերի բաժանելը՝ մաս-մաս անելը, մսագործութիւն։ |
| ՇԱՂՂԱԿԵՐ, ի, աց, ա. Հում միս ուտող, հում մսով սնուող, գիշակեր։ |
| ՇԱՂՂԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Շաղղակեր՝ մսակեր լինելը, հում միս ուտելը, մսակերութիւն, գիշակերութիւն։ |
| ՇԱՂՂԱՅԵՂՑ, ա. Շատ մսոտ, թանձրամարմին, խոշորամարմին։ |
| ՇԱՂՇԱՓԵԼ, եցի, չ. (անստույգ բառ եւ նշ.) Ցոփանալ, ցոփութիւն՝ լկտիութիւն անել։ |
| ՇԱՂՓԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Շաղփաղփ խօսակցութիւն, շաղփաղփութիւն։ |
| ՇԱՂՓԱՂՓ, ի, ից, ա. 1. Դատարկախօս, շաղակրատ։ 2. Յիմարական, անմիտ։ |
| ՇԱՂՓԱՂՓԱԲԱՆ, ա. Շաղփաղփ՝ աղճատուած խօսող։ |
| ՇԱՂՓԱՂՓԱԿԱՆ, ա. Շաղփաղփութիւն պարունակող, շաղփաղփ։ |
| ՇԱՂՓԱՂՓԱՆՔ, նաց, գ. Շաղփաղփելը, շաղփաղփութիւն, յիմարաբանութիւն։ |
| ՇԱՂՓԱՂՓԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. ն. 1. Յիմար-յիմար բաներ ասել, յիմարութիւններ դուրս տալ, դատարկաբանել, ցնդաբանել, շաղակրատել, բարբաջել։ 2. Աղճատել, աղաւաղել։ 3. Երես առնել, չափը կորցնել, շփանալ, անամօթել։ |
| ՇԱՂՓԱՂՓՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յիմարաբանութիւն, դատարկաբանութիւն, ցնդաբանութիւն, շաղակրատանք։ 2. Ծաղր, կատակաբանութիւն, զուարճախօսութիւն։ 3. Ցնորք, զառացանք, բանդագուշանք։ |
| ՇԱՂՓԱՂՓՈՒՄՆ, փման, գ. Շաղփաղփելը, շաղփաղփութիւն։ |
| ՇԱՂՓԱՂՓՈՒՏ, ա. Դատարկախօս, շաղակրատ։ |
| ՇԱՃԵԼ, եցի, ն. Կեղծել, չգիտենալու տալ։ Իսկ թագաւորին Պարսից ծանուցեալ զանցսն, շաճէր ոչ գիտել զեղեալսն (Սոկր., 613, ՀԱԲ)։ |
| ՇԱՄԱՆԴԱՂ, ի, աց կամ ից, գ. 1. Մէգ, մշուշ, մառախուղ։ 2. Նսեմութիւն, մթագնութիւն։ 3. փխբ. Հոգս, մտատանջութիւն։ 4. Աչքի փառ։ 5. ա. Մթագնած, նսեմացած։ |
| ՇԱՄԱՆԴԱՂԱՁԵՒ, ՇԱՄԱՆԴԱՂԱՏԵՍԻԼ, ա. Շամանդաղի նման։ |
| ՇԱՄԱՆԴԱՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Միգամած՝ մառախլապատ դառնալ, շամանդաղի նման սփռուել։ |
| ՇԱՄԱՆԴԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Միգամածութիւն, մթագնութիւն, մէգ։ |
| ՇԱՄԱՐԻՏ, ա. գ. Սամարիայի բնակիչ, սամարացի։ |
| ՇԱՄԲ, ի, ից, գ. Եղէգներով պատուած տեղ՝ վայր, եղէգնուտ։ |
| ՇԱՄԲԱԿ, ի, աց, գ. Փոքր շամբ՝ եղէգնուտ։ |
| ՇԱՄԲՇԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. չ. Ցնորական բաներ ասել՝ խօսել, յիմար-յիմար՝ ափեղցփեղ դուրս տալ, ցնդաբանել։ |
| ՇԱՄԲՇԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ շամբուշ՝ խելացնոր, յիմարաբար, մոլեգնաբար։ |
| ՇԱՄԲՇԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի շամբուշ՝ անմիտ։ |
| ՇԱՄԲՇԱԿԱՆ, ա. Շամբուշին յատուկ, յիմարական, ցնորական, խոլական։ |
| ՇԱՄԲՇԱՆՔ, կամ ՇԱՄՇԱՆՔ, նաց, գ. Շամբշելը, շամբշութիւն։ |
| ՇԱՄԲՇԵԼ, (իմ) կամ ՇԱՄՇԵԼ (իմ), եցայ, չ. 1. Ցնորուել, խենթանալ, խելագարուել, խելքը կորցնել՝ թռցնել։ 2. Կատաղել, մոլեգնել։ 3. Ցանկական կրքով լցուել՝ բռնուել, պագշոտել, տռփալ։ |
| ՇԱՄԲՇՈՒԹԻՒՆ, կամ ՇԱՄՇՈՒԹԻՒՆ, գ. Շամբուշ լինելը, խելացնորութիւն, խելայեղութիւն։ 2. Կատաղութիւն, մոլեգնութիւն։ 3. Տռփանք, վաւաշոտութիւն, պագշոտութիւն։ |
| ՇԱՄԲՈՒՇ, (իրան.), ա. 1. Ցնորուած, խելագար, խենթ։ 2. Անմիտ, յիմար։ 3. Մոլեգնած, կատաղի։ 4. Ցանկասէր, վաւաշոտ, պագշոտ։ 5. լայնաբար՝ Անկիրթ, վայրենաբարոյ։ 6. Բութ, բթամիտ։ |
| ՇԱՄԲՈՒՏ, ա. Եղէգով առատ՝ հարուստ, շամբոտ, խոտաւէտ։ |
| ՇԱՄՂԻՏԱԿ, գ. (բսբ.) Շուշանազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. շնդեղ, սորնջան, ձիւնծաղիկ (Colchicum)։ |
| ՇԱՄՇԱՆՔ, տե՛ս ՇԱՄԲՇԱՆՔ։ |
| ՇԱՄՇԵԼ, (իմ), տե՛ս ՇԱՄԲՇԵԼ։ |
| ՇԱՄՇՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՇԱՄԲՇՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇԱՄՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Չորրորդապետութիւն, պետութեան քառորդ մասի վրայ իշխանութիւն։ |
| ՇԱՄՐԻՏ, ՇԱՄՐՏԱՑԻ, նոյնն է՝ ՇԱՄԱՐԻՏ։ |
| ՇԱՄՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Սամարացի լինելը. սամարացիների աղանդը։ |
| ՇԱՄՓՈՒՐ, (ասոր.), փրոյ, գ. Մի ծայրը սուր երկաթէ կամ փայտէ բարակ ձող՝ միսը վրան շարելու եւ կրակի վրայ խորովելու համար, խորովածի շիշ։ |
| ՇԱՄՓՐԱԿ, ի, աց, գ. Պսակ, թագ։ |
| ՇԱՄՓՐԵԼ, եցի, ն. Շամփուրի նման սուր զէնքով ծակել՝ խոցել, զէնքը խրել մարմնի մէջ։ |
| ՇԱՅԵԿԱՆ, տե՛ս ՇԱՀԵԿԱՆՆ։ |
| ՇԱՅԵԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՇԱՀԵԿԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇԱՆԱԳԼՈՒԽ, ա. 1. Շան գլխի նման գլուխ ունեցող։ 2. գ. Շան գլուխ։ |
| ՇԱՆԱԶԳԵԱՑ, ա. Շան բարք ու բնաւորութիւն ունեցող, շնաբարոյ։ |
| ՇԱՆԱԿՆՃԻԹ, ա. Շան նման դունչ ունեցող, դունչը երկար։ |
| ՇԱՆԱՃԱՆՃ, ի, իւ կամ աւ, ից, եւ ոյ, ոց, գ. (կենդբ.) Երկթեւանիների կարգին պատկանող միջատ, արիւնածուծ (Hippobosca)։ |
| ՇԱՆԱՊԱՏԿԵՐ, ա. Շան կերպարանք ունեցող, գարշելի դէմքով։ |
| ՇԱՆԴ..., տե՛ս ՇԱՆԹ...։ |
| ՇԱՆԴԻ, ՇԱՆԴԻԿ, տե՛ս ՇԱՆԹ (1)։ |
| ՇԱՆԹ, ի, ից, գ. 1. Կայծակ. կայծակի հարուածը։ 2. Երկնառաք հուր՝ կրակ։ 3. Կրակի կայծ։ 4. Ատրաշէկ՝ շիկացած երկաթ։ 5. Մետաղի ձոյլ, եւ սրանից՝ 0,60 քանքարի կշիռ։ |
| ՇԱՆԹԱԿԱՆ, ա. Շանթին՝ կայծակին յատուկ՝ վերաբերող, շանթային։ |
| ՇԱՆԹԱԿԷԶ, ա. Շանթից կիզուած՝ կիզուող։ |
| ՇԱՆԹԱՀԱՐ, ա. Շանթից զարկուած՝ խփուած, կայծակնահար։ |
| ՇԱՆԹԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կայծակնահար անելը, շանթով հարուածելը, շանթահարելը։ |
| ՇԱՆԹԱՁԻԳ, ա. Շանթեր ձգող՝ արձակող, շանթընկէց։ |
| ՇԱՆԹԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Շանթ ու որոտ արձակող։ |
| ՇԱՆԹԵԼ, եցի, չ. Շանթեր արձակել, փխբ. օձի պէս ֆշշալ։ Մերթ շանթէր գալարէր իբրեւ զօձ թիւնաւոր (Եղիշէ, 16)։ |
| ՇԱՆԹԵՌԱՆԴՆ, ա. Շանթի նման այրող։ |
| ՇԱՆԹԸՆԿԷՑ, տե՛ս ՇԱՆԹԱՁԻԳ։ |
| ՇԱՆԹԻ, թւոյ, թեաց, տե՛ս ՇԱՆԹ (1)։ |
| ՇԱՆԻ, գ. Շան կերակուր։ |
| ՇԱՆՍԽՈՒՐ, կամ ՇԱՆ ՍԽՈՒՐ, գ. 1. Շան գին։ 2. Շնութեան՝ կենակցութեան համար պոռնկուհուն վճարուած վարձ, պոռնկութեան վարձագին։ |
| ՇԱՉԵԼ, եցի, չ. Շանչիւն հանել. ճռնչալ, շռնդալ (կառքի), ֆշշալ, շչալ (սողունների)։ |
| ՇԱՉԻՒՆ, գ. 1. Շաչելը։ 2. Շաչելու ձայնը, շառաչիւն, շռնդիւն, շռնչիւն, ճռնչիւն։ 3. Պիծակների՝ մեղուների բզզոց։ 4. Օձի ֆշշոց, շչիւն։ |
| ՇԱՉՈՒՄՆ, չման, գ. 1. Շաչելը։ 2. Շաչելու ձայնը, շառաչիւն, շռնդիւն, շռնչիւն, ճռնչիւն։ 3. Պիծակների՝ մեղուների բզզոց։ 4. Օձի ֆշշոց, շչիւն։ |
| ՇԱՊԻԿ, (պհլ.), պկի, կաց, գ. 1. Անմիջաբար մերկ մարմնի վրայ հագնելու կտաւէ բարակ զգեստ։ 2. լայնաբար՝ Տակի շորերի վրայից հագնելու թեթեւ վերնազգեստ (պատմուճան, պարեգօտ եւն)։ |
| ՇԱՊՍՏԱՆ ՏԱԿԱՌԱՊԵՏ, (պհլ.) Արքայական կանանոցի՝ հարեմի մատռուակ։ Շապստան տակառապետն գայր հասանէր հինգ հարիւր բիւրուն ի վերայ աշխարհին Հայոց (Բուզ., Դ, ԽԶ)։ |
| ՇԱՊՐՈՒՄՆ, րման, գ. (անստոյգ նշ. բառ) Յիմարութիւն, անմտութիւն, անխոհեմութիւն։ |
| ՇԱՌԱԳՈՅՆ, ա. 1. Մուգ կարմիր, կարմրագոյն, բոսրագոյն, արիւնագոյն։ 2. Շէկ, շիկակարմիր, հրաշէկ, խարտեաշ։ |
| ՇԱՌԱԳՈՒՆԱՆԱԼ, տե՛ս ՇԱՌԱԳՈՒՆԵԼ։ |
| ՇԱՌԱԳՈՒՆԱՆՔ, նաց, գ. Շիկնելը, շառագունելը, կարմրատակելը (ամօթից)։ |
| ՇԱՌԱԳՈՒՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Շառագոյն դարձնել։ |
| ՇԱՌԱԳՈՒՆԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Շառագոյն դառնալ, մուգ կարմիր գոյն ստանալ, կասկարմիր կտրել, կարմրատակել, շիկնել (ամօթից, ամօթխածութիւնից եւն)։ |
| ՇԱՌԱԳՈՒՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ՇԱՌԱԳՈՒՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՇԱՌԱԳՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շառագունելը, երեսը կարմրելը, կարմրատակելը։ 2. Շիկնելը, պատկառելը, պատկառանք, ամօթի զգացում։ |
| ՇԱՌԱՅԼ, գ. Ճառագայթ, լոյսի շող, նշոյլ, ցոլք։ |
| ՇԱՌԱՇԻՂ, գ. Աղի մեծ կտոր՝ բեկոր։ |
| ՇԱՌԱՉԵԼ, եցի, չ. Շառաչիւն՝ աղմկալից ձայն հանել։ |
| ՇԱՌԱՉԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Շառաչել տալ։ |
| ՇԱՌԱՉԻՒՆ, ՇԱՌԱՉՈՒԿ, ՇԱՌԱՉՈՒՄՆ, չման, գ. Շառաչելը, աղմկալից ձայն, տեւական աղմուկ։ |
| ՇԱՌԱՒԵՂ, տե՛ս ՇԱՌԱՒԻՂ։ |
| ՇԱՌԱՒԵՂԻՆԱՇՆՈՐՀ, ա. Շառաւիղի նման շնորհալից (անստոյգ նշ.)։ |
| ՇԱՌԱՒԻՂ, ի, աց, գ. 1. Ծառի արմատից կամ ճիւղերից բուսնող կողմնային ոստ՝ շիւ, ընձիւղ։ 2. Բողբոջ, ծիլ։ 3. Ճիւղ, ճիւղաւորութիւն։ 4. փխբ. Յաջորդ, յետնորդ, սերունդ։ 5. Ուղիղ գծով արձակուող լոյսի կամ ջերմութեան ճառագայթ։ 6. Մարմնի մասեր։ |
| ՇԱՌԱՒԻՂԱԶԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Շառաւիղներով՝ ճառագայթներով զարդարուած լինելը։ |
| ՇԱՌԱՒԻՂԱՐՄԱՏ, ա. Արմատից իբրեւ շառաւիղ բուսած, ընձիւղուած։ |
| ՇԱՌԱՒԻՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ՇԱՌԱՒԻՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ՇԱՌԱՒԻՂԵԼ, եցի, ն. 1. Շառաւիղ արձակել՝ բուսցնել, վերընձիւղել։ 2. փխբ. Սերունդ ունենալ, զաւակ բերել, սերել։ 3. եցայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՇԱՌԱՒԻՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՇԱՌԱՒԻՂԵԼ։ |
| ՇԱՌԱՒԻՂՈՒՂԷՇ, ա. Շառաւիղ՝ ընձիւղ արձակող։ |
| ՇԱՌԱՒՆ, ւունք, գ. Ուղտ։ |
| ՇԱՌԱՓՆԱՏ, (անստոյգ բառ), ա. Գոյնը նետած, երեսը կախած։ |
| ՇԱՏ, ի, ից, ա. 1. Մեծ քանակութեամբ, բազմաթիւ, բազում։ 2. Բաւական, բաւականաչափ։ 3. մ. Շատ աւելի, սաստիկ, խիստ, յոյժ, կարի։ 4. Յաճախակի, յաճախ, ստէպ։ |
| ՇԱՏԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մանրամասն՝ լիուլի խօսքերով խօսելը կամ գրելը, բազմաբանութիւն, երկարաբանութիւն։ 2. Մանրապատում՝ մանրամասն՝ լիուլի խօսքեր։ |
| ՇԱՏԱԽՕՍ, ա. Երկար՝ անհամ խօսող, շաղակրատ, լեզուանի։ |
| ՇԱՏԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՇԱՏԽՕՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇԱՏԱԿԵԱՑ, ա. Երկար՝ շատ տարիներ ապրող, երկարակեաց։ |
| ՇԱՏԱԿԵՐ, ա. Շատ ուտող, որկրամոլ, անյագ։ |
| ՇԱՏԱՀԱՆՃԱՐ, ա. Բազմահանճար, խօսքով հանճարեղ՝ ճարտար։ |
| ՇԱՏԱՀՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Բազմահմուտ լինելը, բազմահմտութիւն։ |
| ՇԱՏԱՄԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԲԱԶՄԱՄԱՐԴՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇԱՏԱՄԱՐՄԻՆ, ա. Մեծամարմին, խոշորամարմին։ |
| ՇԱՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Բաւականանալ, բաւական՝ հերիք համարել, գոհ լինել։ 2. Բաւական՝ հերիք լինել. ձեռնհաս՝ կարող լինել։ 3. Քանակն աւելանալ, բազմանալ։ |
| ՇԱՏԱՇՐՋՈՒԹԻՒՆ, գ. Շատ թափառելը՝ դեգերելը, թափառաշրջութիւն։ |
| ՇԱՏԱՋՈՒՐ, ա. Ջուրը շատ՝ առատ, առատաջուր, ջրարբի։ |
| ՇԱՏԱՍԵՐԵԼ, եցի, չ. Շատ սերունդ ունենալ, բազմազաւակ լինել։ |
| ՇԱՏԱՏԵՍ, ա. Լաւ տեսնող, սրատես։ |
| ՇԱՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Բազմացնել, աւելացնել, թվով՝ քանակով մեծացնել։ |
| ՇԱՏԵԼ, (իմ), տեայ, տեալ, չ. Քանակը՝ չափն աւելանալ, բազմանալ, շատանալ։ |
| ՇԱՏԵՐԴՈՒՄՆ, դման, ա. Շատ՝ յաճախ երդուող։ |
| ՇԱՏԻՄԱՑ, ա. Շատ բան իմացող, շատ խելացի, բազմահմուտ, ներհուն։ |
| ՇԱՏԽՕՍ, ի, աց, տե՛ս ՇԱՏԱԽՕՍ։ |
| ՇԱՏԽՕՍԵԼ, (իմ), եցայ, հբ. Շատախօս լինել, երկարաբանել։ |
| ՇԱՏԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Շատախօսելը, երկար ու անիմաստ խօսակցութիւն, շաղակրատութիւն, երկարացուած խօսք։ |
| ՇԱՏԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Շատակեր լինելը, որկրամոլութիւն, անյագութիւն։ |
| ՇԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շատ՝ հարկ եղածից կամ սահմանուածից աւելի լինելը։ 2. Բազմութիւն (մարդկանց)։ |
| ՇԱՏՈՒՍՈՒՄՆՈՒԹԻՒՆ, նոյնն է՝ ԲԱԶՄՈՒՍՈՒՄՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇԱՏՐՈՒԱՆ, (պհլ.), ի, աց, գ. Հովանոցաձեւ զարդ, վարագոյր, կարպետ, գորգ։ |
| ՇԱՐ1, ի, ից, գ. 1. Շարան, շարոց։ 2. Շարք, կարգ, դասաւորութիւն։ 3. Խօսքի շարակարգութիւն, շարունակութիւն։ 4. Մեծ քանակութիւն, բազմութիւն, խումբ, կոյտ։ |
| ՇԱՐ2, (ասոր.), ի, ից, գ. 3600 տարուայ ժամանակաշրջան։ |
| ՇԱՐ3, (պրսկ.), գ. Մետաքսից թափանցիկ ու նուրբ գործուածք, շղարշ, քօղ։ |
| ՇԱՐԱԲԱՆԵԼ, ն. 1. Խօսքը կանոնաւոր կերպով դասաւորել՝ շարադրել։ 2. Տրամաբանօրէն դասաւորել, հաւաքաբանել։ |
| ՇԱՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. (տրամ.) Հաւաքաբանութիւն, խօսքի տրամաբանական դասաւորութիւն։ |
| ՇԱՐԱԲԱՌՆԱԼ, բարձի, ն. 1. Հետը վերցնել, վեր առնել, վերառել։ 2. Իր վրայ վերցնել, կրել իր վրայ՝ իր մէջ։ 3. բարձայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՇԱՐԱԲԱՐ, մ. Շարունակաբար, յարակցաբար։ |
| ՇԱՐԱԲԱՐՁՈՒՄՆ, ձման, գ. Միասին՝ մէկտեղ վերցնելը։ |
| ՇԱՐԱԲԵՐԵԼ, ն. (տրամ.) Մակածել։ |
| ՇԱՐԱԲՆԱԿԵԼ, (իմ), եցայ, կեալ, չ. Միասին բնակուել, կենակցել։ |
| ՇԱՐԱԲՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Բնակակից լինելը, կցորդութիւն։ |
| ՇԱՐԱԳԱՅԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Շրջան անել, պտոյտ գալ, պտտուել։ |
| ՇԱՐԱԳԱՅՈՒՄՆ, գ. Իրար մօտ գալը, միանալը։ |
| ՇԱՐԱԳԻՐ, գրի, րաց, ա. գ. 1. Գրող, հեղինակ, մատենագիր, վիպագիր։ 2. Շարադրութիւն, շարադրանք, գրուածք։ 3. Այբբենական կարգով դասաւորուած գրեր, այբուբեն։ |
| ՇԱՐԱԳԾԵԼ, տե՛ս ՇԱՐԱԳՐԵԼ։ |
| ՇԱՐԱԳՈՅԱՆԱԼ, ացայ, չ. Միասին գոյանալ՝ լինել, շարակայել։ |
| ՇԱՐԱԳՈՅՐ, գուրի, րաց, գ. Գրքի կազմ։ |
| ՇԱՐԱԳՈՒՆԱԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Գոյանալ, բաղկանալ, կազմաւորուել։ |
| ՇԱՐԱԳՐԱԾ, ի, աց, գ. Որեւէ կարգի շարադրանք, գրուածք, գիրք, ստեղծագործութիւն, երկ։ |
| ՇԱՐԱԳՐԱԾՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՇԱՐԱԳՐԱԾ։ |
| ՇԱՐԱԳՐԱԿԱՆ, ա. Գրաւոր, մատենագրական, պատմագրական։ |
| ՇԱՐԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Գիրք գրել՝ հեղինակել, նկարագրօրէն շարադրել, մատենագրել, գրի առնել, արձանագրել։ |
| ՇԱՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շարագրելը, շարադրելը։ 2. Շարադրանք, շարադրութիւն, գրուածք, ճառ, գիրք, պատմագիրք, տարեգրութիւն։ |
| ՇԱՐԱԳՐՈՒՄՆ, գրման, տե՛ս ՇԱՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇԱՐԱԴԱՍԵԼ, եցի, ն. Մի շարքում դասել, շարքով դասաւորել՝ դասդասել, համադասել, զուգադասել, կապակցել։ |
| ՇԱՐԱԴԱՍՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շարադասելը, շարադասուելը, կապակցութիւն, դասաւորութիւն։ 2. Շարադրանք, գրուածք, ճառ։ |
| ՇԱՐԱԴՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Բաղադրական, բաղադրող, բաղադրուած։ 2. Շարադրուած։ |
| ՇԱՐԱԴՐԵԼ, եցի, ն. 1. Կողք կողքի դնել, յարադրել, բաղադրել, բաղկացնել, կապակցել, միաւորել, միացնել, միակցել, ձուլել։ 2. Գրել, գրի առնել։ |
| ՇԱՐԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կողք կողքի դնելը, կապակցութիւն, յարակցութիւն, բաղադրութիւն, բաղկացութիւն, միացութիւն, միաւորութիւն, հանրագումար։ 2. Շարադրելը, շարադրանք, գրուածք, երկ։ 3. Սովորութիւն դարձած կարգ, կացութիւն, դրութիւն, վիճակ։ 4. Յարաբերութիւն, յարելը։ |
| ՇԱՐԱԹՈՒԵԼ, եցի, ն. Միասին կամ կարգով թուել։ |
| ՇԱՐԱԼԾԵԼ, եցի, ն. 1. Միացնել, միաւորել, կապակցել, զուգակցել։ 2. Բաղադրել, բաղկացնել։ |
| ՇԱՐԱԼՐԱԿԱՆ, ա. Լրացուցիչ, աւելադիր։ |
| ՇԱՐԱԽԱՌՆ, ի, ից, ա. Միախառնուած, բաղադրուած, միացած։ |
| ՇԱՐԱԽԱՌՆԱՊԷՍ, մ. Շարախառն կերպով, իրար հետ խառնուած՝ բաղադրուած դրութեամբ։ |
| ՇԱՐԱԽԱՌՆԵԼ, եցի, ն. Իրար հետ խառնել, միաւորել, շփոթել։ |
| ՇԱՐԱԽԱՌՆՈՒԹԻՒՆ, ՇԱՐԱԽԱՌՆՈՒՄՆ, նման, գ. Շարախառնելը, իրար հետ խառնելը, բաղադրութիւն, խառնուածք։ |
| ՇԱՐԱԾ, տե՛ս ՇԱՐԱԳՐԱԾ։ |
| ՇԱՐԱԾԵԼ, ն. Շարքով մէջ բերել, շարակարգել։ |
| ՇԱՐԱԾՆԵԱԼ, ա. Միասին՝ մէկտեղ ծնուած, համածին։ |
| ՇԱՐԱԿԱԼ, կացեալ, տե՛ս ՇԱՐԱԿԱՅԵԼ։ |
| ՇԱՐԱԿԱԼԵԼ, լեալ, ն. 1. Ըմբռնել, ընկալել, բովանդակել։ 2. Շարունակել։ |
| ՇԱՐԱԿԱԼՈՒ, ի, աց, ա. 1. Շարակալող, պինդ պահող։ 2. Շարունակող։ |
| ՇԱՐԱԿԱԾԵԼ, ն. Շարադասել, շարակարգել։ |
| ՇԱՐԱԿԱՅԱՆԱԼ, ացայ, ՇԱՐԱԿԱՅԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Իրար կից՝ մօտ գտնուել, մի քանի մասերից բաղադրուել, բաղկացած՝ կազմուած լինել, բաղկանալ։ |
| ՇԱՐԱԿԱՅՈՒՄՆ, գ. Շարակայելը, կապակցութիւն, բաղկացութիւն։ |
| ՇԱՐԱԿԱՆ, ի, աց, գ. Հոգեւոր երգ։ |
| ՇԱՐԱԿԱՊԵԼ, եցի, ն. Շաղկապել, կապակցել, կցել։ |
| ՇԱՐԱԿԱՐԳԵԼ, տե՛ս ՇԱՐԱԴԱՍԵԼ։ |
| ՇԱՐԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՇԱՐԱԴԱՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇԱՐԱԿՑԵԼ, եցի, ն. Յարակցել, միակցել։ |
| ՇԱՐԱՀԱՆԴԻՊԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Միասին կամ միաժամանակ հանդիպել։ |
| ՇԱՐԱՁԱՅՆ, ա. գ. (քեր.) Բաղաձայն։ |
| ՇԱՐԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձայնակցութիւն, համաձայնութիւն։ |
| ՇԱՐԱՁԳԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ձգուել, վերաբերել։ |
| ՇԱՐԱՃԵՑԵԱԼ, ա. Միասին աճած՝ մեծացած, սննդակից։ |
| ՇԱՐԱՃՇՄԱՐՏԵԼ, եցի, ն. Միասին ճշմարտել՝ ստուգել։ |
| ՇԱՐԱՄԱԾԵԼ, (իմ), մածեայ, չ. Միմեանց հետ մածուել, իրար կպչել։ |
| ՇԱՐԱՄԱՆԱԲԱՐ, մ. Շարամանելով, միակցելով։ |
| ՇԱՐԱՄԱՆԱԿԱՆ, ա. Շարամանելով եղած, միաւորուած, միակցուած։ |
| ՇԱՐԱՄԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Միմեանց հետ հիւսել, միահիւսել, ներհիւսել։ 2. Ընդելուզել, յեռել։ 3. Ոլորել, փաթաթել, շաղապատել։ 4. Միացնել, միաւորել, կապակցել, զուգակցել։ 5. նման. Շարադրել, յօրինել։ 6. Մտացածին բան հնարել, կեղծել, նիւթել։ |
| ՇԱՐԱՄԱՆՈՅ, ա. Միմեանց հետ հիւսուած, շարամանուած։ |
| ՇԱՐԱՄԱՆՈՒ, ա. Միմեանց հետ հիւսուած, շարամանուած։ |
| ՇԱՐԱՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շարամանելը, միմեանց հետ հիւսելը, միահիւսում, հիւսուածք։ 2. Կապակցութիւն, բաղհիւսութիւն, միաւորութիւն։ 3. Բաղադրութիւն, բաղկացութիւն։ 4. Ոլորք։ 5. Կեցուածք։ 6. Գրուածք, սեղմ շարադրանք։ |
| ՇԱՐԱՄԵՐՁԵԼ1, եցի, ն. Իրար մօտեցնել, զուգակցել, կապակցել, շաղկապել, կպցնել, կցել։ |
| ՇԱՐԱՄԵՐՁԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Հպուել, դիպչել, կպչել։ 2. Իրար մօտենալ, միանալ, կապուել, կցուել։ |
| ՇԱՐԱՄԵՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Սերտ կապ, զուգակցութիւն, միաւորութիւն, մերձաւորութիւն։ |
| ՇԱՐԱՄՕՏ, ա. մ. Բոլորովին մօտ, յարակից, կից։ |
| ՇԱՐԱՄՕՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Իրար մօտենալ, հպուել, դիպչել, կպչել։ |
| ՇԱՐԱՄՕՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ՇԱՐԱՄԵՐՁԵԼ1։ |
| ՇԱՐԱՅԱՐԵԼ, եցի, ն. Յարակցել, կապակցել, միակցել, միացնել, միաւորել։ |
| ՇԱՐԱՅԱՐՄԱՐԵԼ, եցի, ն. Իրար յարմարեցնել (քարերը՝ պատ շարելիս)։ |
| ՇԱՐԱՅԱՐՄԱՐՈՂ, ա. գ. Պատ շարող՝ քարերը իրար յարմարեցնելով, որմնադիր։ |
| ՇԱՐԱՅԱՐՄԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Մէկը միւսին յարմարեցնելը, զուգայարմարութիւն։ |
| ՇԱՐԱՅԱՐՈՒԹԻՒՆ, ՇԱՐԱՅԱՐՈՒՄՆ, գ. 1. Յարակցութիւն, կապակցութիւն։ 2. Քարերն իրար յարմարեցնելը (պատ շարելիս)։ 3. Բարոյական միաւորութիւն։ |
| ՇԱՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Շարունակուել։ |
| ՇԱՐԱՆԻՒԹԵԼ, եցի, ն. Կարգի բերել, կարգաւորել։ |
| ՇԱՐԱՊԱՏԵԼ, եցի, ն. Շաղապատել, վրան փաթաթել, շուրջը՝ շուրջանակի պատել։ |
| ՇԱՐԱՊԱՏՄԵԼ, եցի, ն. Ըստ կարգի պատմել։ |
| ՇԱՐԱՊՆԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Սերտ կերպով իրար հետ կապուել։ |
| ՇԱՐԱՌԵԼ, եցի, ռեալ, ն. Իր վրայ վերցնել, ստանձնել, բովանդակել, պարփակել, ընդգրկել։ |
| ՇԱՐԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Շարառելը, իր վրայ վերցնելը։ |
| ՇԱՐԱՎԱՆԳԵԼ, չ. Ձայնակից լինել։ |
| ՇԱՐԱՒ, ոյ, ոց, գ. 1. Թարախ։ 2. Ապականութիւն, նեխութիւն, գարշահոտութիւն։ |
| ՇԱՐԱՒԱԼԻ, ՇԱՐԱՒԱԼԻՑ, ա. 1. Շարաւով լի՝ լցուած, թարախոտ։ 2. Գարշահոտութեամբ լի, սաստիկ գարշահոտ։ |
| ՇԱՐԱՒԱՀՈՏ, ա. Շարաւի հոտ ունեցող, գարշահոտ, ժահահոտ։ |
| ՇԱՐԱՒԱՀՈՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Շարաւի հոտ։ |
| ՇԱՐԱՒԱՆԴՆ, դան, գ. Կապ, չուան։ |
| ՇԱՐԱՒՈՏԵԱԼ, ա. Շարաւով կեղտոտուած, շարաւալի։ |
| ՇԱՐԱՓԱԿԵԼ, եցի, ն. Չորս կողմից՝ շուրջանակի փակել, պարփակել, ամփոփել։ |
| ՇԱՐԱՔԵՐԵԱԼ, ա. Շարադրուած։ (Կղնկտ., Բ, 31)։ |
| ՇԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Իրար յետեւից կամ կողք կողքի մէկ շարքով դասաւորել՝ զետեղել՝ դնել։ 2. Շարակարգել, շարայարել, կցել։ 3. Շարադրել, յօրինել (խօսք, երգ)։ |
| ՇԱՐԸՆԹԱՆԱԼ, թացայ, չ. Զուգընթաց լինել, զուգընթանալ, զուգակցուել։ |
| ՇԱՐԺ, ի, ից, գ. 1. Շարժում։ 2. Երկրաշարժ։ |
| ՇԱՐԺԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Որ կարող է շարժուել՝ ենթակայ է շարժման, շարժուն։ |
| ՇԱՐԺԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Շարժական լինելը։ |
| ՇԱՐԺԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Ուրիշի հետ միասին շարժուել։ |
| ՇԱՐԺԱՀԻՄՆ, ա. մ. Հիմքից շարժուող՝ շարժուելով։ |
| ՇԱՐԺԱՐԱՆ, գ. Շարժող ուժ՝ պատճառ, շարժիչ։ |
| ՇԱՐԺԵԼ, եցի, ն. 1. Շարժման միջոցով տեղափոխել մի բան։ 2. Շարժման մէջ դնել, շարժում հաղորդել։ 3. Տատանել, տարուբերել։ 4. Փոփոխել։ 5. Առաջ բերել, առաջացնել, յարուցել։ |
| ՇԱՐԺԵԼԱԿԱՆ, ա. Որ կարող է շարժել, շարժողական, շարժիչ։ |
| ՇԱՐԺԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Շարժում, շարժուելը։ |
| ՇԱՐԺԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Շարժել տալ, շարժողութեան մէջ դնել։ |
| ՇԱՐԺԻՉ, ժչի, չաց, ա. Որ շարժում է, շարժող։ |
| ՇԱՐԺԻՒՆ, տե՛ս ՇԱՐԺՈՒՄՆ։ |
| ՇԱՐԺԼԵԼ, եցի, ն. 1. Ուժգին շարժել, ցնցել։ 2. Քաշքշել, չարչարել, լլկել։ |
| ՇԱՐԺՄԱԿՔ, տե՛ս ԺԱԺՄՈՒԿՔ։ |
| ՇԱՐԺՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի շարժուն։ |
| ՇԱՐԺՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Շարժող, շարժման մէջ դնող։ 2. Շարժուող, շարժուն։ |
| ՇԱՐԺՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Շարժուելու կամ շարժելու ունակութիւն՝ կարողութիւն, շարժում։ |
| ՇԱՐԺՈՒԱԾՔ, ծոց, գ. Շարժուելու ձեւը՝ եղանակը, վարուելակերպ, վարմունք։ |
| ՇԱՐԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Շարժում, շարժողութիւն։ |
| ՇԱՐԺՈՒՄՆ, ժման, գ. 1. Շարժուելը, շարժողութիւն, երթեւեկութիւն։ 2. Երկրաշարժ։ 3. Ծփանք, ալեկոծում, ալեկոծութիւն։ 4. փխբ. Յուզում, խռովութիւն։ |
| ՇԱՐԺՈՒՆ, ժնոյ, նոց, ա. 1. Շարժուելու ունակութիւն՝ յատկութիւն ունեցող, շարժուող։ 2. Երերուն, դիւրաշարժ։ 3. Փոփոխական։ 4. Շարժուած, ցնցուած։ |
| ՇԱՐԺՎԱՐԺԵՆԻ, ա. Շարժուելու վարժ։ |
| ՇԱՐԻԱՏ, (եբր., արաբ.), տի, տիւ, գ. Տոկոս, որ վճարում էին փոխարինաբար վերցուած կենսամթերքի համար իբրեւ յաւելուած։ |
| ՇԱՐԿԱՅ, ՇԱՐԿԱՅԵԱԼ, ա. Շարակայուած, բաղադրուած, բաղկացած։ |
| ՇԱՐՈԼՈՐՈՒՄՆ, րման, գ. Սաստիկ ոլորում, պրկում, ձգում, լարում։ |
| ՇԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Շարելը, շարուելը. շարք։ |
| ՇԱՐՈՒՆԱԿ, ի, աց, ա. 1. Միօրինակ կերպով իրար յաջորդող, տեւականօրէն շարունակուող՝ չդադարող, շարունակական, չընդհատուող, չընդմիջուող, անընդհատ, միալար։ 2. Պարունակող, բովանդակող։ |
| ՇԱՐՈՒՆԱԿԱԲԱՐ, մ. 1. Առանց ընդհատման, միօրինակաբար, անընդհատ։ 2. Պարունակելով, իր մէջ առնելով։ |
| ՇԱՐՈՒՆԱԿԱԿԱՆ, ա. Պարունակուած, շրջափակուած։ |
| ՇԱՐՈՒՆԱԿԱՆ, ա. 1. Շարունակ, անընդհատ։ 2. Պարունակող, բովանդակող, պահպանող։ |
| ՇԱՐՈՒՆԱԿԱՊԷՍ, մ. 1. Անդադար, անընդհատաբար։ 2. Բովանդակապէս։ |
| ՇԱՐՈՒՆԱԿԵԼ, եցի, ն. Պարունակել, բովանդակել, իր մէջ ամփոփել, պարփակել, պատել, անխախտ կերպով պահել՝ պահպանել։ |
| ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պարունակում, փոխադարձ կախում, ամուր՝ անխախտ կերպով պահելը, հաստատունութիւն, սերտութիւն։ 2. Անընդհատութիւն, անընդմիջելիութիւն։ |
| ՇԱՒԱԿԻ, տե՛ս ԱՐՇԱՒԱԿԻ։ |
| ՇԱՒԱՐ, տե՛ս ՇԱՀՈՒԱՐ։ |
| ՇԱՒԱՌՆ, գ. Ցորենի ծղօտը։ (Եղիշ. հրց., 65, ՀԱԲ)։ |
| ՇԱՒԻՂ, (ասոր.), ւղի, ղաց, գ. 1. Նեղ ճանապարհ, արահետ։ 2. Ոտնահետք։ |
| ՇԱՒՂԱԿՈԽԵԼ, եցայ, կ. չ. Իբրեւ շաւիղ կոխոտուել, անցուդարձի ճանապարհ դառնալ։ |
| ՇԱՓԱՌՈՒԿ, գ. (անստոյգ նշ. բառ) Ցերեկը վրայ հասած գիշերային մթութիւն, կամ տխրութիւն ուրախութեան ժամանակ։ (ըստ Ստ. Մլխ. «իրարանցում, տագնապ»)։ |
| ՇԱՓԻՂԱՅ, ՇԱՓԻՒՂԱՅ, (ասոր.), ի, ից, գ. Կապոյտ կամ կանաչ գոյնով թանկագին քար։ |
| ՇԱՓԻՒՂԱՁԵՒ, ա. Շափիւղայի ձեւ՝ տեսք ունեցող։ |
| ՇԱՓԻՒՂԵԱՅ, ա. Շափիւղայից կազմուած։ |
| ՇԱՔԱՐ, (պրսկ.), գ. Շաքարեղէգից ստացուող քաղցրահամ նիւթ։ |
| ՇԱՔԱՐԱԲՈՒՂԽ, ա. Շաքար բխող, որից կարելի է շաքար հանել։ |
| ՇԱՔԼԵԼ, եցի, չ. Ծլել, ընձիւղել։ |
| ՇԵԱԽ, տե՛ս ՑԵԾ։ |
| ՇԵԿ, տե՛ս ՇԷԿ։ |
| ՇԵՂ, ոյ, ա. Խոտորնակ, թեք։ |
| ՇԵՂԱԳՆԱՑ, ա. Շեղ՝ ոչ ուղիղ գծով գնացող՝ շարժուող (արեգակի մասին)։ |
| ՇԵՂԱՊԷՍ, մ. Շեղ կերպով, շեղօրէն, շեղակի։ |
| ՇԵՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Ծռուել, թեքուել, խոտորուել։ 2. փխբ. Մոլորուել, սխալ ուղու վրայ կանգնել։ |
| ՇԵՂԻՉ, ա. Որ շեղում է, շեղող։ |
| ՇԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Շեղուելը, խոտորում, թիւրութիւն, հակամիտութիւն։ |
| ՇԵՂՋ, ոյ, ոց, գ. Դէզ, կոյտ, կուտակ։ |
| ՇԵՂՋԱԲԱՐ, մ. Շեղջի՝ դէզի պէս։ |
| ՇԵՂՋԱԽՏԻՐՔ, գ. յոգն. Դէզերին նայելով՝ գուշակութիւն անող կախարդներ։ |
| ՇԵՂՋԱԿՈՅՏ, կուտի, տաց, տե՛ս ՇԵՂՋ։ |
| ՇԵՂՋԱԿՈՒՏԵԼ, եցի, ն. Իրար վրայ կուտակելով շեղջ կազմել՝ սարքել, շեղջի ձեւով կուտակել, դիզել։ |
| ՇԵՂՋԱՇԵՂՋ, ա. Շեղջ-շեղջ, կուտակ-կուտակ։ |
| ՇԵՂՋԵԼ, եցի, ն. Շեղջակուտել, կուտակել, ժողովել, հաւաքել, դիզել, շատացնել։ |
| ՇԵՂՏԱՄԵՂՏ, ա. Թոյլ, մեղկ։ |
| ՇԵՄԱԿ, նոյնն է՝ ԵՄԱԿ։ |
| ՇԵՇՏ, գ. 1. (քեր.) Ձայնի ուժգնութիւն, որով առանձնանում է վանկի ձայնաւորը։ 2. Առոգանութեան նշան (՛), որ դրւում է շեշտակիր ձայնաւորի վրայ։ 3. մ. Շեշտակի, շեշտակիօրէն։ |
| ՇԵՇՏԱԿԻ, մ. Ուժգին եւ դիպուկ կերպով, թափով, կտրուկ։ |
| ՇԵՇՏԵԼ, եցի, ն. Շեշտակի կտրել, ճեղքել։ |
| ՇԵՇՏՈԼՈՐ, ա. Վերջին վանկի վրայ շեշտ կրող։ |
| ՇԵՇՏՈԼՈՐԵԼ, իլ, չ. Շեշտով՝ սուր եւ ուժգին հնչել։ |
| ՇԵՇՏՈՒՄՆ, տման, գ. Սրածայր ձգուելը դէպի վեր, բրգաձեւ լինելը։ |
| ՇԵՊ, (պրսկ.), ա. Դէպի ցած թեքուած, զառիվայր։ |
| ՇԵՐ, ա. Շեր՝ ստիւրակ (Styrax) ծառին յատուկ, ստիւրակեայ, ստիւրակի (ճիւղ, փայտ, գաւազան)։ |
| ՇԵՐԱՍ, կամ ՇԷՐԱՍ (ասոր.), գ. Թեփուկաթեւերի կարգին պատկանող թիթեռ, որի թրթուրները կերակրւում են միայն թթենու տերեւներով. թթենու մետաքսագործ, շերամի որդ (Bombyx mori)։ |
| ՇԵՐՏ, ի, ից, գ. Փայտի ջարդած կտոր, ճղօն։ |
| ՇԵՐՏԱԿՈՏՈՐ ԱՌՆԵԼ, (կամ ՇԵՐԴԱԿՈՏՈՐ), Ջարդել, կոտրել։ |
| ՇԵՐԴԱԿՈՏՈՐ ԱՌՆԵԼ, Ջարդել, կոտրել։ |
| ՇԵՐՏԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. Կոպալ կրող, կոպալով զինուած, կոպալաւոր։ |
| ՇԵՐՏԵԼ, եցի, ն. Ճեղքել։ |
| ՇԵՓՈՐ, կամ ՇԻՓՈՐ, այ կամ ի, ՇԵՓՈՐԱՅ կամ ՇԻՓՈՐԱՅ, ի, ից, (ասոր.), գ. Փող, եղջերափող։ |
| ՇԷԿ, շիկի, կաց, ա. Կարմրին տուող դեղնաւուն, դեղնակարմիր, խարտեաշ, ծիրանեգոյն, հրագոյն։ |
| ՇԷՆ, շինի կամ նոյ, աց եւ ից, ա. 1. Լաւ շինած, բարեկարգ, բարեզարդ, վայելուչ։ 2. Բնակելի, բնակեցուած, մարդաբնակ։ 3. Արգաւանդ, բերրի։ 4. գ. Աւան, գիւղ։ 5. Շինուածք, շինութիւն։ |
| ՇԷՐ, (արաբ.), գ. Ժողովրդական երգ՝ բանաստեղծութիւն։ |
| ՇԹՔԵԼ, տե՛ս ՇՔԹԵԼ։ |
| ՇԹՔՈՑ, գ. Շքթելը, ջրի կաթիլների ցայտելը։ |
| ՇԻԳՂ, շինգղ, շինկղ, շգեղ, եղբ, գ. Մեծ եւ շքեղ ճարմանդ, զգեստի վրայ կարուած կոճակ կամ օղամանեակ, որ գործածւում էր իբրեւ զարդ։ |
| ՇԻԴԱՐ, (ասոր.), ի, աց, ա. Խենթ, խելագար, դիւահար։ (Մագ., թղ., 67, ՀԱԲ)։ |
| ՇԻԹ, գ. Կաթիլ, կայլակ։ |
| ՇԻԹԵԼ, եցի, Խայթել։ |
| ՇԻԹՈՑ, ի, աց, գ. Խայթոց։ |
| ՇԻԼ, ա. Շեղ աչքերով, շեղակն, շլդիկ։ |
| ՇԻԿԱԳՈՅՆ1, ա. Աւելի շէկ։ |
| ՇԻԿԱԳՈՅՆ2, ա. Շէկ գոյնի՝ գոյնով։ |
| ՇԻԿԱԹԱՆ, ի, ից, գ. Ոսպաթան, ոսպապուր։ |
| ՇԻԿԱԿԱՐՄԻՐ, ա. Շէկին տուող կարմիր։ |
| ՇԻԿԱՏԵՍԱԿ, ա. Շէկ տեսք ունեցող, շիկագոյն։ |
| ՇԻԿԱՓՈԿ, ա. Շիկագոյն փոկից պատրաստուած՝ հիւսուած։ |
| ՇԻԿԵՐԵԱՅ, կամ ՇԻԿԵՐԷ, գ. Վայրի արու ոչխար։ |
| ՇԻԿԽԱՐԻ, րւոյ, րեաց, գ. Սնգոյր։ |
| ՇԻԿՆ, ա. Շէկ, շիկնոտ։ |
| ՇԻԿՆԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Ամաչելուց երեսը կարմրել, կարմրատակել։ 2. Սաստիկ տաքանալուց շէկ գոյն ստանալ, շիկանալ։ |
| ՇԻԿՆՈՏ, ա. Շիկնող։ |
| ՇԻԿՈՐԱԿ, ա. Շիկագոյն, կարմրորակ։ |
| ՇԻՂ, շիւղ, շղոյ, գ. Շիւղ, ծեղ։ |
| ՇԻՂՋ, տե՛ս ՇԵՂՋ։ |
| ՇԻՆԱԳԱՀ, ա. Ագահ, կողոպտող։ |
| ՇԻՆԱԾ, ոյ կամ ի, գ. Շինելը, շինութիւն, շինուածք, կառուցուածք, կերտուածք, շինած իր՝ առարկայ։ |
| ՇԻՆԱԿԱՆ, ի, աց, գ. ա. 1. Շէնի բնակիչ, գիւղացի, գեղջուկ, ռամիկ։ 2. Շինականին՝ գիւղացուն յատուկ՝ վերաբերող։ 3. Գեղջկական, ռամկական, հասարակ, կոպիտ։ |
| ՇԻՆԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի շինական, շատ կոպիտ, գռեհիկ։ |
| ՇԻՆԱԿԱՆԱՇԷՆ, ա. Շէները եւ շինականներին շէն պահող։ |
| ՇԻՆԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շինական լինելը։ 2. հաւաք. Շինականներ։ |
| ՇԻՆԱԿԵԱՑ, ա. Շէնում ապրող, գյուղացի, շինական, ռամիկ։ |
| ՇԻՆԱՄԷՋ, միջի, գ. 1. Շէնի միջակայքը, գիւղամէջ։ 2. Ընդհանրապէս՝ բնակավայրի, քաղաքի եւն կենտրոնական մասը՝ մասերը. քաղաքամէջ, հրապարակ։ |
| ՇԻՆԱՄՈՒՏ ԼԻՆԵԼ, Ժողովրդի մէջ մտնել։ |
| ՇԻՆԱՆԻՍՏ, ա. գ. Շէն՝ բնակեցուած տեղ, մարդաշատ եւ բարեկարգ քաղաք՝ գիւղ՝ աւան։ |
| ՇԻՆԱՎԱՅՐՔ, գ. յոգն. Գիւղական՝ աւանային վայրեր, գիւղեր եւ աւաններ։ |
| ՇԻՆԱՐԱՐ, ի, աց, ա. Շինութիւններ անող, շէն պահող։ |
| ՇԻՆԱՑԻ, ւոյ, Շինական, գիւղացի։ (Կղնկտ., Բ, 5Օ)։ |
| ՇԻՆԱՒԱՆ, ի, աց, գ. 1. Բնակավայր, բնակատեղ։ 2. Տիեզերք, աշխարհ։ |
| ՇԻՆԵԼ, եցի, ն. 1. Շէնացնել, շինութիւններ կառուցել։ 2. Որեւէ բան պատրաստել՝ սարքել՝ կերտել։ 3. Ստեղծել, յօրինել, կազմել, հիմնել։ 4. Շտկել, նորոգել, յարդարել, կարգաւորել, կարգի բերել։ 5. Շէն եւ կանգուն պահել։ |
| ՇԻՆԻՉ, ա. Որ շինում է, շինող։ |
| ՇԻՆՈՂԱԿԱՆ, ա. Կառուցողական, շինարարական։ |
| ՇԻՆՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Կառուցողական՝ շինարարութեան գործ, շինարարութիւն, ճարտարապետութիւն։ |
| ՇԻՆՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Շինելը, կառուցելը։ 2. Շինութիւն, կառուցուածք, շինուածք, կերտուածք, շէնք։ 3. Բարեկարգութիւն։ |
| ՇԻՆՈՒԱԾԱՁԵՒ, ա. Շէնքի նման (փղի մասին)։ |
| ՇԻՆՈՒԱԾՈՅ, ա. Արհեստական, սարքովի, շինովի։ |
| ՇԻՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շինելը, կառուցելը։ 2. Շէնք, շինուածք, կառուցուածք։ 3. Բարեկարգութիւն, բարեզարդութիւն, շէն լինելը։ 4. Խաղաղութիւն, յաջողութիւն, բարի օրինակ։ |
| ՇԻՆՈՒՄՆ, նման, գ. Շինելը, շինութիւն։ |
| ՇԻՇ, (պրսկ.), շշի, ից, գ. Ապակեայ անօթ՝ աման։ |
| ՇԻՇՔ, գ. Պարանոցի եւ գլխի միացման տեղը յետեւի կողմից, ծոծրակ։ |
| ՇԻՋԱԿԱՆ, ա. Հանգչող, մարուող, վաղանցուկ, անցողիկ, հարեւանցի։ |
| ՇԻՋԱՆԵԼ, (իմ), ջայ, չ. 1. Հանգչել, մարել։ 2. փխբ. Մեղմանալ, թուլանալ, դադարել, անցնել։ |
| ՇԻՋԱՆՈՒՏ, ա. Շիջական, հանգչող, մարուող։ |
| ՇԻՋԵԼԱՓԱՌ, ա. Որի փառքը մարել՝ անցել է, անցողիկ՝ վաղանցուկ փառք ունեցող։ |
| ՇԻՋՈՒՄՆ, ջման, գ. 1. Հանգչելը, մարելը։ 2. Նուազելը, թուլանալը։ |
| ՇԻՋՈՒՑԱՆԵԼ, ջուցի, ջո՛, պբ. 1. Հանգցնել, մարել։ 2. փխբ. Դադարեցնել, վերացնել, վերջ տալ։ 3. փխբ. Թուլացնել, նուազեցնել։ |
| ՇԻՋՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Հանգցնող, մարող։ |
| ՇԻՏ, տե՛ս ՇԻԹ։ |
| ՇԻՏԻՏԻ, ա. Իգացող (տղամարդ)։ |
| ՇԻՐԻՄ, րմի, մաց, գ. 1. Գերեզման, դամբարան։ 2. Գերեզմանաքար, շիրմաքար։ |
| ՇԻՐՄԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Նոյն շիրիմում թաղուած։ |
| ՇԻՐՄԱՒՈՐ, ա. Շիրիմ ունեցող, շիրիմում թաղուած, փխբ. կեանքից առանձնացած, մենակեաց։ |
| ՇԻՒՂ, տե՛ս ՇԻՂ։ |
| ՇԻՓ, շիփք (պրսկ.), գ. Տարակուսանք, շփոթութիւն, ամօթ։ |
| ՇԻՓՈՐ, ՇԻՓՈՐԱՅ, տե՛ս ՇԵՓՈՐ։ |
| ՇԼԱԳՈՅՆ, ա. Մութ գոյնի՝ գոյնով, մթագոյն, շատ մուգ, աղօտ, նսեմ։ |
| ՇԼԱՄԻՏ, ա. Մտքով շիլ՝ կոյր։ |
| ՇԼԱՆ, գ. Մոխիր։ |
| ՇԼԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Աչքերը շիլ դառնալ։ 2. Աչքերը բռնուել՝ մթնել, բլշակնել։ 3. Մութ գոյն ստանալ, փայլը կորցնել, խամրել։ 4. Մթագնել, մշուշուել, աղօտանալ, նսեմանալ։ 5. Աչքի լոյսը խաւարել, կուրանալ։ 6. Բութ՝ ոչ հատու դառնալ, բթանալ։ |
| ՇԼԱՏ, ՇԼԱՏԱՆԱԼ, ՇԼԱՏԵԼ, ՇԼԱՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԺԼԱՏ, ԺԼԱՏԱՆԱԼ, ԺԼԱՏԵԼ, ԺԼԱՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇԼԱՑՈՒԹԻՒՆ, ՇԼԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Շլանալը, շլացնելը, շիլ լինելը, բլշակնութիւն, կուրութիւն։ |
| ՇԼԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Շլանալ տալ, բլշակեցնել, մթնեցնել, խաւարեցնել, մթագնել, կուրացնել։ 2. Բութ՝ ոչ հատու դարձնել, բթացնել։ |
| ՇԼԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Շլացնող, կուրացնող, աչք ծակող։ |
| ՇԼԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ՇԼԱՆԱԼ։ |
| ՇԼՄՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Շփոթուել, շուարել։ |
| ՇԼՄՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Շփոթեցնել, շուարեցնել։ |
| ՇԼՈՌՈՍ, (յուն.), ա. Բաց կանաչ, կանաչաւուն։ |
| ՇԼՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՇԼԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇԿԱՀ, գ. Նետի սուր ծայրը՝ սլաքը։ |
| ՇԿԱՀԱԿԱՆ, ա. Շկահող, շկահիւն՝ շառաչիւն հանող։ |
| ՇԿԱՀԵԼ, եցի, չ. եւ ն. 1. Շառաչիւնի՝ սուլոցի ձայն հանել, շառաչել (աղեղից նետ արձակելիս)։ 2. Նշան անել, նշանացի հարցնել։ |
| ՇԿԱՀԻՒՆ, գ. Աղեղների հանած ձայնը (նետ արձակելիս), շառաչիւն, վզզոց։ |
| ՇԿԱՊԵԼ, (ասոր.), եցի, ն. Վանել, վտարել, վռնդել, հեռացնել, դուրս անել։ |
| ՇԿԹԵԼ, (իմ), տե՛ս ՇՔԹԵԼ2 (իմ)։ |
| ՇԿՕԹԱԿ ԱՌՆԵԼ, (պհլ.), Տարագրել, արտաքսել, աքսորել։ |
| ՇՂԱԲԵՐ, ա. Շիղ՝ շիւղ բերող։ |
| ՇՂԱԲԵՐԵԼ, ն. Շիղ՝ շիւղ բերել։ |
| ՇՂԱԳՈՅՆ, ա. Փոքր շիւղի նման։ |
| ՇՂԱՐՇԱՏԵՌ, գ. 1. Բարակ՝ թափանցիկ ու նուրբ գործուածք, շղարշ, քօղ։ 2. ա. Շղարշէ, բեհեզեայ։ |
| ՇՂԹԱՅ, (ասոր.), ի, ից, գ. 1. Մէկը միւսի մէջ հագցրած մետաղէ օղակների շարան։ 2. Երկաթէ կապանք՝ ոտքերը, ձեռքերը, պարանոցը շղթայելու համար։ 3. փխբ. Շարք, կարգ։ |
| ՇՂԹԱՅԱԳՈՐԾ, ի, աց կամ ից, ա. Շղթայի նման շինուած, շղթայաձեւ։ |
| ՇՂԹԱՅԱԿԱՊ, ա. Շղթաներով կապուած։ |
| ՇՂԹԱՅԱՁԵՒ, ՇՂԹԱՅԱՏՈՂ, ա. Շղթայի ձեւ ունեցող, շղթայի նման։ |
| ՇՂԹԱՅԵԼ, եցի, ն. Շղթաներով կապել, շղթայապատել, օղակել։ |
| ՇՂՈՄԱՐԱՐ, տե՛ս ՇՈՂՈՄԱՐԱՐ։ |
| ՇՂՈՒԱԲԱՐՈՅ, շղուրտաբարոյ, շուաղաբարոյ, շուաբարոյ, ա. 1. Յիմար, անխելք, թեթեւամիտ։ 2. Քծնող, շողոքորթ։ |
| ՇՂՈՒԱԿԱՆ, ա. (Կանանց) զարդարուն կամ անպարկեշտ զգեստաւորման՝ պչրանքին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՇՂՈՒՄԱՐԱՐ, տե՛ս ՇՈՂՈՄԱՐԱՐ։ |
| ՇՂՈՒՐՏԱԲԱՐՈՅ, տե՛ս ՇՂՈՒԱԲԱՐՈՅ։ |
| ՇՃԵԼ, եցի, չ. Շ(ի) ճուկի պէս քամուել։ |
| ՇՃՈՒԿ, գ. Մածնից քամուող՝ զատուող ջուրը, մածնաջուր։ |
| ՇՄԱԼ, ացի, չ. Հեւալ, շունչը կտրուել։ |
| ՇՄԲՐՈՑ, գ. Տոպրակ, պարկ (որի մէջ ըմբիշները աւազ լցնելով՝ ուժի փորձեր էին անում)։ |
| ՇՆԱԲԱՐ, մ. ա. Իբրեւ շուն, շան պէս, շան նման։ |
| ՇՆԱԲԱՐՈՅ, ի, ից, ա. Շնացողի բարք՝ բնաւորութիւն ունեցող, անբարոյական, անառակ, անամօթ։ |
| ՇՆԱԲԵՐԱՆ, ա. Վայրահաչող, չարախօս։ |
| ՇՆԱԳԼՈՒԽ, տե՛ս ՇԱՆԱԳԼՈՒԽ (1)։ |
| ՇՆԱԼ, ացայ կամ ացի, չ. 1. Ապօրինի՝ անօրինական կերպով խառնակուել՝ կենակցել, անառակութիւն՝ պոռնկութիւն անել, անբարոյական կեանք վարել, շնանալ։ 2. նման. Կուռքեր՝ օտար աստուածներ պաշտել։ |
| ՇՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Շանը յատուկ։ 2. (փիլ.) Ցինիկ։ |
| ՇՆԱԿԱՔԻՔ, քեաց, ա. Շան ոտքեր ունեցող։ |
| ՇՆԱՆՈՒՆ, ա. Շան նման վատանուն, վատ անուն հանած, վատահամբաւ, շնաբարոյ, պիղծ։ |
| ՇՆԱՌ, ի, ա. գ. Շան առածը՝ յափշտակածը։ |
| ՇՆԱՎԱՆՔ, նից, գ. Շնացողների եւ շընացեալների վանք՝ բնակարան։ |
| ՇՆԱՑԵԱԼ, ՇՆԱՑՈՂ, տե՛ս ՇՆԱԼ-ի տակ։ |
| ՇՆԱՑՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Շնացողին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՇՆԹԵԼ, եցի, ն. Շան պէս քծնել, շողոքորթել։ |
| ՇՆԻԿ, շնկան, շնկունք, կանց, գ. Փոքրիկ շուն, սկունդ։ |
| ՇՆԿՆՃԻԹ, ճթի, թաց, գ. Անորոշ տեսակի կամ մտացածին կենդանի՝ շան քթով։ |
| ՇՆՄՈԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Օտար աստուածներ պաշտելը, կռապաշտութիւն։ |
| ՇՆՈՐԴԻ, գ. Ապօրինի կենակցութիւնից ծնուած զաւակ, պոռնկորդի։ |
| ՇՆՈՐՀ, (պհլ.), ի, իւ կամ աւ, աց, օք, գ. 1. Ձրի տրուած պարգեւ, բարիք, ողորմութիւն։ 2. Շէնք ու շնորհք։ 3. Վայելչութիւն, գեղեցկութիւն։ 4. Հաճութիւն։ 5. Շնորհակալութիւն, գոհութիւն։ 6. (յունական ոճով) հաղորդութիւն։ |
| Ի ՇՆՈՐՀՍ, Մէկին հաճելի լինելու համար։ |
| ԱՌ ՇՆՈՐՀՍ, Մէկին հաճելի լինելու համար։ |
| ՇՆՈՐՀԱԲԱՇԽ, ՇՆՈՐՀԱԲԱՇԽԱԿԱՆ, ա. Շնորհներ բաշխող՝ պարգեւող։ |
| ՇՆՈՐՀԱԲԱՇԽԵԼ, եցի, ն. Շնորհներ բաշխել՝ պարգեւել։ |
| ՇՆՈՐՀԱԲԱՇԽՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շնորհների բաշխում՝ պարգեւում։ 2. (եկեղց.) Ձեռնադրութիւն։ 3. Ողորմածութիւն, գթասրտութիւն, շնորհ։ |
| ՇՆՈՐՀԱԲԱՐՁ, ա. Իր վրայ շնորհք կրող կամ շնորհքով բարձրացած։ |
| ՇՆՈՐՀԱԳԻՐ, ա. (Աստուածային) շնորհով գրուած, հոգելից, հոգեշահ։ |
| ՇՆՈՐՀԱԳԻՒՏ, ա. Որ շնորհ է գտել՝ շնորհի է արժանացել։ |
| ՇՆՈՐՀԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի շնորհքով օժտուած՝ լցուած։ |
| ՇՆՈՐՀԱԳՈՐԾ, ա. (Աստուածային) շնորհով գործուած՝ եղած։ |
| ՇՆՈՐՀԱԴՐՈՒԱՏ, ա. Շնորհքներով դրուատուած կամ դրուատելի, շնորհալի, գեղեցիկ։ |
| ՇՆՈՐՀԱԶԱՐԴ, ա. Շնորհքներով զարդարուած, շնորհաշատ, վայելչազարդ, բարեշուք, առաքինի։ |
| ՇՆՈՐՀԱԶԱՐԴԵԼ, եցի, ն. Շնորհքներով զարդարել՝ ճոխացնել՝ լցնել։ |
| ՇՆՈՐՀԱԶԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Շնորհազարդ լինելը, փառաւորութիւն, վայելչութիւն։ |
| ՇՆՈՐՀԱԼԻ, ՇՆՈՐՀԱԼԻՑ, ա. 1. Շնորհներով՝ ձիրքերով լի՝ լցուած՝ օժտուած, շնորհազարդ, բարեշնորհ։ 2. Սիրուն, գեղեցիկ, վայելուչ։ 3. Ուրախարար, աւետաւոր, բերկրական, հաճելի։ 4. Ուրախ, զուարթ։ |
| ՇՆՈՐՀԱԼՈՅՍ, ա. Լուսափայլ։ |
| ՇՆՈՐՀԱԾԱՒԱԼ, ա. Շնորհներ ծաւալող՝ սփռող։ |
| ՇՆՈՐՀԱԿԱԼ, ի, աց, ա. 1. Որ մէկից շնորհ է ընդունել՝ ստացել, երախտապարտ, երախտագէտ։ 2. Ընդհանրապէս՝ գոհ, եղածով բաւարարուող։ |
| ՇՆՈՐՀԱԿԱԼԵԼ, (իմ), եցայ, լեալ, չ. Շնորհակալ լինել։ |
| ՇՆՈՐՀԱԿԱԼԻՔ, լեաց, լեօք, գ. 1. Շնորհակալութիւն։ 2. Հաճութիւն։ |
| ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒ, ա. Շնորհակալ։ |
| ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Շնորհակալ լինելը, երախտագիտութիւն, գոհունակութիւն, գոհութիւն։ |
| ՇՆՈՐՀԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Իբրեւ շնորհ տրուած, պարգեւական։ 2. (կրօն.) Շնորհի նոր օրէնքին (քրիստոնէական կրօնին) յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՇՆՈՐՀԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Աստուածային կարգաւորութիւն։ |
| ՇՆՈՐՀԱԿՈՐՈՅՍ, րուսի, ա. Իր վայելած շնորհը կորցրած, շնորհը անտես անող, ապաշնորհ։ |
| ՇՆՈՐՀԱՀԱՏՈՅՑ ԼԻՆԵԼ, կամ ՇՆՈՐՀԱՀԱՏՈՒՑՈՒ ԼԻՆԵԼ, Ստացած շնորհի փոխարէն հատուցել, շնորհակալ լինել. վարձատրել։ |
| ՇՆՈՐՀԱՁԻՐ, ա. Շնորհներ պարգեւող՝ տուող, պարգեւատու։ |
| ՇՆՈՐՀԱՆՈՐՈԳ, ա. Նորօրինակ շնորհով՝ գեղեցիկ յօրինուած, նոր եւ շնորհալի, շնորհազարդ։ |
| ՇՆՈՐՀԱՇԱՌԱՒԻՂ, ա. Շնորհալի շառաւիղներ ունեցող, գեղեցիկ ճիւղերով, գեղուղէշ։ |
| ՇՆՈՐՀԱՇԱՒԻՂ, ա. Շնորհալի՝ վայելուչ ընթացք ունեցող, լաւ՝ ուղիղ ընթացող։ |
| ՇՆՈՐՀԱՇՈՒՔ, ա. 1. Շնորհքներով շքեղացած, շատ շնորհալի՝ գեղեցիկ, շնորհազարդ։ 2. Շնորհալի շքով՝ քօղով գլուխը ծածկած։ |
| ՇՆՈՐՀԱՊԱՏԱՐ, ա. Շնորհներով զեղուած՝ լի, շնորհալից։ |
| ՇՆՈՐՀԱՊԱՏՈՒՄ, ա. (Աստուածային) շնորհով պատմուած կամ պատմող։ |
| ՇՆՈՐՀԱՊԱՐԳԵՒ, ա. Շնորհներ պարգեւող, շնորհաբաշխ։ |
| ՇՆՈՐՀԱՎԱՃԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Շնորհների առատ բաշխում կամ ստացում ինչպէս տօնավաճառներում։ |
| ՇՆՈՐՀԱՏՈՒ, ՇՆՈՐՀԱՏՈՒՈՂ, ա. Շնորհներ տուող, շնորհաբաշխ, պարգեւատու։ |
| ՇՆՈՐՀԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Շնորհներ տալը՝ բաշխելը, պարգեւատրութիւն։ |
| ՇՆՈՐՀԱՏՈՒՐ, ա. 1. Իբրեւ շնորհ տրուած, աստուածապարգեւ։ 2. Շնորհական, ձրի տրուած։ 3. Շնորհատու։ |
| ՇՆՈՐՀԱՏՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՇՆՈՐՀԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇՆՈՐՀԱՐԱՐ, ա. Բարերար, երախտաւոր։ |
| ՇՆՈՐՀԱՒԷՏ, ա. Շնորհքով լի, շնորհալից։ |
| ՇՆՈՐՀԱՒԷՏԵԱԼ, ա. Շնորհքով լցուած՝ զարդարուած, շնորհազարդ, շնորհալից։ |
| ՇՆՈՐՀԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Շնորհ՝ ձիրք ունեցող, շնորհքով օժտուած, շնորհ ստացած, շնորհալի։ 2. Սիրուն, վայելուչ։ |
| ՇՆՈՐՀԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ շնորհալի։ |
| ՇՆՈՐՀԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Շնորհել, պարգեւել։ |
| ՇՆՈՐՀԱՓԱՌԵԼ, եցի, ն. Շնորհքով փառաւորել՝ զարդարել։ |
| ՇՆՈՐՀԵԼ, եցի, ն. 1. Շնորհ կամ իբրեւ շնորհ տալ, պարգեւել, բաշխել։ 2. Իբրեւ շնորհ՝ ներել մէկին, շնորհ անել, զիջել։ 3. Հաճոյանալու համար մի բան անել, մարդահաճութիւն անել։ |
| ՇՆՈՐՀԸՆԿԱԼ, ա. Շնորհ ընդունող, շնորհ ստացած, շնորհի արժանացած։ |
| ՇՆՈՐՀԻՔ, ՇՆՈՐՀՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇՆՈՐՀՈՒԿՍ, կամ ԱՌ ՇՆՈՐՀՈՒԿՍ ԱՌՆԵԼ՝ ԱՍԵԼ՝ ԽՕՍԵԼ (իմ)։ Մէկից շնորհ գտնելու՝ մէկի խօսքը չկոտրելու՝ մէկին հաճոյանալու համար մի բան անել, մարդահաճութիւն անել, մէկին խաթր անել, խաթրը պահել։ |
| ՇՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շնանալը, ապօրինի կենակցութիւն, անառակութիւն, պոռնկութիւն։ 2. Կռապաշտութիւն։ |
| ՇՆՉԱԲԵՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Շունչ ստանալ, շնչաւորուել։ |
| ՇՆՉԱԲԵՐ ԵՐԱԿ, (կզմխս.) Զարկերակ (Arteria)։ |
| ՇՆՉԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Շնչելը, շնչառութիւն։ |
| ՇՆՉԱԲՈՒՍԱԿԱՆ, ա. Բուսական կենդանություն ունեցող։ |
| ՇՆՉԱԾՆԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կենսաբեր՝ կենսատու։ |
| ՇՆՉԱԾՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Շունչ՝ կենդանութիւն տալը։ |
| ՇՆՉԱԿԱԼ, ա. Շունչն իր մէջ պահող՝ ընդունող։ |
| ՇՆՉԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Զգայական, կենդանական, շնչելու ընդունակ։ 2. Շունչ ունեցող, շնչաւոր, կենդանի։ 3. Բանական, հոգի ունեցող, հոգեւոր։ 4. Շնչառական։ |
| ՇՆՉԱԿԱՆԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ շնչաւոր՝ կենդանի։ |
| ՇՆՉԱԿԱՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Շնչով՝ հոգով միմեանց հետ կապուած լինելը, միասիրտ՝ միահոգի լինելը, համաշնչութիւն։ |
| ՇՆՉԱԿԵԱՑ, կեցի, ցաց, ա. Շնչաւոր։ |
| ՇՆՉԱԿԻՐ, կրի, րաց, ա. Իր մէջ շունչ կրող, շնչակեաց, շնչաւոր։ |
| ՇՆՉԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Համաշունչ, միաբան։ |
| ՇՆՉԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Շնչակից լինելը, համաշնչութիւն, միաբանութիւն։ |
| ՇՆՉԱՀԵՂՁՈՅՑ, ա. Շունչը խեղդող, հոգեկորոյս, մահառիթ։ |
| ՇՆՉԱՆԱԼ, ացայ, չ. Շունչ ստանալ, շնչաւորուել, կենդանանալ։ |
| ՇՆՉԱՌՈՒ, ա. Շունչ առնող, շունչը ներս քաշող (քիթ)։ |
| ՇՆՉԱՍՊԱՌ, ա. Շունչը սպառուած։ |
| ՇՆՉԱՏԵՍԱԿ, ՇՆՉԱՏԵՍԻԼ, ա. 1. Շնչի նման։ 2. գ. Շունչ։ |
| ՇՆՉԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Շունչ՝ կենդանութիւն տուող զօրութիւն։ |
| ՇՆՉԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Շունչ՝ հոգի տալ, շնչաւորել, կենսածին դարձնել։ |
| ՇՆՉԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. 1. Շնչող, շունչ ունեցող, կենդանի էակ։ 2. փխբ. Կենսասէր, մարմնասէր։ 3. Բանական հոգի ունեցող, հոգեւոր։ 4. Փչելու միջոցով նուագուող, փչողական։ |
| ՇՆՉԱՒՈՐԱԿՈՅՏ, ա. Որտեղ կուտակուած են բանական էակներ։ |
| ՇՆՉԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Շնչաւոր դարձնել, շունչ՝ կենդանութիւն տալ։ |
| ՇՆՉԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շնչաւոր լինելը, կենդանութիւն։ 2. փխբ. Կենսասիրութիւն, մարմնասիրութիւն։ 3. Լոկ կենդանական շունչ ունենալը՝ առանց բանականութեան, անբանութիւն։ |
| ՇՆՉԱՓՈՂ, ի, աց եւ ից, կամ ոյ, ոց, գ. (կզմխս.) 1. Շնչառական փող (Trachea)։ 2. Թոք (Pulmo)։ |
| ՇՆՉԵԼ, եցի, ն. եւ չ. 1. Բերանից օդի հոսանք արտամղել, փչել։ 2. նման. Դուրս ժայթքել։ 3. Փչել (քամի)։ 4. Շշնջալ։ 5. Շնչառական գործողութիւն կատարել, ներշնչել եւ արտաշնչել։ |
| ՇՆՉԵՐԱԿ, ի, աց, գ. 1. (կզմխս.) Զարկերակ (Arteria)։ 2. (բժշկ.) Զարկ (Pulsus)։ |
| ՇՆՉԵՐԱԿԱԿԱՆ, ա. (բժշկ.) 1. Զարկերակային (Arterialis)։ 2. Զարկին յատուկ՝ վերաբերող, պուլսային (Pulsatorius)։ |
| ՇՆՉԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Շնչել՝ փչել տալ, քամի առաջացնել։ |
| ՇՆՉԻՒՆ, գ. Շշնջիւն։ |
| ՇՆՉՀԵՂՁՈՒՑԻԿ, տե՛ս ՇՆՉԱՀԵՂՁՈՅՑ։ (Եղիշ. առաք., 346, ՀԱԲ)։ |
| ՇՆՉՈՐՍԱԿԱՆ, ա. Շունչը որսացող, հոգին գերող, փխբ. խաբէական, պատիր։ |
| ՇՆՉՈՒԿ, գ. Հոգեպահիկ կերակուր՝ իբրեւ գոյութիւնը պահպանելու միջոց։ |
| ՇՆՉՈՒՄՆ, չման, գ. 1. Շնչելը, փչում։ 2. Շշնջիւն։ |
| ՇՆՋՐԻ, իք, գ. (կենդբ.) Կրծողների կարգին պատկանող կենդանի. կուղբ, ջրշուն (Castor fiber)։ |
| ՇՇՆՋԵԼ, եցի, չ. ն. 1. Ցածր ձայնով խօսել՝ մի բան ասել, փսփսալ, շշնջալ։ 2. Մռթմռթալ, քրթմնջալ, փնթփնթալ։ 3. Գռմռալ։ |
| ՇՇՆՋԻՒՆ, գ. Շշունջ, շշնջոց, փսփսոց։ |
| ՇՇՆՋՈՒՄՆ, ջման, գ. Շշնջալը, շշնջիւն։ |
| ՇՇՈՒԿ, գ. 1. Աղետի կամ աղետալի ձայն։ 2. Աղմուկ, իրարանցում, շփոթութիւն, խառնակ՝ անորոշ լուր։ |
| ՇՇՈՒՆՋ, գ. Շշնջալը, շշնջիւն, շշնջոց։ |
| ՇՈԳԱՆԱԼ, ացայ, չ. Շոգիանալ, գոլորշիանալ։ |
| ՇՈԳԷՏԵՍԱԿ, ի, աց, ա. Շոգու նման, շոգու յատկութիւն ունեցող։ |
| ՇՈԳԻ, գւոյ, գեաց, գ. 1. Գոլորշի։ 2. Շունչ։ 3. Ճառագայթ (արեգակի)։ |
| ՇՈԳԻԱՄԷԳ, ա. գ. Շոգիով եւ մէգով խառն, միգամած, աղջամղջին, կամ մէգ, աղջամուղջ։ |
| ՇՈԳՄՈԳ, ի, աց, ա. 1. Բանսարկու, բամբասող, քսու։ 2. Կեղծաւոր, շողոքորթ։ 3. Շաղակրատ։ |
| ՇՈԳՄՈԳԵԼ, եցի, չ. 1. Շոգմոգութիւն՝ քսութիւն անել, բամբասել։ 2. Շողոքորթել, հաճոյանալ։ 3. Շաղակրատել։ |
| ՇՈԳՄՈԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Բանսարկութիւն, քսութիւն, բամբասանք։ 2. Կեղծաւորութիւն, շողոքորթութիւն։ 3. Շաղակրատութիւն։ |
| ՇՈԳՈԼԻ, լւոյ, լւով կամ լով, լեաց, գ. 1. Գոլորշի։ 2. Հոգոց հանելը, հեծութիւն, հառաչանք։ |
| ՇՈՂ, ոյ, ոց, գ. 1. Նեղ անցքից՝ ճեղքից ընկնող լոյսի շերտ, շողք, նշոյլ։ 2. Ճառագայթ։ 3. ա. Լուսաւոր, փայլուն։ |
| ՇՈՂԱԶԱՐԴ, ա. Շողերով զարդարուած, շողշողուն։ |
| ՇՈՂԱԼ, ացի, չ. 1. Ցոլալ, փայլել, պսպղալ, շողշողալ, փայլփլել, փայլատակել, ճառագայթել։ 2. Լողալ, սողալ, շարժուել, սլանալ։ 3. Երեւալ։ Զի մի՛ մթարքն՝ որ զբբօք շողայցեն, արգել հայելոյ ի յստակութիւն լուսոյն լիցին (Եզնիկ, էջ 5)։ |
| ՇՈՂԱԽԱՂԱՑ, ա. Շողարձակ։ |
| ՇՈՂԱՁԵՒ, ա. Շողի նման։ |
| ՇՈՂԱՁԻԳ, ա. Շող գցող՝ արձակող, շողարձակող։ |
| ՇՈՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Սաստիկ տաքանալ, կրակ կտրել։ |
| ՇՈՂԱՆՇՈՅԼ, ա. Շողշողացող, շողշողուն։ |
| ՇՈՂԱՊԷՍ, մ. Ինչպէս շող, շողի տեսքով։ |
| ՇՈՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Սաստիկ տաքացնել մինչեւ շիկանալը, շիկացնել, հրաշէկ դարձնել, կէծացնել։ 2. Հրեղէն ցոլքեր առաջացնել՝ արձակել, ցոլացնել։ 3. (Զէնքը) տարուբերելով՝ փայլեցնել, շողշողացնել, փխբ. ճօճել։ |
| ՇՈՂԱՒՈՐ, ա. Շողեր ունեցող՝ արձակող, շողարձակ, լուսափայլ։ |
| ՇՈՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Շողալ, ցոլալ։ |
| ՇՈՂԻՒՆ, գ. 1. (Զէնքի) շողալը, փայլփլելը։ 2. Սաստիկ տաքանալը, հրաշէկ դառնալը, կրակ կտրելը։ |
| ՇՈՂՇՈՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Շողեր արձակել, փայլփլել, փայլատակել։ |
| ՇՈՂՇՈՂԵՆԻ, ա. Շողշողուն, փայլփլող։ |
| ՇՈՂՈՄԱՐԱՐ, ա. Շողոմութիւն անող, շողոքորթ, կեղծաւոր, քծնող։ |
| ՇՈՂՈՄԵԼ, եցի, ն. չ. Շողոքորթել, քծնել։ |
| ՇՈՂՈՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Շողոմելը, շողոքորթութիւն։ |
| ՇՈՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Շողալը, ցոլալը, փայլելը։ |
| ՇՈՂՈՔՈՐԹ, ի, աց կամ ից, ա. Շողոքորթող, քծնող, կեղծաւոր, հաճոյակատար։ |
| ՇՈՂՈՔՈՐԹԱՆՔ, նաց, գ. Շողոքորթ խօսքեր, շողոքորթութիւն։ |
| ՇՈՂՈՔՈՐԹԵԼ, եցի, ն. չ. Շողոքորթութիւն՝ կեղծաւորութիւն անել՝ քծնել, աշխատել հաճոյանալ։ |
| ՇՈՂՈՔՈՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Շողոքորթելը, շողոքորթանք։ |
| ՇՈՃ, ՇՈՃԻ, տե՛ս ՍՈՃԻ։ |
| ՇՈՅՏ, ա. 1. Փութաջան, եռանդուն, արագաշարժ, ժրաջան, փութկոտ, ճարպիկ, յաջողակ։ 2. մ. Շուտ, շուտով, փութով։ |
| ՇՈՇԵԼ, (իմ), տե՛ս ՇՕՇԵԼ (իմ)։ |
| ՇՈՇՈԿԱՆՍ, (ձեռ. ՇՈՂԱԿԱՆՍ) ԱՌՆԵԼ, տե՛ս ՇՈՇՈԿԵԼ։ |
| ՇՈՇՈԿԵԼ, եցի, չ. Գեղեցիկ երեւալու համար ձեւեր թափել, կոտրտուել, ծեքծեքել։ |
| ՇՈՊԵԼ, եցի, ն. 1. Քաշելով պոկել, խլել, կորզել, յափշտակել, կողոպտել, գռփել։ 2. Մէկի ձեռքից պրծացնել, ազատել։ |
| ՇՈՊՇՈՊԵԼ, եցի, ն. Շոպել, քաշքշել։ |
| ՇՈՐԹԵԼ, եցի, ն. Խլել, պոկել, գջլել, կորզել, յափշտակել։ |
| ՇՈՐԹՈՒՄՆ, թման, գ. Շորթելը. մազերը փետելը։ |
| ՇՈՐԻԿ, ա. Քսու, խառնակիչ։ |
| ՇՈՐՈՄԱՁԵՒ, (թերեւս ՃՈՐՈՄԱՁԵՒ), ա. Շերեփաձեւ, թասաձեւ (գդալ)։ Եւ զշորոմաձեւս փայտեղէնս մեծամեծս, որով զարգանակն լափէին (Կղնկտ., Բ, 14)։ |
| ՇՈՒԱԲԱՐՈՅ, կամ ՇՈՒԱՂԱԲԱՐՈՅ, տե՛ս ՇՂՈՒԱԲԱՐՈՅ։ |
| ՇՈՒԱՅՏ, ա. Անառակ, պագշոտ, վաւաշոտ։ |
| ՇՈՒԱՅՏԱԲԱՐՈՅ, ա. Ցոփ, զեխ, անառակ։ |
| ՇՈՒԱՅՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Զեխանալ, զեխութիւն անել, շուայտ կեանք վարել, կերուխումի եւ մարմնական վայելքների անձնատուր լինել։ |
| ՇՈՒԱՅՏԱՆՔ, նաց, գ. Շուայտանալը, շուայտութիւն, զեխութիւն։ |
| ՇՈՒԱՅՏԱՍԷՐ, ա. Շուայտութիւն՝ զեխութիւն սիրող։ |
| ՇՈՒԱՅՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կերուխումի ու մարմնական հաճոյքների անձնատուր լինել, անառականալ, ցոփանալ, խենէշանալ, յղփանալ, մեղկանալ։ |
| ՇՈՒԱՅՏՈՏ, ա. Պագշոտ, վաւաշոտ, հեշտասէր, ցանկասէր։ |
| ՇՈՒԱՅՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Զեխութիւն, յղփութիւն, շռայլութիւն, անյագութիւն, ցոփութիւն, խենէշութիւն, հեշտասիրութիւն, անառակութիւն։ |
| ՇՈՒԱՌՆ, ռունք, գ. Տէգ՝ պողպատէ սլաքով։ |
| ՇՈՒԹԱՓ, ա. Արագ՝ շուտ շարժուող։ |
| ՇՈՒԹԱՓԵԼ, եցի, չ. 1. Շտապել, աճապարել, արագ՝ շուտ շարժուել, փութալ։ 2. ն. Փութով ազատել։ |
| ՇՈՒԹԱՓՈՒԹԻՒՆ, շութափութութիւն, գ. 1. Արագաշարժութիւն, ժրութիւն, ճարպկութիւն, հապճեպութիւն, արագութիւն։ 2. Դիւրափոփոխ լինելը։ |
| ՇՈՒԿԱՄԷՋ, միջի, գ. Շուկայի մէջը։ (Կղնկտ., Բ, 52)։ |
| ՇՈՒԿԱՏ, ա. Խաբեբայ, շառլատան։ |
| ՇՈՒՄՐԱՅ, (ասոր.), գ. (բսբ.) Հովանոցաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. ռազիան (Foeniculum՝)։ |
| ՇՈՒՆ, շան, շանց, գ. 1. (կենդբ.) Գայլերի ընտանիքին պատկանող ընտանի կենդանի (Canis familiaris)։ 2. փխբ. Անառակ՝ շնացող կին կամ տղամարդ։ 3. Շնիկ, սկունդ։ |
| ՇՈՒՆՉ, շնչոյ, ոց, գ. 1. Ներշնչուող ու արտաշնչուող օդը։ 2. Ներշնչելու եւ արտաշնչելու գործողութիւնը, շնչառութիւն։ 3. Մեղմ քամի, սիւք։ 4. Շընչաւոր էակ, կենդանի արարած։ 5. Հոգի, մարդ, անհատ, անձ։ |
| ՇՈՒՇԱՆ, (ասոր.), գ. 1. (բսբ.), Շուշանազգիների ընտանիքին պատկանող ծաղկաբոյս (Lilium)։ 2. նման. Շուշանի ձեւով զարդ։ |
| ՇՈՒՇԱՆԱԲԵՐ, ա. Շուշան բերող՝ տուող։ |
| ՇՈՒՇԱՆԱԲՈՅԾ, ա. Շուշանների մէջ հօտն արածեցնող։ |
| ՇՈՒՇԱՆԱԳՈՐԾ, ա. Շուշանի ձեւով շինուած (զարդ)։ |
| ՇՈՒՇԱՆԱԶԱՐԴ, ա. Շուշանի մաքրութեամբ զարդարուած, մաքուր, անարատ (կոյս)։ |
| ՇՈՒՇԱՆԱԶԱՐԴԵԱԼ, ա. 1. Շուշաններով զարդարուած։ 2. փխբ. Կուսութեամբ՝ անարատութեամբ զարդարուած։ |
| ՇՈՒՇԱՆԱԿԱՆ, ա. Շուշանի յատկութիւն ունեցող, փխբ. մաքուր, կուսական։ |
| ՇՈՒՇԱՆԱՁԵՒ, ա. Շուշանի ձեւ՝ նմանութիւն ունեցող, շուշանակերպ։ |
| ՇՈՒՇԱՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Շուշանի նման դառնալ, շուշանի նմանուել։ 2. Շուշաններով լցուել։ |
| ՇՈՒՇԱՆԱՓԱՅԼ, ա. Շուշաններով փայլող, շուշաններով զարդարուած։ |
| ՇՈՒՇԵԼ, եցի, չ. Ծուլանալ, անհոգ՝ անփոյթ՝ անուշադիր գտնուել։ |
| ՇՈՒՇՏԱԿ, (պհլ.), գ. 1. Թաշկինակ։ 2. Գլխաշոր։ |
| ՇՈՒՏԱԲԱՆ, ա. Շուտ-շուտ խօսող, արագախօս։ |
| ՇՈՒՏԱԳՈՅՆ, ա. Փութաջան, ուսումնասէր։ |
| ՇՈՒՏԱԺԻՐ, ա. Շուտ եւ ժիր, արագ։ |
| ՇՈՒՏԱԽՕՍ, ա. Արագախօս, յանդուգն։ |
| ՇՈՒՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Փութալ, աճապարել։ |
| ՇՈՒՏԱՍԱՂԱՊ, ա. Շուտ սահող՝ սայթաքող։ |
| ՇՈՒՏԱՓՈՅԹ, ա. Շտապող, աճապարող, փութացող։ |
| ՇՈՒՏՈՎ, մ. 1. Շուտ, վաղ, կանուխ։ 2. Շտապով, շուտափոյթ։ |
| ՇՈՒՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Շուտ՝ փութաջան լինելը, արագութիւն։ |
| ՇՈՒՐԹՆ, շրթան, շրթունք, թանց, գ. 1. (կզմխս.) Շուրթ, շրթունք (Labium)։ 2. լայնաբար՝ Բերան, լեզու, խօսք։ 3. փխբ. Ափ, եզր։ 4. փխբ. Ամանի՝ բաժակի շուրթ՝ պռունկ։ |
| ՇՈՒՐՋ, 1. նխդ. (ընդհանրապէս պահանջում է զ նախդիր ունեցող գործիականով խնդիր՝ շուրջ զնովաւ, շուրջ զգետով, շուրջ զքաղաքաւ եւն) Շուրջը, որեւէ բանի չորս կողմը։ 2. մ. Շուրջանակի, շուրջբոլորը, ամեն կողմից։ |
| ՇՈՒՐՋԱՆԱԿԱՒ, մ. 1. Շուրջը պատելով, շուրջանակի, չորս կողմից։ 2. Գալարելով, ոլորելով։ |
| ՇՈՒՐՋԱՆԱԿԻ, մ. 1. Ամեն կողմից, չորս կողմը, շուրջբոլորը։ 2. նխդ. (պահանջում է սեռականով խնդիր) Շուրջը։ 3. ա. Շրջակայ։ |
| ՇՈՒՐՋԱՌ, գ. (եկեղց.) Քահանայական նափորտ։ |
| ՇՈՒՐՋԲՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Շուրջը՝ շուրջանակի բուսցնել, բնաւորել, հաստատել։ |
| ՇՈՒՐՋԳՈՒՆԵԼ, եցի, ն. Շուրջանակի գունաւորել՝ ներկել։ |
| ՇՈՒՐՋԸՆԹԱՑՔ, ցից, իւք, գ. 1. Չորս կողմը պտտուելը՝ ընթանալը։ 2. Ձիարշաւանք, ձիընթաց, ասպարէզ (2)։ |
| ՇՈՒՐՋԾԻՐԱՆԱՑԵԱԼ, ա. Շուրջը ծիրանեգոյն կտորներով պատուած՝ զարդարուած։ |
| ՇՈՒՐՋՃԱՆԱՊԱՐՀ, ի, աց, գ. Ժամանակամիջոց, ժամանակաշրջան։ |
| ՇՈՒՔ, շքոյ, ոց, գ. 1. Մարդու՝ առարկայի ստուեր՝ շողք։ 2. Գլխի կամ երեսի ծածկոյթ, քօղ։ 3. փխբ. Հովանաւորութիւն։ 4. Պատիւ, մեծարանք, փառք, հանդիսաւորութիւն, վեհութիւն։ |
| ՇՉԵԼ, եցի, չ. 1. Զարմանքի եւ ափսոսանքի ձայն արձակել՝ հանել։ 2. Սուլոցի նման ձայն հանել՝ արձակել, ֆշշալ, շչալ։ |
| ՇՉԻՒՆ, գ. Շչելու ձայնը, սուլոց։ |
| ՇՉՈՒՄՆ, շչման, գ. Շչելը, շչիւն։ |
| ՇՊԱՐ, (ասոր.), ի, աց, գ. Երեսը ներկելու քսուք, սնգոյր։ |
| ՇՊԱՐԱՆԿԱՐ, ա. Երեսին շպար քսած։ |
| ՇՊԱՐԱՐ, ի, աց, գ. Ներկարար, ծեփագործ։ |
| ՇՊԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Երեսին շպար քսել, շպարուել։ |
| ՇՊԵՏ, (պհլ.), գ. Հովիւ։ |
| ՇՊԻՐԵԼ, (իմ), տե՛ս ՇՊԱՐԵԼ (իմ)։ |
| ՇՌԱՅԼ, լք, տե՛ս ՇՌԱՅԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇՌԱՅԼԱԿԱՆ, ա. Շուայտ, զեխ, ցոփ։ |
| ՇՌԱՅԼԱՄԻՏ, ա. Շուայտոտ, ցանկասէր, հեշտասէր։ |
| ՇՌԱՅԼԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Զեխանալ, անառակել, շուայտել, շռայլութեան մէջ ընկնել։ |
| ՇՌԱՅԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Զեխութիւն, շուայտութիւն, անժուժկալութիւն, անզսպութիւն, անառակութիւն։ |
| ՇՌԸՆՉԱՆ, տե՛ս ՇՌՆՉԱՆ։ |
| ՇՌԻՆԴ, գ. Ուժգին աղմուկ՝ ձայն, ժխոր։ |
| ՇՌԻՆՉ, գ. Շաչիւն, շչիւն։ |
| ՇՌՆԻՃ, ՇՌՆԻՏ, (յուն.), գ. Կոնք, լագան։ |
| ՇՌՆՉԱՆ, ՇՌՆՉԱՆՆ, անան, անունք, գ. Հոլ, ֆռիկ։ |
| ՇՌՆՉԱՊԱՀ, ՇՌՆՋԱՊԱՀ, գ. Ձիու քիթն ու բերանը պաշտպանող շռնչանի նման պահպանակ եւ զարդ։ |
| ՇՌՆՉԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Հնչեցնել (քարերն իրար խփելով)։ (Անան. ժմնկ., 31, ՀԱԲ)։ |
| ՇՏԱՄԲԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Արագ տեմպով երաժշտական չափ։ |
| ՇՏԱՊ, (պհլ.), ի, իւ եւ ոյ, ով, գ. 1. Աճապարանք, հարկադրանք, ստիպողականութիւն։ 2. ա. Շտապողական, շտապեցնող։ 3. մ. Շտապելով, փութով։ |
| ՇՏԱՊԱՆԱԿԻ, մ. Շտապով, փութանակի։ |
| ՇՏԱՊԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՇՏԱՊԵԼ2 (իմ)։ |
| ՇՏԱՊԵԼ1, եցի, ն. Շուտափոյթ անելու՝ կատարելու դրդել՝ մղել, հարկադրաբար մի բան անել տալ, խուճապի մատնել, շտապեցնել, ստիպել, հարկադրել։ |
| ՇՏԱՊԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Խուճապի՝ տագնապի մէջ ընկնել, խուճապահար լինել, խուճապի մատնուել, խուճապել, աճապարել։ |
| ՇՏԱՊՈՒՄՆ, պման, գ. Շտապելը, շտապեցնելը։ |
| ՇՏԵՄԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Ամբար, ամբարանոց, մթերանոց։ 2. փխբ. Թաքըստոց, գաղտնարան։ Եւ դարան նստէր նմա ի շտեմարանի (Դատ., ԺԶ, 12)։ |
| ՇՏԵՄԱՐԱՆԱԼԻՑ, ա. 1. Շտեմարանը լցնող։ 2. Շտեմարանը լի՝ լցուած։ |
| ՇՏԵՄԱՐԱՆԱՊԱՀ, ի, աց, գ. 1. Շտեմարանի պահապան՝ վերահսկող։ 2. Մատակարար, հանդերձապետ։ |
| ՇՏԵՄԱՐԱՆԱՊԱՐԱՐ, ա. Շտեմարանը լիութեամբ լցնող։ |
| ՇՏԵՄԱՐԱՆԱՊԵՏ, ի, աց, գ. 1. Շտեմարանների պետ՝ կառավարիչ։ 2. Տնտես, մատակարար։ 3. Գանձապետ, հազարարապետ։ 4. առավելապես փխբ. Աստծու մակդիրը՝ իբրեւ ամեն բանը հոգացող՝ կարգաւորող, կեանքի եւ մահի տնօրէն, շնորհներ բաշխող եւն։ |
| ՇՏԵՄԱՐԱՆԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Շտեմարանապետ լինելը, շտեմարանապետի պաշտօնը՝ գործը։ |
| ՇՏԵՄԱՐԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Շտեմարանի մէջ ժողովել, ի մի հաւաքել, ամբարել, մթերել, կուտակել, դիզել։ 2. Իր մէջ ամփոփել՝ պահել, թաքցնել։ |
| ՇՏՈԳԱՆԵԼ, եցի, ն. Շփոթել, խառնել իրար հետ, մէկը միւսից չզանազանել։ |
| ՇՏՐՊԱՂԱՆԳ, (պրսկ.), գ. Ընձուղտ։ (Խոր. աշխ. (Շիր.), ՀԱԲ)։ |
| ՇՐԹՆԱՇՂԹԱՅ, ՇՐԹՆԱՇՂԹԱՅԱՇԱՐ, ա. Շրթունքները շղթայող՝ կապող։ |
| ՇՐԹՆԱՏ, ա. Շրթունքը կտրած կամ թերատ։ |
| ՇՐՇԻՒՆ, գ. Սօսափ, սօսափիւն, խարշափիւն (տերեւների)։ |
| ՇՐՇՆՋԵԼ, տե՛ս ՇՇՆՋԵԼ։ |
| ՇՐՈՒԱՆԴ, գ. Խաղողի ողկոյզ՝ առանց հատերի, չանչ։ |
| ՇՐՈՒՇԱԿ, գ. Ձիու բերանակապ, ցռկակապ։ |
| ՇՐՈՒՇԱՆԱԿՔ, տե՛ս ՇՐՕՇԱԿՔ։ |
| ՇՐՋԱԲԱՆ, ա. Խօսքը շուռ տուող՝ փոխող։ |
| ՇՐՋԱԲԱՆԱԿ, ա. Շուրջը բանակ դրած։ |
| ՇՐՋԱԲԵՐ, ա. Կլոր, բոլորակ, շրջանաձեւ, բոլորակաձեւ։ |
| ՇՐՋԱԲԵՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Շրջանաձեւ պտտուող, շրջան կատարող, պարբերական, ցիկլային։ 2. Ամենքին ուղղուած, բոլորին վերաբերող, ընդհանրական։ 3. Շրջագայող, թափառական։ |
| ՇՐՋԱԲԵՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Շրջաբերական լինելը, պտտուելու յատկութիւն ունենալը, շրջաբերութիւն։ |
| ՇՐՋԱԲԵՐԱՁԵՒ, ա. Շրջանաձեւ, բոլորակաձեւ։ |
| ՇՐՋԱԲԵՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Շրջանաձեւ պտտուել, պտոյտ կատարել՝ գործել, շրջել։ |
| ՇՐՋԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շրջանաձեւ պտտուելը, շրջան անելը, շրջագայութիւն, շրջապտոյտ, շրջադարձ։ 2. Ժամանակի շրջան։ 3. (Աչքը) այս ու այն կողմը դարձնելը, հետաքրքրուելը։ 4. (քեր.) Հոլովում, հոլովելը։ |
| ՇՐՋԱԲՆԱԿ, ա. Շուրջը բնակուող, սահմանամերձ։ |
| ՇՐՋԱԲՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Շրջակայք, շրջավայր։ |
| ՇՐՋԱԳԱՅ1, մբ. Շրջագայում է, պտտւում է։ |
| ՇՐՋԱԳԱՅ2, ի, ից, ա. 1. Որ շրջագայում է, շրջող, ման եկող, թափառող։ 2. Շըրջանաձեւ պտոյտ կատարող, շրջան անող՝ գործող։ 3. Շրջանառութիւն, շրջադարձ, շրջան։ |
| ՇՐՋԱԳԱՅԱԲԱՐ, մ. Շրջագայելով, շրջան կատարելով։ |
| ՇՐՋԱԳԱՅԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Շրջագայող, շրջող։ 2. Շրջանակաձեւ, մանեկաձեւ, բոլորշի։ |
| ՇՐՋԱԳԱՅԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ՇՐՋԱԳԱՅԵԼ2 (իմ)։ |
| ՇՐՋԱԳԱՅԵԼ1, եցի, ն. Շրջապատել, պարփակել, շուրջանակի եզերել։ |
| ՇՐՋԱԳԱՅԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Շրջան կատարել, մի բանի շուրջը պտտուել։ |
| ՇՐՋԱԳԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շրջան կատարելը, մի բանի շուրջը պտտուելը, շրջադարձ, պտոյտ, ընթացք։ 2. Երթեւեկութիւն։ 3. Ժամանակի շրջան։ 4. Շըրջապատը մի բանի։ 5. Շրջասութեամբ կազմուած խօսք։ |
| ՇՐՋԱԳԱՅՈՒՆ, ա. Շրջագայող, ման եկող։ |
| ՇՐՋԱԳՆԱՑ, ա. Այս ու այնտեղ շրջող, թափառաշրջիկ։ |
| ՇՐՋԱԳՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Շրջագնաց՝ թափառաշրջիկ լինելը, այս ու այնտեղ շրջելը, թափառելը։ |
| ՇՐՋԱԳՐԱԿԱՆ, ա. Պարագրող, բովանդակող։ |
| ՇՐՋԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Շրջան գծել, շրջան քաշել, շրջան անել։ |
| ՇՐՋԱԳՕՏԵԼ, տե՛ս ԳՕՏԵՒՈՐԵԼ։ |
| ՇՐՋԱԴԱՐՁ, գ. Շրջան, աջ ու ձախ կամ յետ ու առաջ կատարուող շարժում։ |
| ՇՐՋԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Շուրջը մի բան դնելը՝ դրուելը, շուրջանակի պատելը, շրջափակելը, շրջապատելը, պաշարում։ |
| ՇՐՋԱԶԱՐԴ, ա. Շուրջանակի զարդարուած կամ զարդարող։ |
| ՇՐՋԱԽՈՅԶ ԱՌՆԵԼ, Հետախուզել, հետազօտել, քննել։ |
| ՇՐՋԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Բուրուառով խնկի հոտ տարածելը, խնկարկութիւն։ |
| ՇՐՋԱԾՑՈՒՑԻԿ, ա. Որ լինում է շրջեցնելով եւ բոլորին ցոյց տալով, հանդիսաւոր, հրապարակային։ |
| ՇՐՋԱԿԱՅ, ի, ից, գ. 1. Շուրջը եղած տարածութիւնը, շրջակայք։ 2. Հանգամանք, պարագայ։ |
| ՇՐՋԱԿԱՅԵԼ, եցի, ն. Շուրջը կանգնեցնել՝ պատել (պահպանութեան համար)։ |
| ՇՐՋԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Շուրջանակի՝ շուրջը պատելը, շրջապատելը։ |
| ՇՐՋԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Շրջող, շուռ տուող, փոփոխող, խռովող։ 2. գ. Փոփոխութիւն, փոխակերպութիւն։ |
| ՇՐՋԱԿԱՑԵԱԼ, ա. Շուրջը կանգնած։ |
| ՇՐՋԱԿՏՈՒՐ ԱՌՆԵԼ, Շուրջանակի՝ չորս կողմից կտրտել։ |
| ՇՐՋԱՀԱՅԵԱՑ ԼԻՆԵԼ, Շուրջը նայել՝ զննել, լաւ դիտել, հսկել։ |
| ՇՐՋԱՀՈՍԵԱԼ, ա. 1. Ամեն կողմից հոսած՝ հոսող (ջուր)։ 2. Շուրջանակի հոսող ջրերով պատուած։ |
| ՇՐՋԱՆ, ի, աց, գ. 1. Շրջագայութիւն, շրջադարձ, պտոյտ։ 2. Ոլորան, կեռման։ 3. Շրջապտոյտ, յորձանք։ 4. Ընթացքի՝ ուղղութեան փոփոխութիւն, ուղղութիւնը փոխելը։ 5. Ժամանակի մեծ հատուած՝ միջոց։ 6. մ. Շուրջանակի։ |
| ՇՐՋԱՆԱԿ, ի, աց, գ. 1. Շրջանաձեւ շարժում, շրջագայութիւն, շրջադարձ, պտոյտ։ 2. Շրջելու՝ ճեմելու տեղ, ճեմելիք։ 3. Ծխնի։ 4. Տարիների շրջան, բոլորում։ 5. Կամար, գօտի։ 6. Ծիր, ոլորտ, բոլորակ։ |
| ՇՐՋԱՆԱԿԵԱՅ, ա. Շրջանակող, շրջապատող, չորս կողմից պատող։ |
| ՇՐՋԱՆԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Շրջեցնել, պտտեցնել, պտոյտ տալ։ 2. եցայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՇՐՋԱՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Պտոյտ տալը, պտտուելը։ |
| ՇՐՋԱՆԱՊՏՈՅՏ, ա. Պտոյտ՝ շրջապտոյտ կատարող՝ կազմող, յորձանուտ։ |
| ՇՐՋԱՆԱՍՈՅԶ, ա. Որ շրջան կատարելով սուզւում է, շրջանապտոյտ։ |
| ՇՐՋԱՆԿԵԱԼ, ա. Յեղաշրջուած, դիմադարձ։ |
| ՇՐՋԱՉԱՓՈՒԹԻՒՆ, ՇՐՋԱՉԱՓՈՒՄՆ, փման, գ. Շրջապատի՝ տարածութեան չափը, պարագիծ։ |
| ՇՐՋԱՊԱՀ, ի, ից, ա. Պաշտպանող, թիկնապահ։ |
| ՇՐՋԱՊԱՏ, ա. Շուրջը՝ շուրջանակի պատող։ |
| ՇՐՋԱՊԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Չորս կողմից պատել՝ փակել, պարփակել, շրջափակել, պաշարել, պարսպել, ամրացնել։ 2. փխբ. համակել, պարուրել։ 3. եցայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՇՐՋԱՊԱՏԻԿ, ա. Շրջապատող։ |
| ՇՐՋԱՊԱՏՆԻՇԵԼ, եցի, ն. Պատնէշով շրջափակել։ |
| ՇՐՋԱՊԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Շրջապատը, տարածք։ |
| ՇՐՋԱՊԱՏՈՒՄՆ, տման, գ. 1. Շրջապատելը, շրջապատուելը։ 2. Խօսքի փոփոխութիւն, շրջասութիւն։ 3. Խարդախանք, խարդախութիւն։ |
| ՇՐՋԱՊԱՐԻՍՊ, րսպի, պաւ, գ. Շուրջը պատող պարիսպ՝ պատնէշ։ |
| ՇՐՋԱՊԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Չորս կողմից շրջափակելը, շրջափակութիւն։ |
| ՇՐՋԱՊԱՐՈՒՐԵԼ, եցի, ն. Շուրջը պարուրել՝ պատել։ |
| ՇՐՋԱՊԷՍ ՎԱՐԵԼ, Պտոյտ տալով առաջ տանել, պտտեցնել։ |
| ՇՐՋԱՊՏՈՒՏԿԵԱԼ, ա. Շրջապատած, շրջապատող, շուրջը գտնուող։ |
| ՇՐՋԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Շրջան անելը, շրջանառութիւն, շրջագայութիւն։ |
| ՇՐՋԱՍՏԵՂԾԵԼ, եցի, ՇՐՋԱՍՏԵՂԾՈՒԼ, ծի, ն. 1. Յարմարեցնել, պատշաճեցնել։ 2. Ամեն կերպով ստեղծել՝ յօրինել՝ կազմել։ |
| ՇՐՋԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Կազմութիւն, յօրինուածք։ |
| ՇՐՋԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թեւարկութիւն, հովանաւորութիւն։ 2. Շուրջբոլորը, ամբողջ շրջապատը։ |
| ՇՐՋԱՑԱՆԱԿԱՆ, ա. Շրջացանութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ՇՐՋԱՑԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ամեն կողմից ջուր ցօղելը՝ ցանելը՝ սկսելը, ջուր սրսկելով մաքրելը, լուացում (ըստ մովսիսական օրէնքի)։ 2. Մշտիկ, որով սրսկում էին ջուրը։ |
| ՇՐՋԱՑԱՆՔ, նից, նոյնն է՝ ՇՐՋԱՑԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ՇՐՋԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Շուրջը՝ շուրջանակի պարուրելը, իր մէջ շրջափակելը։ |
| ՇՐՋԱՓԱԿ, ա. 1. Չորս կողմից փակող՝ փակուած։ 2. գ. Շրջապատը։ |
| ՇՐՋԱՓԱԿԵԼ, եցի, ն. Չորս կողմը՝ ամեն կողմից փակել՝ պատել, պարփակել, շրջապատել։ |
| ՇՐՋԱՓԱԿՈՒԹԻՒՆ, ՇՐՋԱՓԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. 1. Շրջափակ լինելը, շրջափակելը, շրջափակուելը։ 2. Շրջապատը։ |
| ՇՐՋԱՓԱՅԼԱՏԱԿԵԼ, եցի, չ. Շուրջը՝ շուրջանակի փայլատակել՝ ցոլալ։ |
| ՇՐՋԱՓԱՅԼԵԼ, եցի, ն. 1. Շուրջը՝ շուրջանակի փայլեցնել։ 2. եցայ, չ. Շուրջանակի փայլել։ |
| ՇՐՋԱՓԱՅԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Շրջափայլելը։ |
| ՇՐՋԵԼ1, եցի, ն. 1. Շուռ տալ, մէկի միտքը՝ կարծիքը եւն փոխել տալ, յեղաշրջել։ 2. Դարձնել, փոխել՝ վերածել՝ փոխարկել մի այլ բանի։ 3. Աղաւաղել, փոփոխել, այլափոխել։ 4. եցայ, կ. Շուռ գալ, դառնալ, պտտուել, շրջադարձ կատարել։ 5. Փոխուել, փոփոխուել, մի բանի վերածուել՝ փոխարկուել։ |
| ՇՐՋԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Ման գալ, պտտել, շրջագայել, քայլել, ճեմել, գնալ, ընթանալ, շարժուել։ 2. Թափառել, դեգերել։ |
| ՇՐՋԵԼԱԲԱՐ, մ. Փոփոխուելով, տատանուելով, անհաստատ կերպով։ |
| ՇՐՋԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Շուռումուռ տալ, շրջրջել, վերածել՝ դարձնել մի ուրիշ բանի, յեղաշրջել, յեղյեղել։ 2. Շրջել տալ, ման ածել, շուրջը պտտեցնել, իր հետ տանել։ |
| ՇՐՋԿԷՆ, ա. Շարունակ շրջուող՝ դարձող, անդադար պտտուող, դիւրաշրջիկ։ |
| ՇՐՋՇՐՋԵԼ1, եցի, ն. 1. Այս ու այն կողմ շրջել՝ դարձնել, շուռումուռ տալ։ 2. Գոյն փոխել՝ փոփոխել։ 3. Շրջեցնել, ման ածել։ |
| ՇՐՋՇՐՋԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Այս ու այն կողմ դառնալ, շուռումուռ գալ։ 2. Փոփոխուել։ 3. Թաւալուել։ 4. Թեքթեքուել, ծռմռուել։ 5. Բերնեբերան անցնել՝ շրջել, պտտուել։ 6. Ձգձգուել։ |
| ՇՐՋՇՐՋԻՒՆ, ՇՐՋՇՐՋՈՒՄՆ, ջման, գ. Շրջշրջելը, այս ու այն կողմ դարձնելը, շուռումուռ տալը, յեղաշըրջելը, փոփոխելը։ |
| ՇՐՋՇՐՋՈՒՆ, ա. Այս ու այն կողմ շրջուող՝ դարձող, շուռումուռ եկող, պտտուող։ |
| ՇՐՋՈՒԱԾ, ոյ, գ. Շրջադարձ, փոփոխութիւն։ |
| ՇՐՋՈՒՄՆ, ջման, գ. 1. Շրջելը, շրջագայութիւն։ 2. Շրջան, պտոյտ։ 3. Շրջադարձ, փոփոխութիւն։ 4. Ժամանակի շրջան, ժամանակամիջոց, ժամանակահատուած։ |
| ՇՐՏՆՈՒԼ, տեայ, տուցեալ, չ. 1. Վախենալ, երկիւղ կրել, խրտնել։ 2. Ցնցուել, վեր թռչել։ 3. Ապշել, շուարել, շշկլուել, գլուխը կորցնել։ 4. Շլանալ, աչքերը մթագնել, մշուշով ծածկուել։ |
| ՇՐՏՆՈՒՄՆ, նման, գ. Շրտնելը, խրտնելը, ապշելը, շուարելը. շլանալը, աչքերի մթնելը։ |
| ՇՐՏՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Աչքերը շլացնել՝ մթնեցնել։ |
| ՇՐՕՇԱԿՔ, գ. յոգն. Պարանոցի ջիլերը կամ յօդերը։ |
| ՇՓԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մեծամտել, գոռոզանալ, պարծենալ, խրոխտալ, փքուել։ |
| ՇՓԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Շփանալը, մեծամըտութիւն, սնապարծութիւն, ամբարտաւանութիւն, ինքնահաւանութիւն։ |
| ՇՓԵԼ, եցի, ն. 1. Իրար քսել, տրորել։ 2. Մի բան քսելով ապականել, կեղտոտել։ 3. եցայ, կ. չ. Քսուել, դիպչել, առնչուել։ |
| ՇՓՇՓԵԼ, եցի, ն. Տեւականօրէն շփել։ |
| ՇՓՈԹ, ի, ից եւ ոյ, ոց, գ. Իրարանցում, շփոթութիւն, խառնակութիւն, խռովութիւն, տագնապ, յուզմունք, վրդովմունք։ |
| ՇՓՈԹԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խառնակ խօսք՝ զրոյց՝ խօսակցութիւն, խառնախօսութիւն։ |
| ՇՓՈԹԱԲԱՐ, մ. Խառնաշփոթ կերպով, խառնիխուռն, անխտիր։ |
| ՇՓՈԹԱԿԱՆ, ա. 1. Շփոթուած, խառնակ։ 2. Խուճապի մատնուած, խուճապային։ |
| ՇՓՈԹԱՆՔ, նաց, գ. Շփոթելը, շփոթում։ |
| ՇՓՈԹԱՊԷՍ, տե՛ս ՇՓՈԹԱԲԱՐ։ |
| ՇՓՈԹԵԼ, եցի, ն. 1. Իրար խառնել, իրարանցում առաջ բերել, շփոթութեան մէջ գցել, տակնուվրայ անել, խռովք պատճառել, յուզել, վրդովել։ 2. Խառնել, մէկը միւսից չտարբերել։ 3. եցայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ՇՓՈԹՈՒՄՆ, թման, գ. 1. Շփոթելը, շփոթուելը։ 2. Շփոթ, խառնակութիւն։ |
| ՇՓՈՒՄՆ, շփան, գ. Շփելը, շփուելը։ |
| ՇՔԱԴԻՐ, ա. Պատուի՝ յարգանքի համար բարձրաստիճան անձանց ուղեկցող, պատիւներ տուող, մեծարող։ |
| ՇՔԱԼ, ացայ, չ. Պարծենալ, հպարտանալ, շփանալ։ |
| ՇՔԱԼԻՑ, ա. Շուքով լի, շատ շքեղ, մեծաշուք։ |
| ՇՔԱՅԼԵԼ, եցի, ն. Արգելել, ընթացքը խափանել, չթողնել որ գնայ՝ ընթանայ։ |
| ՇՔԵՂ, ա. Շուքով՝ պերճանքով լի, մեծաշուք, փառաւոր, հոյակապ, փառահեղ։ |
| ՇՔԵՂԱԲԱՐ, մ. ա. Շքեղ կերպով. շքեղակերպ, փառահեղ։ |
| ՇՔԵՂԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի շքեղ՝ շքեղ կերպով։ |
| ՇՔԵՂԱԳՈՐԾԵԼ, տե՛ս ՇՔԵՂԱԶԱՐԴԵԼ։ |
| ՇՔԵՂԱԶԱՐԴ, ա. Շքեղ կերպով՝ շքեղօրէն զարդարուած, շքեղ զարդերով, պերճաշուք։ |
| ՇՔԵՂԱԶԱՐԴԱՓԱՅԼ, ա. Շքեղութեամբ՝ շքեղ զարդերով փայլող, փառահեղ, հոյակապ։ |
| ՇՔԵՂԱԶԱՐԴԵԼ, եցի, ն. Շքեղօրէն զարդարել, շքեղացնել։ |
| ՇՔԵՂԱԿԵՐՊ, ա. Շքեղ կերպարանք ունեցող, վայելչակերպ, գեղապանծ, պատուական։ |
| ՇՔԵՂԱՃՈԽ, ա. Ճոխ շքեղութեամբ, մեծապանծ, փառահեղ։ |
| ՇՔԵՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Շքեղ դառնալ, շքեղութեամբ օժտուել, ճոխ՝ փառաւոր երեւալ։ |
| ՇՔԵՂԱՇՈՒՔ, ա. Չափազանց շքեղ, շքեղազարդ, մեծավայելուչ, մեծափառ, փառաւոր, գեղեցիկ, պայծառ։ |
| ՇՔԵՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Շքեղ՝ երեւելի դարձնել, պատիւ տալ, փառաւորել։ |
| ՇՔԵՂԱՒՈՐ, ա. Շքեղ։ |
| ՇՔԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շքեղ լինելը, շուք։ 2. Փառք ու պատիւ, փառաւորութիւն։ 3. Փառահեղութիւն, մեծավայելչութիւն, ճոխութիւն, պերճութիւն։ |
| ՇՔԹԱՆՔ, նաց, գ. Շքթելըք, անամօթութիւն, լկտիութիւն։ (Ոսկ. ես., 36, ՀԱԲ)։ |
| ՇՔԹԵԼ1, եցի, ն. 1. Ցայտել տալ, ցայտեցնել (ջուրը)։ 2. Բերանով ջուրը ներս քաշել։ |
| ՇՔԹԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Անամօթութիւն անել, լրբանալ։ |
| ՇՔԹԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ցայտեցնել, ցայտել տալ։ |
| ՇՕԹ, ի, ից, գ. Իւղի մէջ եփած բարակ շերտով բլիթ։ |
| ՇՕՃ, տե՛ս ՍՈՃԻ։ |
| ՇՕՇԱՆՔ, շաւշանք, գ. Բարբաջանք, շատախօսութիւն, փուչ խօսքեր։ |
| ՇՕՇԱՓԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Որ կարող է շօշափել, շօշափելու ընդունակ, շօշափող։ |
| ՇՕՇԱՓԵԼ, եցի, ն. 1. Ձեռքը քսելով՝ դիպցնելով զգալ՝ իմանալ։ 2. Ձեռքով՝ մատով դիպչել, ձեռք տալ, տնտղել։ 3. փխբ. Փորձել, զննել։ |
| ՇՕՇԱՓԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Որ կարելի է շօշափել, շօշափուող, նիւթական, առարկայական։ |
| ՇՕՇԱՓԵԼԻՔ, լեաց, գ. Հինգ զգայարաններից մէկը, որով զգում են առարկայի մակերեսի յատկութիւնները։ |
| ՇՕՇԱՓԻՒՆ, գ. Սօսափիւն, շչիւն, շաչիւն։ |
| ՇՕՇԱՓՈՒԹԻՒՆ, ՇՕՇԱՓՈՒՄՆ, փման, գ. 1. Շօշափելը, շօշափուելը։ 2. Շօշափելիք։ |
| ՇՕՇԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Քայքայուել, նեխուել։ |
Classical Armenian Dictionary
Словарь древнеармянского языка
Գրաբարի բառարան, Ռուբէն Ղազարեան, 2000։
ա. – ածական | ածբ. – աստվածաբանական | անարգ – անարգական | աշխգր. – աշխարհագագրություն | ասոր.– ասորերեն | աստղգ. – աստղագիտութիւն | արաբ. – արաբերէն | աքքադ. – աքքադերէն | բժշկ. – բժշկական | բսբ. – բուսաբանութիւն | գ. – գոյական | գրկն. – գրականագիտութիւն | գռ. – գաւառական | դ. – դերանուն | դից. – դիցաբանութիւն | եբր. – եբրայերէն | եկեղց. – եկեղեցական | եղբ. – եղանակաւորող բառ | երժշտ. – երաժշտական | երկրչ. – երկրաչափութիւն | զենդ. – զենդերէն թ. – թուական | թուաբ. – թուաբանութիւն | իրան. – իրանական | իրաւ. – իրաւաբանութիւն | լատ. – լատիներէն | լեզուաբ. – լեզուաբանական | կ. – կրաւորական, կրաւորաձեւ | կենդբ. – կենդանաբանութիւն | կենսբ. – կենսաբանութիւն | կզմխս. – կազմախօսութիւն | կրօն. – կրօնական | հ. – հասարակ բայ | հաւաք. – հաւաքական | հզդպ. – հազուադէպ | հկռ. – հակառակը | հմմտ. – համեմատել | հնք. – հանքային | հարսկ. – հին պարսկերէն | ձ. – ձայնարկութիւն | ճարտ. – ճարտարապետութիւն | մ. – մակբայ | մբ. – միադիմի բայ | յոգն. – յոգնակի | յուն. – յունարէն | ն. – ներգործական բայ | նբ. – նախդիր | նխդ. – նախադրութիւն | նման. – նմանութեամբ | նուազ. – նուազական | շ . – շաղկապ | չ. – չեզոք բայ | պր. – պատճառական բայ | պոլ. – պահլաւերէն | պրսկ. – պարսկերէն | սաստկ. – սաստկական | սխ. – սխալ | սնոտ. – սնոտիապաշտութիւն | վր., վրաց. – վրացերէն | տոմար. – տոմարագիտութիւն | տրամ. – տրամաբանութիւն | փիլ. – փիլիսոփայութիւն | փխ. – փոխանակ | փխբ. – փոխաբերական | փխն. – փոխանունութիւն | փղքշ. – փաղաքշական | քեր. – քերականական | քիմ. – քիմիական | օդերեւ. – օդերեւութաբանութիւն |
Словарь древнеармянского языка
Գրաբարի բառարան, Ռուբէն Ղազարեան, 2000։
ա. – ածական | ածբ. – աստվածաբանական | անարգ – անարգական | աշխգր. – աշխարհագագրություն | ասոր.– ասորերեն | աստղգ. – աստղագիտութիւն | արաբ. – արաբերէն | աքքադ. – աքքադերէն | բժշկ. – բժշկական | բսբ. – բուսաբանութիւն | գ. – գոյական | գրկն. – գրականագիտութիւն | գռ. – գաւառական | դ. – դերանուն | դից. – դիցաբանութիւն | եբր. – եբրայերէն | եկեղց. – եկեղեցական | եղբ. – եղանակաւորող բառ | երժշտ. – երաժշտական | երկրչ. – երկրաչափութիւն | զենդ. – զենդերէն թ. – թուական | թուաբ. – թուաբանութիւն | իրան. – իրանական | իրաւ. – իրաւաբանութիւն | լատ. – լատիներէն | լեզուաբ. – լեզուաբանական | կ. – կրաւորական, կրաւորաձեւ | կենդբ. – կենդանաբանութիւն | կենսբ. – կենսաբանութիւն | կզմխս. – կազմախօսութիւն | կրօն. – կրօնական | հ. – հասարակ բայ | հաւաք. – հաւաքական | հզդպ. – հազուադէպ | հկռ. – հակառակը | հմմտ. – համեմատել | հնք. – հանքային | հարսկ. – հին պարսկերէն | ձ. – ձայնարկութիւն | ճարտ. – ճարտարապետութիւն | մ. – մակբայ | մբ. – միադիմի բայ | յոգն. – յոգնակի | յուն. – յունարէն | ն. – ներգործական բայ | նբ. – նախդիր | նխդ. – նախադրութիւն | նման. – նմանութեամբ | նուազ. – նուազական | շ . – շաղկապ | չ. – չեզոք բայ | պր. – պատճառական բայ | պոլ. – պահլաւերէն | պրսկ. – պարսկերէն | սաստկ. – սաստկական | սխ. – սխալ | սնոտ. – սնոտիապաշտութիւն | վր., վրաց. – վրացերէն | տոմար. – տոմարագիտութիւն | տրամ. – տրամաբանութիւն | փիլ. – փիլիսոփայութիւն | փխ. – փոխանակ | փխբ. – փոխաբերական | փխն. – փոխանունութիւն | փղքշ. – փաղաքշական | քեր. – քերականական | քիմ. – քիմիական | օդերեւ. – օդերեւութաբանութիւն |
