Տե՛ս նաև. Գրաբարի ուսումնական բառարան
| Դ, դ (դա), 1. Հայերէն այբուբենի չորրորդ տառը, թուական արժէքը՝ չորս, չորրորդ։ 2. Ատամնային ձայնեղ պայթական հնչիւն։ 3. Երկրորդ դէմքի յօդ՝ դիմորոշ, ցուցական, ստացական իմաստներով։ |
| ԴԱ, դորա, դմա, ի դմանէ, դովաւ, դոքա, դոցա, ի դոցանէ, դոքաւք (օք), դ. Երկրորդ դէմքի ցուցական դերանուն։ |
| ԴԱԲԻՐ, (եբր.), րայ, գ. Տաճարի ներսի սրբութեան խորանը, որտեղից աստուածը խօսում էր մարդկանց հետ, աստուածխօսութեան տեղը։ |
| ԴԱԲԻՐԱՅՕՐԷՆ, ա. մ. Դաբիրի նման՝ ձեւով։ |
| ԴԱԲՆԻ, տե՛ս ԴԱՓՆԻ։ |
| ԴԱԲՐ, տե՛ս ԴԱՓՐ։ |
| ԴԱԳ, (պհլ.), ա. Խաբէական, պատրողական, կեղծաւոր, հրապուրիչ։ |
| ԴԱԳԱՂ, ի, աւ, գ. 1. Պատգարակ, որի վրայ դնում էին մեռածի մարմինը եւ տանում էին թաղելու։ 2. Պատգարակ կամ մահճակալ՝ հիւանդին պառկեցնելու համար։ |
| ԴԱԴԱՐ, գ. 1. Հանգիստ։ 2. Անդորրութիւն, հանգստութիւն, անդորր։ 3. (Դադարք), յոգն. Դադար առնելու՝ հանգստանալու տեղ, բնակարան, տուն, բոյն, որջ եւն։ |
| ԴԱԴԱՐԱՆՔ, նաց, գ. Դադարում, դադար։ |
| ԴԱԴԱՐԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Դադար՝ հանգիստ առնել, հանգստանալ, կանգ առնել, հանդարտուել, վերջ տալ, յետ կանգնել (մի բանից)։ 2. Իջեւանել, օթեւանել։ |
| ԴԱԴԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Դադարել տալ, դադարեցնել, հանգստացնել, խաղաղեցնել, վերջացնել, կասեցնել, խափանել։ |
| ԴԱԴԱՐԻԿ, գ. Փոքր կամ կարճատեւ դադար։ |
| ԴԱԴԱՐՈՒԹԻՒՆ, ԴԱԴԱՐՈՒՄՆ, գ. 1. Դադար՝ հանգիստ առնելը, հանգստանալը։ 2. Վերջ տալը, վերջացնելը, վերջ։ |
| ԴԱԺԱՆ, դարժան (պրսկ.), ի, աց, ա. 1. Դառնահամ, դառն, տտիպ, լեղի, կծու։ 2. Ծանր, վատ, անտանելի (հոտ)։ 3. Տաժանելի, հոգնեցուցիչ։ 4. Խիստ, դժնդակ, անողորմ, անգութ։ |
| ԴԱԺԱՆԱԲԱՐՈՅ, ա. Դաժան բարք՝ բնաւորութիւն ունեցող, ժանտ։ |
| ԴԱԺԱՆԱԲՈՅՍ, ա. Բոյսը դաժան, խայթիչ։ |
| ԴԱԺԱՆԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի դաժան։ |
| ԴԱԺԱՆԱՀՈՏ, ա. Դաժան՝ գարշելի հոտով, ժանտահոտ, գարշահոտ, ժահահոտ։ |
| ԴԱԺԱՆԱՀՈՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Դաժան՝ զզուելի հոտ, գարշահոտութիւն, ժահահոտութիւն։ |
| ԴԱԺԱՆԱՏԵՍԱԿ, ա. Դաժան տեսք՝ կերպարանք ունեցող, դժոխատեսիլ։ |
| ԴԱԺԱՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դժկամել, նեղանալ, դառնանալ։ |
| ԴԱԺԱՆՄԱՆ, գ. Դամոնենի (Prunus insititia) ծառի պտուղը. դամոն։ |
| ԴԱԺԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դաժան (1)՝ դառն՝ տտիպ՝ լեղի՝ կծու լինելը։ 2. Դաժան (4)՝ խիստ՝ դժնդակ՝ անգութ՝ անողորմ լինելը։ |
| ԴԱԼ, գ. Ծննդկանի առաջին օրերի դեղնաւուն կաթը, խիժ։ |
| ԴԱԼԱԼԻԿՔ, տե՛ս ԴԱՅԼԱՅԼԻԿՔ։ |
| ԴԱԼԱԿԵԼ1, եցի, ն. Դժուարութեամբ ճարել՝ միջոցներ փնտրել, ձեռք բերել, հայթայթել։ |
| ԴԱԼԱԿԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Աշխատել, ճգնել։ |
| ԴԱԼԱՊՐ, (լատ.), գ. Պատերազմական կացին։ |
| ԴԱԼԱՐ, ոյ, ա. 1. Կանաչ, բուսնող (բոյսերի մասին)։ 2. Նոր, թարմ, մատղաշ։ 3. գ. Բուսնող՝ կանաչ խոտ, կանաչ։ |
| ԴԱԼԱՐԱԲԵՐ, ա. Դալար բերող՝ բուսցնող, դալարութիւն ունեցող։ |
| ԴԱԼԱՐԱԲԵՐԵԼ, եցի, ն. չ. Բուսցնել, վերընձիւղել։ |
| ԴԱԼԱՐԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դալարաբեր լինելը, դալար բուսցնելը։ |
| ԴԱԼԱՐԱԲՈՅՍ, 1. գ. Դալար բոյս, կանաչ։ 2. ա. Դալար բուսցնող, դալարաբեր։ |
| ԴԱԼԱՐԱԳԵՂ, ա. Դալարով՝ կանաչով գեղեցկացած, կանաչագեղ։ |
| ԴԱԼԱՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի դալար։ |
| ԴԱԼԱՐԱԶԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Դալարով՝ կանաչով զարդարուած լինելը, կանաչազարդ՝ կանաչագեղ լինելը։ |
| ԴԱԼԱՐԱԶԳԵԱՑ, ա. Դալար հագած, դալարով պատուած՝ ծածկուած։ |
| ԴԱԼԱՐԱԿԱՆ, ա. Դալարին յատուկ, դալար, կանաչ։ |
| ԴԱԼԱՐԱԿԵՐ, ի, աց, ա. Դալար ուտող, խոտաճարակ, խոտակեր։ |
| ԴԱԼԱՐԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դալարակեր լինելը, կանաչ խոտ՝ կանաչեղէն ուտելը։ |
| ԴԱԼԱՐԱՀԵՐ, ա. Նոր աճող մազերով։ |
| ԴԱԼԱՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Դալար դառնալ, կանաչել, ծլել։ 2. փխբ. Զուարճանալ, ուրախանալ։ |
| ԴԱԼԱՐԱՎԱՅՐ, գ. Դալարապատ վայր՝ տեղ։ |
| ԴԱԼԱՐԱՐԱՐ, ա. Դալար դարձնող, դալարացնող, դալարութիւն բերող։ |
| ԴԱԼԱՐԱՑԱՄԱՔ, ա. Դալարը ցամաքեցնող։ |
| ԴԱԼԱՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Դալար դարձնել, դալարով պատել, դալարացնել։ |
| ԴԱԼԱՐԵՂԷՆ, ղինի, նաց, գ. Կանաչեղէն։ |
| ԴԱԼԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԴԱԼԱՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԴԱԼԱՐԻ, րւոյ, րեաց, գ. Կանաչ խոտ՝ բոյս։ |
| ԴԱԼԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դալար լինելը։ |
| ԴԱԼԱՐՈՒՏ, ա. Որտեղ դալարութիւն կայ, դալար։ |
| ԴԱԼԱՓԻԼ, ա. Ահագնագոչ, ահարկու (անստոյգ նշ.)։ |
| ԴԱԼՆԿԱԳՈՅՆ, տե՛ս ԴԱԼՆԿՈՏ։ |
| ԴԱԼՆԿՈՏ, ի, աց, ա. Դալուկ՝ դեղնացաւ ունեցող, դալկաւոր։ |
| ԴԱԼՈՒԿՆ, լկան, ԴԱԼՈՒՆԿՆ, լնկան, գ. (բժշկ.) Դեղնուկ, դեղնախտ, դեղնացաւ (Icterus)։ |
| ԴԱԿՈՒ, ուի, ուաց, գ. Հիւսնի կացնաձեւ գործիք. ուրագ։ |
| ԴԱՀԱԴՐԱՄ, (պրսկ.), գ. Տասը դրամանոց (գոհար)։ |
| ԴԱՀԱՄՈՒՆՔ, մանց, գ. 1. Նուէր, ընծայ (մանաւանդ ուտելեղէնով)։ 2. Կաշառք։ |
| ԴԱՀԱՆԱԿ, կամ ԱԿՆ ԴԱՀԱՆԱԿ (պրսկ.), գ. Շափիւղայի կամ զմրուխտի նման թանկագին քար՝ կանաչ եւ դեղին գոյնով։ |
| ԴԱՀԵԿԱՆ, (պրսկ.), ի, գ. 1. Արծաթէ կամ ոսկէ դրամ՝ զանազան արժէքներով։ 2. Ծանրութեան չափ=4,53 գրամի։ |
| ԴԱՀԻՃ, (պհլ.), հճի, ճաց, գ. 1. Պատիժը, մանաւանդ՝ մահապատիժը գործադրող պաշտօնեայ։ 2. փխբ. Անգութ՝ անողորմ՝ չարչարող՝ բռնակալ մարդ։ |
| ԴԱՀԼԻՃ, կամ ԴԱՀՂԻՃ (պհլ.), լճի, ճաց, գ. 1. Նախամուտք, սրահ։ 2. Ժողովատեղի, ատեան, դիւան։ 3. Ընդարձակ սենեակ արքունիքում կամ ապարանքում։ |
| ԴԱՀՃԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Դահիճների պետ, գլխաւոր դահիճ։ |
| ԴԱՀՈՒՃ, (արաբ.), գ. (կենդբ.) Հաւազգիների կարգին պատկանող թռչուն՝ կաքաւի նման. լեռնահաւ (Porzana porzana)։ |
| ԴԱՂՁՆ, գ. (բսբ.) Շրթնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. դաղձ, անանուխ (Mentha)։ |
| ԴԱՂՄԱՏԵՐԷՆ, մ. Լատիներէն։ |
| ԴԱՄ, (պրսկ.), դամք, գ. Թռչուն որսալու ցանց՝ վարմ։ |
| ԴԱՄԱՐԻԼ, (ասոր.), րեալ, չ. Շուարել, շշկլուել, յիմարանալ։ |
| ԴԱՄԲԱՆ, ի, աց, գ. Գերեզման, շիրիմ (տապանաքարով, արձանով կամ այլ կառուցուածքով)։ |
| ԴԱՄԲԱՆԱԳԷՇ, ա. Դամբանում հոտած՝ քայքայուած (մարմին)։ |
| ԴԱՄԲԱՆԱԿԱՆ, ա. Դամբանին եւ թաղման յատուկ՝ վերաբերող, գերեզմանական։ |
| ԴԱՄԲԱՐԱՆ, տե՛ս ԴԱՄԲԱՆ։ |
| ԴԱՅԵԱԿ, (պհլ.), եկի, կաց, գ. 1. Ստնտու, ծծմայր։ 2. Ընդհանրապէս՝ սնուցիչ։ 3. Դաստիարակ, խնամակալ (արական սեռի)։ |
| ԴԱՅԵԱԿՈՐԴԻ, տե՛ս ԴԱՅԵԿՈՐԴԻ։ |
| ԴԱՅԵԿԱԲԱՐ, ԴԱՅԵԿԱՊԷՍ, մ. Դայեակի նման, իբրեւ դայեակ։ |
| ԴԱՅԵԿԱՍՆՈՒՆԴ, ԴԱՅԵԿԱՏՈՀՄ, ա. Նոյն դայեակից սնուած՝ դաստիարակուած, կաթնեղբայր։ |
| ԴԱՅԵԿԵԼ, եցի, ն. Կրծքի կաթով կերակրել, փխբ. սնուցել, պահել, խնամել, կրթել, դաստիարակել։ |
| ԴԱՅԵԿՈՐԴԻ, դւոյ, ւոց, գ. Նոյն դայեակի սնած ու դաստիարակած սաներից իւրաքանչիւրը, սննդակից, կաթնեղբայր։ |
| ԴԱՅԵԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դայեակ՝ ստնտու լինելը։ 2. Դայեակորդի՝ կաթնեղբայր՝ սննդակից լինելը։ |
| ԴԱՅԼԱՅԼԻԿՔ, գ. Դայլայլանք, գեղգեղուն ձայն, գեղգեղանք, դայլայլներով կատարուող երգ։ |
| ԴԱՆԱԿ, ի, աց, գ. Կտրելու գործիք։ |
| ԴԱՆԱԿԱՑԻՏ, ա. Դանակով ցտած՝ ճեղքռտած։ (Կղնկտ., 273)։ |
| ԴԱՆԳ, կամ ԴԱՆԿ (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Ծանրութեան չափ=2 գարեհատի։ 2. Մետաղադրամի փոքրագոյն չափ, շատ մանր դրամ։ Դրամի (2) կշռի մէկ քառորդը։ |
| ԴԱՆԳԱՐԺԵԱՅ, ա. Մի դանգ արժեցող, չնչին գին՝ արժէք ունեցող։ |
| ԴԱՆԴԱՂ, ա. Ծանր՝ ոչ արագ շարժուող, դանդաղաշարժ, չշտապող, ծոյլ։ |
| ԴԱՆԴԱՂԱԲԱՐ, մ. Դանդաղ կերպով, ծուլօրէն։ |
| ԴԱՆԴԱՂԱԳԻՆ, ա. Շատ դանդաղ։ |
| ԴԱՆԴԱՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի դանդաղ։ |
| ԴԱՆԴԱՂԱԿԱՆ, ա. Դանդաղութեան վերաբերող, դանդաղկոտ։ |
| ԴԱՆԴԱՂԱՄԱԾ, ա. Թանձրացած, թանձրամած, մամուռ կապած։ |
| ԴԱՆԴԱՂԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԴԱՆԴԱՂՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԱՆԴԱՂԵԼ1, եցի, ն. Դանդաղ դարձնել, դանդաղեցնել։ |
| ԴԱՆԴԱՂԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Դանդաղ՝ ծանր շարժուել, յապաղել, ծուլանալ։ |
| ԴԱՆԴԱՂԿՈՏ, ա. Դանդաղաշարժ, ծանրաշարժ, ծոյլ։ |
| ԴԱՆԴԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Դանդաղ լինելը, դանդաղ շարժուելը՝ գործելը։ |
| ԴԱՆԴԱՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Դանդաղելը, դանդաղանք, դանդաղութիւն։ |
| ԴԱՆԴԱՆ, (պհլ.), գ. Ատամ։ (Կղնկտ., 228)։ |
| ԴԱՆԴԱՆԱՒԱՆԴ, (պհլ.), ի, աց կամ ից, գ. 1. Սանձ, պախուրց, երասանակ։ 2. Բերանի կապ, ցռկակապ։ |
| ԴԱՆԴԱՆԱՒԱՆԴԱԿԱՊ, ա. Սանձով կապուած, սանձահարուած։ |
| ԴԱՆԴԱՉ, ի, ից, գ. 1. Տատանուելը, տարուբերուելը, երերալը։ 2. փխբ. Ցնդաբանութիւն, բարբաջանք։ |
| ԴԱՆԴԱՉԱԿԱՆ, ա. Դանդաչելու ընդունակ, դանդաչող, դանդաչուն։ |
| ԴԱՆԴԱՉԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԴԱՆԴԱՉ։ |
| ԴԱՆԴԱՉԵԼ, եցի, չ. 1. Երերալ, տատանուել, տարուբերուել, դէս ու դէն ընկնել։ 2. Բարբաջել, ցնդաբանել, յիմարաբանել, ափեղցփեղ խօսել՝ դուրս տալ։ |
| ԴԱՆԴԱՉԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Դանդաչել տալ։ |
| ԴԱՆԴԱՉՈՒԹԻՒՆ, ԴԱՆԴԱՉՈՒՄՆ, տե՛ս ԴԱՆԴԱՉ։ |
| ԴԱՆԴԱՉՈՒՆ, ա. Դանդաչող, երերացող, տատանուող, ցնորուած։ |
| ԴԱՆԿ, տե՛ս ԴԱՆԳ։ |
| ԴԱՇԽՈՒՐԱՆ, ի, աց, գ. Կոնք, լագան, տաշտ։ |
| ԴԱՇՆ, (պհլ.), շին, դաշինք, շանց, գ. 1. Ուխտ, պայման, պայմանագիր։ 2. Քաղցրաձայն երգ կամ նուագ, հաճելի՝ վայելուչ եղանակ, ներդաշնակութիւն։ 3. ա. մ. Մեղմ, կամացուկ, չափաւոր։ |
| ԴԱՇՆԱԴԻՐ, ա. Իրար հետ դաշինք կնքող։ |
| ԴԱՇՆԱԿ1, ի, աց, գ. Եղանակ, օրինակ, կերպ, միջոց, հնարք։ |
| ԴԱՇՆԱԿ2, (պհլ.), գ. Փոքր դաշոյն։ |
| ԴԱՇՆԱԿԱՊԷՍ, մ. Ներդաշնակ կերպով, վայելուչ եղանակով։ |
| ԴԱՇՆԱԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Ներդաշնակ, եղանակաւոր, երաժշտական։ |
| ԴԱՇՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Դաշինքով մէկի հետ կապուած, դաշինքի մասնակից, դաշնակից, ուխտակից։ 2. Համախոհ, կողմնակից։ 3. Ներդաշնակ, բարեյարմար։ |
| ԴԱՇՆԱՒՈՐԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. Դաշնակից դարձնել, դաշնակից դառնալ, դաշինք կապել՝ կնքել՝ կռել, հաշտուել, միաբանուել, միաւորուել։ |
| ԴԱՇՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դաշնակցելը, դաշինք, ուխտ։ 2. Միաբանութիւն, համերաշխութիւն։ 3. Մեղմելը, չափաւորելը։ |
| ԴԱՇՈՅՆ, գ. Երկսայրի կարճ սուր։ |
| ԴԱՇՏ, (պհլ.), ի, իւ, գ. 1. Ցածրադիր եւ հարթ տարածութիւն։ 2. Արօտավայր, արօտատեղ։ 3. Մշակովի տարածութիւն, հանդ։ 4. փխբ. Որեւէ բանի ասպարէզ կամ ընդարձակ տարածութիւն։ |
| ԴԱՇՏԱԲԵՐԱՆ, գ. Դաշտի բերանը՝ սկիզբը կամ վերջը։ |
| ԴԱՇՏԱԳԵՏԻՆ, ա. Որտեղ գետինը դաշտի նման հարթ է, դաշտային։ |
| ԴԱՇՏԱԿ, գ. Փոքր դաշտ։ |
| ԴԱՇՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Դաշտային, դաշտաձեւ, դաշտանման։ 2. Դաշտում բնակուող, դաշտավայրի բնակիչ։ |
| ԴԱՇՏԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Որեւէ երկրի դաշտային լինելը։ |
| ԴԱՇՏԱԿՈՂՄՆ, ման, գ. Որեւէ երկրի դաշտային կողմը՝ մասը. դաշտ։ |
| ԴԱՇՏԱՀԱՐԹ, ա. Դաշտի նման հարթ, հարթ դաշտ ներկայացնող։ |
| ԴԱՇՏԱՁԵՒ, ա. 1. Դաշտի ձեւ՝ նմանութիւն ունեցող, դաշտի նման։ 2. Հարթայատակ, գետնին հաւասար։ |
| ԴԱՇՏԱՄՈՒԽ ԼԻՆԵԼ, Դաշտը մտնել, դաշտ գնալ։ |
| ԴԱՇՏԱՅԱՏԱԿ, տե՛ս ՀԱՐԹԱՅԱՏԱԿ։ |
| ԴԱՇՏԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. 1. Դաշտին յատուկ՝ վերաբերող, դաշտի։ 2. Դաշտում բնակուող, դաշտային վայրի բնակիչ։ |
| ԴԱՇՏԱՆ, (պհլ.), ի, ից կամ աց, գ. 1. Կանանց ամենամսեայ արգանդային արիւնահոսութիւնը, ամսական (Menstruatio)։ 2. ա. Դաշտան ունեցող, դաշտանիկ։ |
| ԴԱՇՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Դաշտ դառնալ, դաշտի փոխարկուել՝ վերածուել։ 2. փխբ. Հարթ դառնալ, տափակել։ 3. փխբ. Նկուն դառնալ, ընկճուել։ |
| ԴԱՇՏԱՆԻԿ, ա. Դաշտան ունեցող։ |
| ԴԱՇՏԱՎԱՅՐ, ի, աց, գ. 1. Դաշտային վայր՝ տեղ, դաշտ։ 2. ա. Դաշտային։ |
| ԴԱՇՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Դաշտի նման հարթ դարձնել, հողին հաւասարեցնել, տափակացնել։ 2. փխբ. Նկուն դարձնել, ընկճել, կործանել։ |
| ԴԱՇՏԱՒՈՐ, ա. Դաշտային, վայրի։ |
| ԴԱՇՏԱՒՈՐԵԼ, (իմ), տե՛ս ԴԱՇՏԱՆԱԼ։ |
| ԴԱՇՏԵԼ, տե՛ս ԴԱՇՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԴԱՇՏԽՕՍ, ա. Դատարկաբան, դատարկախօս, վայրախօս, տափակախօս։ |
| ԴԱՌՆ, ռին, դառինք, ռանց, ա. 1. Ճաշակելիքի համար անախորժ՝ տհաճ համ ունեցող, լեղի։ 2. փխբ. Դժնդակ, ծանր, խիստ, չար։ 3. գ. տե՛ս ԴԱՌՆԻՃ։ |
| ԴԱՌՆԱԲԱՐ, տե՛ս ԴԱՌՆԱՊԷՍ։ |
| ԴԱՌՆԱԲԱՐՈՅ, ա. Դժնդակ՝ խիստ բնաւորութիւն ունեցող, դժնդակաբարոյ, ժանտ։ |
| ԴԱՌՆԱԲԵՐ, ա. 1. Դառնութիւն բերող, դառն պտուղ բերող։ 2. Դառնութիւն՝ նեղութիւն՝ տառապանք պատճառող։ |
| ԴԱՌՆԱԲՈՒՂԽ, ա. Դառնութիւն բխող, դառնահոսան։ |
| ԴԱՌՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ դառն։ |
| ԴԱՌՆԱԴԱՌՆ, ա. Չափազանց դառն, խիստ դժնդակ, չարաչար։ |
| ԴԱՌՆԱԴԵՂ, գ. Դառն՝ լեղի դեղ։ |
| ԴԱՌՆԱԹՈՅՆ, ա. Խիստ՝ սաստիկ թունաւոր։ |
| ԴԱՌՆԱԹՈՐՄԻ, ա. Լեղիի մէջ թրմած, մէջը լեղի խառնած։ |
| ԴԱՌՆԱԼ, դարձայ, դա՛րձ կամ դարձի՛ր, դարձեալ, չ. 1. Գնացած տեղից յետ գալ, յետ դառնալ, վերադառնալ։ 2. Շարժման ուղղութիւնը փոխել մի այլ կողմ։ 3. Փոխուել, մի բանի փոխարկուել՝ վերածուել, լինել։ 4. Յետ կանգնել, հրաժարուել, հեռանալ։ |
| ԴԱՌՆԱԼԻ, ա. Դառնութեամբ լի, դառնութեամբ համակուած՝ տոգորուած։ |
| ԴԱՌՆԱԾԵՐ, գ. Չար՝ դժնդակ ծերունի։ |
| ԴԱՌՆԱԿՈՌՈՉ, ԴԱՌՆԱԿՈՐՈՉ, ա. Դառն՝ ցաւալից աղաղակ բարձրացնող, դառնապէս գոչող, կաղկանձող։ |
| ԴԱՌՆԱԿՍԿԻԾ, ա. Դառն կսկիծ պատճառող, շատ կսկծացնող։ |
| ԴԱՌՆԱՀԱՄԲՈՅՐ, ա. Անբարեհամբոյր, ժանտ, դժնի, դաժան։ |
| ԴԱՌՆԱՀՈԳԻ, ա. Հոգով դառնացած՝ չարացած, դաժան հոգի ունեցող, ժանտ։ |
| ԴԱՌՆԱՀՈՍԱՆ, ա. Դառն հոսանք ունեցող, դառնաբուխ։ |
| ԴԱՌՆԱՀՈՏ, ա. Դառն հոտ ունեցող, չարահոտ։ |
| ԴԱՌՆԱՃԱՇԱԿ, ա. Դառնահամ, դառն։ |
| ԴԱՌՆԱՄԱՀ, ա. մ. Դառն՝ չարաչար մահ պատճառող՝ պատճառ հանդիսացող. դառն՝ չարաչար մահով։ |
| ԴԱՌՆԱՄԱՂՁԵԱՅ, ԴԱՌՆԱՄԱՂՁՈՏ, ա. Շատ մաղձոտ, փխբ. չարասիրտ, ժանտ։ |
| ԴԱՌՆԱՄԱՂՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Դառնամաղձոտ լինելը, չարասրտութիւն, ժանտութիւն, ոխ։ |
| ԴԱՌՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Դառն համ ստանալ։ 2. Դառնութիւն զգալ (դառն բան ճաշակելուց)։ 3. փխբ. Վշտանալ, նեղանալ, զայրանալ։ |
| ԴԱՌՆԱՆԻՐՀ, ա. Որի քունը դառն է՝ անհանգիստ է։ |
| ԴԱՌՆԱՇԽԱՏ, ա. Շատ նեղութիւն պատճառող, չարչարալից, տաժանելի։ |
| ԴԱՌՆԱՇՈՒՆՉ, ա. 1. Դառնապէս՝ սաստկութեամբ շնչող՝ փչող, ցրտաշունչ։ 2. Դառնութիւն՝ չարութիւն շնչող՝ փչող, դաժան, կատաղի։ |
| ԴԱՌՆԱՊԱՐՀԱԿ, ա. Խիստ պարհակ՝ պարտաւորութիւն դնող, շատ տաժանելի։ |
| ԴԱՌՆԱՊԷՍ, մ. Դառն կերպով, ծանր՝ ցաւալի կերպով։ |
| ԴԱՌՆԱՍԻՐՏ, ա. Դաժան սիրտ ունեցող, դառնահոգի, անողորմ։ |
| ԴԱՌՆԱՎԷՐ, ա. Ծանր վիրաւորուած, ծանր վէրք ունեցող։ |
| ԴԱՌՆԱՎԻԺԱՆ, ա. Դառնութիւն վիժող՝ բխող, դառնաբուխ։ |
| ԴԱՌՆԱՏԵՍԻԼ, ա. Դառն՝ քստմնելի տեսք ունեցող, սոսկում պատճառող, ահաւոր։ |
| ԴԱՌՆԱՐԲՈՅՑ, ա. Խմելու համար դառն, դառնահամ։ |
| ԴԱՌՆԱՐՄԱՏ, ա. Դառն արմատ ունեցող։ |
| ԴԱՌՆԱՑՈՂ, ի, աց, ա. Հոգով դառնացած, ժանտ, ստամբակ, ստահակ, ապըստամբ, անօրէն, մանաւանդ՝ աստծու բարկութիւնը շարժող, աստծուն բարկացնող՝ դառնացնող։ |
| ԴԱՌՆԱՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, ԴԱՌՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Դառնացող լինելը, ստամբակութիւն, անօրէնութիւն։ |
| ԴԱՌՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Դառն դարձնել։ 2. Դառնութիւն պատճառել։ 3. Դառն համի զգացողութիւն առաջացնել։ 4. փխբ. Վշտացնել, նեղացնել, զայրացնել, բարկացնել։ |
| ԴԱՌՆԱՑՈՒՑԻՉ, տե՛ս ԴԱՌՆԱՑՈՂ։ |
| ԴԱՌՆԱՑՉՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԴԱՌՆԱՑՈՂՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԱՌՆԱՔՈՒՆ, տե՛ս ԴԱՌՆԱՆԻՐՀ։ |
| ԴԱՌՆԵՆԻ, ա. Դառն պտուղ ունեցող՝ բերող, դառնապտուղ։ |
| ԴԱՌՆԻՃ, գ. 1. (բսբ.) Բարդածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. գինեղէգ (Picris)։ 2. ա. Դառն, լեղի։ |
| ԴԱՌՆԻՆ, տե՛ս ԴԱՌՆ։ |
| ԴԱՌՆՈՍՏԵԱՆ, ա. Դառն պտուղ բերող ոստով։ |
| ԴԱՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դառն համ։ 2. Դառն լինելը։ 3. Դաժանութիւն, ժանտութիւն։ 4. Նեղութիւն, նեղսրտութիւն։ |
| ԴԱՌՆՈՒԹԻՒՆԱԲԵՐ, ա. Դառնութիւն բերող՝ ունեցող՝ պարունակող։ |
| ԴԱՍ, ու, ուց կամ ի, ից, գ. 1. Անձերի՝ կենդանիների՝ առարկաների՝ երեւոյթների որեւէ ընդհանուր յատկանիշով՝ առանձնայատկութեամբ բնորոշուող խումբ՝ բազմութիւն, կարգ, գունդ, հոյլ, ջոկ։ 2. Շարք, աստիճան։ 3. Երգիչների կանգնելու տեղը եկեղեցում՝ սեղանի աջ եւ ձախ կողմերում։ |
| ԴԱՍԱԳԼՈՒԽ, գ. Որեւէ դասի, մանաւանդ երգեցիկ խմբի ղեկավար՝ գլուխ՝ պետ։ |
| ԴԱՍԱԳՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Որեւէ դասի մէջ գրուել՝ մտնել։ |
| ԴԱՍԱԴԱՍ, ա. մ. Դաս-դաս, խումբ-խումբ, խմբերով։ |
| ԴԱՍԱԼԻՔ, լքի, ից, ա. Իր դասը՝ կարգը ինքնակամ լքող։ |
| ԴԱՍԱԼՔՈՒԹԻՒՆ, Դասալիք լինելը, դասալիքի արարքը։ |
| ԴԱՍԱԽՄԲՈՒԹԻՒՆ, գ. Դաս-դաս խմբուելը, տօնախմբութիւն, հանդէս։ |
| ԴԱՍԱԽՈՒՄԲ, ա. Դաս-դաս խմբուած, յոգնախումբ, բազմամարդ։ |
| ԴԱՍԱԿ, ի, աց, գ. (անարգ.) Երամակ, ջոլիր, խումբ։ |
| ԴԱՍԱԿԱՆ1, ի, աց, գ. Հետեւակ զօրք։ |
| ԴԱՍԱԿԱՆ2, ա. (քեր.) Թուային յաջորդականութիւն՝ կարգ ցոյց տուող։ |
| ԴԱՍԱԿԱՐԳ, ի, գ. Դաս, կարգ։ |
| ԴԱՍԱԿԱՐԳԵԼ, եցի, ն. 1. Որեւէ դասում՝ կարգում դնել, թուել որեւէ շարքում, յատկացնել որեւէ կարգի, դասել։ 2. Դասաւորել։ 3. չ. Դասակից դառնալ։ |
| ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԴԱՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԱՍԱԿԵՐՏ, տե՛ս ԴԱՍԱԳԼՈՒԽ։ |
| ԴԱՍԱԿԻՑ, ա. Նոյն դասին պատկանող։ |
| ԴԱՍԱԿՑԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. Դասակից դարձնել՝ դառնալ, միեւնոյն շարքը դասել՝ դասուել։ |
| ԴԱՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դասակից լինելը, միեւնոյն շարքը դասուելը։ 2. Դաս, խումբ։ |
| ԴԱՍԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Որեւէ դասի պետ՝ գլուխ, պարագլուխ, մանաւանդ՝ զօրապետ, զօրագլուխ, հազարապետ։ |
| ԴԱՍԱՊԵՏԵԼ, եցի, չ. Դասապետ լինել։ |
| ԴԱՍԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Դաս, կարգ, աստիճան։ |
| ԴԱՍԱՐԱՐ, ա. գ. Դասեր կազմող, դասերի բաժանող, պարագլուխ։ |
| ԴԱՍԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. 1. Դասել, դասակցել, համադասել։ 2. Կարգի տակ դնել։ |
| ԴԱՍԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դասաւորելը, դաս-դաս տեղաւորելը։ |
| ԴԱՍԵԼ, եցի, ն. Որեւէ դասում՝ կարգում դնել, տեղաւորել՝ թուել որեւէ շարքում, յատկացնել որեւէ կարգի, դասաւորել, դասակարգել, դասակցել։ |
| ԴԱՍՈՒԹԻՒՆ, ԴԱՍՈՒՄՆ, գ. Դասաւորութիւն, դասաւորելը, դասելը, կարգ։ |
| ԴԱՍՏԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. (կզմխս.) Ձեռքի այն մասը, որ թաթից մինչեւ նախաբազուկն է տարածւում (Carpus)։ 2. Երախակալ, դաստապան, կոթ (սրի)։ |
| ԴԱՍՏԱԿԵՏՂ, ետեղ, գ. Դաստակի տեղը, դաստակ։ |
| ԴԱՍՏԱԿԵՐՏ, (հպրսկ.), ի, աց կամ ից, գ. 1. Ձեռակերտ շէնք՝ շինութիւն։ 2. Ագարակ։ 3. Շէն, աւան, գիւղ։ 4. փխբ. Սեփական ձեռքի աշխատանք, սիրելի՝ խնամուած՝ փայփայուած անձ կամ իր։ |
| ԴԱՍՏԱՊԱԿՔ, գ. յոգն. Խմորեղէն (անստոյգ նշ.)։ |
| ԴԱՍՏԱՊԱՆ, (հպրսկ.), ի, աց, գ. Սրի՝ թրի բռնատեղ՝ կոթ, երախակալ։ |
| ԴԱՍՏԱՌԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. Ձեռքի սրբիչ, թաշկինակ, անձեռոցիկ, մաքուր կտաւ։ |
| ԴԱՍՏԻԱՐԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. Նա, որ զբաղւում է մէկի դաստիարակութեամբ, դաստիարակող, կրթող։ |
| ԴԱՍՏԻԱՐԱԿԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ դաստիարակ, դաստիարակելով։ |
| ԴԱՍՏԻԱՐԱԿԱՐԱՆ, գ. Դաստիարակութեան տեղ եւ միջոց, կրթարան, կրթող։ |
| ԴԱՍՏԻԱՐԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Կրթել, հրահանգել, սովորեցնել, խրատել։ 2. Սանձահարել, զսպել։ |
| ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դաստիարակելը, կրթելը։ 2. Կրթութիւն, հրահանգ։ |
| ԴԱՏ, (պհլ.), ի, ից, գ. 1. Դատաստան, դատավարութիւն։ 2. Դատավճիռ։ 3. Հիմք, իրաւունք, օրինական պատճառ։ |
| ԴԱՏԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դատավճիռ։ |
| ԴԱՏԱԽԱԶ, ի, աց, գ. Ոսոխ, հակառակորդ. ամբաստանող։ |
| ԴԱՏԱԽԱԶԵԼ, տե՛ս ԴԱՏԱԽԱԶ ԼԻՆԵԼ։ |
| ԴԱՏԱԽԱԶՈՒԹԻՒՆ, գ. Ամբաստանութիւն, բողոք, հակառակութիւն։ |
| ԴԱՏԱԿԻՑ, տե՛ս ԴԱՏԱԽԱԶ։ |
| ԴԱՏԱԿՆԻՔ, կնքի, քաւ, գ. Դատավճիռ։ |
| ԴԱՏԱՆՔ, գ. Դատ, դատաստան։ |
| ԴԱՏԱՊԱՐՏ, ի, ա. 1. Դատապարտեալ, դատապարտուած, յանցաւոր։ 2. Դատապարտութեան արժանի, դատապարտելի, մեղադրելի։ |
| ԴԱՏԱՊԱՐՏԱԿԱՆ, ա. Դատապարտութեան յատուկ՝ վերաբերող, դատապարտելի, դատապարտիչ։ |
| ԴԱՏԱՊԱՐՏԱԿԻՑ, ա. Միասին դատապարտուած, պատժակից։ |
| ԴԱՏԱՊԱՐՏԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԴԱՏԱՊԱՐՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԱՏԱՊԱՐՏԱՐԱՆ, գ. Դատապարտութեան վայր կամ միջոց՝ առիթ։ |
| ԴԱՏԱՊԱՐՏԵԼ, եցի, ն. 1. Պատժի վճիռ կայացնել՝ յանցաւոր ճանաչելով, պատժել։ 2. Դատապարտելի համարել, պախարակել, մեղադրել։ 3. փխբ. Ստիպել, հարկադրել։ |
| ԴԱՏԱՊԱՐՏԻՉ, ա. գ. Նա, որ դատապարտում է, դատապարտող։ |
| ԴԱՏԱՊԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Դատապարտելը, դատապարտուելը, պատժի ենթարկուած՝ մահուան դատապարտուած լինելը։ |
| ԴԱՏԱՍԱՑ, ա. Դատ վարող, դատ վարել սիրող։ |
| ԴԱՏԱՍՏԱՆ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Դատ, դատելը։ 2. Դատավճիռ։ 3. Դատարան, ատեան։ 4. Դատապարտութիւն, պատիժ։ |
| ԴԱՏԱՍՏԱՆԱԿԱՆ, ի, ա. Դատաստանի հետ կապուած, դատին վերաբերող, դատական։ |
| ԴԱՏԱՍՏԱՆԱՒՈՐ, ա. Դատաստան դիմող, դատ ունեցող։ |
| ԴԱՏԱՍՏԱՆՈՑ, գ. Դատաստանի տեղ, դատարան։ |
| ԴԱՏԱՎԱՐԺ, ա. Մտքով դատելու վարժ, մտավարժ։ |
| ԴԱՏԱՎՃԻՌ, վճռի, ռաց, գ. Դատարանի կամ դատաւորի արձակած վճիռը՝ որոշումը։ |
| ԴԱՏԱՎՃՌԱԿԻՑ, ա. Միասին դատավճիռ արձակող, միասին վճռող։ |
| ԴԱՏԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Դատական ատեան։ 2. Դատաստան։ |
| ԴԱՏԱՐԿ, ի, աց, ա. 1. Անգործ, պարապ։ 2. Թափուր։ 3. Ունայն, սին, փուչ։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱԲԱՆ, ա. 1. Դատարկախօս, վայրախօս։ 2. Անգործ։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. Դատարկ բաներ խօսել։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դատարկ՝ անիմաստ խօսք՝ զրոյց, դատարկախօսութիւն։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱԺԱՄ, ա. Պարապութեան՝ անգործութեան յատկացրած ժամանակի (գիշերուայ մասին)։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱԿԱՑ, տե՛ս ԴԱՏԱՍԱՑ։ Վիճակաւորք հպարտք, դատարկակացք (Խոր., Գ, 62)։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱՁԵՌՆ, ա. մ. Ձեռքը դատարկ, դատարկ ձեռքով, ձեռնունայն։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱՅԱԾ, ա. Պարապ՝ անգործ շրջող, դատարկաշրջիկ, թափառաշըրջիկ։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Պարապ՝ անգործ լինել՝ մնալ։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱՆՁՆ, ձունք, ա. Անգործ, պարապ։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱՊԷՍ, մ. Զուր տեղը, իզուր, անհարկի։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱՊՈՐՏ, ա. Չաշխատող ու ձրիակեր, դատարկ՝ պարապ՝ անգործ ապրող։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱՍՈՒՆ, ա. Դատարկ՝ պարապ՝ անգործ ապրող, դատարկակեաց։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱՐԱՆ, գ. Գործից պարապ մնալու՝ հանգստանալու տեղ եւ ժամանակ։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Գործից խափանել, պարապ անց կացնել, ի դերեւ հանել։ |
| ԴԱՏԱՐԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Պարապութեան՝ անգործութեան վիճակ՝ դրութիւն, պարապութիւն։ |
| ԴԱՏԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պարապ՝ անգործ լինելը, պարապութիւն, անգործութիւն, ծուլութիւն։ 2. Թափուր լինելը, անպտղութիւն։ 3. Ունայնութիւն, աւելորդութիւն։ |
| ԴԱՏԱՒՈՐ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Դատելու իրաւունք ունեցող պաշտօնեայ։ 2. Իշխանաւոր, որ իրաւունք ուներ պատժելու։ 3. լայնաբար՝ Առաջնորդ, զօրավար։ |
| ԴԱՏԱՒՈՐԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ դատաւոր։ |
| ԴԱՏԱՒՈՐԱՆՈՑ, ԴԱՏԱՒՈՐԱՐԱՆ, գ. Դատարան, ատեան։ |
| ԴԱՏԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դատաւոր լինելը, դատաւորի պաշտօնը՝ իշխանութիւնը։ |
| ԴԱՏԱՓԵՏ, ա. 1. Դատով չարչարուած, հարստահարուած, նեղուած։ 2. Նեղիչ, ճնշող։ |
| ԴԱՏԱՓԵՏԵԼ, տե՛ս ԴԱՏԱՓԵՏ ԱՌՆԵԼ։ |
| ԴԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Դատ կամ դատաստան անել, դատարանում վճիռ կայացնել։ 2. Դատապարտել, պատժել։ 3. Վէճի մէջ մտնել՝ բռնուել, վիճել սկսել։ 4. լայնաբար՝ Կառավարել, տնօրինել գործերը, առաջնորդել։ |
| ԴԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, հբ. 1. Դատ կամ դատաստան անել, դատարանում վճիռ կայացնել։ 2. Դատապարտել, պատժել։ 3. Վէճի մէջ մտնել՝ բռնուել, վիճել սկսել։ 4. լայնաբար՝ Կառավարել, տնօրինել գործերը, առաջնորդել։ |
| ԴԱՏԻՉ, ԴԱՏՈՂ, ա. Դատող, դատաւոր։ |
| ԴԱՏՈՂԱԲԱՐ, մ. Դատելով, քննելով, կշռադատելով, խոհեմաբար։ |
| ԴԱՏՈՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի դատող։ |
| ԴԱՏՈՂԱԿԱՆ, ա. 1. Դատին՝ դատաստանին եւ դատողին՝ դատաւորին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Դատող, դատիչ։ |
| ԴԱՏՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դատող լինելը, դատաւորութիւն։ 2. Դատելը, դատաստան։ 3. Կարծիք։ |
| ԴԱՏՈՒՀԻ, գ. Դատաւորի կին. կին դատաւոր։ |
| ԴԱՏՈՒՄՆ, տման, գ. 1. Դատելը, դատաստան։ 2. Դատողութիւն, կարծիք։ |
| ԴԱՐ1, (ասոր.), ու, գ. 1. Անորոշ՝ շատ երկար ժամանակաշրջան, հարիւրամեակների՝ հազարամեակների տեւողութիւն։ 2. Սերունդ, պորտ։ |
| ԴԱՐ2, ի, ից, գ. 1. Զառիվայր բարձրութիւն։ 2. Գետի զառիվայր ափ։ 3. Հրուանդան։ |
| ԴԱՐ3, ի, ա. Զոյգ (թիւ)։ |
| ԴԱՐԱԳԼՈՒԽ, գ. Դարի գլուխ՝ սկիզբ, դարասկիզբ։ |
| ԴԱՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դարերի գրութիւն՝ հաշիւ, ժամանակագրութիւն։ |
| ԴԱՐԱԼԻՐ, ա. Մինչեւ ափերի բարձունքները լցուած (ջուր)։ Ածին իբրեւ զծով դարալիր՝ զխաղաղութիւն (Ագ., 352)։ |
| ԴԱՐԱԿ, ի, աց, գ. նուազ. ԴԱՐ2-ի։ Փոքրիկ դար, բլրակ։ |
| ԴԱՐԱԿՈՃԱՏ, ի, աց, ա. Դարից3 եւ կոճատից բաղկացած, զոյգի եւ կենտի արտադրեալ։ |
| ԴԱՐԱՀՈՍ, ա. Դարից՝ բարձրութիւնից դէպի ներքեւ հոսող՝ գլորուող, գահավէժ։ |
| ԴԱՐԱՀՈՍԵԼ, տե՛ս ԴԱՐԱՀՈՍ ԱՌՆԵԼ։ |
| ԴԱՐԱՆ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Պահապան, զետեղարան՝ զանազան բաներ պահելու համար։ 2. Ապաստարան, պատսպարան։ 3. Թաքստոց, գաղտնարան։ 4. Պահուելու՝ թաքնուելու տեղ՝ թշնամու վրայ յանկարծակի յարձակուելու համար։ 5. փխբ. Դաւ, դաւադրութիւն, նենգութիւն, որոգայթ։ |
| ԴԱՐԱՆԱԲԱՐ, մ. Դարանելով, դարան մտնելով։ |
| ԴԱՐԱՆԱԳՈՐԾ, ա. Դարան գործող, չարարուեստ։ |
| ԴԱՐԱՆԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԴԱՐԱՆԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԱՐԱՆԱԿԱԼ, ի, աց, Դարան մտած, թաքնուած, դարանում սպասող։ |
| ԴԱՐԱՆԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դարանակալ լինելը։ 2. փխբ. Դաւադրութիւն, նենգութիւն, որոգայթ։ |
| ԴԱՐԱՆԱՄՈՒՏ, ԴԱՐԱՆԱՄՏԵԱԼ, ա. Դարան մտած, դարանում թաքնուած, դարանակալ։ |
| ԴԱՐԱՆԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԴԱՐԱՆԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԱՐԱՆԱՅՈՅԶ ԱՌՆԵԼ, Դարանը հետախուզել։ |
| ԴԱՐԱՆԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Դարան նստող զօրամասի պետ։ |
| ԴԱՐԱՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Դարան մտնել, դարանակալել։ 2. Դարան մտած սպասել։ |
| ԴԱՐԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Դարան սարքել, մեքենայել։ |
| ԴԱՐԱՊԱՆ, (պհլ.), ի, աց, գ. Դռնապան, բարապան։ |
| ԴԱՐԱՊԱՍ, դարեպաս (պրսկ.), ու, գ. 1. Արքունի մեծ դուռ։ 2. լայնաբար՝ Պալատ, ապարանք։ |
| ԴԱՐԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Գլխաւոր դռնապան, պահապան։ |
| ԴԱՐԱՊԵՏԱԿԱՆ, ա. (Դժոխքի) դարապետին յատուկ՝ վերաբերող, դարապետից պահպանուող։ |
| ԴԱՐԱՍՏԱՆ, (պհլ.), ի, աց, գ. Ծառաստան, պարտէզ։ |
| ԴԱՐԱՎԷԺ, տե՛ս ԳԱՀԱՎԷԺ։ |
| ԴԱՐԱՒԱՆԴ, դարեւանդ, ի, աց, գ. 1. Բարձր տեղ, բարձունք։ 2. Գետի զառիվայր ափ։ 3. Լեռան գլուխ՝ գագաթ։ 4. Առարկայի դուրս ցցուած մաս, ելուստ։ |
| ԴԱՐԱՓԼԱԿ, գ. Լեռան փլուածք։ Զբազումս ի վիհս եւ ի խորափիտս եւ ի դարափլակս ընկեցեալ ծածկէին (Յհ. կթ., 163)։ |
| ԴԱՐԱՓՈՐ, դարափոս, գ. Լեռնալանջին գոյացած՝ փորուած խորշ՝ անձաւ, ծերպ։ Համարեալ էին նոցա դարափորքն իբրեւ զյարկս բարձրաբերձ շինուածոց (Եղիշէ)։ |
| ԴԱՐԲԻՆ, բնի, նաց, գ. Մետաղից իրեր պատրաստող վարպետ՝ արհեստաւոր, պղնձագործ. երկաթագործ։ |
| ԴԱՐԲՆԱԿԱՆ, ա. Դարբնին եւ դարբնութեան յատուկ՝ վերաբերող, դարբնային։ |
| ԴԱՐԲՆԱՅՔ, գ. յոգն. Դարբիններ։ |
| ԴԱՐԲՆԵԼ, եցի, ն. Դարբնութիւն անել։ |
| ԴԱՐԲՆԻՉ, ա. գ. Դարբնելով իրեր պատրաստող, դարբնող, դարբին։ |
| ԴԱՐԲՆՈՑ, ի, աց, գ. Դարբնի արհեստանոց։ |
| ԴԱՐԲՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դարբնի արհեստը։ 2. Դարբին լինելը։ |
| ԴԱՐԲՈՒԿ, տե՛ս ԴԵՐԲՈՒԿ։ |
| ԴԱՐԳ, (ասոր.), գ. Կարգ. շարք։ |
| ԴԱՐԳԻՃ, (ասոր.), գ. Պատգարակ, մահճակալ։ |
| ԴԱՐԳՃԱԿԱԼ, ա. Դարգճի մէջ նստած կամ պառկած։ |
| ԴԱՐԵԼ, եցի, չ. Դադար առնել, կանգ առնել, մնալ (գործածուած է միայն ԴԱՐԵԼ ԴԱԴԱՐԵԼ ձեւով)։ |
| ԴԱՐԵՒԱՆԴ, տե՛ս ԴԱՐԱՒԱՆԴ։ |
| ԴԱՐԺԱՆ, տե՛ս ԴԱԺԱՆ։ |
| ԴԱՐԻՃԱԿ, (պրսկ.), գ. Ձուլելու կաղապար։ |
| ԴԱՐԻՃԵՆԻԿ, (պհլ.), տե՛ս ԿԻՆԱՄՈՄՈՆ։ |
| ԴԱՐՁ, ի, ից, գ. 1. Յետ դառնալը, վերադառնալը, յետ գալը, վերադարձ։ 2. Սխալ արարքից՝ ընթացքից յետ կանգնելը՝ հրաժարուելը, զղջալը։ 3. Հին հաւատից նոր հաւատի անցնելը։ |
| ԴԱՐՁԱԴԱՐՁ, ի, գ. Կրկին՝ վերստին յետ դառնալը, վերադարձ։ |
| ԴԱՐՁԱՌԱԾ, ա. Յետ դարձող, կրկնող, ունակութիւն դարձնող, յամառ։ |
| ԴԱՐՁԱՌԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Յետ դառնալը, կրկնելը, ունակութիւն դարձնելը, յամառութիւն։ |
| ԴԱՐՁԱՍԷՐ, ա. Նոյն բանին յետ դառնալ սիրող, հեշտ յետ դարձող, դիւրադարձ։ |
| ԴԱՐՁԱՒՈՐ, ա. Դարձի եկող, զղջացող, ապաշխարող։ |
| ԴԱՐՁԱՒՈՐԱԲԱՐ, մ. Դառնալով՝ դիմելով դէպի։ |
| ԴԱՐՁԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դարձաւոր լինելը, դարձի գալը, զղջում։ |
| ԴԱՐՁԴԱՐՁԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դարձադարձ անել, ստէպ-ստէպ՝ յաճախակի յետ դառնալ, շրջշրջել։ |
| ԴԱՐՁԵԱԼ, մ. 1. Կրկին, նորից, վերստին, միւս անգամ։ 2. (հերթի՝ յաջորդականութեան մէջ) Երկրորդ։ |
| ԴԱՐՁԸՆԹԱՑ ԼԻՆԵԼ, Դէպի յետ ընթանալ, մօտից անցնել։ |
| ԴԱՐՁՈՂԱՊԷՍ, մ. Փոխադարձաբար, մէկը միւսին փոխարինելով։ |
| ԴԱՐՁՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Յետ դառնալը, խոտորուելը։ 2. Շրջադարձ։ 3. Հատուցում, փոխհատուցում։ 4. Խօսքի նրբութիւն, խրթնութիւն, մանուածապատ ձեւ։ 5. Պատասխան (խօսքով կամ գրով)։ |
| ԴԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, ԴԱՐՁՈՒՄՆ, գ. Դառնալը, դարձ։ |
| ԴԱՐՁՈՒՑԱՆԵԼ, ձուցի, ձո՛, պբ. 1. Յետ դարձնել, վերադարձնել։ 2. Շրջել, թեքել մի կողմ։ 3. Փոխել, մի բանի փոխարկել՝ վերածել։ 4. (կրօն.) Հաւատի բերել, որեւէ դաւանանքի հետեւորդ դարձնել։ |
| ԴԱՐՁՈՒՑԱՆՈՂԱԿԱՆ, ա. Դարձնող, դարձնելու կարողութիւն ունեցող։ |
| ԴԱՐՁՈՒՑԱՆՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Դարձնելու կարողութիւն՝ զօրութիւն։ |
| ԴԱՐՁՈՒՑԻՉ, ա. Յետ դարձնող, վերադարձնող, փոխող։ Նա ինքնին լինի դարձուցիչ գերութեանց (Ագ., 29Օ)։ |
| ԴԱՐՄԱՆ, (պհլ.), ոյ, ոց եւ ի, ից, գ. 1. Ճար, հնարք։ 2. Բուժամիջոց, դեղ։ 3. Խնամք, տածում։ 4. Կերակուր, ուտելիք, սնունդ, ապրուստ։ |
| ԴԱՐՄԱՆԱԿԱՆ, ա. Դարմանի՝ խնամքի վերաբերող։ |
| ԴԱՐՄԱՆԱՏՐԵԼ, եցի, ն. չ. Խնամք տանել, հոգ տանել, դարմանել։ |
| ԴԱՐՄԱՆԱՏՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խնամք՝ հոգ տանելը, խնամակալութիւն։ |
| ԴԱՐՄԱՆԱՒՈՐ, ա. 1. Դարմանի՝ խնամքի կարօտ։ 2. Դարմանած, խնամած, սնուցած։ |
| ԴԱՐՄԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Խնամք տանել, հոգալ, խնամարկել, անհրաժեշտ խնամք՝ հոգատարութիւն ցոյց տալ, տածել։ 2. Մշակել։ |
| ԴԱՐՄԱՆԻՉ, նչի, չաց, ա. Դարմանող, խնամող, սնուցող։ |
| ԴԱՐՄԱՆՈՑ, գ. Հիւանդանոց։ |
| ԴԱՐՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դարմանելը, դարմանում, դարման։ |
| ԴԱՐՇՈՅՆ, տե՛ս ԴԱՇՈՅՆ։ |
| ԴԱՐՇՈՒՆԱԿԱԼ, ա. Դաշոյն բռնող՝ կրող, սուսերաւոր։ |
| ԴԱՐՈՒՄ, (եբր.), այ, գ. Հարաւ, հարաւակողմ։ |
| ԴԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Դարելը, դադարելը, դադարում։ |
| ԴԱՐՊԱՍ, տե՛ս ԴԱՐԱՊԱՍ։ |
| ԴԱՒ, (իրան.), ոյ կամ ու, ով, գ. Գաղտնի մտածուած՝ նենգ ու խարդախ միջոց՝ մէկին սպանելու կամ վնասելու համար, չարամիտ դիտաւորութիւն, խարդաւանք, խաբէութիւն, նենգութիւն, դաւաճանութիւն, դարանակալութիւն, որոգայթ։ |
| ԴԱՒԱԲԵՐ, ա. Դաւ բերող կամ դաւի բերած։ |
| ԴԱՒԱԴՐԺՈՂ, ա. Դաւով՝ խաբէութեամբ կատարուած, դաւից խուսափող։ |
| ԴԱՒԱՃԱՆ, (իրան.), ի, աց կամ ից, ա. Դաւ նիւթող, որոգայթ լարող, նենգագործ, խաբող։ |
| ԴԱՒԱՃԱՆԱԲԱՐ, մ. Նենգ կերպով, նենգաբար, նենգութեամբ։ |
| ԴԱՒԱՃԱՆԵԼ, եցի, ն. Դաւ նիւթել, որոգայթ լարել, դաւել, նենգել, խաբել։ |
| ԴԱՒԱՃԱՆՈՂ, ա. Դաւ նիւթող, խարդաւանող։ |
| ԴԱՒԱՃԱՆՈՂԱԿԱՆ, ա. Խաբէական, պատիր, մահառիթ։ |
| ԴԱՒԱՃԱՆՈՂՈՒԹԻՒՆ, նոյնն է՝ ԴԱՒԱՃԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԱՒԱՃԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դաւ, նենգութիւն, խաբէութիւն, որոգայթ։ |
| ԴԱՒԱՃԱՆՈՒՄՆ, նման, գ. Դաւաճանելը, դաւելը, դաւում։ |
| ԴԱՒԱՆԱԿԱՆ, ա. Դաւանանքին յատուկ։ |
| ԴԱՒԱՆԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Նոյն դաւանանքն ունեցող, հաւատակից։ |
| ԴԱՒԱՆԱՀԱՄԲՈՅՐ, տե՛ս ԴԱՒԱՆԱԿԻՑ։ |
| ԴԱՒԱՆԱՐԱՆ, տե՛ս ՎԿԱՅԱՐԱՆ։ |
| ԴԱՒԱՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Դաւանող։ |
| ԴԱՒԱՆԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. Համարել, հաստատել, վկայել, ընդունել, համաձայնել, ճանաչել, խոստովանել։ |
| ԴԱՒԱՆՈՂ, ա. Հաստատող, վկայող, խոստովանող։ |
| ԴԱՒԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դաւանանք։ |
| ԴԱՒԱՆՈՒՄՆ, նման, գ. Դաւանելը, դաւանութիւն։ |
| ԴԱՒԱՆՔ1, գ. Դաւանանք, հաւատք։ |
| ԴԱՒԱՆՔ2, նաց, գ. Դաւ, դաւելը, խաբէութիւն, դաւաճանութիւն։ |
| ԴԱՒԵԼ, եցի, ն. Դաւ նիւթել, դաւաճանել, նենգել, խաբել։ |
| ԴԱՒԹԱԿԱՆ, ԴԱՒԹԵԱՆ, ա. Դաւիթ մարգարէին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԴԱՒԻԼ, (արաբ.), գ. Դաշնագիր, պայմանագիր, մուրհակ։ |
| ԴԱՒՈՂ, ա. Դաւ նիւթող, դաւաճանող։ |
| ԴԱՒՈՂԱԿԱՆ, ա. Պատիր, խաբէական, նենգաւոր։ |
| ԴԱՒՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Խաբէութիւն, նենգութիւն, դաւաճանութիւն։ |
| ԴԱՒՈՒՄՆ, ւման, գ. Դաւելը, դաւադրութիւն, դաւ։ |
| ԴԱՓԵԼ, եցի, չ. Թմբուկ խփել, դափդափիւն հանել՝ արձակել, դափդափել։ |
| ԴԱՓԻՒՆ, ԴԱՓՈՒՄՆ, գ. Աղմուկ, ժխոր, ցնծութիւն։ |
| ԴԱՓՆԻ, դափնէ, դափնիդ, դաբնիդ (յուն.), նւոյ, նեաց, գ. (բսբ.) Դափնազգիների ընտանիքին պատկանող մշտադալար թուփ կամ ծառ. կասլայ, սարդենի (Laurus)։ |
| ԴԱՓՐ ՀԱՏԱՆԵԼ, Սմբակներով գետինը դոփել, գետինը՝ հողը փորել։ |
| ԴԴՄԵԱՅ, ա. Դդմէ, դդմից պատրաստուած։ |
| ԴԴՄԵՆԻ, նւոյ, գ. (բսբ.) Դդմազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. դդում (Cucurbita)։ |
| ԴԴՈՒԱՂԵԼ, տե՛ս ԳՐԳՈՒԱՂԵԼ։ |
| ԴԴՈՒՄ, դդմոյ, գ. 1. տե՛ս ԴԴՄԵՆԻ։ 2. Մէջը փորուած դդում, որ գործ են ածում իբրեւ գինու կամ ջրի աման։ |
| ԴԴՉՈՒՄՆ, դդըչումն, չման, գ. 1. Ժխոր, աղաղակ։ 2. Աչքերի սիրալիր թարթումը։ |
| ԴԵԳԱՂ, գ. (կենդբ.) Շնաձուկ։ |
| ԴԵԳԵՐ, ա. Դեգերած, դեգերող։ |
| ԴԵԳԵՐԱՆՔ, նաց, գ. Դեգերելը, դեգերում։ |
| ԴԵԳԵՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Մի բանով զբաղուել՝ պարապել, ժամանակ անցկացնել, դնդնալ։ 2. Թափառել։ 3. Մնալ մի տեղ, ուշանալ, յապաղել, դանդաղել։ 4. Տատանուել, վարանել։ |
| ԴԵԳԵՐՈՒՄՆ, րման, նոյնն է՝ ԴԵԳԵՐԱՆՔ։ |
| ԴԵԴԵՒԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. ԴԵԴԵՒԵԼ, եցի, ն.Այս ու այն կողմը շարժել, տարուբերել, երերացնել։ |
| ԴԵԴԵՒԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Այս ու այն կողմը շարժուել, տարուբերուել, երերալ։ 2. Տատանուել, վարանել։ |
| ԴԵԼՓԱԿԱՆ, ա. Դելֆեան։ |
| ԴԵԼՓԻՆ, դլփին, դելփիս, դլբին (յուն.), ի, աց, գ. (կենդբ.) Ծովային կաթնասուն կենդանի. դելֆին (Delphinus delphis)։ |
| ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ, (լատ.), գ. Հռոմէական տարուայ վերջին՝ տասներկուերորդ ամիսը։ |
| ԴԵՀ, (պհլ.), գ. Կողմ, թեւ։ |
| ԴԵՀԱՊԵՏ, տե՛ս ԴԵՀՊԵՏ։ |
| ԴԵՀԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, (պհլ.), գ. հաւաք. Գիւղացիութիւն։ Եւ սկիզբն գործակալութեանն հազարապետութեանն աշխարհատեսն խնամակալութեանն, աշխարհաշէն աշխարհատած դեհկանութեան (Բուզ., Դ, 2)։ |
| ԴԵՀՊԵՏ, (պհլ.), գ. Կուսակալ, երկրի գաւառի պետ՝ իշխան։ |
| ԴԵՂ1, ոյ, ոց, նաեւ ի, ից, գ. 1. Բուժիչ խոտաբոյս։ Եւ կաղանչանան ազգ ինչ՝ առանձինն սպանող է, եւ խառնեալ ընդ այլ դեղոյ՝ մաղձադեղ է բուժիչ ի մահուանէ (Եզնիկ)։ 2. Բուժանիւթ, սպեղանի։ 3. Ճար, դարման։ 4. Ծարիր։ 5. Մահադեղ, թոյն։ 6. Յուռութք, համայիլ, թալիսման։ 7. Օծանելիք։ 8. Ներկ։ 9. Թանաք, մելան։ |
| ԴԵՂ2, գ. Դէզ, շեղջ, կոյտ։ |
| ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կախարդութիւն, կախարդանք։ |
| ԴԵՂԱԳՈՐԾ, ա. Թոյն պատրաստող։ |
| ԴԵՂԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Նկարչութիւն։ |
| ԴԵՂԱԴԻՐ, ա. Դեղ դնող, դեղդիր։ |
| ԴԵՂԱԽՈՒՆԿ, գ. Իբրեւ դեղ գործածուող խունկ։ |
| ԴԵՂԱԿՈՒՐ ԼԻՆԵԼ, Թունաւորուել։ |
| ԴԵՂԱՀԱՏ, ի, ից, ԴԵՂԱՀԱՏՈՒ, ի, աց, գ. 1. Կախարդական դեղ, թոյն։ 2. Կախարդական դեղ տուող, թունաւորող։ |
| ԴԵՂԱՀԱՐԵԼ, եցի, ն. Թունաւորել։ |
| ԴԵՂԱՀՈՒՆԴ, գ. Իբրեւ դեղ գործածուող հունդ կամ սերմ։ |
| ԴԵՂԱՆԻ, նիք, գ. Մուրացկանի մախաղ՝ տոպրակ։ |
| ԴԵՂԱՆԿԱՐ, ա. Ներկերով նկարուած, գունաւոր։ |
| ԴԵՂԱՏՈՒ, ի, աց, ա. Դեղ տուող, թունաւորող, կախարդ։ |
| ԴԵՂԱՏՈՒԵԼ, եցի, ն. Դեղ տալ, բժշկել։ |
| ԴԵՂԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, դեղատութիւն, գ. 1. Դեղ տալը (բուժելու համար)։ 2. Թոյն տալը, թունաւորելը։ 3. Կախարդութիւն։ 4. Հրապոյր, գրգիռ։ |
| ԴԵՂԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Դեղերի հաւաքածու։ 2. Դեղերի վաճառքի խանութ, դեղատուն։ |
| ԴԵՂԲ, ա. Դեղին, դեղնաւուն։ |
| ԴԵՂԵԼ, եցի, ն. 1. Դեղ տալ, դեղով բուժել։ 2. Թոյն տալ, թունաւորել։ 3. Յուռութներով հմայել, կախարդել։ 4. Գոյներով ներկել։ |
| ԴԵՂԵԽԵԱԼ, ա. Խիստ պղտորուած, աղտոտուած (ջուր)։ |
| ԴԵՂԸՄՊՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դեղ խմելը՝ խմեցնելը։ 2. Թոյն խմելը՝ խմեցնելը։ |
| ԴԵՂԻՆ, ղնի, ա. Դեղնագոյն, դեղին գոյնի։ |
| ԴԵՂԻՉ, ա. Դեղ՝ թոյն տուող, թունաւորող, կախարդ։ |
| ԴԵՂՁ, գ. Դեղձենու պտուղը։ |
| ԴԵՂՁԱՆ, ի, ա. Բաց դեղին, խարտեաշ, շիկակարմիր։ |
| ԴԵՂՁՈՒԿ, գ. Փոքր դեղձ։ |
| ԴԵՂՆԱԳՈՅՆ, ա. Դեղին գոյն ունեցող, դեղին գոյնի։ |
| ԴԵՂՆԱԳՈՒՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Գոյնը դեղինի փոխուել, գոյնը գցել, դժգունել, գունատուել, դեղնել։ |
| ԴԵՂՆԱԽՈՒՆԿ, գ. Բնական կաւային նիւթ՝ դեղին գոյնով, որ գործ է ածւում ներկարարութեան մէջ. դեղնահող, դեղնդեղ։ |
| ԴԵՂՆԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԴԵՂՆԱԳՈՒՆԵԼ (իմ)։ |
| ԴԵՂՆԱՏԵՐԵՒ ԼԻՆԵԼ, Աշնանը ծառերի տերեւները դեղնել։ |
| ԴԵՂՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Դեղին դարձնել, դեղին գոյն տալ, դեղնեցնել։ |
| ԴԵՂՆԱՓԱՅԼ, ա. Դեղին գոյնով փայլող։ |
| ԴԵՂՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ԴԵՂՆԱԳՈՒՆԵԼ (իմ)։ |
| ԴԵՂՆԵՂԻ, գ. Հիւանդութեան դեղ։ |
| ԴԵՂՆՈՏ, ա. Դեղնին տուող, դեղնաւուն։ |
| ԴԵՂՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դեղին լինելը, դեղին գոյն ունենալը։ 2. Գոյնը դեղինի փոխուելը, գոյնը գցելը, դեղնելը։ |
| ԴԵՂՈՏ, ի, ից, ա. Դեղ՝ թոյն պարունակող, թունաւոր։ |
| ԴԵՂՈՑ, ի, աց, գ. Դեղարան կամ ներկատուն։ |
| ԴԵՂՓԻԱԿԱՆ, տե՛ս ԴԵԼՓԱԿԱՆ։ |
| ԴԵՄԱՐՔՈՍ, (յուն.), գ. Ժողովրդի՝ համայնքի պետ՝ առաջնորդ, ժողովրդապետ, տրիբուն։ |
| ԴԵՄԵՍԼԻԿՈՍ, դիմէսլեկոս, դիմեսլիկոս (յուն.), գ. Զինուորական աստիճան բիւզանդական կայսրութեան ժամանակ (արեւելեան բանակի զօրավարին տրուած տիտղոսը)։ |
| ԴԵՄԵՍՈՍ, (յուն.), գ. Հասարակաց բաղնիք։ |
| ԴԵՄԵՏՐ, (յուն.), ի, գ. Երկիր, հող։ |
| ԴԵՄՈՆ, (յուն.), գ. Բազմութիւն, ամբոխ։ |
| ԴԵՆ, (պհլ.), ի, ից, գ. 1. Կրօն, հաւատ։ 2. Աղանդ։ |
| ԴԵՆԱԴԱՐՁ, ա. Իր հաւատը ուրացող, հաւատուրաց, հաւատափոխ։ |
| ԴԵՆԱԿՈՐՈՅՍ, ա. Իր հաւատը ուրացող, հաւատուրաց, հաւատափոխ։ |
| ԴԵՆԱՐ, (յուն., լատ.), ի, աց, գ. Հռոմէական արծաթէ դրամ՝ տարբեր արժէքներով։ |
| ԴԵՆՊԵՏ, (պհլ.), գ. Պարսկական՝ զրադաշտական կրօնի պետ, կրօնապետ, մոգպետ։ |
| ԴԵՌ, մ. 1. Դեռեւս, տակաւին, մինչեւ այժմ, այժմ։ 2. Նոր, նոր միայն, դեռադեռ։ |
| ԴԵՌԱԲՈՂԲՈՋ, ա. Նոր բողբոջած, նորաբողբոջ, փխբ. մատաղ, դեռատի, դեռահաս։ |
| ԴԵՌԱԲՈՅՍ, ա. Նոր բուսած, նորածիլ, փխբ. մատաղ, դեռահաս։ |
| ԴԵՌԱԳՈՅ, ա. Դեռ գոյութիւն ունեցող. ներկայ։ |
| ԴԵՌԱԴԵՌ, մ. Դեռ նոր, հազիւհազ։ |
| ԴԵՌԱԽՕՍ, ա. Նոր խօսել սկսող, նոր բացուած։ |
| ԴԵՌԱԾԱՂԻԿ, ա. Նոր ծաղկած, փխբ. ծաղկահասակ, դեռահաս, մատաղ։ |
| ԴԵՌԱԾԻՆ, ա. Նոր ծնուած, նորածին, մատաղ։ |
| ԴԵՌԱԿԻՐԹ, կրթի, ից, ա. Նոր կրթուող, դեռեւս չկրթուած, համբակ։ |
| ԴԵՌԱՀԱՒԱԿ, ա. Նոր սկսած՝ սկսող։ |
| ԴԵՌԱՀԱՒԱՏ, ա. Հաւատի նոր եկած, նորահաւատ։ |
| ԴԵՌԱՎԱՐԺ, ա. Նորավարժ, դեռակիրթ։ |
| ԴԵՌԵԿ, ա. Նոր եկած, նորեկ։ |
| ԴԵՌ ԵՒՍ, մ. 1. Դեռ, տակաւին, մինչեւ այժմ։ 2. (յունական ոճով) Քիչ էր մնում որ, քիչ մնաց որ, այն է։ |
| ԴԵՌ ԸՆԴ ԴԵՌ, տե՛ս ԴԵՌԱԴԵՌ։ |
| ԴԵՌԸՆՏԻՐ, ա. Նոր ընտրուած, նորակոչ (զինուորութեան մէջ)։ |
| ԴԵՍՊԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. Ծածկոյթով պատգարակ՝ գահաւորակ, որ առջեւի ու յետեւի ձողերից բռնած կամ լծուած տանում էին։ |
| ԴԵՍՊԱՆ, (պհլ.), ի, գ. 1. Պատգամաւոր, պատգամախօս, պատուիրակ, միջնորդ։ 2. Պաշտօնեայ։ |
| ԴԵՍՊԱՆԱԳՆԱՑ ԼԻՆԵԼ, Իբրեւ դեսպան՝ դեսպանութեամբ գնալ։ |
| ԴԵՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դեսպան լինելը, պատգամաւորութիւն։ |
| ԴԵՐ, Նախածանց՝ փոխանակ, փոխարէն նշ.։ |
| ԴԵՐԱՆԴԵՐՁԱՊԵՏ, դարանդարձապետ (պհլ.), գ. Պարսից արքունի դռան կառավարիչ՝ պետ։ |
| ԴԵՐԱՆՈՒՆ, ուան, գ. (քեր.) Խօսքի մաս։ |
| ԴԵՐԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. տե՛ս ԴԵՐԱՆՈՒՆ։ 2. Փոխանունութիւն։ |
| ԴԵՐԱՔՐԻՍՏՈՍ, ի, գ. (կրօն.) Սուտ Քրիստոս, նեռ։ |
| ԴԵՐԲՈՒԿ, դարբուկ, բկի, կաց, գ. Քարքարոտ ու խորդուբորդ տեղ, առապար, քարերի կոյտ։ |
| ԴԵՐԵՒ, ա. Անպտուղ, խոպան, ամայի։ |
| ԴԵՐԵՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ի դերեւ ելնել, իզուր՝ ապարդիւն անցնել, անպտուղ՝ ամայի դառնալ, խոպան՝ անբեր մնալ, խոպանանալ։ |
| ԴԵՐԵՒԱՆՔ, նաց, գ. Պարապութիւն, անգործութիւն, անպիտանութիւն։ |
| ԴԵՐԵՒԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ԴԵՐԵՒԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ի դերեւ հանել, անգործ եւ անպտուղ դարձնել, խոպանացնել։ |
| ԴԵՐԵՒԵԼ, (իմ), տե՛ս ԴԵՐԵՒԱՆԱԼ։ |
| ԴԵՐԵՒՈՒՄՆ, ւման, տե՛ս ԴԵՐԵՒԱՆՔ։ |
| ԴԵՐՀԱՏՈՒՑԱԿԱՆ, ա. 1. Փոխարէնը՝ հակառակը հատուցող, համապատասխան։ 2. (քեր.) Նոյն նշանակութիւնն ունեցող, նոյնանիշ, յար եւ նման, զուգակշիռ։ |
| ԴԵՐՀԻՒՍԻՍԱԿԱՆ, ա. Հակահիւսիսական, հարաւային (բեւեռ)։ |
| ԴԵՐՁԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Կարուձեւ անող արհեստաւոր։ 2. Կօշկակար։ |
| ԴԵՒ, (պհլ.), դիւի, ւաց, գ. 1. Ըստ քրիստոնէական կրօնի՝ չար հրեշտակ, չար ոգի։ 2. Պարզապէս՝ բարի կամ չար ոգի։ 3. Հեթանոսական աստուած, կուռք։ |
| ԴԷԶ, գ. Կոյտ, շեղջ։ |
| ԴԷԶԱԴԷԶ, ա. մ. Դէզ-դէզ, դէզ դէզի վրայ, դէզերով կուտակուած՝ բարդուած։ |
| ԴԷՄ, (պհլ.), դիմի, մաւ, մանաւանդ՝ ԴԷՄՔ, դիմաց, մաւք(օք), գ. 1. Դէմք, երես։ 2. Դիմացի՝ առջեւի կողմը, դէմը։ 3. Անձ, անհատ։ 4. Կերպարանք, տեսք։ 5. Հայեացք։ 6. Նշանակութիւն։ 7. Հանգամանք, օրինակ։ 8. Դիտաւորութիւն, նպատակ։ |
| ԴԷ՜Ն, ձ. Ցնծութեան բացականչութիւն։ |
| ԴԷՊ1, դիպի, ԴԷՊՔ, դիպաց, գ. 1. Անցք, եղելութիւն, պատահմունք, դիպուած։ 2. Առիթ, պատեհութիւն, յարմար՝ պատեհ առիթ։ |
| ԴԷՊ2, ի դիպում, ա. Յարմար, պատշաճ, նպաստաւոր, բարեյաջող։ |
| ԴԷՊ3, նխդ. Դէպի։ |
| ԴԷՊ ԵՒ ԴԷՊ, մ. Ինչպէս որ պէտք է, տեղը տեղին, անվրէպ։ |
| ԴԷՊՈՒԴԷՊ, մ. Անվրէպ, անսխալ, ուշի-ուշով։ |
| ԴԷՊՈՒՂԻՂ, մ. 1. Ուղիղ, անխոտոր, առանց շեղուելու։ 2. Հարթ։ |
| ԴԷՊ ՎԵՐՈՅ, ա. Շատ բարձր, գերիվերոյ։ |
| ԴԷՏ, (պհլ.), դիտի, տաց, գ. 1. Դիտող, տեսուչ, վերահսկիչ։ 2. Լրտես։ 3. Դիտելու տեղ, դիտանոց։ 4. (յունական ոճով) Նպատակ, նշաւակ։ |
| ԴԷՏԱԿՆ Ի ՎԵՐ ԱՄԲԱՌՆԱԼ, տե՛ս ԴԷՏԱԿՆ ՈՒՆԵԼ (իմ)։ |
| ԴԷՏԱԿՆ ՈՒՆԵԼ, (իմ), կալայ. Ակնդէտ նայել, ուշի-ուշով դիտել, սպասել։ |
| ԴԸՆԴԸՆՉՈՒՄՆ, չման, գ. Գետի՝ հոսելիս ձայն հանելը, խոխոջում, խոխոջալը։ |
| ԴԺԱԲԱՆ, ա. Վայրենախօս, դաժան խօսող։ |
| ԴԺԳՄԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դժկամել, խոժոռուել, խռովուել, տրտմել։ |
| ԴԺԳՈՀ, ա. Ոչ գոհ, անբաւական, տրտնջացող։ |
| ԴԺԳՈՀԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԴԺԳՈՀ ԼԻՆԵԼ։ |
| ԴԺԳՈՒՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դժգոյն դառնալ, դժգունանալ, գունատուել։ |
| ԴԺԳՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժգոյն՝ գունատ լինելը, գունատութիւն։ |
| ԴԺԽԵՄ, (պհլ.), ա. Չարաբարոյ, անզգամ, ժանտ, դաժան։ |
| ԴԺԽԵՄՈՒԹԻՒՆ, դժխիմութիւն, դժխմութիւն, գ. Դժխեմ լինելը, չարաբարոյութիւն անզգամութիւն, ժանտութիւն, դաժանութիւն։ |
| ԴԺԿԱՄԱԿ, ի, աց, ա. 1. Անախորժ, անհաճոյ։ 2. Դժկամ, չկամեցող, չարակամ։ |
| ԴԺԿԱՄԱԿԵԼ, ԴԺԿԱՄԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ԴԺԿԱՄԱԿ ԼԻՆԵԼ։ |
| ԴԺԿԱՄԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժկամութիւն, դժգոհութիւն, զայրոյթ։ |
| ԴԺԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Տձեւութիւն, տգեղութիւն։ |
| ԴԺԿՈՏ, ա. Դժնդակ, անտանելի, դժուարին։ Եւ բազումք խոցոտեալ նետիւք ի խարձսն դժկոտս (Սեբէոս, ԽԹ, 151)։ |
| ԴԺՄԻՏ, ա. Չարամիտ։ |
| ԴԺՆԱԲԱՐՔ, րուց, ա. Դաժանաբարոյ, դժնդակաբարոյ։ |
| ԴԺՆԱԿՆ, ա. Դժնի՝ չար աչքեր ունեցող, չարակն։ |
| ԴԺՆԱՀԱՅԵԱՑ, ա. Դժնի՝ չար հայեացք ունեցող, խոժոռադէմ։ |
| ԴԺՆԱՄԻՏ, տե՛ս ԴԺՄԻՏ։ |
| ԴԺՆԴԱԿ, (պհլ.), ա. 1. Դժնի, դաժան, անողորմ, անգութ, չարաչար։ 2. Խիստ, սաստիկ, դառն, անտանելի, դժուարին։ 3. (յունաբանութեամբ) Զօրաւոր, ճարտար։ |
| ԴԺՆԴԱԿԱԲԱՐԲԱՌ, ա. Չարալեզու, հայհոյիչ։ |
| ԴԺՆԴԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ խիստ դժնդակ։ |
| ԴԺՆԴԱԿԱԼՈՒՐ, ա. Լսելու համար դժնդակ՝ ծանր, ճնշող տպաւորութիւն թողնող, զարհուրելի, քստմնելի։ |
| ԴԺՆԴԱԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խիստ զայրանալ մէկի վրայ, մէկի նկատմամբ խիստ չարութեամբ՝ զայրոյթով լցուել։ |
| ԴԺՆԴԱԿԱՊԷՍ, մ. Դժնդակ՝ չարաչար կերպով, դաժանօրէն, խիստ սաստիկ։ |
| ԴԺՆԴԱԿԱՏԵՍ, ա. Դժնդակ տեսքով, որի տեսքը ծանր տպաւորութիւն է թողնում։ |
| ԴԺՆԴԱԿԱՏԷԳ, ա. Տէգի նման չարաչար խոցող, խիստ սուր։ |
| ԴԺՆԴԱԿԱՐՄԱՏ, ա. Որի արմատը դժնդակ է՝ դառն է, դառնարմատ։ |
| ԴԺՆԴԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դժնդակ լինելը, դաժանութիւն, սաստկութիւն, խստութիւն։ 2. Դժուարութիւն, նեղութիւն, վիշտ։ 3. Չարիք, անզգամութիւն։ 4. (յունաբանութեամբ) Ճարտարութիւն։ |
| ԴԺՆԵԱՅ, նէի, ից, ա. 1. տե՛ս ԴԺՆԴԱԿ։ 2. (յունաբանութեամբ) Ճարտար, զօրաւոր։ 3. մ. Դժնդակ՝ չարաչար կերպով, դժնդակապէս։ |
| ԴԺՆԵԼ, տե՛ս ԴԺՆԴԱԿԱՆԱԼ։ |
| ԴԺՆԷԱԲԱՐ, 1. մ. Դժնդակապէս, չարաչար։ 2. ա. Դաժանաբարոյ, ժանտ։ |
| ԴԺՆԷԱԳՈՅՆ, կամ ԴԺՆԵԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ խիստ դժնի, դառնագոյն, խստագոյն։ |
| ԴԺՆԷԱՏԵՍԻԼ, կամ ԴԺՆԵԱՏԵՍԻԼ, ա. Դժնի՝ չար՝ վատ տեսք ունեցող, խորշելի։ |
| ԴԺՆԷՀՈՏՈՒԹԻՒՆ, դժնահոտութիւն, գ. Ժանտահոտութիւն, գարշահոտութիւն։ |
| ԴԺՆԷՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժնի լինելը, դժնդակութիւն, դաժանութիւն, ժանտութիւն, վնասակարութիւն։ |
| ԴԺՆԻ, ա. Դժնդակ, դաժան, չար։ |
| ԴԺՆԻԿ, (պհլ.), գ. 1. (բսբ.) Դժնիկազգիների ընտանիքին պատկանող փշոտ թուփ. եղջերափուշ (Rhamnus)։ 2. ա. Դժնի, դժնդակ, դժնեայ։ |
| ԴԺՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԴԺՆԷՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԺՈԽ, ա. Դժնի, դժնդակ, ժանտ։ |
| ԴԺՈԽԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Վատաբանել, պարսաւել, հայհոյել։ |
| ԴԺՈԽԱԲԱՐԿ, ա. Չարաչար բարկ՝ խիստ, կամ սաստիկ բարկացկոտ։ |
| ԴԺՈԽԱԲՆԱԿ, ի, աց, ա. Դժոխքում բնակուող. գերեզմանի մէջ եղած։ |
| ԴԺՈԽԱԲՈՅԺ, ԴԺՈԽԱԲՈՒԺԵԼԻ, ա. Դժուար բուժելի՝ բժշկելի, անբուժելի, անբժշկելի։ |
| ԴԺՈԽԱԳԻՒՏ, ա. Դժուարութեամբ գտնուող, դժուարագիւտ։ |
| ԴԺՈԽԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի դժնդակ՝ դժուար։ |
| ԴԺՈԽԱԴԱՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժուար՝ ծանր դասաւորութիւն (լեզուի յօդերի գործածութեան մասին)։ |
| ԴԺՈԽԱԴԱՏ, ա. Դժուար դատելի՝ որոշելի (բառերի սեռերի մասին օտար լեզուների մէջ)։ |
| ԴԺՈԽԱԶԳԻ, ա. Վատազգի, ցածազգի, ստորին ծագում ունեցող։ |
| ԴԺՈԽԱԶՆԵԱՅ, ա. Դժոխային տեսակի, դժոխային, անտանելի, դժուարին, ծանր։ |
| ԴԺՈԽԱԼՈՒԱՑ, ա. Դժուարութեամբ լուացուող՝ մաքրուող։ |
| ԴԺՈԽԱԼՈՒՐ, ա. Լսելու համար դժուար՝ ծանր, դժուարալուր, անախորժ։ |
| ԴԺՈԽԱԽԵՌ, ա. Շատ խեռ, անզուսպ, անսանձ, յանդուգն, մոլի։ |
| ԴԺՈԽԱԿԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Չկամութիւն, դժկամութիւն, ստահակութիւն։ |
| ԴԺՈԽԱԿԱՆ, ա. 1. Դժոխքին յատուկ՝ վերաբերող, դժոխային, դժոխքի։ 2. Գերեզմանային։ |
| ԴԺՈԽԱԿԵՆԴԱՆ, ա. Դժնդակ՝ վայրենու կեանք վարող, մոլեգին վարքով։ |
| ԴԺՈԽԱԿԷԶ, ա. Դժոխքում այրող կամ այրուող։ |
| ԴԺՈԽԱԿՈՒԼ, ա. Դժոխքի կուլ տուած, դժոխք խորասուզուած։ |
| ԴԺՈԽԱՀԱՍԱՆԵԼԻ, ա. Դժուար հասկանալի, դժուարիմաց։ |
| ԴԺՈԽԱՀԵՌ, ա. Դժոխային կամ դժնդակ հեռ՝ ատելութիւն ունեցող։ |
| ԴԺՈԽԱՁԵՌՆԱՐԿԵԼԻ, ա. Անամոքելի, անհաշտ։ |
| ԴԺՈԽԱՁԵՒ, ա. Դժոխքի նման՝ անյագաբար կլանող։ |
| ԴԺՈԽԱՄԱՐՏ, ա. Որի հետ կամ որտեղ դժուար է կռուել։ |
| ԴԺՈԽԱՅԻՆ, ա. 1. Դժոխքին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Անտանելի, դժնդակ, դժուարին։ |
| ԴԺՈԽԱՅՈՅՍ, ա. Դժուարութեամբ յուսացող, անյոյս։ |
| ԴԺՈԽԱՆԱՒԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժուարին կամ անյաջող նաւարկութիւն։ |
| ԴԺՈԽԱՇԱՐԺ, ա. Դժուարաշարժ, դժուարութեամբ շարժուող՝ փոփոխուող։ |
| ԴԺՈԽԱՇԱՐԺԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի դժուարաշարժ։ |
| ԴԺՈԽԱՇԱՐԺԵԼԻ, ա. Դժուարութեամբ շարժուող կամ փոփոխուող։ |
| ԴԺՈԽԱՊԱՀ, ա. Իրեն պինդ պահող, անմատչելի, անմատոյց, անողոք։ |
| ԴԺՈԽԱՊԵՏ, գ. Դժոխքի պետ, սատանայ։ |
| ԴԺՈԽԱՊԷՍ, մ. Չարաչար կերպով, սաստիկ։ |
| ԴԺՈԽԱՏԱՆՋ, ա. Սաստիկ տանջող, տանջալից, դժնդակ։ |
| ԴԺՈԽԱՏԵՍԱԿ, ա. Տձեւ, տգեղ։ |
| ԴԺՈԽԱՐՄԱՏ, ա. Որի արմատը դժոխքում է, դժոխքից բուսած, կամ դժնեայ՝ դառն արմատ ունեցող։ |
| ԴԺՈԽԵԼ, եցի, չ. Խստանալ, խոժոռել։ |
| ԴԺՈԽԵԼԱՆԵԼԻ, ա. Որտեղից դժուար է դուրս գալ, դժուարանցանելի։ |
| ԴԺՈԽԵՐԱՍԱՆ, ԴԺՈԽԵՐԱՍԱՆԱԿ, ա. 1. Դժուար սանձելի, դժուարութեամբ սանձուող, դժուարասանձ, անսանձ, սանձակոտոր։ 2. փխբ. Անհնազանդ, ըմբոստ, ապստամբ։ |
| ԴԺՈԽԵՐԵՍ, ա. Խոժոռադէմ, դժնահայեաց, ժանտ։ |
| ԴԺՈԽԸՄԲԵՐ, տե՛ս ԴԺՈԽԸՄԲԵՐԵԼԻ։ |
| ԴԺՈԽԸՄԲԵՐԱԳՈՅՆ, ա. Խիստ դժուար տանելի, անտանելի, դժուարանցանելի, դժուարուտ, դժնդակ։ |
| ԴԺՈԽԸՄԲԵՐԵԼԻ, ա. Դժուար տանելի, անտանելի, անհանդուրժելի, չդիմանալու։ |
| ԴԺՈԽԸՆԿԱԼ, ա. Դժուար բռնելի, անզուսպ, անսաստ։ |
| ԴԺՈԽՈՐՈՎԱՅՆ, ա. Դժոխքի նման որովայն ունեցող, անկուշտ, անյագ։ |
| ԴԺՈԽՈՐՍԱԼԻ, ա. Որ դժուար է որսալ, դժուարութեամբ ըմբռնուող, դժուար ըմբռնելի։ |
| ԴԺՈԽՔ, (պհլ.), խոց, գ. 1. Գեհեն, տարտարոս։ 2. Գերեզման։ |
| ԴԺՈՒԱՐ, (պհլ.), ի, աց, ա. Ոչ դիւրին, ծանր։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԲԱԽՏ, ա. Դժբախտ, անբախտ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԲԱՆ, ա. Դժուար հասկանալի, խրթին, մութ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԲԱՌՆԱԼԻ, ա. Դժուարութեամբ բարձրացուող՝ վերցուող, ծանր։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԲԱՐՈՅ, ա. Ծանր բնաւորութիւն ունեցող, դաժանաբարոյ, դժմիտ, անհամբոյր։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԲԱՑ, ա. 1. Դժուարութեամբ բացուող, չբացուող, փակ։ 2. փխբ. Դժուարութեամբ բացատրուող՝ հասկացուող, դժուարիմաց, խրթին։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԲԵՐ, ԴԺՈՒԱՐԱԲԵՐԵԼԻ, ա. Որ դժուար է բերել կամ կրել, ծանր։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԲԺՇԿԵԼԻ, ԴԺՈՒԱՐԱԲՈՅԺ, ԴԺՈՒԱՐԱԲՈՒԺԵԼԻ, ա. Դժուար բուժելի, դժուարութեամբ բուժուող։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԳԻԾ, ա. Որի վրայ դժուար է գծել, անգծելի, կարծր։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԳԻՏԵԼԻ, ա. Դժուար հասկանալի, անգիտելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԳԻՒՏ, ա. Դժուարութեամբ գտնուող, գտնելը կամ գտնուելը դժուար, հազուագիւտ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԳԻՒՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժուարագիւտ լինելը։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԳՆԱԼԻ, ԴԺՈՒԱՐԱԳՆԱՑ, ա. Որտեղ կամ որտեղով գնալը դժուար է, դժուարանցանելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ խիստ դժուար։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԳՈՎՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժուար գովելի՝ անգովական լինելը, հակագովեստ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԳՈՐԾ, ա. Դժուար կատարելի, դժուար։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԳՏԱՆԵԼԻ, տե՛ս ԴԺՈՒԱՐԱԳԻՒՏ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԴԱՏ, ա. Դժուարութեամբ դատող եւ ընտրող։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԴԱՐՁ, ա. Դժուարութեամբ դարձող։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԴԷՊ, տե՛ս ԴԺՈՒԱՐԱՊԱՏԱՀ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԹԱՐԳՄԱՆԵԼԻ, ա. Դժուար մեկնելի՝ բացատրելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԹԱՓ, ա. Որ դժուար է վրայից թափ տալ՝ թօթափել՝ դէն գցել, որից դժուար է ազատուել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԹՈՂ, ա. Դժուարութեամբ թողնող՝ ներող։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԹՈՒԵԼԻ, ա. Դժուար թուելի, որ դժուար է հաշուել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԺԱՅՌ, ա. Շատ ժայռոտ, ապառաժոտ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԺՈՒԺԱԼԻ, ԴԺՈՒԱՐԱԺՈՒԺԵԼԻ, ա. Ինչի դժուար է ժուժալ՝ դիմանալ, անտանելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԼՈՅԾ, լուծի, ից, ա. 1. Դժուարութեամբ լուծուող՝ բաժանուող՝ քանդուող՝ ցրուող։ 2. Դժուար լուծելի՝ բացատրելի՝ մեկնելի, խրթին։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԼՈՒԱՆԱԼԻ, ա. Դժուար մաքրելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԼՈՒԾԵԼԻ, տե՛ս ԴԺՈՒԱՐԱԼՈՅԾ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԼՈՒՐ, ա. 1. Լսելու համար դժուար, որ ծանր է լսել։ 2. Դժուար հաւատալի։ 3. Դժուարութեամբ լսող, ականջը ծանր։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԽԱՌՆ, ա. Որ դժուար է խառնւում՝ միանում ուրիշի հետ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԽԱՌՆՈՒԱԾ, ոյ, գ. Վատ՝ ոչ չափաւոր խառնուածք (օդի մասին)։ հկռ. ԲԱՐԵԽԱՌՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԽԻԼ, ա. Որ դժուարութեամբ է պոկւում։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԽՏՐԵԼԻ, ա. Որ դժուար է խտրել՝ ջոկել՝ զանազանել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԾԱՆ, ա. Որ դժուար է ճանաչել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԾԻՆ, ա. Դժուարութեամբ ծնող՝ ծննդաբերող։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿԱԼ, ա. Որին դժուար է բռնել՝ ձերբակալել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿԱՆ, ա. Դժուարին. դժնդակ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿԱՆԳՆԵԼԻ, ա. Որ դժուարութեամբ կարող է կանգնել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժուարական՝ դժուար լինելը։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿԱՏԱՐ, ա. Դժուար կատարելի, դժուարութեամբ կատարուող՝ իրագործուող։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿԱՐԾԵԼԻ, ա. Դժուար հաւատալի կամ հասկանալի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿԵԱՆՔ, ԴԺՈՒԱՐԱԿԵՆՑԱՂ, ա. Դժուար կեանք վարող, չարքաշ, թշուառ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿԻՐ, կրի, րաց, ա. 1. Որ դժուար է կրել, ծանր։ 2. Նեղութիւն պատճառող, ճնշող, անտանելի։ 3. Դըժուարութիւն՝ ծանրութիւն կրող, տոկուն։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿՈԽ, ա. Որտեղ դժուար է ոտք կոխել, դժուարագնաց, անկոխ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿՈՂՈՊՈՒՏ, ա. Որ դժուար է քաշել հանել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿՈՉ, ա. Որին դժուար է յետ կանչել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿՈՐԶ, ի, ից, ա. Որ դժուար է կորզել՝ պոկել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿՈՒԹ, ա. Որ դժուար է քաղել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿՌԻՒ, ա. Որի հետ դժուար է կռուել, անպարտելի, անառիկ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱԿՐԵԼԻ, լւոյ, լւոց կամ լոց, ա. Դժուարակիր, ծանր։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՀԱԼ, ա. Դժուարութեամբ մարսող (կերակուրը)։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՀԱՃ, ԴԺՈՒԱՐԱՀԱՃԵԼԻ, ԴԺՈՒԱՐԱՀԱՃՈՅ, ա. 1. Անհաճոյ, տհաճ։ 2.Դժուարութեամբ համաձայնող, դժկամ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՀԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Դառն՝ անախորժ համ ունենալը (դեղերի մասին)։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՀԱՅԵԱՑ, ա. Զզուելի տեսք ունեցող, գարշելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՀԱՍ, ա. 1. Որին դժուար է հասնել, դժուար հասանելի։ 2. Որին դժուար է հասու լինել՝ հասկանալ, դժուար հասկանալի, դժուարիմաց, դժուարըմբռնելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՀԱՍԱՆԵԼԻ, ա. 1. Որին դժուար է հասնել, դժուար հասանելի։ 2. Որին դժուար է հասու լինել՝ հասկանալ, դժուար հասկանալի, դժուարիմաց, դժուարըմբռնելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՀԱՒԱՆ, ա. Դժուարութեամբ հաւանող, չհաւան, դժուարահաճ, դժկամ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՀԱՒԱՔ, ա. Դժուարութեամբ հաւաքուող, դժուար հաւաքելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՀԵՌ, ա. Որտեղ սաստիկ հեռ՝ ոխ՝ թշնամութիւն՝ կռիւ կայ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՀԵՏ, ա. Դժուար գնալի՝ հասանելի, դժուար։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՁԵՌՆ, ա. Դժուար ձեռնարկելի, դժուարին։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՁԵՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժուարաձեռն՝ դժուար լինելը, դժուարութիւն։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՄԱՀ, ա. Դժուարութեամբ՝ դժուար մեռնող։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՄԱՏՈՅՑ, ԴԺՈՒԱՐԱՄԱՏՉԵԼԻ, ա. Որին դժուար է մօտենալ՝ մերձենալ, անմատչելի, անմատոյց։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՄԱՐՏ, ԴԺՈՒԱՐԱՄԱՐՏԻԿ, տե՛ս ԴԺՈՒԱՐԱԿՌԻՒ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՄԱՔՈՒՐ, ա. Դժուարութեամբ մաքրուող, դժուար մաքրելի, անմաքուր։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՄԻՏ, ա. Չհաւան. դժմիտ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՄՈՒՏ, ա. Որտեղ դժուար է մտնել, մուտք գործելու համար անմատչելի, նեղ մուտք ունեցող, անմտանելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՄՈՔԵԼԻ, ա. Որ դժուար է ամոքել՝ քաղցրացնել՝ մեղմել, դառն։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՅԱՂԹ, ա. Որին դժուար է յաղթել, անպարտելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Դժկամութիւն ցուցաբերել, դժկամել, նեղանալ։ 2. Դժկամութիւն զգալ, անկարող լինել։ 3. (յունական ոճով) Ծանր՝ խիստ դառնալ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՆԻՆՋ, ա. Դժուարութեամբ քնող, քունը չտանող։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՆՔ, նաց, գ. Դժկամելը, դժկամութիւն, տհաճութիւն։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՇԱՐԺ, ի, ից, ա. 1. Դժուարութեամբ շարժուող, դանդաղաշարժ, ծանրաշարժ։ 2. Անփոփոխ, հաստատուն, անշարժ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՇԱՐԺԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ դժուարաշարժ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՇԱՐԺԵԼԻ, տե՛ս ԴԺՈՒԱՐԱՇԱՐԺ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՇԱՐԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժուարաշարժ լինելը, դժուար շարժուելը։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՇՈՒՐՋ, ա. Որտեղ դժուար է շրջել, դժուարակոխ, անկոխ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՊԱԿԱՆԵԼԻ, ա. Որ դժուար է ապականւում՝ փչանում, անփուտ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՊԱՀ, ԴԺՈՒԱՐԱՊԱՀԵԼԻ, ա. Որ դժուար է պահւում՝ պահպանւում։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՊԱՏԱՀ, ա. Որին դժուար է պատահելը, դժուարադէպ, դժնդակ, ահարկու։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՊԱՏԱՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժուարապատահ լինելը, ահաւորութիւն՝ պատահելու ժամանակ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՊԱՏԱՀՈՒՄՆ, հման, գ. Դժուարին պատահմունք, ձախորդութիւն, աղէտ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՊԱՏՄԵԼԻ, տե՛ս ԴԺՈՒԱՐԱՊԱՏՈՒՄ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժուարապատում լինելը, խրթնութիւն։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՊԱՏՈՒՄ, ա. 1. Որ դժուար է պատմել, պատմելու համար դժուար, անպատում։ 2. Դժուար բացատրելի՝ մեկնելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՊԷՍ, մ. 1. Դժուարութեամբ, հազիւ։ 2. Դժկամօրէն։ 3. Դժնդակ՝ ծանր կերպով, չարաչար։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՋԻՆՋ, ա. Դժուարութեամբ, ջնջուող՝ եղծուող։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՌՈՒ, ա. Դժուար առնուող՝ գրաւուող, անառիկ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՍԱՆՁ, ա. Դժուարութեամբ սանձուող, անսանձ, ստահակ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՍՐՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Նեղսրտել, սրտնեղել, դժկամել, նեղանալ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՎԱՅՐ, վայրք, 1. ա. Դժուարանցանելի վայրեր՝ տեղեր ունեցող, դժուարուտ։ 2. գ. Դժուար՝ դժուարագնաց՝ դժուարանցանելի վայրեր՝ տեղեր։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՎԱՍՏԱԿ, ա.Դժուար մշակելի, կորդ, պնդացած (հողի մասին)։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՎԻՃՈՂ, ա. Որի հետ դժուար է վիճել, վէճի մէջ յամառ, կռուասէր։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՏԵՍ, ի, ից, ա. Դժուար տեսանելի՝ հասկանալի՝ իմանալի, դժուարիմաց, խրթին, մութ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՏԵՍԱԿ, ա. Դաժան՝ վատ տեսք ունեցող, տգեղ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՏԵՍԱՆԵԼԻ, տե՛ս ԴԺՈՒԱՐԱՏԵՍ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՏԵՍԻԼ, ա. Դժուարութեամբ տեսնող՝ ըմբռնող՝ զգացող, նուազ զգայուն։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժուարատես լինելը, դժուարիմացութիւն, խրթնութիւն, մթութիւն։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՏՈԿ, ա. Ինչի դժուար է տոկալ՝ դիմանալ՝ համբերել, անտանելի, անհանդուրժելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՏՈՀՄ, ա. Վատատոհմ, ցածազգի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՏՌՓԱԿԱՆ, ա. Սաստիկ տռփական, տռփալից։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՐԱՐ, ա. Դժուարութեամբ արուած, դժուարին։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՐԳԵԼ, ԴԺՈՒԱՐԱՐԳԵԼԼԻ, ա. Որ դժուար է արգելել՝ առաջն առնել, անարգել, անխափան։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՐՁԱԿ, ա. 1. Որ դժուար է արձակել՝ քանդել։ 2. Որից կամ որտեղից դժուար է արձակուել՝ ազատուել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՒ, մ. 1. Դժուարութեամբ, հազիւ։ 2. Դժկամօրէն, բռնի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՓԱՍՏԱԲԱՆ, ԴԺՈՒԱՐԱՓԱՍՏԱԲԱՆԵԼԻ, ա. Որին դժուար է պատասխանատու՝ ջատագով՝ պաշտպան լինել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՓՈԽ, ԴԺՈՒԱՐԱՓՈՓՈԽ, ա. Դժուարութեամբ փոխուող՝ փոփոխուող։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՓՈՒՏ, ա. Դժուարութեամբ փտող, անփուտ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՔԱԿ, ա. մ. Որ դժուար է քանդել՝ խախտել՝ խզել, որին դժուար է քակտել՝ տապալել. անխզելի կերպով, անխզելիօրէն։ |
| ԴԺՈՒԱՐԱՔՆԻՆ, ա. Որ դժուար է քննել՝ որոշել, մութ, անորոշ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դժկամութիւն ցուցաբերել, դժկամել, զայրանալ, նեղանալ, ծանր համարել, չախորժել։ |
| ԴԺՈՒԱՐԵԼԱՆԵԼԻ, ա. Որտեղից դժուար է դուրս ելնել՝ դուրս գալ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԵՐԱՍԱՆ, ա. Դժուարասանձ, անսանձելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԸՄԲԵՐ, ա. Որ չի կարելի համբերել, դժուար տանելի, անտանելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԸՄԲԵՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի անտանելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐԸՄԲԵՐԵԼԻ, տե՛ս ԴԺՈՒԱՐԸՄԲԵՐ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԸՄԲՌՆԵԼԻ, ա. 1. Որին դժուար է բռնել։ 2. Որ դժուար է ըմբռնել՝ հասկանալ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԸՆԴԵԼ, կամ ԴԺՈՒԱՐԸՆՏԵԼ, ա. Որին դժուար է ընտելանալ՝ վարժուել, անսովոր, դժուարին։ |
| ԴԺՈՒԱՐԸՆՏԵԼ, ա. Որին դժուար է ընտելանալ՝ վարժուել, անսովոր, դժուարին։ |
| ԴԺՈՒԱՐԸՆԿԱԼ, ա. 1. Որ դժուար է՝ դժկամութեամբ է ընկալւում՝ ընդունւում, անընդունելի, անհաճոյ, անտանելի։ 2. Անսանձ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԻՄԱՆԱԼԻ, ԴԺՈՒԱՐԻՄԱՑ, ա. 1. Դժուար իմանալի՝ հասկանալի, մութ, խրթին, բարդ։ 2. Դժուարութեամբ հասկացող, բթամիտ։ |
| ԴԺՈՒԱՐԻՄԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Դժուարիմաց լինելը, խրթնութիւն, մթութիւն։ |
| ԴԺՈՒԱՐԻՆ, ա. 1. Շատ դժուար, ծանր։ 2. Դժնդակ, դժնի։ 3. Խիստ ծանր հիւանդ, մերձիմահ, մահամերձ։ |
| ԴԺՈՒԱՐՈՏ, ա. Որոշ դժուարութիւն ունեցող։ |
| ԴԺՈՒԱՐՈՐՈՇ, ա. Դժուարութեամբ որոշուող՝ զանազանուող։ |
| ԴԺՈՒԱՐՈՐՍ, ԴԺՈՒԱՐՈՐՍԱԼԻ, ա. 1. Որ դժուար է որսալ։ 2. Որ դժուար է ըմբռնւում՝ հասկացւում, դժուարըմբռնելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դժուար կամ դժուարին լինելը, ծանրութիւն, նեղութիւն։ 2. Դժկամութիւն, չկամութիւն։ 3. Դժնդակութիւն, դժնութիւն։ |
| ԴԺՈՒԱՐՈՒՂԻՂ, ա. Որ դժուարութեամբ է ուղղւում, դժուար ուղղելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐՈՒՍԱՆԵԼԻ, ա. Որ դժուար է սովորել, դժուար ուսանելի։ |
| ԴԺՈՒԱՐՈՒՍՈՒՄՆ, ա. Անուսում, տգէտ, տգիտական։ |
| ԴԺՈՒԱՐՈՒՍՈՒՄՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Բթամտութիւն, տգիտութիւն։ 2. Ուսման դժուարութիւն՝ խրթնութիւն։ |
| ԴԺՈՒԱՐՈՒՏ, տե՛ս ԴԺՈՒԱՐԱՎԱՅՐ (1)։ |
| ԴԺՈՒԱՐՍՏԱՑ, ա. Դժուարութեամբ ձեռք բերուող՝ ստացուող։ |
| ԴԺՊԱՀԱԳՈՅՆ, դժպըհագոյն, ա. մ. Աւելի դժպհի, խեղճ, գծուծ, անշուք։ |
| ԴԺՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԱՄԲԱՐՇՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԺՊԱՏԵՀ, տե՛ս ԱՆՊԱՏԵՀ։ |
| ԴԺՊԱՐՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Չարաչար յաղթել՝ պարտաւորել։ |
| ԴԺՊԻՐՀ, ա. Ժպիրհ, յանդուգն, անամօթ, անպատկառ։ |
| ԴԺՊՀԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դժկամել, խոժոռել։ |
| ԴԺՊՀԻ, ա. Դժկամութիւն շարժող՝ պատճառող, անհաճոյ, ատելի։ |
| ԴԺՊՀՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դժպհի՝ անհաճոյ լինելը, անպիտանութիւն։ 2. Ատելի՝ տհաճ՝ վատ արարք՝ գործ։ |
| ԴԺՐԱՄԻՏ, ա. Խարդախամիտ, նենգամիտ, չարամիտ։ |
| ԴԺՐԱՆՔ, տե՛ս ԴՐԺԱՆՔ։ |
| ԴԺՐԵԼ, տե՛ս ԴՐԺԵԼ։ |
| ԴԺՐԻՉ, ԴԺՐՈՂ, ա. Դրժող, ուխտադրուժ, խաբեբայ, խարդախ, նենգաւոր։ |
| ԴԺՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, ԴԺՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԴՐԺՈՂՈՒԹԻՒՆ, ԴՐԺՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԻ, դիոյ, ոց, գ. Մեռածի մարմին, դիակ։ |
| ԴԻԱԳՈՂ, ի, ա. 1. Դիակ գողացող։ 2. Կուռքեր գողացող։ |
| ԴԻԱԶԱՐԴ, ի, աց, ա. Դիակը զարդարող՝ պատանող՝ զմռսող։ |
| ԴԻԱԶԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիակը զարդարելը՝ պատանելը՝ զմռսելը. թաղում։ |
| ԴԻԱԶԵՐԾ ԱՌՆԵԼ, Դիակը մերկացնել, դիակի վրայից զգեստը կողոպտել։ |
| ԴԻԱԹԱՂ, ա. Դիակ՝ մեռել թաղող։ |
| ԴԻԱԹԱՒԱԼ, կամ ԴԻԹԱՒԱԼ, ա. Իբրեւ դիակ գետին թաւալուած՝ տապալուած։ |
| ԴԻԱԿԱԼ, ա. Դին՝ դիակը իր մէջ պահող (գերեզմանի մասին)։ |
| ԴԻԱԿԱՊՈՒՏ, պտի, տից կամ տաց, ա. գ. Դիակը կողոպտող, դիակի վրայից զգեստը եւ այլ իրերը կողոպտող։ |
| ԴԻԱԿԻՐ, ա. 1. Դիակը կրող՝ տանող, մեռելակիր։ 2. փխբ. Դին՝ իր վրայ կամ իր մէջ կրող։ |
| ԴԻԱԿՆ, կան, կունք, կանց, գ. 1. Մեռած մարդու մարմին։ 2. Դիակ դարձած։ |
| ԴԻԱԿՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Դիակ դառնալ, մեռնել, դիակի նման ընկած լինել։ |
| ԴԻԱԿՈՂՈՊՈՒՏ, տե՛ս ԴԻԱԿԱՊՈՒՏ։ |
| ԴԻԱԿՈՅՏ, ա. Կուտակուած դիակներ պարունակող։ |
| ԴԻԱԿՈՒՏԵԱԼ, ա. Կուտակուած դիակներ պարունակող։ |
| ԴԻԱՀԱՆՈՒԹԻՒՆ, ԴԻԱՀԱՆՔ, գ. Դիակը տանից հանելը՝ տանելը թաղելու համար, յուղարկաւորութիւն, թաղում։ |
| ԴԻԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԴԻԵԼ։ |
| ԴԻԱՉՈՒ, ա. Իբրեւ դիակ շրջող։ |
| ԴԻԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԴԻՑԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԻԱՊԱՏԵԼ, եցի, ն. Դիակը պատել՝ պատանքի մէջ դնել։ |
| ԴԻԱՊԱՏԻԿ, ա. 1. Դիակը պատանող։ 2. Պատանուած (դիակ)։ |
| ԴԻԱՊԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիակը պատանելը, դիազարդութիւն։ |
| ԴԻԱՍՆՈՒՆԴ, ԴԻԱՍՈՒՆ, ա. Մօր (կամ դայեակի) կաթը ծծելով սնուած՝ սնուող, ծծկեր, կաթնակեր։ |
| ԴԻԱՏՈՆ, (յուն.), գ. Թռչող՝ վայր ընկնող աստղ, ասուպ։ |
| ԴԻԱՑԻԿ, տե՛ս ԴԻԵՑԻԿ։ |
| ԴԻԴՐԱՔՄԱՅ, (յուն.), ի, գ. Երկու գրամ կշիռ ունեցող ոսկէ կամ արծաթէ դրամ։ |
| ԴԻԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. ն. 1. Մօր (կամ դայեակի) կաթը ծծել, ծիծ ուտել։ 2. փխբ. Սնուցել, կերակրել։ |
| ԴԻԵՑԻԿ, ցկի, կաց, ա. Մօր (կամ դայեակի) կաթով սնուող, ծծկեր, կաթնակեր։ |
| ԴԻԵՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Մօր կաթով կերակրուելը, ծիծ ուտելը։ 2. Մօր կաթով կերակրելը, ծիծ տալը։ |
| ԴԻԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ծիծ տալ, կաթով կերակրել, սնուցել։ |
| ԴԻԶԱԴԷԶ, տե՛ս ԴԷԶԱԴԷԶ։ |
| ԴԻԶԱՆ, ա. Դիզուած, դէզադէզ։ |
| ԴԻԶԱՆԱԼ, ացայ, չ. Դէզադէզ դէպի վեր բարձրանալ, ծառանալ, բարդուել, կուտակուել, ծաւալուել։ |
| ԴԻԶԱՆԵԼ1, դիզի, ն. Դիզել, կուտակել, շեղջել, բարդել։ |
| ԴԻԶԱՆԵԼ2, (իմ), զայ, չ. 1. Դիզուել, կուտակուել, բարդուել, բարձրանալ։ 2. Խռնուել։ |
| ԴԻԶԵԼ, եցի, ԴԻԶՈՒԼ, զի, տե՛ս ԴԻԶԱՆԵԼ։ |
| ԴԻԹԱՒԱԼ, տե՛ս ԴԻԱԹԱՒԱԼ։ |
| ԴԻԿԱՏՈՐ, կամ ԴԵԿԱՏՈՐ (յուն., լատ.), ի, աց. գ. Հին Հռոմում՝ բարձրաստիճան պաշտօնեայ, որ նշանակւում էր վտանգների դէպքում կարճ ժամանակով եւ անսահմանափակ իրաւունքներով։ |
| ԴԻԿԼԻԿՈՆ, (սխալ գրչութիւն, փխ. ԴԻԿԼԻԴՈՆ (յուն.), գ. (կզմխս.) Կափոյր, փական (Valvula)։ |
| ԴԻՄԱԲԱՆԵԼ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆԵԼ։ |
| ԴԻՄԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, ԴԻՄԱԲԱՐ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆԵԼ, ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՐ։ |
| ԴԻՄԱԳՐԱՒ, ա. 1. Համարձակօրէն առաջ նետուող (վտանգի՝ ախոյեանի դէմ), համարձակ, յանդուգն, սրտոտ։ 2. Դիմադրող, հակահարուած տուող։ |
| ԴԻՄԱԳՐԱՒԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Դիմագրաւ լինել, առաջ նետուել, յանդըգնել, համարձակուել։ 2. Դիմադրել, հակահարուած տալ։ 3. Պաշարուել, նեղն ընկնել։ |
| ԴԻՄԱԳՐԱՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիմագրաւ լինելը, համարձակութիւն, նահատակութիւն։ |
| ԴԻՄԱԴԱՐՁ, ի, աց, ա. Դէմ դարձող, դէմ կանգնող, հակառակ կանգնող, հակառակորդ։ |
| ԴԻՄԱԴԱՐՁԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Դիմադարձ լինել՝ գտնուել, դէմ կանգնել, ընդդիմանալ, հակառակել, դիմադրել։ |
| ԴԻՄԱԴԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դիմադարձ լինելը, հակառակութիւն, դիմադրութիւն։ 2. Խոչընդոտ արգելք։ |
| ԴԻՄԱԴՐԵԼ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԴՐԵԼ։ |
| ԴԻՄԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԴՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԻՄԱԽՕՍԵԼ, (իմ), տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆԵԼ։ |
| ԴԻՄԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Դէմք, կերպարանք, նմանութիւն։ 2. Ստուարաթղթից կամ այլ նիւթերից շինած դիմապատկեր, որ դնում են երեսին՝ չճանաչուելու համար։ 3. Աչք։ 4. փխբ. Արտաքին կեղծ երեւոյթ, կեղծիք, ձեւացում։ 5. Հանդիպահայեաց կողմը։ 6. ա. Դէմ՝ հակառակ կանգնող, դիմադրող, ընդդիմակայ։ |
| ԴԻՄԱԿԱԼ ԼԻՆԵԼ, Դէմ կանգնել, ընդդիմանալ, դիմադրել։ |
| ԴԻՄԱԿԱՅ ԼԻՆԵԼ, Դէմ կանգնել, ընդդիմանալ, դիմադրել։ |
| ԴԻՄԱԿԱՅԵԼ, (իմ), տե՛ս ԴԻՄԱԿԱԼ ԼԻՆԵԼ։ |
| ԴԻՄԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԻՄԱԿԱՑ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԿԱՑ։ |
| ԴԻՄԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Նմանութիւն, համեմատութիւն, օրինակ։ |
| ԴԻՄԱԿՑԵԼ, եցի կամ եցայ, չ. Դիմակաց՝ ընդդիմակաց լինել, հակառակուել։ |
| ԴԻՄԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԿՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԴԻՄԱՀԱՐ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱՀԱՐ։ |
| ԴԻՄԱՁԱՅՆԵԼ, եցի, չ. Հակառակ խօսել, դէմ խօսել, հակաճառել։ |
| ԴԻՄԱՄԱՐՏ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱՄԱՐՏ։ |
| ԴԻՄԱՄԱՐՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դէմ առ դէմ կռուել, ընդդիմամարտել։ |
| ԴԻՄԱՄԱՐՏԻԿ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱՄԱՐՏԻԿ։ |
| ԴԻՄԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիմամարտ, ճակատ առ ճակատ վարուող մարտ, հակահարուած հանդիսացող կռիւ։ |
| ԴԻՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. Տոկալ, համբերել։ |
| ԴԻՄԱՌ, ի, ից, ա. գ 1. Ուրիշի բերանից խօսող։ 2. Որի բերանից խօսւում է։ |
| ԴԻՄԱՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Անշունչ առարկաներին շնչաւորի յատկութիւններով օժտելը, անձնաւորում։ |
| ԴԻՄԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Փոխաբերական խօսք, փոխաբերութիւն։ |
| ԴԻՄԱՑՈՒԱԾ, ոյ կամ ի, գ. Դէմ կանգնելը, դիմադրելը, դիմադրութիւն, դիմակայելը, դիմակայութիւն, դիմակացութիւն։ |
| ԴԻՄԱՒՈՐ, ա. Դէմք ունեցող, անձնաւոր։ |
| ԴԻՄԵԼ, եցի, չ. 1. Ուղղուել՝ շարժուել՝ գնալ որեւէ ուղղութեամբ։ 2. Յարձակուել։ 3. Գնալ մէկի մօտ խնդրով, մէկի օգնութիւնը փնտրել։ 4. Ապաւինել, յոյսը դնել։ |
| ԴԻՄԵԼՈՒԹԻՒՆ, ԴԻՄԵՑՈՒԱԾ, տե՛ս ԴԻՄԵՑՈՒՄՆ։ |
| ԴԻՄԵՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Դիմելը, յարձակում, ընթացք։ |
| ԴԻՄԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Դիմել տալ, ուղղել դէպի, քշել։ |
| ԴԻՄԻՒ ԵԼԱՆԵԼ, Դիմացը ելնել, դէմ դուրս գալ, դիմել։ |
| ԴԻՄՈՍ, (յուն.), գ. Հասարակական գոյք՝ դրամ։ |
| ԴԻՄՈՍԱԿԱՆ, ա. Հասարակական, ժողովրդական, հանրային։ |
| ԴԻՄՈՏ, (յուն.), ի, աց, գ. Ժողովուրդ, ամբոխ։ |
| ԴԻՄՈՒՄՆ, մման, դիմմունք, տե՛ս ԴԻՄԵՑՈՒՄՆ։ |
| ԴԻՆԱՐ, տե՛ս ԴԵՆԱՐ։ |
| ԴԻՈՊՏՌԱ, (յուն.), գ. Երկրաչափական գործիք՝ բարձրութիւն եւ հեռաւորութիւն չափելու։ |
| ԴԻՈՍԿՈՒՐԱՑԻՔ, ցւոց, ԴԻՈՍԿՈՒՐՔ, րից, (յուն.), գ. յոգն. Երկուորեակ համաստեղութեան մէջ զոյգ պայծառ աստղերը՝ Կասդոր եւ Պոլլուքս։ |
| ԴԻՊԱԲԱՆ, ա. Դիպուկ խօսք ասող, տեղին՝ պատշաճին խօսող, վայելչախօս։ |
| ԴԻՊԱԿ, (պհլ.), ի, գ. 1. Մետաքսեայ ոսկեթել գործուածք՝ կտոր։ 2. Այդ կտորից կարուած հագուստ։ |
| ԴԻՊԱԿԱԳՈՐԾ, ա. Դիպակից գործուած՝ պատրաստուած, դիպակէ։ |
| ԴԻՊԱԿԱԶԳԵՍՏ, ա. Որի զգեստը դիպակից է, դիպակից գործուած՝ կարուած։ |
| ԴԻՊԱԿԱԿԻՏՈՒԱԾ, գ. Դիպակի գործուածք։ |
| ԴԻՊԱԿԱՆ, ա. Դիպուկ, յարմար, պատշաճ։ |
| ԴԻՊԱՀ, գ. (հանդիպում է միայն ի դիպահոջ ձեւով), Ժամանակաւոր արգելարան՝ բանտ։ |
| ԴԻՊԱՀԱՒՈՐ, ա. Դիպահում արգելուած, բանտարկեալ։ |
| ԴԻՊԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիպուկ նետաձգութիւն։ |
| ԴԻՊԱՂԵՂՆ, եղունք, ա. Աղեղով դիպուկ նետ արձակող, քաջ աղեղնաւոր։ |
| ԴԻՊԱՆ, ա. 1. Դիպուկ, յարմար, պատշաճ։ 2. Նման։ |
| ԴԻՊԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի յարմար՝ պատշաճ՝ նման։ (Ագ., 131)։ |
| ԴԻՊԱՒՈՐ, ի, իւ, ա. 1. Դիպուկ, տեղին, յարմար։ 2. Պատահական։ |
| ԴԻՊԱՒՈՐԱՊԷՍ, մ. Յարմար՝ պատշաճ կերպով, տեղին, ի դէպ։ |
| ԴԻՊԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դիպաւոր՝ պատշաճ լինելը, յարմարութիւն, պատեհութիւն։ 2. Դիտաւորութիւն, նպատակ։ |
| ԴԻՊԵԼ, (իմ), եցայ կամ պայ, չ. 1. Դէպք լինել, դէպքը բերել։ 2. Պատահել, հանդիպել։ 3. Դիպուածով՝ պատահաբար գտնուել՝ լինել։ 4. Յաջողուել, վիճակուել։ 5. Դիպչել։ |
| ԴԻՊԵՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Դիպցնելը, հանդիպել տալը։ (Փարպ., 199)։ |
| ԴԻՊԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Դիպցնել։ |
| ԴԻՊԿԻՑ, ա. Յարակից, դրակից, մօտիկ։ |
| ԴԻՊՈՂ, ա. Դիպուկ, տեղին, ի դէպ, յարմար, պատեհ, պատշաճ։ |
| ԴԻՊՈՂԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիպուկ՝ տեղին՝ ի դէպ խօսելը, տեղին՝ պատշաճ խօսք, դիպաբանութիւն։ |
| ԴԻՊՈՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի դիպող։ |
| ԴԻՊՈՂԱԿԱՆ, ա. Պատահական։ |
| ԴԻՊՈՂԱՊԷՍ, մ. Պատշաճ կերպով, տեղին, ինչպէս հարկն է։ |
| ԴԻՊՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պատշաճութիւն, յարմարութիւն։ 2. Նշանին դիպցնելու յաջողակութիւն՝ հմտութիւն, ճիշտ նշանառութիւն։ |
| ԴԻՊՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. Դէպք, անցք, պատահմունք, պատահար։ |
| ԴԻՊՈՒՄՆ, պման, գ. 1. Հանդիպում, պատահում։ 2. Դէպք, դիպուած։ 3. Դիպչելը, ընդհարում, բախում։ |
| ԴԻՏԱԿ, ի, աց, գ. 1. Ինչ որ բարձր տեղից դիտւում է՝ աչքի է ընկնում, յատկապէս՝ ծառ, ծառի վրայի պտուղը։ 2. Տեղ, որտեղից կարելի է դիտել. լեռ, աշտարակ, դիտանոց։ 3. Տեսք, դէմք, կերպարանք։ 4. Դիտող, դէտ։ 5. Թատրոնի վերնայարկ։ |
| ԴԻՏԱԿԱՎԱՅԵԼՈՒՉ, ա. Տեսքով վայելուչ, գեղեցիկ տեսքով՝ արտաքինով։ |
| ԴԻՏԱՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Բարձր տեղ՝ աշտարակ, որտեղից պահապանները դիտում են շրջակայքը։ 2. նման. Քրիստոսի խաչը։ |
| ԴԻՏԱՊԱՅԾԱՌ, ա. Բարձր եւ պայծառ, երեւացող։ |
| ԴԻՏԱՊԱՍՏ, կամ ԴԻ ՏԱՊԱՍՏ, ա. Իբրեւ դիակ ընկած՝ տապալուած, դիակ դարձած, սպանուած։ |
| ԴԻՏԱՊԵՏ, ի, ից, գ. Դէտերի պետ, գլխաւոր տեսուչ, աստծու փոխանորդ՝ հովուապետ, քահանայապետ, արքեպիսկոպոս, եպիսկոպոս, առաջնորդ։ |
| ԴԻՏԱՊԵՏԱԿԱՆ, ա. Դիտապետին յատուկ՝ վերաբերող, հովուապետական, եպիսկոպոսական, առաջնորդական։ |
| ԴԻՏԱՒՈՐ, ա. գ. Դիտող. տեսուչ։ |
| ԴԻՏԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. Լաւ դիտելի, դիտողական. զգուշալի։ |
| ԴԻՏԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Լաւ դիտել՝ նկատել, նախատեսել։ |
| ԴԻՏԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մտադրութիւն, նպատակադրում, նպատակ։ 2. Դիտապետութիւն, տեսչութիւն։ |
| ԴԻՏԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Ուշի-ուշով նայել։ 2. Ուշ դնել, ուշադրութիւն դարձնել։ 3. Զննել, քննել։ 4. Լրտեսել։ |
| ԴԻՏՈՂ, ի, աց, գ. Դիտապետ, եպիսկոպոս։ |
| ԴԻՏՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ԴԻՏԱՒՈՐԱԿԱՆ։ |
| ԴԻՏՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Առաջնորդական տեսչութիւն։ |
| ԴԻՏՈՒՄՆ, տման, գ. 1. Դիտելը։ 2. Դիտաւորութիւն, մտադրութիւն, նպատակ։ |
| ԴԻՐ, դրի, ից եւ դրոյ, ոց, գ. 1. Դնելը, դրուելը։ 2. Դիրք, դրուածք։ 3. Գերեզման, շիրիմ։ 4. Բնաբան։ |
| ԴԻՑԱԶԱՆԱԿԱՆ, ԴԻՑԱԶՆԱԿԱՆ, տե՛ս ԴԻՒՑԱԶՆԱԿԱՆ։ |
| ԴԻՑԱԽԱՌՆ, տե՛ս ԴԻՒՑԱԽԱՌՆ։ |
| ԴԻՑԱԽԵԼԱՐ, ա. Խելագարուած աստուածների պաշտամունքով, դիցամոլ։ |
| ԴԻՑԱԿՐՕՆ, ա. Հեթանոս, կռապաշտ, կռապաշտական։ |
| ԴԻՑԱՊԱՇՏ, ի, ից, ա. 1. Հեթանոսական աստուածներ պաշտող, կռապաշտ։ 2. Կռապաշտական, դիցակրօն։ |
| ԴԻՑԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիցապաշտ լինելը, կռապաշտութիւն։ |
| ԴԻՑԱՍԷՐ, ա. Աստուածներին սիրող, կռամոլ։ |
| ԴԻՒԱԲԱԽ, ա. Դիւահար, այսահար, խելագար, մոլեգին, կատաղի։ |
| ԴԻՒԱԲԱԽԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դիւահար դառնալ, դիւահարուել։ |
| ԴԻՒԱԲԱՐ, մ. Դեւի նման։ |
| ԴԻՒԱԲԵՐԱՆ, ի, ա. Դեւի բերան ունեցող, աստծուն հայհոյող։ |
| ԴԻՒԱԲՆԱԿ, ի, աց, ա. Որտեղ դեւեր են բնակւում, դեւերին իբրեւ բնակարան ծառայող։ |
| ԴԻՒԱԲՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Դեւերի բնակութիւն՝ բնակարան։ |
| ԴԻՒԱԳԻՆ, ա. Մոլեգին, կատաղի։ |
| ԴԻՒԱԳՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դիւահարուել, մոլեգնել, կատաղել։ |
| ԴԻՒԱԳՈՐԾ, ա. Սատանայական։ |
| ԴԻՒԱԳՈՒՆԴ, ա. Դեւերի գնդի նմանուող, դեւերից եւ դեւերի նման խմբուած։ |
| ԴԻՒԱԳՐԳԻՌ, ա. Դեւերից գրգռուած, դեւերի գրգռումով գործող։ |
| ԴԻՒԱԴԷՄ, ա. Դեւի դէմք՝ կերպարանք ունեցող, փխբ. զզուելի եւ ահարկու դէմք ունեցող։ |
| ԴԻՒԱԵՐԳ, ա. Դիւական երգեր երգող։ |
| ԴԻՒԱԶԳԵԱՑ, ԴԻՒԱԶԳԵՑԻԿ, ա. Իր մէջ դեւ կրող, այսակիր, դիւահար, կատաղի։ |
| ԴԻՒԱԶԳԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւազգեաց լինելը, իր մէջ դեւ կրելը։ |
| ԴԻՒԱԶԳԻ, ա. Դեւերի ցեղից, դիւանման։ |
| ԴԻՒԱԼԼՈՒԿ, ա. Դեւերից լլկուած՝ տանջուած՝ չարչարուած, դիւահար։ |
| ԴԻՒԱԽԱՆԳԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դիւահարուել, այսահարուել։ |
| ԴԻՒԱԽՐՈԽՏ, ա. Դեւերի ուժով խրոխտացող, դիւական։ |
| ԴԻՒԱԿԱԽԱՐԴ, ա. գ. Դեւերի զօրութեամբ կախարդութիւն անող, կախարդ։ |
| ԴԻՒԱԿԱՄ, ա. Դիւային կամք՝ ցանկութիւն ունեցող, չարակամ։ |
| ԴԻՒԱԿԱՆ, ա. Դեւին յատուկ՝ վերաբերող, սատանայական։ |
| ԴԻՒԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Դեւերի հետ խորհրդակից՝ միասին գործող։ |
| ԴԻՒԱԿՈՉ, ա. Դեւեր կանչող, դիւահարց։ |
| ԴԻՒԱԿՈՐԾԱՆ, ա. Դիւահնար, հոգին կործանող։ |
| ԴԻՒԱՀԱԼԱԾ, ա. Դեւերին հալածող։ |
| ԴԻՒԱՀԱՂՈՐԴ, ա. Դեւերին հաղորդակից՝ մասնակից։ |
| ԴԻՒԱՀԱՐ, ի, աց, ա. Դեւից զարկուած, այսահար, դիւալլուկ, կատաղած, խելագար։ |
| ԴԻՒԱՀԱՐԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Դիւահար դառնալ, դիւահարուել, կատաղել, մոլեգնել, խելագարուել։ |
| ԴԻՒԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւահար լինելը՝ դառնալը, այսահարութիւն։ |
| ԴԻՒԱՀՄԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Դեւերի օգնութեամբ հմայութիւն անելը, կախարդութիւն։ |
| ԴԻՒԱՀՈՏ, ա. Որտեղից դեւի հոտ է գալիս, փխբ. ահռելի, սարսափազդու։ |
| ԴԻՒԱՁՈՅԼ, ա. Դեւերի անունով ձուլուած (հեթանոսական կուռքերի մասին)։ |
| ԴԻՒԱՁՕՆ, ա. Դեւերին՝ կուռքերին ձօնուած՝ նուիրուած, դիւանուէր։ |
| ԴԻՒԱՃԵՆՃԵՐ, ա. Դեւերին՝ կուռքերին զոհուած։ |
| ԴԻՒԱՄՈԼ, ի, աց, ա. 1. Դեւերից մոլորուած կամ մոլեգնած։ 2. Դեւերին կամ կուռքերին մոլի կերպով պաշտող, մոլի կռապաշտ, դիցամոլ։ |
| ԴԻՒԱՄՈԼՈՐ, ա. Դեւից մոլորուած, մոլեգնած, դիւահար։ |
| ԴԻՒԱՅԻՆ, տե՛ս ԴԻՒԱԿԱՆ։ |
| ԴԻՒԱՅՈՐԴՈՐ, դիւահորդոր, ա. Դեւերից յորդորուած՝ դրդուած, դիւագրգիռ։ |
| ԴԻՒԱՆ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Արքունի դահլիճ, ատեան՝ գործեր քննելու համար։ 2. Դպրատուն, դպրոց։ 3. Գրքատուն, մատենադարան։ |
| ԴԻՒԱՆԱԳԻՐ, գ. ա. Դիւանում գրող կամ գրուած։ |
| ԴԻՒԱՆԱԴՊԻՐ, գ. Գրագրութիւնները վարող պաշտօնեայ, ատենադպիր։ |
| ԴԻՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. Դիւոտել, մոլեգնել, կատաղել։ |
| ԴԻՒԱՆԱՊԱՀ, ա. Դիւանում պահուած։ |
| ԴԻՒԱՆԱՊԱՆ, ի, աց, գ. Դիւանը պահող, դիւանի կառավարիչ։ |
| ԴԻՒԱՆԱՊԵՏ, գ. Դիւանի պետ՝ գլխաւոր կառավարիչ՝ վերակացու։ |
| ԴԻՒԱՆՄԱՆ, ա. մ. Դեւի նման։ |
| ԴԻՒԱՆՈՑ, գ. Դեւերի կայան, սատանայական տուն։ |
| ԴԻՒԱՆՈՒԷՐ, ա. Դեւերին նուիրուած՝ ձօնուած, պիղծ։ |
| ԴԻՒԱՆՈՒՆ, ա. Դեւի անուն կրող։ |
| ԴԻՒԱՇՈՒՆՉ, ա. Դիւական շունչ ունեցող, դեւից ներշնչուած։ |
| ԴԻՒԱՊԱՇՏ, ա. Դեւերին եւ հեթանոսական աստուածներին պաշտող, դիցապաշտ, կռապաշտ, հեթանոս։ |
| ԴԻՒԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւապաշտ լինելը, դեւերին եւ հեթանոսական աստուածներին պաշտելը։ |
| ԴԻՒԱՊԱՏԻՐ, ա. Դեւերից խաբուած, դեւերի պատրանքին ենթարկուած։ |
| ԴԻՒԱՊԱՏԿԵՐ, գ. Դեւի կամ դիքի պատկեր, կուռքի արձան։ |
| ԴԻՒԱՊԻՆԴ, ա. Դեւերից պինդ՝ ամուր կապուած։ (Կղնկտ., 45)։ |
| ԴԻՒԱՍԱՐՍԱՓ, ԴԻՒԱՍԱՐՍՈՒՌ, ա. Դիւական սարսափ՝ սարսուռ առաջացնող։ |
| ԴԻՒԱՏԱՆՋ, ա. Դեւերից տանջուած։ |
| ԴԻՒԱՏԵՍԱԿ, ա. Դեւի տեսք՝ կերպարանք ունեցող։ |
| ԴԻՒԱՏՈՒՐ, ա. Դիւահնար, դիւական։ |
| ԴԻՒԱՐԱԾ, ա. Դեւեր արածեցնող կամ դեւերի հետ արածեցնող։ |
| ԴԻՒԱՑՈՅՑ, ա. Դեւից ցոյց տրուած, կամ դեւեր ցոյց տուող։ |
| ԴԻՒԱՓԱԿ, ա. Դեւերից փակուած՝ ամրացուած։ |
| ԴԻՒԱՓԱՂԱՆԳ, տե՛ս ԴԻՒԱԳՈՒՆԴ։ |
| ԴԻՒԹ, ի, աց, գ. 1. Կախարդ, վհուկ, հմայ, մոգ։ 2. ա. Դիւթական, կախարդական։ |
| ԴԻՒԹԱԲԱՆ, ա. Խօսքով դիւթող, հմայող, գուշակ։ |
| ԴԻՒԹԱԲԱՐ ԱՍԵԼ, Գուշակել։ |
| ԴԻՒԹԱԿԱԽԱՐԴ, գ. Կախարդանքով դիւթող, վհուկ։ |
| ԴԻՒԹԱԿԱՆ, ա. Դիւթին յատուկ՝ վերաբերող, կախարդական, հմայական, մոգական։ |
| ԴԻՒԹԱՆԱԼ, ացայ, չ. Դիւթութեամբ բռնուել, դիւթութեան ենթարկուել, ցնորուել։ |
| ԴԻՒԹԱՐԱՆ, գ. Դիւթութիւն անելու տեղ, դիւթերի բնակութեան տեղ։ |
| ԴԻՒԹԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Դիւթութիւն անել, կախարդել, հմայել, թովել։ 2. Գուշակութիւն անել, գուշակել։ |
| ԴԻՒԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւթ լինելը, դիւթելը, կախարդելը։ |
| ԴԻՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւանման կամ դիւային լինելը։ |
| ԴԻՒՐ, ի, ից, ի դիւրի, ի դիւրոջ, գ. 1. Հարթ տեղ, հարթավայր։ 2. ա. Դիւրին, հեշտ։ 3. Հաճելի, ախորժելի, լաւ։ 4. գ. Անդորրութիւն, հանգստութիւն, հանգիստ։ 5. մ. Դիւրին կերպով, հեշտութեամբ։ |
| ԴԻՒՐԱԲԱՆ, ա. Բանական, հաւանելի, դիպուկ։ |
| ԴԻՒՐԱԲԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի դիւրաբան։ |
| ԴԻՒՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւրաբան՝ բանական՝ հաւանելի լինելը։ |
| ԴԻՒՐԱԲԱՐ, մ. Դիւրին՝ հեշտ կերպով, հեշտութեամբ, առանց դժուարութեան։ |
| ԴԻՒՐԱԲԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւրաբարոյ՝ դիւրահաւան լինելը, դիւրահաւանութիւն, պարզամտութիւն։ |
| ԴԻՒՐԱԲԱՐՔ, ա. Փափուկ բնաւորութեան տէր, դիւրաբարոյ, դիւրահաւան, պարզամիտ, բարեսիրտ։ |
| ԴԻՒՐԱԲԵԿ, ա. Հեշտ կոտրուող։ |
| ԴԻՒՐԱԲԵՐ, ա. 1. Հեշտութեամբ ձեռք բերուող, առձեռն, պատրաստ։ 2. Հեշտութեամբ հակուող, հակամէտ։ |
| ԴԻՒՐԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. (յունական ոճով) Բարեբերութիւն, պտղաբերութիւն։ |
| ԴԻՒՐԱԲՈՅԺ, ա. Հեշտ բուժուող։ |
| ԴԻՒՐԱԲՈՅՍ, ա. Հեշտ բուսնող։ |
| ԴԻՒՐԱԳԱՅԹ, ԴԻՒՐԱԳԱՅԹՈՏ, ա. 1. Հեշտութեամբ գայթող՝ գայթակղուող։ 2. Որտեղ հեշտ է գայթել՝ գայթակղուել՝ սխալուել։ |
| ԴԻՒՐԱԳԹԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Հեշտութեամբ գայթելը՝ գայթակղուելը, սխալականութիւն։ |
| ԴԻՒՐԱԳԻՆ, ա. Էժան գին ունեցող, էժանագին, էժան։ |
| ԴԻՒՐԱԳԻՒՏ, ա. 1. Հեշտ գտնուող՝ ճարուող, դիւրապատրաստ։ 2. Հեշտ հասկանալի՝ ըմբռնուող, դիւրիմաց, դիւրըմբռնելի։ |
| ԴԻՒՐԱԳԼՈՐ, ա. Հեշտութեամբ գլորուող, դիւրակործան, դիւրագայթ։ |
| ԴԻՒՐԱԳՆԱԼԻ, ԴԻՒՐԱԳՆԱՑ, ա. Հեշտ գնալի, որտեղով հեշտ է գնալը։ |
| ԴԻՒՐԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի հեշտ՝ հեշտութեամբ։ |
| ԴԻՒՐԱԳՈՐԾ, ա. 1. Հեշտ գործելի՝ կատարելի։ 2. Հեշտութեամբ գործող՝ կատարող։ |
| ԴԻՒՐԱԳՈՐԾԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, (յունական ոճով) Յօժարութեամբ գործակից լինել (մի չար բանի)։ |
| ԴԻՒՐԱԳՈՐԾՈՂ, ա. (յունական ոճով) Յօժարութեամբ (չարիք) գործող, խառնակիչ, խարդաւանիչ, նենգագործ։ |
| ԴԻՒՐԱԳՈՐՈՎ, ա. Հեշտութեամբ գորովող, գթասիրտ, զիջող։ |
| ԴԻՒՐԱԴԱՏԵԼԻ, ա. Միտքը բերելը հեշտ, պարզորոշ։ |
| ԴԻՒՐԱԴԱՐՁ, ա. 1. Հեշտ յետ դարձող։ 2. Հեշտութեամբ շարժուող՝ պտտուող։ 3. Փոփոխական, անհաստատ։ |
| ԴԻՒՐԱԴԱՒ, ա. Որին հեշտ է դաւել՝ որոգայթի մէջ գցել՝ նենգել՝ յաղթել։ |
| ԴԻՒՐԱԴԷՊ, ա. մ. Դիւրին եւ յարմար։ |
| ԴԻՒՐԱԴԷՏ, ա. մ. Լաւ դիտող կամ դիտելով, ուղիղ հայեացքով, անվրէպ։ |
| ԴԻՒՐԱԶԱՅՐԱՑՈՂ, ա. Հեշտութեամբ զայրացող, դիւրագրգիռ։ |
| ԴԻՒՐԱԶԵՐԾ ԼԻՆԵԼ, Հեշտութեամբ ազատուել։ |
| ԴԻՒՐԱԹԱՌԱՄ, ա. Հեշտ՝ շուտ թառամող՝ թօշնող։ |
| ԴԻՒՐԱԹԱՓ, ա. Հեշտութեամբ թափուող, փխբ. մեղմ, հաճելի։ |
| ԴԻՒՐԱԼՈՅԾ, ա. Հեշտ քանդուող՝ կործանուող։ |
| ԴԻՒՐԱԼՈՒԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Թուլութիւն։ |
| ԴԻՒՐԱԼՈՒՄ, ա. Հեշտ լմուող՝ ճմլուող՝ ճնշուող փխբ. փափուկ։ |
| ԴԻՒՐԱԼՈՒՐ, ա. 1. Հեշտ լսող՝ ականջ դնող, անսացող, հլու։ 2. Հեշտութեամբ լսուող, ախորժալուր։ 3. Դիւրըմբռնելի, դիւրիմաց, հասկանալի, պարզ, յստակ։ |
| ԴԻՒՐԱԽԱԲՈՂ, ա. Հեշտ խաբող։ |
| ԴԻՒՐԱԽԱՂԱՑ, ա. Հեշտութեամբ շարժուող՝ առաջ գնացող, դիւրաշարժ։ |
| ԴԻՒՐԱԽՈՇՏԱՆԳ, ա. Հեշտ խոշտանգուող՝ արհամարհելի։ |
| ԴԻՒՐԱԽՈՐՏԱԿ, ա. Դիւրամէտ, յեղյեղուկ, զիջող։ |
| ԴԻՒՐԱԾԱԽ, ա. 1. Հեշտ սպառուող՝ ոչնչացող, շուտ փչացող, ապականուող։ 2. Հեշտ այրող՝ այրուող։ 3. Հեշտ ծախսող, առատաձեռն։ 4. Դիւրագին, անշուք։ |
| ԴԻՒՐԱԾԱԽԵԱԼ, ԴԻՒՐԱԾԱԽԵԼԻ, տե՛ս ԴԻՒՐԱԾԱԽ (1)։ |
| ԴԻՒՐԱԾԱԽՈՒԹԻՒՆ, ԴԻՒՐԱԾԱԽՈՒՄՆ, գ. Դիւրածախ լինելը, հեշտ կամ շուտ սպառուելը։ |
| ԴԻՒՐԱԾԱՆ, ա. Պարզ հասկանալի, դիւրիմաց, քաջայայտ։ |
| ԴԻՒՐԱԾԵԼ, ն. Հեշտութեամբ բերել (դրսից), կամ հեշտութեամբ պտղաբերել։ |
| ԴԻՒՐԱԾՈՒՄՆ, գ. Հակում, յօժարութիւն։ |
| ԴԻՒՐԱԿԱԼԻ, ա. Հեշտ բռնուող։ |
| ԴԻՒՐԱԿԱՆ, տե՛ս ԴԻՒՐԻՆ (1, 3)։ (Ագ., 167)։ |
| ԴԻՒՐԱԿԱՊՈՒՏ, ա. Հեշտ կողոպտուող, հեշտ որսացուող՝ կաշառուող՝ խաբուող։ |
| ԴԻՒՐԱԿԷԶ, ա. Հեշտութեամբ կիզուող՝ այրուող։ |
| ԴԻՒՐԱԿՇԻՌ, ա. Հեշտ կշռուող՝ հատուցուող, արդարակշիռ, արդարացի։ |
| ԴԻՒՐԱԿՈԽ, ա. Որտեղ հեշտ է ոտք կոխել՝ անցնել։ |
| ԴԻՒՐԱԿՈՂՈՊՈՒՏ, ա. Հեշտութեամբ կողոպտուող՝ ձեռք բերուող՝ որոգայթի մէջ ընկնող։ |
| ԴԻՒՐԱԿՈՉԵԼԻ, ա. Հեշտութեամբ յետ կանչուող։ |
| ԴԻՒՐԱԿՈՐԾԱՆ, ԴԻՒՐԱԿՈՐԾԱՆԵԼԻ, ա. 1. Հեշտ կործանուող՝ տապալուող։ 2. Դիւրագայթ, դիւրագլոր։ |
| ԴԻՒՐԱԿՌՈՒԵԼԻ, ա. Որի հետ հեշտ է կռուել։ |
| ԴԻՒՐԱԿՐԵԼԻ, ա. Հեշտ կրելի՝ տանելի, թեթեւ, չափաւոր։ |
| ԴԻՒՐԱԿՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւրակրելի լինելը։ |
| ԴԻՒՐԱՀԱԼ, ա. Հեշտ հալուող։ |
| ԴԻՒՐԱՀԱՄԱՐ, ա. Հեշտ հաշուելի, փխբ. սակաւաթիւ։ |
| ԴԻՒՐԱՀԱՆԴԻՊԵԼԻ, ա. Որին հեշտ է հանդիպել՝ մօտենալ։ |
| ԴԻՒՐԱՀԱՆԵԼ, ն. Դիւրին դարձնել, նեղութիւններից ազատել։ |
| ԴԻՒՐԱՀԱՇՏ, ա. Հեշտութեամբ հաշտուող, դիւրահաւան, հեզ, անսացող։ |
| ԴԻՒՐԱՀԱՇՏԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի դիւրահաշտ։ |
| ԴԻՒՐԱՀԱՍ, ա. 1. Որին հեշտութեամբ կարելի է հասու լինել, դիւրիմաց, հասկանալի, դիւրին։ 2. Որին հեշտութեամբ կարելի է հասնել։ 3. Հեշտ՝ շուտ հասնող։ |
| ԴԻՒՐԱՀԱՍՈՅՑ, ա. 1. Հեշտութեամբ հասցնող կամ հասկացնող։ 2. Հեշտ հասկացուող, հասկանալի, մատչելի, դիւրին։ |
| ԴԻՒՐԱՀԱՒԱՆ, ի, ից, ա. 1. Հեշտութեամբ հաւանութիւն տուող՝ համաձայնող։ 2. Հլու, պարզամիտ, միամիտ, բարեմիտ։ |
| ԴԻՒՐԱՀԱՒԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւրահաւան լինելը, հեշտ հաւատալը։ |
| ԴԻՒՐԱՀԱՒԱՏ, ա. Հեշտ հաւատացող, դիւրահաւան։ |
| ԴԻՒՐԱՀԵՂ, ա. Հեշտութեամբ փոփոխուող, դիւրափոփոխ, յեղյեղուկ։ |
| ԴԻՒՐԱՀԵՇՏԱԲԱՐ, մ. Դիւրին՝ հեշտ կերպով։ |
| ԴԻՒՐԱՀԵՇՏԱԼԻ, ա. Դիւրին եւ հեշտալի, շատ հեշտալի՝ ախորժելի։ |
| ԴԻՒՐԱՀԵՇՏԻ, մ. Դիւրին եւ ախորժելի կերպով։ |
| ԴԻՒՐԱՀԵՐՔԵԼԻ, ա. Հեշտութեամբ հերքուող՝ մերժուող։ |
| ԴԻՒՐԱՀՆԱԶԱՆԴ, տե՛ս ԴԻՒՐԱՀԱՒԱՆ։ |
| ԴԻՒՐԱՀՆԱՐ, ա. 1. Հեշտութեամբ հնարաւոր դարձող, հեշտ իրագործելի, դիւրին։ 2. Հեշտութեամբ հնար՝ ելք գտնող, հնարագէտ, ճարպիկ։ 3. մ. Դիւրահնար՝ ճարպիկ կերպով, հնարագիտօրէն, ճարտարութեամբ։ |
| ԴԻՒՐԱՀՆԱՐԱԲԱՐ, տե՛ս ԴԻՒՐԱՀՆԱՐ (3)։ |
| ԴԻՒՐԱՀՈՍ, ա. Հեշտութեամբ վերեւից ընկնող՝ գլորուող։ |
| ԴԻՒՐԱՀՈՍԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Հեշտութեամբ հոսել։ |
| ԴԻՒՐԱՀՈՒՊ, ա. Հեշտութեամբ հպուող՝ հպուած, հեշտութեամբ մօտեցող, դիւրամերձ։ |
| ԴԻՒՐԱՁԵՌՆ, ա. Հեշտութեամբ ձեռք բերուող, դիւրամատչելի։ |
| ԴԻՒՐԱՃԱՆԱՊԱՐՀ, ա. Դիւրին ճանապարհ ունեցող։ |
| ԴԻՒՐԱՄԱՇ, ա. Հեշտութեամբ սպառուող՝ ոչնչացող։ |
| ԴԻՒՐԱՄԱՏՈՅՑ, ա. Որին հեշտ է մօտենալ։ |
| ԴԻՒՐԱՄԵՌ, ա. Հեշտութեամբ մեռնող։ |
| ԴԻՒՐԱՄԵՐՁԵՆԱԼԻ, տե՛ս ԴԻՒՐԱՄԱՏՈՅՑ։ |
| ԴԻՒՐԱՄԷՏ, ա. Հակամէտ, տրամադիր, հակուած։ |
| ԴԻՒՐԱՄՈՌԱՑ, ա. Հեշտ մոռացուող, հեշտութեամբ մոռացութեան մատնուող։ |
| ԴԻՒՐԱՄՈՒՏ, ա. Հեշտութեամբ մտնող՝ մուտք գործող։ |
| ԴԻՒՐԱՄՈՔԵԼԻ, ա. Դուրեկան եւ ամոքիչ, ախորժելի։ |
| ԴԻՒՐԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Յօժարամտութիւն։ |
| ԴԻՒՐԱՄՓՈՓԵԼԻ, ա. Թեթեւ բեռնած, թեթեւաբեռն։ |
| ԴԻՒՐԱՅԱՂԹ, ա. Հեշտ յաղթուող։ |
| ԴԻՒՐԱՅԱՐՄԱՐ, ա. Շատ յարմար, պատշաճ, յաջող։ |
| ԴԻՒՐԱՅԱՐՈՅՑ, ա. Հեշտութեամբ զարթնող՝ առաջացող՝ ծագող, հեշտ գրգռուող։ |
| ԴԻՒՐԱՅԵՂ, ա. Հեշտ փոփոխուող, դիւրափոփոխ։ |
| ԴԻՒՐԱՅԻՇԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Հեշտ յիշելի լինելը, մտքում պահելը հեշտ լինելը։ |
| ԴԻՒՐԱՅՈՅՍ, ա. Լիայոյս, բարեյոյս։ |
| ԴԻՒՐԱՅՐԵԱՑ, ԴԻՒՐԱՅՐԵԼԻ, ա. Հեշտութեամբ այրուող, դիւրակէզ։ |
| ԴԻՒՐԱՆԱՅ, մբ. Դիւրութիւն՝ հանգըստութիւն՝ անդորրութիւն լինի։ |
| ԴԻՒՐԱՆԿ, տե՛ս ԴԻՒՐԱԿՈՐԾԱՆ։ |
| ԴԻՒՐԱՆՇԱՆ, ԴԻՒՐԱՆՇՄԱՐ, ա. Հեշտ ըմբռնելի՝ հասկանալի, դիւրիմաց։ |
| ԴԻՒՐԱՆՑ, ա. Հեշտ՝ շուտով անցնող՝ վերջացող։ |
| ԴԻՒՐԱՆՑԱԳՈՅՆ, ա. Անցնելը շատ հեշտ։ |
| ԴԻՒՐԱՆՑՈՒԿ, տե՛ս ԴԻՒՐԱՆՑ։ |
| ԴԻՒՐԱՇԱՀ, ա. Հեշտութեամբ շահող՝ վաստակող։ |
| ԴԻՒՐԱՇԱՐԺ, ա. 1. Հեշտ շարժուող, շարժուն։ 2. փխբ. Յարափոփոխ, փոփոխական, անհաստատ։ |
| ԴԻՒՐԱՇԱՐԺԱԲԱՐ, մ. Դիւրաշարժ կերպով։ |
| ԴԻՒՐԱՇԱՐԺԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի դիւրաշարժ։ |
| ԴԻՒՐԱՇԱՐԺԵԼԻ, տե՛ս ԴԻՒՐԱՇԱՐԺ։ |
| ԴԻՒՐԱՇԱՐԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւրաշարժ լինելը, փոփոխականութիւն։ |
| ԴԻՒՐԱՇԷՆ, ա. Որ հեշտ է շինել՝ հեշտութեամբ է շինուած։ |
| ԴԻՒՐԱՇԷՋ, ա. Հեշտ մարող՝ հանգչող։ |
| ԴԻՒՐԱՇՈՒՐՋ, ա. Հեշտութեամբ շրջող, դիւրադարձ։ |
| ԴԻՒՐԱՇՈՒՔ, ա. Դուրեկան շուք՝ ստուեր ունեցող, ստուերախիտ։ |
| ԴԻՒՐԱՇՓՈԹ, ա. Հեշտութեամբ շփոթուող։ |
| ԴԻՒՐԱՇՕՇԱՓԱԳՈՅՆ, ա. Խիստ յայտնի, բացայայտ։ |
| ԴԻՒՐԱՉԱՓ, ի, ից, ա. Հեշտութեամբ չափուող։ |
| ԴԻՒՐԱՉՈՐ, ա. Հեշտ՝ շուտ չորացող։ |
| ԴԻՒՐԱՊԱԽ, ա. Հեշտ խրտնող, խրտչոտ, երկչոտ (ձիու մասին)։ |
| ԴԻՒՐԱՊԱԿԱՆ, ԴԻՒՐԱՊԱԿԱՆԵԼԻ, ա. Հեշտութեամբ ապականուող, հեշտ՝ շուտ փչացող։ |
| ԴԻՒՐԱՊԱՏԻՐ, ա. Հեշտ պատրուող՝ խաբուող, դիւրախաբ։ |
| ԴԻՒՐԱՊԱՏՈՒՄ, ա. Հեշտ պատմուող, դիւրըմբռնելի, դիւրիմաց։ |
| ԴԻՒՐԱՊԱՏՐԱՍՏ, ա. Պատրաստակամ, յօժարամիտ։ |
| ԴԻՒՐԱՊԱՏՐԵԼԻ, տե՛ս ԴԻՒՐԱՊԱՏԻՐ։ |
| ԴԻՒՐԱՊԷՍ, տե՛ս ԴԻՒՐԱՒ։ |
| ԴԻՒՐԱՊՈՒՐ, ա. Ինչից կարելի է հեշտութեամբ փրկուել՝ ազատուել։ |
| ԴԻՒՐԱՋԵՌ, ա. Հեշտ տաքացող։ |
| ԴԻՒՐԱՋԻՆՋ, ա. Հեշտութեամբ ջնջուող։ |
| ԴԻՒՐԱՌՈՒ, ա. Հեշտութեամբ գերուած՝ գերի բռնուած։ |
| ԴԻՒՐԱՍԱՐՍՌԵԼԻ, ա. Հեշտութեամբ սարսռող՝ սարսուռ զգացող։ |
| ԴԻՒՐԱՍԷՐ, ա. Դիւրութիւն՝ հանգստաւէտութիւն սիրող։ |
| ԴԻՒՐԱՍՆՈՒՆԴ, ա. Դիւրութեան՝ փափկութեան մէջ սնուած, փափկասուն։ |
| ԴԻՒՐԱՍՈՂՈՊ, ԴԻՒՐԱՍՈՂՈՍԿԵԼԻ, ա. Հեշտութեամբ սողոսկող՝ սայթաքող, դիւրագայթ։ |
| ԴԻՒՐԱՍՏԵՂԾ, ա. Հեշտութեամբ ստեղծուող՝ յօրինուող՝ կերպարանուող։ |
| ԴԻՒՐԱՍՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Սրտի անդորրութիւն՝ հանգստութիւն, հոգու անդորրութիւն։ |
| ԴԻՒՐԱՎԱՅՐ, ա. Դիւրին եւ ընդարձակ (ճանապարհի մասին)։ |
| ԴԻՒՐԱՎԱՐ, ա. Դուրեկան կեանք վարող։ |
| ԴԻՒՐԱՏԱՐ, ա. Հեշտութեամբ ընկալուող՝ ընդունուող, դիւրընկալ, դիւրիմաց։ |
| ԴԻՒՐԱՏԵՍԱԿ, ա. Փոս ընկած, խոռոչաւոր։ |
| ԴԻՒՐԱՏԻՊ, ա. Հեշտութեամբ տպուող՝ տպաւորուող։ |
| ԴԻՒՐԱՏՐԱԲԱՐ, մ. Հեշտութեամբ տեղի տալով, դիւրութեամբ։ |
| ԴԻՒՐԱՐԱՐ, ա. Դուրեկան։ |
| ԴԻՒՐԱՐՀԱՄԱՐՀ, ա. Հեշտ արհամարհուող։ |
| ԴԻՒՐԱՐՈՒԵՍՏ, ա. Քաջարուեստ, հնարագէտ, ճարտար։ |
| ԴԻՒՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Դիւրին դարձնել, հեշտացնել, թեթեւացնել։ |
| ԴԻՒՐԱՒ, մ. 1. Դիւրին՝ հեշտ կերպով, հեշտութեամբ, առանց դժուարութեան։ 2. Յօժարութեամբ։ 3. ա. Դիւրին. լաւ։ |
| ԴԻՒՐԱՒԱՉ, ա. Քաղցր ձայնով, քաղցրաձայն։ |
| ԴԻՒՐԱՒՈՐ, 1. ա. Դիւրին, հեշտ, թեթեւ։ 2. մ. Հեշտութեամբ։ |
| ԴԻՒՐԱՓԱԿ, ա. Հեշտ փակուող։ |
| ԴԻՒՐԱՓԽՐԵԼԻ, ա. Հեշտ փխրուող՝ փշրուող, փխրուն։ |
| ԴԻՒՐԱՓՈՒՉ, ա. Հեշտութեամբ փչող եւ ցրող (հողմի մասին)։ |
| ԴԻՒՐԱՓՈԽ, ԴԻՒՐԱՓՈՓՈԽ, ա. Հեշտ փոխուող՝ փոփոխուող, փոփոխական, յեղյեղուկ, անհաստատ, անկայուն։ |
| ԴԻՒՐԱՓՈՓՈԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւրափոփոխ լինելը։ |
| ԴԻՒՐԱՔԱԿ, ա. Հեշտ քակուող՝ քանդուող՝ կործանուող։ |
| ԴԻՒՐԱՔԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւրաքակ լինելը։ |
| ԴԻՒՐԱՔԱՅԼ, ա. Որ դիւրին է քայլել՝ քայլելով անցնել։ |
| ԴԻՒՐԱՔԱՆԴ, ա. Որի վրայ հեշտ է քանդակել՝ փորագրել։ |
| ԴԻՒՐԱՔԱՐՇ, ա. Հեշտութեամբ քաշող՝ գրաւող՝ հրապուրող։ |
| ԴԻՒՐԵԱՒ, տե՛ս ԴԻՒՐԱՒ։ |
| ԴԻՒՐԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Հանգստութիւն՝ անդորրութիւն տալ, թեթեւացնել։ 2. Հարթ դարձնել, հարթել։ |
| ԴԻՒՐԵՂԾ, ա. Որ հեշտ է եղծել՝ փչացնել՝ խաթարել։ |
| ԴԻՒՐԵՐԱԳ, ա. Աշխոյժ, արագաշարժ։ |
| ԴԻՒՐԵՐԱՍԱՆ, ա. Հեշտութեամբ սանձի հնազանդուող, հանդարտ, հլու։ |
| ԴԻՒՐԸՄԲՌՆԵԼԻ, ա. Հեշտ բռնուող՝ որսացուող. հեշտութեամբ խաբուող։ |
| ԴԻՒՐԸՄԲՌՆՈՂԱԿԱՆ, ա. Հեշտութեամբ ըմբռնող։ |
| ԴԻՒՐԸՆԴՈՒՆԱԿ, տե՛ս ԴԻՒՐԸՆԿԱԼ։ |
| ԴԻՒՐԸՆԹԱՑ, ԴԻՒՐԸՆԹԱՑԻԿ, ա. 1. Հեշտութեամբ ընթացող՝ վազող, արագընթաց։ 2. մ. Արագ ընթացքով, անարգել։ |
| ԴԻՒՐԸՆԹԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւրընթաց լինելը, արագընթացութիւն։ |
| ԴԻՒՐԸՆԿԱԼ, ա. 1. Հեշտութեամբ ընկալող՝ ընդունող։ 2. Հեշտութեամբ ընկալուող՝ ընդունուող՝ լսուող, դիւրըմբռնելի, դիւրիմաց։ |
| ԴԻՒՐԸՆԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւրընկալ՝ դիւրըմբռնելի՝ դիւրիմաց լինելը, պարզութիւն։ |
| ԴԻՒՐԻՆ, րնոյ, ոց, ա. 1. Հեշտ, ոչ դժուար, թեթեւ։ 2. Հարթ, ուղիղ։ 3. Դուրեկան, հաճելի։ 4. Պատրաստակամ, դիւրամիտ։ |
| ԴԻՒՐԻՉ, ա. Դիւրացնող, հեշտացնող։ |
| ԴԻՒՐՈՎ, տե՛ս ԴԻՒՐԱՒ։ |
| ԴԻՒՐՈՐՈՇԵԼԻ, ա. Հեշտ որոշուող, հեշտ ջոկուող՝ բաժանուող։ |
| ԴԻՒՐՈՐՍԱԼԻ, ա. Հեշտութեամբ որսացուող։ |
| ԴԻՒՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դիւրին՝ հեշտ լինելը։ 2. Անդորրութիւն, հանգստութիւն, հանգստաւէտութիւն։ 3. Հարթութիւն։ |
| ԴԻՒՐՈՒՍՈՅՑ, ա. Որին հեշտ է սովորեցնել, հեշտ սովորող, ընդունակ, վարժ։ |
| ԴԻՒՐՈՒՍՈՒՄՆ, սման, ա. Հեշտ սովորող, մտավարժ, ընդունակ։ |
| ԴԻՒՐՈՒՍՈՒՄՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւրուսում լինելը, մտավարժութիւն, ընդունակութիւն։ |
| ԴԻՒՑԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, դիցաբանութիւն, գ. Պատմութիւն՝ դիցաբանական աստուածների մասին։ |
| ԴԻՒՑԱԶԵԱՆ, տե՛ս ԴԻՒՑԱԶՆ։ |
| ԴԻՒՑԱԶՆ, զին կամ զան, զունք, զանց, գ. 1. Աստուածների ցեղից սերուած, կիսաստուած։ 2. Նշանաւոր՝ երեւելի հերոս։ |
| ԴԻՒՑԱԶՆԱԲԱՐ, մ. 1. Դիւցազնի պէս, արիաբար, հերոսաբար։ 2. ա. Դիւցազնական։ |
| ԴԻՒՑԱԶՆԱԿԱՆ, ա. 1. Դիւցազնին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Քաջ, առաքինի։ |
| ԴԻՒՑԱԶՆԱՅԻՆ, ԴԻՒՑԱԶՆԱՑԵԱԼ, տե՛ս ԴԻՒՑԱԶՆԱԿԱՆ։ |
| ԴԻՒՑԱԶՆԵԱՅ, ա. Հեթանոսական, դիւցազներին նուիրական։ |
| ԴԻՒՑԱԶՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւցազն լինելը։ |
| ԴԻՒՑԱԽԱՌՆ, ա. Ազգակցութեամբ աստուածների հետ խառն, աստուածներին ազգակից, դիւցազնական։ |
| ԴԻՒՑԱԽԵԼԱՌ, ԴԻՒՑԱԽԵԼԱՐ, տե՛ս ԴԻՑԱԽԵԼԱՐ։ |
| ԴԻՒՑԱԿԱՆ, ա. Կուռքերին վերաբերող, սատանայական։ (Ագ., 411)։ |
| ԴԻՒՑԱԿԱՏԱՐ, ա. Աստուածներին զոհեր կատարող, քուրմ։ |
| ԴԻՒՑԱԿՐՕՆ, տե՛ս ԴԻՑԱԿՐՕՆ։ |
| ԴԻՒՑԱՄՈԼ, ա. Չափից դուրս դիցասէր, կռամոլ։ |
| ԴԻՒՑԱՅԻՆ, ա. 1. Դիւցազնական, աստուածային (հեթանոսական)։ 2. գ. Դիւցազն։ |
| ԴԻՒՑԱՊԱՇՏ, ա. 1. Հեթանոսական աստուածներ պաշտող, կռապաշտ, հեթանոս։ 2. Կռապաշտական։ |
| ԴԻՒՑԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիւցապաշտ լինելը, կռապաշտութիւն։ |
| ԴԻՒՑԸՆԿԷՑ, ա. Որտեղ գցուել՝ ընկել են աստուածները (Օլիմպիոս լեռան մասին)։ |
| ԴԻՔ, դից, դիօք, գ. 1. Դիցաբանական՝ հեթանոսական աստուածներ։ 2. Հեթանոսական աստուածների պատկերներ՝ արձաններ, կուռք։ 3. (եզակի նշանակութեամբ) Որեւէ աստուած. դեւ, ոգի՝ չար կամ բարի։ |
| ԴԼԱԼ, կամ ԴՂԱԼ, ացայ կամ ացի, չ. Դուլ ու դադար առնել, դադար մնալ, հանդարտուել։ |
| ԴԿՈՒՂ, գ. (բսբ.) Թիթեռնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս (Dolichos lablab)։ |
| ԴՂԵԱԿ, ղեկի, կաց, գ. Ամրոց, բերդ։ |
| ԴՂԵԱԿԱՊԱՐԻՍՊ, գ. Դղեակի պարիսպ։ |
| ԴՂՈՐԴ, գ. 1. Դող, սարսում, սասանում։ 2. Դղիրդ, դղրդիւն, դղրդոցի ձայն։ |
| ԴՂՈՐԴԵԼ, ԴՂՐԴԵԼ, եցի, ն. Ցնցել, սասանել, շարժել, խախտել, խռովել, յուզել, ահաբեկել, վախեցնել։ |
| ԴՂՈՐԴԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ԴՂՐԴԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԴՂՈՐԴԵԼ, ԴՂՐԴԵԼ։ |
| ԴՂՈՐԴՈՒՄՆ, ԴՂՐԴԻՒՆ, ԴՂՐԴՈՒՄՆ, դման, գ. 1. Դղ(ո)րդելը, դղորդ։ 2. Աղմուկ, իրարանցում, խառնաշփոթութիւն։ |
| ԴՄԱ, դ. ԴԱ-ի եզակի տրականը. դրան։ |
| ԴՄԱԿ, (պհլ.), գ. Ոչխարի լայն՝ ճարպալի պոչը։ |
| ԴՄԻՆ, դ. ԴՈՅՆ-ի եզակի տրականը։ |
| ԴՆԴԵՐՔ, գ. (կզմխս.), յոգն. Մկաններ։ |
| ԴՆԴԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Դնդիւն՝ թնդիւն առաջացնել, թնդացնել։ Սաւառնաձայն հնչմամբ զլեառնն դնդեցուցանէին (Արծ., 208)։ |
| ԴՆԴԻՒՆ, տե՛ս ԹՆԴԻՒՆ։ |
| ԴՆԴՂԱՆՔ, նաց, գ. Ալիք, ծփանք (ընդհարուելուց), փխբ. ընդհարում, հակառակութիւն, ընդդիմադրութիւն, ներհակութիւն։ |
| ԴՆԴՉԵԼ, եցի կամ եցայ, չ. 1. Սօսափ հանել՝ առաջացնել, սօսափել։ 2. Շշընջալ։ |
| ԴՆԴՉԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Դնդչել տալ, դնդչեցնել։ |
| ԴՆԴՉՈՒՄՆ, չման, գ. Խշշոց, շշնջիւն, սօսափիւն։ |
| ԴՆԵԼ, եդի, եդ, եդից, դիցես, դիցուք, դի՛ր, դի՛ք, եդեալ, ն. 1. Զետեղել որեւէ տեղ՝ մի բանի վրայ կամ մէջ։ 2. Համարել, ընդունել, դիտել իբրեւ։ 3. Անել, դարձնել, նշանակել, կարգել։ 4. Տալ։ |
| ԴՇԽՈՅ, գ. Թագուհի։ |
| ԴՈԴՈՂ, գ. Մածուցիկ եւ թանձր նիւթ։ |
| ԴՈՂ, ի, ից, գ. 1. Սասանում, ցնցում։ 2. Դողալը, սարսուռ, սարսում, սոսկում, սարսափ։ |
| ԴՈՂԱԼ, ացի կամ ացայ, չ. Դող՝ սարսուռ զգալ, դողդողալ, սարսռալ, սարսել, տագնապել։ |
| ԴՈՂԱԼԻ, ա. Սոսկալի, սարսափելի։ |
| ԴՈՂԱՆԻ, տե՛ս ԴՈՂ։ |
| ԴՈՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Դողալ տալ, դող պատճառել, սասանել։ |
| ԴՈՂԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Դողացնող, ահարկու, սարսափելի։ |
| ԴՈՂԴՈՋ, կամ ԴՈՂԴՈՉ, ա. Դողդոջացող, դողդոջուն, երերուն։ |
| ԴՈՂԴՈՋԵԼ, կամ ԴՈՂԴՈՉԵԼ, եցի, չ. Դողդողալ, երերալ։ |
| ԴՈՂԴՈՋՈՏ, կամ ԴՈՂԴՈՉՈՏ, ԴՈՂԴՈՋՈՒՆ կամ ԴՈՂԴՈՉՈՒՆ, տե՛ս ԴՈՂԴՈՋ։ |
| ԴՈՂՈՒԹԻՒՆ, ԴՈՂՈՒՄՆ, ղման, գ. 1. Դող, դողալը, երերում, սասանում։ 2. Սարսուռ, սոսկում, երկիւղ, ահ։ |
| ԴՈՅԶՆ, ա. մ. 1. Քիչ, փոքր-ինչ, փոքր չափով։ 2. Չնչին, աննշան։ |
| ԴՈՅԶՆԱԲԱՐ, տե՛ս ԴՈՒԶՆԱԲԱՐ։ |
| ԴՈՅԶՆԱԳԻՒՏ, կամ ԴՈՒԶՆԱԳԻՒՏ, ա. Դժուարութեամբ գտնուող, սակաւագիւտ, ոչ հարուստ, ոչ առատ։ |
| ԴՈՅԶՆԺԱՄԱՆԱԿԵԱՅ, տե՛ս ԴՈՒԶՆԱՄԱՆԱԿԵԱՆ։ |
| ԴՈՅԼ, (պհլ.), դուլի, ից, գ. Ջրի աման, յատկապէս ջրհորից ջուր քաշելու աման։ |
| ԴՈՅՆ1, դորին, դմին, դովին կամ վիմբ, դոքին, դոցին կամ ցուն կամ ցունց, դովիմբք կամ դոքիմբք, դ. Երկրորդ դէմքի ցուցական դերանուն. դա, այդ, նոյն այդ։ |
| ԴՈՅՆ2, տե՛ս ԴՈՅԶՆ, ԴՈՒՆ։ |
| ԴՈՅՆՉԱՓ, ա. մ. Նոյն չափով, այդչափ, այդքան։ |
| ԴՈՅՆՊԷՍ, մ. Այդպէս, նոյն այդ կերպով։ |
| ԴՈՅՆՕՐԻՆԱԿ, ԴՈՅՆ ՕՐԻՆԱԿ, 1. ա. Հէնց այդպիսի, այդօրինակ։ 2. մ. Նոյն այդ կերպով, այդպէս։ |
| ԴՈՎԱՒ, դ. ԴԱ-ի եզակի գործիականը. դրանով։ |
| ԴՈՐԱ, դ. ԴԱ-ի եզակի սեռականը. դրա։ |
| ԴՈՐԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Հեղուկների չափ, որ պարունակում էր 9 կամ 12 քսեստ։ 2. Առհասարակ՝ ջրի՝ գինու՝ իւղի եւն աման (անորոշ մեծութեան)։ |
| ԴՈՐԱԿԱՁԵՒ, ա. Դորակի կամ թաղանթի ձեւ ունեցող։ |
| ԴՈՐԻՆ, դ. ԴՈՅՆ-ի եզակի սեռականը։ |
| ԴՈՐՍՈՎԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Քաղցից՝ ծարաւից թուլանալ՝ նուաղել։ |
| ԴՈՑԱ, դ. ԴԱ-ի յոգնակի սեռականը եւ տրականը. դրանց։ |
| ԴՈՒ, քո, քեզ, ի քէն, քեւ, դուք, ձեր, ձեզ, ի ձէնջ, ձեւք (ձեօք), դ. Երկրորդ դէմքի անձնական դերանուն։ |
| ԴՈՒԱՐ, գ. Տաւար, արջառ։ |
| ԴՈՒԱՐԵՆԻ, ա. Տաւարի կամ ոչխարի մորթուց (հագուստի մասին)։ |
| ԴՈՒԴԱՔ, (պրսկ.), գ. (կենդբ.) Արեւադարձային անտառային թռչուն. թութակ։ |
| ԴՈՒԶՆԱԲԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Շատ կարճառօտ խօսքով, շատ համառօտ։ |
| ԴՈՒԶՆԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. Կարճառօտ՝ համառօտ խօսել։ |
| ԴՈՒԶՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Համառօտախօսութիւն, կարճառօտ խօսք։ |
| ԴՈՒԶՆԱԲԱՐ, մ. 1. Աննշան՝ չնչին կերպով։ 2. Թեթեւ կերպով, մակերեսօրէն, վայրիվերոյ։ 3. Հասարակ՝ պարզ կերպով։ |
| ԴՈՒԶՆԱՄԱՆԱԿԵԱՆ, ա. Քիչ՝ կարճ ժամանակ տեւող, սակաւաժամանակեայ, կարճատեւ։ |
| ԴՈՒԶՆԱՔԵԱՅ, քէի կամ քւոյ, քէից կամ քեայց, ա. 1. Փոքր, թեթեւ, չնչին, աննշան։ 2. մ. Փոքր չափով, փոքր-ինչ, թեթեւակիօրէն։ |
| ԴՈՒԺ, ի, ից, ա. Լեզուով ու վարքով օտար, վայրենաբարոյ, բարբարոս, բարբարոսական։ |
| ԴՈՒԼ, գ. Դադար, հանգիստ։ |
| ԴՈՒՆ, ա. 1. Դոյզն, մի քիչ, փոքր-ինչ։ 2. Հազուագիւտ։ |
| ԴՈՒՌՆ, դրան, դրամբ, դրունք կամ դուրք, դրանց, դրամբք, դրօք, գ. 1. Դուռ. մուտք։ 2. Լեռների մէջ նեղ բացուածք, լեռնանցք, կիրճ։ 3. Արքունի պալատ կամ ատեան։ |
| ԴՈՒՍՏՐ, դստեր, երք, երաց կամ երց, գ. Աղջիկ զաւակ։ |
| ԴՈՒՍՏՐԻԿ, տե՛ս ԴՍՏՐԻԿ։ |
| ԴՈՒՐ, դրոյ կամ դրի, գ. Հիւսնի մետաղեայ գործիք՝ փայտի մէջ փորուածքներ անելու համար։ |
| ԴՈՒՐԳՆ, դրգան, գ. Բրուտագործական ճախարակի անիւ, չարխ։ |
| ԴՈՒՐՔ, դրաց, առ դուրս, տե՛ս ԴՈՒՌՆ։ |
| ԴՈՒՔՍ, (լատ.), դքսի կամ դուքսի, գ. 1. Զօրքի առաջնորդ, զօրավար։ 2. Աւատական իշխան։ |
| ԴՈՓԵԼ, եցի, չ. Ոտքով գետնին խփել։ |
| ԴՈՓԻՒՆ, գ. Դոփելու ձայնը, դոփելը, ուժեղ խփելուց առաջացած ձայն։ |
| ԴՈՓՈՒՄՆ, փման, գ. Դոփելու ձայնը, դոփելը, ուժեղ խփելուց առաջացած ձայն։ |
| ԴՈՔՍԱԿԱՆ, (յուն.), ա. Թունաւոր, թունային։ Եւ յղեալ բերեալ զդոքսական դեղն (Պտմ. Աղեքս., 333)։ |
| ԴՊԻՐ, (պհլ.), դպրի, րաց, գ. 1. Գրագէտ, քարտուղար, ատենադպիր, պաշտօնական թղթերը կարդացող պաշտօնեայ։ 2. Հրեաների մէջ՝ օրէնսգէտ։ 3. Եկեղեցական ստորին պաշտօնեայ, ընթերցող, երգիչ։ |
| ԴՊՐԱՆՈՑ, տե՛ս ԴՊՐՈՑ։ |
| ԴՊՐԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Դպիրների պետ, գլխաւոր ատենադպիր։ |
| ԴՊՐՈՑ, ի, աց, գ. 1. Ուսումնական հաստատութիւն, ուսման տեղ, վարժարան։ 2. Դպրատուն, դիւան։ |
| ԴՊՐՈՑԱԿԱՆ, ա. Դպրոցում սովորող՝ սովորած։ |
| ԴՊՐՈՑԱՏՈՒՆ, տե՛ս ԴՊՐՈՑ։ |
| ԴՊՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Գրութիւն, գիր։ 2. Գրագիտութիւն։ 3. Գրքեր, գրականութիւն, մատենագրութիւն։ 4. Գիրք, մաս (մեծածաւալ երկի)։ 5. (եկեղց.) Դպրի պաշտօնը՝ զբաղմունքը։ |
| ԴՌԱԿՈՆ, (յուն.), ի կամ այ, գ. Վիշապ կամ վիշապաձուկ։ |
| ԴՌԱԿՈՆԱՌ, (յուն.), ի կամ այ, գ. 1. Վիշապաձուկ։ 2. ա. Վիշապի նման խատուտիկ, խայտաբղէտ՝ պիսակաւոր նկարուած։ |
| ԴՌՆԱԲԱՑ, ա. Դուռը բացող, փխբ. ճանապարհը բացող, սկզբնապատճառ, առիթ։ |
| ԴՌՆԱԿ, գ. Փոքրիկ դուռ. ձեռքի տուփ։ |
| ԴՌՆԱՊԱՀ, տե՛ս ԴՌՆԱՊԱՆ։ |
| ԴՌՆԱՊԱՆ, ի, աց, գ. 1. Դռան պահապան, բարապան։ 2. (կրօն.) Երկնքի արքայութեան դռնապան՝ փակակալ (Պետրոս առաքեալի մակդիրը)։ 3. Եկեղեցական պաշտօնեաների ամենացածր աստիճանը, ժամկոչ։ |
| ԴՌՆԱՓԱԿ, ի, աց, գ. Դուռը ներսից փակելու յարմարանք, դռան փակ, նիգ։ |
| ԴՌՆԱՓԱԿԵԱԼ, ա. Փակուած դռներ ունեցող։ |
| ԴՌՆՉԵԼ1, եցի, ն. Դղրդացնել, թնդացնել, բարձր դղրդոցով հնչեցնել։ |
| ԴՌՆՉԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Շաչել, շչալ, դղրդալ, թնդալ, թունդ ձայն հանել։ |
| ԴՌՆՉԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԴՌՆՉԵԼ1։ |
| ԴՌՆՉԻՒՆ, գ. Դռնչալու ձայնը, թնդիւն, շաչիւն։ |
| ԴՌՈԹԵԼ, ԴՌՈԹ ՏԱԼ, ԴՌՈՀ ՏԱԼ, տե՛ս ԴՌՈՅԹ ՏԱԼ։ |
| ԴՌՈՅԹ, ԴՌՈՅԹՔ, գ. 1. Խուռն ամբոխ։ 2. Խուռներամ շարժում, յարձակում, գրոհ։ |
| ԴՌՈՒԹԵԼ, տե՛ս ԴՌՈՅԹ ՏԱԼ։ (Ագ., 378)։ |
| ԴՌՈՒԹ ՏԱԼ, տե՛ս ԴՌՈՅԹ ՏԱԼ։ |
| ԴՍՏԻԿՈՆ, (յուն.), ի, գ. 1. Տան կտուր։ 2. Յարկ, մանաւանդ՝ վերնայարկ, վերնատուն։ |
| ԴՍՏՐԻԿ, գ. նուազ., փղքշ. ԴՈՒՍՏՐ-ի։ Փոքր դուստր՝ աղջիկ։ |
| ԴՍՐՈՎ, (պհլ.), գ. Պարսաւ, նախատինք, յանդիմանութիւն։ |
| ԴՍՐՈՎԱԿԱՆ, ա. Պարսաւական, նախատական, յանդիմանողական։ |
| ԴՍՐՈՎԱՆՔ, տե՛ս ԴՍՐՈՎ։ |
| ԴՍՐՈՎԵԼ, եցի, ն. Պարսաւել, նախատել, քամահրել, անարգել, պախարակել, յանդիմանել։ |
| ԴՍՐՈՎԻՉ, ա. գ. Դսրովող, նախատող, պարսաւող։ |
| ԴՍՐՈՎՈՒԹԻՒՆ, գ. Դսրով, դսրովանք, պարսաւանք, նախատինք, յանդիմանութիւն։ |
| ԴՐԱԳՄԷ, (յուն.), տե՛ս ԴՐԱՄ (1)։ |
| ԴՐԱԽԱՆՔ, նաց, գ. Կողմնակի աւելորդ բան, որ կպած է մի առարկայի, կեղտ, աղտ։ |
| ԴՐԱԽՏ, (պհլ.), ի, ից կամ աց, գ. 1. Պտղատու ծառերի եւ ծաղիկների այգի, պարտէզ, բուրաստան։ 2. Եդեմ։ 3. Երկնային արքայութիւն։ |
| ԴՐԱԽՏԱԲԱՑ, ա. (կրօն.) Դրախտը բացող, առաջինը դրախտ մտնող։ |
| ԴՐԱԽՏԱՃՈՒՆ, ա. (կրօն.) Դրախտում աճած՝ բուսած։ |
| ԴՐԱԽՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Դրախտ դառնալ, դրախտի փոխարկուել։ |
| ԴՐԱԽՏԱՊԱՆ, գ. Պարտիզպան, փխբ. (կրօն.) Ադամ՝ իբրեւ դրախտի առաջին պահապան եւ բնակիչ։ |
| ԴՐԱԿԱՆ, ա. 1. Դրուած, անուանուած, նշանակուած, սահմանուած։ 2. (լեզուաբ., յունաբանութեամբ) Պայման արտայայտող՝ ցոյց տուող, պայմանական։ |
| ԴՐԱԿԱՆԱՊԷՍ, մ. Դրական՝ դնովի կերպով, ոչ բնականօրէն։ |
| ԴՐԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Հարեւան, մօտիկ, մերձակայ։ |
| ԴՐԱԿՈՆԱՏԷՍ, (յուն.), ԴՐԱԿՈՆՏԷՍ, գ. (կենդբ.) Վիշապաձուկ։ |
| ԴՐԱԿՈՆԴԻԿՈՆ, ԴՐԱԿՈՆՏԻԿՈՆ, գրակոնտիկոն (յուն.), գ. (հնք.) Թանկագին կարմիր քար. եղնգնաքար։ Սակաւ ինչ արեան նիշ ունելով յաչսն, որպէս դրակոնտիկոն ի վերայ ոսկւոյ (Խոր., Բ, 52)։ |
| ԴՐԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Դրակից լինելը, հարեւանութիւն, մօտիկութիւն։ |
| ԴՐԱՄ, (պհլ.), ի, ից, գ. 1. Ծանրութեան չափ = 1/8 ունկի կամ 3,411 գրամ։ 2. Տարբեր չափով եւ կշռով մետաղադրամ, փող։ |
| ԴՐԱՄԱԺՈՂՈՎ, ա. 1. Դրամ ժողովող, հարկահան։ 2. Հարկատու։ |
| ԴՐԱՄԱԿԷՍ, գ. Կես դրամ (1) արծաթ կամ ոսկի։ |
| ԴՐԱՄԱԿՇԻՌ, գ. 1. Մի դրամի քաշ՝ կշիռ։ 2. Մի դրամ (փող)։ |
| ԴՐԱՄԵԼ, եցի, ն. Դրամը վճարել, ծախսը վճարել։ |
| ԴՐԱՆԴ, ի, ից, գ. Դռան շեմք՝ սեմ՝ շրջանակ։ |
| ԴՐԱՆԴԻ, դւոյ, դեաց, գ. Դռան շեմք՝ սեմ՝ շրջանակ։ |
| ԴՐԱՆԻԿ, նկի, նկաց, գ. Արքունի պաշտօնեայ, պալատական։ |
| ԴՐԱՍԱՆԳ, ի, աց, գ. Թարմ ոստերի եւ ծաղիկների հիւսակ, որով տօնական օրերին զարդարում են դռները՝ պատուհանները եւն։ |
| ԴՐԱՍՊԱԿ, գ. Բանակի մի առանձին մաս՝ բաժին։ |
| ԴՐԱՍՏ, տե՛ս ԴՐԱԽՏ։ |
| ԴՐԱՑԻ, ցւոյ, ցեաց, ա. գ. 1. Դրկից։ 2. Մերձակայ, հարեւան, սահմանակից։ 3. Մերձաւոր։ |
| ԴՐԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Դրացի լինելը, դրացիութիւն, դրացիական յարաբերութիւն, հարեւանութիւն։ |
| ԴՐԱՑՍՊԱՍ, ի, ից, գ. Եկեղեցու դռան իբրեւ ապաշխարող սպասող կամ եկեղեցու դռան սպասաւոր։ |
| ԴՐԱՓԼԱԿՔ, գ. յոգն. Դռների կամ դռների մօտ փլուածքներ։ |
| ԴՐԱՔՄԱՅ, տե՛ս ԴՐԱՄ։ |
| ԴՐԳԱԼ, գ. Գդալ։ |
| ԴՐԴԱՒԵԼ, չ. Կակազել, թոթովել։ |
| ԴՐԴԵԼ, եցի, ն. Մղել որեւէ գործողութեան՝ արարքի, հրահրել, սադրել, գրգռել, թելադրել։ |
| ԴՐԴԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԴՐԴԵԼ։ |
| ԴՐԴԻՉ, ա. Դրդող, սադրիչ, գրգռիչ։ |
| ԴՐԴՆՋԻՒՆ, տե՛ս ԴՐԴՋԻՒՆ։ |
| ԴՐԴՈՒԱՂԵԼ, տե՛ս ԳՐԳՈՒԱՂԵԼ։ |
| ԴՐԴՈՒԵԼ, եցի, ն. Դրդելով խախտել, տեղաշարժել, իրարից զատել՝ հեռացնել։ |
| ԴՐԴՈՒԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԴՐԴՈՒԵԼ։ |
| ԴՐԴՈՒՄՆ, դրդման, գ. Դրդելը։ |
| ԴՐԴՋԻՒՆ, գ. Բարբաջ, բարբաջանք, շաղակրատանք, ցնդաբանութիւն։ |
| ԴՐԵՄԽՈՂ, ա. Հոտած, զարշահոտ։ |
| ԴՐԺԱԴԱՒ, ա. Նենգութեամբ դաւ նիւթող, նենգաւոր։ |
| ԴՐԺԱՆՔ, նաց, գ. Դրժողական արարք, դաւ, նենգութիւն, դաւաճանութիւն։ |
| ԴՐԺԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Նենգութեամբ մահ պատճառել՝ վնասել։ 2. Ուխտազանց՝ ուխտադրուժ լինել, դաւաճանել, նենգել, անիրաւել։ |
| ԴՐԺԵԼԻ, ա. Հեշտութեամբ վնասուող։ |
| ԴՐԺՈՂ, ի, աց, ա. Խաբող, նենգող, դաւաճանող։ |
| ԴՐԺՈՂՈՒԹԻՒՆ, ԴՐԺՈՒԹԻՒՆ, ԴՐԺՈՒՄՆ, գ. Դրժանք, դաւ, դաւաճանութիւն, նենգութիւն, խաբէութիւն, անիրաւութիւն։ |
| ԴՐԻՓԱՔՏԱՅ, (յուն.), գ. Փայտէ պատնէշ՝ ցանկապատ։ |
| ԴՐՆԴԻՒՆ, գ. Ձիու ոտքերի դոփիւն, դղրդիւն։ |
| ԴՐՈՅԼ, գ. Դռնապան։ |
| ԴՐՈՇՄ, ի, աւ կամ իւ, գ. 1. Կնքած նշան, կնիք, խարան։ 2. (եկեղց.) Մեռոնով օծում։ 3. Ձեռագիր ստորագրութիւն։ 4. Խորհրդանիշ։ |
| ԴՐՈՇՄԱԲԱՐ, մ. Դրոշմի՝ դրոշմելու նման։ |
| ԴՐՈՇՄԱՃԱՌ, ա. Դրոշմը յայտարարող՝ նշանակող։ |
| ԴՐՈՇՄԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դրոշմուած՝ արձանագրուած լինելը։ |
| ԴՐՈՇՄԵԼ, եցի, ն. 1. Դրոշմը դնել որեւէ առարկայի վրայ, առարկայի պատկերը դրոշմել որեւէ բանի վրայ։ 2. Արձանագրել, քանդակել, փորագրել։ 3. (եկեղց.) Մեռոնով օծել։ 4. Ստորագրել, կնքել։ |
| ԴՐՈՇՄԻՉ, ա. Դրոշմող, դրոշմահար։ |
| ԴՐՈՇՄՈՒՄՆ, կամ ԴՐՈՇՈՒՄՆ, շմման կամ շման, գ. Դրոշմելը։ |
| ԴՐՈՒԱԳ, կամ ԴՐՈՒԱԿ, ի, աց, գ. 1. Որեւէ բանի վրա պատկերուած՝ հիւսուած՝ քանդակուած՝ ամրացուած զարդ։ 2. Գրքի գլուխ՝ հատուած՝ պարբերութիւն։ 3. Դրոյթ, աւանդ։ |
| ԴՐՈՒԱԿ, ի, աց, գ. 1. Որեւէ բանի վրա պատկերուած՝ հիւսուած՝ քանդակուած՝ ամրացուած զարդ։ 2. Գրքի գլուխ՝ հատուած՝ պարբերութիւն։ 3. Դրոյթ, աւանդ։ |
| ԴՐՈՒԱԳԵԼ, եցի, ն. Պատել, դրուագներով զարդարել՝ գեղեցկացնել։ |
| ԴՐՈՒԱՏ, (հպրսկ.), տե՛ս ԴՐՈՒԱՏԻՔ։ |
| ԴՐՈՒԱՏԱԿԱՆ, ա. 1. Գովասանական, ներբողական։ 2. Դրուատանքի արժանի, դրուատելի։ |
| ԴՐՈՒԱՏԱՅԵՂՑ, ի, աց, ա. Դրուատանքով լի, դրուատելի։ |
| ԴՐՈՒԱՏԱՆՔ, տե՛ս ԴՐՈՒԱՏԻՔ։ |
| ԴՐՈՒԱՏԱՐԱՆ, ա. Դրուատական։ |
| ԴՐՈՒԱՏԵԼ, եցի, ն. Գովել, ներբողել, բարեբանել։ |
| ԴՐՈՒԱՏԻՔ, տեաց, ԴՐՈՒԱՏՈՒՄՆ, տման, գ. Դրուատանք, գովասանք, գովեստ, ներբող, բարեբանութիւն։ |
| ԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դրուած լինելը, դրուածք, դիրք։ 2. Դրուած կարգ, կանոն։ 3. Խօսքի յօրինուածք, շարադրութիւն։ 4. Առաջարկ, խնդիր։ 5. Գրքի գլուխ։ |
| ԴՐՈՒԺԱՆ, (պհլ.), ա. Դրժող, խարդախ, խաբեբայ, նենգաւոր, չար։ |
| ԴՐՈՒՄՆ, դրմունք, գ. Դնելը, սահմանելը, օրինադրութիւն։ |
| ԴՐՈՒՆԳԱՐ, (յուն.), գ. Վաշտապետ։ Եւ արար զնա դրունգար զօրաց իւրոց (Սեբէոս, 188)։ |
| ԴՐՈՒՍՏ, ի նախդրով՝ Ի ԴՐՈՒՍՏ, մ. Դրսից, արտաքուստ։ |
| ԴՐՍՈՎԵԼ, տե՛ս ԴՍՐՈՎԵԼ։ |
| ԴՐՕՇ1, (պհլ.), ու, ուց կամ ի, ից, գ. Դրօշակ։ |
| ԴՐՕՇ2, դրօշք, շից, գ. Կուռքերի արձան, կուռք։ |
| ԴՐՕՇԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Արձանագործութիւն, կուռքերի արձաններ քանդակելը՝ շինելը։ |
| ԴՐՕՇԱԾ, տե՛ս ԴՐՕՇՈՒԱԾ։ |
| ԴՐՕՇԱԿ, ի, աց, գ. 1. Զգեստի քղանցք՝ փէշ։ 2. Դրօշ։ |
| ԴՐՕՇԱԿԻՐ, կրի, րաց, ա. գ. Դրօշակը կրող՝ պահող՝ բռնող։ |
| ԴՐՕՇԵԱԼ, ելոյ, եալք, ելոց, ա. գ. Քանդակուած (արձան), կուռք։ |
| ԴՐՕՇԵԼ, եցի, ն. Քանդակել, մանաւանդ՝ կուռքերի արձաններ։ |
| ԴՐՕՇՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. Քանդակ, քանդակելը, փորագրութիւն։ Շինեալ եւ տուն հովանոց մահարձանօք սքանչելի դրօշուածովք (Խոր., Բ, 9Օ)։ |
| ԴՔՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Դքսի իշխանութիւնը։ |
| Ե, ե (եչ), 1. Հայերէն այբուբենի հինգերորդ տառը, թուական արժէքը՝ հինգ, հինգերորդ։ 2. Առաջնային շարքի միջին բարձրացման ձայնաւոր հնչոյթ։ |
| ԵԱՒԹՆ, տե՛ս ԵՕԹՆ։ |
| ԵԲԵՆԵԱՅ, ա. Եբենոսից պատրաստուած՝ շինուած, եբենոսէ։ |
| ԵԲԵՆՈՍ, (յուն.), գ. Եբենոս ծառի կարծր ու սեւ փայտը, սեւափայտ։ |
| ԵԲԻՃԱՂ, գ. Կրօնաւորի վերարկու կամ պարեգօտ, թերեւս՝ այծենակաճ։ |
| ԵԲՐԱՅԱԿԱՆ, ա. 1. Եբրայեցիներին յատուկ։ 2. Եբրայերէնին յատուկ։ |
| ԵԲՐԱՅԱԿԻՐ, ա. Եբրայական լեզուի կամ եբրայեցիների մէջ գտնուող։ |
| ԵԲՐԱՅԵՑԵՐԷՆ, մ. Եբրայեցիների լեզուով, եբրայերէն։ |
| ԵԲՐԱՅԵՑԻ, ցւոյ, ւոց, ա. գ. 1. Հրեաների հին անունը, իսրայէլացի։ 2. տե՛ս ԵԲՐԱՅԱԿԱՆ։ 3. մ. Եբրայեցերէն, եբրայերէն։ |
| ԵԳԻՊՏԱԿԱՆ, ա. Եգիպտոսին եւ եգիպտացիներին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԵԳԻՊՏԱԿՈՐԾԱՆ, ա. Եգիպտոսը կործանող։ |
| ԵԳԻՊՏԱՏԱՆՋ, ա. Եգիպտացիներին տանջող։ |
| ԵԳԻՊՏԱՑԻ, ցւոյ, ւոց, ա. գ. 1. Եգիպտոսի բնակիչ։ 2. տե՛ս ԵԳԻՊՏԱԿԱՆ։ |
| ԵԳԻՊՏՈՍԱԿԱՆ, տե՛ս ԵԳԻՊՏԱԿԱՆ։ |
| ԵԳԻՊՏՈՒՀԻ, հւոյ, ա. գ. Եգիպտացի կին։ |
| ԵԴԵՄ, (եբր.), այ, գ. Փափկութեան դրախտը, որի մէջ ըստ կրօնական աւանդութեան Ադամն ու Եւան ապրում էին մինչեւ մեղանչելը։ |
| ԵԴԵՄԱԲՈՒՂԽ, ա. Եդեմից բխող։ |
| ԵԴԵՄԱԾԻՆ, ա. Եդեմում ծնունդ առած, եդեմաբուխ։ |
| ԵԴԵՄԱԿԱՆ, ա. Եդեմին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԵԴԵՄԱՀԻՒՍ, ա. Եդեմում կամ եդեմի ծաղիկներից հիւսած։ |
| ԵԴԵՄԱՅԻՆ, տե՛ս ԵԴԵՄԱԿԱՆ։ |
| ԵԴԵՄԱՏՈՒՆԿ, ա. Եդեմում տնկած։ |
| ԵԴԵՄԵԱՆ, տե՛ս ԵԴԵՄԱԿԱՆ։ |
| ԵԶ, եզոյ, յեզոյ կամ յեզոջէ կամ ի նեզէ, թ. ա. (յունաբանութեամբ) Մէկ, մի, միակ։ |
| ԵԶԱԲԱՆ, ի, ից, ա. Միաբան, համակարծիք։ |
| ԵԶԱԲԱՐ, մ. Եզակի, միակի. միասնաբար. առանձին։ |
| ԵԶԱԲՈՒՆ, ա. Մի բնից կամ էութիւնից, մի ծագում ունեցող։ |
| ԵԶԱԽՄԲԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մի խումբ կազմել ուրիշների հետ, մի խմբի մէջ մտնել, համախմբուել։ |
| ԵԶԱԿ, ի, աց, 1. ա. Միակ։ 2. գ. Միաւոր։ |
| ԵԶԱԿԱՆ, ա. 1. Քերականական կարգ եւ ձեւ, որ ցոյց է տալիս եզակիութիւն, եզակի։ 2. Միակ, նմանը չունեցող։ |
| ԵԶԱԿԻ, մ. 1. Եզակի կերպով՝ ձեւով՝ թուով, եզակիաբար։ 2. ա. տե՛ս ԵԶԱԿԱՆ (2)։ |
| ԵԶԱՁԱՅՆ, ա. Մէկ ձայն՝ մէկ հնչիւն հանդիսացող։ |
| ԵԶԱՁԻ, ա. գ. Մէկ-մենակ ձիաւոր, մենակ մի ձի։ |
| ԵԶԱՄԻՏ, ա. Միամիտ, սրտակից։ |
| ԵԶԱՆԱԼ, ացայ, չ. Միանալ, համախմբուել։ |
| ԵԶԱՌԱԾ, գ. Հակիրճ՝ արտայայտիչ հետեւութիւն՝ եզրակացութիւն, սեղմ հաւաքաբանութիւն։ |
| ԵԶԱՎԱՆԳ, ա. Մէկ վանկից բաղկացած, միավանկ։ |
| ԵԶԱՏԵՍԱԿ, ա. Միատեսակ։ |
| ԵԶԱՐԱԾ, տե՛ս ԵԶԱՌԱԾ։ |
| ԵԶԱՐԱՐ, ա. Մէկ տեղ բերող, միացնող, համահաւաքիչ։ |
| ԵԶԵՌԱԿԻ, ա. գ. Եռանձնեայ մի աստուածութիւն։ |
| ԵԶԵՐԱՆԱԼ, ացայ, ԵԶԵՐԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Եզրը՝ ծայրը հասնել, յանգել մի բանի, աւարտուել, ամփոփուել մի բանում, սահմանափակուել։ |
| ԵԶԵՐՈՒՄՆ, րման, գ. Եզրը՝ ծայրը հասնելը, աւարտելը, աւարտ, վերջ։ |
| ԵԶՆ, եզին, եզինք, եզանց, գ. 1. (կենդբ.) Ընտանի որոճող կենդանի. ցուլ (Bos taurus)։ 2. (աստղգ.) Զոդիակի 12 համաստեղութիւններից մէկը. Ցուլ։ |
| ԵԶՆԱԼՈՒԾ, գ. Եզների լուծ։ |
| ԵԶՆԱԽՈՅ, գ. Մտացածին կենդանի՝ եզի եւ խոյի նման։ |
| ԵԶՆԱԿ, գ. Փոքրիկ եզ։ |
| ԵԶՆԱՃԱՇԱԿ, ա. Եզի կամ կովի միս ուտող, արջառակեր (Բիւթանիա անուան թարգմանութիւնը՝ իբրեւ մակդիր Հերակլէսի որդու Հեղոսի)։ |
| ԵԶՆԱՄՈԼ, ոյ կամ ի, ԵԶՆԱՄՈԼԻ, լիք, լեաց, գ. 1. Լուծը միասին քաշող ամոլներ։ 2. նման. Աշխատակից, վաստակից։ |
| ԵԶՆԱՆՈՑ, գ. Եզների գոմ։ |
| ԵԶՆՈՂ, գ. Եզնավար, լծուած եզներ քշող, առհասարակ՝ հօտաղ։ Եւ ոչ երկուորեակք լծոցն ի ճահ ճեմեսցին առանց եզողի (Նար., ԾԴ)։ |
| ԵԶՈՂ, ի, աւ, գ. Եզնավար, լծուած եզներ քշող, առհասարակ՝ հօտաղ։ Եւ ոչ երկուորեակք լծոցն ի ճահ ճեմեսցին առանց եզողի (Նար., ԾԴ)։ |
| ԵԶՈՒՆԱՊԷՍ, մ. Միայնակ կերպով, առանձնակի, մենակ։ |
| ԵԶՐ, եզեր, եզերբ, եզերք, րաց կամ եզերց, րօք, րովք կամ եզերբք, գ. 1. Որեւէ բանի եզրային՝ վերջնային մասը՝ շերտը, ծայր։ 2. Ափ, եզերք (գետի, ծովի)։ 3. Սահման, վերջ, աւարտ։ |
| ԵԶՐԱԾԻՐԱՆԻ, գ. Ծիրանեգոյն եզրերով զգեստ։ |
| ԵԶՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Եզր՝ սահման ունեցող, սահմանաւոր։ 2. Մի երկրի ծայրամասում՝ սահմանագլխում գտնուող, ծայրամասային, սահմանամերձ։ |
| ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Եզրին կանգնելը, մինչեւ եզրը հասնելը։ 2. Դատողութիւնների հիման վրայ կատարուած մտայանգում, եզրայանգում, հետեւութիւն։ |
| ԵԶՐԱՆԱԼ, տե՛ս ԵԶԵՐԱՆԱԼ։ |
| ԵԶՐԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Եզրակացութեան հասցնող, եզրակացնող։ |
| ԵԹԵՐ, (յուն.), այ կամ ի, գ. 1. Օդի ամենավերին մաքուր ու նօսր շերտը, օդի վերին ոլորտները, բարձր երկինք։ 2. փխբ. Աստուածների բնակարան։ |
| ԵԹԵՐԱԿԱՆ, ա. Երկնային, օդային, եթերի։ |
| ԵԹԵՐԱԿԷԶ, ա. Եթերքը կիզող։ (Կղնկտ., Բ, 40)։ |
| ԵԹԵՐԱՃԵՄ, ա. Եթերում՝ երկնքում ճեմող, երկինք սլացող, երկնային, լուսեղէն։ |
| ԵԹԵՐԱՅԻՆ, տե՛ս ԵԹԵՐԱԿԱՆ։ |
| ԵԹԷ, շ. 1. Եթէ, թէ որ, երբ, երբ որ, այն դէպքում։ 2. Թէ (այս նշանակութեամբ գործածւում է սովորաբար հարցական նախադասութիւններում)։ 3. Որ։ |
| ԵԹԻԱ, կամ ԵԹԻՒԱ (յուն.), ի, այց կամ աց, գ. (կենդբ.) Բաղերի ընտանիքին պատկանող ջրային թռչուն. սուզաբադ (Aythya)։ |
| ԵԹԷՈՎՊԱՑԻ, ԵԹՈՎՊԱՑԻ, ցւոյ, ւոց, 1. գ. Եթովպիայի բնակիչ, հաբէշ։ 2. ա. Եթովպիային՝ եթովպացիներինյատուկ՝ վերաբերող, եթովպական, հաբէշական։ |
| ԵԼ, ի, իւ, ԵԼՔ, ելից, ելիւք, գ. 1. Ներսից դուրս գալը՝ դուրս ելնելը։ 2. Ելնելու՝ դուրս գալու տեղ, անցք, ճանապարհ։ 3. Վերջ, վախճան։ 4. Միջոց, հնարք (մի բան յաջողեցնելու)։ 5. Վեր բարձրանալը, ելնելը, վերելք։ 6. Ծագում, դուրս գալը (արեւի կամ լուսնի)։ 7. Արեւելք։ 8. Ծախս։ 9. Բխելը, բխում։ 10. Հեռանալը, հրաժարուելը։ |
| ԵԼԱՄՈՒՏ, մուտք, գ. Ելնելու եւ մտնելու տեղ, ելք, դուռ։ |
| ԵԼԱՆԵԼ, ելի, ելեր, ել, ե՛լ, չ. 1. Դուրս գալ, ներսից գնալ դուրս։ 2. Մի տեղից մեկնել, հեռանալ։ 3. Ծագել, բխել, ծնուել, առաջանալ, առաջ գալ։ 4. Տարածուել, հռչակուել։ 5. Բարձրանալ, դէպի վեր գնալ։ 6. Հեծնել, նստել (ձի, նաւ եւն)։ 7. Վիճակուել, բաժին ընկնել։ 8. Լինել։ |
| ԵԼԱՆԵԼԻ, ա. 1. Որտեղից ելնելու՝ դուրս գնալու է։ 2. գ. Սանդուղք, ելարան, աստիճան։ |
| ԵԼԵԿՏՌԵՂԷՆ, կամ ԻԼԵՔՏՌԵՂԷՆ, ա. Որ ելեկտրիոնից՝ սաթից է պատրաստուած, սաթէ, սաթի։ |
| ԻԼԵՔՏՌԵՂԷՆ, ա. Որ ելեկտրիոնից՝ սաթից է պատրաստուած, սաթէ, սաթի։ |
| ԵԼԵԿՏՌԻՈՆ, ԵԼԵԿՏՐԻՈՆ, ելեկտրոն, ելեքտռիոն, ղեկտորոն, իլեքտոն եւն. (յուն.), ի, գ. Երրորդական շրջանի բոյսերի քարացած դեղնագոյն խէժ. սաթ։ |
| ԵԼ ԵՒ ԵԼ, գ. Իրարից առաջ անցնել՝ իրար գերազանցել ջանալը։ Եւ մի զմիով ելեւելեալք փութան կատարել զկամս ձեր (Փարպ., 43)։ |
| ԵԼԵՒԵԼ, գ. Իրարից առաջ անցնել՝ իրար գերազանցել ջանալը։ Եւ մի զմիով ելեւելեալք փութան կատարել զկամս ձեր (Փարպ., 43)։ |
| ԵԼԵՒԷՋՔ, զելեւէջս, գ. Բարձրանալ-իջնելը։ |
| ԵԼ ԵՒ ՄՈՒՏ, ելի եւ մտի, ներս ու դուրս անելը, ելումուտ։ |
| ԵԼԵՒՄՈՒՏՔ, ելեւմտից, գ. Ելնել-մտնելը, ներս ու դուրս անելը, ելումուտ։ |
| ԵԼԵՓԱՆԴԱԿԱՆ, կամ ԵՂԵՓԱՆԴԱԿԱՆ (յուն.), ա. (բժշկ.) Փղագարական (բորոտութիւն)։ |
| ԵԼԷԱ, (յուն.), տե՛ս ՁԻԹԵՆԻ։ (Եզնիկ, 144)։ |
| ԵԼԻՔ, (յուն.), գ. Գծաձեւ ցոլք, շանթ։ |
| ԵԼԼԱԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հելլենական, յունական։ |
| ԵԼԼԵՆԱՑԻ, ցւոյ, ւոց, ա. գ. Հելլենացի, հելլեն, յոյն։ |
| ԵԼՈՂ, ի, աց, գ. Ելնող, դուրս եկող։ |
| ԵԼՈՂԱԲԱՐ, մ. Ելնելու՝ բխելու պէս։ |
| ԵԼՈՒԶԱԿ, տե՛ս ՅԵԼՈՒԶԱԿ։ |
| ԵԼՈՒԶԱԿՈՒՏ, ա. Ելուզակութեան սովոր, աւազակաբարոյ։ |
| ԵԼՈՒԶԱԿՕՐԷՆ, մ. Ելուզակաբար, ելուզակի նման, որպէս ելուզակ։ |
| ԵԼՈՒԶԱՆԵԼ, (փխ. ԵԼՈՒՑԱՆԵԼ), ուզի, պբ. Ելնել տալ, դուրս բերել, հանել։ |
| ԵԼՈՒԶՈՒՄՆ, զման, գ. Հանելը, դուրս բխեցնելը, ընձիւղում։ |
| ԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Լինելը, լինելութիւն, գոյութիւն։ |
| ԵԼՈՒՄՆ, ելման, գ. Ելնելը, դուրս գալը, բխելը։ |
| ԵԼՈՒՄՈՒՏ, մտի, ից, տե՛ս ԵԼԵՒՄՈՒՏ։ |
| ԵԼՈՒՍՏ, ելստեան, գ. Ելնելը, դուրս գալը։ |
| ԵԼՈՒՑԱՆԵԼ, ուցի, պբ. Ելնել տալ, ոտքի հանել՝ կանգնեցնել։ |
| ԵԼՔ, տե՛ս ԵԼ։ |
| ԵԿ1, ի, աց, ա. գ. Դրսից եկած, եկուոր, օտարական, պանդուխտ, գաղթական։ |
| ԵԿ2, ի, եկք, ից, գ. 1. Գալը, եկած լինելը, գալուստ։ 2. Եկամուտ, ստացուածք, արդիւնք։ |
| ԵԿԱԿՈՉ, ա. Ատեան կամ դատարան գալու կանչուած։ |
| ԵԿԱՄՈՒՏ, մտի, ից կամ աց, գ. ա. 1. Դրսից եկած մարդ, օտարական, նորեկ, նորահաւատ։ 2. Դրսից մուծուած, օտարամուտ, նորամուտ, ձեռք բերովի, ոչ բնական, խորթ։ |
| ԵԿԱՄՏԵԼ, եցի, չ. Գալ մտնել, աւելանալ, աճել։ |
| ԵԿԱՒՈՐԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Հանդիսապէս կամ պատրաստութեամբ մի տեղ գնալ, այցելել, այց կատարել։ |
| ԵԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, ԵԿԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Գալը, այցելութիւն. գալուստ, հասնելը։ |
| ԵԿԵՂԵՑԱԲՈՅՍ, ա. Եկեղեցուց բուսած՝ բխած։ |
| ԵԿԵՂԵՑԱԶԱՐԴ, ա. Եկեղեցին զարդարող։ |
| ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Եկեղեցուն յատուկ՝ վերաբերող։ 2. գ. Եկեղեցու պաշտօնեայ, հոգեւորական։ |
| ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՊՈՒՏ, ԵԿԵՂԵՑԱԿՈՂՈՊՈՒՏ, ա. Եկեղեցին՝ տաճարը կողոպտող, եկեղեցական իրերը գողացող։ |
| ԵԿԵՂԵՑԱՁԵՒ, ա. մ. Եկեղեցու ձեւով։ |
| ԵԿԵՂԵՑԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ժողովուել, խմբուել, մի տեղ հաւաքուել՝ գումարուել։ |
| ԵԿԵՂԵՑԱՊԱՆ, գ. Եկեղեցու պահապան՝ վերակացու։ |
| ԵԿԵՂԵՑԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ցո՛, պբ. 1. Հաւաքել մի տեղ, ժողովել, ի մի հաւաքել, մէկտեղել, կանչել մի տեղ։ 2. Տաճարի՝ եկեղեցու վերածել։ |
| ԵԿԵՂԵՑԱՑՈՒՑԻՉ, ա. գ. Ժողովող, քարոզող, ատենախօս։ |
| ԵԿԵՂԵՑԱՒԱՆ, գ. Եկեղեցապատկան աւան։ Ճեպով անցանէ յեկեղեցաւան եպիսկոպոսանոցին (Կղնկտ., 232)։ |
| ԵԿԵՂԵՑԵՊԱՆ, տե՛ս ԵԿԵՂԵՑԱՊԱՆ։ |
| ԵԿԵՂԵՑԻ, (յուն.), ցւոյ, ցեաց, գ. 1. Ժողովուրդ։ 2. Մարդկանց հաւաքոյթ։ 3. Մարդկանց բազմութիւն՝ միացած մի կրօնով։ 4. Շինութիւն, որտեղ հաւաքւում են կրօնական պաշտամունքային արարողութիւններ կատարելու. ժամ, տաճար։ |
| ԵԿԵՂԵՑՕՐՀՆԷՔ, նեաց, գ. Նորաշէն եկեղեցին օրհնելու կարգ եւ ծէս։ |
| ԵԿՂԵՍԻԱՍՏԷՍ, կամ ԵԿ(Կ)ԼԵՍԻԱՍՏԷՍ (յուն.), գ. 1. Ժողովող, ատենախօս, քարոզիչ վարդապետ։ 2. Սողոմոնի «Ժողովող» գրքի յունարէն անուանումը, ինչպէս եւ նրա «Երգ երգոցի»։ |
| ԵԿՂԵՍԻԱՍՏԻԿՈՍ, կամ ԵԿԼԵՍԻԱՍՏԻԿՈՍ (յուն.), ա. գ. Ժողովող. յարգական տիտղոս, որ յոյները տուել են Մեսրոպ Մաշտոցին։ |
| Ե՛Հ, ձ. Է՛հ, էհէ՛։ |
| ԵՀԷ՛, ձ. Է՛հ, էհէ՛։ |
| ԵՂԱԳ, գ. 1. Ճանապարհ, շաւիղ։ 2. Միջոց, կերպ, հնարք։ |
| ԵՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. գ. Եղած, գոյացած, ոչնչից եղած, ստեղծուած, եղած բան, արարած։ |
| ԵՂԱՆԱԿԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ եղական՝ արարած։ |
| ԵՂԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Եղական՝ ստեղծուած՝ արարած լինելը, ստեղծուելը, ծնունդ։ |
| ԵՂԱԿԱՐԾ, տե՛ս ՅԵՂԱԿԱՐԾ։ |
| ԵՂԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Միասին լինել, մօտը՝ կողքին գտնուել։ |
| ԵՂԱՄ, կամ ԷՂԱՄ (եբր.), գ. Կամարակապ սրահ։ |
| ԵՂԱՆԱԿ, ի, աց, գ. 1. Կերպ, ձեւ։ 2. Երգի երաժշտութիւնը, մեղեդի։ 3. Մթնոլորտի փոփոխութիւն, մանաւանդ՝ տարուայ երեքական ամիս ընդգրկող չորս շրջաններից իւրաքանչիւրը։ |
| ԵՂԱՆԱԿԱԿԱՆ, ա. Տարուայ եղանակին վերաբերող՝ յատուկ, եղանակային։ |
| ԵՂԱՆԱԿԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Երգակից՝ ձայնակից լինել։ |
| ԵՂԱՆԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Եղանակով երգել։ 2. Երգաձայն գովաբանել՝ գովք անել։ |
| ԵՂԱՆԵԼ, (իմ), եղէ, եղեր, եղեւ, եղաք կամ եղեաք, եղէք, եղեն, եղէց, եղիցիս կամ եղիցես, եղիցի, եղիցուք, եղիջիք, եղիցին, չ. 1. Լինել, գոյութիւն ունենալ։ 2. Գոյանալ, գոյութիւն ստանալ, ստեղծուել, ծնուել։ |
| ԵՂԱՆԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. գ. Եղած, ստեղծուած, արարած։ |
| ԵՂԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Եղած լինելը, լինելութիւն, ստեղծուելը, ծնունդ. եղական, արարած։ |
| ԵՂԱՏ, (յուն.), տե՛ս ԵՂԵՒԻՆ։ |
| ԵՂԱՐ, գ. Ամուսնացած կին, ամուսին։ |
| ԵՂԱՐԱՄԱՅՐ, տե՛ս ԵՂԵՐԱՄԱՅՐ։ |
| ԵՂԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Եղական դառնալ, գոյանալ, ստեղծուել։ |
| ԵՂԲԱՅՐ, բօր, բարբ, բարք, բարց, բարբք, գ. 1. Միեւնոյն ծնողների արու զաւակներից իւրաքանչիւրը միւսների կամ միւսի նկատմամբ։ 2. փխբ. Արիւնակից, ազգական։ 3. Ընկեր, կցորդ։ 4. Միաբան, կրօնաւոր։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱԲԱԺԻՆ ԱՌՆԵԼ, Եղբօր բաժինը տալ, ժառանգութիւնը եղբօր հետ բաժանել։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱԲԱՐ, մ. ա. Եղբօր նման՝ պէս. եղբայրական։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱԳՈՅՆ, ա. Եղբօր նման, շատ մտերիմ։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱԴԱՒ, ա. Եղբօրը դաւող՝ դաւաճանող։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱԶՐԱՒ, ա. Եղբօր կեանքին վերջ դնող, եղբայրասպան։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱԹԻՒ, ա. գ. Եղբայր համարուած, հեռաւոր ազգական։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱԿԱՆ, ա. Եղբօր յատուկ՝ վերաբերող. հարազատ։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Եղբայրակից լինելը, եղբայրութիւն։ 2. Միաբանակից՝ կրօնակից լինելը։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Իբրեւ եղբայր լինել, սիրով՝ միաբանութեամբ կապուել։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Միաբանների վանք։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱՊԷՍ, տե՛ս ԵՂԲԱՅՐԱԲԱՐ։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱՍԷՐ, ա. Եղբօրը սիրող, միաբանակիցներին սիրող։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՂԲԱՅՐՍԻՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱՍՊԱՆ, ի, աց, ա. Եղբօրն սպանող։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Եղբօրն սպանելը։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱՏԵԱՑ, ա. Եղբօրն ատող։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱՏԵՍԱԿ, ա. Իրար հետ նմանութիւն ունեցող, հարազատ, նման։ |
| ԵՂԲԱՅՐԱՏԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Եղբայրատեաց լինելը, եղբօրն ատելը։ |
| ԵՂԲԱՅՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Եղբայր լինելը. հարազատութիւն, մտերմութիւն, բարեկամութիւն։ 2. հաւաք. Միաբաններ, կրօնաւորներ։ 3. Միաբանների վանք։ |
| ԵՂԲԱՅՐՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Եղբայրասէր լինելը, եղբայրներին կամ ընկերներին սիրելը։ |
| ԵՂԲՈՐՈՍ, տե՛ս ԵՂԵԲՈՐՈՍ։ |
| ԵՂԲՕՐԱՍՊԱՆ, տե՛ս ԵՂԲԱՅՐԱՍՊԱՆ։ |
| ԵՂԲՕՐՈՐԴԵԱԿ, գ. փղքշ. ԵՂԲՕՐՈՐԴԻ-ի։ |
| ԵՂԲՕՐՈՐԴԻ, դւոյ, ւոց կամ եաց, գ. 1. Եղբօր որդի՝ տղայ։ 2. լայնաբար՝ Հօրեղբօրորդի, քեռորդի։ 3. փխբ. Մտերիմ, սիրելի։ |
| ԵՂԵԱՄՆ, եղեման, անց, գ. Սառած ցօղ, եղեամ։ |
| ԵՂԵԲՈՐՈՍ, եղեբորոն (յուն.), գ. (բսբ.) Հրանունկազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. ղանձլամէր, մրտի տակ (Helleborus)։ |
| ԵՂԵԳՆԱԲՆԱԿ, եղէգնաբնակ, ա. Եղեգնուտում բնակուող՝ ապրող։ |
| ԵՂԵԳՆԱԲՈՅՍ, ա. Որտեղ եղէգ է բուսնում։ |
| ԵՂԵԳՆԱԽԱՌՆ, ա. Եղէգի հետ խառն։ |
| ԵՂԵԳՆԱԽՈՒՆԿ, գ. (բսբ.) Նուիկազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. խնկեղէգ (Acorus calamus)։ |
| ԵՂԵԳՆԱԽՌԻՒ, ա. Որի խռիւը եղէգի ցօղուն է։ |
| ԵՂԵԳՆԱՁԵՒ, ա. մ. Եղէգի ձեւով, ուղիղ եւ երկար։ |
| ԵՂԵԳՆԱՇԷՆ, ա. Եղէգից շինուած, եղեգնեայ։ |
| ԵՂԵԳՆԱՊՈՒՐԱԿ, ի, աց, գ. Եղեգնուտ, շամբուտ, շամբ։ |
| ԵՂԵԳՆԱՍԵՐ, ա. Եղէգի ցեղին պատկանող, կամ եղէգ սերող՝ բուսցնող։ |
| ԵՂԵԳՆԱՑՈՒՊ, գ. Եղեգնեայ ցուպ, եղէգի գաւազան։ |
| ԵՂԵԳՆԵԱՅ, ա. Եղէգից պատրաստած։ |
| ԵՂԵԳՆԻԿ, տե՛ս ԵՂԷԳՆԻԿ։ |
| ԵՂԵԳՆՈՒՏ, ա. Որտեղ շատ եղէգ է աճել, եղէգով առատ, եղէգնաշատ։ |
| ԵՂԵԼԱԳՈՅՆ, ա. Արդէն կամ վաղուց եղած, անցած գնացած, վաղակատար։ |
| ԵՂԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Եղած լինելը, լինելութիւն։ 2. Ստեղծուած լինելը։ 3. Արարած, էակ։ 4. Ինչ որ եղել է, անցքի իսկութիւնը, իրողութիւն։ |
| ԵՂԵՄՆԱԽԱՌՆ, ա. Եղեամի հետ խառն, եղեամ բերող։ |
| ԵՂԵՄՆԱԽԱՐ, ԵՂԵՄՆԱՀԱՐ, ա. Եղեամից խարուած՝ խանձուած՝ այրուած՝ փչացած։ |
| ԵՂԵՄՆԱՊԱՏ, ա. Եղեամով պատուած՝ ծածկուած։ |
| ԵՂԵՄՆԱՐԿՈՒ, ա. Եղեամ բերող՝ դնող։ |
| ԵՂԵՆԳՆԱՔԱՐ, տե՛ս ԵՂՆԳՆԱՔԱՐ։ |
| ԵՂԵՌՆ, ռան կամ րան, եղերք կամ եղերունք, գ. Չարիք, վտանգ, ոճիր, աղէտ, փորձանք, պատահար։ |
| ԵՂԵՌՆԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. Չարիքներ գործող, չար գործեր կատարող, չարագործ։ |
| ԵՂԵՌՆԱԼՈՒՐ, ա. Չարը կամ չարիքը լսելու տրամադիր, չարամէտ։ |
| ԵՂԵՌՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Չար, չարագործ։ |
| ԵՂԵՌՆԱՀԱՄ, ա. Ժանտահամ, դառն, չարիք բուրող։ |
| ԵՂԵՌՆԱՅԻՆ, ԵՂԵՌՆԱՒՈՐ, ա. 1. Չար, ժանտ, դժնի, վնասակար։ 2. Թշուառական, ողբալի։ |
| ԵՂԵՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Եղեռն, եղեռնագործութիւն, չարագործութիւն։ |
| ԵՂԵՐԱԿԱՆ, ա. Սգալի, ողբալի, ողբերգական։ |
| ԵՂԵՐԱՄԱՅՐ, մարք, ա. գ. Մեռելի վրայ լացող՝ ողբացող՝ սգացող (կին)։ |
| ԵՂԵՐԵՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Սգալի՝ ողբալի՝ եղերական երգ, վայնասուն։ |
| ԵՂԵՒԻՆ, գ. (բսբ.) 1. Սոճազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ (Abies)։ 2. տե՛ս ԵՂԵՒՆԱՓԱՅՏ։ 3. (սխ.) Բարդի, կաղամախի։ |
| ԵՂԵՒՆԱՓԱՅՏ, ի, ից, գ. 1. (բսբ.) Սոճազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. մայրի լիբանանի, մայր, սարդ (Cedrus libani)։ 2. Այդ ծառի փայտը։ |
| ԵՂԵՒՆԱՓԱՅՏԵԱՅ, ԵՂԵՒՆԵԱՅ, ա. Եղեւնափայտից պատրաստած՝ սարքած։ |
| ԵՂԵՒՆԻ, ա. Եղեւնափայտից պատրաստած՝ սարքած։ |
| ԵՂԷԳ, ղեգի կամ ղիգի, գաւ կամ գով, գ. (բսբ.) Բարդածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս, որից աղցան են պատրաստում. եղերդ, հինդք (Cichorium endivia)։ |
| ԵՂԷԳՆ, եղեգան, գունք, գանց, գ. 1. (բսբ.) Հացազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. եղէգ, շամբ (Phragmites)։ 2. Եղեգնեայ գրիչ։ 3. Եղեգնեայ ձող, որ գործ էր ածւում որպէս գաւազան կամ չափիչ։ 4. Եղէգի ցօղուն՝ իբրեւ դիւրավառ նիւթ, ծեղ։ 5. տե՛ս ԵՂԵԳՆԱԽՈՒՆԿ։ |
| ԵՂԷԳՆԱՁԵՒ, տե՛ս ԵՂԵԳՆԱՁԵՒ։ |
| ԵՂԷԳՆԻԿ, գ. նուազ., փղքշ. ԵՂԷԳՆ-ի։ Փոքր կամ բարակ եղէգ։ |
| ԵՂԻՃ, գ. (բսբ.) Եղինջազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. եղինջ (Urtica)։ |
| ԵՂԾ, գ. 1. Եղծելը, եղծում։ 2. Հերքում, մերժում, ժխտում։ 2. ա. Չձեւաւորուած, անկերպարան, անկազմ, անշուք։ 3. Շինծու, կեղծ։ |
| ԵՂԾԱԳՈՐԾ, ա. Եղծում կատարող՝ պատճառող, եղծող, աւերիչ, խանգարիչ, ապականիչ, վնասակար։ |
| ԵՂԾԱԳՈՐԾԵԼ, չ. Եղծումներ կատարուել, խառնակուել։ |
| ԵՂԾԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Սխալ կամ աղաւաղուած բան գրել։ |
| ԵՂԾԱԿԱՆ, ա. Որ ենթակայ է եղծման, եղծուող, ապականացու, անցաւոր, մահկանացու։ |
| ԵՂԾԱՆԵԼ, եղծի, ե՛ղծ, ն. 1. Եղծել, փչացնել, խաթարել, ապականել, աւերել, վնասել։ 2. Գրածը ջնջել, ոչնչացնել։ 3. Հերքել, ժխտել։ |
| ԵՂԾԱՆԵԼԻ, տե՛ս ԵՂԾԱԿԱՆ։ |
| ԵՂԾԱՊԻՂԾ, ա. Ապականուած եւ պիղծ, անառակ վարքի տէր։ |
| ԵՂԾԵԼ, եցի, ԵՂԾՆՈՒԼ, եղծի, տե՛ս ԵՂԾԱՆԵԼ։ |
| ԵՂԾՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. Եղծում, ապականութիւն։ |
| ԵՂԾՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԶԵՂԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՂԾՈՒՄՆ, ծման, մունք, մանց, գ. 1. Եղծելը, եղծուելը, փչացնելը, ապականելը, ջնջելը։ 2. Հերքում, ժխտում։ |
| ԵՂԿ, տե՛ս ԳԱՂՋ։ |
| ԵՂԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի եղկ՝ գաղջ։ |
| ԵՂԿԱԿԱՆ, ա. (քեր.) Ողբական, ցաւակցական։ |
| ԵՂԿԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԵՂԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՂԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Եղկ՝ գաղջ դարձնել, սառնութիւնը մեղմացնել։ |
| ԵՂԿԵԼ, եցի, ն. Եղու՜կ ասել, վա՜յ տալ, յանդիմանել, մեղադրել։ |
| ԵՂԿԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Ողորմելի, թշուառ, խեղճ, հէգ։ |
| ԵՂԿՈՒԹԻՒՆ1, գ. Եղկելի՝ ողորմելի վիճակ, ողորմելիութիւն, թշուառութիւն, խեղճութիւն։ |
| ԵՂԿՈՒԹԻՒՆ2, գ. Եղկ՝ գաղջ լինելը, գաղջութիւն։ |
| ԵՂՁԱՆԱԼ, ացայ, չ. Աղաչանք-պաղատանք անել, աղաչել-պաղատել։ |
| ԵՂՂԱԴԱԿԱՆ, տե՛ս ԵԼԼԱԴԱԿԱՆ։ |
| ԵՂՂԱԴԱՑԻ, ԵՂՂԵՆԱՑԻ, ԵՂՂԷՆ, տե՛ս ԵԼԼԵՆԱՑԻ։ |
| ԵՂՄՈՆԻ, նաեւ՝ եղմոնի փեղմոնի, փեղմոնի եղմոնի, փելոնի ելմոնի (եբր.), դ. Այսինչ, այնինչ, այսինչ այնինչ։ |
| ԵՂՆ, եղին, եղինք, եղանց, գ. (կենդբ.) Եղջերուների ընտանիքին պատկանող կաթնասուն կենդանի. եղնիկ, էգ եղջերու (Cervus)։ |
| ԵՂՆԳՆԱԲԵՐԱՆ, գ. Եղունգի ծայրը՝ մսին միանալու տեղում։ |
| ԵՂՆԳՆԱՔԱՐ, եղենգնաքար, գ. (հնք.) Սարդիոն։ |
| ԵՂՆՈՏՆ, տին, գ. Եղնիկի ոտք։ |
| ԵՂՆՈՐԹ, գ. Եղնիկի ձագ։ |
| ԵՂՈՑԵԼ, (արհեստական բայաձեւ), չ. Լինելու լինել։ |
| ԵՂՈՒԶԱԿ, տե՛ս ՅԵԼՈՒԶԱԿ։ |
| ԵՂՈՒԶԱԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԵԼՈՒԶԱԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՂՈՒԶԱԿՕՐԷՆ, տե՛ս ՅԵԼՈՒԶԱԿ, ՅԵԼՈՒԶԱԿՈՒԹԻՒՆ, ՅԵԼՈՒԶԱԿԱԲԱՐ։ |
| ԵՂՈՒԿ, 1. ձ. Աւա՜ղ, ափսո՜ս, վա՜յ, վա՜խ, ո՜հ։ 2. ա. Խեղճ, թշուառ, ողորմելի, խղճալի, եղկելի։ |
| ԵՂՈՒԿԵԼ, եցի, ն. Խղճալի՝ ողորմելի՝ եղկելի դարձնել, թշուառացնել։ |
| ԵՂՈՒՆԳՆ, եղնգան, գունք, գանց, գ. 1. Եղունգ։ 2. Քանդակագործական գործիք, եղնգաձեւ քերիչ։ 3. տե՛ս ԵՂՆԳՆԱՔԱՐ։ 4. Զմուռս (իբրեւ անուշահոտ ծխելիք՝ խնկի եւ կնդրուկի նման)։ |
| ԵՂՈՒՆԴՆ, եղնդան, գ. Ելունդ, պալար, խաղաւարտ։ |
| ԵՂՈՒՆԿ, տե՛ս ԵՂՈՒՆԳՆ։ |
| ԵՂՈՒՏ, ա. Գոյեղ, գոյեղէն, գոյացական, էական։ |
| ԵՂՋԵՆԻ, տե՛ս ԵՂՋԵՐԵՆԻ։ |
| ԵՂՋԵՐԱԲՈՅՍ, ա. Բուսած եղջիւրներ ունեցող, եղջերաւոր։ |
| ԵՂՋԵՐԱԳԵՂ, ա. Գեղեցիկ եղջիւրներ ունեցող, եղջիւրներով գեղեցիկ։ |
| ԵՂՋԵՐԱԿՆՃԻԹ, ա. Եղջիւրի նման պինդ կնճիթ ունեցող։ |
| ԵՂՋԵՐԱՒՈՐ, ա. 1. Եղջիւրներ ունեցող։ 2. փխբ. Եղջիւրի ձեւ ունեցող (լուսնի մասին)։ |
| ԵՂՋԵՐԵԱՅ, ա. Եղջիւրից սարքած՝ պատրաստած։ |
| ԵՂՋԵՐԵՆԻ, գ. (բսբ.) Թիթեռնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող մշտադալար ծառ, որ բերում է եղջիւր կոչուած պտուղը. եղջերածառ (Ceratonia siliqua)։ |
| ԵՂՋԵՐԻԿ, ա. Եղջիւրի նման պինդ երեսով, պնդերես, անամօթ։ |
| ԵՂՋԵՐՈՒ, ուի, ուաց, գ. (կենդբ.) Եղջերուների ընտանիքին պատկանող կաթնասուն կենդանի (Cervus)։ |
| ԵՂՋԵՐՈՒԱՀԱՐ, ի, աց, ա. Եղջերու որսացող, եղջերուի որսորդ։ |
| ԵՂՋԵՐՈՒԱՔԱՂ, ի, ից, գ. Երեւակայական կենդանի՝ եղջերուից եւ նոխազից առաջ եկած. քիմեռ։ |
| ԵՂՋԵՐՑԵԼ, ցեցի, ցեա՛, ն. Եղջիւրներով խփել՝ հարու տալ, եղջիւրահարել։ |
| ԵՂՋԻՒՐ, կամ ԵՂՋԵՒՐ, ջեր, ջերբ կամ ջիւրիւ, ջիւրք կամ ջերք, ջերաց կամ ջերց, ջերբք կամ ջերօք, ջերովք, գ. 1. Պինդ՝ ոսկրային ցցունք որոշ կենդանիների գլխի վրայ. կոտոշ, պոզ։ 2. Եղջերեայ անօթ՝ սրուակ՝ շիշ։ 3. փխբ. Ուժ, զօրութիւն, ինքնապաշտպանութեան կարողութիւն։ 4. փխբ. Հպարտութիւն, գոռոզութիւն։ 5. նման. Առարկայի դուրս ցցուած ծայրը. եղջիւրաձեւ անկիւնազարդ։ 6. Եղջերենի ծառի պտուղը։ |
| ԵՂՋԵՒՐ, ջեր, ջերբ կամ ջիւրիւ, ջիւրք կամ ջերք, ջերաց կամ ջերց, ջերբք կամ ջերօք, ջերովք, գ. 1. Պինդ՝ ոսկրային ցցունք որոշ կենդանիների գլխի վրայ. կոտոշ, պոզ։ 2. Եղջերեայ անօթ՝ սրուակ՝ շիշ։ 3. փխբ. Ուժ, զօրութիւն, ինքնապաշտպանութեան կարողութիւն։ 4. փխբ. Հպարտութիւն, գոռոզութիւն։ 5. նման. Առարկայի դուրս ցցուած ծայրը. եղջիւրաձեւ անկիւնազարդ։ 6. Եղջերենի ծառի պտուղը։ |
| ԵՂՋԻՒՐԱԲՈՅՍ, տե՛ս ԵՂՋԵՐԱԲՈՅՍ։ |
| ԵՂՋԻՒՐԱՀԱՆԴԻՊԵԱԼ, ա. Եղջիւրների հարուածի հանդիպած (սերմի մասին, որ եղջիւրների հարուածից վնասուելով՝ չի հասնում)։ |
| ԵՂՋԻՒՐԱՀԱՐ, գ. Եղջերեայ կնտնտոց, որի հարուածով հնչեցնում են նուագարանի լարերը։ |
| ԵՂՋԻՒՐԻԿ, տե՛ս ԵՂՋԵՐԻԿ։ |
| ԵՂՏԻՒՐ, կամ ԵՂՏԵՒՐ, տեր, գ. Փարթամ կանաչով ջրարբի՝ ջրառատ տեղ, մարգագետին. ճահիճ։ |
| ԵՂՏԵՒՐ, տեր, գ. Փարթամ կանաչով ջրարբի՝ ջրառատ տեղ, մարգագետին. ճահիճ։ |
| ԵՄ, Էական եւ օժանդակ բայ, պակասաւոր. ունի միայն ներկայ՝ եմ, ես, է, եմք, էք, են, անց. անկատար՝ էի, էիր, էր, էաք, էիք, էին, 1-ին ապառնի՝ իցեմ, իցես, իցէ, իցեմք, իցէք, իցեն, բուն հրամայական՝ ե՛ր, է՛ք կամ ե՛րուք (հրամայականում հանդիպում է միայն ողջ բառի հետ՝ ո՛ղջ եր՝ էք՝ երուք = ողջ եղիր՝ եղէք), անորոշ դերբայ՝ ել, ելոյ «լինել». միւս ձեւերը լրացւում են ԵՂԱՆԵԼ (իմ), ԼԻՆԵԼ (իմ) բայերով։ |
| ԵՄԱԿ, (եբր.), գ. Ձոր (տե՛ս նաեւ ԾՄԱԿ)։ |
| ԵՄԱՏԻՏԷՍ, (յուն.), գ. (հնք.) Երկաթափայլ, արիւնաքար։ |
| ԵՄԻՓՈՐՈՆ, (յուն.), ի, աւ կամ ով, գ. (եկեղց.) Խաչերով զարդարուած երկար եւ լայն ուրար, որ եպիսկոպոսները կրում են շուրջառի վրայ՝ պատելով ուսերն ու լանջը։ |
| ԵՆԹ, նախածանց, որով յունաբան հեղինակները կազմել են մի շարք բառեր՝ «տակը, տակի, ստոր, ստորին» նշ.։ |
| ԵՆԹԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Ներքեւը՝ տակը գրել մի բան, առաջարկել, նշանակել, նկարագրել։ |
| ԵՆԹԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Նկարագրութիւն, նկարագրում, պատկերում, սահմանում։ |
| ԵՆԹԱԴԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խօսքի իմաստը արտաքին ձեւի հետ բաղդատելը։ |
| ԵՆԹԱԴՐԵԼ, եցի, ն. 1. Ստորադրել, հնազանդեցնել, ենթարկել, հպատակեցնել, նուաճել։ 2. Տեղաւորել, զետեղել, հաստատել։ 3. Իբրեւ հիմք դնել։ |
| ԵՆԹԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ստորադրելը, ենթակայ դարձնելը, հնազանդեցնելը, նուաճելը։ 2. Դիտաւորութիւն, նախադրուած նպատակ։ 3. Պարտք, պարտաւորութիւն, պարտքի զգացում։ 4. Առաջարկ՝ առաջարկութիւն, որի ստուգութիւնը դեռեւս փաստական տուեալներով ապացուցուած չէ, վարկած։ |
| ԵՆԹԱԼՈՒՍՆԵԱՅ, եայք, եայց կամ եաց, ա. գ. Լուսնի տակ՝ լուսնից ցած գտնուող՝ գոյութիւն ունեցող, ենթալուսնային. երկիր։ |
| ԵՆԹԱԾԵԼ, ն. Միացնել, աւելացնել։ |
| ԵՆԹԱԿԱԼ, կացեալ, տե՛ս ԵՆԹԱԿԱՅԱՆԱԼ։ |
| ԵՆԹԱԿԱՅ, ի, ից, ա. 1. Ըստ բնութեան կամ հանգամանքների բերումով մի բանի ենթարկուած՝ հարկադրուած, ստորադրեալ, ստորադաս, ստորակայ։ 2. Որեւէ բանի ենթարկուող՝ տրամադիր։ 3. գ. Որեւէ դատողութեան՝ քննութեան եւն առարկայ՝ նիւթ։ 4. (քեր.) Նախադասութեան գլխաւոր անդամներից մէկը, որին ստորոգումով վերագրւում է որեւէ յատկանիշ։ |
| ԵՆԹԱԿԱՅԱԿԱՆ, ա. Բաղկացական, բաղկացուցիչ։ |
| ԵՆԹԱԿԱՅԱՆԱԼ, ացայ, կայացեալ կամ կացեալ, չ. 1. Իրօք գոյութիւն ունենալ, անձնաւորուել, մարմնաւորուել։ 2. Բաղկանալ մասերից։ 3. Ենթակայ դառնալ՝ լինել, ենթարկուել։ |
| ԵՆԹԱԿԱՅԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մի բան ձեւաւորել՝ գոյացնել՝ առաջացնել։ |
| ԵՆԹԱԿԱՅԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԵՆԹԱԿԱՅԱՆԱԼ։ |
| ԵՆԹԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ենթակայանալը, իրօք գոյութիւն ունենալը։ 2. Գոյացութիւն, գոյաւորութիւն։ 3. Անձնաւորութիւն, անձ։ |
| ԵՆԹԱԿԱՐԳԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. Ներքեւը՝ ստորեւ դրուած՝ նշանակուած՝ բացատրուած։ |
| ԵՆԹԱԿԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Առանձին անձնաւորութիւն, ենթակայութիւն (3)։ 2. Կախուած լինելը (խաչից)։ |
| ԵՆԹԱԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մի բանի էութիւնը կազմել՝ կազմաւորել. հաստատել։ |
| ԵՆԹԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Ներքեւ ձգելը՝ քաշելը (մի ծանրութիւն)։ |
| ԵՆԹԱՄՆԱԼ, չ. Հաստատ՝ հաստատուն մնալ, դիմանալ։ |
| ԵՆԹԱՄՆԱԿԱՆ, կամ ԵՆԹԱՄՆԱՅԱԿԱՆ, ա. 1. Կայուն, հաստատուն, մնացական։ 2. Բառի վերջում դրուող (յօդ)։ |
| ԵՆԹԱՄՆԱՅԱԿԱՆ, ա. 1. Կայուն, հաստատուն, մնացական։ 2. Բառի վերջում դրուող (յօդ)։ |
| ԵՆԹԱՆԿԵԱԼ, ա. Ստորադրեալ, ստորադաս։ |
| ԵՆԹԱՌՆԵԼ, արարի, ն. Համարել, կարծել, ընդունել։ |
| ԵՆԹԱՐԿԻԼ, կեալ, չ. Ենթակայ դառնալ՝ լինել, ենթարկուել։ |
| ԵՆԹԱՑՈՅՑ, գ. Օրինակով ցոյց տալը, ապացոյց։ |
| ԵՆԹԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Օրինակով ցոյց տալ, ապացուցել։ |
| ԵՆՃԵՌՆԱՇԷՆ, ա. Խարդախութեամբ շինուած (անստոյգ նշ.)։ |
| ԵՆՔԵՂԷՍ, ենքեղիս, ենքեղեէս (յուն.), գ. (կենդբ.) Օձաձուկ (Anguilla)։ |
| ԵՆՔԵՐ, (յուն.), գ. Ձեռքի սրբիչ, անձեռոց։ |
| ԵՊԱՐՔՈՍ, (յուն.), գ. Փոխարքայ, կուսակալ։ |
| ԵՊԱՐՔՈՍԱԿԱՆ, ա. Եպարքոսին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԵՊԱՐՔՈՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Եպարքոս լինելը, եպարքոսի պաշտօնը։ |
| ԵՊԵՐ, տե՛ս ԵՊԵՐԱՆՔ։ |
| ԵՊԵՐԱԿԱՆ, ա. Եպերանք պարունակող, պարսաւական, պախարակող։ |
| ԵՊԵՐԱՆՔ, նաց, գ. Պարսաւանք, նախատինք, ամօթանք, յանդիմանութիւն։ |
| ԵՊԵՐԵԼ, եցի, ն. Պախարակել, պարսաւել, նախատել, յանդիմանել։ |
| ԵՊԵՐԵԼԻ, ա. Պախարակելի, դատապարտելի, մեղադրելի։ Բայց զի փոփոխմունսն ոգւոց ի մարմնոց ի մարմինս ետ, այնու յոյժ եպերելի է (Եզնիկ, 154)։ |
| ԵՊԵՐՈՒՄՆ, րման, գ. Եպերելը, եպերանք։ |
| ԵՊԻԴԵՄԵԼ, (յուն.), եցի, ն. Շինել, կերտել, կառուցել։ |
| ԵՊԻԴԻՄԱԿԱՆ, ԵՊԻԴԻՄԻԱԿԱՆ,(յուն.), ա. Համաճարակային։ |
| ԵՊԻԿԼԻՆՏ, եպիկլիտ (յուն.), գ. Երկրաշարժ՝ կողմնակի ցնցումով։ |
| ԵՊԻԿՈՒՐԵԱՆՔ, եանց, ԵՊԻԿՈՒՐԱՅՔ, այց, գ. յոգն. Էպիկուրոսի հետեւորդներ, էպիկուրեաններ։ |
| ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ, եպիսկապոս (յուն.), ի, ից կամ աց, պոսունք կամ պոսք, գ. (եկեղց.) 1. Կրօնական՝ հոգեւոր աստիճան եւ կոչում։ 2. Գաւառի՝ վիճակի՝ թեմի կրօնական առաջնորդ, որ իրաւունք ունի քահանաներ ձեռնադրելու։ |
| ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱԿԱՆ, ա. Եպիսկոպոսին եւ եպիսկոպոսութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱԿԻՑ, կցի, ցաց, գ. Եպիսկոպոսի աստիճանակից՝ պաշտօնակից։ |
| ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Եպիսկոպոսի ատեանը, որտեղ քննւում էին կրօնական գործերը, եպիսկոպոսարան։ 2. Եպիսկոպոսի աթոռը, պատրիարքարան։ |
| ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Եպիսկոպոսների պետ, արքեպիսկոպոս, կաթողիկոս, պատրիարք։ |
| ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Եպիսկոպոսապետի աստիճանը՝ պաշտօնը, արքեպիսկոպոսութիւն, կաթողիկոսութիւն։ |
| ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱՐԱՆ, տե՛ս ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱՆՈՑ։ |
| ԵՊԻՍԿՈՊՈՍՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Եպիսկոպոսի աստիճանը։ 2. Եպիսկոպոսի վարած պաշտօնը, առաջնորդութիւն։ 3. Եպիսկոպոսապետութիւն, կաթողիկոսութիւն։ |
| ԵՌԱԲԱԺԻՆ ԱՌՆԵԼ, Երեք մասի բաժանել, երեք բաժին անել։ |
| ԵՌԱԲԱՐԲԱՌ, ա. Որի մէջ երեք անգամ կրկնւում է նոյն բառը։ |
| ԵՌԱԶԱՐԴ, ա. (կրօն.) Երեքով կամ երիցս զարդարուած. հրաշազարդ. երեք անձից բաղկացած (միութիւն)։ |
| ԵՌԱԹՈՒԵԱՆ, ա. Եռաթիւ, թուով երեք։ |
| ԵՌԱԺԱՆԻ, ա. Երեք սուր ծայր ունեցող, երեքժանի։ |
| ԵՌԱԼ, ացի կամ ացայ, ացեալ կամ եռեալ, չ. 1. Սաստիկ տաքանալուց պղպջակներով գոլորշի արձակել (ջրի մասին), եփուել, եփ գալ։ 2. փխբ. Վառուել, բորբոքուել, գրգռուել, յուզուել։ 3. Մարմնի վրայ այրող քոր՝ մարմաջ զգացուել։ 4. փխբ. Խռնուել, վխտալ, խլրտալ։ |
| ԵՌԱԼԻՈՒԹԻՒՆ, գ. Երեքալեան լինելը, սաստիկ ալէկոծութիւն։ |
| ԵՌԱԼՈՒՍԵԱՆ, ա. Երեք լոյս ունեցող, փխբ. (կրօն.) երեք անձից բաղկացած (միութիւն), երեքանձնեայ, եռանձնեայ։ |
| ԵՌԱԿ, տե՛ս ԵՐՐԵԱԿ։ |
| ԵՌԱԿԱՆԳՈՒՆ, գնոյ, ա. Երեք կանգուն երկարութիւն՝ մեծութիւն ունեցող։ |
| ԵՌԱԿԻ, ա. 1. Երեք մասից՝ միաւորից՝ անձից բաղկացած, եռեակ։ 2. մ. Երեք անգամ (կատարուելով՝ կրկնուելով եւն)։ |
| ԵՌԱԿՄԲԱՆՈՑ, ա. Երեք ակումբ՝ բազմոց՝ նստարան ունեցող, վեցտեղանի (սեղանի մասին)։ |
| ԵՌԱԿՐԿԻՆ, տե՛ս ԵՌԱՊԱՏԻԿ։ |
| ԵՌԱՀԱՄԱՐ, ա. Երեք թուով, եռաթիւ, երեք։ |
| ԵՌԱՀԻՒՍ, ի, ից, ա. Երեքտակ հիւսուած։ |
| ԵՌԱՀԻՒՍԱԿ, ա. Նոյն բառի երեք անգամ կրկնութեամբ հիւսուած, ինչպէս՝ սուրբ, սուրբ, սուրբ. երեքսրբեան։ |
| ԵՌԱՀԻՒՍԵԱԼ, ԵՌԱՀԻՒՍԵԱԿ, տե՛ս ԵՌԱՀԻՒՍԱԿ։ |
| ԵՌԱՀՆԳԵԿԻՆ, ա. Երեք անգամ հինգ, տասնհինգ։ |
| ԵՌԱՀՈԼՈՎ, ա. (քեր.) Երեք կերպ հոլովուող։ |
| ԵՌԱՀՐԱՇ, ա. Երեք կերպ կամ տեսակետով հրաշալի, գերազանցապէս հրաշալի։ |
| ԵՌԱՁԱՅՆ, տե՛ս ԵՌԱՀԻՒՍԱԿ։ |
| ԵՌԱՁԵՂՈՒՆ, ղուան, գ. Երրորդ յարկ (շինութեան)։ |
| ԵՌԱՄԱՆԱԿ, ա. 1. Երեք ժամանակ՝ շրջան ունեցող (հասակի մասին)։ 2. (քեր.) Երեք ամանակից բաղկացած։ |
| ԵՌԱՄԱՍՆ, ա. Երեք մաս ունեցող, երեք մասից բաղկացած։ |
| ԵՌԱՄԱՍՆԵԱՅ, ա. Երեք մաս ունեցող, երեք մասից բաղկացած։ |
| ԵՌԱՄԵԱՅ, ԵՌԱՄԵԱՆ, ա. 1. Երեք տարի տեւող։ 2. Երեք տարուայ վերաբերող, երեք տարի ընդգրկող։ 3. Երեք տարեկան։ |
| ԵՌԱՄԵԾ, ա. Երիցս մեծ, շատ մեծ, մեծանուն, մեծահամբաւ։ |
| ԵՌԱՄՍԵԱՅ, ա. 1. Երեք ամիս տեւող՝ ընդգրկող։ 2. Երեք ամսուայ վերաբերող։ |
| ԵՌԱՅԱՐԿ, ա. Երեք յարկ ունեցող, երեքյարկանի։ |
| ԵՌԱՆԳ, ա. Երեք գլխանի, եռագլուխ։ |
| ԵՌԱՆԴ, ի, յեռանդէ, յեռանդ կամ յեռանդն, գ. մ. Երէկ չէ միւս օրը (սովորաբար գործածւում է ԵՐԷԿ բառի հետ)։ |
| ԵՌԱՆԴԱԼԻՑ, տե՛ս ԵՌԱՆԴՆԱԼԻՑ։ |
| ԵՌԱՆԴԵԱՆ, ա. Երէկ չէ նախորդ օրուայ։ |
| ԵՌԱՆԴՆ, դեան, դեամբ, յեռանդան, դանէ, զեռանդս, գ. 1. Եռալը, եռ գալը, եփուելը։ 2. Որեւէ բան անելու ներքին բուռն ձգտում, աւիւն։ 3. նման. Ալիքների յուզուելը, ջրերի ալէկոծութիւն։ 4. Որդերի վխտալը։ 5. ա. Եռանդով լի, եռանդուն։ |
| ԵՌԱՆԴՆԱԹԱՓ, ա. Եռանդից՝ կրքերից ազատող։ |
| ԵՌԱՆԴՆԱԼԻՑ, ա. Եռանդով լցուած՝ համակուած, ջերմագին։ |
| ԵՌԱՆԴՆԱԿԱՅԾԱԿ, ա. Բորբոքուն կայծեր արձակող։ |
| ԵՌԱՆԴՆԱՇԱՐԺ, ա. Եռանդից շարժուած՝ մղուած։ |
| ԵՌԱՆԴՆԱՊՏՈՅՏ, ա. Բորբոքուն շարժումներ ունեցող (կայծակի մասին)։ |
| ԵՌԱՆԴՆԱՍԷՐ, ա. Փութեռանդ, ջերմեռանդ։ |
| ԵՌԱՆԴՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Վառել, բորբոքել, եռանդով համակել։ |
| ԵՌԱՆԴՆԵԼ, եցի, ն. Վառել, բորբոքել, եռանդով համակել։ |
| ԵՌԱՆԴՆՈՏ, ա. Եռանդ արտայայտող, ջերմագին, ջերմեռանդ։ |
| ԵՌԱՆԴՈՒՄՆ, դման, գ. 1. Եռացում, եռացնելը, եռ տալը։ 2. Եռանդ, աւիւն։ |
| ԵՌԱՆԴՈՒՆ, ա. Եռացած, բորբոքուած։ |
| ԵՌԱՆԿԻՒՆ, կեան կամ կիւնի, ից, աց, գ. 1. Երկրաչափական մարմին, որ սահմանափակւում է միմեանց հատող եւ երեք ներքին անկիւն կազմող երեք գծերով։ 2. ա. Երեք անկիւն ունեցող։ |
| ԵՌԱՆԿԻՒՆԻ, նւոյ կամ նոյ, նեաց, գ. 1. Երկրաչափական մարմին, որ սահմանափակւում է միմեանց հատող եւ երեք ներքին անկիւն կազմող երեք գծերով։ 2. ա. Երեք անկիւն ունեցող։ |
| ԵՌԱՆՁՆԱԹԻՒ, ա. Երեք անձի թուով։ |
| ԵՌԱՆՁՆԱԿԱՆ, ա. (կրօն.) Երեք անձից բաղկացած (միութիւն)։ |
| ԵՌԱՆՁՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Եռանձնեայ լինելը, երրորդութիւն։ |
| ԵՌԱՆՁՆԵԱՅ, ԵՌԱՆՁՆԵԱՆ, տե՛ս ԵՌԱՆՁՆԱԿԱՆ։ |
| ԵՌԱՆՈՒՆ, ա. Երեք անուն ունեցող, երեք անունով կոչուող։ |
| ԵՌԱՇԱՐԺ, ա. Երեք անգամ կամ բուռն շարժուած, եռուն։ (Արծ., 35Օ)։ |
| ԵՌԱՉԱՓ, ի, աց կամ ից, ա. (գրկն.) Երեք չափից՝ անդամից բաղկացած։ |
| ԵՌԱՊԱՏԻԿ, տկի, կաց, 1. ա. Երեք անգամ աւելի։ 2. մ. Երեք անգամ։ |
| ԵՌԱՊԱՏՈՒԵԱՆ, ա. Պատուի երեք աստիճան ունեցող։ |
| ԵՌԱՍԵՌԵԱՆ, ա. Երեք սեռի կամ տեսակի յատկութիւնների տէր։ |
| ԵՌԱՍՈՅԶ, ա. Եռ գալով սուզուող (անստոյգ նշ.)։ |
| ԵՌԱՎԱՆԳ, ԵՌԱՎԱՆԿ, ա. Երեք վանկ ունեցող, երեք վանկից բաղկացած։ |
| ԵՌԱՏԵՍԱԿ, ա. Երեք տեսակ՝ տեսակի։ |
| ԵՌԱՑԱԿԱՆ, ա. Եռացող, եռման։ |
| ԵՌԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Եռանդ, աւիւն։ 2. Եռացնելը։ |
| ԵՌԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Եռ՝ եռալ տալ, խիստ տաքացնել, եռացնել։ 2. փխբ. Բորբոքել, գրգռել։ 3. Բխեցնել, դուրս թափել։ 4. Վխտալ տալ, վխտացնել։ |
| ԵՌԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Եռացնող, ներքեւից դուրս բխեցնող, յորդող։ |
| ԵՌԱՓԱՓԱԳ, ա. Չափազանց փափագելի, խիստ տենչալի։ |
| ԵՌԵՏԻԿՈՍ, տե՛ս ՀԵՐԵՏԻԿՈՍ։ |
| ԵՌԸՆԾԱՅ, ա. Եռակի ընծայ, երեք անգամ ընծայուած։ |
| ԵՌԻԷՍ, (յուն.), գ. Երէց, քահանայ։ |
| ԵՌՄՈՍ, կամ ԵՐՄՈՍ (յուն.), ի, աց կամ ից, գ. Բանահիւսութիւն, երգ, տաղ։ |
| ԵՌՈՏԱՆԻ, նւոյ, ա. գ. Երեք ոտք ունեցող (աթոռի մասին)։ |
| ԵՌՈՒՄՆ, եռման, տե՛ս ԵՌԱՑՈՒՄՆ։ |
| ԵՌՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԵՌԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԵՌՕՐԵԱՅ, րէի, ա. 1. Երեք օր տեւող, երեք օրուայ։ 2. Երեք օրը մէկ անգամ տեղի ունեցող՝ կրկնուող։ 3. մ. Երեք օրուայ ընթացքում, երեք օր։ |
| ԵՍ1, իմ, ինձ, զիս, յինէն, ինեւ, յիս, մեք, մեր, մեզ, զմեզ, ի մէնջ, մեւք կամ մեօք, դ. Առաջին դէմքի անձնական դերանուան եզակին։ |
| ԵՍ2, ԵՄ բայի սահմ. ներկայի երկրորդ դէմքի եզակիի ձեւը։ |
| ԵՍԱՅԵԱՆ, ա. Եսայի մարգարէի։ |
| ԵՏԵԿՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ծնուել։ |
| ԵՏԵՂ, (սեռ. տր. ԵՏՂ-ի), տե՛ս ԵՏՂ։ |
| ԵՏԵՂԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Տեղագրութիւն կազմել, տեղագրել։ |
| ԵՏԵՂԱԿԱԼ, 1. ա. Մի տեղում զետեղուած՝ տեղաւորուած, անշարժ։ 2. գ. Կուսակալ, փոխարքայ։ |
| ԵՏԵՂԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Մի տեղում զետեղուած՝ տեղաւորուած լինելը, տեղ բռնելը։ |
| ԵՏԵՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. տե՛ս ՏԵՂԱԿԱՆ։ 2. (քեր.) Տեղ ցոյց տուող։ |
| ԵՏԵՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Զետեղուել, տեղաւորուել։ |
| ԵՏԵՂԱՊԱՀ, տե՛ս ՏԵՂԱՊԱՀ։ |
| ԵՏԵՂԱՊԱՀՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՏԵՂԱՊԱՀՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՏԵՂԱՍԷՐ, ա. Իր տեղը սիրող, որ չի ուզում շարժուել՝ տեղափոխուել։ |
| ԵՏԵՂԱՓՈԽ, ա. Տեղը փոխող՝ փոփոխող։ |
| ԵՏ ԶԵՏԷ, մ. Հետզհետէ։ |
| ԵՏ ԸՆԴ ԵՏ, մ. Իսկոյնեւեթ, անմիջապէս, տեղնուտեղը։ |
| ԵՏՂ, ետեղ, գ. Տեղ։ |
| ԵՏՈՒ, տե՛ս ՏԱԼ։ |
| ԵՐ, տե՛ս ԵՄ։ |
| ԵՐԱԳ, ի, երագք կամ գունք, ա. մ. Արագ, թեթեւ, սրընթաց, շուտ, արագօրէն։ |
| ԵՐԱԳԱԲԱՐ, մ. Արագ կերպով, արագօրէն։ |
| ԵՐԱԳԱԳԻՐ, ա. Արագ գրող. արագ նկարող։ |
| ԵՐԱԳԱԳՆԱՑ, ա. Արագագնաց, արագընթաց, արագավազ։ |
| ԵՐԱԳԱԳՈՅՆ, տե՛ս ԱՐԱԳԱԳՈՅՆ։ |
| ԵՐԱԳԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Արագ-արագ գրել։ |
| ԵՐԱԳԱԶ, ի, ից, յոգն. երագազանք, գ. Հիւսուած ցանց՝ երէներ ու գազաններ որսալու համար. թակարդ։ |
| ԵՐԱԳԱԶՐԱՒԵԼԻ, ա. Շուտով վերջացող, կարճատեւ, հարեւանցի։ |
| ԵՐԱԳԱԹԵՒ, ա. 1. Արագաթեւ, արագաթռիչ։ 2. մ. Արագ ընթացքով։ |
| ԵՐԱԳԱԹՌԻՉ, տե՛ս ԱՐԱԳԱԹՌԻՉ։ |
| ԵՐԱԳԱԼՈՅԾ, լուծի, ից, ա. Արագօրէն թուլացող՝ լքուող։ |
| ԵՐԱԳԱԼՈՒՐ, ա. 1. Սուր լսողութիւն՝ ընկալում ունեցող։ 2. Շուտով լսող՝ անսացող։ |
| ԵՐԱԳԱԽԱՂԱՑ, տե՛ս ԱՐԱԳԱԽԱՂԱՑ։ |
| ԵՐԱԳԱԾԱԳ, ա. Ծագելուն պէս իսկոյն հասնող՝ երեւացող, արագ ծագող (լոյսի մասին)։ |
| ԵՐԱԳԱԾԻՆ, ա. Արագ՝ շուտ ծնող։ |
| ԵՐԱԳԱԿԱՏԱՐ, ա. Արագութեամբ կատարող. շուտով կատարուած։ |
| ԵՐԱԳԱՀԱԼ, ա. Շուտ մարսուող, դիւրամարս։ |
| ԵՐԱԳԱՀԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Շուտ՝ շուտով մարսելը։ |
| ԵՐԱԳԱՀԱՍ, ա. Արագահաս, արագօրէն հասնող, շուտ վրայ հասնող։ |
| ԵՐԱԳԱՀՈՍ, ա. Շուտ անցնող՝ հեռացող՝ վերացող, վաղանցիկ։ |
| ԵՐԱԳԱՄԻՏ, տե՛ս ԱՐԱԳԱՄԻՏ։ |
| ԵՐԱԳԱՅԵՂ, ա. Շուտ փոփոխուող, փոփոխական, յեղյեղուկ։ |
| ԵՐԱԳԱՆՑՈՒԿ, ա. Շուտ անցնող՝ վերացող, վաղանցիկ։ |
| ԵՐԱԳԱՇԱՐԺ, ա. Արագաշարժ, դիւրաշարժ։ |
| ԵՐԱԳԱՇԱՐԺԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի դիւրաշարժ։ |
| ԵՐԱԳԱՊԷՍ, մ. Արագ կերպով, արագօրէն, արագ-արագ, շտապ։ |
| ԵՐԱԳԱՍԻՐՏ, ա. Փութկոտ, անհամբեր։ |
| ԵՐԱԳԱՍԼԱՑ, ա. Արագօրէն սլացող, արագընթաց։ |
| ԵՐԱԳԱՍԽԱԼ, տե՛ս ԱՐԱԳԱՍԽԱԼ։ |
| ԵՐԱԳԱՎԱԽՃԱՆ, տե՛ս ԱՐԱԳԱՎԱԽՃԱՆ։ |
| ԵՐԱԳԱՒԵՐ, ա. Արագօրէն աւերուող՝ աւերուած, դիւրակործան, վաղափուլ։ |
| ԵՐԱԳԱՓՈՅԹ, ա. Արագօրէն՝ իսկոյն վրայ հասնող, յանկարծական։ |
| ԵՐԱԳԱՓՈՓՈԽ, ա. Արագ-արագ փոփոխուող կամ շարժուող։ |
| ԵՐԱԳԵԼ, եցի եւ եցայ, եա՛, չ. Շտապել, փութալ, աճապարել, ճեպել։ |
| ԵՐԱԳԸՆԹԱՑ, տե՛ս ԱՐԱԳԸՆԹԱՑ։ |
| ԵՐԱԳՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Արագամիտ կամ փութկոտ լինելը։ |
| ԵՐԱԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Արագութիւն, արագաշարժ կամ արագընթաց լինելը։ 2. Յաջողակութիւն։ |
| ԵՐԱԳՈՒՄՆ, գման, գ. Երագելը, փութալը, սրընթացութիւն։ |
| ԵՐԱԶ, ոյ, ոց, գ. Քնի մէջ երեւացող պատկերներ՝ պատկերացումներ, տեսիլք. ցնորք։ |
| ԵՐԱԶԱԳԷՏ, գիտի, տաց, ա. 1. Երազներ մեկնող, երազահան։ 2. Սին երազներով՝ երազանքներով ապրող, երազող։ Երազագէտ է այնպիսին ի կեանս իւրում (Եղիշէ)։ |
| ԵՐԱԶԱԴԱՏ, ա. Ըստ երազների դատող, երազներ մեկնող, երազահան, երազագէտ։ |
| ԵՐԱԶԱԴԻՒԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Երազներով գուշակելը, երազներ մեկնելը, երազահանութիւն։ |
| ԵՐԱԶԱԽՕՍ, ա. Երազական՝ ցնորական բաներ խօսող, ցնորախօս, ցնդաբան։ |
| ԵՐԱԶԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Երազում տեսած։ 2. Երազի նման։ 3. փխբ. Երեւակայական, պատիր։ |
| ԵՐԱԶԱՀԱՆ, ի, աց, ա. գ. Երազներ մեկնող (մարդ)։ |
| ԵՐԱԶԱՀԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Երազահան լինելը, երազներով գուշակելը, երազներ մեկնելը։ |
| ԵՐԱԶԱՀՄԱՅ, ա. Երազներով հմայութիւն անող՝ գուշակող։ |
| ԵՐԱԶԱՅՈՅԶ, ԵՐԱԶԱՅՈՅՍ, ա. Երեւակայական, պատիր, սնոտի, սուտ։ |
| ԵՐԱԶԱՆԱԼ, տե՛ս ՅԵՐԱԶԱՆԱԼ։ |
| ԵՐԱԶԱՊԱՏԻՐ, ա. Երազի նման պատրող, խաբէական, առերեւոյթ, սնոտի։ |
| ԵՐԱԶԱՏԵՍ, ի, աց, ա. գ. Երազ տեսնող, երազող։ |
| ԵՐԱԶԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Երազատես լինելը, երազ տեսնելը, երազ։ |
| ԵՐԱԶԱՏԻՊ, ա. Երազի նման, երազական։ |
| ԵՐԱԶԱՑՈՅՑ, ա. Երազը ցոյց տուող՝ բացատրող՝ մեկնող, երազահան։ |
| ԵՐԱԶԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Երազում՝ երազի մէջ տեսնել։ |
| ԵՐԱԶԱՓՈՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երազներ մեկնելը, երազահանութիւն։ 2. Սերմնահոսութիւն քնած ժամանակ, երազախաբութիւն։ |
| ԵՐԱԶԵԼ, (իմ), եցայ, չ. ն. Երազ տեսնել, երազին երեւալ, երազում՝ երազի մէջ տեսնել։ |
| ԵՐԱԶԸՆԴՀԱՆ, տե՛ս ԵՐԱԶԱՀԱՆ։ |
| ԵՐԱԺԻՇՏ, ժշտի, տից կամ տաց, գ. 1. Լաւ՝ հմուտ երգող կամ նուագող։ 2. Նուագ, նուագածութիւն, երաժշտութիւն։ |
| ԵՐԱԺՇՏԱԲԱՐ, մ. Երաժշտի նման, իբրեւ երաժիշտ, երաժշտօրէն, բարեվայելչապէս։ |
| ԵՐԱԺՇՏԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Լաւ՝ հմտօրէն յարմարեցնել, ճարտարօրէն յօրինել։ |
| ԵՐԱԺՇՏԱԿ, ի, աց, ա. 1. Երաժշտական բնածին ընդունակութիւն ունեցող, երգեցիկ։ 2. գ. Երաժշտականութիւն, երաժշտութիւն։ |
| ԵՐԱԺՇՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Երաժիշտներին եւ երաժշտութեան յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Երաժիշտներին նմանուող, հմուտ երգող կամ նուագող։ 3. Երգեցիկ, քաղցրահունչ, քաղցրաձայն։ 4. գ. Երաժշտական արուեստ, երաժշտութիւն՝ իբրեւ գիտութեան ճիւղ։ |
| ԵՐԱԺՇՏԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երաժըշտական արուեստ, երաժշտութիւն։ 2. Երաժշտական յատկութիւն ունենալը, ներդաշնակութիւն, քաղցրաձայնութիւն։ |
| ԵՐԱԺՇՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երաժիշտ դառնալ, բարեյարմար լինել, լաւ յարմարուել, միաբանուել։ |
| ԵՐԱԺՇՏԱՊԵՏ, ի, աց, ա. գ. Գլխաւոր՝ մեծ երաժիշտ, երգիչների եւ նուագածուների ղեկավար։ |
| ԵՐԱԺՇՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Երաժիշտ դարձնել։ |
| ԵՐԱԺՇՏԵԼ, եցի, տե՛ս ԵՐԱԺՇՏԱՆԱԼ։ |
| ԵՐԱԽ, ի, աց, գ. Բերան։ |
| ԵՐԱԽԱԿԱԼ, գ. Սրի՝ դանակի կոթ։ |
| ԵՐԱԽԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձիու բերանի սանձը ձգելը՝ քաշելը։ |
| ԵՐԱԽԱՅ, երեխայ, ի, ից, գ. 1. (եկեղց.) Դեռ չկնքուած՝ չմկրտուած, անկնունք (փոքր կամ մեծ)։ 2. Նորածին՝ կաթնակեր մանկիկ։ 3. փխբ. Անփորձ՝ միամիտ մարդ։ |
| ԵՐԱԽԱՅԱՑԵԱԼ, ա. (եկեղց.) Մկրտուած։ |
| ԵՐԱԽԱՅԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. (եկեղց.) Մկրտուել տալ, մկրտել։ |
| ԵՐԱԽԱՅՐԻՔ, րեաց, րեօք, գ. Առաջին պտուղ՝ բերք, նուբար։ |
| ԵՐԱԽԱՆ, ի, անք, նաց, գ. 1. Սեղան, հացկերոյթ, խրախճանք։ 2. Սեղանակիցների խումբ։ 3. Առհասարակ՝ խումբ, բազմութիւն։ 4. Բերան (շփոթուելով ԵՐԱԽ բառի հետ)։ |
| ԵՐԱԽԱՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Միասին կերակուր ուտելու նստել, սեղանակից լինել։ |
| ԵՐԱԽՃԱՆ, ի, աց, գ. Անասունների բերանի կապ, լկամ։ |
| ԵՐԱԽՏԱԳԻՒՏ, ա. Որ երախտիք է գտել՝ մէկից երախտաւորուել է, երախտիք գտած։ |
| ԵՐԱԽՏԱԳՈՐԾ, ա. Երախտիք գործող, երախտաւոր, բարերար։ |
| ԵՐԱԽՏԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Երախտիք գործել, բարերարութիւն անել, բարերարել։ |
| ԵՐԱԽՏԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Երախտիք գործելը, բարերարութիւն, երախտիք։ |
| ԵՐԱԽՏԱԿՈՐՈՅՍ, ա. Երախտիքը կորցնող՝ կորցրած, երախտամոռ, ապերախտ։ |
| ԵՐԱԽՏԱՀԱՏՈՅՑ, ա. Երախտիքը հատուցող՝ ճանաչող՝ գիտակցող, երախտագէտ։ |
| ԵՐԱԽՏԱՄՈՌԱՑ, ա. Երախտիք մոռացող՝ մոռացած, երախտամոռ, ապերախտ։ |
| ԵՐԱԽՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երախտիք գտնել, երախտաւորուել։ |
| ԵՐԱԽՏԱՊԱՐԳԵՒ, ա. Երախտիք պարգեւող՝ անող, բարերարող։ |
| ԵՐԱՏԱՌՈՒ, ի, աց, ա. Երախտիք գտած, երախտաւորուած։ |
| ԵՐԱԽՏԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Երախտիք՝ բարերարութիւն անող, երախտագործ, բարերար։ 2. Երախտահատոյց, երախտագէտ, շնորհակալ։ |
| ԵՐԱԽՏԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Երախտիք՝ բարերարութիւն գտնել, բարերարուել։ |
| ԵՐԱԽՏԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Երախտաւոր՝ բարերար լինելը, երախտիք, բարերարութիւն, բարիք։ |
| ԵՐԱԽՏԻՔ, տեաց, գ. 1. Ուրիշին արած բարի գործ՝ առանց փոխհատուցման, բարերարութիւն, լաւութիւն, բարեգործութիւն։ 2. Բարձր գնահատութեան՝ շնորհակալութեան արժանի օգտակար գործ։ |
| ԵՐԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. (կզմխս.) Մարմնի արիւնատար անօթ, որով արիւնը գնում է դէպի սիրտը (Vena)։ 2. Նեարդ, ջիղ։ 3. փխբ. Որեւէ բանի (առուի, գետի եւն) փոքրիկ ճիւղաւորում։ 4. փխբ. Ալիքաձեւ շերտ հանքի՝ հանքանիւթի մէջ։ |
| ԵՐԱԿԱՀԱՏ, ա. գ. 1. Երակ կտրող՝ հատող, երակից արիւն առնող։ 2. Նշտար, նշտրակ։ |
| ԵՐԱԿԱՀԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Երակից արիւն առնելը։ |
| ԵՐԱՀ, ա. Փառաւորուած, պատուի արժանացած, պատիւ գտած։ Եւ առատաձեռն պարգեւօք երահիկք (կամ երահք) լինէին ի նմանէ (Եղիշէ)։ |
| ԵՐԱՀԻԿ, ա. Փառաւորուած, պատուի արժանացած, պատիւ գտած։ Եւ առատաձեռն պարգեւօք երահիկք (կամ երահք) լինէին ի նմանէ (Եղիշէ)։ |
| ԵՐԱՄ, (պհլ.), ի, աց կամ ից, նաեւ ոյ, ոց, գ. 1. Նոյնատեսակ թռչունների խումբ, տարմ։ 2. Կենդանիների խումբ՝ ջոկ։ 3. Ձկների վտառ։ 4. Մարդկանց խումբ՝ բազմութիւն։ |
| ԵՐԱՄԱԲԱՐ, տե՛ս ԵՐԱՄՈՎԻՆ։ |
| ԵՐԱՄԱԽՄԲԵԱԼ, ա. Խմբուած ու երամ կազմած, երամով համախմբուած։ |
| ԵՐԱՄԱԿ, արամակ, ի, աց, գ. Կենդանիների խումբ՝ հօտ՝ ջոկ։ |
| ԵՐԱՄԱԿԱՆ, ա. Երամ կազմող, երամով ապրող։ |
| ԵՐԱՄԱԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երամ կազմել, ժողովուել, խմբուել, հաւաքուել, գումարուել, միասնանալ, ի մի գալ։ |
| ԵՐԱՄԱԿԱՐՁԱԿ, ա. մ. Երամակը արձակած՝ դաշտի մէջ բաց թողած, կամ երամակի պէս ցրուած։ |
| ԵՐԱՄԱԿԱՑԵԱԼ, ԵՐԱՄԱԿԵԱԼ, ա. Երամակ կազմած, խմբուած։ |
| ԵՐԱՄԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Միեւնոյն երամի մէջ մտնող, նոյն երամից, երամով ընկերակից, դասակից։ |
| ԵՐԱՄԱՂ, ԵՐԱՄԱՂԻ, գ. Երեխաների բազմութիւն (անստոյգ նշ.)։ |
| ԵՐԱՄԱՊԵՏ, ի, ից, գ. Երամի պետ՝ գլուխ՝ առաջնորդ։ |
| ԵՐԱՄԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Երամապետ լինելը, երամին առաջնորդելը։ |
| ԵՐԱՄՈՎԻՆ, մ. Երամով, ամբողջ երամը միասին, խմբովին։ |
| ԵՐԱՆ1, (պհլ.), տե՛ս ԵՐԱՆՔ։ |
| ԵՐԱՆ2, էրան, գ. 1. Թեթեւ՝ բարակ քամի։ 2. Քամին անձնաւորող ոգի։ |
| ԵՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հեռանալ (անստոյգ բառ եւ նշ.)։ |
| ԵՐԱՆԱԼԻՑ, ա. Երանութեամբ լի, երանաւէտ։ |
| ԵՐԱՆԱԽԱՌՆ, տե՛ս ԵՐԱՆԱՒԷՏ։ |
| ԵՐԱՆԱԿԱՆ, ա. Երանութիւն բերող՝ պարունակող, երանելի, ցանկալի։ |
| ԵՐԱՆԱՇՆՈՐՀ, ի, ից, ա. Երանելի եւ շընորհալի, շնորհազարդ (բարձր հոգեւորականի յարգական տիտղոս)։ |
| ԵՐԱՆԱՊԵՏ, ա. Երանելիների մէջ առաջին, շատ երանելի։ |
| ԵՐԱՆԱՏՈՒՐ, ա. Երանութիւն՝ երանի տուող։ |
| ԵՐԱՆԱՒԵՏԱԿԱՆ, ա. Երանաւէտ, երանական, երանելի։ |
| ԵՐԱՆԱՒԵՏԵԱԼ, ա. Երանելիութեան աւետիս ստացած, երանելի։ |
| ԵՐԱՆԱՒԷՏ, ա. 1. Կատարելապէս երանելի, գերերջանիկ։ 2. Շատ ցանկալի։ |
| ԵՐԱՆԱՒՈՐ, տե՛ս ԵՐԱՆԱԿԱՆ։ |
| ԵՐԱՆԳ, (պհլ.), ոյ, ոց, եւ ի, աց, գ. 1. Գոյն։ 2. Ներկ։ |
| ԵՐԱՆԳԱՆԵՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Գոյներով՝ ներկերով ներկելը, ներկարարութիւն։ |
| ԵՐԱՆԵԱԼ, ա. Երանելի, երջանիկ։ |
| ԵՐԱՆԵԼ, եցի, ն. Երանի տալ, երանի ասել, երջանիկ՝ բարեբախտ համարել, երանելի կոչել։ |
| ԵՐԱՆԵԼԻ, լւոյ կամ լոյ, լեաց, ա. 1. Երանի տալու արժանի, երջանիկ։ 2. Երանութիւն բերող՝ պարգեւող՝ խոստացող, երանական։ |
| ԵՐԱՆԵԼՈՒՀԻ, տե՛ս ԵՐԱՆՈՒՀԻ։ |
| ԵՐԱՆԻ՜, 1. ձ. (տրականով դրուող գոյականի կամ դերանուան հետ) Մէկին երանելի՝ բարեբախտ՝ երջանիկ համարելու բացականչութիւն, երնէ՜կ, երնէ՜կ նրան, որ։ 2. ա. Երանելի, երանութեան՝ երանի տալու արժանի։ |
| ԵՐԱՆԻԿ, ա. Երանելի, բարեբախտ։ |
| ԵՐԱՆՈՂԱԿԱՆ, ա. Երանական, երանելի, բարերջանիկ։ |
| ԵՐԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երանելի վիճակ, գերագոյն երջանկութիւն, կատարեալ բարօրութիւն։ 2. Նիւթական բարիք, հարստութիւն, ապրանք։ 3. Բարձր հոգեւորականների յարգական տիտղոս։ |
| ԵՐԱՆՈՒՀԻ, հւոյ, ա. Կին երանելի։ |
| ԵՐԱՆՔ, նաց, նօք, գ. (կզմխս.) Ազդրերի եւ ստորին որովայնի միացման տեղը, աճուկային շրջանը։ |
| ԵՐԱՇԽ1, (պրսկ.), տե՛ս ԱՇԽԷՏ։ |
| ԵՐԱՇԽ2, (պհլ.), երաշխիք, խեաց, գ. 1. Գրաւ, գրաւական։ 2. Երաշխաւորութիւն։ |
| ԵՐԱՇԽԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. 1. Որեւէ մէկին երաշխաւորող՝ մէկի համար պատասխանատու անձ։ 2. Վստահելի վկայ։ |
| ԵՐԱՇԽԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. 1. Երաշխաւոր լինել, իր երաշխաւորուութեամբ պատասխանատու լինել։ 2. Վկայել, վստահեցնել։ |
| ԵՐԱՇԽԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Երաշխաւոր լինելը, երաշխաւորելը, երաշխիք։ |
| ԵՐԱՇԽԷՊ, խէպք, գ. 1. Հարուածից առաջացած հետք՝ սպի, կապտուցք։ 2. Չարչարանք, վիշտ, նեղութիւն։ |
| ԵՐԱՇԽԻՔ, տե՛ս ԵՐԱՇԽ2։ |
| ԵՐԱՇՏ, (պհլ.), ի, ից կամ ոյ, ոց, գ. 1. Անձրեւի եւ խոնաւութեան տեւական պակասութիւն, որ վնասում է բուսականութեան աճմանը, չորութիւն։ 2. ա. Երաշտային, չորային։ 3. ա. Անթաց, չոռոգուած։ |
| ԵՐԱՇՏԱՀԱՐ, ա. Երաշտից վնասուած, ցամաքած, չորացած։ |
| ԵՐԱՇՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Երաշտից ցամաքել՝ չորանալ։ 2. Խռուանալ, գզգզուել, խճճուել (մազերի)։ |
| ԵՐԱՇՏԱՏՈՒՆԿ, ա. Անջրդի վայրում տնկած, երաշտի նկատմամբ դիմացկուն։ |
| ԵՐԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երաշտ լինելը, երաշտ։ 2. փխբ. Ծարաւ, պապակ։ |
| ԵՐԱՍԱՆ, (պրսկ.), ի, աց, գ. 1. Առասան՝ փոկ, որ կապում են ձիու սանձի երկու կողմից՝ ձեռքով բռնելու եւ ձիուն կառավարելու համար։ 2. Սանձ։ |
| ԵՐԱՍԱՆԱԿ, (պրսկ.), ի, աց, գ. 1. Առասան՝ փոկ, որ կապում են ձիու սանձի երկու կողմից՝ ձեռքով բռնելու եւ ձիուն կառավարելու համար։ 2. Սանձ։ |
| ԵՐԱՍԱՆԱԿԱԶԱՆՑ, ա. Երասանին չանսացող՝ չհպատակուող, անսանձ։ |
| ԵՐԱՍԱՆԱԿԱԼ, ի, աց, ա. գ. 1. Երասանը ձեռքին բռնող, ձին կառավարող, ձիավար։ 2. փխբ. Ղեկավար, ուղղութիւն տուող։ |
| ԵՐԱՍԱՆԱԿԱԿԱԼ, ի, աց, ա. գ. 1. Երասանը ձեռքին բռնող, ձին կառավարող, ձիավար։ 2. փխբ. Ղեկավար, ուղղութիւն տուող։ |
| ԵՐԱՍԱՆԱԿԱԿՈԾԵԼ, տե՛ս ՍԱՆՁԱԿՈԾԵԼ։ |
| ԵՐԱՍԱՆԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Երասանակով վարել՝ կառավարել։ 2. փխբ. Ղեկավարել, կառավարել։ |
| ԵՐԱՍՏ, (պհլ), ու, ուց կամ ի, ից, գ. Դաս, կարգ, խումբ։ |
| ԵՐԱՍՏԱՆՔ, նաց, գ. 1. Նստուկ, յետոյք։ 2. (բժշկ.) Արիւնալոյծ, թանչ։ 3. Փափուկ նստարան՝ արիւնալոյծով վարակուածների համար։ |
| ԵՐԱՍՏՈՅ, տե՛ս ԱՐԱՍՏՈՅ։ |
| ԵՐԲ, գործածւում է՝ 1. Որպէս հարցական դերանուն՝ ո՞ր ժամանակ, ի՞նչ ժամանակ նշ.։ 2. Որպէս յարաբերական դերանուն՝ այն ժամանակ, երբ որ նշ.։ 3. Որպէս գոյական (երբն, զերբն, երբի հոլովաձեւերով)՝ ժամանակ նշ.։ |
| ԵՐԲԵՄՆ, մ. 1. Մի ժամանակ, մի անգամ, ինչ-որ ժամանակ (անցեալում)։ 2. Ժամանակ առ ժամանակ, մէկ-մէկ։ |
| ԵՐԲԵՄՆԻ, ա. Մի ժամանակուայ, երբեմն եղած։ (Ագ., 186)։ |
| ԵՐԲԷՔ, երբեք, մ. 1. Որեւէ ժամանակ, երբեւիցէ։ 2. Երբեմն։ |
| ԵՐԲՈՒԾ, բծոյ, ոց, գ. Կենդանիների կրծքի միսը։ |
| ԵՐԳ, ոյ, ոց, գ. 1. Բանաստեղծական-երաժշտական ստեղծագործութիւն՝ երգելու համար, խաղ։ 2. Օրհնաբանութիւն, օրհներգ, գովեստ։ 3. Քնարական բանաստեղծութիւն, տաղ։ 4. Նուագարան։ 5. Նուագ։ |
| ԵՐԳԱԲԱՆ, ի, ից, ա. գ. 1. Երգ երգող կամ երգ յօրինող, երաժիշտ։ 2. Երգով արտայայտուած։ |
| ԵՐԳԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Երգով բարեբանել՝ փառաբանել՝ օրհնել։ |
| ԵՐԳԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Երգով բարեբանելը, օրհնաբանութիւն, գովեստ։ |
| ԵՐԳԱԳԻՐ, ա. Իբրեւ ոտանաւոր գրուած, տաղաչափական։ |
| ԵՐԳԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Իբրեւ ոտանաւոր գրել, տաղաչափօրէն գրել։ |
| ԵՐԳԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Երգագրելը, տաղաչափօրէն գրելը։ |
| ԵՐԳԱԿ, ի, աց, ա. գ. 1. Լաւ՝ հմուտ երգող, երգիչ։ 2. Երգեցիկ (թռչուն)։ |
| ԵՐԳԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Միասին երգող, երգին ձայնակցող՝ մասնակցող։ 2. փխբ. Ձայնակից, միաբան, համաձայն։ |
| ԵՐԳԱԿՑԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Երգակից լինել, միասին երգել։ 2. փխբ. Ձայնակից՝ միաբան՝ համաձայն լինել։ |
| ԵՐԳԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Երգակից լինելը, միասին երգելը։ |
| ԵՐԳԱՀԱՆ, ա. գ. Ողբերգակ, ողբերգագիր։ |
| ԵՐԳԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՐԳԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԳԱՅԱՐԴԱՐ, տե՛ս ԵՐԳԱՀԱՆ։ |
| ԵՐԳԱՍՈՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՐԳԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԳԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Երգ, երգեցողութիւն։ |
| ԵՐԳԵԼ, եցի, ն. 1. Երգ՝ խաղ ասել։ 2. Նուագել։ 3. Գովերգել, գովաբանել, փառաբանել (երգով, ոտանաւորով)։ |
| ԵՐԳԵՀՈՆ, տե՛ս ԵՐԳԻՈՆ։ |
| ԵՐԳԵՑԻԿ, ցկի, կաց, ա. գ. 1. Երգիչ՝ տղամարդ կամ կին։ 2. Սաղմոսերգու, օրհնիչ։ 3. Ողբերգակ։ |
| ԵՐԳԵՑՈՂ, ի, աց, ա. գ. Երգիչ, երգող ու նուագող։ |
| ԵՐԳԵՑՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ԵՐԱԺՇՏԱԿԱՆ։ |
| ԵՐԳԵՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Ս. Գըրքից արտասանութիւն կամ ընթերցուածք՝ նուագակցութեամբ։ |
| ԵՐԳԻԾԱՆԵԼ, գիծի, ծեալ կամ ծանեալ, ն. 1. Պատռել, ճեղքել, պայթեցնել, ճաքեցնել։ 2. փխբ. Սուր՝ կծու՝ խայթող խօսք ասել, կծել, ծաղրել։ |
| ԵՐԳԻԾԱՆՈՒԹԻՒՆ, ԵՐԳԻԾՈՒՄՆ, գ. 1. Պատռուածք, ճեղքուածք։ 2. Սուր՝ կծու՝ խայթող խօսք, ծաղր։ |
| ԵՐԳԻԾՈՒՑԱՆԵԼ, ծուցի, պբ. Պատռել, ճեղքել, պայթեցնել։ |
| ԵՐԳԻՈՆ, (յուն.), ի, աց կամ ից, գ. Փչովի նուագարան։ |
| ԵՐԳԻՉ, գչի, չաց, ա. գ. 1. Լաւ՝ հմուտ երգող, երգաբան։ 2. Հռչակող, յայտարարող։ |
| ԵՐԳՈՂ, ա. գ. 1. տե՛ս ԵՐԳԻՉ։ 2. Դաւիթ մարգարէի մակդիրը, իբրեւ սաղմոսերգու՝ հոգերգող։ |
| ԵՐԳՈՂԱԲԱՐԲԱՌ, ա. Երգախառն խօսքերով, երգելու ձայնով։ |
| ԵՐԳՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ԵՐԱԺՇՏԱԿԱՆ։ |
| ԵՐԳՈՂԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Երգ եւ երաժշտութիւն սիրող։ |
| ԵՐԳՈՂՈՒԹԻՒՆ, ԵՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Երգեցողութիւն, երգ, նուագ։ |
| ԵՐԴ, ոյ, ոց, գ. 1. Տանիքի մէջ թողած բացուածք, որ ծառայում է իբրեւ լուսամուտ, երդիկ։ 2. լայնաբար՝ Ծուխ, օջախ, տուն, ընտանիք. տան անդամները։ |
| ԵՐԴԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. գ. Դրկից, հարեւան։ |
| ԵՐԴԱՀԱՄԱՐ, գ. Երդերի՝ տների թիւը, ծխահաշիւ։ |
| ԵՐԴԱՇԷՆ, ա. Երդը՝ օջախը՝ տունը շէն պահող՝ շինող, տնարար։ |
| ԵՐԴՄՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Երդման յատուկ՝ վերաբերող, երդում պարունակող։ |
| ԵՐԴՄՆԱԿԵՐ, ա. Երդումը զանց առնող՝ չկատարող՝ չպահող, երդմնազանց։ |
| ԵՐԴՄՆԱՀԱՐ, ի, աց, ա. Յաճախ կամ աւելորդ տեղը երդուող. սուտ երդուող, շատ անգամ երդմնազանց լինող։ |
| ԵՐԴՄՆԱՀԱՐԵԼ, եցի, չ. Սուտ կամ աւելորդ տեղը երդուել, երդմնազանց լինել։ |
| ԵՐԴՄՆԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Երդմնահար լինելը, սուտ կամ աւելորդ տեղը երդուելը։ |
| ԵՐԴՄՆԱՅԵՂՑ, ա. Յաճախ երդուող, երդմնահար։ |
| ԵՐԴՄՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Աւելորդ տեղը՝ առանց կարիքի երդուել սիրելը։ |
| ԵՐԴՄՆԱՍԽԱԼ, ա. Սխալ երդում տուող, սուտ երդուող։ |
| ԵՐԴՄՆԱՍՈՒՏ, ա. Սուտ երդուող, երդմնազանց։ |
| ԵՐԴՄՆԱՍՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՍՏԵՐԴՄՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԴՄՆԵԼ, տե՛ս ԵՐԴՆՈՒԼ։ |
| ԵՐԴՄՆԵԼԻ, տե՛ս ԵՐԴՆԼԻ։ |
| ԵՐԴՄՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Երդուել տալ, երդուեցնել։ |
| ԵՐԴՄՆԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, ցաց, ա. գ. Երդուեցնող, մանաւանդ՝ երդուեցնելով չար ոգին մարդուց հալածող, չար ոգիներին սաստող։ |
| ԵՐԴՄՆԻ, նւոյ, նեաց, նիք, գ. 1. Երդում։ 2. ա. Երդուող, ուխտադիր, դաշնակից։ |
| ԵՐԴՄՆՈՒՐԱՑ, ա. Երդումն ուրացող, երդմնազանց։ |
| ԵՐԴՄՆՍՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՍՏԵՐԴՄՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԴՆԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Որի կամ ինչի վրայ կարելի է երդուել։ |
| ԵՐԴՆՈՒԼ, դուայ, դուի՛ր, դուեալ, չ. Երդումով հաւաստել՝ հաստատել որեւէ բան, երդում տալ, երդուել։ |
| ԵՐԴՈՒՄԱՐԴ, ի, աց, գ. Տուն ու տանեցի։ |
| ԵՐԴՈՒՄՆ, դման, գ. 1. Երդում, երդուելը, երդում տալը։ 2. Նզովք, որ մարդ իր վրայ դնում է, եթէ ստի։ |
| ԵՐԴՈՒՄՆԱՊԱՏԻԺ, ա. Պատժի երդում՝ սպառնալիք պարունակող։ (Կղնկտ., 25Օ)։ |
| ԵՐԵԱԿ, տե՛ս ԵՐԵԿ։ |
| ԵՐԵԱՄ, զերեամ, յերեամ, մ. 1. Երեք տարի տեւող, երեք տարուայ ընթացքում։ 2. Երեք տարին մէկ անգամ։ 3. գ. Երեք տարուայ ժամանակամիջոց, երեք տարի, եռամեակ։ |
| ԵՐԵԽԱՅՈՒԹԻՒՆ, երախայութիւն, գ. (եկեղց.) Դեռ չկնքուած՝ չմկրտուած լինելը։ |
| ԵՐԵԿ1, զերեկ, ցերեկ, ցերեկս, յերեկս, գ. 1. Մութն ընկնելու ժամանակը, երեկոյ։ 2. Արուսեակ մոլորակը, երբ երեւում է երեկոյեան դէմ, գիշերավար։ 3. Արեւմուտք։ 4. մ. Երեկոյ ժամանակ, երեկոյեան։ |
| ԵՐԵԿ2, տե՛ս ԵՐԷԿ։ |
| ԵՐԵԿԱՆԱԼ, ացի, չ. 1. Գիշերը մնալ մի տեղ։ 2. Մինչեւ երեկոյ մնալ, երեկոյին սպասել։ |
| ԵՐԵԿԵԼ, եցի, տե՛ս ԵՐԵԿԱՆԱԼ։ |
| ԵՐԵԿՈՅ, ի, յերեկոյ, ցերեկոյ, գ. 1. Մութն ընկնելու ժամանակը, երեկոյ։ 2. մ. Երեկոյ ժամանակ, երեկոյեան։ |
| ԵՐԵԿՈՅԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երեկոյ դառնալ, մութն ընկնել։ |
| ԵՐԵԿՈՅԻ, ԵՐԵԿՈՅԻՆ, ա. 1. Երեկոյի ժամանակ կատարուող՝ տեղի ունեցող, երեկոյեան։ 2. մ. Երեկոյեան դէմ։ |
| ԵՐԵԿՈՐ, ի, տե՛ս ԵՐԵԿՈՅ։ |
| ԵՐԵԿՈՐԵԱՅ, եայք, եայց, ա. գ. Երեկոյեան, երեկոյի, երեկոյ, երեկոյեան պահը։ |
| ԵՐԵԿՈՐԵԱՆ, ա. Երեկոյեան։ |
| ԵՐԵԿՈՐԻ, րւոյ, րեաց, գ. Երեկոյ։ |
| ԵՐԵԿՈՐԻՆ, 1. ա. Երեկոյեան, իրիկնային։ 2. մ. Երեկոյեան դէմ, իրիկնադէմին։ |
| ԵՐԵԿՈՐՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Երեկոյեան։ 2. Արեւմտեան։ |
| ԵՐԵԿՈՐՆԵԱՅ, եայք, եայց, ա. 1. Երեկոյեան։ 2. Արեւմտեան։ |
| ԵՐԵԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Ամբողջ օրը, ամբողջ օրը տեւելը։ |
| ԵՐԵԿՈՒՆ, գ. 1. Երեկոյ։ 2. ա. Երեկոյեան։ 3. մ. Երեկոյեան դէմ, երեկոյ ժամանակ։ |
| ԵՐԵԿՈՒՆԱՆԱԼ, տե՛ս ԵՐԵԿԱՆԱԼ (1)։ |
| ԵՐԵԿՕԹՔ, թից, թիւք, գ. Գիշերը օթեւանելու տեղ, մի տեղ գիշերելը՝ գիշերը մնալը։ |
| ԵՐԵՄԵԱՆ, մենի, ից, ԵՐԵՄԵՆԻ, նւոյ, նեաց, ԵՐԵՄԻ, մւոյ, ա. Երեքամեայ, եռամեայ, երեք տարեկան։ |
| ԵՐԵՍ, ի, մանաւանդ՝ ԵՐԵՍՔ, սաց, օք կամ ովք, գ. 1. Մարդու գլխի առջեւի կողմը։ 2. Կերպարանք, տեսք, դէմք։ 3. փխբ. Մակերես, մակերեւոյթ։ 4. Անձ։ 5. Աչք, տեսանելիք։ 6. Կեղծաւորութիւն։ 7. Դիտաւորութիւն, նպատակ։ 8. Իմաստ, առում, նշանակութիւն։ 9. նխդ. (բացառական հոլովը) Պատճառով։ |
| ԵՐԵՍԱԿԱՆ, ա. Երեսին կամ դէմքին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԵՐԵՍԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երես առ երես դուրս գալ, դէմ առ դէմ հանդիպել։ |
| ԵՐԵՍԱՆԱԿ, տե՛ս ԵՐԱՍԱՆԱԿ։ |
| ԵՐԵՍԱՒՈՐ, ա. 1. Երեսով, արտայայտիչ՝ գեղեցիկ դէմք ունեցող։ 2. Քաջաբար կռուող, համարձակ, խիզախ։ |
| ԵՐԵՍՆԱՄԵԱՆ, մենի, ից, ա. Երեսնամեայ, երեսուն տարեկան։ |
| ԵՐԵՍՆԱՄԵՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. Երեսնամեայ, երեսուն տարեկան։ |
| ԵՐԵՍՆԱՄԻ, մւոյ, մեաց, ա. Երեսնամեայ, երեսուն տարեկան։ |
| ԵՐԵՍՆԱՒՈՐ, ա. մ. Երեսունով, մէկին երեսուն։ |
| ԵՐԵՍՆԵԱԿ, տե՛ս ԵՐԵՍՆԵՐԵԱԿ։ |
| ԵՐԵՍՆԵՄԵԱՆ, ԵՐԵՍՆԵՄԻ, տե՛ս ԵՐԵՍՆԱՄԵԱՆ։ |
| ԵՐԵՍՆԵՐԵԱԿ, ա. գ Երեսուն կամ երեսուներորդ թիւը։ |
| ԵՐԵՍՆԵՐՈՐԴ, ի, աց, թ. Ըստ կարգի քսանիններորդին յաջորդող, երեսուներորդ։ |
| ԵՐԵՍՆԻՑՍ, մ. Երեսուն անգամ։ |
| ԵՐԵՍՆՕՐԵԱԿ, ԵՐԵՍՆՕՐԵԱՅ, ա. Երեսուն օր ունեցող՝ ընդգրկող։ |
| ԵՐԵՍՈՒՆ, սնի, ից, թ. 1. Երեք տասնեակ։ 2. Երեսուն թիւը։ |
| ԵՐԵՐ, յերերի, գ. 1. Տարուբերում, տատանում, շարժում, սասանում, ցնցում։ 2. ա. Երերուն, երերացող։ |
| ԵՐԵՐԱԳԻՆ, ա. Երերուն, երերացող, տարուբերուող, երերումով լի։ |
| ԵՐԵՐԱԼ, ացի, չ. 1. տե՛ս ԵՐԵՐԵԼ (իմ)։ 2. ն. Երերացնել, տարուբերել։ |
| ԵՐԵՐԱԼԻՑ, տե՛ս ԵՐԵՐԱԳԻՆ։ |
| ԵՐԵՐԱՆՔ, նաց, գ. Երերում, երերագին վիճակ, տատանում, վարանք։ |
| ԵՐԵՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Երերալ, տարուբերուել, տատանուել, դողդողալ, շարժուել։ |
| ԵՐԵՐՈՒՄՆ, րման, գ. Երերալը, երերանք, տարուբերուելը, տատանուելը։ |
| ԵՐԵՐՈՒՆ, ա. Երերացող, դողդոջուն։ |
| ԵՐԵՒԱԿ, ի, աց, գ. 1. Արտաքին պատկեր, երեւոյթ, նշանակ, օրինակ։ 2. (աստղգ.) Արեգակի մոլորակներից մէկը. Սատուրն։ 3. Երազ, տեսիլք։ 4. ա. Երեւելի, անուանի, նշանաւոր։ |
| ԵՐԵՒԱԿԱՅԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Երեւակայել տալ։ |
| ԵՐԵՒԱԿԱՅԵԼ, եցի, ն. 1. Մտովին՝ մտքի մէջ պատկերացնել։ 2. Պատկերացում կազմել։ 3. Երեւակայել՝ երեւալ տալ։ |
| ԵՐԵՒԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մտովին՝ մտքի մէջ կազմած պատկերացում։ 2. Յայտնի դարձնելը, երեւան բերելը, յայտնաբերելը։ |
| ԵՐԵՒԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Երեւոյթ, տեսիլք։ |
| ԵՐԵՒԱԿԵԼ, տե՛ս ԵՐԵՒԱԿԱՅԵԼ։ |
| ԵՐԵՒԱԿԻ, մ. Երեւացող՝ նկատելի կերպով, յայտնապէս։ |
| ԵՐԵՒԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երեւակայութիւն։ 2. Արտաքին երեւոյթ։ |
| ԵՐԵՒԱՆ, յերեւան, գ. Երեւում, երեւալը։ |
| ԵՐԵՒԱՆԱԼ, տե՛ս ԵՐԵՒԵԼ (իմ)։ |
| ԵՐԵՒԱՊԷՍ, տե՛ս ԵՐԵՒԵԼԱՊԷՍ։ |
| ԵՐԵՒԵԼ, (իմ), եցայ, եա՛ց կամ եցի՛ր, չ. 1. Տեսանելի դառնալ՝ լինել, տեսնուել, երեւալ։ 2. Երեւան գալ, դուրս գալ՝ ելնել, յայտնուել, ծագել։ 3. Գտնուել, լինել, գոյութիւն ունենալ։ 4. Մի բանի տեսք՝ երեւոյթ ունենալ, թուալ։ 5. (կրօն.) Որդու ծնունդը եւ Ս. Հոգու բխումը Հօրից։ |
| ԵՐԵՒԵԼԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Աւելի կամ շատ երեւելի։ 2. մ. Աւելի յայտնի կերպով, աւելի յայտնապէս։ |
| ԵՐԵՒԵԼԱԿԱՆ, ա. Երեւացող, նկատելի, տեսանելի, զգալի։ |
| ԵՐԵՒԵԼԱՆԱԼ, ացայ, չ. Տեսանելի դառնալ, երեւալ։ |
| ԵՐԵՒԵԼԱՊԷՍ, մ. Նկատելի կերպով, բացայայտ, յայտնապէս, որոշակի։ |
| ԵՐԵՒԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Երեւացող, տեսանելի։ 2. Որեւէ հանգամանքով աչքի ընկնող՝ ուշադրութիւն գրաւող, նշանաւոր, անուանի։ 3. Թափանցիկ։ |
| ԵՐԵՒԵԼՈՅԹՔ, տե՛ս ԵՐԵՒՈՅԹ։ |
| ԵՐԵՒԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Երեւացող լինելը, երեւում, երեւոյթ։ |
| ԵՐԵՒԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Երեւալ տալ, ցոյց տալ, երեւացնել։ 2. Երեւան հանել, բխեցնել, բուսցնել։ 3. Կարծել՝ համարել տալ։ |
| ԵՐԵՒԵՑՈՒՑԻՉ, ա. 1. Երեւացնող։ 2. Ստեղծող, հաստատող։ |
| ԵՐԵՒԻԼ, գ. 1. (կենդ.) Ամբարի երկարակնճիթ, ցորնաճճի (Sitophilus granarius)։ 2. Հացաբոյսերի սնկային հիւանդութիւն. ժանգ։ |
| ԵՐԵՒԻՔ, երեւօք, գ. յոգն. Երազ, ցնորք, երեւոյթ, երեւակութիւն։ |
| ԵՐԵՒՈՅԹ, ութի, ից, գ. 1. Արտաքին տեսք՝ կերպարանք՝ տպաւորութիւն՝ նմանութիւն։ 2. Որեւէ բանի դրսեւորում՝ արտայայտութիւն՝ երեւան գալը։ 3. Երազ, ցնորք։ 4. ա. Երեւացող, տեսանելի, աչքի ընկնող։ 5. Նշանաւոր, երեւելի։ 6. Աչք ծակող, խայտառակ։ 7. Ոչ իրական, առերեւոյթ։ |
| ԵՐԵՒՈՒԹԱԲԱՐ, Առերեւոյթ, արտաքուստ, արտաքին տպաւորութեամբ։ |
| ԵՐԵՒՈՒԹԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Աչքին երեւացող, թուացող, ոչ իրական, խաբուսիկ։ 2. գ. (եկեղց.) Նա, որ Քրիստոսի մարդեղութիւնը համարում էր լոկ երեւոյթ՝ աչքի պատրանք եւ ոչ իրողութիւն։ |
| ԵՐԵՒՈՒԹԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Երեւոյթի՝ տեսիլքի նման երեւալ, պատկերանալ։ 2. (յունական ոճով) Մտովին՝ մտքի մէջ պատկերացնել, երեւակայել, երազում տեսնել։ |
| ԵՐԵՒՈՒԹԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԵՐԵՒՈՅԹ։ |
| ԵՐԵՒՈՒԹԱՊԷՍ, մ. Երեւացող՝ նկատելի՝ զգալի կերպով, տեսանելիօրէն, մարմնապէս։ |
| ԵՐԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երեւում, երեւոյթ, տեսք։ 2. Երեւակայութիւն, երեւակայելը։ 3. Մակերեւոյթ։ |
| ԵՐԵՒՈՒԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Երեւակայութիւն։ |
| ԵՐԵՒՈՒԹՈՒՏ, ա. Երեւութական, երեւակայական, ցնորական, երազական։ |
| ԵՐԵՒՈՒՄՆ, ւման, գ. 1. Երեւալը, յայտնուելը, երեւան գալը։ 2. Աչքին երեւացող՝ ոչ իրական՝ թուացող պատկեր, արտաքին երեւոյթ՝ տեսք, երեւութականութիւն, երեւակայութիւն, ցնորք։ 3. Մակերեւոյթ, երես։ 4. (կրօն.) Որդու ծնունդը եւ Ս. Հոգու բխումը Հօրից։ |
| ԵՐԵՔ, երիս, երից, թ. 1. Երկու եւ մէկ, երկուսի վրայ աւելացրած մէկ։ 2. մ. Երեք անգամ։ |
| ԵՐԵՔԱԹԶԵԱՆ, տե՛ս ԵՐԵՔԹԶԵԱՆ։ |
| ԵՐԵՔԱԼԵԱՆ, ա. Բարդ-բարդ ալիքներով, խիստ ալէկոծուած, խռովայոյզ։ |
| ԵՐԵՔԱՄԵԱՅ, ԵՐԵՔԱՄԵԱՆ, տե՛ս ԵՌԱՄԵԱՅ։ |
| ԵՐԵՔԱՄՍԵԱՅ, ԵՐԵՔԱՄՍԵԱՆ, տե՛ս ԵՌԱՄՍԵԱՅ։ |
| ԵՐԵՔԱՅԱՐԿ, տե՛ս ԵՌԱՅԱՐԿ։ |
| ԵՐԵՔԱՆԿԻՒՆ, ԵՐԵՔԱՆԿԻՒՆԻ, տե՛ս ԵՌԱՆԿԻՒՆ, ԵՌԱՆԿԻՒՆԻ։ |
| ԵՐԵՔԱՆՁՆԱԿԱՆ, ԵՐԵՔԱՆՁՆԱՒՈՐԱԿԱՆ, ԵՐԵՔԱՆՁՆԵԱՅ, ԵՐԵՔԱՆՁՆԵԱՆ, տե՛ս ԵՌԱՆՁՆԱԿԱՆ։ |
| ԵՐԵՔԱՌԱԳԱՍՏԵԱՆ, ա. Երեք առագաստ ունեցող, երեք առագաստով։ |
| ԵՐԵՔԱՍՏՈՒԱԾԵԱՆ, ա. գ. (կրօն.) 1. Երեք աստուած կամ աստուածութիւն ընդունող։ 2. Երրորդութեան երեք անձերը բաժանելով՝ երեք աստուած դաւանող։ |
| ԵՐԵՔԱՐԻՒՐ, տե՛ս ԵՐԵՔՀԱՐԻՒՐ։ |
| ԵՐԵՔԱՐՁԷՆ, ԵՐԵՔԱՐՁԻՆ, տե՛ս ԵՌԱԺԱՆԻ։ |
| ԵՐԵՔԱՐՄԱՏԵԱՆ, ա. Երեք արմատ՝ ուղղութիւն ունեցող։ |
| ԵՐԵՔԱՐՓԻՆ, ա. Երեք լոյսով՝ ճառագայթով։ |
| ԵՐԵՔԲԱՂՁԵԱՆ, ա. Երիցս կամ շատ բաղձալի։ |
| ԵՐԵՔԲՈԼՈՐԱՁԵՒ, ա. Երեք բոլորակի ձեւ ունեցող, երեք բոլորակով։ |
| ԵՐԵՔԳՄԲԵԹԱԿԻՐ, տե՛ս ԵՌԱՅԱՐԿ։ |
| ԵՐԵՔԴԱՆԳԵԱՆ, ա. Երեք դանգ արժեցող, փխբ. անարժէք, արհամարհուած։ |
| ԵՐԵՔԵԱՆ, կամ ԵՐԵՔԻՆ, զերեսեան կամ սին, երեցունց կամ ցուն, երեքումբք, թ. Երեքն էլ, երեքն էլ միասին։ |
| ԵՐԵՔԵՐԱՆԵԱՆ, ա. Երիցս կամ շատ երանելի։ |
| ԵՐԵՔԵՐԵՒԵԱՆ, ա. (կրօն.) Երեք կերպ երեւացող, եռալոյս։ |
| ԵՐԵՔԹԵՒԵԱՆ, ա. Երեք թեւով, երեք սուր անկիւնով կամ ծայրով (նետի մասին)։ |
| ԵՐԵՔԹԶԵԱՆ, ա. Որի լայնութիւնը կամ երկարութիւնը երեք թզաչափ է։ |
| ԵՐԵՔԹՇՈՒԱՌԵԱՆ, ա. Երիցս թշուառական, շատ եղկելի, խեղճ ու ողորմելի։ |
| ԵՐԵՔԺԱՆԵԱՅ, ԵՐԵՔԺԱՆԻ, ա. Երեք ատամ՝ սուր ծայր ունեցող, եռաժանի։ |
| ԵՐԵՔԻՆ, տե՛ս ԵՐԵՔԵԱՆ։ |
| ԵՐԵՔԼՈՒՍԵԱՆ, տե՛ս ԵՌԱԼՈՒՍԵԱՆ։ |
| ԵՐԵՔԿԱՐԳԵԱՆ, ա. Երեք կարգ կամ շարք պարունակող։ |
| ԵՐԵՔԿԻՆ1, կնի կամ կնոյ, կինք, կնաց, ա. 1. Երեք միաւորից բաղկացած, երեք կարգ՝ շարք, եռեակ, եռակի։ 2. Երեք անգամ աւելի, եռապատիկ։ 3. մ. Երեք անգամ, երրորդ անգամ։ |
| ԵՐԵՔԿԻՆ2, ա. Երեք անգամ կին առնող՝ ամուսնացող։ |
| ԵՐԵՔԿՂԻ, տե՛ս ԵՐԵՔԿՈՒՂ։ |
| ԵՐԵՔԿՆԱԿ, ա. գ. Եռապատիկ, եռապատկուած թիւը։ |
| ԵՐԵՔԿՆԱՅԱՐԿ, տե՛ս ԵՌԱՅԱՐԿ։ |
| ԵՐԵՔԿՆԱՐՕՐ ԱՌՆԵԼ, Երեք անգամ արօրով վարել, փխբ. կրկին եւ կրկին քրքրել՝ պրպտել։ |
| ԵՐԵՔԿՆԵԼ, եցի, ն. Երեք անգամ նոյն բանն ասել կամ անել, երեք անգամ կրկնել, երրորդել։ |
| ԵՐԵՔԿՈՒՂ, ա. Երեք կուղից՝ թելից ոլորած՝ հիւսած։ |
| ԵՐԵՔԿՈՒՍԻ, ա. Երեք կողմ ունեցող, եռանկիւնաձեւ։ |
| ԵՐԵՔՀԱԶԱՐԵԱՆ, ա. Երեք հազար թուով, երեք հազարով։ |
| ԵՐԵՔՀԱՐԻՒՐ, ոյ, ոց, թ. ա. Երեք անգամ հարիւր, երեք հարիւր։ |
| ԵՐԵՔՀԱՐԻՒՐԵՔԻՆ, եցուն, թ. Երեք հարիւրն էլ, երեք հարիւրն էլ միասին։ |
| ԵՐԵՔՁԵՂՈՒԱՆԵԱՅ, ա. Երեք ձեղունով, եռայարկ։ |
| ԵՐԵՔՃԱՌԱԳԱՅԹԵԱՆ, ա. Երեք ճառագայթով, եռալոյս։ |
| ԵՐԵՔՄԱՍՆԵԱՅ, ԵՐԵՔՄԱՍՆԵԱՆ, տե՛ս ԵՌԱՄԱՍՆԵԱՅ։ |
| ԵՐԵՔՄԱՏԵԱՆ, ա. մ. Եռակի։ Եւ մանաւանդ երեքմատեանն յարութեան՝ զոր չէ պարտ յարութիւն համարել (Եզնիկ)։ |
| ԵՐԵՔՄԱՏՆԻ, ա. Երեք մատ՝ ոստ ունեցող։ |
| ԵՐԵՔՆԱԿԻ, ա. մ. Երեք անգամ, եռապատիկ։ |
| ԵՐԵՔՆՇԱՆԵԱՆ, ա. Երեք անգամ նշանով ցոյց տրուած։ |
| ԵՐԵՔՇԱԲԱԹԻ, գ. Շաբաթուայ երրորդ օրը, երեքշաբթի։ |
| ԵՐԵՔՈՏՆԵԱՆ, ա. Երեք ոտք ունեցող, երեք ոտքով։ |
| ԵՐԵՔՈՒՂԿԵԱՆ, ա. Որի չափն է երեք ուղուկ՝ քիլ։ |
| ԵՐԵՔՊԱՏԻԿ, ա. 1. Երեք անգամ աւելի, եռապատիկ։ 2. Երեք սայր ունեցող, եռասայր։ |
| ԵՐԵՔՊԱՅԾԱՌ, ա. Երիցս կամ շատ պայծառ, եռալոյս։ |
| ԵՐԵՔՊԱՅԾԱՌԵԱՆ, ա. Երիցս կամ շատ պայծառ, եռալոյս։ |
| ԵՐԵՔՊԱՐՍՊԵԱՆ, ա. Երեք պարիսպ ունեցող։ |
| ԵՐԵՔՍԱՅՐԻ, ա. Երեք սայր ունեցող, երեքբերան։ |
| ԵՐԵՔՍՐԱՀԵԱՆ, ա. Երեք սրահ կամ գաւիթ ունեցող։ |
| ԵՐԵՔՍՐԲԵԱՆ, բենի, ից, ա. (կրօն.) 1. Ամենասուրբ, երիցս սուրբ. 2. Երրորդութեան մակդիր՝ իբրեւ երեք սրբից կամ անձից բաղկացած։ |
| ԵՐԵՔՎՏԱԿԵԱՆ, ա. Երեք վտակ ունեցող։ |
| ԵՐԵՔՏԱԿԵԱՆ, ԵՐԵՔՏԱԿԷՆ, ա. Երեք տակ՝ շարք ունեցող։ |
| ԵՐԵՔՏԱՍԱՆ, ի, ից, թ. 1. Տասներեք։ 2. Տասներեքերորդ։ |
| ԵՐԵՔՏԱՍԱՆԱԿԻ, մ. Տասներեք անգամ։ |
| ԵՐԵՔՏԱՍԱՆԱՄԵԱՅ, ա. 1. Տասներեք տարեկան։ 2. մ. Տասներեք տարի։ |
| ԵՐԵՔՏԱՍԱՆԱՄԵԱՆ, մենի, ից, ա. Տասներեք տարեկան։ |
| ԵՐԵՔՏԱՍԱՆԵՐՈՐԴ, ի, աց, թ. Տասներեքերորդ։ |
| ԵՐԵՔՏԱՍԱՆԵՔԵԱՆ, կամ ԵՐԵՔՏԱՍԱՆԵՔԻՆ, եցունց կամ ցուն, թ. Տասներեքն էլ, տասներեքն էլ միասին։ |
| ԵՐԵՔՓԱՌԱՏՐԵԱՆ, ա. (կրօն.) Որ պարունակում է փառք կամ փառատրութիւն երրորդութեան երեք անձերին։ |
| ԵՐԵՔՓԱՓԱԳԵԱՆ, ա. Երիցս կամ շատ փափագելի՝ ցանկալի։ |
| ԵՐԵՔՔԱՂԱՔԵԱՆ, ա. Որտեղ երեք քաղաք միացած են, երեք քաղաքից բաղկացած (թարգմանութիւն Տրիպոլիս քաղաքի, որ նշանակում է երեք քաղաք)։ |
| ԵՐԵՔՔԱՐԵԱՆ, ա. Երեք թանկագին քար (ակ) ունեցող, կամ երեք քարից բաղկացած։ |
| ԵՐԵՔՕՐԵԱՅ, րէի, ից, ա. 1. Երեք օր տեւող։ 2. մ. Երրորդ օրը։ |
| ԵՐԵՔՕՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Երեք օր անց կացնել, երեք օր մնալ։ |
| ԵՐԷ, ոյ, ոց, գ. Որսի խոտաճարակ կենդանի։ |
| ԵՐԷԶ, երիզի, զաց, ա. Քարքարոտ, ամայի, խոպան։ |
| ԵՐԷԿ, երեկի կամ երէկի, յերեկէ կամ յերիկէ, զերէկն, գ. 1. Այսօրուան նախորդած օրը, երեկուայ օրը։ 2. ա. Երեկուայ։ 3. մ. Այսօրուան նախորդած օրում։ |
| ԵՐԷՎԱՅՐԻ, իք, գ. Վայրի երէ, երէ։ |
| ԵՐԷՑ, երիցու, ցունք, ցանց, ա. 1. Տարիքով աւելի մեծ, ծնունդով առաջինը, աւագ։ 2. Առաջին, գլխաւոր, առաջնակարգ, նախապատիւ։ 3. (եկեղց.) Քահանայ։ |
| ԵՐԷՑԵՂԲԱՅՐ, բարք, գ. Երէցի՝ քահանայի եղբայր։ |
| ԵՐԷՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՐԻՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԹ, ի, ից, գ. Որեւէ ուղղութեամբ գնալը՝ շարժուելը, մի տեղից մեկնելը, ընթացք, գնացք։ |
| ԵՐԹԱԼ, անց. կտր. չոգայ, հրմ. ե՛րթ, երթա՛յք, երթեալ, չ. 1. Գնալ, ճանապարհ ընկնել, մեկնել, ուղեւորուել, շարժուել, դիմել, ընթանալ։ 2. Հոսել։ |
| ԵՐԹԱՆԱԼ, տե՛ս ԵՐԹԱԼ։ |
| ԵՐԹԵՒԵԿ, ի, աց, ա. գ. 1. Գնացող-եկող, երթեւեկող։ 2. Գնալ-գալը, երթեւեկութիւն, անցուդարձ։ 3. Կեանքի ընթացք, վարք։ |
| ԵՐԹԵՒԵԿԵԼ, եցի, չ. Երթեւեկ կատարել՝ անել, գնալ-գալ։ |
| ԵՐԹԵՒԵԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Երթեւեկելը, գնալ-գալը։ |
| ԵՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Գնալը։ |
| ԵՐԹՈՒՄՆ, թման, գ. Երթ, ընթացք, գնացք։ |
| ԵՐԻ1, էրի, րւոյ, րեաց, գ. Չորքոտանիների առջեւի ոտքերի ազդրերի վերին մասը՝ ուսի մօտ։ |
| ԵՐԻ2, նխդ. (սովորաբար առ եւ ի(յ) նախդիրներով՝ առ երի, յերի), Մօտը, կողքին։ |
| ԵՐԻԶ, ոյ, ոց, գ. Երկար ու նեղ կտաւ՝ իբրեւ կապ։ |
| ԵՐԻԶԱՊԱՏ, ա. Բարակ կտաւով պատած։ |
| ԵՐԻԶԱՊԱՐԳԵՒ, ա. Պատանքի մէջ եղած վիճակում պարգեւ տրուած, մեռած դրութիւնից կենդանացած (Ղազարի յարութեան մասին)։ |
| ԵՐԻԶԱՊԻՆԴ, պնդի, դաց, ա. 1. Երիզով պինդ կապած՝ փաթաթած։ 2. Փաթ տալով պինդ կապող (երիզ)։ |
| ԵՐԻԶԱՊՆԴԵԱՅ, տե՛ս ԵՐԻԶԱՊԻՆԴ։ |
| ԵՐԻԶԱՊՆԴԵԼ, եցի, ն. Երիզով պինդ կապել։ |
| ԵՐԻԶՈՒՏ, ա. Քարքարոտ, ապառաժոտ։ |
| ԵՐԻԹԱՑԵԱԼ, ա. 1. Հիւծուած, նիհարած, հալումաշ եղած։ 2. Գզգզուած, կեղտոտ։ |
| ԵՐԻԹԱՄԱԾԵԱԼ, ա. Երիթի՝ սեպի նման անշարժացած՝ անզգայացած, քարացած։ |
| ԵՐԻԹ ՈՒՌ, գ. Պատրուսի շիւ։ |
| ԵՐԻԿԱԾԻՆ, ա. Երեկուայ օրը ծնուած, նորածին։ |
| ԵՐԻԿԱՄՈՒՆՔ, մանց, գ. 1. (կզմխս.) Երկու երիկամները։ 2. փխբ. Մարդու ներաշխարհը, գաղտնի խորհուրդները, սիրտը։ 3. Իբրեւ պարարտութեան խորհրդանիշ։ |
| ԵՐԻԿԱՆԱԼ, տե՛ս ԵՐԵԿԱՆԱԼ։ |
| ԵՐԻԿԵԱՆ, ա. Երեկուայ։ |
| ԵՐԻԿՈՒՆ, մ. Երեկոյի պահին, երեկոյեան։ |
| ԵՐԻՃԱՑԵԱԼ, տե՛ս ԵՐԻԹԱՑԵԱԼ։ |
| ԵՐԻՆՋ, երնջոյ, ոց կամ ու, ուց, գ. 1. Երրորդ տարուայ մէջ մտած էգ հորթ։ 2. Առաջին ծինն ունեցող կով։ 3. փխբ. Հարս, կին։ |
| ԵՐԻՎԱՐ, ի, աց, գ. Հեծնելու ձի, նժոյգ։ |
| ԵՐԻՎԱՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Երիվարին՝ ձիուն յատուկ, երիվարի։ 2. Ձի խնամող կամ հեծնող։ |
| ԵՐԻՎԱՐԱՇԱՏ, ա. Շատ երիվար՝ ձի ունեցող։ |
| ԵՐԻՎԱՐԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Երիվար քշելը՝ վարելը, ձիավարութիւն։ |
| ԵՐԻՎԱՐԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Երիվար վարել՝ քշել, ձիավարել։ 2. Ձի լծուած կառք նստել եւ կառավարել։ |
| ԵՐԻՎԱՐԻԿ, ա. Վարժեցրած, քաջավարժ (պատերազմական փղերի մասին)։ |
| ԵՐԻՎԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ձի վարելը՝ քշելը, ձիավարութիւն։ 2. Ձիերի վրայ կամ ձիեր լծուած կառքերով պատերազմելը։ |
| ԵՐԻՏԱՍԱՐԴ, (պհլ.), ի, աց, գ. ա. 1. Արբունքի հասակին հասած տղամարդ, ջահել։ 2. Առոյգ, կայտառ, կենսալից, ուժերը տեղը։ |
| ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Երիտասարդին եւ երիտասարդութեան յատուկ՝ վերաբերող, երիտասարդ կամ պատանեկան տարիների՝ հասակի։ |
| ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Երիտասարդ դառնալ, մեծանալով հասնել երիտասարդ հասակի, այրանալ։ 2. փխբ. Նորից երիտասարդանալ՝ երիտասարդ դառնալ։ |
| ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Կրկէս կամ մարզարան երիտասարդների համար։ |
| ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱՊԷՍ, մ. Որպէս երիտասարդ, երիտասարդի նման՝ պէս, կտրիճաբար։ |
| ԵՐԻՏԱՍԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Երիտասարդական հասակը, այրութիւն։ |
| ԵՐԻՏԱՍԱՐԴՈՒՀԻ, հւոյ, հեաց, ա. գ. Մանկամարդ, երիտասարդ աղջիկ, օրիորդ։ |
| ԵՐԻՐ, թ. ա. 1. Երրորդ։ 2. մ. Երրորդ անգամ։ |
| ԵՐԻՑ, փխ. ԵՐԻՑՍ (տե՛ս)։ |
| ԵՐԻՑԱԳՈՅՆ, գունի, ից կամ աց, ա. 1. Աւելի երէց՝ աւագ, տարիքով աւելի մեծ։ 2. Ժամանակով աւելի հին, հնագոյն, կանխագոյն, առաջագոյն։ 3. Ամենավերին, ամենաբարձր, գերագոյն։ |
| ԵՐԻՑԱԽՈՒՄԲ, գ. Երէցների՝ քահանաների խումբ։ |
| ԵՐԻՑԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Միասին երէցութիւն անող, քահանայակից։ |
| ԵՐԻՑԱՆԻ, նւոյ, գ. յոգն. Երէցներ, քահանաներ։ |
| ԵՐԻՑԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Երէցների՝ քահանաների պետ՝ գլխաւոր, աւագերէց, եպիսկոպոսի փոխանորդ։ |
| ԵՐԻՑԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Երէց՝ աւագ՝ նախապատիւ դարձնել, մեծացնել տարիքը։ |
| ԵՐԻՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երէց՝ աւագ լինելը, անդրանիկութիւն։ 2. Առաջնութիւն, նախապատուութիւն, գերադասութիւն։ 3. Երէց՝ քահանայ լինելը։ |
| ԵՐԻՑՈՒՆԻՔ, նեաց, տե՛ս ԵՐԻՑԱՆԻ։ |
| ԵՐԻՑՍ, մ. 1. Երեք անգամ։ 2. Երրորդ անգամ։ 3. սաստկ. (յունական ոճով) Շատ, չափազանց, խիստ, ծայրայեղ, վերին աստիճանի։ |
| ԵՐԻՑՕՐԵԱՅ, տե՛ս ԵՐԵՔՕՐԵԱՅ։ |
| ԵՐԻՒՐ, ա. Ուղիղ, հարթ (ճանապարհ, արահետ)։ |
| ԵՐԻՒՐԵԼ, եցի, ն. 1. Արտաբերել (ձայնի մասին)։ 2. Դաստիարակել, կրթել։ |
| ԵՐԿ1, ոյ, մանաւանդ՝ ԵՐԿՔ, կոց, կովք, կօք, գ. 1. Աշխատալից՝ յոգնեցնող գործ, ծանր աշխատանք։ 2. Ջանք, աշխատանքի համար գործադրուած եռանդ՝ ուժ՝ ճիգ։ |
| ԵՐԿ2, Բարդութիւնների բաղադրիչ՝ երկու նշ.։ |
| ԵՐԿԱԲՆԱԿ, ա. գ. (կրօն.) Քրիստոսի մէջ երկու բնութիւն՝ էութիւն ընդունող, քաղկեդոնական։ |
| ԵՐԿԱԲՈՒՆ, ա. Երկու տեսակ, երկտեսակ։ |
| ԵՐԿԱԳԼՈՒԽ, ա. Երկու գլուխ ունեցող, երկու գլխով։ |
| ԵՐԿԱԴԻՏԱԿ, ա. Երկու դիտարան ունեցող, երկու աչքով։ |
| ԵՐԿԱԴՈՒՌՆ, (գործածւում է ՄԵԾԱՎԵՐՋ բառի հետ), ա. գ. (բառացի թարգմանութիւն յուն.-ից) Ներբող՝ գովերգ ի պատիւ Դիոնիսոսի կամ Բաքոսի։ |
| ԵՐԿԱԶՕՐ, ա. Երկու զօրութիւն ունեցող, երկու կերպ ազդող։ |
| ԵՐԿԱԹ, ոյ, ոց, եւ ի, ից կամ աց, գ. 1. Թուխ մոխրագոյն մետաղ։ 2. Երկաթից շինուած գործիք, մասնաւորապէս՝ սուր։ 3. Երկաթէ կապանք, շղթայ։ 4. փխբ. Կարծր, պինդ։ |
| ԵՐԿԱԹԱԳԱՄ, ա. Երկաթէ գամերով՝ մեխերով պնդացրած՝ ամրացրած, երկաթէ գամեր խփած։ |
| ԵՐԿԱԹԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. Երկաթից սարքած՝ պատրաստած, երկաթեայ։ |
| ԵՐԿԱԹԱԳՈՐԾԻ, ծւոյ, գ. Երկաթից շինուած գործիք։ |
| ԵՐԿԱԹԱԿԱՊ, ա. 1. Երկաթով կապած՝ ամրացրած, երկաթագամ։ 2. Երկաթով՝ շղթայով կապած, շղթայակապ։ |
| ԵՐԿԱԹԱԿԱՐԾՐ, ա. Երկաթի նման կարծր՝ պինդ՝ ամուր։ |
| ԵՐԿԱԹԱԿՈՒՌ, ա. Երկաթից կռած՝ կոփած՝ շինած, երկաթեայ։ |
| ԵՐԿԱԹԱԿՏՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հանքերից երկաթ հանելը՝ կտրելը։ (Կղնկտ., 190)։ |
| ԵՐԿԱԹԱՀԱՆՔ, գ. Երկաթի հանք՝ հանքավայր։ |
| ԵՐԿԱԹԱՀԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հանքերից երկաթ հանելը՝ կտրելը։ (Կղնկտ., 190)։ |
| ԵՐԿԱԹԱՀԱՏ, ի, աց, ա. գ. 1. Երկաթի հանք փորող, հանքափոր։ 2. յոգն. Երկաթահանք։ |
| ԵՐԿԱԹԱՀԱՐԵԱԼ, ա. Երկաթից կռած՝ շինուած, երկաթէ։ (Կղնկտ., 339)։ |
| ԵՐԿԱԹԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երկաթ դառնալ, երկաթի վերածուել՝ փոխուել, փխբ. կարծրանալ, խստանալ։ |
| ԵՐԿԱԹԱՆԻԳ, ա. Երկաթեայ նիգ ունեցող։ |
| ԵՐԿԱԹԱՊԱՏ, ա. Երկաթով կամ շղթայով պատուած, երկաթակապ։ |
| ԵՐԿԱԹԱՊԻՆԴ ԼԻՆԵԼ, Երկաթէ կապանքներով՝ շղթաներով կապուել։ |
| ԵՐԿԱԹԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. Երկաթից շինուած, երկաթեայ, երկաթէ։ |
| ԵՐԿԱԹԻ, թւոյ, թեաց, ա. 1. Երկաթից շինուած, երկաթեայ, երկաթէ։ 2. փխբ. Պինդ, ամուր։ 3. Անպտուղ։ 4. Փակ։ |
| ԵՐԿԱԼԵԶՈՒ, տե՛ս ԵՐԿԽՕՍ։ |
| ԵՐԿԱԽԱՌՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Երկին՝ աշխատանքին խառնուել, աշխատակից եւ գործակից լինել, աշխատակցել։ |
| ԵՐԿԱԽՈՒՄԲ, ա. Երկու տարրից խմբուած՝ միաւորուած՝ բաղադրուած։ |
| ԵՐԿԱԾԻՆ, ա. (կրօն.) Երկու առանձին ծնունդ եղող։ |
| ԵՐԿԱԿ, ի, աց, գ. 1. Երկու միաւորից բաղկացած միասնութիւն՝ ամբողջութիւն, երկու լինելը, զոյգ։ 2. թ. ա. Երկու։ |
| ԵՐԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. (լեզուաբ.) Քերականական կարգ, որ ցոյց է տալիս երկու առարկայ, երկակի։ |
| ԵՐԿԱԿԵՆԴԱՆ, ԵՐԿԱԿԵՆՑԱՂ, ԵՐԿԱԿԵՆՑԻԿ, ա. 1. Թէ՛ ցամաքում եւ թէ՛ ջրում ապրող, երկկենցաղ։ 2. փխբ. Երկդիմի, երկերեսանի (մարդ)։ |
| ԵՐԿԱԿԻ, ա. մ. 1. Կրկնակի, երկու տեսակ, երկու կերպ։ 2. ա. Երկու, կրկին։ |
| ԵՐԿԱԿԻՆ, տե՛ս ԵՐԿԿԻՆ։ |
| ԵՐԿԱԿԻՍԱԿ, ա. Հինգ թուի յատկանիշը, այսինքն՝ երկու եւ կէսի կրկինը կամ տասի երկու կէսից մէկը։ |
| ԵՐԿԱԿՇԻՌ, ա. Երկու մասերը իրար հաւասար, հաւասարակշիռ։ |
| ԵՐԿԱԿՈՂՄ, ա. 1. Երկու կողմ ունեցող, երկու կերպ արտայայտուող։ 2. Երկու կողմից, փոխադարձ։ |
| ԵՐԿԱԿՈՂՄԱՆԻ, ա. 1. Երկու կողմ ունեցող, երկու կերպ արտայայտուող։ 2. Երկու կողմից, փոխադարձ։ |
| ԵՐԿԱԿՏՈՒՐ, գ. (երկրչ.) Ուղիղ գիծ, որն անցնում է շրջանի կենտրոնով եւ միացնում շրջանի երկու հակադիր կէտերը. տրամագիծ։ |
| ԵՐԿԱՄԱՆԱԿ, ա. (լեզուաբ.) Երկու ամանակ ունեցող, թէ՛ երկար եւ թէ՛ կարճ։ |
| ԵՐԿԱՅՆ, ա. 1. Երկար։ 2. (լեզուաբ.) Արտասանութեամբ տեւական, տեւականօրէն արտասանուող։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԲԱԶՈՒԿ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԱՁԵՌՆ։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԲԱՆ, ա. Խօսքը երկարացնող՝ ձգձգող, շատախօս։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. Երկար ու բարակ խօսել, խօսքը երկարացնել, շատախօսել։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկայնաբանելը, շատախօսութիւն։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԳՈԳ, ա. Երկար գոգ ունեցող, երկար խորշ՝ ծոց կազմող։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի կամ շատ երկար։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԴԱՍՏԱԿ, ա. Երկար կոթ ունեցող՝ կոթով, երկարակոթ։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԴԷԶ, դիզի, զաց, ա. Բարձր, հսկայաչափ։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԺԱՄԱՆԱԿԵԱՅ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԺԱՄԱՆԱԿԵԱՅ։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԾՆՕՏ, ա. Երկար ծնօտ ունեցող։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԿԵԱՑ, ա. Երկարատեւ կեանք ունեցող, երկար՝ շատ տարիներ ապրող։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԿԵՑԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի երկարակեաց։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱԿԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկարակեաց լինելը, երկար տարիներ ապրելը, երկարատեւութիւն։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՀԱՍԱԿ, ա. Հասակը երկար, երկար հասակով, բարձրահասակ։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՀԱՍԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Խիստ երկար հասակ՝ բարձրութիւն ունեցող։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՀՈԳԻ, ա. (յունական ոճով) Երկայնամիտ։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՁԳԵԼ, եցի, ն. Երկարաձգել, երկարացնել։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՁԵՌՆ, ա. Երկար ձեռքեր՝ բազուկներ ունեցող, երկայնաբազուկ։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՁԵՒ, ա. Երկար ձեւ ունեցող, երկար ձգուած՝ տարածուած։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՁԻԳ, ա. 1. Երկարօրէն ձգուած՝ տարածուած, երկար։ 2. Երկար ժամանակ տեւող՝ շարունակուող, երկարատեւ։ 3. Հեռու ձգող՝ արձակող, հեռաձիգ։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. 1. Համբերատար, հեզ, բարեմիտ։ 2. Լայնախոհ, մեծահոգի։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՄՏԱԲԱՐ, մ. Երկայնամիտ լինելով։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՄՏԵԼ, եցի, չ. Երկայնամիտ՝ համբերատար լինել, ներողամիտ լինել։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆՄՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՄՕՐՈՒ, ա. Երկար մօրուք ունեցող, երկարամօրուք։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երկարանալ, երկարել։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՆԻՍՏ, նստի, իւ, ա. Երկար նիստ՝ դիրք ունեցող, երկարօրէն փռուած՝ տարածուած։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՉԱՓՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկարութիւն, բարձրութիւն։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՏԱՐԱԾ, ա. Երկարութեամբ տարածուող, երկար ձգուող, երկարաձիգ։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԵԼ։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՒԱՆԴ ԼԻՆԵԼ, Երկարաբան լինել, երկար ու բարակ՝ երկարօրէն՝ ձգձգուած պատմել, երկարաբանել։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՒՈՐ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԱՁԻԳ։ |
| ԵՐԿԱՅՆԱՔԻԹ, ա. Երկար քիթ ունեցող։ |
| ԵՐԿԱՅՆԵԼ, եցի, ն. Երկարացնել, երկար դարձնել, երկարել, ձգել։ |
| ԵՐԿԱՅՆԺԱՄԱՆԱԿԵԱՅ, ա. Երկար՝ շատ տարիներ ապրող, երկարակեաց։ |
| ԵՐԿԱՅՆԺԱՄԱՆԱԿԵԱՆ, ա. Երկար ժամանակ տեւող, երկարատեւ։ |
| ԵՐԿԱՅՆՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկայնամիտ լինելը, համբերութիւն, ներողամտութիւն։ |
| ԵՐԿԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկար լինելը։ 1. Երկու ծայրերի միջեւ եղած տարածութիւնը, երկայնք։ 2. Երկու կէտերի միջեւ ընկած հեռաւորութիւնը։ 3. Ժամանակի շատ կամ քիչ տեւողութիւն։ 4. Որեւէ բանի տեւական՝ ձգձգուած լինելը։ |
| ԵՐԿԱՅՆՕՐԵԱՅ, ա. Երկար՝ շատ օրեր տեւող, երկարատեւ, երկարակեաց։ |
| ԵՐԿԱՆ, ի, աց, գ. 1. Երկու տափակ կլորաւուն տաշած քար, որոնցից մէկը պտտւում է միւսի վրայ եւ աղում է այն հատիկները, որ վրայի քարի կենտրոնում բացուած անցքից լցնում են տակի քարի վրայ. երկանք, ջաղացք։ 2. Երկանքի քարերից իւրաքանչիւրը։ |
| ԵՐԿԱՆԱՂԱՑ, ա. գ. Երկանքով աղացող, ջաղացպան։ |
| ԵՐԿԱՆԱՔԱՐ, գ. 1. Երկանք, երկանքի քար։ 2. ա. Երկանաքարի յատկութիւն ունեցող, կարծր։ |
| ԵՐԿԱՆՈՒՆ, անուան, ա. 1. Երկու անուն ունեցող։ 2. մ. Երկու անունով։ |
| ԵՐԿԱՊԱՆԾ, ա. Երկու բանով պանծալի։ |
| ԵՐԿԱՊԱՇՏ, ի, ից, ա. Երկուսին սպասաւորող՝ ծառայող, թէ՛ ուրիշին եւ թէ՛ իրեն. հացկատակ, պնակալէզ։ |
| ԵՐԿԱՋՈԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Երկու ջոկի՝ մասի բաժանուել։ (Կղնկտ., 108)։ |
| ԵՐԿԱՍԷՐ, ա. Աշխատասէր։ |
| ԵՐԿԱՍԻՐԱԲԱՐ, մ. Աշխատասիրաբար, ջանասիրութեամբ։ |
| ԵՐԿԱՍԻՐԱԿԱՆ, ա. Աշխատասիրական, ջանասիրական։ |
| ԵՐԿԱՍԻՐԵԼ, տե՛ս ԱՇԽԱՏԱՍԻՐԵԼ։ |
| ԵՐԿԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԱՇԽԱՏԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԿԱՎԱՆԳ, ԵՐԿԱՎԱՆԿ, ա. (լեզուաբ.) Երկու վանկից բաղկացած, երկու վանկ պարունակող, երկվանկ։ |
| ԵՐԿԱՎՏԱԿ, ա. Երկու վտակ ունեցող, որտեղից երկու վտակ է հոսում։ |
| ԵՐԿԱՏԵԼ, եցի, ն. Երկուսի բաժանել, մասնատել, զանազանել։ |
| ԵՐԿԱՏԵՍԱԿ, ա. 1. Երկու տեսակ, երկտեսակ։ 2. (յունաբանութեամբ) Պայծառ, յստակ, պարզ։ |
| ԵՐԿԱՏԵՍԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի պայծառ՝ յստակ՝ պարզ։ |
| ԵՐԿԱՏԵՍԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Պայծառութիւն, յստակութինւ, պարզութիւն։ |
| ԵՐԿԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկատելը, բաժանում, զանազանութիւն։ |
| ԵՐԿԱՐ, ի, աց կամ ից, ա. 1. Մեծ երկարութիւն ունեցող։ 2. Սովորական՝ անհրաժեշտ չափից աւելի երկարութիւն ունեցող։ 3. Մեծ ժամանակ ընդգրկող՝ տեւող, երկարատեւ։ 4. Երկարաձիգ, ընդարձակ, ծաւալուն։ 5. (քեր.) Առոգանութեան նշան (՜), որ դրւում էր երկար ձայնաւորների կամ երկար արտասանուող վանկի վրայ։ 6. մ. Երկարօրէն։ |
| ԵՐԿԱՐԱԲԱՆ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԱԲԱՆ։ |
| ԵՐԿԱՐԱԲԱՆԵԼ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԱԲԱՆԵԼ։ |
| ԵՐԿԱՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ շատ երկար։ |
| ԵՐԿԱՐԱԿԵԱՑ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԱԿԵԱՑ։ |
| ԵՐԿԱՐԱԿԵՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԱԿԵՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԿԱՐԱՁԳԵԼ, տե՛ս ՅԵՐԿԱՐԱՁԳԵԼ։ |
| ԵՐԿԱՐԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԵՐԿԱՐԱՁԳՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԿԱՐԱՁԻԳ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԱՁԻԳ։ |
| ԵՐԿԱՐԱՁՄԵՌՆ, գ. Երկար ձմեռ։ |
| ԵՐԿԱՐԱՅԱՒԷՏ, ա. Յաւէտ երկար, շատ երկար՝ երկարացած։ |
| ԵՐԿԱՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ժամանակն աւելանալ, երկար տեւել, երկարաձգուել, երկարել։ |
| ԵՐԿԱՐԱՏԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկար տեւելը՝ դիմանալը, դիմացկունութիւն։ |
| ԵՐԿԱՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Երկար դարձնել, երկարացնել։ |
| ԵՐԿԱՐԱՒՈՐ, ա. Հեռաձիգ, հեռանետ, հեռահար։ |
| ԵՐԿԱՐԴՆԵԱՅ, ա. Երկսայրի տէգով։ |
| ԵՐԿԱՐԵԼ, տե՛ս ՅԵՐԿԱՐԵԼ։ |
| ԵՐԿԱՐՄԱՏԵԱՆ, ա. Երկու իրարամերժ անկախ սկզբունք (չարի եւ բարու) ընդունող։ |
| ԵՐԿԱՐՈԳԻ, ա. Որի շնչառութիւնն երկար է։ |
| ԵՐԿԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկար լինելը։ |
| ԵՐԿԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Երկարանալը, երկարելը։ |
| ԵՐԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. 1. Երկուորեակ, երկուորեակ եղբայրներ։ 2. (աստղգ.) Երկուորեակներ (համաստեղութիւն)։ 3. Կենդանիների ամորձիք։ 4. Ազդրի զոյգ ջլերը եւ նրանց միաւորութիւնը, ամոլաջլեր։ |
| ԵՐԿԱՒՈՐԵԱԿ, ակք, ԵՐԿԱՒՈՐԻՔ, րեաց, ա. գ. 1. Երկուորեակ, երկուորեակ եղբայրներ։ 2. (աստղգ.) Երկուորեակներ (համաստեղութիւն)։ 3. Կենդանիների ամորձիք։ 4. Ազդրի զոյգ ջլերը եւ նրանց միաւորութիւնը, ամոլաջլեր։ |
| ԵՐԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկու լինելը, երկուութիւն։ |
| ԵՐԿԱՒՈՒՐԲ, ԵՐԿԱՒՈՒՐՑ, ԶԵՐԿԱՒՈՒՐՍ, մ. Երկու օրով, երկու օրուայ ընթացքում։ |
| ԵՐԿԱՔԱՆՉԻՒՐ, իւրոյ կամ իւր, րոց կամ րից, դ. Թէ՛ մէկը եւ թէ՛ միւսը, թէ՛ մէկի եւ թէ՛ միւսի. երկուսից ամեն մէկը, ամեն մէկի։ |
| ԵՐԿԲԱՅ, ի, ից, ա. 1. Երկբայական, տարակուսական, ենթադրական, կասկածելի։ 2. Երկբայող, երկմիտ։ 3. Երկդիմի։ 4. գ. Երկբայութիւն։ |
| ԵՐԿԲԱՅԱԲԱՐ, մ. Երկբայական կերպով, երկբայօրէն, տարակուսանքով, ենթադրաբար։ |
| ԵՐԿԲԱՅԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երկբայել, կասկածել, տարակուսել, երկմտել, երկընտրանքի մէջ լինել։ |
| ԵՐԿԲԱՅԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԵՐԿԲԱՅՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԿԲԱՅԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԵՐԿԲԱՅԱՆԱԼ։ |
| ԵՐԿԲԱՅԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Երկբայել տալ, կասկած առաջացնել, միտքը պղտորել։ |
| ԵՐԿԲԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երկբայելը, երկմտութիւն, տարակուսանք, կասկած։ 2. Բնագրային ընթերցուածքների տարբերութիւն։ |
| ԵՐԿԲԱՆ, ի, ից, ա. 1. Երկու կերպ խօսող, կեղծաւոր, խաբեբայ։ 2. Երկբայական, երկդիմի, խարդախ։ |
| ԵՐԿԲԱՆ Է, ԵՐԿԲԱՆԻ, մբ. Տարբերւում է, զանազանւում է, անմիաբան է (բնագրային ընթերցուածքների մասին)։ |
| ԵՐԿԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Անհամաձայնութիւն, տարբերութիւն, տարաձայնութիւն։ |
| ԵՐԿԲԱՐԲԱՌ, ա. գ. (լեզուաբ.) Երկու ձայնաւորի կամ ձայնաւորի ու ձայնորդի հնչիւնաբանական միաւոր մէկ վանկի մէջ։ |
| ԵՐԿԲԱՑԻԿ, ա. Դէպի երկու կողմ բացուող։ |
| ԵՐԿԲԵՐԱՆ, ԵՐԿԲԵՐԱՆԵԱՆ, ա. Երկու սուր կողմ՝ սայր ունեցող, երկսայրի։ |
| ԵՐԿԲՈՅՍ, բուսի, ից, ա. 1. Երկու անգամ կամ կերպ բուսած։ 2. փխբ. Երկու յատկութիւն ունեցող։ |
| ԵՐԿԳԼԽԻ, ԵՐԿԳԼՈՒԽ, ա. Երկու գլուխ ունեցող, երկու գլխով։ |
| ԵՐԿԳՆԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Երկու գնդի՝ խմբի բաժանուել։ |
| ԵՐԿԳՈՒՆԱԿ, ա. Երկու տեսակ, երկու կերպ։ |
| ԵՐԿԴԱՍ, ի, ից, գ. Եկեղեցու երկու դասը միասին։ |
| ԵՐԿԴԻՄԵԱՆ, տե՛ս ԵՐԿԴԻՄԻ։ |
| ԵՐԿԴԻՄԻ, ա. 1. Երկու դէմք՝ կերպարանք ունեցող։ 2. Երկու տեսակ, երկու կերպ։ 3. Երկու կողմ ունեցող, երկու կողմով։ 4. Անորոշ, խաբէական, խարդախ։ |
| ԵՐԿԴՈՒՌՆ, տե՛ս ԵՐԿԱԴՈՒՌՆ։ |
| ԵՐԿԴՐԱՄԵԱՆ, մենի, ից, գ. Երկու դրամի կշիռ կամ արժէք ունեցող արծաթէ դրամ (հմմտ. ԴԻԴՐԱՔՄԱՅ)։ |
| ԵՐԿԵԱԿ, գ. 1. Երկու լինելը, երկուութիւն։ 2. ա. Երկու, զոյգ։ 3. Երկու անգամ ամուսնացած։ |
| ԵՐԿԵԱՄ, ա. Երկու տարուայ, երկամեայ։ |
| ԵՐԿԵԿԻՑ, տե՛ս ԵՐԿԱԿԵՆՑԱՂ։ |
| ԵՐԿԵՂՈՒԿՍ ԱՐԿԱՆԵԼ, Ահ գցել, երկիւղ տարածել, վախեցնել (տե՛ս նաեւ ԵՐԿԻՒՂՈՒԿՍ ԱՐԿԱՆԵԼ)։ |
| ԵՐԿԵՂՈՒՏ, ա. Երկիւղալի, ահաւոր։ |
| ԵՐԿԵՄԵԱՆ, մենի, ից, ա. Երկու տարեկան։ |
| ԵՐԿԵՌԵԱԿ, ԵՐԿԵՐԵԱՆ, ա. Երկու եռեակ պարունակող, վեցկողմեան։ |
| ԵՐԿԵՐԻՒՐ, ոյ, ոց, թ. Երկու հարիւր։ |
| ԵՐԿԵՐԻՒՐԵԱԿ, եկի, կաց, ա. գ. Երկհարիւրեակ կամ երկու հարիւր տարի պարունակող աղիւսակ։ |
| ԵՐԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, եցո՛, պբ. Երկիւղ՝ ահ ազդել՝ պատճառել, երկիւղով՝ վախով համակել, վախեցնել, զարհուրեցնել։ |
| ԵՐԿԵՒԱՆ, ի, աց, գ. Երկբայութիւն, տարակուսանք, կասկած, վախ։ |
| ԵՐԿԵՒԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՐԿԵՒԱՆ։ |
| ԵՐԿԵՒՂ, տե՛ս ԵՐԿԻՒՂ։ |
| ԵՐԿԹԵՐԹԻ, ա. Երկու ծաղկաթերթի նման։ |
| ԵՐԿԹԵՒԵԱՆ, ա. Երկու թեւ ունեցող, երկու թեւով։ |
| ԵՐԿԻՆ, կնի, նաւ կամ նիւ, գ. 1. Երկիրը շրջապատող տիեզերական տարածութիւնը։ 2. Երկնքի երեւացող կամարաձեւ տարածութիւնը, երկնակամար։ |
| ԵՐԿԻՆՔ, կնից, իւք, գ. 1. Երկիրը շրջապատող տիեզերական տարածութիւնը։ 2. Երկնքի երեւացող կամարաձեւ տարածութիւնը, երկնակամար։ |
| ԵՐԿԻՐ1, կրի, րաւ կամ րիւ, գ. 1. Աշխարհ, երկրագունդ, հողագունդ։ 2. Ցամաք, երկրագնդի ցամաք մակերեւոյթը։ 3. Որեւէ ժողովրդի բնակութեան վայրը՝ տարածութիւնը։ 4. Հայրենիք։ 5. Գետին, հող։ 6. փխն. Մարդկութիւն, երկրագնդի բնակչութիւնը։ 7. փխն. Որեւէ տէրութեան բնակչութիւնը՝ մարդիկ։ 8. փխբ. Աշխարհական վիճակ՝ հակադրութեամբ հոգեւորական վիճակի։ |
| ԵՐԿԻՐ2, թ. Երկրորդ։ |
| ԵՐԿԻՐ ՊԱԳԱՆԵԼ, ԵՐԿԻՐՊԱԳԱՆԵԼ, պագի, պա՛գ, ն. չ. Գետինը՝ հողը համբուրել ի նշան խոնարհութեան եւ յարգանքի, երկրպագութիւն անել, երկրպագել։ |
| ԵՐԿԻՑՍ, ԵՐԿԻՑՍ ԱՆԳԱՄ, մ. 1. Երկու անգամ։ 2. Երկրորդ անգամ, դարձեալ, կրկին։ |
| ԵՐԿԻՒՂ, երկեղ, երկիղ, ի, ից, գ. Վախի զգացում, վախ, ահ։ |
| ԵՐԿԻՒՂԱԲԵԿ, ա. Երկիւղով լցուած, երկիւղահար, ահաբեկ։ |
| ԵՐԿԻՒՂԱԳԻՆ, ա. Երկիւղով լի, երկիւղալից, ահաբեկ։ |
| ԵՐԿԻՒՂԱԶԱՐԴ, ա. Երկիւղած, բարեպաշտ։ |
| ԵՐԿԻՒՂԱԼԻՑ, ա. 1. Երկիւղով լցուած՝ լի, երկիւղ ազդող, ահաւոր։ 2. ա. մ. Երկիւղախառն, ահաբեկուած, ահաբեկ։ |
| ԵՐԿԻՒՂԱԽԱՌՆ, մ. Մասամբ երկիւղ կրելով, վախվխելով, ոչ համարձակ։ |
| ԵՐԿԻՒՂԱԾ, երկեղած, երկիղած, ի, աց կամ ից, ա. 1. Երկիւղ զգացող, մանաւանդ՝ աստծուց երկիւղ կրող, աստուածավախ, աստուածապաշտ, բարեպաշտ, առաքինի։ Այր երկիւղած եւ աստուածասէր (Կորիւն)։ 2. Երկչոտ, վախկոտ։ |
| ԵՐԿԻՒՂԱԾԱԲԱՐ, մ. 1. Երկիւղածութեամբ։ 2. Երկչոտութեամբ։ |
| ԵՐԿԻՒՂԱԾԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ երկիւղած։ |
| ԵՐԿԻՒՂԱԾԱՄԵԾԱՐ, ա. Երկիւղածներին կամ երկիւղածութիւնը մեծարող՝ յարգող։ |
| ԵՐԿԻՒՂԱԾՈՒԹԻՒՆ, կամ ԵՐԿԵՂԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երկիւղած (1) լինելը, աստուածավախութիւն, բարեպաշտութիւն։ 2. Երկչոտութիւն, վախկոտութիւն։ |
| ԵՐԿԵՂԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երկիւղած (1) լինելը, աստուածավախութիւն, բարեպաշտութիւն։ 2. Երկչոտութիւն, վախկոտութիւն։ |
| ԵՐԿԻՒՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Երկիւղալից, երկիւղալի, ահաւոր։ |
| ԵՐԿԻՒՂՈՒԿՍ ԱՐԿԱՆԵԼ, Վախեցնել, վախ ներշնչել, վախով համակել (տե՛ս նաեւ ԵՐԿԵՂՈՒԿՍ ԱՐԿԱՆԵԼ)։ |
| ԵՐԿԼԵԶՈՒ, տե՛ս ԵՐԿԽՕՍ։ |
| ԵՐԿԼՈՒՍՆԵԱՅ, ա. Երկու (լուսնային) ամիս տեւող։ |
| ԵՐԿԽՈՐՀՈՒՐԴ, ա. Երկու տարբեր խորհուրդ՝ դիտաւորութիւն ունեցող, նենգամիտ։ |
| ԵՐԿԽՕՍ, ի, ից կամ աց, ա. Երկու կերպ խօսող, երկերեսանի, կեղծաւոր, նենգ։ |
| ԵՐԿԾՈՎ, ա. Ծովի մէջ երկու անցք՝ նեղուց ունեցող։ |
| ԵՐԿԿԱՆԳՈՒՆ, գնոյ կամ ոջ, ա. Երկու կանգուն մեծութիւն ունեցող, երկու կանգունի չափ։ |
| ԵՐԿԿԵՐՊԵԱՆ, ԵՐԿԿԵՐՊԻ, ա. Երկու կերպ կամ կերպարանք ունեցող, երկու տեսակ, կրկնատեսակ։ |
| ԵՐԿԿԻՆ, կնոջ կամ կնոյ, ա. Երկու անգամ կին առած՝ ամուսնացած։ |
| ԵՐԿՀԱՄ, ա. Երկու համ ունեցող։ |
| ԵՐԿՁԱՅՆ, ի, ից, ա. 1. (լեզուաբ.) տե՛ս ԵՐԿԲԱՐԲԱՌ։ 2. Երկու տարբեր ձայն ունեցող կամ արտայայտող։ |
| ԵՐԿՁԻ, ոյ, ոց, ա. 1. Երկու ձիով։ 2. գ. Երկձի կառքով սրարշաւ՝ մրցութիւն։ |
| ԵՐԿՃԵՂ, ԵՐԿՃԻՂ, ԵՐԿՃԻՒՂ, ԵՐԿՃՂԻ, ա. Ծայրը երկճղուած, երկու ճիւղ կամ մաս ունեցող, երկու ճիւղի՝ մասի բաժանուած, երկճիւղ։ |
| ԵՐԿՄԱՏԵՆԻ, ԵՐԿՄԱՏՆԻ, ա. Երկու մատ՝ ատամ ունեցող, երկճղանի, երկժանի։ ԵՐԿՄԱՏՆԻ, գ. Երկճղանի՝ երկժանի բրիչ։ |
| ԵՐԿՄԱՐՄԻՆ, մնոյ, ոց, ա. Երկու՝ խառն մարմին ունեցող, հրէշ։ |
| ԵՐԿՄԻՏ, մտի, տաց, ա. 1. Երկու մտքի, տարակուսող, թերահաւատ, կասկածոտ։ 2. Ոչ միաբան, ոչ համամիտ։ 3. Անհաւատարիմ։ |
| ԵՐԿՄՏԵԼ, եցի, չ. 1. Տարակուսել, երկբայել, կասկածել, տարակուսել։ 2. Անհաւատարիմ լինել մէկին, մտերմութիւնից հրաժարուել՝ յետ կանգնել, օտարանալ։ |
| ԵՐԿՄՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մէկին երկմտել տալ, միասնականութիւնը խախտել՝ երկփեղկել, պառակտել։ |
| ԵՐԿՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երկմտելը, երկմիտ լինելը, երկբայութիւն, թերահաւատութիւն, կասկածոտութիւն։ 2. Անմիաբանութիւն, երկպառակութիւն։ |
| ԵՐԿՆ, կան, կամբ, ԵՐԿՈՒՆՔ, կանց, ամբք, գ. 1. Ծննդեան ցաւեր։ 2. փխբ. Տագնապ, երկիւղ, վախ։ 3. փխբ. Տառապանք, ցաւ, վիշտ։ |
| ԵՐԿՆԱԲԵՐ, ա. Երկնքից բերուած՝ իջած, երկնառաք, երկնաձիր։ |
| ԵՐԿՆԱԲԵՐՁ, ա. Մինչեւ երկինք բարձրացած, շատ բարձր, բարձրաբերձ։ |
| ԵՐԿՆԱԲԵՐՁԱԳՈՅՆՍ, մ. Մինչեւ երկինք բարձրացնելով, հրաշափառ կերպով, վսեմաբար։ |
| ԵՐԿՆԱԲՆԱԿ, ա. Երկնքում բնակուող՝ ապրող։ |
| ԵՐԿՆԱԲՈՒՂԽ, ա. Երկնքից բխած՝ իջած (անձրեւ)։ |
| ԵՐԿՆԱԳԵՂ, ա. Երկնային գեղեցկութիւն ունեցող, աննման գեղեցիկ, չքնաղ։ |
| ԵՐԿՆԱԳԷՏ, գիտի, տաց, գ. Աստղագէտ, աստղաբաշխ։ |
| ԵՐԿՆԱԳՆԱՑ, ա. 1. Երկնքով՝ շատ բարձր գնացող՝ ընթացող՝ թռչող։ 2. Դէպի երկինք տանող կամ հասցնող։ |
| ԵՐԿՆԱԳՈՅՆ, ա. 1. Երկնքի գոյն ունեցող, բաց կապոյտ, մաւի։ 2. ա. գ. Կապոյտ՝ յակնթագոյն զգեստ։ 3. Երկնքի նման, երկնաբերձ, բարձր։ |
| ԵՐԿՆԱԳՈՉ, ա. Դէպի երկինք վերաձայնող՝ բարձրացող՝ հասնող (օրհներգ)։ |
| ԵՐԿՆԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. 1. Երկինքն ստեղծել։ 2. Երկիրը երկինք դարձնել։ |
| ԵՐԿՆԱԳՈՒՄԱՐ, ա. Երկնայիններից գումարուած՝ խմբուած՝ բաղկացած։ |
| ԵՐԿՆԱԴԷԶ, ա. Մինչեւ երկինք հասնող, շատ բարձր, բարձրաբերձ, երկնաբերձ։ Երկնադիզօք հասակօք սկայիւք մրցողօք (Խոր., Ա, 11)։ |
| ԵՐԿՆԱԵԼՔ, ա. Երկինք ելնելու համար, երկինք տանող (սանդուղք)։ |
| ԵՐԿՆԱԶԱՐԴ, ա. Երկնային զարդարանքով զարդարուած, երկնային գեղեցկութիւն ունեցող։ |
| ԵՐԿՆԱԶԷՆ, ա. Երկնային զէնքի նման։ |
| ԵՐԿՆԱԹՌԻՉ, ա. 1. Դէպի երկինք թռչող, երկնասլաց։ 2. Երկնքում թռչող, բարձրաթռիչ, օդաթռիչ։ 3. Դէպի երկինք թռցնող՝ տանող։ |
| ԵՐԿՆԱԺԱՌԱՆԳ, ա. Երկինքը ժառանգող, երկնքի ժառանգ։ |
| ԵՐԿՆԱԼԻՐ, ա. Երկինքը լցնող։ |
| ԵՐԿՆԱԼՈՅՍ, ա. Երկնային եւ լուսաւոր։ |
| ԵՐԿՆԱԽԱՐՇ, ա. Երկինքը խարշող։ |
| ԵՐԿՆԱԽՈՀ, ԵՐԿՆԱԽՈՐՀի, ից, ա. Երկնքի եւ երկնայինի մասին մտածող, աշխարհիկ կեանքի նկատմամբ անտարբեր։ |
| ԵՐԿՆԱԽՈՒՄԲ, տե՛ս ԵՐԿՆԱԳՈՒՄԱՐ։ |
| ԵՐԿՆԱԾԱԳ, ա. Երկնքից ծագած։ |
| ԵՐԿՆԱԾԱՂԻԿ, ա. Երկնային ծաղկի նման կամ երկնքում ծաղկած։ |
| ԵՐԿՆԱԿԱԶՄ, ա. Երկինքը կազմող՝ ստեղծող, երկնաստեղծ։ |
| ԵՐԿՆԱԿԱՃԱՌ, ա. Երկնքի կաճառը կազմող, երկնքում խմբուած (աստղերի մասին)։ |
| ԵՐԿՆԱԿԱՄԱՐ, 1. ա. Երկնքի կամարի նման։ 2. գ. Երկնքի երեւացող կամարաձեւ տարածութիւնը։ |
| ԵՐԿՆԱԿԱՆ, տե՛ս ԵՐԿՆԱՅԻՆ։ |
| ԵՐԿՆԱԿԱՌՈՅՑ, ա. 1. Երկնքում կառուցուած՝ շինուած, երկնքում հաստատուած։ 2. Երկինքը կերտող՝ ստեղծող։ |
| ԵՐԿՆԱԿԱՏԱՐ, ա. Կատարը՝ գագաթը երկինք հասած, երկնաբերձ։ |
| ԵՐԿՆԱԿԵԱՑ, ա. 1. Երկնքում ապրող, երկնաբնակ, երկնային։ 2. Երկնայինների նման կեանք վարող, հրեշտակային։ |
| ԵՐԿՆԱԿԵՆՑԱՂ, ա. 1. Երկնքում ապրող, երկնաբնակ, երկնային։ 2. Երկնայինների նման կեանք վարող, հրեշտակային։ |
| ԵՐԿՆԱԿԵՐՊ, ա. Երկնքի նման (գոյնով), երկնագոյն։ |
| ԵՐԿՆԱԿԵՐՏ, ա. Երկնային՝ հրաշագեղ կերտուածք ունեցող, հրաշակերտ։ |
| ԵՐԿՆԱԿՐՕՆ, ա. Երկնային կամ երկնայինների նման վարք՝ սովորութիւններ ունեցող, երկնակենցաղ։ |
| ԵՐԿՆԱՀԱՅԵԱՑ, ա. Երկինք նայող, դէպի երկինք ուղղուած՝ ձգուած։ |
| ԵՐԿՆԱՀԱՆԳՈՅՆ, ա. Երկինքի նման, երկնային։ |
| ԵՐԿՆԱՀԱՆԴԷՍ, տե՛ս ԵՐԿՆԱԿՐՕՆ։ |
| ԵՐԿՆԱՀԱՆՃԱՐ, ա. Երկնային հանճարով լի, երկնային իմաստութեամբ լցուած։ |
| ԵՐԿՆԱՀԱՍ, ա. Մինչեւ երկինք հասնող՝ բարձրացող, երկնաբերձ։ |
| ԵՐԿՆԱՀԱՍՏԱԾ, ա. Երկնային զօրութեամբ հաստատուած՝ ստեղծուած՝ յօրինուած։ |
| ԵՐԿՆԱՀԱՐ, ի, աց, ա. Երկնքից շանթահարուած՝ կայծակնահար եղած։ |
| ԵՐԿՆԱՀՈՅԼ, հոյլք, հուլից, ա. գ. 1. Երկնայիններից գումարուած՝ խմբուած, երկնագումար։ 2. Երկնայինների բազմութիւն, հրեշտակներ։ |
| ԵՐԿՆԱՀՈՍ, ա. Երկնքից հոսող՝ հոսած։ |
| ԵՐԿՆԱՀՐԱՇ, ա. Երկնային եւ հրաշալի, հրաշափառ, անպատում։ |
| ԵՐԿՆԱՀՐԱՒԷՐ, ա. մ. Երկինք հրաւիրող. երկինք հրաւիրուելով։ |
| ԵՐԿՆԱՀՐԱՒԻՐԱԿ, ա. Երկինք հրաւիրող։ |
| ԵՐԿՆԱՁԵՂՈՒՆ, ա. 1. Որի ձեղունը երկինքն է։ 2. Որի ձեղունը երկնքի՝ երկնակամարի նման է, կամարակապ։ |
| ԵՐԿՆԱՁԵՒ, ա. Երկնքի ձեւ ունեցող, երկնանման։ |
| ԵՐԿՆԱՁԻՐ, ա. Երկնքից շնորհուած՝ պարգեւած, երկնքի պարգեւ եղող։ |
| ԵՐԿՆԱՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴ, ա. Դէպի երկինք ճանապարհորդող, երկինք դիմող։ |
| ԵՐԿՆԱՃԵՄ, ա. 1. Դէպի երկինք գնացող։ 2. Երկնային։ |
| ԵՐԿՆԱՄԱԾ, ա. Երկնագոյն ներկուած։ |
| ԵՐԿՆԱՄԻՋԱԿ, ի, ա. Հասարակածային. հասարակած։ |
| ԵՐԿՆԱՄԻՋՈՑ, ի, աց, գ. Երկնքի տարածութիւնը։ |
| ԵՐԿՆԱՄԻՋՈՑԱԿԷՏ, կիտի, գ. Երկնքի միջին կէտը՝ կենտրոնը։ |
| ԵՐԿՆԱՅԱՐԿ, ա. Որի յարկը երկնքի նման է, երկնաձեղուն։ |
| ԵՐԿՆԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Երկնքին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԵՐԿՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երկնքի նմանուել, երկնանման լինել։ |
| ԵՐԿՆԱՆՁՐԵՒ, ա. Երկնքից անձրեւի պէս իջած՝ յորդած։ |
| ԵՐԿՆԱՆՄԱՆ, ա. Երկնքի նման, կամարակապ։ |
| ԵՐԿՆԱՇԱՒԻՂ, ա. Դէպի երկինք շաւիղ ունեցող։ |
| ԵՐԿՆԱՇՆՈՐՀ, տե՛ս ԵՐԿՆԱՁԻՐ։ |
| ԵՐԿՆԱՉԱՓ, ա Երկնքի չափ, շատ բարձր, երկնաբերձ։ |
| ԵՐԿՆԱՉՈՒ, ա. 1. Դէպի երկինք չուող՝ գնացող։ 2. Երկնքում չուող՝ գնացող՝ շարժուող։ |
| ԵՐԿՆԱՊԱՃՈՅՃ, տե՛ս ԵՐԿՆԱԶԱՐԴ։ |
| ԵՐԿՆԱՊԱՏԻԿ, ա. Երկնքի շուրջը պատող, երկնքի չափ շրջան ունեցող։ |
| ԵՐԿՆԱՊԱՐ, ա. Երկնքում ճեմող, երկնաճեմ։ |
| ԵՐԿՆԱՊԱՐԳԵՒ, տե՛ս ԵՐԿՆԱՁԻՐ։ |
| ԵՐԿՆԱՊԱՐԾ, ա. Երկնքի պարծանքը կազմող, խիստ պանծալի։ |
| ԵՐԿՆԱՊԻՇ, ա. Դէպի երկինք նայող։ |
| ԵՐԿՆԱՊՈՂ, ԵՐԿՆԱՊՈՂՈՂ, ա. Սաստկութեամբ օդը կտրող վեր սլացող, դէպի վեր ցայտող։ |
| ԵՐԿՆԱՌԱՏ, ա. Երկնքից առատութեամբ եկած։ |
| ԵՐԿՆԱՌԱՔ, ա. Երկնքից առաքուած՝ ուղարկուած, երկնային։ |
| ԵՐԿՆԱՍԱՀԱՆ, ի, աց, ա. Երկնային սահանքներից իջած։ |
| ԵՐԿՆԱՍՏԵՂԾ, ա. Երկինքն ստեղծող։ |
| ԵՐԿՆԱՏԵՂԱՑ, ա. Երկնքից տեղացող։ |
| ԵՐԿՆԱՏԵՍԱԿ, ա. 1. Երկնանման, երկնակերպ։ 2. Երկնագոյն։ |
| ԵՐԿՆԱՏՈՒՐ, ա. Երկնքից տրուած, երկնաշնորհ, երկնապարգեւ։ |
| ԵՐԿՆԱՑԵՂԻԿ, ա. Երկնայինների ցեղից, հրեշտական։ |
| ԵՐԿՆԱՑՈՅՑ, ա. Երկնային մարմինների շարժումը ցոյց տուող։ |
| ԵՐԿՆԱՒՈՐ, ա. 1. Երկնքում եղող՝ բնակուող, երկնային։ 2. Երկնքին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԵՐԿՆԱՒՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Երկնքում եղող՝ բնակուող, երկնային։ 2. Երկնքին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԵՐԿՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկնաւոր՝ գերբնական լինելը։ |
| ԵՐԿՆԱՓԱՐԱԽ, ա. Երկնային փարախում հաւաքուած՝ ժողովուած, երկնախումբ, երկնագումար։ |
| ԵՐԿՆԱՔԱՂԱՔԱՑԻ, ցւոյ, ցեաց, ա. (կրօն.) 1. Երկնքի քաղաքացի, աշխարհիս վրայ երկնայինների նման կեանք վարող, անբիծ, սուրբ։ 2. Երկնային քաղաքին վայել՝ պատշաճ։ |
| ԵՐԿՆԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Ծնել, ծննդաբերել։ 2. Ծննդեան ցաւերով բռնուել։ 3. Ցաւի ենթարկուել, ցաւագնել, վշտանալ, հեծել։ 4. փխբ. Մտքում մի բան (գլխաւորապէս՝ չարիք) նիւթել, մեքենայել։ 5. փխբ. Առիթ տալ, պատճառել, առաջ բերել։ |
| ԵՐԿՆԸՆԹԱՑ, ա. Երկնքում ընթացող։ |
| ԵՐԿՆԻՉ, ա. Երկնող, ծնող, առիթ։ |
| ԵՐԿՆՈՒՂԷՇ, ա. Դէպի երկինք ձգուող՝ բարձրացող ուղէշներով՝ ճիւղերով, բարձրուղէշ։ |
| ԵՐԿՆՈՒՍՏ, (նաեւ՝ ՅԵՐԿՆՈՒՍՏ, Ի ՅԵՐԿՆՈՒՍՏ), մ. Երկնքից։ |
| ԵՐԿՆՉԵԼ, (իմ), կեայ, կիր, կուցեալ, չ. Երկիւղ կրել, վախենալ։ |
| ԵՐԿՆՉՈՏ, տե՛ս ԵՐԿՉՈՏ։ |
| ԵՐԿՆՉՈՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՐԿՉՈՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԿՆՕՐԷՆ, մ. ա. Երկնքի պէս՝ չափ, երկնանման։ |
| ԵՐԿՇԱԲԱԹ, ի կամ ու, ԵՐԿՇԱԲԱԹԻ, թւոյ կամ թոյ, ա. գ. Շաբաթուայ առաջին օրը, երկուշաբթի։ |
| ԵՐԿՇԱՒԻՂ, ա. Երկու շաւիղ ունեցող, փխբ. երկու մտքի, երկդիմի, երկիմաստ, երկբայ։ |
| ԵՐԿՇՈՒՐԹՆ, ա. Երկու շրթունք ունեցող, երկկողմանի, երկսայրի։ |
| ԵՐԿՈՏԱՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. Երկու ոտք ունեցող։ |
| ԵՐԿՈՏԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկոտանի լինելը։ |
| ԵՐԿՈՏԱՍԱՆ, ի, ից, թ. 1. Տասներկու։ 2. Տասներկուերորդ։ |
| ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԱԺԱՄԵԱՅ, ա. 1. Տասներկու ժամ պարունակող՝ ունեցող։ 2. Տասներկու ժամի համապատասխան՝ նման։ |
| ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԱԺԱՄԵԱՆ, ա. 1. Տասներկու ժամ պարունակող՝ ունեցող։ 2. Տասներկու ժամի համապատասխան՝ նման։ |
| ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԱՄԱՍՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Տասներկու մաս ունենալը, տասներկու մասից բաղկացած լինելը։ |
| ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԱՄԵԱՅ, ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԱՄԵԱՆ, ա. Տասներկու տարեկան. տասներկու տարի տեւող։ |
| ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԵՐԵԱԿ, եկի, կաց, գ. Տասներկու կամ տասներկուերորդ թիւը։ |
| ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԵՐՈՐԴ, ի, աց, թ. Տասներկուերորդ։ |
| ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԵՔԵԱՆ, ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԵՔԻՆ, նեցունց կամ ցուն, թ. Տասներկուսն էլ։ |
| ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԻՑՍ, մ. Տասներկու անգամ։ |
| ԵՐԿՈՐԱԿ, ա. 1. Երկու որակով, երկու յատկութիւն ունեցող։ 2. Երկու տեսակ, երկու գոյնի։ |
| ԵՐԿՈՐԱԿԵԱՆ, ա. 1. Երկու որակով, երկու յատկութիւն ունեցող։ 2. Երկու տեսակ, երկու գոյնի։ |
| ԵՐԿՈՒ, ուղղ. եւ գործ. երկուք, հայց. երկուս, սեռ. տր. երկուց, բաց. յերկուց, թ. 1. Մէկին յաջորդող թիւը, չորսի կէսը։ 2. մ. Երկրորդ, դարձեալ, մէկ էլ որ...։ |
| ԵՐԿՈՒԱԿԱՆ, տե՛ս ԵՐԿԱԿԱՆ։ |
| ԵՐԿՈՒԱՆՔ, տե՛ս ՅԵՐԿՈՒԱՆՔ։ |
| ԵՐԿՈՒԹԵՒԵԱՆ, տե՛ս ԵՐԿԹԵՒԵԱՆ։ |
| ԵՐԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՐԿՈՒՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԿՈՒԿԱՆԳՆԵԱՆ, տե՛ս ԵՐԿԿԱՆԳՈՒՆ։ |
| ԵՐԿՈՒՆՔ, տե՛ս ԵՐԿՆ։ |
| ԵՐԿՈՒՈՐԱԾԻՆ, ԵՐԿՈՒՈՐԱԿԱԾԻՆ, ա. 1. Երկուորեակ ծնող։ 2. փխբ. Երկու տարբեր խորհուրդներ երկնող, երկմիտ։ |
| ԵՐԿՈՒՈՐԱԿԱՆ, ա. 1. տե՛ս ԵՐԿԱԿԱՆ։ 2. Կրկնուած, կրկնակի։ |
| ԵՐԿՈՒՈՐԵԱԿ, եկի, կաց, ա. գ. 1. Մի մօրից միասին ծնուած զաւակներից իւրաքանչիւրը։ 2. փխբ. Երկնմանակ։ 3. Կրկնակի, զոյգ։ 5. Գործակից, լծակից։ |
| ԵՐԿՈՒՈՐԻ, րւոյ, րիք, րեաց, ա. գ. 1. տե՛ս ԵՐԿՈՒՈՐԵԱԿ։ 2. Երկուորեակ ծնող, երկուորածին։ 3. Կենդանիների ամորձիք։ |
| ԵՐԿՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թուով երկու լինելը։ 2. Երկուսի բաժանուելը, բաժանում։ |
| ԵՐԿՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԵՐԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԵՐԿՈՒՕՐԵԱՅ, տե՛ս ԵՐԿՕՐԵԱՅ։ |
| ԵՐԿՈՔԵԱՆ, կոցունց, ԵՐԿՈՔԻՆ, կոցուն, թ. Երկուսն էլ, երկուսն էլ միասին։ |
| ԵՐԿՉՈՏ, ի, աց, ա. Երկիւղ զգացող, վախկոտ։ |
| ԵՐԿՉՈՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Երկիւղ՝ վախ զգալ, վախվխել։ |
| ԵՐԿՉՈՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկչոտ լինելը, վախկոտութիւն։ |
| ԵՐԿՊԱՀ, ա. Երկու օր պաս պահող կամ երկու օրը մի անգամ ուտող։ |
| ԵՐԿՊԱՌԱԿ, ա. Երկուսի պառակտուած, անմիաբան, հակառակ։ |
| ԵՐԿՊԱՌԱԿԵԼ, տե՛ս ԵՐԿՊԱՌԱԿՏԵԼ։ |
| ԵՐԿՊԱՌԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Պառակտում, անմիաբանութիւն, հակառակութիւն։ |
| ԵՐԿՊԱՌԱԿՏԵԼ, եցի, ն. Միասնականութիւնը խախտել, պառակտել, բաժանել։ |
| ԵՐԿՊԱՏԱԿԱՆ, ա. 1. Կրկնակի, երկպատիկ, կրկնապատիկ։ 2. Երկու կողմից պատող՝ պատած։ |
| ԵՐԿՊԱՏԻԿ, տկի, կաց, ա. մ. Կրկնակի, երկու անգամ աւելի, կրկնապատիկ։ |
| ԵՐԿՊԱՏԿԱԲԱՐ, մ. Երկպատիկ կերպով, երկու կերպ, կրկնակի։ |
| ԵՐԿՊԱՏԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երկպատիկ՝ կրկնապատիկ լինելը։ 2. փխբ. Երկու կերպ լինելը, կեղծաւորութիւն։ |
| ԵՐԿՍԱՅՐԻ, ա. 1. Երկու սուր սայր՝ շեղբ ունեցող, երկու սուր բերանով։ 2. գ. Երկսայր սուր։ |
| ԵՐԿՍՏՈՒԵՐԵԱՆ, ա. Երկու՝ կրկնակի ստուեր ունեցող։ |
| ԵՐԿՎԵՐԱՐԿՈՒ, ա. Երկու վերարկու կամ ծածկոյթ ունեցող։ |
| ԵՐԿՏԻՐԵԱՆ, ա. Երկու տէր ունեցող՝ ճանաչող։ |
| ԵՐԿՏԻՒ, գ. Երկու՝ զոյգ օր։ |
| ԵՐԿՐԱԲԱԺԱՆԱԿԱՆ, գ. Հողաչափութիւն։ |
| ԵՐԿՐԱԲԱՐՁ, ա. Երկրից բարձր եղած, օդային։ |
| ԵՐԿՐԱԲԻՐ, ա. Գետինը՝ հողը բրող՝ փորող։ |
| ԵՐԿՐԱԲՈՅՍ, ա. Երկրից՝ հողից բուսնող։ |
| ԵՐԿՐԱԲՈՒՂԽ, ԵՐԿՐԱԲՈՒԽ, ա. Երկրից բխող։ |
| ԵՐԿՐԱԳՆԱՑ, ա. Երկրի՝ գետնի վրայ գնացող՝ քայլող։ |
| ԵՐԿՐԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. գ. 1. Երկրագործութեամբ զբաղուող, հողագործ։ 2. Հողի աշխատաւոր, մշակ։ 3. Երկրագործական։ 4. Հողից եղած՝ ստեղծուած։ |
| ԵՐԿՐԱԳՈՐԾԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Երկրագործին եւ երկրագործութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԵՐԿՐԱԳՈՐԾԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ երկրագործ, փխբ. ջանասիրութեամբ, աշխատասիրաբար։ |
| ԵՐԿՐԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. 1. Հողը մշակել։ 2. փխբ. Խնամել, տածել։ |
| ԵՐԿՐԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հողագործութիւն, հողը մշակելը։ 2. Հողը մշակելուց ստացուած արդիւնքը. արմտիք։ 3. Երկրի շինարարութիւն, աշխարհաշինութիւն։ |
| ԵՐԿՐԱԳՈՒՄԱՐ, ա. Որտեղ հաւաքուած են երկրի բնակիչները, աշխարհաժողով։ |
| ԵՐԿՐԱԳՐՈՂ, ա. Երկրի մասին գրող, երկիրը նկարագրող, աշխարհագրութիւն կազմող։ |
| ԵՐԿՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Աշխարհագրութիւն, տեղագրութիւն։ |
| ԵՐԿՐԱԴԱՏԵԼ, եցի, ն. Ըստ երկրի՝ ըստ աշխարհի դատել, ստորացնել։ |
| ԵՐԿՐԱԹԱՒԱԼ, ա. Երկրի վրայ թաւալուող, փխբ. աշխարհիկ զուարճութիւնների անձնատուր եղած, զեղխ։ |
| ԵՐԿՐԱԼԻՐ, ա. Երկիրը՝ աշխարհը լցնող։ |
| ԵՐԿՐԱԽՈՒՄԲ, տե՛ս ԵՐԿՐԱԳՈՒՄԱՐ։ |
| ԵՐԿՐԱԾԻՆ, ծնի, նաց, ա. Երկրից ծնուած, երկրային, հողածին, հողեղէն, մարդ։ |
| ԵՐԿՐԱԾՆԵԱԼ, նոյնն է՝ ԵՐԿՐԱԾԻՆ։ |
| ԵՐԿՐԱԾՈՒՓ, ա. 1. Երկրում՝ երկրի վրայ ծփացող։ 2. Երկիրը ծփացնող՝ ալեկոծող։ |
| ԵՐԿՐԱԿԱԼ, ի, աց, ա. գ. Աշխարհակալ, աշխարհի՝ երկրի տէր։ |
| ԵՐԿՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Երկրային, երկրի վրայ գտնուող՝ գոյութիւն ունեցող։ 2. Երկրաւոր, հողեղէն։ 3. Աշխարհական, աշխարհային, աշխարհիկ։ |
| ԵՐԿՐԱԿԵԱՑ, ա. Երկրային կեանքին համապատասխան, երկրային։ |
| ԵՐԿՐԱԿԵՆՑԱՂ, ա. Աշխարհիկ կեանք վարող, աշխարհային։ |
| ԵՐԿՐԱԿՇՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկրի կշռումը՝ չափումը, երկրի չորս կողմերը նշանակելը։ |
| ԵՐԿՐԱԿՈԽ, ի, աց, ա. Երկրի՝ գետնի վրայ ոտք դնող՝ քայլող, երկրածին, հողեղէն։ |
| ԵՐԿՐԱԿՈՐԾԱՆ, ա. Երկիրը կործանող՝ աշխարհաւեր։ |
| ԵՐԿՐԱՀՈԼՈՎ, տե՛ս ԵՐԿՐԱԹԱՒԱԼ։ |
| ԵՐԿՐԱՀՈՍԱՆ, ա. Երկրից դուրս հոսող՝ բխող։ |
| ԵՐԿՐԱՄԵՂ, ա. 1. Մեղանչական՝ իբրեւ երկրի բնակիչ։ 2. Երկրային մեղքերով տոգորուած, մեղանչական։ |
| ԵՐԿՐԱՄԵՐՁ, ա. Երկրին՝ գետնին մօտեցրած՝ հպած։ |
| ԵՐԿՐԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Երկրին՝ աշխարհին յատուկ, աշխարհային։ |
| ԵՐԿՐԱՅՔ, գ. յոգն. Երկիրը, եւ ինչ որ նրա վրայ կայ։ |
| ԵՐԿՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երկրաւոր՝ հողեղէն դառնալ, մարմնանալ, մարդանալ։ |
| ԵՐԿՐԱՆԱԽԱՆՁ, տե՛ս ԳԵՏՆԱՆԱԽԱՆՁ։ |
| ԵՐԿՐԱՇԱՐԺ, ա. Երկիրը շարժող՝ սասանող։ |
| ԵՐԿՐԱՉԱՓ, ի, աց, ա. գ. 1. Երկիրը՝ հողը չափող։ 2. Երկիրը՝ հողը չափելու վերաբերող, երկրաչափական, հողաչափական։ |
| ԵՐԿՐԱՉԱՓԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Երկրաչափին՝ երկրաչափութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԵՐԿՐԱՉԱՓԵԼ, եցի, չ. Երկրաչափ լինել, երկրաչափութիւն անել։ |
| ԵՐԿՐԱՉԱՓՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երկիրը՝ հողը չափելը։ 2. Երկրաչափական գիտութիւն։ |
| ԵՐԿՐԱՊԱՏԵԱՆ, ա. Որի պատեանը կազմում է երկիրը կամ հողը։ |
| ԵՐԿՐԱՊԱՐԱՐ, ա. Երկիրը՝ հողը պարարող՝ պարարտացնող (անձրեւ)։ |
| ԵՐԿՐԱՊԱՐՓԱԿ, ա. Երկիրը՝ ցամաքը պարփակող՝ շրջապատող (ծովի մասին)։ |
| ԵՐԿՐԱՊԻՇ, ա. Աչքերը գետին յառած, գետնին նայող (անասունների մասին)։ |
| ԵՐԿՐԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. 1. Աշխարհը՝ աշխարհիկ կեանքը սիրող, աշխարհասէր։ 2. Իր աշխարհը՝ երկիրը սիրող՝ խնամարկող, հայրենասէր, աշխարհաշէն։ |
| ԵՐԿՐԱՍԻՐԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ երկրասէր, աշխարհասէր լինելով, աշխարհասիրութեամբ։ |
| ԵՐԿՐԱՍՆՈՒՆԴ, ա. Երկրի վրայ սնուած, աշխարհային կեանք վարած։ |
| ԵՐԿՐԱՍՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Գետնի վրայ սողալը։ |
| ԵՐԿՐԱՍՈՅԶ, ա. մ. Երկրի՝ հողի մէջ սուզուած՝ սուզելով, գետնի մէջ թաղելով։ |
| ԵՐԿՐԱՍՏԵՂԾ, ի, ից, ա. 1. Երկիրը՝ աշխարհն ստեղծող։ 2. Երկրից՝ հողից ստեղծուած, հողեղէն։ |
| ԵՐԿՐԱՎԱՍՏԱԿ, ի, աց, ա. գ. Երկրագործ, հողագործ։ |
| ԵՐԿՐԱՎԱՍՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՐԿՐԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐԿՐԱՏԱՐԱԾ, ա. Երկրի վրայ տարածուած՝ ծաւալուած։ |
| ԵՐԿՐԱՏԵՍԱԿ, ա. Երկրի՝ հողի նման։ |
| ԵՐԿՐԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Երկրային, երկրի վրայ գտնուող՝ գոյութիւն ունեցող։ 2. Հողեղէն։ 3. Երկրին՝ աշխարհին յատուկ՝ վերաբերող, աշխարհային, աշխարհիկ։ |
| ԵՐԿՐԱՒՈՐԱԿԱՆ, նոյնն է՝ ԵՐԿՐԱՒՈՐ։ |
| ԵՐԿՐԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկրաւոր լինելը, աշխարհասիրութիւն։ |
| ԵՐԿՐԱՒՈՐՕՐԷՆ, մ. Իբրեւ երկրաւոր, ըստ աշխարհական կարգի։ |
| ԵՐԿՐԱՔԱՐՇ, ի, ից, ա. Գետնի վրայ քարշ եկող՝ սողացող, գետնասող։ |
| ԵՐԿՐԱՔԱՐՇՈՒԹԻՒՆ, գ. Ստորաքարշութիւն։ |
| ԵՐԿՐԵՂԷՆ, տե՛ս ՀՈՂԵՂԷՆ։ |
| ԵՐԿՐԻԿ, կրկոյ, գ. Փոքրիկ երկիր։ |
| ԵՐԿՐՈՐԴ, ի, աց կամ ից, 1. դաս. թ. ԵՐԿՈՒ-ի։ Առաջինին անմիջապէս յաջորդող, առաջինից յետոյ եկող։ 2. ա. Առաջինին յաջորդող, երկրորդական։ 3. Աւելի ցածր կարգի՝ աստիճանի, նուազ յարգի քան առաջինը։ 4. Փոխանորդ։ 5. Երկրորդ անգամ ամուսնացած։ 6. մ. Առաջինից յետոյ, յետոյ, ապա։ |
| ԵՐԿՐՈՐԴԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խօսքի երկրորդումը, կրկնութիւն. յաւելուած։ |
| ԵՐԿՐՈՐԴԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ երկրորդ, նուազ կարեւորութեամբ՝ նշանակութեամբ։ |
| ԵՐԿՐՈՐԴԱԳՈՅՆ, ա. Ժամանակով երկրորդ, աւելի յետոյ։ |
| ԵՐԿՐՈՐԴԱԴԻՐ, ա. Երկրորդ անգամ դրուած, կրկնակի։ |
| ԵՐԿՐՈՐԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Առաջինին յաջորդող (ըստ կարգի՝ պատուի)։ |
| ԵՐԿՐՈՐԴԱԿԱՆՔ, ԵՐԿՐՈՐԴԱՆՔ, նաց, գ. յոգն. Երկրորդ անգամ ամուսնացածներ։ |
| ԵՐԿՐՈՐԴԵԼ, եցի, ն. Երկրորդ անգամ նոյն բանն ասել կամ անել, կրկնել։ |
| ԵՐԿՐՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երկրորդելը, կրկնելը։ 2. Երկրորդ (3) լինելը, երկրորդ կարգի՝ պատուի՝ աստիճանի լինելը։ 3. Երկուութիւն, երկուսը։ |
| ԵՐԿՐՈՐԴՈՒՄՆ, դման, գ. Երկրորդելը, երկրորդուելը, կրկնում։ |
| ԵՐԿՐՈՐԴՈՒՍՏ, գ. Ցուցակ, քաղուածք։ |
| ԵՐԿՐՈՒՏ, ա. Երկրային, հողեղէն։ |
| ԵՐԿՐՊԱԳԱԿԱՆ, ա. Երկրպագութեան վերաբերող, երկրպագութեամբ կատարուող։ |
| ԵՐԿՐՊԱԳԱԿԻՑ, ա. Որ միասին է երկրպագւում։ |
| ԵՐԿՐՊԱԳԵԼ, տե՛ս ԵՐԿԻՐՊԱԳԱՆԵԼ։ |
| ԵՐԿՐՊԱԳԵԼԻ, ա. Երկրպագութեան արժանի։ |
| ԵՐԿՐՊԱԳԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Երկրպագել տալ։ |
| ԵՐԿՐՊԱԳՈՒ, ի, աց, ա. Մէկին՝ մի բան երկրպագող՝ պաշտող։ |
| ԵՐԿՐՊԱԳՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Երկրպագելը, աստծուն՝ սրբերին մեծարելը՝ յարգանք մատուցելը ծնրադրութեամբ։ |
| ԵՐԿՐՕՐԷՆ, ա. Երկրային՝ աշխարհային կարգով։ |
| ԵՐԿՑԵՂ, ԵՐԿՑԵՂԵԱԼ, ա. Երկու մասի բաժանուած, պառակտուած, երկպառակ, անմիաբան։ |
| ԵՐԿՑԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկպառակութիւն, անմիաբանութիւն, տարաձայնութիւն։ |
| ԵՐԿՓԵՂԿԵԼ, եցի, ն. Երկու մասի բաժանել, պառակտել, անմիաբանութիւն գցել, խզել։ |
| ԵՐԿՔ, տե՛ս ԵՐԿ։ |
| ԵՐԿՕԹԵԼ, (իմ), տե՛ս ԵՐԵԿՕԹՍ ԱՌՆԵԼ։ |
| ԵՐԿՕԹԻ, ա. Երկու գիշերօթ տեւող, երկու գիշերուայ։ |
| ԵՐԿՕՐԵԱՅ, ա. 1. Երկու օրուայ, երկու օր տեւող։ 2. մ. Երկու օր, երկու օրում։ |
| ԵՐՈՒ՞Մ, տե՛ս ԷՐՈՒ՞Մ։ |
| ԵՐՈՒՍԱՂԷՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. Լինել ինչպէս Երուսաղէմ (Երուսաղէմ նշանակում է խաղաղութիւն), խաղաղուել։ |
| ԵՐՋԱՆԻԿ, նկի, կաց, ա. 1. Երանելի, երանութեան արժանի։ 2. Երանաւէտ, բարեբախտ, բախտաւոր։ |
| ԵՐՋԱՆԿԱԲԱՐ, տե՛ս ԵՐՋԱՆԿԱՊԷՍ։ |
| ԵՐՋԱՆԿԱԳՈՒՄԱՐ, ա. Երջանիկներից՝ երանելիներից բաղկացած։ |
| ԵՐՋԱՆԿԱԶԱՐՄԵԱՆ, ա. Երջանիկների՝ երանելիների զարմից՝ զարմին պատկանող։ |
| ԵՐՋԱՆԿԱԿԱՆ, ա. Երջանիկ, երջանկութիւն կրող կամ բերող։ |
| ԵՐՋԱՆԿԱԿՐՕՆ, ա. Իր կենցաղով ու հաւատով երանելի, սրբակրօն, բարեկրօն։ |
| ԵՐՋԱՆԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Երջանիկ դառնալ՝ լինել։ 2. Իրեն երջանիկ համարել։ |
| ԵՐՋԱՆԿԱՊԷՍ, մ. Երջանիկ կերպով։ |
| ԵՐՋԱՆԿԱՒԷՏ, ա. Շատ երջանիկ։ |
| ԵՐՋԱՆԿԱՓԱՌ, ա. Երջանիկ եւ փառաւորուած, երջանկութեամբ փառաւորուած։ |
| ԵՐՋԱՆԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Երջանիկ լինելը։ 2. Երջանիկ վիճակ, երանութիւն, բարեբախտութիւն։ |
| ԵՐՐ, գ. 1. Փտութիւն, նեխութիւն, ապականութիւն։ 2. Որդ։ |
| ԵՐՐԱԴԱՐՁ, ա. Երերուն, խռովայոյզ։ |
| ԵՐՐԱԿԻ, ա. Երեք միաւորից բաղկացած, երեքութիւն պարունակող։ |
| ԵՐՐԵԱԿ, եկի, կաց, ա. 1. Երեք միաւորից բաղկացած, երեքութիւն պարունակող։ 2. թ. Երեք։ |
| ԵՐՐԵՐԳԵԼԻ, ա. Երիցս երգելի, շատ գովելի, պանծալի։ |
| ԵՐՐԵՐՋԱՆԻԿ, ա. Երիցս կամ շատ երջանիկ։ |
| ԵՐՐՈՐԴ, ի, աց, 1. դաս. թ. ԵՐԵՔ-ի։ Երկրորդին անմիջապես յաջորդող, երկրորդից յետոյ եկող։ 2. գ. Մի երրորդ մասը, ամբողջ երեք մասերից իւրաքանչիւրը։ 3. ա. Աւելի ցածր աստիճանի, քան առաջին երկուսը։ 4. Երրորդ անգամ ամուսնացած։ 5. մ. Երկրորդից յետոյ, երրորդ կարգում՝ տեղում։ |
| ԵՐՐՈՐԴԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ երրորդութիւն։ |
| ԵՐՐՈՐԴԱԹԻՒ, ա. Իբրեւ երրորդ թուած՝ հաշուած, երրորդակարգ։ |
| ԵՐՐՈՐԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Երեք թիւ՝ միաւոր պարունակող։ 2. (կրօն.) Երեք-անձնեայ, երրորդութեան պատկանող։ |
| ԵՐՐՈՐԴԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՐՐՈՐԴՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԵՐՐՈՐԴԵԼ, եցի, ն. Երրորդ անգամ նոյն բանն ասել՝ կրկնել։ |
| ԵՐՐՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. (կրօն.) Եռեակի՝ Հօր, Որդու եւ Սուրբ Հոգու միասնութիւնը իբրեւ մի աստուածութիւն։ 2. Երեքով մի խումբ՝ մի ամբողջութիւն կազմելը, երեք միաւորի միասնութիւն՝ ամբողջութիւն, եռեակ։ |
| ԵՐՐՕՐԵԱՅ, տե՛ս ԵՐԵՔՕՐԵԱՅ։ |
| ԵՐՓՆ, ի, երփունք, փնից, գ. Գոյն, երանգ։ |
| ԵՐՓՆԱԳԵՂ, ա. Գեղեցիկ գոյնով, գոյներով գեղեցկացած, երփնազարդ։ |
| ԵՐՓՆԱԳՈՅՆ, ա. Գոյնզգոյն, բազմագոյն, երփներանգ։ |
| ԵՐՓՆԱԳՈՒՆԵԱԼ, ա. Գունաւոր, գունաւորուած։ |
| ԵՐՓՆԱԶԱՆԱԳԵՂ, ԵՐՓՆԱԶԱՐԴԵԱԼ, ա. Զանազան գոյներով զարդարուած, գունազարդ։ |
| ԵՐՓՆԱՆԵՐԿ, գ. Գունաւորող կամ բազմերանգ ներկ։ |
| ԵՐՓՆԱՆԿԱՐ, ա. Զանազան գոյներով նկարուած, գոյնզգոյն։ |
| ԵՐՓՆԱՌԵԱԼ, տե՛ս ԵՐՓՆԱԶԱՐԴԵԱԼ։ |
| ԵՐՓՆԱՓԱՅԼ, ա. Գեղեցիկ գոյներով փայլող, գեղափայլ, պայծառափայլ։ |
| ԵՐՓՆԵԼ, եցի, չ. Գոյնզգոյն փայլել։ |
| ԵՐՓՆՈՒՆԱԿ, ա. Երփներանգ, երփնագոյն, գոյնզգոյն։ |
| ԵՒ, շ. 1. Ու։ 2. Եւս, նաեւ, իսկ, էլ։ |
| ԵՒԱՅԱԿԱՆ, ա. Եւային (նախամօր) յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԵՒԵԹ, մ. շ. Միայն, հէնց, գոնէ, լոկ, սոսկ։ |
| ԵՒԹՆ, տե՛ս ԵՕԹՆ։ |
| ԵՒՂ, տե՛ս ԻՒՂ։ |
| ԵՒՍ, շ. մ. 1. Նաեւ, այլեւ, էլ։ 2. Աւելի, էլ աւելի, աւելի քան։ 3. Ածականների առաջ դրուելով՝ սաստկացնում է նշանակութիւնը, որպէս համեմատական կամ գերադրական աստիճան՝ աւելի, առաւել, էլ աւելի նշ.։ |
| ԵՒՐԱԿԻԿԼՈՆ, (յուն.), գ. Արեւելեան քամի՝ հիւսիսայինի հետ խառնուած։ |
| ԵՒՐՈՆՈՏՈՍ, (յուն.), գ. Արեւելահարաւային ձմեռային քամի։ |
| ԵՒՐՈՍ, (յուն.), ի, աց, գ. Արեւելեան քամի։ |
| ԵՓԵԼ, եցի, ն. Հում կերակրանիւթը եռացնելով՝ տաքացնելով ուտելի դարձնել։ |
| ԵՓԵՆԷ, փխ. ՓԵՆԷ (յուն.), գ. (կենդբ.) Ճուռակների ընտանիքին պատկանող խոշոր գիշատիչ թռչուն. գառնանգղ (Gypaetus barbatus)։ |
| ԵՓԵՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Իւղագործների արհեստի կանոնների համաձայն եփուած։ |
| ԵՓԻՉ, ա. Որ եփում է, եփող։ |
| ԵՓՈՅ, ի, ից, ԵՓՈՑ, ի, աց, գ. Եփելի կամ եփուած բան, ուտելիք, կերակուր։ |
| ԵՓՈՒՏ, կամ ԵՓՈՒԴ (եբր.), ի, գ. Առանց թեզանիքի կարճ վերարկու, որ հագնում էին զգեստի վրայից հրեայ քահանաները։ |
| ԵՔԹԵՐԱՆ, ԵՔԹԻԵՐԱՆ,(յուն.), ա. Ձկնական, ձկնորսական։ |
| ԵՔԻՆԷԻՍ, (յուն.), գ. (կենդբ.) Նավակպուկների ընտանիքին պատկանող փոքր ձուկ. նավակպուկ (Echeneis naucrates)։ |
| ԵՔԻՆՈՍ, եքենոս (յուն.), գ. (կենդբ.) Ծովոզնի (Echinus esculentus)։ |
| ԵՕԹԱՆԱՍՆԵԱԿ, եկի, կաց, ա. գ. Եօթանասուն միաւոր պարունակող ամբողջութիւն։ |
| ԵՕԹԱՆԱՍՆԵԿԻ, ԵՕԹԱՆԱՍՆԵԿԻՆ, մ. Եօթանասուն անգամ։ |
| ԵՕԹԱՆԱՍՆԵՄԻ, ա. Եօթանասուն տարեկան։ |
| ԵՕԹԱՆԱՍՆԵՐԵԱԿ, ա. գ. Եօթանասուներորդ թիւը, եօթանասուն միաւոր պարունակող ամբողջութիւն։ |
| ԵՕԹԱՆԱՍՆԵՐՈՐԴ, թ. Ըստ կարգի վաթսունիննին յաջորդող, եօթանասուներորդ։ |
| ԵՕԹԱՆԱՍՆԻՑՍ, մ. Եօթանասուն անգամ։ |
| ԵՕԹԱՆԱՍՈՒՆ, սնի, ից, թ. Եօթանասուն։ |
| ԵՕԹԱՆԵՔԵԱՆ, ԵՕԹՆԵՔԵԱՆ, ԵՕԹԱՆԵՔԻՆ, ԵՕԹՆԵՔԻՆ, նեցունց կամ ցուն, թ. Եօթանասունն էլ, եօթանասունն էլ միասին։ |
| ԵՕԹՆ, թան, թամբ, թանք, թանց, թամբք, թ. Վեցին գումարած մէկ, եօթ։ |
| ԵՕԹՆԱԳԻՍԱԿ, ԵՕԹՆԱԳԻՍԵԱՆ, ա. Եօթ գիսակ ունեցող, եօթ գիսակով։ |
| ԵՕԹՆԱԳՈՒՆԱԿ, ա. Եօթ կերպ զանազանուած։ |
| ԵՕԹՆԱԴՈՒՌՆ, ԵՕԹՆԱԴՌՆԵԱՆ, ա. Եօթ դուռ ունեցող։ |
| ԵՕԹՆԱԹԻՒ, ա. Որի մէջ եօթ թուով բան կայ։ |
| ԵՕԹՆԱԼՈՅՍ, ԵՕԹՆԱԼՈՒՍԵԱՆ, ա. Եօթ լոյս ունեցող, շատ պայծառ, եօթնարփեան, պայծառափայլ։ |
| ԵՕԹՆԱԾԻՆ, ա. Եօթ զաւակ ծնող, բազմածին։ |
| ԵՕԹՆԱԿԻ, ա. Եօթ տեսակ, բազմազան։ |
| ԵՕԹՆԱՁՈՐ, ա. Եօթ ձոր ունեցող. տեղ, որտեղ եօթ ձոր կայ։ |
| ԵՕԹՆԱՂԻ, ա. Եօթ լար ունեցող, եօթլարանի։ |
| ԵՕԹՆԱՃՐԱԳ, ԵՕԹՆԱՃՐԱԳԵԱՆ, ա. 1. Եօթ ճրագ ունեցող։ 2. Շատ լուսաւոր, եօթնարփեան։ |
| ԵՕԹՆԱՄԱՍՆԵԱՅ, ա. Եօթ մասից բաղկացած։ |
| ԵՕԹՆԱՄԵԱՅ, ԵՕԹՆԱՄԵԱՆ, ա. 1. Եօթ տարի տեւող։ 2. Եօթ տարեկան։ |
| ԵՕԹՆԱՄՍԵԱՅ, սեայք կամ սայք, ա. 1. Եօթ ամիս տեւող։ 2. Եօթ ամսական։ |
| ԵՕԹՆԱՆԿԻՒՆ, կեան, ԵՕԹՆԱՆԿԻՒՆԻ, նւոյ, ա. գ. Եօթ անկիւն ունեցող. եօթ անկիւն ունեցող մարմին։ |
| ԵՕԹՆԱՆՇՈՅԼ, տե՛ս ԵՕԹՆԱԼՈՅՍ։ |
| ԵՕԹՆԱՇԱԲԱԹԵԱՅ, ա. Եօթ շաբաթ տեւող։ |
| ԵՕԹՆԱՇՆՈՐՀ, ա. Եօթ շնորհք ունեցող, եօթ շնորհքով լցուած։ |
| ԵՕԹՆԱՋԱՀԵԱՆ, տե՛ս ԵՕԹՆԱՃՐԱԳԵԱՆ։ |
| ԵՕԹՆԱՌՆԱԿԻՆ, ԵՕԹՆԱՌՆԵԱՅ ԿԻՆ, ա. Եօթ մարդու հետ ամուսնացած կին։ |
| ԵՕԹՆԱՍՏԵՂԵԱՆ, ա. Եօթ աստղ պարունակող, բազմալոյս, լուսեղէն։ |
| ԵՕԹՆԱՍՏԵՂՆ, ա. Եօթ ստեղն ունեցող։ |
| ԵՕԹՆԱՍՏԻՃԱՆԵԱՆ, ա. Եօթ աստիճան ունեցող։ |
| ԵՕԹՆԱՏԵՍ, ա. Եօթ տեսանելիք ունեցող, եօթնաչեայ։ |
| ԵՕԹՆԱՏԵՍԱՐԱՆԵԱՅ, ա. Եօթ տեսանելիք ունեցող, եօթնաչեայ։ |
| ԵՕԹՆԱՐՓԵԱՆ, ԵՕԹՆԱՐՓԵՆԻ, ԵՕԹՆԱՐՓԻ, ԵՕԹՆԱՐՓԻՆ, ա. 1. Եօթ լոյսով լցուած՝ պայծառացած, եօթնալոյս։ 2. փխբ. (կրօն.) Ս. Հոգու եօթ շնորհքովը։ |
| ԵՕԹՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Եօթ թիւը պարունակող։ |
| ԵՕԹՆԵԱԿ, նեկի, ա. գ. 1. Եօթ միաւորից բաղկացած ամբողջութիւն։ 2. Որեւէ բանի եօթ հատը միասնաբար վերցրած։ 3. Մէկ շաբաթ, եօթ օր։ |
| ԵՕԹՆԵԱՆ, տե՛ս ԵՕԹՆ։ |
| ԵՕԹՆԵԿԻ, ԵՕԹՆԵԿԻՆ, ա. մ. Եօթ տեսակ. եօթ անգամ։ |
| ԵՕԹՆԵՄԵԱՆ, ա. Եօթ տարեկան։ |
| ԵՕԹՆԵՐԵԱԿ, եկի, կաց, 1. թ. Եօթ միաւոր պարունակող քանակ, եօթնեակ, եօթ։ 2. գ. Շաբաթուայ եօթերորդ օրը, շաբաթ օրը։ 3. (կրօն.) Աշխարհի արարչութեան եօթներորդ դարաշրջանը, ժամանակակից կեանքը, որին յաջորդելու է հանդերձեալ կեանքը։ 4. Մարդկային կեանքի եօթնամեակ։ 5. (տոմար.) Կիրակագիր, տարուայ առաջին կիրակի օրուայ ամսաթիւը, որով կարելի է որոշել շաբաթուայ ամեն մի օրը տարուայ ընթացքում։ |
| ԵՕԹՆԵՐՈՐԴ, ի, աց, թ. 1. Եօթներորդ։ 2. գ. Եօթ միաւորից բաղկացած ամբողջութիւն, եօթնեակ (եօթ օր՝ ամիս՝ տարի)։ |
| ԵՕԹՆԵՐՈՐԴԵԼ, եցի, ն. 1. Եօթ անգամ կրկնել։ 2. Եօթից մէկը վերցնել։ |
| ԵՕԹՆԵՐՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Եօթնեակի թիւը՝ համարը։ |
| ԵՕԹՆԵՐՐԵԱԿ, տե՛ս ԵՕԹՆԵՐԵԱԿ։ |
| ԵՕԹՆԵՔԵԱՆ, կամ ԵՕԹՆԵՔԻՆ, տե՛ս ԵՕԹԱՆԵՔԵԱՆ։ |
| ԵՕԹՆԻՑՍ, մ. Եօթ անգամ։ |
| ԵՕԹՆԿԱՇԵԱՆ, ա. Եօթ կաշի ունեցող, եօթ տակ կաշիով պատած։ |
| ԵՕԹՆՀԱԶԱՐԵԱԿ, եկի, ա. Եօթ հազար տարուայ ժամանակաշրջան ընդգրկող։ |
| ԵՕԹՆՃԱՌԱԳԱՅԹԵԱՆ, տե՛ս ՅՈԹՆԱԼՈՅՍ։ |
| ԵՕԹՆՃՐԱԳԵԱՆ, տե՛ս ԵՕԹՆԱՃՐԱԳԵԱՆ։ |
| ԵՕԹՆՄԱՍՆԵԱՅ, տե՛ս ԵՕԹՆԱՄԱՍՆԵԱՅ։ |
| ԵՕԹՆՈՍՏԵԱՅ, տե՛ս ԵՕԹՆԱՍՏԵՂՆ։ |
| ԵՕԹՆՈՒՏԱՍՆ, թ. Տասնեօթ։ |
| ԵՕԹՆՈՒՏԱՍՆԱՄԵԱՅ, ԵՕԹՆՈՒՏԱՍՆԱՄԻ, ա. Տասնեօթ տարեկան։ |
| ԵՕԹՆՈՒՏԱՍՆԵՐՈՐԴ, թ. Տասնեօթերորդ։ |
| ԵՕԹՆՊԱՏԻԿ, ա. մ. Եօթ անգամ աւելի, եօթ անգամ։ |
| ԵՕԹՆՊԱՐԵԱՆ, ա. Եօթ խումբ պարունակող, եօթ դասից բաղկացած։ |
| ԵՕԹՆՊԱՐՍՊԵԱՆ, ա. Եօթ պարիսպ ունեցող։ |
| ԵՕԹՆՓՈՐՁԵԱՆ, ա. Եօթ անգամ փորձուած։ |
| ԵՕԹՆՕՐԵԱՅ, ա. 1. Եօթ օր տեւող։ 2. Եօթ օրական։ |
| Զ1, զ (զայ), 1. Հայերէն այբուբենի վեցերորդ տառը, թուական արժէքը՝ վեց, վեցերորդ։ 2. Առաջնալեզուային (ատամնային) ձայնեղ շփական (սուլական) բաղաձայն հնչոյթ։ |
| Զ2, նխ. Գործածւում է հայցական, տրական, բացառական եւ գործիական հոլովների հետ։ 1. Հայցական հոլովի հետ արտայայտում է. ա) Որոշեալութիւն։ Արար աստուած զերկին եւ զերկիր։ բ) Գործիական հոլովի իմաստ։ Զմահ աղուեսու սպանից զքեզ (Բուզ.)։ 2. Տրական հոլովի հետ գործածւում է, երբ այն խնդիր է հարկանել, զարկանել բայերի։ Հարցես զքարի։ Զարկան զգետնի։ 3. ա) Բացառական հոլովի հետ կազմում է «պատմական հոլով», որ թարգմանւում է սեռականով եւ մասին կապով կամ միայն բացառականով։ Չարախօսէին զնմանէ։ Լուայ զքէն։ Գոհ էի զվաստակոց քոց։ բ) Բռնելու, կապելու կամ կախելու իմաստ արտայայտող մի քանի բայեր պահանջում են զ նախդրով եւ բացառականով անուղղակի խնդիր, որ թարգմանւում է բացառական կամ հայցական հոլովներով։ Բուռն եհար զԹեկղէ։ Կապեսցէ զորթոյ։ Կախեցին զագւոյ։ գ) Արտայայտում է նպատակի գաղափար։ Արձակէ ի Հայս արս զհողոյ եւ զջրոյ (Բուզ.)։ 4. Գործիական հոլովի հետ կազմում է «պարառական հոլով» եւ ցոյց է տալիս. ա) Տեղ՝ շուրջ կամ վրայ իմաստներով։ Կային զնովաւ։ Տարածանէին զճանապարհաւն։ բ) Մօտաւոր ժամանակ։ Զայնու ժամանակաւ։ Զհասարակ աւուրբ։ գ) Մի շարք բայեր ընդունում են զ նախդրով եւ գործիականով անուղղակի խնդիր, որ թարգմանւում է տարբեր հոլովներով։ Այդ բայերից են՝ անցանել, ելանել, դիզանել, այպն առնել, ծիծաղել (իմ), արհամարհել, հայել (իմ) եւն։ դ) Կազմում է մի շարք ոճեր՝ զմտաւ ածել, զսրով երթալ, զմիմեամբք ելանել եւն։ 5. Իբրեւ բառակերտ եւ բայակերտ մասնիկ՝ տարբեր նշանակութիւններով. զանցանել, զեղծանել, զընկենուլ, զաչացու, զարդ եւն։ |
| ԶԱԶԻՐ, զրի, րաց, ա. 1. Զզուելի, գարշելի, աղտեղի, պիղծ։ 2. Յոռի, վատ, անարգ։ |
| ԶԱԶՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Զազրելի՝ կեղտոտ խօսք՝ խօսակցութիւն, հայհոյանք, յիշոց։ |
| ԶԱԶՐԱԳԻՆ, ա. Խիստ զազիր, շատ գարշելի, նողկալի։ |
| ԶԱԶՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի զազիր։ |
| ԶԱԶՐԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. 1. Զազիր գործեր կատարող, պղծագործ։ 2. Զազիր, զզուելի։ |
| ԶԱԶՐԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Զազիր՝ զզուելի՝ գարշելի գործ՝ արարք։ |
| ԶԱԶՐԱԹՈՐՄԻ, ա. Որից զազրանք՝ գարշանք է թորւում՝ ծորում, գարշելի։ |
| ԶԱԶՐԱԼԻ, ԶԱԶՐԱԼԻՑ, ա. Զազրութեամբ լի, գարշելի, նողկալի, կեղտոտ, զազիր։ |
| ԶԱԶՐԱԿԱՆ, տե՛ս ԶԱԶԻՐ։ |
| ԶԱԶՐԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Զազրալի բաներ ուտելը։ |
| ԶԱԶՐԱԿԵՐՊԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Զազիր՝ զազրելի կերպարանք ստանալ։ |
| ԶԱԶՐԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Տգեղութիւն, զզուելի կերպարանք։ |
| ԶԱԶՐԱՀՈՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Զազրահոտ՝ զարշահոտ լինելը։ |
| ԶԱԶՐԱՁԱՅՆ, ա. Զազիր՝ զզուելի՝ գարշելի ձայն ունեցող։ |
| ԶԱԶՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Զազիր դառնալ, կեղտոտուել, ապականուել։ 2. Զազրանք զգալ, զզուել, գարշել, խորշել։ |
| ԶԱԶՐԱՊԷՍ, մ. Զազիր՝ գարշելի կերպով, չարաչար։ |
| ԶԱԶՐԱՍԿԻԶԲՆ, սկզբան, ա. Զազիր կամ չար սկզբնաւորութիւն ունեցող։ |
| ԶԱԶՐԱՏԵՍ, ԶԱԶՐԱՏԵՍԱԿ, ԶԱԶՐԱՏԵՍԻԼ, ա. Զազիր տեսքով, զազրակերպ, գարշելի կերպարանքով։ |
| ԶԱԶՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զազրելի՝ գարշելի՝ զզուելի դարձնել, կեղտոտել, ապականել։ |
| ԶԱԶՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Զազիր դառնալ, կեղտոտուել, ապականուել։ |
| ԶԱԶՐԵԼԻ, ա. Զզուելի, գարշելի, նողկալի։ |
| ԶԱԶՐՈՏԻ, տւոյ, տեաց, 1. ա. Գարշելի։ 2. գ. Զազրելի՝ անպարկեշտ՝ պիղծ բան, փխբ. կուռք։ |
| ԶԱԶՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զազիր՝ զզուելի՝ գարշելի լինելը։ 2. Կեղտոտութիւն, պղծութիւն, ապականութիւն։ |
| ԶԱԾԱԾ, ա. Տկար, թոյլ, խեղճ, չնչին։ |
| ԶԱԿԱՆԵԼ, եցի, ն. Լաւ նայել, դիտել։ |
| ԶԱԿԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Մոլութեամբ մի բանի հետամուտ լինել։ 2. Բարկութիւնից կատաղել, մոլեգնել։ |
| ԶԱՀԱՆԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ահաբեկուել, զարհուրել։ |
| ԶԱՀԻ ՀԱՐԿԱՆԵԼ, (իմ), րայ, չ. Ահաբեկուել, սարսափահար լինել, զարհուրել, խիստ վախենալ։ |
| ԶԱՂՓԱՂՓՈՒՆ, ա. 1. Խախուտ, թոյլ. սահուն, գայթող։ 2. Սխալ, անվաւեր։ |
| ԶԱՄԲԵՂԱՅ, ԶԱՄԲԵՂԵԱՅ, ա. Պրտուից գործուած։ |
| ԶԱՄԲԻՒՂ, կամ ԶԱՄԲԻՂ (պրսկ.), գ. Ուռենու՝ պրտուի բարակ ճիւղերից, մանաւանդ արմաւենու տերեւներից հիւսած կողով։ |
| ԶԱՄԲԻՂ, (պրսկ.), գ. Ուռենու՝ պրտուի բարակ ճիւղերից, մանաւանդ արմաւենու տերեւներից հիւսած կողով։ |
| ԶԱՄՕԹԻ ՀԱՐԿԱՆԵԼ, (իմ), Ամօթահար լինել, սաստիկ ամաչել։ |
| ԶԱՅԳՈՅ, մ. Վաղուայ առաւօտեան պահին, առաւօտը։ |
| ԶԱՅԼՈՑԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԱՅԼՈՑԿԵՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԶԱՅՍԱՅՍԵԼ, եցի, չ. Վախենալ։ |
| ԶԱՅՐԱԳԻՆ, ա. մ. Խիստ՝ սաստիկ զայրացած, բարկացած։ |
| ԶԱՅՐԱԳՆԱԲԱՐ, մ. Զայրագին կերպով, սաստիկ զայրոյթով։ |
| ԶԱՅՐԱԳՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Սաստիկ զայրանալ՝ բարկանալ, ցասումով լցուել, բորբոքուել, մոլեգնել, կատաղել։ |
| ԶԱՅՐԱԳՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զայրագնել՝ մոլեգնել տալ, կատաղեցնել։ |
| ԶԱՅՐԱԳՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Սաստիկ զայրոյթ՝ բարկութիւն, կատաղութիւն, ցասում։ |
| ԶԱՅՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Զայրոյթ պարունակող՝ արտայայտող, սրտմտական։ |
| ԶԱՅՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Սաստիկ բարկանալ, բորբոքուել, սրտմտել։ 2. Սիրտը նեղուել, նեղսրտել, վշտանալ։ 3. փխբ. Սաստկանալ, ուժգին կերպով արտայայտուել։ |
| ԶԱՅՐԱՆՔ, նաց, գ. Սաստկացնում, սաստկութիւն։ |
| ԶԱՅՐԱՑԿՈՏ, ա. Ցասկոտ, բարկացկոտ, բարկասիրտ։ |
| ԶԱՅՐԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Զայրոյթ, ցասում։ |
| ԶԱՅՐԱՑՈՒԿՔ, գ. Զայրացում, ցասում, քէն, ոխ։ |
| ԶԱՅՐԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Սաստիկ զայրանալը՝ բարկանալը, ցասում։ 2. Սաստկութիւն, սաստկացում, բորբոքում։ |
| ԶԱՅՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Առիթ տալ զայրանալու, զայրոյթ պատճառել, բարկացնել։ |
| ԶԱՅՐԱՑՈՒՔ, տե՛ս ԶԱՅՐԱՑՈՒԿՔ, ԶԱՅՐԱՑՈՒՄՆ։ |
| ԶԱՅՐՈՒԹԻՒՆ, ԶԱՅՐՈՒԿՔ, ԶԱՅՐՈՒՄՆ, ԶԱՅՐՈՒՑ, գ. 1. Սաստիկ բարկութիւն, զայրոյթ, ցասում, վրդովմունք։ 2. Սաստկացում, բորբոքում։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆ, ի, ից, ա. 1. Տեսակ-տեսակ, պէսպէս, այլեւայլ։ 2. Տարբեր, ոչ նման։ 3. (յունական ոճով) Տարբերուող, աչքի ընկնող, գերազանց, աննման։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆԱԲԱՐ, ԶԱՆԱԶԱՆԱԳՈՅՆ, մ. 1. Տարբեր կերպով, իրարից տարբերուելով։ 2. (յունական ոճով) Գերազանց կերպով։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆԱԽՈՀ, ա. Զանազան՝ տարբեր խորհրդով, օտար դիտաւորութեամբ։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆԱԿ, ակք, ա. Զանազան, պէսպէս։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Զանազանելի. զանազանող։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆԱՀԱՒԱՔ, ա. Զանազան տեղերից հաւաքուած։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆԱՁԵՒ, ա. Զանազան ձեւի, զանազանակերպ, բազմաձեւ։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Զանազան՝ տարբեր դառնալ, զանազանուել, տարբերուել։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆԱՊԷՍ, տե՛ս ԶԱՆԱԶԱՆԱԲԱՐ։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զանազան՝ գեղեցիկ դարձնել, պէսպէս զարդարել։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆԱՓԱՅԼ, ա. Զանազան կերպ կամ գեղեցիկ կերպով փայլող, գեղափայլ։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆԵԱՅ, տե՛ս ԶԱՆԱԶԱՆ։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Տարբերել, զատել։ 2. Տարբերութիւն դնել, ընտրութիւն անել, ջոկել։ 3. կ. չ. (յունական ոճով) Զանազանուել, աչքի ընկնել, երեւելի լինել, առաւելութեամբ առանձնանալ, գերազանցել։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զանազան՝ տարբեր լինելը, տարբերութիւն։ 2. Պէսպէս՝ տեսակ-տեսակ լինելը, պէսպիսութիւն, բազմազանութիւն։ |
| ԶԱՆԱԶԱՆՈՒՄՆ, նման, նմունք, գ. 1. Զանազանելը, տարբերելը։ 2. Զանազանութիւն։ |
| ԶԱՆԱԼՈՒԹ, տե՛ս ԸՆՁՈՒՂՏ։ |
| ԶԱՆԱԿ, գ. Կտոր, մաս, հատ (ոսկու կամ արծաթի մասին)։ Մի՛ գտցի ոսկւոյ կամ արծաթոյ զանակ առ ումեք (Բուզ., Դ, 9)։ |
| ԶԱՆԳԱԿ, ի, աց, գ. Մեծ կամ փոքր զանգ։ |
| ԶԱՆԳԱԿԱԳԱՆՉ, ա. մ. Զանգակը հնչեցնելով, զանգակի ձայնով։ |
| ԶԱՆԳԱԿԱՁԱՅՆ, կամ ԶԱՆԿԱԿԱՁԱՅՆ, ա. Զանգակի ձայնով (կատարուող)։ |
| ԶԱՆԳԱԿԱՆԻ, գ. յոգն. Զանգակներ։ |
| ԶԱՆԳԱԿԵԼ, եցի, ն. Զանգակներով՝ բոժոժներով զարդարել։ |
| ԶԱՆԳԱՆԵԼ, զանգի, զա՛նգ, ն. 1. Խմորը հունցել՝ շաղուել, շաղախել։ 2. Խառնել, միաւորել, բաղադրել, միացնել։ |
| ԶԱՆԳԵԼ, եցի, գեա՛, ն. 1. Խմորը հունցել՝ շաղուել, շաղախել։ 2. Խառնել, միաւորել, բաղադրել, միացնել։ |
| ԶԱՆԳԱՊԱՆ, ԶԱՆԳԱՊԱՆԱԿ, տե՛ս ԶԱՆԿԱՊԱՆ։ |
| ԶԱՆԳԻՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի երկչոտ՝ վախկոտ։ |
| ԶԱՆԳԻՏԱԿԱՆ, ա. Երկիւղալի, ահաւոր։ |
| ԶԱՆԳԻՏԱՆԱԼ, տե՛ս ԶԱՆԳԻՏԵԼ։ |
| ԶԱՆԳԻՏԱՆՔ, նաց, գ. Զանգիտելը, ահ, վախ, երկիւղ։ |
| ԶԱՆԳԻՏԵԼ, եցի, չ. Անգէտ՝ անտեղեակ լինելու պատճառով զգուշանալ մի բան անելուց, տատանուել, վարանել, վախենալ, երկիւղ կրել։ |
| ԶԱՆԳԻՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զանգիտել տալ, երկիւղ ազդել, վախեցնել։ |
| ԶԱՆԳԻՏԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Երկիւղ ազդող, վախեցնող։ |
| ԶԱՆԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, ԶԱՆԳԻՏՈՒՄՆ, գ. Զանգիտելը, վախ, երկիւղ, երկչոտութիւն, վախկոտութիւն։ |
| ԶԱՆԳՈՒԱԾ, կամ ԶԱՆԿՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Որեւէ նիւթի թանձր կամ կիսահեղուկ խառնուրդ՝ շաղախ։ 2. Ալիւրի շաղախ, խմոր։ |
| ԶԱՆԳՈՒՄՆ, գման, գ. Զանգելը, շաղախելը, շաղախուելը։ |
| ԶԱՆԴԻԿ, (պրսկ.), գ. 1. Մազդեզական կրօնի՝ զրադաշտականութեան հետեւորդ։ 2. Մանիքէութեան հետեւորդ, մանիքէական, մանիքեցի։ |
| ԶԱՆԽԼԱԲԱՐ, մ. Ծածուկ՝ գաղտնի՝ թաքուն կերպով, լռելեայն։ |
| ԶԱՆԽԼԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ծածուկ՝ գաղտնի մնալ, թաքնուել, անյայտ՝ անգիտելի մնալ։ 2. ն. Անտեսել, չգիտենալու տալ, պատրուակել, անգէտ ձեւանալ, մոռանալ, թաքցնել, գաղտնի պահել։ |
| ԶԱՆԽԼԱՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ԶԱՆԽԼԱՆԱԼ (2)։ |
| ԶԱՆԽԼԱՆՔ, նաց, գ. Ծածուկ՝ գաղտնի լինելը, մոռացում։ |
| ԶԱՆԽԼԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զանխլանալ տալ, թաքցնել, ծածկել։ |
| ԶԱՆԽԼԻԼ, տե՛ս ԶԱՆԽԼԱՆԱԼ (1)։ |
| ԶԱՆԽԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Զանխուլ՝ ծածուկ՝ գաղտնի լինելը, անտեղեակութիւն, անգիտութիւն։ |
| ԶԱՆԽՈՒԼ, ա. 1. Թաքուն, ծածուկ, գաղտնի, անգիտելի, անյայտ։ 2. Անգէտ, անտեղեակ։ 3. գ. Ծածուկ՝ գաղտնի տեղ։ 4. մ. Ծածկաբար, գաղտնապէս, սուսուփուս։ |
| ԶԱՆԿԱԿԱՁԱՅՆ, տե՛ս ԶԱՆԳԱԿԱՁԱՅՆ։ |
| ԶԱՆԿԱՊԱՆ, ի, աց, գ. 1. Զգեստի մաս, որ ծածկում է սրունքները՝ ծնկներից մինչեւ կոճերը, փողք։ 2. Մետաղեայ կամ կաշուէ զրահ՝ սրունքները պաշտպանելու համար, սռնապան։ |
| ԶԱՆԿՈԽՆ, մ. Առանց ոտնաձայն հանելու, անաղմուկ։ Նոքա զանկոխն եւ զանխուլ գնացին (Ագ., 185)։ |
| ԶԱՆՑ, զանցք, ցիւք, գ. Անցում, անցնելը։ |
| ԶԱՆՑԱՆԵԼ, զանցի, զա՛նց եւ զանցեայ, ցի՛ր, չ. 1. Մօտովն անցնել, առաջ անցնել, գերազանցել։ 2. Ժամանակը՝ տարիքն անցնել, ծերանալ։ 3. Զանց առնել կամ լինել, օրէնքով թոյլատրուած սահմանից այն կողմ անցնել, մեղանչել, սխալուել։ |
| ԶԱՆՑԱՍԱՀՄԱՆ, ա. Օրէնքը զանց առնող՝ խախտող, օրինազանց, պատուիրազանց։ |
| ԶԱՆՑԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, ԶԱՆՑՈՒՄՆ, գ. Օրէնքը զանց առնելը՝ խախտելը, օրինազանցութիւն։ |
| ԶԱՆՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Որեւէ բանով մէկից կամ մի բանից անցնել, գերազանց գտնուել, գերազանցել։ 2. Աւելի վեր՝ գերազանց դարձնել։ 3. Թողնել որ անցնի, անտես առնել, խափանել, ի դերեւ հանել։ 4. Յանցանքի մէջ գցել, զանցառու դարձնել։ |
| ԶԱՉԱՂԵԼ, տե՛ս ՅԱՉԱՂԵԼ։ |
| ԶԱՉԱՑՈՒ, ի, աց, ա. Կոյր, աչազուրկ, կուրացած։ |
| ԶԱՌԱԾԱՆԵԼ, ծի եւ ծայ, ծեայ, ն. չ. 1. Առնել-տանել, մի կողմ ձգել, հակել՝ թեքել դէպի մի կողմ, յեղաշրջել։ 2. Հետամուտ լինել մի վատ բանի, մոլորուել, խոտորուել, չարիքով համակուել։ |
| ԶԱՌԱԾԱՆՔ, նաց, ԶԱՌԱԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Զառածանելը, մի վատ բանի հետամուտ լինելը, խոտորուելը։ |
| ԶԱՌԱՄ, ի, աց, ա. գ. Տարիքն անցկացրած, շատ ծերացած, ալեւոր, պառաւ։ |
| ԶԱՌԱՄԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի զառամ՝ զառամած, խիստ ծեր։ |
| ԶԱՌԱՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. Զառամել, շատ ծերանալ, խորին ծերութեան հասնել։ |
| ԶԱՌԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Խոր ծերութիւն, ալեւորութիւն, պառաւութիւն։ |
| ԶԱՌԱՆՑԱՆՔ, նաց, գ. Զառանցելը, ցնորաբանութիւն, ցնդաբանութիւն, բանդագուշանք։ |
| ԶԱՌԱՆՑԵԼ, եցի, չ. 1. Չափից՝ սահմանից անցնել, զանցանել։ 2. Ժամանակը՝ տարիքն անցնել, շատ ծերանալ, զառամել։ 3. Անմիտ՝ անիմաստ բաներ ասել, բարբաջել, խելքից դուրս խօսել, ցնդաբանել։ |
| ԶԱՌԱՆՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԶԱՌԱՆՑԱՆՔ։ |
| ԶԱՌԱՆՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Զառանցել տալ, խելքից հանել։ 2. Չափն անցկացնել։ |
| ԶԱՌԱՋԱՍՈՒՆ, ա. Իր առջեւ՝ իր ձեռքի տակ սնուած, ձեռնասուն։ |
| ԶԱՌԱՋԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Առաջը կամ մօտը կանգնող, առաջին տեղը գրաւող, գլխաւոր։ 2. Առջեւը եղած, առաջը դրուած։ |
| ԶԱՌԱՋԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, ԶԱՌԱՋԵԱՅՔ, տե՛ս ԱՌԱՋԱՒՈՐՈՒԹԵԱՆ ՀԱՑ։ |
| ԶԱՌԱՋԵԱՒ, ԶԱՌԱՋԵՕՔ, նխդ. Առաջ, առջեւ, դիմաց։ |
| ԶԱՌԱՋԵԼ, եցի, չ. Առաջ անցնել, կանխել։ |
| ԶԱՌԱՋԻՆՆ, մ. Որոշ ժամանակով շուտ՝ վաղ, առաջ, սկզբում, նախ, նախ եւ առաջ, սկզբից։ |
| ԶԱՌԱՋՍ ՈՒՆԵԼ, տե՛ս ԱՌԱՋ-ի տակ։ |
| ԶԱՌ Ի ԹԱՓ, ի, ից, ա. գ. Դէպի ցած կամ դէպի մի կողմ թեքուած, թեք, զառիվայր, դարիվայր։ |
| ԶԱՌԻԿ, գ. Բնական հանքային կարմիր կամ դեղին ներկ, դեղնդեղ։ |
| ԶԱՌ Ի ԿՈՂ, ԶԱՌ Ի ԿՈՂԵԱԼ, տե՛ս ԶԱՌ Ի ԹԱՓ։ |
| ԶԱՌ Ի ՀԵՏ, ա. Հարթ (տարածութեան մասին)։ |
| ԶԱՌ Ի ՎԱՅՐ, տե՛ս ԶԱՌ Ի ԹԱՓ։ |
| ԶԱՌ Ի ՎԵՐ, ա. 1. Դէպի վեր թեքուած, դարիվեր, ցածից դէպի վեր ձգուող։ 2. գ. Զառիվեր տեղ, դարիդուս։ |
| ԶԱՌԻՎԵՐԱԿ, գ. Փոքր զառիվեր։ |
| ԶԱՌՆԱՒՈՒԽՏ, (պրսկ.), ա. գ. Մետաքսեայ նուրբ գործուածք, մետաքսահիւս կերպաս։ |
| ԶԱՏ, ա. 1. Զատուած, բաժան, ջոկ, առանձին, մեկուսի։ 2. մ. Զատուած՝ բաժան կերպով, ջոկ-ջոկ, առանձին-առանձին։ |
| ԶԱՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի հեռացած՝ մեկուսի, հեռաւոր։ |
| ԶԱՏԱԹԵՒ, ա. Միմեանցից զատուած թեւերով, թեւերը իրար չկպած։ |
| ԶԱՏԱԾ, գ. Երկու իրադարձութիւնների՝ անցքերի միջեւ ընկած ժամանակամիջոց։ |
| ԶԱՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Զատուած, առանձնացած, ոչ նման։ 2. Բաժանելի։ 3. Մեկուսի։ |
| ԶԱՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Զատուել. հեռանալ։ |
| ԶԱՏԱՆԵԼ, զատի, ԶԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Կտրել-բաժանել, անջատել, ջոկել, առանձնացնել։ 2. Բաժանել, միմեանցից հեռացնել։ 3. կ. չ. Զատուել, մեկուսանալ, առանձնանալ, հեռանալ։ |
| ԶԱՏ Ի ԶԱՏ, ա. մ. Զատ-զատ, ջոկ-ջոկ, առանձին-առանձին։ |
| ԶԱՏԻԿ, տկի, կաց, գ. 1. (եկեղց.) Հրէական տօն՝ նուիրուած հրեաների՝ եգիպտացիների գերութիւնից ազատուելու եւ Կարմիր ծովն անցնելու յիշատակին. պասեք։ 2. (եկեղց.) Գառ, որ մորթում են զատկին, նմանութեամբ այն գառների, որ հրեաները Եգիպտոսից դուրս գալու գիշերը մորթեցին ու կերան. զատկական գառ։ 3. (եկեղց.) Քրիստոնէական տօն՝ նուիրուած Քրիստոսի յարութեան յիշատակին։ 4. լայնաբար՝ Տօն, հանդէս, ցնծութիւն, ուրախութիւն։ |
| ԶԱՏԿԱՇԱԲԱԹ, գ. (եկեղց.) Զատկի շաբաթ՝ ծաղկազարդից մինչեւ զատիկ, աւագ շաբաթ։ |
| ԶԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զատուած՝ բաժանուած լինելը։ 2. Առանձնականութիւն, որոշիչ յատկութիւն։ |
| ԶԱՏՈՒՑԱՆԵԼ, տուցի, տո՛, պբ. 1. Զատել։ 2. Առանձնացնել՝ ջոկել իբրեւ նուէր աստծուն։ |
| ԶԱՏՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Զատելը, բաժանելը։ 2. Վիճակով ընկած բաժին։ |
| ԶԱՏՉԵԼ, (իմ), զատայ կամ զատեայ, զատուցեալ, չ. Զատուել, բաժանուել, առանձնանալ։ |
| ԶԱՐԳԱԼԻ, ա. Զարգացած, հասունացած, արբունքի հասած։ |
| ԶԱՐԳԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Աճել, աճելով մեծանալ։ 2. Մտաւորապէս աճել՝ հասունանալ։ 3. Աւելանալ, շատանալ, մեծանալ։ |
| ԶԱՐԳԱՑԵԼԻ, ա. Զարգանալու ընդունակ, աճեցուն, աճող։ |
| ԶԱՐԳԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Զարգանալը, աճելը։ |
| ԶԱՐԳԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Աճեցնել, մեծացնել, առաջ տանել։ |
| ԶԱՐԳՈՒՆ, ա. Զարգացող հասակին յատուկ, արբունքի հասած, ծաղկահասակ։ |
| ԶԱՐԴ, ու, ուց, ուք կամ իւք, գ. 1. Պերճանքի իր՝ առարկայ, զարդարանք, պաճուճանք։ 2. (յունական ոճով) Կարգ, կարգաւորութիւն։ 3. (յունաբանութեամբ) Աշխարհ, տիեզերք։ |
| ԶԱՐԴԱԲԵՐ, ա. Զարդ բերող կամ տւող, զարդարող։ |
| ԶԱՐԴԱԼԻՑ, ա. Զարդերով լցուած, զարդարուն, շքեղ։ |
| ԶԱՐԴԱՊԷՍ, մ. Բարեզարդ կերպով, վայելչապէս։ |
| ԶԱՐԴԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Զարդ՝ զարդարանք՝ պաճուճանք սիրող։ |
| ԶԱՐԴԱՍԻՐԻԿ, ա. Զարդասիրութեան՝ զարդասէրին յատուկ։ |
| ԶԱՐԴԱՐԱԳԻՐ, ա. Զարդարուն լեզուով ու ոճով գրուած, ընտիր շարադրանքով։ |
| ԶԱՐԴԱՐԱՆՔ, նաց, գ. 1. Զարդարելը, զարդարուելը։ 2. հաւաք. Զարդեր, պաճուճանք։ 3. Զարդ հանդիսացող հանգամանք։ |
| ԶԱՐԴԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Զարդերով գեղեցկացնել, գեղազարդել, պաճուճել, պճնել։ 2. Յարդարել, կոկել։ 3. փխբ. Փառաւոր՝ սիրելի՝ հաճելի դարձնել, գեղեցկութեամբ՝ բարեմասնութեամբ օժտել։ Եւ ամենայն պատրաստութեամբ զանձն զարդարեալ, հարկանէր զիշխանացն սպասաւորութիւնսն (Կորիւն)։ |
| ԶԱՐԴԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զարդարել տալ, զարդարել։ |
| ԶԱՐԴԱՐԻՉ, րչի, չաց, ա. գ. 1. Նա, որ զարդարում է, զարդարող։ 2. Զարդագործ։ |
| ԶԱՐԴԱՐԿՈՏ, ի, աց, ա. Զարդարուել սիրող, զարդասէր, պճնասէր։ |
| ԶԱՐԴԱՐՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. Զարդարանք, զարդ։ |
| ԶԱՐԴԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Զարդարելը, զարդարուելը. զարդարանք։ |
| ԶԱՐԴԱՐՈՒՆ, ա. 1. Զարդարուած, վայելչազարդ, շքեղ։ 2. Յարդարուած, կոկ։ |
| ԶԱՐԴԱՓԱՅԼ, ա. մ. Զարդերով փայլող՝ փայլելով։ |
| ԶԱՐԴԱՓԱՅԼԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. 1. Զարդերով փայլեցնել, զարդարել։ 2. Զարդերով՝ գեղեցիկ փայլել, զարդարուել։ |
| ԶԱՐԴԻՍ, մ. Այժմ, ներկայումս, հիմայ։ |
| ԶԱՐԹԵԼ, (իմ), տե՛ս ԶԱՐԹՆՈՒԼ։ |
| ԶԱՐԹԽՈՒՄ, ա. Հարբածութիւնը նոր անցած կամ քնից նոր արթնացած։ |
| ԶԱՐԹՆԱԿԱՆ, կամ ԱՐԹՆԱԿԱՆ, ա. Չքնած՝ արթուն եղած ժամանակի։ |
| ԶԱՐԹՆԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԶԱՐԹՆՈՒԼ։ |
| ԶԱՐԹՆՈՒԼ, թեայ, թի՛ր, թուցեալ, չ. 1. Արթնանալ, քնած վիճակից դուրս գալ։ 2. փխբ. Զգաստանալ, սթափուել, գիտակցութեան՝ խելքի գալ։ 3. փխբ. Վեր կենալ, վեր յառնել, ծառանալ, սաստկանալ, ուժգնանալ, վարարել, դիզանալ։ |
| ԶԱՐԹՈՒՄՆ, թման, գ. Զարթնելը, արթուն լինելը, արթնութիւն։ |
| ԶԱՐԹՈՒՆ, տե՛ս ԱՐԹՈՒՆ։ |
| ԶԱՐԹՈՒՑԱՆԵԼ, թուցի, թո՛ պբ. 1. Զարթնել տալ, զարթնեցնել, արթնացնել։ 2. փխբ. Սթափեցնել, զգաստացնել։ 3. փխբ. Արծարծել, հրահրել, գրգռել։ |
| ԶԱՐԹՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. 1. Զարթնեցնող, արթնացնող։ 2. փխբ. Շարժող, յորդորող, արծարծող։ |
| ԶԱՐԹՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Զարթնեցնելը, արթնացնելը։ |
| ԶԱՐԹՉԵԼ, (իմ), տե՛ս ԶԱՐԹՆՈՒԼ։ |
| ԶԱՐԿԱԾ, գ. Զարկ, հարուած։ |
| ԶԱՐԿԱՆԵԼ, զարկի, զա՛րկ, ն. Զարկել, խփել, հարուածել, հարուած հասցնել։ |
| ԶԱՐԿՈՒԱԾ, ոյ, ոց, ԶԱՐԿՈՒՄՆ, կման, գ. Զարկելը, հարուած, զարկ։ |
| ԶԱՐԿՈՒՑԱՆԵԼ, կուցի, պբ. 1. Զարկել, ուժգնօրէն հարուածել, բախել, վայր գցել, գետնին խփել, գետնովը տալ։ 2. Լլկել։ |
| ԶԱՐՀՈՒՐԱԿԱՆ, ա. Զարհուրեցնող, զարհուրելի։ |
| ԶԱՐՀՈՒՐԱՆՔ, նաց, գ. 1. Զարհուրելը, ահաբեկութիւն, սարսափ, ահ։ 2. Զարհուրելի բան (երեւոյթ, արարք եւն)։ |
| ԶԱՐՀՈՒՐԵԼ1, եցի, տե՛ս ԶԱՐՀՈՒՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԶԱՐՀՈՒՐԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Սարսափել, սարսափահար լինել, ահաբեկուել, խիստ վախենալ, սոսկալ։ 2. Ապշել, շշմել, ինքն իրեն կորցնել։ |
| ԶԱՐՀՈՒՐԵԼԻ, ա. Զարհուրանք առաջացնող, սարսափելի, ահաւոր, ահարկու։ Զխստագոյնս գտցեն եւ զզարհուրելիս (Փարպ., 191)։ |
| ԶԱՐՀՈՒՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, եցո՛, պբ. Զարհուրանք պատճառել, սարսափեցնել, ահաբեկել, խիստ վախեցնել։ |
| ԶԱՐՀՈՒՐԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Զարհուրեցնող, սարսափ՝ երկիւղ ազդող, ահարկու։ |
| ԶԱՐՀՈՒՐԿՈՏ, ա. Թեթեւ բանից զարհուրող, վախկոտ։ |
| ԶԱՐՀՈՒՐՈՒՄՆ, րման, գ. 1. Զարհուրելը, զարհուրանք, սարսափ։ 2. Ապշելը, ապշութիւն։ |
| ԶԱՐՀՈՒՐԱՏԵՍԱԿ, ա. Զարհուրելի տեսք՝ կերպարանք ունեցող։ |
| ԶԱՐՀՕՐԱՏԵՍԱԿ, կամ ԶԱՐՀՈՒՐԱՏԵՍԱԿ, ա. Զարհուրելի տեսք՝ կերպարանք ունեցող։ |
| ԶԱՐՄ, ի, ից, իւք կամ օք, գ. 1. Մի արմատից առաջ եկած՝ մի զոյգ ծնողներից ծագած սերունդ, ազգատոհմ, տոհմ։ 2. Առանձին ազգութիւն՝ իբրեւ մի ազգապետի սերունդ։ 3. Ծննդի յաջորդութիւն, պորտ, սերունդ։ |
| ԶԱՐՄԱԶԱՆ, ա. Զանազան եւ զարմանալի, տեսակ-տեսակ։ |
| ԶԱՐՄԱԶԱՆԱԿԱՆ, ա. Զանազան եւ զարմանալի, տեսակ-տեսակ։ |
| ԶԱՐՄԱԶԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Զարմազան՝ տեսակ-տեսակ լինելը, պէսպիսութիւն, այլեւայլութիւն։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱԳԵՂ, ա. Զարմանալի գեղեցկութեամբ, հրաշագեղ։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. 1. Սքանչելագործ, հրաշագործ։ 2. Իր գործով՝ արուեստով զարմացնող՝ զմայլեցնող։ 3. Զարմանք՝ հիացմունք պատճառող, սքանչելի, հիանալի։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Հրաշագործել, զարմանալի կերպով կատարել։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զարմանագործ լինելը, զարմանալի գործեր կատարելը, հրաշագործութիւն։ 2. Զարմանք պատճառող գործ, սքանչելիք, հրաշալիք, հրաշք։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Զարմանալի կերպով գրել՝ յօրինել, զարմանագործել։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱԶԱՆ, ա. Զարմանալի եւ զանազան, բազմազան եւ գեղեցիկ, պէսպէս գեղեցկութիւններով, հրաշազան, սքանչելի։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱԶԱՆԵԱԼ, ա. Զարմանազան դարձրած, պէսպէս զարդարուած։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱԶԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Զարմանազան լինելը, զարմանալի պէսպիսութիւն՝ զանազանութիւն, պէսպէս վայելչազարդութիւն։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱԼ, ացայ, ցի՛ր, չ. 1. Ապշել, հիանալ, սքանչանալ։ 2. Մի բան անսպասելի՝ տարօրինակ՝ անսովոր համարել, տարակուսանքի մէջ ընկնել։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Զարմանք պատճառող, ապշեցուցիչ, հիանալի, սքանչելի։ 2. մ. Զարմանալի կերպով, զարմանապէս, ահագնօրէն, ուժգին։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱԿԵՐՏ, ա. Զարմանալի կերտուածքով։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ, ա. Զարմանալի եւ հրաշալի, սքանչելի։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱՊԷՍ, մ. Զարմանալի կերպով։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱՏԵՍ, ա. Զարմանալի տեսքով։ (Ագ., 384)։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Զարմանքով նայելը, հիացում։ |
| ԶԱՐՄԱՆԱՒՈՐ, ա. Զարմանալի, սքանչելի, հրաշալի, հիանալի։ |
| ԶԱՐՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Զարմանալիք, հրաշալիք, զարմանալի իր՝ գործ։ |
| ԶԱՐՄԱՆՈՒՀԻ, հւոյ, գ. Զարմանալի՝ հիացմունք պատճառող կին՝ հարս։ |
| ԶԱՐՄԱՆՔ1, նաց, գ. 1. Զարմանալը, զարմացում, հիացում, ապշութիւն։ 2. Զարմանալի բան՝ գործ, զարմանալիք։ |
| ԶԱՐՄԱՆՔ2, գ. Իբրեւ յոգն. ԶԱՐՄ-ի։ Զարմեր։ |
| ԶԱՐՄԱՑՈՂԱԿԱՆ, ա. Զարմացնող, զարմանք շարժող, հիացնող։ |
| ԶԱՐՄԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Զարմանալը, զարմանք։ 2. Հիացում, մտքով յափշտակուելը։ |
| ԶԱՐՄԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զարմանալ տալ, զարմանք պատճառել, զարմացնել։ |
| ԶԱՐՄԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Զարմացնող, զարմանք պատճառող՝ շարժող։ |
| ԶԱՐՄԱՑՔ, տե՛ս ԶԱՐՄԱՆՔ1։ |
| ԶԱՐՄ ԵՒ ԶԱՒԱԿ, գ. Ցեղ, սերունդ։ |
| ԶԱՐՏՈՒՂԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Ուղուց դուրս գալ, ճանապարհից շեղուել։ 2. փխբ. Մոլորուել, սխալ ճանապարհի վրայ կանգնել, սխալուել։ |
| ԶԱՐՏՈՒՂԻ, զարտաւղի, զարտօղի, ա. մ. 1. Ճանապարհից դուրս, ոչ ուղիղ ճանապարհով, խոտորնակի։ 2. փխբ. Թիւր, սխալ, մոլար։ |
| ԶԱՒԱԿ, ի, աց, գ. 1. Ծնունդ, որդի (տղայ կամ աղջիկ)։ 2. Սերունդ, յետնորդներ։ |
| ԶԱՒԱԿԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ զաւակ, զաւակի պէս։ |
| ԶԱՒԱԿԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Զաւակներ սերել, յետնորդներ թողնել։ |
| ԶԱՒԱԿԱԿԵՐ, ա. Իր զաւակներին ուտող։ |
| ԶԱՒԱԿԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Միեւնոյն ծնողների զաւակ լինելը ուրիշի հետ, եղբայրակցութիւն։ |
| ԶԱՒԱԿԱՍԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Զաւակներ սերելը՝ ծնելը, որդեծնութիւն։ |
| ԶԲԱՂԱՆՔ, նաց, գ. Զբաղմունք։ |
| ԶԲԱՂԱՍԷՐ, ա. Զբաղուել՝ զբաղմունք սիրող, խաղասէր։ |
| ԶԲԱՂԵԼ1, եցի, տե՛ս ԶԲԱՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԶԲԱՂԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Մի բանով զբաղուել՝ պարապել, ժամանակ անցկացնել մի բանով, ժամանակ վատնել։ 2. Ուշադրութիւնը՝ միտքը գրաւուած՝ զբաղուած լինել մի բանով։ |
| ԶԲԱՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զբաղեցնել, ուշադրութիւնը մի բանով գրաւել՝ շեղել։ |
| ԶԲԱՂՆՈՒԼ, տե՛ս ԶԲԱՂԵԼ1 (իմ)։ |
| ԶԲԱՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԶԲԱՂՈՒՄՆ։ |
| ԶԲԱՂՈՒՄՆ, ղման, մունք, մանց, գ. 1. Զբաղուելը, զբաղմունք։ 2. Զբաղեցնող՝ անհանգստութիւն պատճառող գործ, հոգս։ |
| ԶԲՕՍԱՆԱԼ, ացայ, ԶԲՕՍԱՆԵԼ (իմ), սայ, տե՛ս ԶԲՕՍՆՈՒԼ։ |
| ԶԲՕՍԱՆԵԼ, (իմ), սայ, տե՛ս ԶԲՕՍՆՈՒԼ։ |
| ԶԲՕՍԱՆՔ, նաց, գ. 1. Զուարճութիւն։ 2. Զրուցելով ման գալը։ 3. Զբաղմունք, մի բանի վրայ ժամանակ կորցնելը՝ վատնելը. դատարկաբանութիւն։ 4. Ցընորք, երեւակայութիւն։ 5. Հոգս, մտածմունք։ 6. Յուզմունք, տագնապ։ 7. Տատանում, ծփանք, ալէկոծութիւն (ջրերի)։ |
| ԶԲՕՍԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ցո՛, պբ. Հաճելի՝ զուարճալի բաներով զբաղեցնել, հաճոյք՝ բաւականութիւն պատճառել զուարճութիւններով, զուարճացնել։ |
| ԶԲՕՍՆՈՒԼ, զբօսայ, սի՛ր, չ. 1. Հաճելի՝ զուարճալի բաներով զբաղուել՝ ժամանակ անցկացնել։ 2. Միտքը՝ ուշադրութիւնը շեղուել՝ ցրուել, մտքով զբաղուած լինել։ |
| ԶԲՕՍՈՒՄՆ, սման, գ. Զբօսնելը, զւարճութիւն։ |
| ԶԲՕՍՈՒՑԱՆԵԼ, սուցի, սո՛, տե՛ս ԶԲՕՍԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԶԲՕՍՈՒՑԻԿ, ա. Բարձր, վերամբարձ, վսեմ։ |
| ԶԳԱԼ, սգալ, զգացի կամ ացայ, զգա՛, ն. չ. 1. Որեւէ զգայարանով ընկալել մի բան, ըմբռնել, ճանաչել, իրազեկ լինել, գիտակցել, իմանալ, հասկանալ։ 2. Որեւէ բանի զգացում՝ տպաւորութիւն ունենալ։ 3. (բացառական խնդրով) Սթափուել, զգաստանալ։ 4. Լուր առնել, տեղեկանալ, տեղեկութիւն ստանալ։ |
| ԶԳԱԼԱՊԷՍ, մ. Զգալի կերպով, նիւթապէս, իրապէս։ |
| ԶԳԱԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Զգայարաններով ընկալելի, առարկայական, նիւթական, մարմնաւոր։ 2. Զգացող։ |
| ԶԳԱԾԵԼ, (իմ), ԶԳԱԾՆՈՒԼ, ծայ, ծի՛ր, ծեալ, ն. չ. 1. Հագնել։ 2. փխբ. Իր վրայ՝ իր մէջ ունենալ՝ կրել, համակուել, պարուրուել։ |
| ԶԳԱԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Հագնելը։ |
| ԶԳԱԾՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ցո՛, պբ. Համակել, տոգորել, պարուրել։ |
| ԶԳԱՅԱԲԱՐ, մ. Զգալի՝ զգայելի կերպով, իրապէս, նիւթապէս։ |
| ԶԳԱՅԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի զգալի։ |
| ԶԳԱՅԱԶԻՐԿ, ա. Զգացմունքներից զուրկ, անզգայ։ |
| ԶԳԱՅԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Զգայութիւն ունեցող, զգացող, զգայուն։ |
| ԶԳԱՅԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի զգայական՝ զգալի. դիւրիմաց։ |
| ԶԳԱՅԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Միասին զգալ, նոյն բանն զգալ։ |
| ԶԳԱՅԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զգայակից լինելը, միասին կամ նոյն բանն զգալը։ 2. Գիտակցութիւն։ |
| ԶԳԱՅԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. (կզմխս.) Զգացողութեան գործարան։ 2. Միտք կամ սիրտ՝ իբրեւ զգացողութեան գործարան։ |
| ԶԳԱՅԱՒՈՐ, ա. Զգալու ընդունակ, զգացող, զգայուն. մտաւոր, իմացական։ |
| ԶԳԱՅԻՆ, ա. Զգալի կամ զգայուն։ |
| ԶԳԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զգալը։ 2. Զգաստութիւն, խոհականութիւն։ 3. Ուշք, գիտակցութիւն։ 4. Զգայարան։ |
| ԶԳԱՅՈՒՆ, յնոյ, ոց, ա. 1. Զգացող, զգայութիւն ունեցող, ըմբռնելու՝ զգալու ունակութեամբ օժտուած։ 2. Զգաստ, զգօն, խոհեմ, ողջամիտ, խելամուտ, խոհական։ 3. Զգացուող, զգալի, զգայական, նիւթական։ |
| ԶԳԱՅՈՒՆԱԿԱՆ, ա. Զգայական, զգալի, մարմնական։ |
| ԶԳԱՅՌ, զգեռ, ի, ից, գ. 1. Փսխելը, ործկալը։ 2. Փսխած կերակուրը։ |
| ԶԳԱՅՌԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. 1. Գայռը՝ կեղտը դուրս տալ՝ վիժել։ 2. Ործկալ, փսխել։ 3. նման. Դուրս տալ (աւելի մնացածը՝ եղածը)։ 4. փխբ. Ափեղցփեղ դուրս տալ, գարշելի խօսքեր ասել։ |
| ԶԳԱՅՌՈՒԹԻՒՆ, ԶԳԱՅՌՈՒՄՆ, գ. Զգայռելը, ործկալը, փսխելը։ |
| ԶԳԱՌԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ապականուել, գարշանալ։ |
| ԶԳԱՍՏ, ի, ից, ա. 1. Ուշքը գլխին, զգօն, զգոյշ, արթուն, աչալուրջ։ 2. Խելքը գլխին, խոհեմ, խելացի, ողջամիտ, ողջախոհ։ 3. Պարկեշտ, ամօթխած, մաքրակեաց։ 4. Գինու ազդեցութիւնից ազատ, լուրջ։ |
| ԶԳԱՍՏԱԲԱՐ, մ. Զգաստութեամբ, զգաստ վիճակով։ |
| ԶԳԱՍՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի զգաստ։ |
| ԶԳԱՍՏԱԽՕՍ, ա. Զգաստութեամբ խօսող, խօսքի մէջ պարկեշտ։ |
| ԶԳԱՍՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Զգաստին եւ զգաստութեան յատուկ՝ վերաբերող, վայելչական։ |
| ԶԳԱՍՏԱՄԻՏ, ա. Մտքով զգաստ, խոհական, պարկեշտ։ |
| ԶԳԱՍՏԱՆԱԼ, ացայ, ցի՛ր, չ. 1. Խելքը գլուխը գալ, զգօնանալ, խելօքանալ, սթափուել, ուշաբերուել։ 2. Զգուշանալ։ 3. Պարկեշտանալ, ողջախոհ դառնալ։ 4. (յունաբանութեամբ) Իմաստասիրել, փիլիսոփայել։ |
| ԶԳԱՍՏԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. 1. Զգաստութիւն սիրող, պարկեշտ, առաքինի։ 2. Իմաստասէր, փիլիսոփայ։ |
| ԶԳԱՍՏԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զգաստասէր լինելը, զգաստութիւն սիրելը։ 2. Իմաստասիրութիւն, փիլիսոփայութիւն։ |
| ԶԳԱՍՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զգաստ դարձնել, զգաստացնել։ |
| ԶԳԱՍՏԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Զգաստացնող։ |
| ԶԳԱՍՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պարկեշտութիւն, համեստութիւն, ողջախոհութիւն, չափաւորութիւն, մաքուր կենցաղ՝ վարքուբարք։ 2. Արթնութիւն, աչալրջութիւն, զգօնութիւն, զգուշաւորութիւն։ 3. Իմաստասիրութիւն։ |
| ԶԳԱՍՏՈՒՆ, տնոյ, ոց, տե՛ս ԶԳԱՍՏ։ |
| ԶԳԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Ազդում, զգալ տալը։ |
| ԶԳԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Իմաց տալ, իմացնել, իրազեկ դարձնել, հաղորդել, տեղեկացնել, յայտնել, հասկացնել։ |
| ԶԳԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Իմաց տուող, յիշեցնող, լուր՝ տեղեկութիւններ հաղորդող։ |
| ԶԳԵՆՈՒԼ, զգեցայ, ցի՛ր, ցեալ, ն. չ. Հագնել, հագնուել։ 2. Իր վրայ՝ իր մէջ կրել, համակուել, զարդարուել։ |
| ԶԳԵՍՏ, ու, ուց, կամ ի, ից եւ ոյ, ով, գ. 1. Հագուստ, շոր, լաթ։ 2. փխբ. Այն, որով մի բան պատւում՝ ծածկւում է, ծածկոյթ։ |
| ԶԳԵՍՏԱԿԱՆ, ա. Զգեստին վերաբերող։ |
| ԶԳԵՍՏԱՊԱՐՈՅՐ, ա. Զգեստի նման պարուրող, պատող։ |
| ԶԳԵՍՏԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Զգեստներ՝ պաճուճանքներ սիրելը, զարդասիրութիւն, պճնասիրութիւն։ |
| ԶԳԵՍՏԱՒՈՐԵԼ, ԶԳԵՍՏԱՒՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԶԳԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԶԳԵՍՏԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԶԳԵՆՈՒԼ։ |
| ԶԳԵՍՏԻԿ, գ. Խղճուկ՝ աղքատիկ զգեստ։ |
| ԶԳԵՏՆԵԼ, եցի, ն. Գետնին խփել, գետնովը տալ, վայր գցել։ |
| ԶԳԵՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԶԳԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԶԳԵՑՈՒԹԻՒՆ, ԶԳԵՑՈՒՄՆ, գ. Հագնուելը, զգեստաւորուելը։ |
| ԶԳԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ցո՛, պբ. 1. Հագնել տալ, հագցնել, զգեստաւորել։ 2. փխբ. Ծածկել, պատել։ 3. փխբ. Զարդարել, զուգել։ |
| ԶԳԵՑՈՒՑԱՆՈՂ, ԶԳԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Զգեցնող, հագցնող։ |
| ԶԳԼԽԵԼ ԳԻՆՒՈՎ, Գինին գլուխն ընկնել, գինեհար լինել, հարբել։ |
| ԶԳՆԱԼ, ացի, չ. Գնալ-գալ, երթեւեկել, ման գալ, շրջագայել, ճեմել։ |
| ԶԳՈՅՇ, ա. 1. Ուշադիր, արթուն, զգօն, զգուշաւոր։ 2. Ապահով, անվտանգ։ |
| ԶԳՈՒՇԱԲԱՐ, մ. Զգոյշ կերպով, զգուշութեամբ։ |
| ԶԳՈՒՇԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի զգոյշ։ |
| ԶԳՈՒՇԱԼԻ, ա. 1. Զգուշութիւն պահանջող, զգուշանալի։ 2. Պահպանուած, անվտանգ, ապահով։ |
| ԶԳՈՒՇԱԿԱՆ, ա. 1. Զգուշութիւն պարունակող՝ արտայայտող։ 2. Զգուշութեամբ կատարուող։ 3. Զգուշութիւն պահանջող, զգուշանալի, զգուշալի։ 4. Ճգնաւորական։ |
| ԶԳՈՒՇԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի զգոյշ՝ ապահով։ |
| ԶԳՈՒՇԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Ուրախակից լինել մէկի ապահովութեան եւ յաջողութեան։ |
| ԶԳՈՒՇԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Զգուշակից լինելը։ |
| ԶԳՈՒՇԱՆԱԼ, ացայ, ցի՛ր, չ. 1. Ուշադիր՝ արթուն, զգօն լինել։ 2. Անձնապահ՝ զգուշաւոր՝ շրջահայեաց լինել, զգուշութիւն ցուցաբերել, հեռու կենալ՝ մնալ, խուսափել։ 3. Հսկել, արթնութեամբ հետեւել, պահպանել։ |
| ԶԳՈՒՇԱՆՔ, նաց, գ. Զգուշանալի հանգամանք՝ իր. զգուշութիւն։ |
| ԶԳՈՒՇԱՊԷՍ, տե՛ս ԶԳՈՒՇԱԲԱՐ։ |
| ԶԳՈՒՇԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Զգուշանալ տալ, զգոյշ դարձնել, զգուշութիւն ներշնչել, զգաստացնել, խրատել։ 2. Զգուշութեամբ պահել։ 3. Յիշեցնել, իմաց տալ։ |
| ԶԳՈՒՇԱՑՈՒՑԱՆՈՂԱԲԱՐ, մ. Ուշադիր լինելով, ուշադրութեամբ հետեւելով։ |
| ԶԳՈՒՇԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Զգուշացնող, խրատիչ։ |
| ԶԳՈՒՇԱՒ, տե՛ս ԶԳՈՒՇԵԱՒ։ |
| ԶԳՈՒՇԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Զգուշացուած, զգուշութեամբ պահպանուած, ապահով, անվտանգ։ |
| ԶԳՈՒՇԱՒՈՐԱՊԷՍ, մ. Զգուշութեամբ, ապահովապէս, խնամքով։ |
| ԶԳՈՒՇԵԱՒ, մ. Զգուշութեամբ, ուշադրութեամբ։ |
| ԶԳՈՒՇՈՂԱԿԱՆ, ա. Զգուշացող, զգուշութեամբ պահպանող։ |
| ԶԳՈՒՇՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զգոյշ լինելը, զգուշանալը։ 2. Ուշադրութիւն։ 3. Պահպանութիւն, ապահովութիւն։ |
| ԶԳՕՆ, ի, ից, ա. 1. Խոհեմ, խելօք, խելացի, ուշիմ։ 2. Հեզաբարոյ, հեզ, հանդարտ։ |
| ԶԳՕՆԱԲԱՐ, մ. Զգօն կերպով, հեզութեամբ, հանդարտութեամբ։ |
| ԶԳՕՆԱԲԱՐՈՅ, ի, ից, ա. Զգօն բարք ունեցող, բնաւորութեամբ զգօն։ |
| ԶԳՕՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի զգօն։ |
| ԶԳՕՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խելօք, խելացի, խելքի տէր։ |
| ԶԳՕՆԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. Զգօն մտքով, զգօնաբարոյ, ուշիմ, հանդարտ, հեզ։ |
| ԶԳՕՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Զգօն դառնալ, խելօքանալ, զգաստանալ, հանդարտուել, ընտելանալ։ |
| ԶԳՕՆԱՊԷՍ, տե՛ս ԶԳՕՆԱԲԱՐ։ |
| ԶԳՕՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զգօն դարձնել, զգաստացնել, խելօքացնել, հանդարտեցնել, ընտելացնել։ |
| ԶԳՕՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԶԳՕՆՈՒԹԻՒՆ (2)։ |
| ԶԳՕՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զգօն լինելը, զգօնի յատկութիւնը։ 2. Իմաստութիւն (Սողոմոնի Առակներ գրքի այսպէս կոչուած անունը)։ |
| ԶԳՕՍԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԳՕՍԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԶԵԱՆ, (պհլ.), գ. Վնաս։ |
| ԶԵԼԱՆԵԼ, զելի, չ. Չափից՝ սահմանից դուրս գալ։ |
| ԶԵԽ, տե՛ս ԶԵՂԽ։ |
| ԶԵԽԱՍԷՐ, ա. Զեխութիւն սիրող, շուայտ, ցոփ։ Գինեմոլ անուանէին եւ զեխասէր (Փարպ., 189)։ |
| ԶԵԿՈՒՑԱԿԱՆ, ա. Զեկուցող, յայտարարող։ |
| ԶԵԿՈՒՑԱՆԵԼ, կուցի, կո՛, պբ. Իմաց տալ, տեղեկացնել, լուր տալ, հաղորդել, իրազեկել, յայտնել, պատմել, ծանուցել, հասկացնել։ |
| ԶԵԿՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Լուր, տեղեկութիւն, յայտարարութիւն։ |
| ԶԵՂԱՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ԶԵՂՈՒԼ։ |
| ԶԵՂԽ, ա. 1. Խախուտ, անհաստատ, սայթաքուն, վտանգաւոր։ 2. Վարքուբարքով փչացած՝ ապականուած, կերուխումի անձնատուր եղած, շուայտ, ցոփ, անառակ, անժուժկալ։ |
| ԶԵՂԽԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Զեխութիւն գործելը՝ անելը, անառակութիւն։ |
| ԶԵՂԽԱԼԻՑ, ա. Առատօրէն՝ լիքը լցուած, լեփլեցուն։ |
| ԶԵՂԽԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԶԵՂԽԵԼ։ |
| ԶԵՂԽԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԶԵՂԽՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԶԵՂԽԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Զեխ դառնալ, զեխութիւն անել, կերուխումի ու մարմնական հաճոյքների անձնատուր լինել։ 2. Սխալուել, յանցանք կատարել։ |
| ԶԵՂԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Զեխ լինելը, շուայտութիւն, ցոփութիւն, անառակութիւն։ |
| ԶԵՂԽՈՒՄՆ, խման, գ. Զեխանալը, զեխութիւն։ |
| ԶԵՂԾ, ի, ից, ա. 1. Եղծուած, փչացած, ապականուած։ 2. Բաց ու թող արուած, անհոգութեան մատնուած, անփոյթ, անհոգ։ 3. գ. Անհոգութիւն, թուլութիւն։ 4. մ. Անհոգ կերպով, անհոգութեամբ։ |
| ԶԵՂԾԱՆԵԼ, ծի, զե՛ղծ, ԶԵՂԾԵԼ, ծեցի, ծեա՛, ն. 1. Եղծել, փչացնել, ապականել։ 2. Վնասել, խանգարել։ 3. Խաբել, խելքից հանել։ |
| ԶԵՂԾԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԶԵՂԾԱՆԵԼ։ |
| ԶԵՂԾՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտքի խանգարում, խելագարութիւն։ |
| ԶԵՂԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Զեղծ՝ ապականուած լինելը, անկարգութիւն։ |
| ԶԵՂԾՈՒՑԱՆԵԼ, ծուցի, տե՛ս ԶԵՂԾԱՆԵԼ։ |
| ԶԵՂԾՉԵԼ1, տե՛ս ԶԵՂԾԱՆԵԼ։ |
| ԶԵՂԾՉԵԼ2, (իմ), ծայ, չ. 1. Եղծուել, ապականուել։ 2. Խաբուել։ 3. Զղջալ, ստրջանալ։ |
| ԶԵՂՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. Զեղում, լիութիւն, առատութիւն։ |
| ԶԵՂՈՒԼ, զեղի, զե՛ղ, ն. 1. Լիքը՝ լիուլի լցնել։ 2. Դիզել, կուտակել։ 3. Լիքը լցնելով դուրս թափել, ծաւալել, սփռել։ |
| ԶԵՂՈՒՄՆ, ղման, գ. 1. Զեղելը, զեղուելը, լիութիւն, յորդութիւն։ 2. Զեխութիւն։ |
| ԶԵՂՈՒՆ, ա. Լի, լիքը, լեփլեցուն։ |
| ԶԵՂՈՒՑԱՆԵԼ, ղուցի, ղո՛, տե՛ս ԶԵՂՈՒԼ։ |
| ԶԵՂՉԵԼ, եցի, ն. 1. Ստուեր գցել՝ տարածել, վարագուրել, մթնեցնել, սքօղել, քօղարկել, թաքցնել, անտեսանելի դարձնել։ 2. Խօսքը համառօտ կերպով ասել անցնել, համառօտել, կրճատել։ |
| ԶԵՂՋ, գ. 1. Զղջում, ստրջանք, ապաշաւանք։ 2. ա. Խեղճ, խղճալի, ցաւալի, զղջալի։ |
| ԶԵՄԵՂ, կամ ԶԵՄՈՒՂ, տե՛ս ԶԵՏԵՂ։ |
| ԶԵՄՈՒՂ, տե՛ս ԶԵՏԵՂ։ |
| ԶԵՄԵՂԵԼ, եցի, ն. Վտանգից ազատել՝ ազատ պահել։ Եթէ առ տկարութեան չզեմեղիցէ, ապա ոչ այժմ թագաւորել է նմա (Եզնիկ)։ |
| ԶԵՆ, տե՛ս ԶԵՆՈՒՄՆ։ |
| ԶԵՆԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Զոհ անելը՝ մատուցելը, զոհագործութիւն։ |
| ԶԵՆԱԾՈՅ, ի, ից, ա. գ. Զենուած, մորթուած, զոհի միս։ |
| ԶԵՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Զենման՝ զոհաբերութեան վերաբերող։ |
| ԶԵՆԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Զենման՝ զոհաբերութեան տեղ, զոհարան, սեղան։ 2. Ընդհանրապէս՝ մորթելու տեղ, սպանդանոց։ |
| ԶԵՆԵԼ, եցի, տե՛ս ԶԵՆՈՒԼ։ |
| ԶԵՆԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Զենելը, զոհաբերութիւն, զոհ։ |
| ԶԵՆԼԻ, ԶԵՆԼԻՔ, լեաց, գ. 1. Մորթելու անասուն, մսացու։ 2. Մորթուած անասուն։ 3. Զոհուած անասուն, զոհ։ |
| ԶԵՆՈՒԼ, զենի, զե՛ն, ն. 1. Մորթել, վիզը կտրել։ 2. Զոհի համար անասուն մորթել, զոհ անել՝ մատուցել, զոհել։ |
| ԶԵՆՈՒՄՆ, նման, գ. Զենելը, զոհ։ |
| ԶԵՌԱԼ, ացի, ռա՛, չ. 1. Շարժուել, սողալ, խլրտալ, խայտալ։ 2. Մի տեղում մեծ բազմութեամբ շարժուել, վխտալ։ |
| ԶԵՌԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԵՌԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԶԵՌՈՒՄՆ, ռման, գ. Զեռալը, վխտալը։ |
| ԶԵՌՈՒՆ, ունոյ, ոց, գ. 1. Ամեն կենդանի, որ շարժւում է ցամաքի վրայ, օդում եւ ջրում. սողուն, ճճի, միջատ։ 2. ա. Շարժուելու յատկութիւն՝ ունակութիւն ունեցող, շարժուն։ 3. գ. Շարժական գոյք։ 4. ա. Եփ եկող, եռացող։ |
| ԶԵՏԵՂ, ա. մ. Զետեղուած, տեղաւորուած, ապահով, հաստատուն, անփոփոխ։ |
| ԶԵՏԵՂԵԼ, եցի, եա՛, ն. ԶԵՏԵՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, եցո՛, պբ. Տեղաւորել, մի տեղում կանգ առնել տալ, հաստատել, բնակեցնել։ |
| ԶԵՏԵՂԵԼ, (իմ), ղեցայ, չ. Տեղաւորուել, հաստատուել, կանգ առնել, դադարել, հանդարտուել։ |
| ԶԵՏԵՂՈՒԱԾ, գ. Զետեղելու կամ զետեղուելու եղանակը։ |
| ԶԵՏԵՂՈՒԹԻՒՆ, ԶԵՏԵՂՈՒՄՆ, գ. Զետեղելը, զետեղուելը, կանգ առնելը, մնալը, հանդարտութիւն։ |
| ԶԵՏՈՒԱԶԵՂ ԱՌՆՈՒԼ, Արշաւել։ |
| ԶԵՐԴԵՒԵԼ, եցի, չ. Թողնել անցնել, զանց առնել, անտեսել, չհոգալ։ |
| ԶԵՐԵԱՄ, տե՛ս ԵՐԵԱՄ։ |
| ԶԵՐԾ, ա. 1. Մի բանից ազատ՝ հեռու, ապահով, անվտանգ։ 2. գ. Ազատութիւն, ազատուելը։ |
| ԶԵՐԾԱՆԵԼ1, զերծի, զե՛րծ, ն. 1. Ազատել, փրկել։ 2. Վրայից հանել, պոկել, յետ առնել։ |
| ԶԵՐԾԱՆԵԼ2, (իմ), ծայ, ծի՛ր, չ. 1. Ազատուել, ճողոպրել, փրկուել, փախչել։ 2. Ձեռքից դուրս պրծնել, տեղից յանկարծակի դուրս ընկնել, պոկուել, պոկ գալ։ |
| ԶԵՐԾՈՒԼ, զերծի, զե՛րծ, ն. 1. Քաշելով պոկել, վրայից հանել, խլել, կորզել, յափշտակել։ 2. չ. Ազատուել։ |
| ԶԵՐԾՈՒՄՆ, ծման, գ. 1. Ազատուելը, ազատութիւն։ 2. Քաշելով պոկելը, ուժով խլելը, յափշտակում։ |
| ԶԵՐԾՈՒՑԱՆԵԼ, ծուցի, ծո՛, պբ. Ազատել, փրկել։ |
| ԶԵՐԾՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Ազատող, փրկող։ |
| ԶԵՐԿԵԱՄ, տե՛ս ԵՐԿԵԱՄ-ի տակ։ |
| ԶԵՓԻՒՌ, ի, ից, ԶԵՓԻՒՌՈՍ, (յուն.), գ. Արեւմըտեան քամի։ |
| ԶԶՈՒԱՆՔ, նաց, գ. 1. Զրկանք, տառապանք, հարստահարութիւն։ 2. Գարշելը, նողկալը, զզուելը։ |
| ԶԶՈՒԵԼ, եցի, ն. 1. Անարգել, անպատուել, նախատել, արհամարհել, վիրաւորել։ 2. Զրկել, չարչարել, հարստահարել։ 3. չ. Զզուել, ձանձրանալ, գարշել. դժկամել, անարժան համարել։ |
| ԶԷՆ, (պհլ.), զինու, ուց կամ ից, գ. Թըշնամու վրայ յարձակուելու կամ թշնամուց պաշտպանուելու ռազմական գործիք. զէնք, զրահ։ |
| ԶԷՆԸՆԿԷՑ, ա. Զէնքը վայր գցող՝ ցած դնող, զինաթափ։ |
| ԶԸՄԲԱՂ, տե՛ս ԶՄԲԱՂ։ |
| ԶԸՆԿԵՆՈՒԼ, կեցի, կեա՛, ն. Մի կողմ գցել՝ նետել, գետնովը տալ, մերժել, արհամարհել, յետ գցել։ |
| ԶԻ1, շ. 1. Որովհետեւ։ 2. Որպէսզի։ 3. Այնպէս որ, մինչեւ իսկ։ 4. Որ, թէ։ |
| ԶԻ՞2, դ. 1. Ի՞նչ, ինչու՞։ 2. Ինչպէ՞ս, ի՞նչ պատճառով։ |
| ԶԻ՜3, ձ. Ի՜նչպէս, ո՜րչափ, ի՜նչ։ |
| ԶԻԱ՞ՐԴ, եղբ. 1. Ի՞նչպէս։ 2. Ինչու՞։ |
| ԶԻԱՐԴԱՊԷՍ, մ. Որեւէ կերպով՝ եղանակով, ինչպէս էլ լինի։ |
| ԶԻԱՐԴՈՒՊԷՏ, մ. Ըստ իր պէտքի՝ կարիքի՝ ցանկութեան։ |
| ԶԻ՞ԿԷՆ, մ. Ի՞նչպէս, ո՞րպէս, ի՞նչ կերպով։ |
| ԶԻՂԽ, տե՛ս ԶԵՂԽ։ |
| ԶԻՂՋ, տե՛ս ԶԵՂՋ։ |
| ԶԻՆԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Զինաւորում, զինաւորուելը։ |
| ԶԻՆԱԶԳԵԱՑ, ԶԻՆԱԶԳԵՍՏ, ԶԻՆԱԶԳԵՍՏԵԱԼ, ա. Զէնքուզրահ հագած, սպառազինուած, զինուած։ |
| ԶԻՆԱԼԻՑ, ա. Զէնքով լցուած կամ լի, լաւ զինուած, սպառազինուած։ |
| ԶԻՆԱԿԱՆ, ա. Զէնքի հետ կապուած, զէնքի միջոցով կատարուող։ |
| ԶԻՆԱԿԻՐ, կրի, րաց, ա. գ. 1. Զէնք կրող՝ ունեցող, զինուած, սպառազինուած։ 2. Աւագ զօրականի զէնքերը կրող եւ կռուի ժամանակ նրան մատուցող զինուորական, զօրականի թիկնապահ։ |
| ԶԻՆԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. գ. Զէնքի ընկեր, մարտակից, փխբ. կողմնակից, դաշնակից։ |
| ԶԻՆԱԿՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Զինակիր լինելը։ |
| ԶԻՆԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Զինակից՝ մարտակից՝ դաշնակից լինել։ |
| ԶԻՆԱՀԱՄԲԱՐՁԵԱԼ, ա. Զէնք բարձրացրած՝ վերցրած, փխբ. ապստամբած։ |
| ԶԻՆԱՀԱՐԵԼ, (իմ), րեցայ, չ. Զէնքով խփուել՝ խոցուել՝ վիրաւորուել։ |
| ԶԻՆԱՄԱՐՏԻԿ, ա. գ. Զինուած՝ սպառազինուած մարտիկ։ |
| ԶԻՆԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Զէնքով կամ զինուած կռուելը։ |
| ԶԻՆԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Զէնք պահելու տեղ, զինարան։ |
| ԶԻՆԱՇԱՐԺ, ի, ից, ա. Զէնք շարժող՝ բանեցնող, զէնք գործածելու մէջ վարժ՝ հմուտ, զինավարժ։ |
| ԶԻՆԱՊԱՏԵԱՆ, տենի, գ. Զէնքի պատեան։ |
| ԶԻՆԱՊԵՏ, ա. գ. Զինուորների պետ։ |
| ԶԻՆԱՊԷՍ, մ. Զէնքի ուժով, զէնքով։ |
| ԶԻՆԱՏԵԱՑ, ա. Զէնքը ատող, զէնք չսիրող, պատերազմից խուսափող։ |
| ԶԻՆԱՒՈՐ, տե՛ս ԶԻՆՈՒՈՐ։ |
| ԶԻՆԱՒՈՐԵԼ, (իմ), տե՛ս ԶԻՆՈՒՈՐԵԼ (իմ)։ |
| ԶԻՆԴԱԿԱՊԵՏ, ԶԻՆԴԿԱՊԵՏ, (պհլ.), գ. Զօրքի ընդհանուր հրամանատարը եւ նրա տիտղոսը, զօրապետ, զօրավար։ (Բուզ., Դ, ԽԳ)։ |
| ԶԻՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Զինուել, սպառազինուել, զէնքի դիմել, կռուի ելնել։ |
| ԶԻՆՈՒՈՐ, ի, աց, գ. 1. Զինուոր, զօրական, մարտիկ, պատերազմող։ 2. Կամաւոր զինուոր դարձած անձ, զինուորագիր, աշխարհական։ |
| ԶԻՆՈՒՈՐԱԲԱՐ, մ. Զինուորի պէս, իբրեւ զինուոր, զէնքի ուժով, զէնքով։ |
| ԶԻՆՈՒՈՐԱԿԱՆ, ա. գ. 1. Զինուորին՝ զինուորութեան յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Զինուորական դասին պատկանող անձ, զինուոր։ |
| ԶԻՆՈՒՈՐԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Միասին զինուորութիւն անող։ 2. Գործակից։ |
| ԶԻՆՈՒՈՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Զինուոր դառնալ։ |
| ԶԻՆՈՒՈՐԵԼ, եցի, ն. ԶԻՆՈՒՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զինուոր դարձնել, զինուորագրել։ |
| ԶԻՆՈՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Զինուոր դառնալ, զինուորագրուել։ 2. Սպառազինուել, զինուել։ |
| ԶԻՆՈՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զինուոր լինելը։ 2. Զինուորների խումբ՝ դաս, զինուորականութիւն։ 3. փխբ. Հրեշտակների խումբը՝ դասը։ 4. Զինաւորուելը, սպառազինութիւն։ |
| ԶԻՆՈՒՈՐՕՐԷՆ, մ. Զինուորի նման, զինուորին՝ զօրականին վայել կերպով։ |
| ԶԻ՞ՆՉ, դ. 1. Ի՞նչ, ի՞նչը, ի՞նչ բան։ 2. Ինչու՞, ի՞նչպէս։ |
| ԶԻՆՉԵՂԷՆ, ա. գ. Ինչի՛ց եղած, ինչի՛ց եղած լինելը, ի՛նչպիսի բան։ |
| ԶԻ՛ՆՉ ԷՆ, էին, էումն, գ. Ինչ լինելը, էութիւն, իսկութիւն։ |
| ԶԻ՛ՆՉՈՒԶԻ՛ՆՉ, դ. գ. Ի՞նչ բաներ արդեօք, ինչե՞ր։ |
| ԶԻՆՉՊԷՏ, ԶԻՆՉ ՊԷՏ, 1. ա. Անպէտք, անպիտան, անարժէք, աւելորդ։ 2. մ. Իրեն պէտք եղած կերպով, իր ուզածի՝ կամեցածի պէս։ |
| ԶԻ՞ՆՉՊԻՍԻ, դ. Ինչպիսի՞, ո՞րպիսի։ |
| ԶԻՆՉՊԻՏԿԷՆ, մ. Ինքնագլուխ կերպով, իր կամեցածի՝ ուզածի պէս։ |
| ԶԻՆՉՊԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Իրեն պէտք եղած կերպով՝ ըստ իր կամքի վարուելը, ինքնագլխութիւն, ինքնահաճութիւն, կամայականութիւն։ |
| ԶԻ՞ՆՉ ՕՐԻՆԱԿ, մ. Ի՞նչ կերպով, ի՞նչպէս։ |
| ԶԻՈՒ, (եբր., յուն.-ից), գ. Հին եբրայական ամսանուն։ |
| ԶԻՋԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ցած իջած, աւելի ցած՝ խոր. աւելի խոնարհ։ |
| ԶԻՋԱԿԱՆ, ա. Զիջումով եղած, խոնարհական, զիջողական։ |
| ԶԻՋԱՆԵԼ1, զիջի, տե՛ս ԶԻՋԱՆԵԼ2 (իմ) (3)։ |
| ԶԻՋԱՆԵԼ2, (իմ), զիջայ, չ. 1. Ցած՝ վար՝ ներքեւ իջնել, ցածրանալ, պակասել, նուազել, թուլանալ։ 2. փխբ. Մեղմանալ։ 3. Տեղի տալ, ընդառաջ գնալ, խոնարհուել, համակերպուել, յարմարուել, ներել, զիջել։ |
| ԶԻՋՈՒԹԻՒՆ, ԶԻՋՈՒՄՆ, գ. 1. Ցած՝ ներքեւ իջնելը, ցածրանալը։ 2. փխբ. Մեղմանալը։ |
| ԶԻՋՈՒՑԱՆԵԼ, ջուցի, ջո՛, պբ. Իջեցնել, ցածրացնել, մեղմացնել։ |
| ԶԻՍՏ, զստի, ից, իւք կամ ովք, օք, գ. 1. (կզմխս.) Ազդր (Եբ՝ւս)։ 2. Նաւի կողը, որ նստում է ջրի մէջ։ |
| ԶԻՐԱՐԵԼ, (իմ), չ. Իրար անցնել, շփոթուել։ |
| ԶԻՒԳՈՍՏԱՏ, զիւգաստատ, զոյգոստատ (յուն.), ի, աց, գ. Զինուորների պարէնը կշռող պաշտօնեայ կամ վերակացու։ |
| ԶԻՒՐՈՎԻՆ ԵՐԹԱԼ, Ինքնասպան՝ անձնասպան լինել, ինքն իրեն սպանել։ |
| ԶԻՓԱԿԱՆ, (յուն.), ա. Խաւարային։ Զգոյշ լինիջիր դու ի զիփական խորհրդոց անտի (Եւագր., 78)։ |
| ԶԼԱՆԱԼ, ացայ, ցի՛ր, ն. չ. 1. Զրկել, անիրաւացի կերպով մէկին իր հասանելիքը չտալ, պակասութեան՝ նեղութեան դատապարտել, հանել՝ խլել մէկից մի բան, մէկին առանց մի բանի թողնել։ 2. Ուրանալ, ժխտել։ |
| ԶԼԱՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, ԶԼԱՑՈՒԹԻՒՆ, ԶԼԱՑՈՒՄՆ, գ. 1. Ապերախտութիւն։ 2. Զրկողութիւն։ 3. Ուրացում։ |
| ԶԿԱՅ ԱՌՆՈՒԼ, Կանգ առնել։ |
| ԶԿԵՌ, գ. Զկեռենու պտուղը։ |
| ԶԿԾԱԳՈՅՆ, ա. Խիստ կծու. ժանտ, դժնեայ, խոժոռ։ |
| ԶԿԾԱՆՔ, նաց, գ. Սրտի ճմլուելը, սրտի ցաւ՝ դառնութիւն, կսկիծ, զայրոյթ։ |
| ԶԿԾԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Սիրտը ճմլուել, կսկծալ, դաղուել, այրուել, դառնանալ, զայրանալ։ 2. Ցանկութեամբ բորբոքուել, տարփանք զգալ։ |
| ԶԿԾԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խօսքով վիրաւորել՝ խայթել, կսկիծ պատճառել, կսկծացնել, մորմոքեցնել, դառնացնել, զայրացնել։ |
| ԶԿԾԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Կսկծեցնող, դաղող։ |
| ԶԿԾՈՒՄՆ, ծման, տե՛ս ԶԿԾԱՆՔ։ |
| ԶԿՆԻ, նխդ. 1. Հետքով, յետեւից։ 2. մ. Յետոյ։ |
| ԶԿՆԻԱԳՈՅՆ, մ. Աւելի յետեւը։ |
| ԶԿՆԻԸՆԹԱՑԱԲԱՐ, մ. Յետեւից ընթանալով՝ վազելով։ |
| ԶԿՐԿՏԱՆՔ, նաց, գ. Անստոյգ նշ. բառ, թերեւս՝ կերուխում, խրախճանք, վայելք։ |
| ԶՀԵՏ, նխդ. 1. Հետքով, յետեւից։ 2. Հետ, հետը, միասին։ 2. մ. Յետոյ։ |
| ԶՀԵՏԵՐԹԱՆՔ, նաց, գ. Հետեւանք, հետեւութիւն։ |
| ԶՀԵՏԵՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Յետեւից գնալը, առաջինին հետեւելը։ |
| ԶՂՋԱԼ, տե՛ս ԶՂՋԱՆԱԼ։ |
| ԶՂՋԱԼԻ, ա. Զղջումով լի, զղջում պարունակող։ |
| ԶՂՋԱԼԻՑ, ա. Զղջումով լի, զղջում պարունակող։ |
| ԶՂՋԱԿԱՆ, ա. Զղջում պարունակող. ողբական։ |
| ԶՂՋԱԿԱՆԱԲԱՐ, մ. Զղջական կերպով, զղջումով, ողբալով։ |
| ԶՂՋԱՆԱԼ, ացայ, ցի՛ր, չ. Զղջալ, ափսոսալ, ցաւ զգալ մի բան արած կամ չարած լինելու համար, փոշմանել, ապաշաւել, սրտրջանալ։ |
| ԶՂՋԱՍԻՐՏ, ա. Զղջացող սրտով, զղջահար։ |
| ԶՂՋԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զղջալ տալ։ |
| ԶՂՋԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Զղջացնող, զղջման բերող։ |
| ԶՂՋԵԼ, չ. Զղջալ, ապաշխարել։ |
| ԶՂՋՄՏԱԲԱՐ, մ. Զղջամիտ կերպով, զղջացած մտքով կամ սրտով։ |
| ԶՂՋՈՒԹԻՒՆ, ԶՂՋՈՒՄՆ, գ. Զղջալը, զղջանք, ափսոսալը՝ ցաւ զգալը մի բան արած կամ չարած լինելու համար, ափսոսանք, ապաշաւանք, ստրջանք, փոշմանութիւն։ |
| ԶՃԱՆԱՊԱՐՀԱՅՆ, մ. Ճանապարհին։ |
| ԶՄԱՅԼԱԿԱՆ, ա. Յագեցուցիչ, յագեցնող։ |
| ԶՄԱՅԼԱՆԱԼ, տե՛ս ԶՄԱՅԼԵԼ (իմ)։ |
| ԶՄԱՅԼԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յագենալ, յագենալու հաճոյք զգալ, յագուրդ ստանալ։ |
| ԶՄԱՅԼԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յագեցնել, յագուրդ տալ։ |
| ԶՄԱՅԼՈՒԹԻՒՆ, ԶՄԱՅԼՈՒՄՆ, գ. Յագենալը, ուտելուց եւ խմելուց հաճոյք ստանալը, յագուրդ։ |
| ԶՄԲԱՂ, գ. Ծանր հոգս, նեղութիւն, մտատանջութիւն։ |
| ԶՄԲԱՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մտատանջուել, մտածմունքի մէջ ընկնել, ծանր հոգսերից տագնապել։ |
| ԶՄԲՐԵԼ, (իմ), ԶՄՐԵԼ (իմ), եցայ, չ. 1. Սաստիկ թմրել, թուլանալ (մանաւանդ հարբելուց), ընդարմանալ։ 2. Ձիուց հարուած ստանալ։ 3. Պապանձուել։ |
| ԶՄԵԼԻՆ, (յուն.), ի, աւ, գ. Փոքրիկ դանակ, գրչահատ, ածելի։ |
| ԶՄԷ՞, դ. Ինչու՞, ինչի՞ համար, ի՞նչ պատճառով, ինչի՞ց, ինչպէ՞ս։ |
| ԶՄՈՒՌՍ, (յուն.), զմռսոյ կամ սի, սաց, գ. 1. Անուշահոտ դառնահամ խէժ, որ ծորում է զմռնենուց։ 2. տե՛ս ԶՄՌՆԵՆԻ։ |
| ԶՄՌԱԲԵՐ, տե՛ս ԶՄՌՍԱԲԵՐ։ |
| ԶՄՌԱԼԻՑ, ա. Զմուռսով լի, զմուռսի գոյն եւ հոտ ունեցող։ |
| ԶՄՌԱՆԱԼ, ացայ, չ. Զմուռսով անուշահոտուել կամ զմռսուել։ |
| ԶՄՌԵԼ, տե՛ս ԶՄՌՍԵԼ։ |
| ԶՄՌՆԱԲԵՐ, տե՛ս ԶՄՌՍԱԲԵՐ։ |
| ԶՄՌՆԵՆԻ, նւոյ, նեաց, գ. (բսբ.) Բուրսերազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ, որից ծորում է զմուռսը (Amyris)։ |
| ԶՄՌՍԱԲԵՐ, ա. Զմուռս բերող՝ տուող։ |
| ԶՄՌՍԱԼԻՐ, ԶՄՌՍԱԼԻՑ, ա. Զմուռսով լցուած՝ լի։ |
| ԶՄՌՍԵԼ, եցի, ն. 1. Զմուռսով պատել՝ անուշահոտել։ 2. Զմուռս խառնել։ |
| ԶՄՏԱՒ ԱԾԵԼ, Մտածել, խորհել։ (տե՛ս ՄԻՏ)։ |
| ԶՄՏԱՒԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտածելը. մտածմունք, խորհուրդ։ |
| ԶՄՐԵԼ, (իմ), տե՛ս ԶՄԲՐԵԼ (իմ)։ |
| ԶՄՐԽՏԵԱՅ, ա. Զմրուխտից պատրաստած, զմրուխտ պարունակող, զմրուխտէ։ |
| ԶՄՐՈՒԽՏ, (յուն.), րխտոյ կամ տի, տաց, գ. (հնք.) Վառ կանաչ գոյնի թանկագին քար։ |
| ԶՆԴԱԼ, կամ ԶԸՆԴԱԼ, ացի, չ. 1. Խնայել, գթալ, վրան դողալ։ 2. Սիրտը թունդ ելնել, տագնապել։ |
| ԶՆԴԱՆ, կամ ԶԸՆԴԱՆ (պհլ.), ի, աւ, գ. Բանտ։ |
| ԶՆԴԱՆԵԼ, եցի, ն. Զնդանը գցել, բանտարկել։ |
| ԶՆԴԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Սրտի դող, ներքին երկիւղ՝ երկիւղածութիւն։ |
| ԶՆԴԿԱՊԵՏ, տե՛ս ԶԻՆԴԱԿԱՊԵՏ։ |
| ԶՆԻՆ, կամ ԶԸՆԻՆ, գ. Զննութիւն։ Գործ է ածւում Ի ԶՆԻՆ ԳԱԼ՝ ԵԼԱՆԵԼ յարադրութիւններում։ |
| ԶՆԻՍՏ, ա. Ցած նստած, վայր իջած, ցած։ |
| ԶՆՆԱԿԱՆ, ա. Զննութեան ենթակայ, զննելի։ |
| ԶՆՆԵԼ, եցի, ն. 1. Ուշադրութեամբ՝ քննաբար նայել, տնտղել։ 2. Քննել, դիտել, հետազօտել։ |
| ԶՆՆԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Զննելու՝ զննութեան ենթակայ, զննութեամբ իմանալի, տեսանելի, շօշափելի, զգալի։ |
| ԶՆՆՈՒԹԻՒՆ, ԶՆՆՈՒՄՆ, գ. Զննելը։ |
| ԶՆՍՏԱԳՈՅՆ, գունի, ից կամ աց, ա. Աւելի ցած նստած՝ ցած, աւելի ցած իջած՝ փոս ընկած։ |
| ԶՆՍՏԱԳՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Աւելի ցած՝ փոս ընկած լինելը։ |
| ԶՆՍՏԵԼ, (իմ), տայ, չ. 1. Ցած իջնել, ցածրանալ։ 2. փխբ. Մեղմանալ, հանդարտուել։ |
| ԶՆՍՏՈՒՑԱՆԵԼ, տուցի, տո՛, պբ. Իջեցնել, ցածրացնել, խոնարհեցնել, մեղմացնել։ |
| ԶՈԴԻԱԿՈՍ, (յուն.), գ. (աստղգ.) Արեգակնածրին զուգահեռ 12 համաստեղութիւնների ամբողջութիւնը, կենդանակամար։ |
| ԶՈՀ, (պհլ.), ի, ից, գ. 1. Աստուածների նուէր բերուող մորթելու կենդանի, ողջակէզ, մատաղ։ 2. Աստուածներին մատուցուող նուիրաբերութիւն։ |
| ԶՈՀԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Զոհ մատուցել, զոհել։ |
| ԶՈՀԱԿԵՐ, ի, աց, ա. Զոհի միս ուտող, անսուրբ կամ պիղծ կերակուր ուտող։ |
| ԶՈՀԱՄԱՏՈՅՑ, ա. Զոհ մատուցող։ |
| ԶՈՀԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Զոհ մատուցելու տեղ, զոհասեղան։ |
| ԶՈՀԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Զոհ մատուցելու տեղ, զոհանոց, բագին։ 2. Զոհ մատուցելու՝ զոհասեղանի ամաններ (անօթ, տաշտ եւն)։ |
| ԶՈՀԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Զոհուած կամ զոհելի, նուիրական։ 2. Զոհով կատարուող։ |
| ԶՈՀԵԼ, եցի, ն. Զոհ անել՝ մատուցել։ |
| ԶՈՂՈՔԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կուշտ՝ անյագաբար ուտել, փորը խճողել։ |
| ԶՈՄ, (յուն.), ոյ, գ. Միմեանց կցուած հարթայատակ նաւակներից կազմուած շարժական կամուրջ, նաւակամուրջ։ |
| ԶՈՅԳ, (ասոր), զուգի, զոյգք, զուգից կամ զուգաց, գ. 1. Որեւէ բանի երկու հատը միասին վերցրած. ամոլ, կրկնակ։ 2. Երկնժար կշեռք։ 3. ա. Երկու միաւորի՝ մասի եւն միասնութիւն ներկայացնող, զոյգ կազմող։ 4. Հաւասար, համեմատ, միանման, զուգակից, նոյնչափ։ 5. մ. Հաւասարապէս, միասին։ |
| ԶՈՅԳԵՐԿՆԱՅԻՆ, ա. Երկնայիններին հաւասար՝ նման։ |
| ԶՈՅԳՈՍՏԱՏ, տե՛ս ԶԻՒԳՈՍՏԱՏ։ |
| ԶՈՊԱՅ, զովպայ (ասոր.), ի, ից, գ. (բսբ.) Շրթնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս, որի տերեւախիտ ոստերից մշտիկներ են պատրաստում ջուր սրսկելու համար (Hyssopus)։ |
| ԶՈՎ, ա. Ախորժելի սառնութիւն ունեցող, թեթեւակիօրէն սառն, պաղ, հով։ |
| ԶՈՎԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Զով բերելը, զովութիւն։ |
| ԶՈՎԱԿԱՆ, ա. Զով, զովացուցիչ։ |
| ԶՈՎԱՄԱՐՄԻՆ, ա. Մարմինը պաղ կամ մարմինը պաղեցնող (ծերութիւն)։ |
| ԶՈՎԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Զովութիւն՝ զով զգալ, հովանալ։ 2. Զով դառնալ։ |
| ԶՈՎԱՐԱՐ, տե՛ս ԶՈՎԱՑՈՒՑԻՉ։ |
| ԶՈՎԱՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԶՈՎՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԶՈՎԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Զովանալը, զովացնելը։ |
| ԶՈՎԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Զով դարձնել, զովացնել, հովացնել, պաղեցնել։ 2. փխբ. Հանգստացնել, ամոքել, փարատել։ |
| ԶՈՎԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. 1. Զովացնող, զովութիւն բերող՝ պատճառող։ 2. փխբ. Հանգստացնող, ամոքող, փարատող։ |
| ԶՈՎՈՂ, կամ ԶՈՎՕՂ կամ ԶՈՒՈՂ, ի, աց, ա. գ. Ընկեր, ընկերակից, գործակից, համախոհ (լաւ կամ վատ գործում)։ |
| ԶՈՎՈՂԱԿԻՑ, տե՛ս ԶՈՎՈՂ։ |
| ԶՈՎՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Զովող՝ ընկեր լինելը, ընկերութիւն, գործակցութիւն։ |
| ԶՈՎՈՒԹԻՒՆ, գ. Զով լինելը։ |
| ԶՈՐ ՕՐԻՆԱԿ, մ. 1. Ինչպէս, ինչ կերպով որ։ 2. Օրինակի համար, որպէս օրինակ։ |
| ԶՈՒԱՐԱԿ, զւարակ, ի, աց, գ. Արջառ, փոքր եզ, մատաղահաս ցուլ։ |
| ԶՈՒԱՐԱԿԱԳԼՈՒԽ, ա. Ցլագլուխ (Ալեքսանդր Մեծի ձիու մակդիրը)։ |
| ԶՈՒԱՐԱԿԱԶԵՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուարակ զենելը՝ մորթելը, անասուն մորթելը. զոհաբերութիւն։ |
| ԶՈՒԱՐԱԿԱՓԻՂ, ա. Առասպելական խառնակ կենդանի՝ զուարակի եւ փղի նման։ |
| ԶՈՒԱՐԱՓԱԿ, գ. Զուարակը՝ տաւարը փակելու տեղ, բակ. գոմ, փարախ։ |
| ԶՈՒԱՐԹ, ա. 1. Ուրախութիւն՝ բերկրանք արտայայտող, կենսուրախ։ 2. Ուրախութիւն՝ բերկրութիւն պատճառող։ 3. Աշխոյժ, կայտառ, ուրախ։ 4. Պայծառ, զուարճագեղ։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱԳԻՆ, ա. 1. Շատ զուարթ, զուարթ եւ ուրախ։ 2. մ. Զուարթ կերպով, զուարթութեամբ։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ շատ զուարթ։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱԳՈՒՆԵԱԼ, ա. Աւելի զուարթ դարձած, պայծառացած։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱԹՌԻՉ, ա. Զուարթ կերպով թռչող։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱԼԻՑ, ա. Զուարթութեամբ լի, շատ ուրախ, բերկրալից։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱԾԱՂԻԿ, ա. մ. Զուարթ ծաղկած, առոյգ, կայտառ։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Զուարթ, ուրախալից։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուարթ դէմք՝ կերպարանք, դէմքի զուարթութիւն, պայծառութիւն, առոյգութիւն։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱԿԻՑ, ա. Զուարթութեան մասնակից։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՀԱՅԵԱՑ, ա. Զուարթ հայեացք ունեցող, զուարթատես։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՃԱՃԱՆՉ, ա. Զուարթօրէն՝ պայծառ ճաճանչող, գեղափայլ, լուսափայլ, զուարթալոյս։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՄԻՏ, ա. Մտքով՝ հոգով զուարթ, սիրտը ուրախ, բարի։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուարթամիտ լինելը, բարեմտութիւն։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ուրախ՝ զուարթ դառնալ, ուրախանալ, բերկրել։ 2. Զօրանալ, բորբոքուել։ 3. Արթուն՝ զգաստ լինել, տքնել։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՉԱՐ, ա. Չարութեան՝ չարիք բերելու մէջ աչքաբաց, չարասէր։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՊԷՍ, մ. Զուարթ կերպով, զուարթ եւ ուրախ սրտով, զուարթութեամբ։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՌԱՏ, ի, աց, ա. Խիստ զուարթ, զուարթագին։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՍԱՂԱՐԹ, ա. Լաւ աճած, ծլած-ծաղկած, ծաղկաւէտ։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՏԵՍ, ԶՈՒԱՐԹԱՏԵՍԱԿ, ԶՈՒԱՐԹԱՏԵՍԻԼ, ա. Զուարթ՝ ուրախ տեսքով, զուարթադէմ, առոյգ, կայտառ։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՏԵՐԵՒ, տե՛ս ԶՈՒԱՐԹԱՍԱՂԱՐԹ։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՐԱՐ, ա. Զուարթութիւն պատճառող, զուարթացնող, ուրախացնող։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զուարթ դարձնել, զուարթանալ տալ։ |
| ԶՈՒԱՐԹԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Զուարթացնող, զուարթարար։ |
| ԶՈՒԱՐԹԵՐԵՍ, ա. Ուրախ-զուարթ երեսով, զուարթադէմ։ |
| ԶՈՒԱՐԹՄՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԶՈՒԱՐԹԱՄՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԶՈՒԱՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Արտայայտուած եւ զգացուած ուրախութիւն, բերկրութիւն։ 2. Առոյգութիւն, կայտառութիւն։ 3. Ժրութիւն, մտքի արթնութիւն, անքուն հսկողութիւն։ |
| ԶՈՒԱՐԹՈՒՆ, թնոյ, ոց, ա. 1. Լուրջ եւ զգաստ, զուարթ, կայտառ, առոյգ, ժիր, աչքաբաց։ 2. գ. (սովորաբար յոգն. գործածութեամբ) Հրեշտակներ, արթուն հսկողներ։ |
| ԶՈՒԱՐՃ, ա. 1. Զուարթ, ուրախ։ 2. Զուարճալի, ուրախալի։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱԲԱՐ, մ. Զուարճութեամբ, ուրախութեամբ, ցնծութեամբ։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի զուարճալի։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱԸՆԾԱՅ, ի, ից, գ. Զուարճացնող՝ ուրախարար ընծայ (ծառերի պտղի՝ բերքի մասին)։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Զուարճացնող, բաւականութիւն պատճառող, հեշտալի։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱԼԻՑ, ա. Զուարճութեամբ լի, բերկրալից, ցնծալից, հրճուալից։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱԽԱՌՆ, ա. Զուարճութեան՝ ուրախութեան հետ խառն։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱԿԱՆ, ա. Զուարճութիւն պարունակող, զուարճալի։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱԿԻՑ, ա. 1. Զուարճութեան մասնակից՝ հաղորդակից, ուրախակից։ 2. Պարզ եւ պայծառ, ջինջ։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱՀԱՂՈՐԴ, տե՛ս ԶՈՒԱՐՃԱԿԻՑ (1)։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱՁԱՅՆ, ա. Զուարճացնող՝ ուրախացնող ձայն ունեցող, զուարճօրէն երգող՝ ճռուողող։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱՆԱԼ, ացայ, ցի՛ր, չ. 1. Հաճելի զբաղմունքով բաւականութիւն ստանալ, ուրախալի ժամանցով զբաղուել։ 2. Զուարճութիւն զգալ, հոգեպէս ուրախանալ, զուարթանալ, բերկրել, ցնծալ։ 3. Զուարճալի՝ բաւականութիւններով լի կեանք վարել։ 4. Առոյգանալ, ուռճանալ, դալարել, կանաչել, ընձիւղել, ծլել-ծաղկել։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԶՈՒԱՐՃՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱՏԵՍԱԿ, ԶՈՒԱՐՃԱՏԵՍԻԼ, ա. Զուարճութիւն՝ բերկրութիւն պատճառող տեսքով, շատ ախորժելի՝ ցանկալի, զուարճալի, հեշտալի։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Զուարճանալը։ |
| ԶՈՒԱՐՃԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զուարճութիւն պատճառել, ուրախ դարձնել, ուրախացնել։ |
| ԶՈՒԱՐՃՈՒԹԻՒՆ, գ. Հոգեկան ուրախութիւն՝ վայելք, բերկրանք, ցնծութիւն, հրճուանք, զուարթութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱԲԱԺԱՆԵԼ, եցի, ն. Հաւասար բաժանել՝ բաշխել։ |
| ԶՈՒԳԱԲԱՆ, ա. Ուրիշի ասածներին կամ գրածին համաձայն խօսող՝ գրող, միաբան։ |
| ԶՈՒԳԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Զուգակշռել, համեմատել։ |
| ԶՈՒԳԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Համապատասխանութիւն։ 2. Համեմատութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱԲԱՐ, մ. Հաւասարապէս, միօրինակ, միեւնոյն կերպով։ |
| ԶՈՒԳԱԲԱՐԲԱՌ, ոյ, ա. Միասին՝ միանուագ արտասանուող՝ հնչուող, խառն (բազմաձայն երաժշտութեան մասին)։ |
| ԶՈՒԳԱԲԱՐՈՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Միեւնոյն բարքի՝ բնաւորութեան տէր լինելը, համաբարոյ լինելը, միաբանութիւն սրտով՝ մտքով։ |
| ԶՈՒԳԱԲԵՐԱԿ, ա. Միասին կամ հաւասար շարժուող՝ ընթացող, զուգընթաց։ |
| ԶՈՒԳԱԲԵՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Գալ միանալ, համաձայն՝ համանման լինել, համաձայնել, համեմատուել։ |
| ԶՈՒԳԱԲՆԱԿ, ա. Միասին բնակուող, բնակակից, մերձաւոր։ |
| ԶՈՒԳԱԲՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուգաբնակ լինելը, բնակակցութիւն, համակեցութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱԳԵՂԵՑԻԿ, ա. Մէկը միւսին պատշաճ գեղեցկութեամբ, խիստ համեմատ։ |
| ԶՈՒԳԱԳՈՅՆ, ա. մ. Բոլորովին իրար նման՝ հաւասար, հաւասարապէս, միեւնոյն կերպով։ |
| ԶՈՒԳԱԳՈՐԾ, ա. Նոյն բանը կամ նոյն ձեւով գործող, գործով յար եւ նման։ |
| ԶՈՒԳԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Մի կարգի մէջ մտցնել, միեւնոյն շարքում դասել, լծակցել։ |
| ԶՈՒԳԱԴԱՐՁԻԼ, չ. (տրամ.) Զուգադարձում կատարուել, շրջուել (դատողութիւնը)։ |
| ԶՈՒԳԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Համաձայնութիւն, միաբանութիւն, համերաշխութիւն, հաւանութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱԹԻՒ, ա. 1. Միեւնոյն թուով, թուով հաւասար միւսին։ 2. Հաւասար, զուգադաս, համապատիւ, համագոյ։ |
| ԶՈՒԳԱԹՈՌ, ա. (եկեղց.) Աթոռակից, աթոռով հաւասար, հաւասարապատիւ։ |
| ԶՈՒԳԱԹՈՒԵԼ, եցի, ն. Նոյն կարգի մէջ թուել՝ հաշուել, միեւնոյն շարքում դասել, համադասել։ |
| ԶՈՒԳԱԼԻՆԵԼ, չ. (յունական ոճով) Միասին՝ անբաժան լինել, կեանքի կցորդ լինել։ |
| ԶՈՒԳԱԼՑԵԱԼ, ա. Լիովին՝ ամբողջովին լցուած, համախմբուած։ |
| ԶՈՒԳԱԽԱՂԱՑ, ա. Միատեսակ՝ հաւասար շարժուող, զուգընթաց։ |
| ԶՈՒԳԱԽԱՌՆ, ա. Իրար հետ խառնած՝ խառնուած։ |
| ԶՈՒԳԱԽԱՌՆԵԼ, եցի, ն. Իրար հետ խառնել, մի բան ուրիշ բանի կցել, բարեխառնել։ |
| ԶՈՒԳԱԽԱՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուգախառնելը։ |
| ԶՈՒԳԱԽՆԴԻՐ, ա. Իրար հետ վիճող՝ վիճաբանող։ |
| ԶՈՒԳԱԽՆԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուգախընդիր լինելը, վիճաբանութիւն, վէճ։ |
| ԶՈՒԳԱԽՆՈՒԼ, խցի, ն. Լաւ խցել, ծակերը լաւ փակել։ |
| ԶՈՒԳԱԾԻՆ, ա. գ. Միասին զոյգ ծնուած, երկուորեակ։ |
| ԶՈՒԳԱԾԻՐԱՆԻ, ա. Միասին ծիրանի կրող, ծիրանակից, կայսերակից։ |
| ԶՈՒԳԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Զոյգ կազմող, զուգահաւասար, համահաւասար, հաւասարակից, նման։ |
| ԶՈՒԳԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զուգական լինելը, հաւասարութիւն, հաւասարակցութիւն։ 2. Համագոյութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱԿԱՊԱՆՔ, նաց, գ. Կապ, կապակցութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱԿԱՊԵԼ, եցի, ն. Միացնել, կապակցել, շաղկապել։ |
| ԶՈՒԳԱԿԱՐԳԵԼ, եցի, ն. Շարակարգել, յարմարեցնել, կարգաւորել։ |
| ԶՈՒԳԱԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Բաղկացնել։ |
| ԶՈՒԳԱԿԻՐ, ա. Միասին կրող, չարչարակից։ |
| ԶՈՒԳԱԿԻՑ, կցի, ցաց, գ. 1. Զոյգ կազմող, ամուսին, կողակից։ 2. Միասին ապրող ընկեր։ 3. ա. Զոյգ՝ հաւասար հանդիսացող, հաւասարակից։ |
| ԶՈՒԳԱԿՇԻՌ, ա. 1. Նոյն կշիռը՝ ծանրութիւնն ունեցող, հաւասարակշիռ։ 2. Որեւէ յատկութեամբ հաւասար, իրար համապատասխան՝ նման։ 3. գ. Զուգակշիռ լինելը, զուգակշռութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱԿՇՌԵԼ, եցի, ն. 1. Համեմատել։ 2. Հաւասարեցնել։ 3. Չափով՝ կշռով տալ, արդարապէս բաշխել, տնօրինել։ |
| ԶՈՒԳԱԿՈՂՄՆ, ման, մանց, ա. Հաւասարակողմ (եռանկիւնի)։ |
| ԶՈՒԳԱԿՐՕՆ, ի, ից, ա. Նոյն՝ համանման վարքով՝ սովորութիւններով։ |
| ԶՈՒԳԱԿՑԱՊԷՍ, մ. Զուգակից՝ նման կերպով, հաւասարապէս։ |
| ԶՈՒԳԱԿՑԵԼ, եցի, ն. Զուգակից դարձնել, հաւասարեցնել, կցորդել, միաւորել։ |
| ԶՈՒԳԱԿՑՈՐԴ, ա. Կցորդակից, հաղորդակից, մերձաւոր, կից։ |
| ԶՈՒԳԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զուգակից լինելը։ 2. Համագոյութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱՀԱՂՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Ուտելու հաղորդակից լինելը, միասին ուտելը, սեղանակցութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱՀԱՅՐ, հօր, հարբ, գ. Հօր հաւասար, հօրը լիովին փոխարինող անձ, երկրորդ հայր։ |
| ԶՈՒԳԱՀԱՆԴԵՐՁԵԱԼ, ա. Որ նոյնպէս լինելու է յարակից։ |
| ԶՈՒԳԱՀԱՍԱԿ, ա. Միեւնոյն հասակի՝ տարիքի, հասակակից։ |
| ԶՈՒԳԱՀԱՒԱՆ, ա. Համամիտ, միակամ, միաբան։ |
| ԶՈՒԳԱՀԱՒԱՍԱՐ, ա. 1. Բոլորովին՝ ամեն բանով հաւասար, հաւասարակից։ 2. մ. Հաւասարապէս, նոյն չափով։ |
| ԶՈՒԳԱՀԱՒԱՍԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Զուգահաւասար՝ յար եւ նման դառնալ՝ լինել։ |
| ԶՈՒԳԱՀԱՒԱՔԵԼ, եցի, ն. Բոլորը մի տեղ հաւաքել, ի մի բերել, համախմբել։ |
| ԶՈՒԳԱՀԱՒԱՔՈՒՄՆ, քման, գ. Ի մի՝ միասին հաւաքելը կամ հաւաքուելը, համահաւաքում, համախմբում։ |
| ԶՈՒԳԱՀԵՂՈՒՄՆ, հեղման, հեղմունք, գ. Միաժամանակ՝ միասին մի տեղ հոսելը, փխբ. անցքերի զուգադիպութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱՀԵՏ, մ. Միեւնոյն ժամանակ, դրա հետ միասին, միանգամից։ |
| ԶՈՒԳԱՀԻՒՍԵԱԼ, ա. Իրար հետ հիւսուած՝ կցուած՝ միաւորուած։ |
| ԶՈՒԳԱՀՆՉՈՒՄՆ, չման, գ. ա. Նոյն հնչիւնն ունենալը. նոյն հնչիւնն ունեցող։ |
| ԶՈՒԳԱՀՐԵՇՏԱԿ, ա. Հրեշտակի հաւասար, հրեշտականման։ |
| ԶՈՒԳԱՁԱՅՆ, ի, ից, ա. 1. Համաձայն, միաբան, միաձայն, ձայնակից, համամիտ։ 2. տե՛ս ԶՈՒԳԱԲԱՐԲԱՌ։ |
| ԶՈՒԳԱՁԱՅՆԱԲԱՐ, ԶՈՒԳԱՁԱՅՆԱՊԷՍ, մ. Միաձայն կերպով, միաբանութեամբ։ |
| ԶՈՒԳԱՁԱՅՆԵԼ1, եցի, ն. Համաձայնեցնել, յարմարեցնել։ |
| ԶՈՒԳԱՁԱՅՆԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Համաձայնել, միաբանել։ |
| ԶՈՒԳԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ձայնակցութիւն, միաձայնութիւն, համաձայնութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱՃԱՆԱՊԱՐՀ, ա. Նոյն ճանապարհն ունեցող, ճանապարհակից, ուղեկից։ |
| ԶՈՒԳԱՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, ԶՈՒԳԱՃԱՆԱՊԱՐՀՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զուգաճանապարհ լինելը, ճանապարհակըցութիւն, զուգընթացութիւն, ուղեկցութիւն։ 2. Քըրիստոսի երկու բնութեան միաւորութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱՄԱՍՆ, սին, սունք, սանց, ա. մ. 1. Հաւասար մասեր ունեցող, հաւասար բաժանուած, կէս առ կէս։ 2. Զոյգ մասերից բաղկացած, երկմասնեայ։ 3. Նըման, յարմար։ 4. գ. Հաւասար մաս՝ բաժին։ |
| ԶՈՒԳԱՄԱՍՆԱՊԷՍ, մ. Հաւասարապէս մասնակից լինելով՝ մասնակցելով, կցորդութեամբ։ |
| ԶՈՒԳԱՄԱՍՆԵԼ, եցի, ն. Հաւասարեցնել, համեմատել։ |
| ԶՈՒԳԱՄԱՍՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաւասար մաս եւ բաժին, հաւասարութիւն։ 2. Համեմատութիւն։ 3. Մասնակցութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱՄԻԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Միացնել, զօդել, յարմարեցնել։ |
| ԶՈՒԳԱՅԱՐՄԱՐԵԼ, եցի, ն. Իրար յարմարեցնել՝ կցել, ընդելուզել։ |
| ԶՈՒԳԱՆ, ի, աց, ա. գ. Զոյգ կազմող, զուգընկեր, լծակից, ամոլակից։ |
| ԶՈՒԳԱՆԱԼ, ացայ, չ. Զոյգ կազմել, միանալ, միաբանել։ |
| ԶՈՒԳԱՆՈՒՆԱՊԷՍ, մ. Համանուն կերպով, համանշանակ լինելով։ |
| ԶՈՒԳԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Համանուն՝ համանշանակ լինելը։ |
| ԶՈՒԳԱՇԱՒԻՂ, ա. Միեւնոյն շաւղով՝ ուղիով ընթացող, ճանապարհակից, ընկերակից, փխբ. ընկեր, ծննդակից, սննդակից։ |
| ԶՈՒԳԱՇՈՒՐԹՆ, ա. Համալեզու, միաբան։ |
| ԶՈՒԳԱՉԱՓԵԼ, եցի, ն. Զուգաչափ՝ հաւասարաչափ դարձնել, չափով հաւասարեցնել։ |
| ԶՈՒԳԱՉԱՓՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուգաչափ՝ հաւասարաչափ լինելը, զուգակշռութիւն, հաւասարութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱՊԱՀԵԼ, եցի, ն. Լաւ եւ միօրինակ պահել։ |
| ԶՈՒԳԱՊԱՏԻՒ, տուի, աց կամ ոց, ա. 1. Նոյն պատիւն ունեցող, պատուով հաւասար, հաւասարապատիւ։ 2. Հաւասարարժէք։ |
| ԶՈՒԳԱՊԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուգապատիւ լինելը։ |
| ԶՈՒԳԱՊԱՐԱԿՑԵԼ, եցի, ն. Պարակից՝ դասակից դարձնել ուրիշին, միեւնոյն կարգում դասել։ |
| ԶՈՒԳԱՊԱՐԻԼ, չ. Պարակից՝ դասակից լինել, միեւնոյն շարքում դասուել։ |
| ԶՈՒԳԱՊԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Պարակից՝ դասակից լինելը, դասակցութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱՊԷՍ, մ. 1. Հաւասարապէս, յար եւ նման, միանման։ 2. Յարմարապէս, պատշաճօրէն։ 3. Միասին, միաժամանակ։ |
| ԶՈՒԳԱՍՈՂԱԿԻՑ, ա. Զուգաձայն, նոյն բանն ասող։ |
| ԶՈՒԳԱՍՏՈՒԱԾ, գ. Իրապէս՝ միանգամայն աստուած։ |
| ԶՈՒԳԱՎԵՐԱԿ, գ. Աստղերի շեղ դիրքը մէկը միւսի նկատմամբ։ |
| ԶՈՒԳԱՏԱՐԱԾ, ա. Հաւասարապէս տարածուած, պինդ ձգուած։ |
| ԶՈՒԳԱՏԵՍԱԿԱԲԱՐ, մ. Միատեսակ կերպով, միապէս։ |
| ԶՈՒԳԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Հաւասար տեսողութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱՏՈՒՆ, ա. (աստղգ.) Միեւնոյն համաստեղութիւնն ունեցող, նոյն համաստեղութեան մէջ գտնուող։ |
| ԶՈՒԳԱՏՕՆԵԼ, եցի, ն. Միասին տօնել, տօնը միասին կատարել։ |
| ԶՈՒԳԱՑ, մ. Զոյգ, միասին, միատեղ։ |
| ԶՈՒԳԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Միանալ, միաւորուել, միաբանուել, իրար մօտ կամ իրար հետ դասուել։ 2. Մէկի մօտ շարունակ գտնուել, մնալ, դեգերել։ 3. Ամուսնական կապով կապուել, սեռական յարաբերութիւն ունենալ։ |
| ԶՈՒԳԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զուգութիւն, հաւասարութիւն, չափակցութիւն, միաբանութիւն, միաձայնութիւն, համեմատութիւն։ 2. Միասին լինելը՝ ապրելը, դեգերելը։ 3. Ամուսնական կապով միանալը, սեռական յարաբերութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱՓԱՅԼԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Միասին կամ միատեսակ փայլել։ |
| ԶՈՒԳԱՓԱՅԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Միասին կամ միատեսակ փայլելը։ |
| ԶՈՒԳԱՓԱՌ, ի, աց, ա. 1. Նոյն փառքն ունեցող, փառակից, զուգապատիւ։ 2. (յունական ոճով) Հաւատակից, դաւանակից։ |
| ԶՈՒԳԱՓՉՈՒՄՆ, փչման, գ. Համաշունչ՝ համախոհ լինելը, համախոհութիւն։ |
| ԶՈՒԳԱՔԱՆԱԿ, ա. Հաւասար քանակով, նոյն չափով, զուգաչափ, զուգաթիւ։ |
| ԶՈՒԳԵԼ, եցի, ն. 1. Զոյգ դարձնել։ 2. Միացնել, միաւորել, կցել, զօդել, շաղկապել։ 3. Կապակցել, յարմարեցնել։ 4. Հաւասարեցնել, զուգակշռել, չափակցել, համեմատել։ |
| ԶՈՒԳԵՐԳՕՂ, ա. Միասին երգող, զուգերգիչ, երգակից, ձայնակից։ |
| ԶՈՒԳԸՆԹԱՑ, ա. 1. Միասին ընթացող՝ շարժուող, ընթացակից։ 2. նխդ. Միասին, հետ։ |
| ԶՈՒԳԸՆԹԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Զուգընթաց լինելը, ընթացակցութիւն, մի տեղ ընթանալ հաւաքուելը։ |
| ԶՈՒԳԻՑՍ, մ. 1. Կրկնակի, երկու անգամ։ 2. Հաւասարապէս, նոյնչափ։ |
| ԶՈՒԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հաւասարութիւն, նմանութիւն։ 2. Միաբանութիւն, համաձայնութիւն, համերաշխութիւն։ 3. Զոյգ լինելը. կենակցութիւն, զուգաւորութիւն։ 4. Միաւորութիւն, կցորդութիւն, հաղորդակցութիւն, զօդում։ |
| ԶՈՒԳՕՐԵԱՅ, րէի, ա. Որտեղ ցերեկն ու գիշերը հաւասար են։ |
| ԶՈՒԳՕՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Տարուայ այն ժամանակը, երբ ցերեկն ու գիշերը հաւասար տեւողութիւն են ունենում, գիշերահաւասար։ |
| ԶՈՒԶԱՅՔ, ԶՈՒԶԷՔ, (ասոր.), գ. Արծաթէ դրամ։ |
| ԶՈՒԻՐԱԿ, գ. (բսբ.) Շրթնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. խնկածաղիկ, մարեմ (Origanum majorana)։ |
| ԶՈՒԼԱՄԲԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Գլխիվայր գլորուել, վիզը կոտրել՝ գլորուելով (ձիու մասին)։ |
| ԶՈՒՆԱՐ, (յուն.), գ. Փոքր՝ հասարակ գօտի։ |
| ԶՈՒՈՂ, տե՛ս ԶՈՎՈՂ։ |
| ԶՈՒՍՊ, ա. 1. Ամփոփուած, սեղմուած։ 2. Առանձնացած, մեկուսի։ |
| ԶՈՒՏ, զտոյ, ոց, ա. 1. Պարզ, յստակ, մաքուր, անխառն։ 2. Իսկական։ |
| ԶՈՒՐ, (պհլ.), ա. 1. Ապարդիւն, դատարկ, սին, փուչ։ 2. մ. Իզուր, ապարդիւն կերպով, անտեղի, աւելորդ տեղը, յանիրաւի։ |
| ԶՈՒՐԱՎԱՍՏԱԿ, տե՛ս ԶՐԱՎԱՍՏԱԿ։ |
| ԶՈՓԱԼ, ացայ կամ ացի, չ. 1. Դողալ, դողդողալ, սարսռալ։ 2. Վշտագնել, ցաւել, ափսոսալ։ 3. Հեծել, տառապել, ցաւագնել։ 4. Սարսափել, զարհուրել։ |
| ԶՈՔԱՆՉ, ի, գ. Կնոջ մայրը ամուսնու համար։ |
| ԶՉԱՐԱՆԱԼ, ացայ, ԶՉԱՐԵԼ (իմ), եցայ, չ. 1. Չարանալ, զայրանալ, բարկանալ։ 2. Դժուարը գալ, դժկամել, նեղանալ։ |
| ԶՉԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Չարանալը. դժկամութիւն։ |
| ԶՍՊԵԼ, եցի, ն. 1. Ամփոփել, սեղմել, կծկել։ 2. Մեռածի մարմինը պատանել, թաղել։ |
| ԶՏԵԼ, եցի, ն. 1. Հալեցնելով մաքրել (մետաղը)։ 2. Յստակ՝ մաքուր դարձնել, մաքրել, սրբել։ |
| ԶՏԵՂԵԼ, տե՛ս ԶԵՏԵՂԵԼ։ |
| ԶՏԻՉ, ա. Զտող, զտելու յատկութիւն ունեցող։ |
| ԶՏՈՒԹԻՒՆ, ԶՏՈՒՄՆ, գ. Զտելը. զտուած՝ մաքուր լինելը, պարզութիւն, մաքրութիւն։ |
| ԶՐԱԲԱՆ, ի, ից, ա. 1. Աւելորդ ու անտեղի բաներ խօսող, զրախօս։ 2. Զըրպարտող, բամբասող։ |
| ԶՐԱԲԱՆԱԲԱՐ, մ. Դատարկ՝ սուտ բաներ խօսելով, բամբասելով։ |
| ԶՐԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. ն. Աւելորդ եւ անտեղի բաներ խօսել, ստել, զրպարտել, բամբասել։ |
| ԶՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զրաբանելը, բարբաջանք, դատարկախօսութիւն, զըրախօսութիւն։ 2. Զրպարտանք, զրպարտութիւն։ |
| ԶՐԱԴԱՏ, ա. մ. Զուր դատող, անհիմն, անիրաւ, յանիրաւի։ |
| ԶՐԱԴԱՏԵԼ, եցի, ն. Զուր՝ յանիրաւի դատել, զրպարտել, մեղադրել։ |
| ԶՐԱԴԱՇՏԱԿԱՆ, ԶՐԱԴԵՇԱԿԱՆ, ԶՐԱԴԵՇՏԱԿԱՆ, ա. Պարսից Զրադաշտ մոգին յատուկ, Զրադաշտի յօրինած։ |
| ԶՐԱԽԱԲ, ա. Սնոտի բաներով զուր խաբող։ |
| ԶՐԱԽՆԴԻՐ, ա. Դատարկ՝ չնչին բաների յետեւից ընկնող. աւելորդ հետաքրքրութիւն ունեցող։ |
| ԶՐԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, ա. Դատարկ՝ սնոտի բաներ մտածող, ունայնախորհ։ |
| ԶՐԱԽՕՍ, տե՛ս ԶՐԱԲԱՆ։ |
| ԶՐԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԶՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԶՐԱՀ, (պհլ.), ի, սովորաբար անեզական ձեւով՝ ԶՐԱՀՔ, հից, գ. Կուրծքը եւ թիկունքը զէնքի հարուածից պաշտպանող մետաղէ պահպանակ, որ հագնում էին զգեստի վրայից. լանջապանակ։ |
| ԶՐԱՀԱԲԱՐՁ, ա. Զրահը վերցնող՝ կրող։ |
| ԶՐԱՀԱԶԳԵՍՏ, ի, աց, ա. Զրահ հագած, զրահաւոր։ |
| ԶՐԱՀԱՆՔ, ԶՐԱՀԵԱՆՔ, գ. յոգն. Կոյտ, բլուր, դէզ, կարկառ (մարմինների, գլուխների)։ |
| ԶՐԱՀԱՊԱՏ, ԶՐԱՀԱՎԱՌ, ա. Զրահներով պատուած՝ զինուած, սպառազէն։ |
| ԶՐԱՀԱՒՈՐ, ա. Զրահ ունեցող՝ կրող՝ հագած, զրահազէն։ |
| ԶՐԱՀԵԼ, եցի, ն. 1. Զրահով պատել՝ ամրացնել, զրահաւորել, սպառազինել։ 2. փխբ. Սիրտ տալ, սրտապնդել։ |
| ԶՐԱՀԵՂԵՂ, ա. Իզուր՝ սաստիկ հեղեղուած, յորդացած։ |
| ԶՐԱՀԵՏ, ա. Իզուր տեղը մի բանի հետամուտ եղող, դատարկ՝ սնոտի բաների յետեւից ընկնող։ |
| ԶՐԱՀԵՏԱԿԱՆ, ա. Փուչ, դատարկ, անպիտան, անշահ։ |
| ԶՐԱՅԱՀՈՒՐ, ա. Իզուր եւ յախուռն խօսող։ |
| ԶՐԱՊԱՆԾ, ա. Զուր տեղը պարծեցող, սնապարծ, սնափառ։ |
| ԶՐԱՊԱՐԻՇՏ, ա. Սուտ եւ սնոտի բաներ պաշտող, կռապաշտ։ |
| ԶՐԱՊԱՐԾ, ի, աց, տե՛ս ԶՐԱՊԱՆԾ։ |
| ԶՐԱՋԱՆ, ի, ից, ա. 1. Զուր ջանքեր թափող, սին՝ դատարկ տեղն աշխատող, սնավաստակ։ 2. Որի համար զուր է աշխատել, չնչին, անկարեւոր։ |
| ԶՐԱՎԱՍՏԱԿ, տե՛ս ԶՐԱՋԱՆ։ |
| ԶՐԱՐՈՒԵՍՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուր ջանք՝ աշխատանք։ |
| ԶՐԱՒ, գ. 1. Վերջ, վախճան, աւարտ։ 2. Կեանքի վերջ, մահ։ |
| ԶՐԱՒԱՄԱՀ ԼԻՆԵԼ, (իմ), Զուր տեղը մեռնել՝ կեանքից զրկուել։ |
| ԶՐԱՒԱՐԱՐ, ա. Կեանքից զրկող, սպանող, մարդասպան, ոճրագործ։ |
| ԶՐԱՒԵԼ, եցի, ն. 1. Վերջացնել, աւարտին հասցնել։ 2. Կեանքից զրկել, կեանքին վերջ տալ, մահացնել, մեռցնել, սպանել։ |
| ԶՐԱՒԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Վերջ դնել, ազատել։ |
| ԶՐԱՓԱՌ, տե՛ս ՍՆԱՓԱՌ։ |
| ԶՐԱՓԱՌՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՍՆԱՓԱՌՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԶՐԵԱՅ, տե՛ս ԶՐԱՀ։ |
| ԶՐԵՀԱԿԻՐ, գ. Զրահը կրող, զինակիր։ |
| ԶՐԵՀԻԿ, տե՛ս ԶՐԱՀԱՒՈՐ։ |
| ԶՐԿԱՀԱՐԱՆՔ, նաց, գ. Զրկանք, հարստահարութիւն։ |
| ԶՐԿԱՆՔ, նաց, գ. 1. Անիրաւացի կերպով զրկուելը իր հասանելիքից, հարըստահարութիւն, անիրաւութիւն, վնաս։ 2. Զուրկ մնալը, զրկուելը մէկից։ |
| ԶՐԿԵԼ, եցի, ն. 1. Անիրաւացի կերպով մէկին իր հասանելիքը չտալ, հարստահարել։ 2. կ. Զրկուել, զուրկ մնալ, այլեւս չունենալ, կորցնել ունեցած մի բան։ |
| ԶՐԿԻՉ, կչի, չաց, ա. Զրկող, հարստահարող, նեղիչ։ |
| ԶՐԿՈՒԹԻՒՆ, ԶՐԿՈՒՄՆ, գ. Զրկելը, զրկուելը, զուրկ մնալը։ |
| ԶՐՈՅՑ, զրուցի կամ ցոյ, գ. 1. Աւանդութիւն, պատմական կամ առասպելական բնոյթի ժողովրդական բանաւոր ստեղծագործութիւն։ 2. Խօսք, խօսակցութիւն, ասուլիս։ 3. Պատմութիւն, պատմական նիւթ։ 4. Համբաւ, լուր, տեղեկութիւն։ |
| ԶՐՈՅՑՔ, զրուցաց, գ. 1. Աւանդութիւն, պատմական կամ առասպելական բնոյթի ժողովրդական բանաւոր ստեղծագործութիւն։ 2. Խօսք, խօսակցութիւն, ասուլիս։ 3. Պատմութիւն, պատմական նիւթ։ 4. Համբաւ, լուր, տեղեկութիւն։ |
| ԶՐՈՒՑԱԲԱՆ, ա. Զրոյցներ պատմող՝ գրող, պատմիչ։ |
| ԶՐՈՒՑԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Զրոյցներ պատմել՝ գրել, պատմել։ |
| ԶՐՈՒՑԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Զրոյցներպատմելը, պատմութեան կարգ, պատմութիւն։ |
| ԶՐՈՒՑԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Զրոյցներպատմելը, պատմութեան կարգ, պատմութիւն։ |
| ԶՐՈՒՑԱՏԱՐ, ա. Լուր՝ տեղեկութիւն տանող։ |
| ԶՐՈՒՑԱՏՐԱԲԱՐ, մ. Զրուցատրելով, պատմողաբար։ (Կղնկտ., Բ, 33)։ |
| ԶՐՈՒՑԱՏՐԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Պատմել՝ խօսել մի բանի մասին։ 2. Խօսակցել, ասուլիս անել։ |
| ԶՐՈՒՑԱՏՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պատմութիւն, աւանդութիւն։ 2. Մեկնութիւն, բացատրութիւն։ 3. Խօսակցութիւն, ասուլիս, զրոյց։ |
| ԶՐՈՒՑԱՐԱՐ, ա. գ. Տեղեկացնող, լուր՝ տեղեկութիւն տանող։ |
| ԶՐՈՒՑԵԼ, եցի, ն. 1. Աւանդաբար պատմել, աւանդել։ 2. Բացատրել։ 3. Խօսակցել, զրոյց անել։ |
| ԶՐՊԱՐՏ, ա. 1. Զրպարտիչ, հարստահարող։ 2. գ. Զրպարտութիւն։ |
| ԶՐՊԱՐՏԱՆՔ, նաց, գ. Զրպարտելը, զրպարտութիւն։ |
| ԶՐՊԱՐՏԵԼ, եցի, ն. 1. Զուր՝ անիրաւ կերպով մէկի վրայ պարտք դնել եւ այդ պարտքը պահանջել, հարստահարել, կեղեքել, զրկել։ 2. Անիրաւ կերպով մէկին մեղադրել, չարախօսել։ |
| ԶՐՊԱՐՏԻՉ, տչի, չաց, ա. Զրպարտող, հարստահարող, կեղեքիչ։ |
| ԶՐՊԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հարստահարութիւն, զրկանք, կեղեքում։ 2. Չարախօսութիւն։ |
| ԶՓԱԽՉԵԼ, (իմ), չ. Փախչել, ծլկել։ |
| ԶՓԱԾԱՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ՍՓԱԾԱՆԵԼ (իմ)։ |
| ԶՓԱԾՈՒՄՆ, տե՛ս ՍՓԱԾՈՒՄՆ։ |
| ԶՕԴ, գ. Յօդելը, կցելը. կցուածք, կապ, շաղկապ։ |
| ԶՕԴԵԼ, եցի, ն. Յօդել, կցել, շաղկապել, միաւորել։ |
| ԶՕՆԱՃԱՌ, գ. Զէնք ու զրահ։ |
| ԶՕՆԱՃԱՌԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Զինաւորուել։ |
| ԶՕՆԱՃԱՌԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Զէնք ու զրահ հագցնել։ |
| ԶՕՇԱՍՏԱՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԶՕՇԱՔԱՂՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԶՕՇԱՔԱՂ, ա. 1. Փող գջլող, դրամաշորթ, չարաշահ, ագահ։ 2. մ. Զօշաքաղութեամբ, ամօթալի ագահութեամբ։ |
| ԶՕՇԱՔԱՂԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Զօշաքաղութիւն անել։ 2. փխբ. Խաբէութեամբ կամ լրբութեամբ մարդիկ որսալ։ |
| ԶՕՇԱՔԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ապօրինի միջոցներով փող գջլելը, չարաշահութիւն, ագահութիւն։ |
| ԶՕՇՈՏ, ա. Անառակ, ցանկասէր։ |
| ԶՕՇՈՏԱՎԱՐՔ, գ. Անառակ վարք, անառակութիւն, ցանկասիրութիւն։ |
| ԶՕՇՈՏԵԱԼ, ա. Անյագ ցանկասէր։ |
| ԶՕՇՈՏՈՒԹԻՒՆ, ԶՕՇՈՒԹԻՒՆ, գ. Զօշոտ լինելը, անյագ ցանկասիրութիւն, պագշոտութիւն։ |
| ԶՕՐ, (պհլ.), ու, ուց կամ աց, զօրաւ, րով, զօրովք, գ. 1. Զինուորների խումբ, զօրք։ 2. Ուժ, զօրութիւն։ |
| ԶՕՐԱԲԱՐ, մ. Հզօրաբար, ուժգին, ուժեղ կերպով։ |
| ԶՕՐԱԳԼԽԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Զօրագլխին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԶՕՐԱԳԼԽԱԿԻՑ, գ. Զօրագլխի ընկեր՝ պաշտօնակից։ |
| ԶՕՐԱԳԼՈՒԽ, գլխի, խաց, գ. Զօրքի մի մասի գլխաւոր՝ առաջնորդ՝ պետ, հրամանատար։ |
| ԶՕՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Աւելի զօրաւոր՝ ուժով, հզօրագոյն։ 2. մ. Զօրաւոր կերպով, արիաբար։ |
| ԶՕՐԱԺՈՂՈՎ, գ. 1. Զօրք ժողովելը՝ հաւաքելը։ 2. Զօրքի համախմբուելու տեղ։ |
| ԶՕՐԱԽԱՂԱՑ ԼԻՆԵԼ, Զօրքով շարժուել՝ արշաւել՝ դիմել։ |
| ԶՕՐԱԿԱՆ, ի, աց, գ. 1. հաւաք. Զինուորականների խումբ՝ դաս, զօրք. պահապան զինուորականների խումբ։ 2. Զինուորական, զինուոր։ 3. ա. Զօրքին՝ զինուորին յատուկ՝ վերաբերող։ 4. Զօրաւոր, հզօր։ |
| ԶՕՐԱԿԱՆԱԿԱՆ, ա. Զօրականին՝ զինուորականին յատուկ՝ վերաբերող, զինուորական։ |
| ԶՕՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Զօրական՝ զինուորական լինելը. զինուորութիւն։ |
| ԶՕՐԱԿԻՑ, ա. Միասին զինուորութիւն անող, զինուորակից, մարտակից, նիզակակից։ |
| ԶՕՐԱՀԱՏՈՅՑ ԱՌՆԵԼ, Զօրքը խմբերի բաժանել՝ որոշ նպատակներով։ |
| ԶՕՐԱՀԱՏՈՅՑ ԼԻՆԵԼ, Զօրքը խմբերի բաժանել՝ որոշ նպատակներով։ |
| ԶՕՐԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Զօրքով կռուելը՝ պատերազմելը, ճակատամարտ։ |
| ԶՕՐԱՆԱԼ, ացայ, ցի՛ր, չ. 1. Զօրութիւնը աւելանալ, զօրեղանալ, ուժ առնել, ուժեղանալ, արիանալ, քաջալերուել, տիրել։ 2. Սաստկանալ, աւելանալ։ |
| ԶՕՐԱՆԻՍՏ, ա. գ. Որտեղ զօրքը նստում է, զօրքի կայան՝ կանգ առնելու եւ ժամանակաւորապէս մնալու տեղ, զօրքի բնակավայր։ |
| ԶՕՐԱՊԱՀԱՆՋ, ա. Նա, որից զօրք է պահանջւում, որ պարտաւոր է զինուոր տալ թագաւորին։ |
| ԶՕՐԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Զօրքի պետ՝ գլխաւոր, զօրագլուխ, զօրավար, սպարապետ։ |
| ԶՕՐԱՊԷՍ, մ. 1. Զօրաւոր կերպով, հզօրապէս, արիաբար։ 2. Սաստկապէս։ |
| ԶՕՐԱՍԷՐ, ա. Զօրք եւ զինուորութիւն՝ զինուորական ուժ սիրող։ |
| ԶՕՐԱՎԱՐ, ի, աց, գ. Զօրքի գլխաւոր հրամանատար, զօրապետ, սպարապետ։ |
| ԶՕՐԱՎԱՐԱԿԱՆ, ա. 1. Ղեկավարող, առաջնորդող։ 2. գ. Զօրքը վարելու արուեստը, զօրավարութիւն։ |
| ԶՕՐԱՎԱՐԵԼ, եցի, չ. ն. 1. Զօրքը վարել, զօրքն առաջնորդել պատերազմի ժամանակ։ 2. Առհասարակ՝ առաջնորդել, ղեկավարել։ |
| ԶՕՐԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Զօրավար լինելը, զօրավարի պաշտօնը՝ աստիճանը, սպարապետութիւն։ |
| ԶՕՐԱՎԻԳՆ, զօրավիգ, զօրաւիգն, զօրաւիգ, ա. գ. 1. Զօրացնող, ուժ տուող, թիկունք եղող։ 2. Օգնական, գործակից, պաշտպան, ջատագով։ 3. Օգնութիւն, աջակցութիւն, թեւ ու թիկունք։ |
| ԶՕՐԱՑՈՂԱՏՐԱՊԷՍ, մ. Զօրութիւն տալով, զօրացնելով։ |
| ԶՕՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Ուժեղ՝ զօրեղ դարձնել, ուժեղացնել, քաջալերել, սիրտ տալ, սրտապնդել։ 2. Հաստատուն՝ ամուր դարձնել, ամրացնել։ |
| ԶՕՐԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Զօրացնող, ուժեղացնող։ |
| ԶՕՐԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Ուժ եւ զօրութիւն ունեցող, զօրեղ, հզօր, ուժեղ, կորովի, կտրիճ, արի, քաջ, ժիր։ 2. Բուռն, սաստիկ, ամուր։ 3. մ. Զօրեղաբար, արիաբար։ |
| ԶՕՐԱՒՈՐԱԲԱՐ, մ. Զօրաւոր կերպով, արիաբար, քաջաբար, ուժգին։ |
| ԶՕՐԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ շատ զօրաւոր, հզօրագոյն։ |
| ԶՕՐԱՒՈՐԱՆԱԼ, տե՛ս ԶՕՐԱՆԱԼ։ |
| ԶՕՐԱՒՈՐԱՊԷՍ, տե՛ս ԶՕՐԱՒՈՐԱԲԱՐ։ |
| ԶՕՐԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զօրաւոր լինելը։ 2. Ուժ, զօրութիւն, կարողութիւն։ |
| ԶՕՐԵԼ, եցի, չ. 1. Հնարաւորութիւն՝ ուժ ունենալ մի բան անելու, ուժը պատել, կարողանալ, ձեռնհաս լինել, ի վիճակի լինել, հնար գտնել, դիմանալ։ 2. Զօրանալ, ուժեղանալ, ուժի գալ։ |
| ԶՕՐԵԼԻ, ա. Ինչ բանի որ մարդու ուժը պատում է, ինչ որ կարելի է կատարել, հնարաւոր։ |
| ԶՕՐԵՂ, ի, աց, ա. Զօրաւոր, ուժեղ, արի, քաջ, խիզախ։ |
| ԶՕՐԵՂԱԳՈՅՆ, տե՛ս ԶՕՐԱՒՈՐԱԳՈՅՆ։ |
| ԶՕՐԵՂԱԿԵՐՊ, ա. Զօրեղ կերպարանքով՝ տեսքով, զօրաւոր։ |
| ԶՕՐԵՂԱՊԷՍ, տե՛ս ԶՕՐԱՒՈՐԱԲԱՐ։ |
| ԶՕՐԵՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԶՕՐԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԶՕՐԷՆ, նխդ. 1. Նման, պէս, ձեւով, կերպ։ 2. մ. շ. Օրինակի համար, որպէս օրինակ, ինչպէս որ։ 3. Իբր, իբրեւ, որպէս թէ։ |
| ԶՕՐԸՆՏԻՐ ԼԻՆԵԼ, Ընտրութեամբ զօրք ժողովել՝ հաւաքել։ |
| ԶՕՐՀԱՆԱՊԱԶ, մ. 1. Ամեն օր, միշտ, շարունակ։ 2. Ամբողջ օրը, օրնիբուն։ |
| ԶՕՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հզօրութիւն, ուժ, կարողութիւն։ 2. Ուժգնութիւն, սաստկութիւն, ամրութիւն, պնդութիւն։ 3. Ներգործութիւն, ազդեցութիւն։ 4. Նշանակութիւն, իմաստ։ 5. Հրաշք, սքանչելիք։ 6. (կրօն.) Անձնաւորութիւն, ենթակայութիւն (Քրիստոսի մէջ)։ 7. Զօրք։ 8. Անմարմին էակներ, որոնք ըստ կրօնական հասկացողութեան ապրում են երկնքում (հրեշտակների դասեր, սրբերի հոգիներ, աստղեր եւն)։ 9. Հրեշտակների ինը դասերից մէկի անունը։ |
| ԶՕՐՈՒԹԻՒՆԱԿԻՐ, ա. Զօրութիւնը իր մէջ կրող՝ ունեցող։ |
| Է1, է (է), 1. Հայերէն այբուբենի եօթերորդ տառը, թուական արժէքը՝ եօթ, եօթերորդ։ 2. Դասական գրաբարում երկբարբառակերպ (էյ), յետդասական շրջանում առաջնային շարքի միջին բարձրացման ձայնաւոր։ |
| Է2, Եմ բայի սահմ. ներկայի եզ. 3-րդ դէմքի ձեւը։ |
| Է3, ԷԻ, մանաւանդ՝ ԷՆ կամ ԷՆՆ, ԷԻՆ, ԶԷՆ, ՅԷԷՆ, գ. 1. Նա որ կայ, գոյութիւն ունեցող, գոյող, էակ, արարած։ 2. Աստուած, ինքնագոյակ, Տէր։ |
| Է4, ԷԻ, ԷՔ, ԷԻՑ կամ ԷՈՑ, գ. Էակ, գոյակ, արարած, ինչ որ կայ, նա որ կայ, գոյութիւն ունեցող, եղող։ |
| Է5, ձ. Կոչական բացականչութիւն՝ ո՜վ, ա՜յ, հէ՜յ։ |
| Է ԵՐԲԵՄՆ, մ. 1. Երբեմն, մերթ, պատահում է որ, կայ որ, կայ տեղ։ 2. Մի կողմից։ |
| Է ԶԻ, մ. 1. Երբեմն, մերթ, պատահում է որ, կայ որ, կայ տեղ։ 2. Մի կողմից։ |
| Է ՈՒՐԵՔ, մ. 1. Երբեմն, մերթ, պատահում է որ, կայ որ, կայ տեղ։ 2. Մի կողմից։ |
| ԷԱԿ, ի, էակք, կաց, գ. 1. Ինչ որ կայ, գոյակ, արարած, որեւէ գոյացութիւն՝ շնչաւոր կամ անշունչ։ 2. Աստուած։ 3. ա. Էացնող, գոյացնող, արարիչ։ 4. (կրօն.) Միասին գոյութիւն ունեցող, էակից, գոյակից, արարչակից, համագոյակից (Որդու եւ Ս. Հոգու մասին, որ էակից են Հօր)։ |
| ԷԱԿԱՆ, ի, աց, ա. գ. 1. Նա որ կայ՝ գոյութիւն ունի ի բնէ, ինքնագոյակ, անեղ (աստծու մասին)։ 2. Որեւէ գոյացութիւն, գոյակ։ 3. Բուն էութիւնը կազմող, հիմնական, իսկական։ |
| ԷԱԿԱՆԱԼ, ացայ, ցեալ, չ. Էական՝ բնական լինել մի բանի, էութիւնը կազմել։ |
| ԷԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Էական լինելը, աստուածային գոյութիւն, աստուածութիւն, աստուած։ 2. Էակից՝ համագոյակից լինելը, համագոյութիւն։ 3. Որեւէ էակ լինելը, գոյացութիւն։ |
| ԷԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Միասին գոյութիւն ունեցող, համագոյ, գոյակից (Որդու եւ Ս. Հոգու մասին, որ էակից են Հօր)։ |
| ԷԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Էակից՝ համագոյ լինելը, համագոյութիւն։ |
| ԷԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Գոյութիւն ունենալ, ի բնէ լինել։ 2. Գոյանալ, գոյաւորուել, գոյութիւն կամ գոյացութիւն առնել՝ ստանալ, ստեղծուել։ 3. Բնաւորուել, տարրանալ, հաստատուել, մնալ մի տեղ։ 4. (կրօն.) Մարմնաւորուել, մարդանալ։ |
| ԷԱՊԷՍ, մ. Ըստ էութեան, իսկապէս, իրապէս, ճշմարտապէս, արդարեւ, իրօք։ |
| ԷԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. (կրօն.) Գոյացնել, ստեղծել։ |
| ԷԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Էացնող, գոյացնող, ստեղծող, արարիչ։ |
| ԷԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԷԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԷԳ, իգի, իգից կամ իգաց, ա. գ. 1. Իգական սեռին պատկանող կենդանի։ 2. Իգական սեռի անձ՝ կին կամ աղջիկ։ 3. Փոշոտման ենթակայ (բոյս)։ |
| ԷԼ, (եբր.), գ. Աստուած։ |
| ԷԼԻՈՍԱԿԱՆ, (յուն.), ա. Արեգակնային։ |
| ԷՆ, տե՛ս Է3։ |
| ԷՆԸՆԾԱՅ, ա. Էն՝ աստուածն ընծայող, աստծուն իր վրայ կրող (Քրիստոսի խաչի մասին)։ |
| ԷՆԿՈՄԻԱ, (յուն.), գ. Ներբող, գովեստի՝ փառաբանութեան խօսք։ |
| ԷՇ, իշոյ, ոց կամ ու, ուց, գ. 1. (կենդբ.) Միասմբակաւորների կարգի ձիերի ընտանիքին պատկանող կենդանի (Equus asinus)։ 2. Պարիսպներ քանդող անուաւոր պատերազմական մեքենայ։ |
| ԷՇԱՅԾԵԱՄՆ, ծեման, մունք, մանց, գ. (կենդբ.) Եղջերուների ընտանիքին պատկանող խոշոր որոճող կենդանի. իշայծեամ, որմզդեղն (Alces alces)։ |
| ԷՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Գոյացութիւն, բնութիւն։ 2. Ինքնագոյութիւն, աստուածութիւն, աստուած։ 3. Գոյութիւն, լինելութիւն, իրօք լինելը։ 4. (յունաբանութեամբ) Գոյք, ինչք, ունեցուածք, ստացուածք։ |
| ԷՋ, իջի, էջք, իջից, իւք, գ. 1. Իջնելը։ 2. Գրուած թղթի մէկ կողմը, գրքի երես։ |
| Է՞Ր, Է՞Ր ԱՂԱԳԱՒ, ԷՐՈՒ՞Մ, Է՞Ր ՍԱԿՍ, Է՞Ր ՎԱՍՆ կամ ՎԱՍՆ Է՞Ր, դ. մ. Ինչի՞, ինչու՞, ինչի՞ համար, ինչի՞ց, ի՞նչ պատճառով։ |
| ԷՐԱՆ, տե՛ս ԵՐԱՆ2։ |
| ԷՐԷ, տե՛ս ԵՐԷ։ |
| ԷՐՈՒ՞Մ, տե՛ս Է՞Ր։ |
| ԷՔՍԱՐԽՈՍ, (յուն.), գ. Բիւզանդական կայսրի փոխանորդ։ (Ասող., Բ, 2)։ |
| ԷՔՍՊՐԱՏՈՐԱԿՐԱՏՈՐԷՍ, էքսփրակրատոր (յուն.), ա. գ. Լրտես, հետախոյզ։ Որք հռովմայեցիսն կոչէին էքսպրատորակրատորէս (Պտմ. Աղեքս., 7Օ)։ |
| Ը, ը (ըթ), 1. Հայերէն այբուբենի ութերորդ տառը, թուական արժէքը՝ ութ, ութերորդ։ 2. Միջին շարքի միջին բարձրացման ձայնաւոր հնչոյթ։ |
| ԸՂԵՐՁԵԼ, տե՛ս ՈՒՂԵՐՁԵԼ։ |
| ԸՂՁԱԳՈՅՆ, գունի, ից կամ աց, ա. Աւելի ըղձալի։ |
| ԸՂՁԱԼ, ացի, ն. չ. 1. Իղձ ունենալ, փափագել, բաղձալ, տենչալ, ցանկանալ։ 2. Ուխտով՝ աղօթքով խնդրել, աղերսել, աղօթել։ 3. Հմայութիւն անել, գուշակել։ |
| ԸՂՁԱԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Փափագելի, բաղձալի, տենչալի, ցանկալի։ |
| ԸՂՁԱԼԻՑ, ա. մ. Մեծ փափագով, փափագով լի, բաղձալից։ |
| ԸՂՁԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Իղձ՝ փափագ արտայայտող։ 2. Իղձ յարուցող, ըղձալի, ցանկալի։ 3. Ըղձութիւն պարունակող, ըղձութեան վերաբերող։ 4. (քեր.) Ըղձական եղանակ։ |
| ԸՂՁԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ըղձական լինելը. իղձ, փափագ, բաղձանք, ըղձալի իր՝ առարկայ։ |
| ԸՂՁԱԿԵՐՏ, ա. 1. Իղձ ստեղծող՝ յարուցող, ըղձալի, փափագելի։ 2. Ըղձացող, փափագող։ 3. Իղձով՝ փափագով շինուած՝ կերտուած՝ ստեղծուած։ |
| ԸՂՁԱԿԵՐՏԵԱԼ, տե՛ս ԸՂՁԱԿԵՐՏ (2, 3)։ |
| ԸՂՁԱԿԵՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ըղձալը, իղձ, փափագ, թախանձանք։ |
| ԸՂՁԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ախորժելի ձայն՝ եղանակ։ |
| ԸՂՁԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԸՂՁԱԼ։ |
| ԸՂՁԱՆՔ, նաց, գ. Իղձ, բաղձանք, փափագ։ |
| ԸՂՁԱՊԱՏՈՒՄ, ա. Իր ուզածը կամ հարցնողի ուզածի պէս խօսող, հմայող, սուտ գուշակ, հարցուկ, երազատես։ |
| ԸՂՁԱՒԷՏ, ա. Իղձով լի, շատ ըղձալի՝ փափագելի։ |
| ԸՂՁԱՒՈՐ, ա. 1. Սաստիկ ըղձացող՝ տենչացող։ 2. Ըղձալի, ցանկալի։ |
| ԸՂՁԱՓԱՓԱԳ, ա. Շատ ըղձալի եւ փափագելի։ |
| ԸՂՁՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Իղձ, ըղձանք, բաղձանք, փափագ, ցանկութիւն, տենչ։ 2. Հմայութիւն, սուտ գուշակութիւն։ |
| ԸՂՁՈՒՄՆ, ձման, գ. Ըղձալը, փափագելը. իղձ, ըղձանք, բաղձանք։ |
| ԸՄԲԱՀԿԵԼ, տե՛ս ԸՄՊԱՀԿԵԼ։ |
| ԸՄԲԱՆ, կամ ԸՄՊԱՆ, ի, գ. (կզմխս.) Բերանի խոռոչը կերակրափողին միացնող մկանային խողովակը (Pharynx)։ |
| ԸՄԲԵԼ, տե՛ս ԸՄՊԵԼ։ |
| ԸՄԲԵՐԱՆԵԼ, ընդբերանել, ընբերանել, եցի, ն. 1. Բերանը փակել տալ, ստիպել լռել, պապանձեցնել, լռեցնել, սանձել։ 2. Բերանը փակել՝ կապել՝ խցկել։ |
| ԸՄԲԵՐԵԼ, տե՛ս ՀԱՄԲԵՐԵԼ։ |
| ԸՄԲԵՐԵԼԻ, ա. Համբերելի, տանելի։ |
| ԸՄԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՄԲԵՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՄԲԻՇ, բշի, շաց, գ. Գօտեմարտիկ, փահլէվան։ |
| ԸՄԲՇԱԿԱՆ, ա. Ըմբիշին եւ ըմբշամարտութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԸՄԲՇԱՄԱՐՏ, ի, ից, ա. գ. 1. Իբրեւ ըմբիշ մարտնչող, կռուող ըմբիշ, ըմբշամարտիկ։ 2. Ըմբշական, ըմբիշի։ 3. Ըմբշամարտութիւն, գօտեմարտութիւն։ |
| ԸՄԲՇԱՄԱՐՏԱՊԷՍ, մ. ա. Ըմբշամարտիկի նման՝ պէս. ըմբշական։ |
| ԸՄԲՇԱՄԱՐՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Իբրեւ ըմբիշ մարտնչել, գօտեմարտել։ |
| ԸՄԲՇԱՄԱՐՏԻԿ, տկի, կաց, գ. Ըմբիշ, գօտեմարտիկ, փահլէվան։ |
| ԸՄԲՇԱՄՐՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ըմբիշների մրցութիւն, ըմբշամարտութիւն, ըմբշամարտ։ |
| ԸՄԲՇՏԱԿԱՆ, տե՛ս ԸՄԲՇԱԿԱՆ։ |
| ԸՄԲՈՆ, ա. Յարմար, պատշաճ, տեղին։ |
| ԸՄԲՈՇԽՆԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. 1. Մեծ ախորժակով ուտել կամ խմել։ 2. Ճաշակել, վայելել, գործածել ըստ իր հաճոյքի։ |
| ԸՄԲՈՇԽՆԵԼԻ, ա. Որ ենթակայ է ըմբոշխնելու։ |
| ԸՄԲՈՇԽՆԻՉ, ա. Որ ըմբոշխնում է, ճաշակող, վայելող։ |
| ԸՄԲՈՇԽՈՐԵԼ, եցի, ն. Լիուլի վայելել՝ ճաշակել։ |
| ԸՄԲՈՍՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Վեր ցատկել։ 2. Զայրոյթով հրաժարուել։ 3. Անհնազանդ գտնուել, չհնազանդուել, ապստամբել։ |
| ԸՄԲՈՑ, գ. Ըմպանակ։ |
| ԸՄԲՌՆԱԿԱՆ, ա. 1. Ըմբռնող, հասկացող։ 2. Ըմբռնելի, հասկանալի։ |
| ԸՄԲՌՆԵԼ, եցի, ն. 1. Բռնել, ձեռքը գցել, կաշկանդել, ձերբակալել։ 2. Տիրել, ժառանգել։ 3. Մտքով ըմբռնել, հասու լինել, հասկանալ, իմանալ։ 4. Որսալ։ |
| ԸՄԲՌՆԵԼԻՔ, լեաց, գ. Ըմբռնելու՝ հասկանալու կարողութիւն՝ ընդունակութիւն, ըմբռնողութիւն։ (Եզնիկ, 160)։ |
| ԸՄԲՌՆԻՉ, ա. Բռնող։ |
| ԸՄԲՌՆՈՂ, ի, աց, ա. 1. Բռնող։ 2. Հասկացող, ընկալող։ |
| ԸՄԲՌՆՈՂԱԿԱՆ, ա. Բռնելու ընդունակ, բռնող, յափշտակող։ |
| ԸՄԲՌՆՈՂԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Չորս կողմը բռնող (խնկի հոտի մասին)։ |
| ԸՄԲՌՆՈՂԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Բռնելու զօրութիւն՝ կարողութիւն։ |
| ԸՄԲՌՆՈՂԱՊԷՍ, մ. Սաստկապէս, տիրապէս։ |
| ԸՄԲՌՆՈՂՈՒԹԻՒՆ, ԸՄԲՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Բռնելու զօրութիւն՝ կարողութիւն, ուժ։ 2. Ըմբռնելու՝ հասկանալու կարողութիւն՝ ընդունակութիւն, իմացականութիւն։ |
| ԸՄԲՌՆՈՒՄՆ, նման, գ. 1. Բռնելը, բռնուելը։ 2. Զսպելը, սանձելը։ 3. Ըմբռնելը, հասկանալը, հասու լինելը։ |
| ԸՄՊԱԿ, գ. Ըմպանակ, գաւաթ, թաս։ |
| ԸՄՊԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Ուտելու եւ խըմելու ընկեր, սեղանակից։ |
| ԸՄՊԱՀԿԱՆՔ, նաց, գ. Սանձարձակութիւն, ստահակութիւն։ |
| ԸՄՊԱՀԿԵԼ, եցի եւ եցայ, 1. չ. Անսանձ դառնալ, ըմբոստանալ, անսաստ լինել, չհնազանդուել, արհամարհել։ 2. ն. Սանձահարել, նուաճել, զսպել։ |
| ԸՄՊԱՀԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԸՄՊԱՀԿԵԼ (2)։ |
| ԸՄՊԱՀԿՈՒՄՆ, կման, գ. Ընդվզելը, սանձարձակութիւն։ |
| ԸՄՊԱՆԱԿ, գ. 1. Աման, որով խմում են. գաւաթ, թաս։ 2. ա. Ըմպելի, խմելու։ |
| ԸՄՊԵԼ, եցի, եա՛, մանաւանդ՝ արբի, ա՛րբ, ն. Խմել։ |
| ԸՄՊԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Որ կարելի է խմել, խմելու, խմուելու։ 2. Նա, որ խմում է, խմող։ 3. գ. Ըմպելիք, խմիչք (սովորաբար ոգելից)։ 4. Գինարբուք, խրախճանք, կերուխում։ 5. Ըմպանակ, գաւաթ, բաժակ։ |
| ԸՄՊԵԼԻՔԱԽԱՌՆՈՑ, գ. Գինու գաւաթ՝ բաժակ, թաս։ |
| ԸՄՊԻԿ, տե՛ս ԸՄՊԱԿ։ |
| ԸՄՓՈՐՏԵԼ, եցի, ն. Ուռեցնել։ |
| ԸՆ, նախդիր, որ գործածել են յունաբան հեղինակները։ Ձայնաւորից առաջ դառնում է ն՝ նոգւոջ։ Արտայայտում է տրականի, բացառականի եւ ներգոյականի իմաստ։ Ասէ ըն ցնոսա, ըն տեղւոյր, ըն մարմնոջ եւն։ |
| ԸՆԲԵՐԱՆԵԼ, տե՛ս ԸՄԲԵՐԱՆԵԼ։ |
| ԸՆԲՌՆԵԼ, տե՛ս ԸՄԲՌՆԵԼ։ |
| ԸՆԳԵՆՈՒԼ, ԸՆԳԵՐ, ԸՆԳԵՐԵԼ, տե՛ս ԸՆԿԵՆՈՒԼ, ԸՆԿԵՐ, ԸՆԿԵՐԵԼ։ |
| ԸՆԳՂԱՅՔ, գ. յոգն. Ծովային առասպելական հրէշներ կամ ոգիներ։ |
| ԸՆԳՃԵԼ, տե՛ս ԸՆԿՃԵԼ։ |
| ԸՆԴ, նխ. Գործածւում է հայցական, սեռական, տրական, բացառական եւ գործիական հոլովների հետ։ 1. Հայցական հոլովի հետ արտայայտում է. ա) Միջով, միջից, վրայից, վրայով իմաստները, կամ խնդիրը թարգմանւում է բաց. եւ գործ. հոլովներով։ Ընդ եղեգան փող ծուխ ելանէր (Խոր.)։ Անցին ընդ հուրն եւ ընդ ջուրն (Ագ.)։ բ) Ցոյց է տալիս գործողութեան ուղղութիւնը դէպի մի տեղ (ուղեւորման հայցական)։ Յորժամ ընդ արեւելս ընթանան (Եզնիկ)։ գ) Տրական հոլովի իմաստ (նախդրիւ տրական)։ Նախանձէր նա ընդ փառս Մանուէլի (Բուզ.)։ դ) Գործիական հոլովի իմաստ։ Կորեան ընդ քո ձեռն (Փարպ.)։ ե) Տեղ, որ թարգմանւում է սովորաբար ներգոյական, տրական կամ հայցական հոլովներով։ Ընդ ամենայն կողմանս գաւառացն դնէր հիմունս եկեղեցեաց (Ագ.)։ զ) Անորոշ դերբայի եւ ժամանակ ցոյց տուող գոյականների հետ ցոյց է տալիս ժամանակ։ Ընդ ծագել արեգականն։ Ընդ առաւօտն։ է) Եւ շաղկապով կրկնուելով նշանակում է միջեւ, կամ ցոյց է տրւում առարկանների միասին վերցուած լինելը, ամբողջականութիւնը։ Մի՛ լիցի կռիւ ընդ իս եւ ընդ քեզ (Ծննդ., ԺԳ, 8)։ Ընդ այր եւ ընդ կին եւ ընդ մանուկ աւելի քան զչորեք հարիւր բիւր (Ագ.)։ 2. Սեռական հոլովի հետ առանձին կամ փոխանակ բառի հետ նշանակում է փոխարէն, դիմաց կամ համար։ Նա ինձ չար ընդ բարւոյ հատոյց (Բուզ.)։ Ակն ընդ ական, ատամն ընդ ատաման (Ելք, ԻԱ, 24)։ 3. Եզակի տրականի եւ հայցականի (յատկապէս յոգնակի) հետ նշանակում է հետ, հետ միասին։ Ընդ նմա, ընդ իւրեանս։ 4. Բացառական հոլովի հետ, առանց ի նախդրի, նշանակում է կողմից, կողմը (կողմում)։ Ընդ աջմէ, ընդ ահեկէ։ 5. Գործիական հոլովի հետ նշանակում է տակ, տակը, ներքոյ։ Ընդ ծառովս, ընդ ձեռամբ, ընդ հովանեաւ։ |
| ԸՆԴԱԲՈՅՍ, ա. Միասին բուսած, բնաւորութեան մէջ ի բնէ եղող, բնածին, բնական։ |
| ԸՆԴԱԲՈՒՏ, ա. Ընդեղէնով կերակրուող՝ սնուող, ընդակեր։ |
| ԸՆԴԱԹՈՒՐ ՀԱՐԿԱՆԵԼ, Թրով հարուածել, կոտորել։ |
| ԸՆԴ ԱԿԱՄԲ ՀԱՅԵԼ, տե՛ս ԱԿՆ1-ի տակ։ |
| ԸՆԴԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մէկի աչքի՝ ուշադրութեան տակ լինելը, քաղցր հայեացք։ |
| ԸՆԴԱԿԵՐ, ի, աց, ա. Ընդեղէնով կերակրուող՝ սնուող։ (Ագ., 79)։ |
| ԸՆԴԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Միասին եղող, բնակակից, ընտանի։ |
| ԸՆԴ ԱՂՕՏ, տե՛ս ԱՂՕՏ։ |
| ԸՆԴԱՂՕՏԱՆԱԼ, տե՛ս ԱՂՕՏԱՆԱԼ։ |
| ԸՆԴԱՂՕՏԱՏԵՍԻԼ, ա. Աղօտ կերպով տեսնող, լաւ չտեսնող։ |
| ԸՆԴԱՃԵԼ, տե՛ս ԱՆԴԱՃԵԼ։ |
| ԸՆԴԱՆԱԼ, տե՛ս ԸՆՏԱՆԱԼ։ |
| ԸՆԴԱՆԵԿԱՆ, տե՛ս ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ։ |
| ԸՆԴԱՆԵՍՈՒՆ, տե՛ս ԸՆԴԱՍՈՒՆ։ |
| ԸՆԴԱՆԻ, տե՛ս ԸՆՏԱՆԻ։ |
| ԸՆԴԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆՏԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆԴ ԱՌԱՋ, նխդ. մ. Առջեւ, դէմ, դիմաց, ընդդէմ։ |
| ԸՆԴԱՌԱՋԵԼ, եցի, չ. Ընդառաջ ելնել՝ գնալ, դիմաւորել։ |
| ԸՆԴԱՍՈՒՆ, տե՛ս ԸՆՏԱՍՈՒՆ։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿ, ի, ա. 1. Մեծ տարածութիւն ունեցող՝ գրաւող՝ ընդգրկող, լայնարձակ, լայնատարած։ 2. Մեծ չափեր ունեցող, լայն։ 3. Անկաշկանդ, ազատ։ 4. մ. Ազատօրէն, բացարձակօրէն։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԱԲԱՐ, մ. ա. Առատապէս. լայնարձակ, ընդարձակ։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԱԳՆԱՑ, ա. Ազատ՝ անզուսպ կեանք վարող, ցոփ, անառակ։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ընդարձակ։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԱՁԵՌՆ, ա. Ձեռքը բաց, առատաձեռն։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԱՄԻՏ, ա. Լայնասիրտ, մեծահոգի։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԱՅԱՐԿ, ա. Ընդարձակ յարկ ունեցող, լայնատարած։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԱՊԷՍ, մ. Ընդարձակ կերպով, ընդարձակօրէն։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԱՍՈՒՆ, ա. 1. Ազատութեան մէջ սնուած, ազատ տեղի եւ կեանքի վարժուած, փափկասուն։ 2. Զեխ կեանք վարող, ցոփ։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԱՍՐԱՀ, գ. Ընդարձակ սրահ. բաց տեղ, հրապարակ։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԱՏԱՐ, ա. Ընդարձակ՝ մեծ տարողութիւն ունեցող, լայնածաւալ։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԱՏԱՐՐ, ա. Ընդարձակ տարածուած, լայնատարած։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Ընդարձակ՝ լայն՝ մեծ դարձնել, լայնացնել, մեծացնել։ 2. Դիւրութիւն տալ, դիւրին դարձնել, դիւրացնել։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԵՐԱՍԱՆԱԿ, տե՛ս ԱՐՁԱԿԵՐԱՍԱՆԱԿ։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԸՆԴԱՐՁԱԿԵԼ։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿԻՉ, ա. Ընդարձակող, դիւրութիւն տուող, դիւրող։ |
| ԸՆԴԱՐՁԱԿՈՒԹԻՒՆ, ԸՆԴԱՐՁԱԿՈՒՄՆ, գ. Ընդարձակ լինելը։ |
| ԸՆԴԱՐՄ, ա. Ընդարմացած։ |
| ԸՆԴԱՐՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Խիստ զարմանալ, ապշել։ 2. Թմրել, անզգայանալ, փայտանալ։ |
| ԸՆԴԱՐՄԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ընդարմանալ տալ, թմրեցնել։ |
| ԸՆԴԱՐՄԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Ընդարմացնող, թմրեցուցիչ։ |
| ԸՆԴԱՒԱԶԵԼ, եցի, ն. Աւազով՝ հողով ծածկել, աւազի մէջ թաղել։ |
| ԸՆԴԲԵՐԱՆԵԼ, տե՛ս ԸՄԲԵՐԱՆԵԼ։ |
| ԸՆԴԳԵՂՁԱՆԵԼ, (իմ), ձայ, չ. Սաստիկ լաց լինել, հեկեկալ, մորմոքել։ |
| ԸՆԴԳՃԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Չոքել, ծնկի գալ։ |
| ԸՆԴԳՈԳԵԼ, եցի, ն. 1. Իր գոգը ժողովել՝ հաւաքել, պարունակել, ամփոփել։ 2. Դիզել, կուտակել։ |
| ԸՆԴԳՐԿԵԼ, եցի, ն. Գիրկն առնել, գրկել։ |
| ԸՆԴԴԷՄ, դիմի, մաց, ա. 1. Հակառակ, ներհակ, հակադիր, դէմ։ 2. Դէմը՝ դիմացը գտնուող՝ եղող, դիմացի։ 3. նխդ. Դէմ, հակառակ։ 4. Դէմ, դիմաց, յանդիման, հանդէպ, առջեւ։ 5. մ. Հակառակ։ |
| ԸՆԴԴԷՄԴԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԴԻՄԱԴԱՐՁՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆԴԴԷՄ ՅԱՆԴԻՄԱՆ, մ. Դէմ յանդիման, առջեւը, դիմացը։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԲԱԺԱՆԵԼ, ն. Հակադրել։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԲԱԽ, ա. Դէմ առ դէմ բախուող, ընդդիմահար, դիմահար։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԲԱԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդդիմաբախ լինելը, ընդհարուելը. դիմադրութեան՝ դիմադրելու պնդութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆ, ա. Դէմ՝ հակառակ խօսող, հակաճառող։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. չ. Դէմ՝ հակառակ խօսել, հակաճառել, առարկել, վիճել։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդդիմաբանելը, հակաճառութիւն, հակառակութիւն, առարկութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՐ, մ. Ներհակաբար, ընդդիմանալով, հակառակելով։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԳՐԱՒԻԼ, չ. Դիմագրաւել, հակահարուած տալ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԴԱՐՁ, ի, աց կամ ից, ա. Դէմ դարձող, հակառակող. հակառակորդ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԴԱՐՁԵԼ, (իմ), տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԴԱՐՁ ԼԻՆԵԼ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԴԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիմադարձ լինելը, դիմադրութիւն, հակառակութիւն, ընդդիմութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԴԱՐՁՈՒՑԱՆԵԼ, ձուցի, պբ. Հակառակ կողմը դարձնել, (խօսքը) շուռ տալ, յեղաշրջել։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԴՐԱԲԱՐ, մ. Դիմադրելով, հակառակելով։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Դէմ առ դէմ դնել՝ կարգել, ներհակաբար բաղդատել։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դիմադրութիւն, հակառակութիւն, առարկութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԽՕՍԵԼ, ԸՆԴԴԻՄԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆԵԼ, ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿ, ի, աց, ա. Հակառակ, ներհակ, ընդդէմ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿԱԶՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Անկազմութիւն, անզարդութիւն, անշքութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿԱԼ, տե՛ս ԴԻՄԱԿԱԼ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿԱՅ, ի, ից, ա. Հակառակ՝ դէմ կանգնող, դիմադրող։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿԱՅԵԼ, եցի, չ. Հակառակ՝ դէմ կանգնել, դիմադրել։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդդիմակայելը, դիմադրութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿԱՅՈՒՄՆ, գ. Ընդդիմակայելը, դիմադրութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ընդդէմ եղող, հակառակ, ներհական։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿԱՑ, ԸՆԴԴԻՄԱԿԱՑՈՒ, ի, աց, ա. 1. Դէմ կանգնող, դիմադրող, հակառակորդ, ընդդիմակայ։ 2. Հակառակ, ներհակ։ 3. Դէմը՝ առաջը կանգնած, առաջիկայ, ներկայ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդդիմակաց լինելը, դիմադրութիւն. հակառակութիւն, ներհակութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Հակառակորդ, ոսոխ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿՈՂՄՆ, ման, գ. Հակառակ կողմը։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿՌՈՒԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դէմ առ դէմ կռուել, ընդդիմամարտել։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Հակակրութիւն, հակակրանք։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդդիմակից լինելը, հակառակութիւն, ոսոխութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՀԱՐ, ա. 1. Դէմ առ դէմ եկող՝ բախուող, ընդհատուող։ 2. Հակառակորդ, դիմադրող։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՀԱՐԱԿԱՆ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱՀԱՐ (1)։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՀԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դէմ առ դէմ բախուել, ընդհարուել։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ընդդիմահար լինելը, դիմահարութիւն, դիմակալութիւն, ընդհարում, բախում։ 2. Հակազդեցութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՁԱՅՆ, ա. Հակառակ խօսող, անհամաձայն, անմիաբան։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՄԱՐՏ, ի, ից կամ աց, ա. Դէմ առ դէմ կռուող, հակառակորդ, ախոյեան, ոսոխ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՄԱՐՏԱԲԱՐ, մ. Ընդդիմամարտ լինելով, հակառակութեամբ, մրցելով։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՄԱՐՏԱԿԱՆ, ա. Դիմամարտող, հակառակող։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՄԱՐՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ընդդիմամարտ լինել, դէմ առ դէմ մարտընչել՝ կռուել։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՄԱՐՏԻԿ, տկի, կաց, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱՄԱՐՏ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Դէմ առ դէմ կռուելը, մարտ, կռիւ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՅԱՐԱԿԱՅ, ԸՆԴԴԻՄԱՅԱՐԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, ԸՆԴԴԻՄԱՅԱՐԱԿԱՅՈՒՄՆ, գ. (տրամ.) Հակապացոյց (հերքման ձեւ)։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. Դէմ կանգնել, դիմադրել, հակառակել։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՆԵՑՈՒԿ, ա. Որպէս նեցուկ դէմ առ դէմ կանգնած։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՌՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԴԻՄԱՌՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՍԱՑ, ԸՆԴԴԻՄԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆ, ԸՆԴԴԻՄԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՍՈՎՈՐ, ա. Որ սովոր է ընդդիմանալ՝ հակառակել, հակառակասէր։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՏԱՐԱԾ, ա. Հակառակ կողմը տարածուող՝ ձգտող։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՏԻՊ, ա. 1. Դիմահար, կարծր, պինդ։ 2. Հակառակ, ներհակ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՑՈՂ, տե՛ս ԸՆԴԴԻՄՈՂ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Ընդդիմանալը, դիմադրութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Հակառակ, ներհակ, հակադիր։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՓԱՌ, ա. Ուղղափառ վարդապետութեան հակառակ եղող, չարափառ։ |
| ԸՆԴԴԻՄԱՔՆՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դէմ առ դէմ դնելով քննութիւն, բաղդատութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՄՈՂ, ի, աց, ա. Ընդդիմացող։ |
| ԸՆԴԴԻՄՈՏՈՒՆՔ, ա. գ. յոգն. Հակոտնեաներ, տրամագծօրէն հակառակ վայրերի բնակիչներ։ |
| ԸՆԴԴԻՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդդէմ՝ հակառակ լինելը, հակառակութիւն, ներհակութիւն, դիմադրութիւն։ |
| ԸՆԴԴԻՒՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դուր գալը, ախորժում, դուրեկանութիւն։ |
| ԸՆԴԵԼ, ի, ից, ա. Ընտել, ընտելացած, վարժուած, սովորած։ |
| ԸՆԴԵԼԱԲԱՐ, մ. Ընտել լինելով, ընտելութեամբ։ |
| ԸՆԴԵԼԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ընտել։ |
| ԸՆԴԵԼԱԿ, տե՛ս ԸՆԴԵԼ։ |
| ԸՆԴԵԼԱԿԱՆ, ԸՆԴԵԼԱԿԻ, ի, աց, ա. 1. Որին մարդ սովոր է, սովորական։ 2. Ընտանեկան։ |
| ԸՆԴԵԼԱԿԻՑ, ա. Մերձաւոր ծանօթ, ընկեր, մտերիմ։ |
| ԸՆԴԵԼԱԿՐԹԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կրթութեամբ ընտելանալ, ընտելանալ՝ սովորել մի բանի։ |
| ԸՆԴԵԼԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մերձաւոր՝ մօտիկ ծանօթ՝ մտերիմ դառնալ։ |
| ԸՆԴԵԼԱՆԵԼ, (իմ), ելայ, չ. 1. Սովորել, վարժուել, ընտելանալ։ 2. Ջանալ, փորձ անել, ճիգ թափել։ |
| ԸՆԴԵԼԱՍԷՐ, ա. Հեշտութեամբ ընտելացող, ընտելութիւն սիրող, մարդասէր, ընկերասէր։ |
| ԸՆԴԵԼԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ընտել դարձնել, ընտելացնել, սովորեցնել, վարժեցնել։ |
| ԸՆԴԵԼՆՈՒԼ, տե՛ս ԸՆԴԵԼԱՆԵԼ (իմ)։ |
| ԸՆԴԵԼՈՒԶԱՆԵԼ, լուզի, լո՛, զեալ, պբ. 1. Իրար հագցնել, կցել, շարել, հիւսել, մէկը միւսի հետ միացնել։ 2. Դուրս հանել, վեր հանել, տակից հանել։ |
| ԸՆԴԵԼՈՒԶՈՒԱԾ, կամ ԸՆԴԵԼՈՒԶԱԾ, գ. Յօրինուածք, հիւսուածք։ |
| ԸՆԴԵԼՈՒԶՈՒՄՆ, զման, գ. Ընդելուզելը, ընդելուզուելը, յեռելը. շարք, կարգ, շարակարգութիւն։ |
| ԸՆԴԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընտել՝ ընտելացած լինելը, ընտելանալը, սովորելը, վարժուելը։ |
| ԸՆԴԵԼՈՒՑԱՆԵԼ, նոյնն է՝ ԸՆԴԵԼԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԸՆԴԵՂՁԱՆԵԼ, չ. Աղաչանք-պաղատանք անել, աղաչել, աղերսել։ |
| ԸՆԴ ԵՐԵԿՍ, տե՛ս ԵՐԵԿ, ԵՐԵԿՈՅ։ |
| ԸՆԴ ԵՐԵԿՈՅՍ, տե՛ս ԵՐԵԿ, ԵՐԵԿՈՅ։ |
| ԸՆԴԵՐԿԱՅՆԱՄԻՏ, տե՛ս ԵՐԿԱՅՆԱՄԻՏ։ |
| ԸՆԴ ԵՐԿԱՐ, մ. Երկար ժամանակով, երկար ժամանակ։ |
| ԸՆԴԵՐԿԱՐԱՁԳԵԼ, ԸՆԴԵՐԿԱՐԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. Երկարաձըգել, երկարացնել, ուշացնել. երկարաձգուել, երկարել, ուշանալ։ |
| ԸՆԴԵՐԿԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Երկար տեւողութիւն, երկարատեւութիւն, երկարութիւն։ |
| ԸՆԴԵՐԿՆԱՀԱՋ, ա. Դէպի երկինք հաչող, վայրահաչ։ |
| ԸՆԴԵՐԿՈՒԱԲԱՐ, մ. Երկբայական՝ կասկածելի կերպով, երկբայելի։ |
| ԸՆԴԵՐԿՈՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. Երկուանալ, տարակուսել, երկբայել, կասկածել, պառակտուել։ |
| ԸՆԴԵՐԿՈՒԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Երկուանալ, տարակուսել, երկբայել, կասկածել, պառակտուել։ |
| ԸՆԴԵՐՔ, կամ ԸՆՏԵՐՔ, րաց, գ. Փորոտիք, աղիքները։ |
| ԸՆԴԷ՞Ր, եղբ. Ինչու՞, ի՞նչ պատճառով, ինչի՞ համար։ |
| ԸՆԴԻԿ, գ. Մի քիչ ունդ՝ հունդ, փոքր-ինչ ընդեղէն։ |
| ԸՆԴԻՐ, տե՛ս ԸՆՏԻՐ։ |
| ԸՆԴԽԱՌՆԵԼ, (իմ), ԸՆԴԽՌՆԵԼ (իմ), եցայ, չ. Իրար հետ խառնուել, խռնուել. սկսուել։ |
| ԸՆԴԿՈՂՄՆԵԱԼ, ա. Մի կողմ հակուած, դէպի մի կողմ թեքուած։ |
| ԸՆԴԿՐԿԵԼ, տե՛ս ԸՆԿՐԿԵԼ։ |
| ԸՆԴ ՀԱՆՈՒՐ, ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ, նրի, մ. ա. 1. Ամեն տեղ, ամեն կողմ, ամենուրեք։ 2. Ամեն, բոլոր, ամենայն։ 3. Երկու կամ աւելի միաւորներին՝ առարկաներին՝ անձերին յատուկ՝ բնորոշ։ |
| ԸՆԴՀԱՆՈՒՐԱՍՓԻՒՌ, ա. Ամեն տեղ սփռուած՝ տարածուած։ |
| ԸՆԴՀԱՆՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ամեն տեղ տարածուած, բոլորին վերաբերող, համընդհանուր, հանրական, տիեզերական, շրջաբերական։ |
| ԸՆԴՀԱՆՐԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ընդհանրական՝ ընդհանուր, համընդհանուր։ |
| ԸՆԴՀԱՆՐԱԿԱՆԱՊԷՍ, մ. Ընդհանուր կերպով, ընդհանուր առմամբ, ընդհանրապէս։ |
| ԸՆԴՀԱՆՐԱՏԱՐԱԾ, ա. Ամենուրեք տարածուած։ |
| ԸՆԴՀԱՆՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդհանուր լինելը, բոլորին վերաբերուելը։ |
| ԸՆԴՀԱՏ, ա. 1. Տարբեր, առանձին, ջոկ։ 2. Պակաս, նուազ։ 3. Հեռացած, առանձնացած, ջոկնուած։ 4. Ընդհատումներով՝ դադարներով կատարուող։ 5. գ. Ընդհատում, միջոց, արանք։ |
| ԸՆԴՀԱՏՈՒԹԻՒՆ, ԸՆԴՀԱՏՈՒՄՆ, գ. 1. Ընդհատ՝ ոչ շարունակական լինելը։ 2. Ընդհատելը, ընդհատուելը։ |
| ԸՆԴՀԱՐԿԱՆԵԼ, (իմ), րայ, չ. Ընդհարում ունենալ, միմեանց զարկուել՝ բախուել, իրար դիպչել, ընդհարուել։ |
| ԸՆԴՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, ԸՆԴՀԱՐՈՒՄՆ, գ. Ընդհարուելը, բախում, շփում։ |
| ԸՆԴՀՈՒՊ, մ. 1. Շուտով, իսկոյն։ 2. Մօտ, կից։ |
| ԸՆԴՁԵՌԵԼ, տե՛ս ԸՆՁԵՌԵԼ։ |
| ԸՆԴ ՁԵՌՆ, նխդ. Ձեռքով, միջոցով, միջնորդութեամբ։ |
| ԸՆԴ ՄԷՋ, տե՛ս ՄԷՋ-ի տակ։ |
| ԸՆԴՄԻՄԵԱՄԲ, բք, մբաց կամ մբց, ա. Մէկը միւսի մէջ պարունակուող, մէկը միւսին ստորադրուած։ |
| ԸՆԴՄԻՋԱԲԱՐ, մ. 1. Ընդմիջելով։ 2. Միջնորդաբար։ |
| ԸՆԴՄԻՋԱՇԱՒԻՂ, գ. Շաւիղ, որ անցնում է ճանապարհի մէջտեղով, ճանապարհի միջի գիծը։ |
| ԸՆԴՄԻՋԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Մէջտեղը մի բան գցելը՝ ընկնելը, խտրոց. միջնորդութիւն։ |
| ԸՆԴՄԻՋԵԼ1, եցի, ն. 1. Մէջտեղից բաժանել, կիսել։ 2. Խափանել, ընդհատել։ |
| ԸՆԴՄԻՋԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Ընդմիջուել, կէս լինել։ |
| ԸՆԴՄԻՋՈՒԹԻՒՆ, գ. Մէջտեղում լինելը, միջասահմանութիւն։ |
| ԸՆԴՄՏԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Մտածելը, մտածութիւն։ |
| ԸՆԴՄՏԱՆԵԼ, մտի, չ. 1. Խորը մտնել, թափանցել, մխրճուել, միջամուխ լինել։ 2. Մի բանի տակ մտնել։ |
| ԸՆԴՄՏԱՏԱՐ, ի, աց, ա. Հոգածող, հոգ՝ խնամք տանող, հոգատար։ |
| ԸՆԴՅԵՐԿԱՐ, տե՛ս ԸՆԴ ԵՐԿԱՐ։ |
| ԸՆԴՅԵՐԿԱՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԵՐԿԱՐԱՁԳՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆԴՈԾԻՆ, կամ ԸՆՏՈԾԻՆ, ծնի, ծնաց, ա. գ. 1. Մէկի տանը ծնուած եւ մեծացած, բայց տանտիրոջը ոչ արիւնակից. ստրուկի՝ ծառայի կամ աղախնու զաւակ։ 2. Գերդաստանի հետ միասին ապրող կողմնակի, անհարազատ անձ՝ ստրուկ, ծառայ, աղախին։ |
| ԸՆԴՈՂՆԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԸՆԴՈՂՆԵԼ (իմ)։ |
| ԸՆԴՈՂՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ողների վրայ ընկնել, երեսնիվեր՝ մէջքի վրայ պառկել, փխբ. պարապ պառկել, ծուլանալ, անգործ՝ անհոգ նստել. զուարճութիւնների՝ զարդարանքների յետեւից ընկնել։ |
| ԸՆԴՈՅՐ, ա. Անդորր, հանգիստ։ |
| ԸՆԴՈՍՏ, ա. մ. 1. Յանկարծ տեղից վեր թռած՝ թռչելով՝ ցատկելով, ընդոստելով։ 2. Ընդոստեցնող, վեր թռցնող։ 3. Խափանիչ, արգելք եղող։ |
| ԸՆԴՈՍՏԱԽՕՍ, ա. Մեծ-մեծ խօսող, պոռոտախօս։ |
| ԸՆԴՈՍՏԵԼ, (իմ), ԸՆԴՈՍՏՆՈՒԼ, ԸՆԴՈՍՏՉԵԼ (իմ), տեայ, տուցեալ, չ. 1. Ոստնել, տեղից վեր ցատկել՝ վեր թռչել, յանկարծ զարթնել քնից։ 2. Տակնուվրայ լինել, խրտնել, մի կողմ նետուել։ 3. Ահաբեկուել, այլայլուել։ |
| ԸՆԴՈՍՏՈՒՄՆ, տման, գ. Ընդոստնելը, ընդոստում։ |
| ԸՆԴՈՍՏՈՒՑԱՆԵԼ, ուցի, ուցեալ, պբ. 1. Ընդոստնել տալ, վեր թռցնել, վեր ցատկեցնել։ 2. Արթնացնել, զարթեցնել, շարժել, դրդել։ 3. Խրտնեցնել, վանել, քշել, փախցնել։ |
| ԸՆԴՈՍՏՈՒՑԻՉ, ա. Որ ընդոստնել է տալիս։ |
| ԸՆԴՈՏՆԵԼ, եցի, ն. 1. Ոտքի տակ տալ, ոտնակոխ անել։ 2. փխբ. Արհամարհել։ |
| ԸՆԴՈՏՆԻՉ, ա. Որ ընդոտնում է՝ ոչընչացնում է։ |
| ԸՆԴՈՒԼՆԵԼ, եցի, ն. Վիզը ոլորել, նկուն դարձնել։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱԿ, ԸՆԴՈՒՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ընդունող, ընդունիչ։ 2. Որեւէ յատկութեամբ օժտուած, իր մէջ կրող՝ ունեցող, ունակ։ 3. Ընդունելի, հաճելի։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱԿԱՊԷՍ, մ. Ընդունելով, մասնակից լինելով։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱԿԻՑ, ա. Ուրիշի հետ միասին եւ հաւասարապէս ընդունող։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդունակ լինելը, իր մէջ ընդունելը՝ կրելը, մասնակցութիւն։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆ, ա. 1. Ունայն, դատարկ, սնոտի, սին, փուչ, անպէտք, անարժէք։ 2. մ. Դատարկ՝ փուչ տեղը, իզուր։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱԲԱՆ, ա. Դատարկ բաներ խօսող, դատարկախօս, զրախօս։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դատարկ խօսք՝ խօսակցութիւն, դատարկաբանութիւն։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Անպէտք՝ դատարկ՝ անօգուտ գործ՝ արարք։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱԹՈՊ, ա. Զուր՝ անօգուտ չարչարանքներով եղած։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱԽՕՍ, ա. Դատարկ տեղը խօսուած, ափեղցփեղ, յիմարական։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱԿԱՅ, ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱԿԱՆ, տե՛ս ԸՆԴՈՒՆԱՅՆ (1)։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱԿԱՐԾ, ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱԿԱՑ, ա. Սնոտի կարծիք ունեցող իր մասին, սնապարծ, սնափառ։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱԿՈԽԵԼ, եցի, չ. Իզուր ջանալ՝ ձգտել։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱՁԵՌՆ, տես ՈՒՆԱՅՆԱՁԵՌՆ։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱՄԻՏ, ա. Դատարկ բաներ մտածող, ունայնամիտ, զրախորհուրդ։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Դատարկ բաների հետեւել, յիմարանալ, անմտանալ։ 2. Իզուր՝ ապարդիւն անցնել, ի դերեւ լինել, անհետեւանք մնալ։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱՊԱՐԾ, ա. Սնապարծ, սնափառ։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱՋԱՆ, տե՛ս ԶՐԱՋԱՆ։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱՎԱՍՏԱԿ, ի, աց, ա. Զուր վաստակող՝ աշխատող՝ յոգնող, զրավաստակ, զրաջան։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆԱՐՈՒԵՍՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Անպէտք՝ անօգուտ՝ անշահ արհեստ կամ արհեստ ունենալը։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Զուր՝ անօգուտ՝ ունայն լինելը։ 2. Դատարկ՝ փուչ բան, ունայնութիւն։ |
| ԸՆԴՈՒՆԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Նա, որ իր մէջ ընդունում է՝ կրում է՝ տեղաւորում է։ |
| ԸՆԴՈՒՆԵԼ, (իմ), ընկալայ, ընկա՛լ, լարու՛ք կամ լա՛յք, ընկալեալ, ն. 1. Իր մօտ առնել, տեղ տալ, ճանաչել, համարել, ստանձնել, յանձն առնել, վերցնել։ 2. Թոյլ տալ մէկին իր մօտ գալ, հիւրընկալել։ 3. Բռնել, համակել, պատել։ 4. Օգնական՝ ձեռնտու լինել։ |
| ԸՆԴՈՒՆԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Որ կարելի է ընդունել, ընդունելու արժանի, հաճելի, հաւանելի։ 2. Ընդունող, ապաւէն, օգնական։ |
| ԸՆԴՈՒՆԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ընդունելի՝ հաճելի լինելը։ 2. Իր մէջ ընդունելը՝ կրելը։ 3. Ընդունելը, հիւրընկալելը։ 4. Կոչունք, հրաւէր։ 5. Ընդունուած սովորութիւն, կարգ։ 6. Կցորդութիւն, մասնակցութիւն։ |
| ԸՆԴՈՒՆԻՉ, նչի, չաց, ա. Որ ընդունում է, ընդունող։ |
| ԸՆԴՈՒՆՈՂ, ի, աց, ա. Նա, որ ընդունում է։ |
| ԸՆԴՈՒՆՈՂԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ընդունող՝ կրող։ |
| ԸՆԴՈՒՆՈՂԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆԴՈՒՆԱԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆԴՈՒՆՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Իր մէջ ընդունելը՝ կրելը, ընդունակութիւն։ 2. Ընդունելի՝ հաճելի լինելը, ընդունելութիւն։ |
| ԸՆԴՈՒՆՉՍԱՐԿՈՒ, ա. Քթի մէջ խօսող, քրթմնջացող, մռմռացող։ |
| ԸՆԴՈՒՍՏ, տե՛ս ԸՆՏՈՒՍՏ։ |
| ԸՆԴՉԱՐԵԼ, (իմ), տե՛ս ԶՉԱՐԵԼ (իմ)։ |
| ԸՆԴՊԱՀԿԵԼ, տե՛ս ԸՄՊԱՀԿԵԼ։ |
| ԸՆԴ ՎԱՅՐ, մ. ա. Իզուր, անտեղի, զուր տեղը, զուր, ապարդիւն, դատարկ, փուչ։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Դատարկ՝ անբովանդակ խօսք՝ խօսակցութիւն, դատարկաբանութիւն, ունայնախօսութիւն, շաղակրատութիւն։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱԲՈՅՍ, ա. Իզուր՝ աւելորդ բուսած, վայրի։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱԳՆԱՑ, ա. Ընդվայր՝ պարապ շրջող, դատարկաշրջիկ։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱԽՈՅԶ, ա. Իզուր քննող. զուր եւ աւելորդ հետաքրքրութիւն ունեցող։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱԽՕՍ, ի, աց, ա. Դատարկախօս, ունայնախօս, զրախօս։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Դատարկ՝ անիմաստ խօսք, դատարկաբանութիւն։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱԾ, ա. 1. Ընդվայր՝ դատարկ՝ պարապ շրջող, դատարկաշրջիկ, թափառող։ 2. Իզուր տեղը՝ անտեղի լեզու շարժող, շաղակրատ, շաղփաղփ, դատարկախօս։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընդվայրած լինելը. դատարկաշրջիկութիւն, դատարկախօսութիւն։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱԿՈՇԿՈՃ, ա. Իզուր աշխատող՝ չարչարուող, զրաջան։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՀԱՅԵԱՑ, ա. Անհարկի այս ու այն կողմը նայող. աւելորդ հետաքրքրութիւն ունեցող։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՀԱՐ, ա. Արհամարհելի, անարգ, չնչին, անպիտան։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՃԱՌ, ի, ից, ա. Իզուր՝ անհարկի ճառող՝ խօսող, դատարկախօս։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՅԱԾ, տե՛ս ԸՆԴՎԱՅՐԱԾ։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՊԱՃՈՅՃ, ա. Իզուր տեղը պաճուճուած, աւելորդ զարդարանքներ սիրող։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՊԱՏԻՒ, ա. Պատուի ոչ արժանի, արհամարհելի։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՊԱՐ, ի, աց, ա. Դատարկ՝ պարապ թափառող, դատարկապորտ։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՋԱՆ, տե՛ս ԶՐԱՋԱՆ։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՍՆՈՒՆԴ, ա. Վայրի։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՍՈՒՆ, ա. Ձրիակեր, դատարկապորտ, չդաստիարակուած, իր կամքին թողնուած։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՎԱՍՏԱԿ, տե՛ս ԶՐԱՎԱՍՏԱԿ։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՔԱՐՇԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ստորաքարշ՝ վայրաքարշ՝ գետնաքարշ լինել, ապականուել։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԱՔՆԻՆ, ա. Զուր եւ աւելորդ տեղը քննող, աւելորդ հետաքրքրութիւն ունեցող։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԸՆԿԵՑԻԿ, ա. Աչքաթող արուած, անուշադրութեան մատնուած, արհամարհուած, անպիտան, փուչ։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐԸՆԿԷՑ ԱՌՆԵԼ, Երեսից ձգել, աչքից գցել, արհամարհել։ |
| ԸՆԴՎԱՅՐՔ, րաց, գ. յոգն. Անպէտք՝ դատարկապորտ մարդիկ։ |
| ԸՆԴՎԶԱՆՔ, նաց, գ. Ընդվզելը, ըմբոստութիւն։ |
| ԸՆԴՎԶԵԼ1, եցի, ն. Վիզը ոլորել, փխբ. ջախջախել, սպանել։ |
| ԸՆԴՎԶԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Գլուխ բարձրացնել, չհնազանդուել, չենթարկուել, ըմբոստանալ, ապստամբուել։ |
| ԸՆԴՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆՏՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆԹԱԴՐԵԼ, եցի, ն. 1. Տակը դնել, ոտքերի տակ գցել, ոտքի տակ տալ, ոտնակոխ անել, կոխկրտել։ 2. Գետին գլորել, ցած գցել, տապալել, նուաճել, ընկճել։ 3. փխբ. Ոտնահարել, անարգել, արհամարհել։ 4. Զետեղել, դասել, կարգել, դնել մի տեղ։ |
| ԸՆԹԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ոտքերի տակ գցելը, ոտքի տակ տալը, ոտնակոխ անելը, ոտնահարելը։ 2. Դիտաւորութիւն, առաջարկութիւն։ |
| ԸՆԹԱԿԱՅ, տե՛ս ԵՆԹԱԿԱՅ։ |
| ԸՆԹԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՆԹԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆԹԱՆԱԼ, թացայ, թացի՛ր կամ թա՛, թա՛ց, չ. 1. Վազել, արագ-արագ գնալ, արշաւել, փութալ։ 2. Տարածուել, բերնէբերան անցնել՝ շրջել, պտտուել։ 3. Վռազել, հապճեպօրէն անել, կարճ կապել՝ կտրել, համառօտել։ |
| ԸՆԹԱՆԱԼԻ, ա. Ընթացող, վազող։ |
| ԸՆԹԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Ղենջակ, գոգնոց։ |
| ԸՆԹԱՑ, ի, իւ, գ. 1. Ընթանալը, վազելը։ 2. Վազք։ 3. Ջրի ընթացքը, հոսանք։ 4. Շարժում, պտոյտ։ 5. Տարածութիւն, հեռաւորութիւն։ 6. Տեւողութիւն, ժամանակամիջոց։ 7. Կերպ, եղանակ։ 8. Վարմունք, վարուելակերպ, վարքագիծ։ |
| ԸՆԹԱՑՔ, ցից, իւք, գ. 1. Ընթանալը, վազելը։ 2. Վազք։ 3. Ջրի ընթացքը, հոսանք։ 4. Շարժում, պտոյտ։ 5. Տարածութիւն, հեռաւորութիւն։ 6. Տեւողութիւն, ժամանակամիջոց։ 7. Կերպ, եղանակ։ 8. Վարմունք, վարուելակերպ, վարքագիծ։ |
| ԸՆԹԱՑԱԲԱՐ, տե՛ս ԶԿՆԻԸՆԹԱՑԱԲԱՐ։ |
| ԸՆԹԱՑԱԿԱՆ, ա. 1. Ընթացքին՝ վազքին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Ընթանալու՝ վազելու ընդունակ՝ կարող, լաւ՝ արագ վազող, արագավազ, քաջընթաց։ |
| ԸՆԹԱՑԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Միասին ընթացող, զուգընթաց, ուղեկից, գործակից։ |
| ԸՆԹԱՑԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընթացակից լինելը, զուգընթացութիւն, ուղեկցութիւն։ |
| ԸՆԹԱՑԱՐԱՆ, գ. Ընթանալու՝ վազելու՝ վազքի տեղ, մրցահրապարակ, մրցարան։ |
| ԸՆԹԱՑՈՂ, ի, աց, ա. Առաջ գնացող՝ շարժուող։ |
| ԸՆԹԱՑՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ԸՆԹԱՑԱԿԱՆ։ |
| ԸՆԹԱՑՈՒԹԻՒՆ, ԸՆԹԱՑՈՒՄՆ, գ. Ընթանալը, ընթացք։ |
| ԸՆԹԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ընթանալ տալ, ընթացքի՝ շարժման մէջ դնել, առաջ վարել, վազեցնել։ |
| ԸՆԹԱՑՔ, տե՛ս ԸՆԹԱՑ։ |
| ԸՆԹԵՌՆԼԻ, ա. Ընթերցող, կարդացող։ |
| ԸՆԹԵՌՆՈՒԼ, թերցայ, ցի՛ր, ն. Ընթերցել, կարդալ։ |
| ԸՆԹԵՐ, մ. Առընթեր, կողքը, մօտը։ |
| ԸՆԹԵՐԱԿԱՅ, ի, ից, ԸՆԹԵՐԱԿԱՑ, ի, աց, ա. Առընթեր՝ կողքը՝ մօտը գտնուող, մերձակայ, առաջիկայ, ներկայ։ |
| ԸՆԹԵՐԱԿԻՑ, (սխալ գրչութիւն), տե՛ս ԸՆԹՐԱԿԻՑ։ |
| ԸՆԹԵՐՑԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Միասին՝ մէկտեղ ընթերցել՝ կարդալ։ |
| ԸՆԹԵՐՑԱՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ԸՆԹԵՌՆՈՒԼ։ |
| ԸՆԹԵՐՑԱՆԵԼԻ, լիք, լեաց, ա. Ընթերցող, կարդացող։ |
| ԸՆԹԵՐՑԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Ընթերցել՝ կարդալ սիրող, գրասէր, ուսումնասէր։ |
| ԸՆԹԵՐՑԱՍԻՐԵԼ, եցի, ն. Ընթերցման սէր ունենալ, սիրով ընթերցել՝ կարդալ, ուսումնասիրել։ |
| ԸՆԹԵՐՑԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընթերցասէր լինելը, ընթերցասիրելը, ընթերցման՝ կարդալու սէր, ուսումնասիրութիւն։ |
| ԸՆԹԵՐՑԻՉ, ԸՆԹԵՐՑՈՂ, ի, աց, գ. ա. 1. Ընթերցող, կարդացող, ընթերցասէր, գրագէտ։ 2. (եկեղց.) Եկեղեցում Ս. Գրքից ընթերցուածներ կարդացող ու մեկնող՝ թարգմանող պաշտօնեայ։ |
| ԸՆԹԵՐՑՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ընթերցող, կարդացող, գրագէտ։ |
| ԸՆԹԵՐՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընթերցում, ընթերցանութիւն։ |
| ԸՆԹԵՐՑՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Ընթերցում, ընթերցելը, կարդալը։ 2. Հատուած կամ գլուխ որեւէ գրուածքի, որ նշանակուած է կարդալու համար։ 3. (եկեղց.) Հատուած Ս. Գրքից, որ եկեղեցում տուեալ օրը կարդացւում էր։ |
| ԸՆԹԵՐՑՈՒԱԾԱԳԻՐ, գրոյ, ԸՆԹԵՐՑՈՒԱԾԱԴԻՐ, դրի, գ. 1. (եկեղց.) Ընթերցուածներ պարունակող կամ սահմանող գիրք. Ճաշոց։ 2. Յատկապէս՝ Կիւրեղ Երուսաղէմացու «Կոչումն ընծայութեան» գիրքը։ |
| ԸՆԹԵՐՑՈՒԱԾԱՍԷՐ, տե՛ս ԸՆԹԵՐՑԱՍԷՐ։ |
| ԸՆԹԵՐՑՈՒԹԻՒՆ, ԸՆԹԵՐՑՈՒՄՆ, տե՛ս ԸՆԹԵՐՑՈՂՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆԹՐԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Միասին ընթրել, ընթրիքին մասնակցել։ |
| ԸՆԹՐԱՏՈՒ, ի, աց, ա. Ընթրիք տուող, կոչունքի հրաւիրող, կոչնատէր։ |
| ԸՆԹՐԵԼ, եցի, չ. 1. Ընթրիքի նստել, երեկոյեան կերակուր ուտել։ 2. ն. Ընթրիքի ժամանակ ուտել։ |
| ԸՆԹՐԻՔ, րեաց, րեօք, գ. 1. Երեկոյեան ուտելը՝ քնելուց առաջ։ 2. Կոչունք՝ հրաւէր երեկոյեան հացկերոյթի։ 3. Ընթրելու ուտելեղէն։ |
| ԸՆԽՈԹԵԼ, եցի, ն. 1. Ներս խոթել, խոթելով պատռել։ 2. Խթել, մշտել։ |
| ԸՆԾԱՅ, կամ ԸՆՁԱՅ, ի, ից, գ. 1. Նուէր, պարգեւ։ 2. Զոհ, ողջակէզ։ 3. Կաշառք։ 4. փխբ. Արդիւնք, բարիք։ |
| ԸՆԾԱՅԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ ընծայ։ |
| ԸՆԾԱՅԱԲԵՐ, ի, աց կամ ից, ա. Ընծայ բերող՝ մատուցող։ |
| ԸՆԾԱՅԱԲԵՐԱԿԱՆ, ա. Ընծայաբերին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԸՆԾԱՅԱԲԵՐԵԼ, եցի, ն. 1. Ընծայ բերել, ընծայ տալ՝ մատուցել, նուիրաբերել։ 2. չ. (յունարէն բառերի շփոթութեամբ) Նիզակակիր լինել, սպասաւորել։ |
| ԸՆԾԱՅԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ընծայ բերելը՝ մատուցելը։ 2. Բերուած ընծայ։ |
| ԸՆԾԱՅԱԿԱՆ, ա. Ընծայուած, նուիրական։ |
| ԸՆԾԱՅԱՄԱՏՈՅՑ, ա. Ընծայ մատուցող, ընծայաբեր։ |
| ԸՆԾԱՅԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ընծայուել, մատակարարուել, առաջը դրուել։ |
| ԸՆԾԱՅԱՏԱՐ, ա. մ. Ընծայ տանող կամ տանելով։ |
| ԸՆԾԱՅԱՏԱՐԵԼ, եցի, չ. Ընծայատար լինել, ընծայ տանել։ |
| ԸՆԾԱՅԱՏՈՒՐ, ա. Իբրեւ ընծայ տրուած՝ նուիրուած։ |
| ԸՆԾԱՅԱՐԱՆ, գ. Ընծաների՝ նուէրների սեղան, մատուցարան։ |
| ԸՆԾԱՅԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Որ ընծայ է բերել կամ մատուցել, որ ընծայ ունի մատուցելու։ |
| ԸՆԾԱՅԲԵՐ, տե՛ս ԸՆԾԱՅԱԲԵՐ։ |
| ԸՆԾԱՅԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆԾԱՅԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆԾԱՅԵԼ, կամ ԸՆՁԱՅԵԼ, եցի, ն. 1. Ընծայ՝ նուէր տալ, նուիրել, պարգեւել։ 2. Առաջ բերել, ներկայացնել։ 3. Վերագրել։ 4. Ընծաներով պատուել մէկին։ 4. չ. Ընծաներ ընդունել, ընծաներով պատւուել։ |
| ԸՆԾԱՅԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Ընծայել, նուիրել, պարգեւել։ 2. Մի բան առաջ բերել, երեւան բերել, առջեւը դնել, վեր հանել, ներկայացնել։ 3. Գովելով յանձնել, յանձնարարել, գովելի համարել։ |
| ԸՆԾԱՅԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Ընծայեցնող, մի բանի պատճառ եղող։ |
| ԸՆԾԱՅԻՉ, ա. Ընծայող, նուիրող։ |
| ԸՆԾԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ընծայելը, ընծայուելը։ 2. Առաջ բերելը, դիմացը դնելը, մատուցելը, ապացոյց։ |
| ԸՆԾԱՅՈՒՄՆ, յման, գ. 1. Ընծայելը, ընծայուելը։ 2. Յանդիման լինելը։ 3. Ընծայ։ |
| ԸՆԾԻՒՂԵԼ, տե՛ս ԸՆՁԻՒՂԵԼ։ |
| ԸՆԾՈՒԵԼ, (իմ), տե՛ս ԸՆՁՈՒԵԼ (իմ)։ |
| ԸՆԾՈՒՂՏ, տե՛ս ԸՆՁՈՒՂՏ։ |
| ԸՆԿԱԼԻՉ, ա. Ընդունող, ընկալող։ |
| ԸՆԿԱԼՈՒԼ, ընկալայ, տե՛ս ԸՆԴՈՒՆԵԼ (իմ)։ |
| ԸՆԿԱԼՈՒՉ, լչի, չաց, ա. 1. Ընդունող, ընդունիչ, ընկալող։ 2. Փեսացու։ 3. Ընդունելի, ընդունելութեան արժանի։ |
| ԸՆԿԱՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ԱՆԿԱՆԵԼ (իմ)։ |
| ԸՆԿԱՊՃԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կապուել, կաշկանդուել։ |
| ԸՆԿԵՆԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Դէն գցելու՝ նետելու արժանի, արհամարհելի։ |
| ԸՆԿԵՆՈՒԼ, կեցի, կէց կամ կեաց, կեա՛, ն. Գցել, վայր գցել, նետել, մի կողմ գցել, դուրս գցել։ |
| ԸՆԿԵՐ, ընգեր, ի, աց, գ. 1. Մտերիմ, սրտակից, բարեկամ։ 2. Գործակից։ 3. Համախոհ։ 4. Մէկի հետ զոյգ կազմող, զուգակից։ 5. Համանման բան։ |
| ԸՆԿԵՐԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ ընկեր, ընկերոջ պէս։ |
| ԸՆԿԵՐԱԴԱՒ, ա. Ընկերոջը դաւող՝ դաւաճանող։ |
| ԸՆԿԵՐԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Ընկերութեան կցորդ, ընկեր։ |
| ԸՆԿԵՐԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընկերակից լինելը, ընկերութիւն, միաբանութիւն։ |
| ԸՆԿԵՐԱՀԱՇՏԻՔ, տեաց, գ. Հասարակութեան ստորին խաւերը, ռամիկների խաւը, հասարակ ժողովուրդը։ |
| ԸՆԿԵՐԱՀԱՇՏՔ, տից, գ. Հասարակութեան ստորին խաւերը, ռամիկների խաւը, հասարակ ժողովուրդը։ |
| ԸՆԿԵՐԱՀԵՂՁՈՅՑ, ա. Ընկերոջը խեղդող՝ սաստիկ նեղող։ |
| ԸՆԿԵՐԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Ընկեր սիրող։ |
| ԸՆԿԵՐԱՏԵԱՑ, ա. Ընկեր ատող։ |
| ԸՆԿԵՐԵԼ, եցի, չ. Օգնել ընկերոջ նման, ընկերակցել, գործակցել, պաշտպան կանգնել։ |
| ԸՆԿԵՐՀԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ռամկապետութիւն, ժողովրդական իշխանութիւն։ 2. Ազնուապետութիւն։ |
| ԸՆԿԵՐՇԱԿԵԼ, եցի, չ. Ընկերութիւն հաստատել, ընկերանալ (վատ գործի համար)։ |
| ԸՆԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընկեր լինելը, մտերմութիւն, բարեկամութիւն։ |
| ԸՆԿԵՐՍԻՐԱԿԱՆ, ա. Ընկերասէրին եւ ընկերասիրութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԸՆԿԵՐՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընկերասէր լինելը, ընկեր սիրելը։ |
| ԸՆԿԵՑԻԿ, ա. Գցած, դուրս գցուած, արհամարհուած, անպիտան, անարգ, չնչին։ |
| ԸՆԿԵՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Դուրս գցելը կամ գցուելը։ |
| ԸՆԿԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Գետին տապալող, վայր գցող, խորտակող, կործանող (գետինը ճեղքող երկրաշարժի մասին ասուած)։ |
| ԸՆԿԻՃԵԱԼ ԿԱԼ, 1. Դէմ կանգնել, հակառակ կանգնել, արգելք՝ խոչընդոտ լինել, հակառակել։ 2. Ծունկ չոքել, կռանալ։ |
| ԸՆԿԼՆՈՒԼ, կլի, ն. 1. Կուլ տալ, ընկըղմել, խորասուզել, ջրասոյզ անելով խեղդել։ 2. կլայ, չ. Կուլ գնալ, ընկըղմուել, խորասուզուել, ջրասոյզ լինելով խեղդուել։ |
| ԸՆԿԼՈՒԶԱՆԵԼ, զի, լոյզ, լո՛, պբ. Կուլ տալ, խորասուզել, ընկղմել, ջրասոյզ անելով խեղդել։ |
| ԸՆԿԼՈՒԶՈՒՄՆ, զման, գ. Կուլ տալը, կուլ գնալը, ընկղմելը, ընկղմուելը, խորասուզելը, խորասուզուելը։ |
| ԸՆԿԼՈՒՄՆ, լման, գ. Կուլ տալը, կուլ գնալը, ընկղմելը, ընկղմուելը, խորասուզելը, խորասուզուելը։ |
| ԸՆԿՂՄԵԼ, եցի, ն. 1. Խորասուզել, ջրի մէջ՝ ջրի խորքը իջեցնել՝ սուզել, մխրճել։ 2. փխբ. Համակել, պատել։ 3. Փչացնել, ապականել։ |
| ԸՆԿՂՄԵԼՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆԿՂՄՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆԿՂՄԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ընկղմել տալ։ |
| ԸՆԿՂՄԻՉ, ա. 1. Որ ընկղմում է, ընկղմող։ 2. գ. Ծովահէն։ |
| ԸՆԿՂՄՈՒԹԻՒՆ, ԸՆԿՂՄՈՒՄՆ, գ. Ընկղմելը, ընկղմուելը։ |
| ԸՆԿՃԵԼ, կամ ԸՆԳՃԵԼ, եցի, ն. Ծնկի բերել, նկուն դարձնել։ 2. Խոնարհեցնել, զսպել։ 3. Յաղթահարել, ճնշել։ 4. Խոչընդոտ՝ արգելք լինել։ |
| ԸՆԿՆՁԵՌՆԵԼ, ն. Տապալել, կործանել։ |
| ԸՆԿՈՂԻՆ, տե՛ս ԱՆԿՈՂԻՆ։ |
| ԸՆԿՈՂՄԱՆԵԼ, (իմ), չ. 1. Կողքի վրայ ընկնել, մի կողքի վրայ թիկն տալ։ 2. Պառկել։ |
| ԸՆԿՈՂՄԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ընկողմանել տալ, պառկեցնել։ |
| ԸՆԿՈՂՄԱՆՈՒՄՆ, նման, գ. 1. Ընկողմանելը, պառկելը։ 2. Աթոռի կամ գահոյքի թիկնակ՝ յենարան։ |
| ԸՆԿՈՂՄՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ԸՆԿՈՂՄԱՆԵԼ (իմ)։ |
| ԸՆԿՈՂՄՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԸՆԿՈՂՄԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԸՆԿՈՂՆԱԿԻՑ, կամ ԸՆԳՈՂՆԱԿԻՑ, տե՛ս ԱՆԿՈՂՆԱԿԻՑ։ |
| ԸՆԿՈՂՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ԸՆԿՈՂՄԱՆԵԼ (իմ)։ |
| ԸՆԿՈՅԶ, կամ ԸՆԳՈՅԶ, ոյ, գ. Ընկուզենու պտուղը, ընկոյզ։ |
| ԸՆԿՈՒԶԱԶԱՐԴ, ա. Ընկոյզի ձեւով զարդարուած։ |
| ԸՆԿՈՒԶԻ, զւոյ, զեաց, գ. (բսբ.) Ընկուզազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. ընկուզենի (Juglans regia)։ |
| ԸՆԿՈՒԶՈՒՏ, ա. Որտեղ շատ ընկուզենի կայ՝ ընկուզենի է բուսնում։ |
| ԸՆԿՐԿԵԼ, եցի, ն. Կրկնի վրայ յետ դարձնել, յետ մղել, փխբ. նկուն դարձնել, ընկճել, կորացնել, տապալել։ |
| ԸՆԿՐԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ընկըրկել տալ։ |
| ԸՆՁԱՅ, տե՛ս ԸՆԾԱՅ։ |
| ԸՆՁԵՆԻ, նւոյ, գ. 1. Ինձի մորթի։ 2. Այդ մորթուց զգեստ։ |
| ԸՆՁԵՌԱՅՔ, գ. յոգն. Ձեռքը կամ բուռը դրուող դրամ. ընծայ, նուէր, պարգեւ։ |
| ԸՆՁԵՌԵԼ, եցի, ն. 1. Մէկի ձեռքը մի բան տալ, տրամադրել, աւանդել, փոխանցել, շնորհել, պարգեւել, ընծայել, մատուցել, մատակարարել, տալ։ 2. Ձեռք բերել, ձեռքում ունենալ՝ պահել։ 3. Ձեռք զարկել, ձեռնարկել, փորձել։ 4. Դատարանի վճռով տալ հայցուորներից մէկին։ |
| ԸՆՁԵՌԻՉ, ա. Ընձեռող, շնորհող, պարգեւող։ |
| ԸՆՁԵՌՈՒԹԻՒՆ, ԸՆՁԵՌՈՒՄՆ, գ. 1. Տալը, շնորհելը, մատակարարելը։ 2. Ինչ որ տրուած է՝ աւանդուած է, աւանդելը։ |
| ԸՆՁԻՒՂ, գ. Ծիլ, բողբոջ։ |
| ԸՆՁԻՒՂԵԼ, եցի, ն. 1. Ընձիւղել՝ ծլել տալ, բուսցնել։ 2. եցայ, չ. Ընձիւղ՝ ծիլ արձակել, բողբոջել, բուսնել։ |
| ԸՆՁԻՒՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Ընձիւղելը։ |
| ԸՆՁՈՒԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ծագել, բխել։ |
| ԸՆՁՈՒՂՏ, կամ ԸՆԾՈՒՂՏ, գ. (կենդբ.) Երկսմբակաւորների կարգի ընձուղտների ընտանիքին պատկանող կաթնասուն որոճող կենդանի (Giraffa camelopardalis)։ |
| ԸՆՆՍՈՒՆԱՄԵԱՅ, ա. Իննսունամեայ։ |
| ԸՆՉԱԹԱՓ, ա. Ինչքը՝ գոյքը՝ ունեցուածքը ձեռքից խլած, կողոպտուած։ |
| ԸՆՉԱԹԱՓԵԼ, նոյնն է՝ ԸՆՉԱԹԱՓ ԱՌՆԵԼ։ |
| ԸՆՉԱԺՈՂՈՎ, ի, ից, ա. Ինչք՝ գոյք՝ հարստութիւն ժողովող. ընչասէր։ |
| ԸՆՉԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մի բան լինել, մի էութիւն՝ գոյացութիւն դառնալ, էանալ։ |
| ԸՆՉԱՇԱՏ, տե՛ս ԸՆՉԱՒԷՏ։ |
| ԸՆՉԱՊՏՈՒԿ, ա. Ունչը՝ քիթը ծռմռող՝ ծամածռող, խեղկատակութիւն անող (կապիկների մասին)։ |
| ԸՆՉԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Ինչք՝ ունեցուածք սիրող, արծաթասէր, ագահ։ |
| ԸՆՉԱՍԻՐԵԼ, եցի, չ. Ընչասէր լինել, հարստութեան յետեւից ընկնել։ |
| ԸՆՉԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընչասէր լինելը, արծաթասիրութիւն, ագահութիւն։ |
| ԸՆՉԱՍՏԱՑՈՒ, ուի, ուաց, ա. Ինչք՝ ունեցուածք՝ հարստութիւն ձեռք բերող, հարստացած։ |
| ԸՆՉԱՎԱՃԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մանր-մունր բաներ վաճառելը։ 2. Շահի համար հիւրընկալութիւն։ |
| ԸՆՉԱՎԱՏՆ, ա. Ինչքը՝ ունեցուածքը՝ հարստութիւնը վատնող՝ մսխող, անառակ։ |
| ԸՆՉԱՏԵԱՑ, ա. Ինչք՝ ունեցուածք չսիրող, հարստութիւնն ատող, անշահասէր։ |
| ԸՆՉԱՒԷՏ, ետի, ից կամ աց, ա. Ինչք՝ հարստութիւն ունեցող, ունեւոր, հարուստ, փարթամ, ճոխ։ |
| ԸՆՉԱՒԷՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ընչաւէտ դառնալ, հարստանալ։ |
| ԸՆՉԱՒԷՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընչաւէտ լինելը, ունեւորութիւն, փարթամութիւն, ճոխութիւն։ |
| ԸՆՉԱՒՈՐ, տե՛ս ԸՆՉԱՒԷՏ։ |
| ԸՆՉԱՔԱՂՑ, ի, ից, ա. Խիստ ընչասէր, շատ ագահ, անյագ։ |
| ԸՆՉԱՔԱՂՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընչաքաղց լինելը, ընչաքաղցի յատկութիւնը։ |
| ԸՆՉԵՂ, ի, աց, տե՛ս ԸՆՉԱՒԷՏ։ |
| ԸՆՉԵՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ընչեղ։ |
| ԸՆՉԵՂԱՆԱԼ, տե՛ս ԸՆՉԱՒԷՏԱՆԱԼ։ |
| ԸՆՉԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. Մի բանից գոյացած, գոյաւոր, նիւթական։ |
| ԸՆՉԵՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆՉԱՒԷՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆՉԻԿ, գ. Փոքր՝ խղճուկ ինչք՝ ունեցուածք։ |
| ԸՆՉՈՒԿ, ընչկան, գ. Փոքր՝ խղճուկ ինչք՝ ունեցուածք։ |
| ԸՆՊԵԼ, տե՛ս ԸՄՊԵԼ։ |
| ԸՆՋՈՎԻՆ, մ. Տակից, արմատից, արմատաքի։ |
| ԸՆՋՈՒՂ, ընջղոյ, ոց, գ. Երինջ, մոզի։ |
| ԸՆՏԱՆԱԼ, կամ ԸՆԴԱՆԱԼ, ացայ, չ. Հունդ գոյանալ, հունդի վերածուել։ |
| ԸՆՏԱՆԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ընտանեկից՝ մերձաւոր լինել, մօտենալ։ |
| ԸՆՏԱՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընտանեկից լինելը, մերձաւորութիւն, հաղորդակցութիւն։ |
| ԸՆՏԱՆԱՆԱԼ, տե՛ս ԸՆՏԱՆԵՆԱԼ։ |
| ԸՆՏԱՆԱՍԷՐ, տե՛ս ԸՆՏԱՆԵՍԷՐ։ |
| ԸՆՏԱՆԱՍՈՒՆ, տե՛ս ԸՆՏԱՍՈՒՆ։ |
| ԸՆՏԱՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԸՆՏԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԸՆՏԱՆԵԱԿ, եկի, կաց, ա. գ. Ընտանիքի անդամ. մերձաւոր։ |
| ԸՆՏԱՆԵԲԱՐ, մ. 1. Իբրեւ ընտանի՝ մերձաւոր։ 2. Մտերմաբար, հարազատաբար։ 3. Ընտանեկան՝ առտնին կարգով, ըստ պատշաճի։ |
| ԸՆՏԱՆԵԲԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընտանեբար վարմունք, ընտանութիւն, մերձաւորութիւն։ |
| ԸՆՏԱՆԵԳՈՅՆ, կամ ԸՆԴԱՆԵԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի ընտանի՝ մերձաւոր։ 2. Աւելի վարժուած։ 3. Յարմար։ 4. Յատուկ։ |
| ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ, կամ ԸՆԴԱՆԵԿԱՆ, ա. Ընտանի, ընտել, հեզ։ |
| ԸՆՏԱՆԵԿԻՑ, ա. Ընտանի, ընտել։ |
| ԸՆՏԱՆԵԿՈՏՈՐ, ա. Իր ընտանիքը՝ ընտանիքի անդամներին կոտորող։ |
| ԸՆՏԱՆԵԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընտանեակ լինելը, մերձաւորութիւն, բնակակցութիւն։ |
| ԸՆՏԱՆԵՆԱԼ, կամ ԸՆԴԱՆԵՆԱԼ, եցայ, չ. 1. Ընտանի՝ ընտել լինել, ձեռնասուն դառնալ։ 2. Վարժուել մի բանի, ընտելանալ, սովորել։ 3. Մերձաւոր՝ մտերիմ դառնալ, մօտիկ լինել։ 4. Սովորական՝ անվնաս դառնալ։ |
| ԸՆՏԱՆԵՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Իր ընտանիքը սիրող, ընտանիք սիրող։ |
| ԸՆՏԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, կամ ԸՆԴԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Ընտանի դարձնել, ընտելացնել, վարժեցնել։ 2. Սովորեցնել։ |
| ԸՆՏԱՆԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Ընտանի դարձնող։ |
| ԸՆՏԱՆԻ, կամ ԸՆԴԱՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. գ. 1. Տան մէջ եղող, նոյն տանն ապրող, տանու մարդ, տանեցի։ 2. Մերձաւոր, ազգական, հարազատ, բարեկամ։ 3. Սովորական, յատուկ, սեփական, բուն։ 4. Ընտելացրած, ձեռնասուն, ոչ վայրենի։ 5. Մարդկանց կողմից մշակուող՝ աճեցուող, ոչ վայրի։ |
| ԸՆՏԱՆՈՒԹԻՒՆ, կամ ԸՆԴԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընտանի լինելը։ |
| ԸՆՏԱՆՈՒՍՏ, տե՛ս ԸՆՏՈՒՍՏ։ |
| ԸՆՏԱՍՆՈՒՆԴ, կամ ԸՆԴԱՍՆՈՒՆԴ, ա. 1. Տանը սնուած, տանու։ 2. Տանը նստող, տնական գործերով զբաղուող։ |
| ԸՆՏԱՍՈՒՆ, կամ ԸՆԴԱՍՈՒՆ, ա. 1. Տանը սնուած, տանու։ 2. Տանը նստող, տնական գործերով զբաղուող։ |
| ԸՆՏԵԼ, ԸՆՏԵԼԱԿԱՆ, ԸՆՏԵԼԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ԸՆՏԵԼՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆԴԵԼ, ԸՆԴԵԼԱԿԱՆ, ԸՆԴԵԼԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ԸՆԴԵԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆՏԵՂԱԿԱՑ, ա. Նոյն տեղում կապուած մնացած, անշարժ։ |
| ԸՆՏԵՐՔ, տե՛ս ԸՆԴԵՐՔ։ |
| ԸՆՏԻՐ, տրոյ, ոց կամ տրի, ից, ա. 1. Իբրեւ լաւագոյն ընտրուած՝ ջոկուած, ընտրովի, ջոկովի։ 2. Լաւագոյն յատկութիւններով օժտուած, լաւորակ, բարձրորակ, առաջնակարգ, պատուական, գերազանց։ |
| ԸՆՏՈԾԻՆ, տե՛ս ԸՆԴՈԾԻՆ։ |
| ԸՆՏՈՒՍՏ, կամ ԸՆԴՈՒՍՏ, մ. 1. Տնից կամ տանը, ներսից կամ ներսը։ 2. Իրենից, իր կամքով։ |
| ԸՆՏՐԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Ընտիր յատկութիւնը գովել՝ գովաբանել։ |
| ԸՆՏՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Լաւ, ընտիր, գովելի, պատուական։ |
| ԸՆՏՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ընտրական լինելը, լաւութիւն։ 2. Ընտրողութիւն, ջոկողութիւն, քննութիւն։ |
| ԸՆՏՐԱՆ, ի, աւ, գ. 1. Ընտրելը, ջոկելը։ 2. Ընտրուածը, ընտրութեամբ ջոկուածը։ |
| ԸՆՏՐԱՆՔ, նաց, նօք, գ. 1. Ընտրելը, ջոկելը։ 2. Ընտրուածը, ընտրութեամբ ջոկուածը։ |
| ԸՆՏՐԵԱԼ, ելոյ, լոց, ա. 1. Ընտրուած։ 2. Ընտիր։ |
| ԸՆՏՐԵԼ, եցի, ն. Ջոկել՝ զատել որեւէ յատկանիշի՝ յատկութեան համաձայն, առանձնացնել, զանազանել, տարբերել։ |
| ԸՆՏՐԵԼԱԳՈՅՆ, ա. Առաւել ընտրելի, շատ ընտիր։ |
| ԸՆՏՐԵԼԻ, ա. Նախընտրելի, գերադասելի։ |
| ԸՆՏՐԻՉ, ա. Նա որ ընտրում է, ջոկող, զանազանող։ |
| ԸՆՏՐՈՂ, ա. Նա որ ընտրում է, ջոկող, զանազանող։ |
| ԸՆՏՐՈՂԱԲԱՐ, մ. Ընտրութիւն անելով, ընտրելով, ջոկելով, քննելով։ |
| ԸՆՏՐՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ընտրութիւն կատարող, ընտրելու ընդունակ՝ կարող, ընտրող, որոշող։ |
| ԸՆՏՐՈՂԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԸՆՏՐՈՂՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՆՏՐՈՂԱՊԷՍ, տե՛ս ԸՆՏՐՈՂԱԲԱՐ։ |
| ԸՆՏՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընտրելու՝ ջոկելու՝ զանազանելու յատկութիւն՝ կարողութիւն, ջոկողութիւն։ |
| ԸՆՏՐՈՒԱՆ, տե՛ս ԸՆՏՐԱՆ։ |
| ԸՆՏՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ընտրելը, ջոկելը, որոշելը, զանազանելը։ |
| ԸՆՏՐՈՒԿՔ, գ. Առանց ջոկողութեան ընտրած՝ հաւաքած իրեր։ |
| ԸՆՏՐՈՒՄՆ, րման, գ. Ընտրելը, ընտրութիւն։ |
| ԸՌԱԶՄԻԿ, տե՛ս ՌԱԶՄԻԿ։ |
| ԸՌԸՆԳԵՂՋԻՒՐ, կամ ՌՆԳԵՂՋԻՒՐ, գ. (կենդբ.) Միասմբակաւորների կարգի ռնգեղջիւրների ընտանիքին պատկանող խոշոր խոտակեր կենդանի՝ քթի վրայ երկար սրածայր պինդ եղջիւրով (Rhinoceros unicornis)։ |
| ԸՌԸՆԳՈՒՆՔ, տե՛ս ՌՆԳՈՒՆՔ։ |
| ԸՌԺԴՈՒԹԻՒՆ, ԸՌԻՇՏ, տե՛ս ՌԻՇՏ, ՌՇՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՌՇԴՈՒԹԻՒՆ, ԸՌՇՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՌԻՇՏ, ՌՇՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԸՍՏ, նխ. Գործածւում է հայցական, տրական եւ բացառական հոլովների հետ։ 1. Հայցական հոլովի հետ նշանակում է. ա) Դուրս, մի բանից այն կողմ (ելանել, անցանել, հանել եւ նման բայերի մօտ)։ Ըստ քաղաքն՝ սահման՝ բլուրս՝ ջուրդ եւն։ բ) Համաձայն, համեմատ, պէս, նայելով (յատկապէս յոգնակի թւում)։ Ըստ աչս՝ ծնունդս՝ լեզուս՝ գործս եւն։ 2. Տրական հոլովի հետ նշանակում է ըստ, համաձայն, նման, որ թարգմանւում է նաեւ գործիական հոլովով։ Ըստ պատկերի՝ հրամանի՝ բանի եւն։ 3. Բացառական հոլովի հետ, առանց ի նախդրի, ցոյց է տալիս յաջորդականութիւն։ Մի ըստ միոջէ, օր ըստ օրէ, այր ըստ առնէ եւն։ |
| ԸՍՏԱՆՁՆԵԼ, եցի, ն. 1. Իր վրայ վերցնել, ստանձնել, յանձն առնել, կրել մի բան։ 2. Ուրիշի վրայ դնել, յանձնել։ |
| ԸՍՏԱՆՁՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ստանձնել տալ, ուրիշի վրայ պարտականութիւն դնել, յանձնել, յանձնարարել։ |
| ԸՍՏԱՆՁՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Իր վրայ կրելը, հագնելը։ |
| ԸՍՏԳԻՒՏ, ի, ից, գ. 1. Յանցանք, մեղադրելի արարք՝ գործ։ 2. Պախարակում, յանդիմանութիւն, պարսաւանք, դատապարտում։ 3. ա. Պախարակելի, դատապարտելի, մեղադրելի, մեղադրութեան արժանի։ 4. մ. Պախարակելի՝ մեղադրելի կերպով, խղճմտանքով, ամօթով։ |
| ԸՍՏԳԻՒՏԵԼ, տե՛ս ԸՍՏԳՏԱՆԵԼ։ |
| ԸՍՏԳՏԱՆԵԼ, գտի, գտեա՛ կամ գիւ՛տ, ն. 1. Զանցանքի՝ յանցանքի մէջ գտնել՝ բռնել մէկին, յանցաւոր համարել։ 2. Մեղադրել, պախարակել, դատապարտել։ |
| ԸՍՏԳՏԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԸՍՏԳԻՒՏ (1)։ |
| ԸՍՏԵԶՐԱԳՈՅՆ, ա. Եզրից՝ սահմանից այն կողմը, չափից աւելի (լաւ)։ |
| ԸՍՏԵՄ, շ. Բայց, սակայն. միթէ, միայն թէ։ |
| ԸՍՏԵՐԻՒՐԵԼ, տե՛ս ՍՏԵՐԻՒՐԵԼ։ |
| ԸՍՏԻՄԱՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ոտնաման՝ կօշիկ հագնել։ |
| ԸՍՏԻՒՐԱՔԱՆՉԻՒՐՔ, գ. Նրանցից իւրաքանչիւրը՝ ամեն մէկն առանձին։ |
| ԸՍՏԽԵԼ, եցի, ն. Բամբասել։ |
| ԸՍՏՄԱՍՆԵԱՅՔ, նեայց կամ նեց կամ սինց կամ սանց, ա. գ. Մասնաւորներ, անհատներ։ |
| ԸՍՏՄԻՈՋԷՔ, գ. յոգն. Մէկը միւսի յետեւից եկողները, հետեւեալները, յաջորդները։ |
| ԸՍՏՆՄԱՅՔ, գ. Նրա նման եղողները, նոյնպիսիները։ |
| ԸՍՏՆՄԱՆԷՔ, գ. Հետեւողները, յետնորդները, յաջորդները։ |
| ԸՍՏ ՈՐՈՒՄ, տե՛ս ԸՍՏ-ի տակ։ |
| ԸՍՏՕՐԱԿ, (պհլ.), գ. Մի տեսակ ոսկեհուռ թանկագին կտոր, դիպակ։ |
| ԸՍՏ ՕՐԷՆ, նխդ. Ըստ օրինակի, նման, պէս։ |
| Թ, թ (թոյ), 1. Հայերէն այբուբենի իններորդ տառը, թուական արժէքը՝ ինը, իններորդ։ 2. Առաջնալեզուային շնչեղ խուլ պայթական բաղաձայն հնչոյթ։ |
| ԹԱԳ, (իրան.), ի, աւ կամ իւ կամ ով, աց կամ ից, գ. Գլխի զարդարուն խորանաձեւ ծածկոց, որ կրում էին թագաւորները, որպէս իշխանութեան խորհրդանիշ. արքայական պսակ կամ խոյր։ |
| ԹԱԳԱԳԱՆԳՈՒՐ, ա. Որի գլխի մազերը բնականից թագաձեւ գանգուր են։ |
| ԹԱԳԱԳԼՈՒԽ, ա. Գլխին թագ ունեցող, թագակիր։ |
| ԹԱԳԱԳՈՐԾ, գ. Թագ պատրաստող վարպետ։ |
| ԹԱԳԱԴԻՏԱԿ, ա. Թագանման կամ թագաւորակերպ։ |
| ԹԱԳԱԴԻՐ, ա. գ. Թագ դնող, թագադրող։ |
| ԹԱԳԱԶԱՐԴ, ա. Թագով զարդարուած, թագ կրող։ |
| ԹԱԳԱԶԱՐԴԵԼ, եցի, ն. Թագով զարդարել, թագով պսակել։ |
| ԹԱԳԱԶԱՐՄ, տե՛ս ԹԱԳԱՒՈՐԱԶՆ։ |
| ԹԱԳԱԶԱՐՄՈՒՀԻ, գ. Թագազարմ կին։ |
| ԹԱԳԱԶՆ, տե՛ս ԹԱԳԱՒՈՐԱԶՆ։ |
| ԹԱԳԱԺԱՌԱՆԳ, ի, աց, ա. գ. Թագի եւ թագաւորութեան ժառանգ՝ ժառանգորդ։ |
| ԹԱԳԱԿԱԼ, ի, աց, ա. 1. Թագ կրող, թագաւորող։ 2. Թագաւորական։ |
| ԹԱԳԱԿԱՊ, ի, ա. 1. Թագադիր, թագադրող։ 2. Թագակիր, թագ կրող։ 3. Թագաւորական, արքայական։ |
| ԹԱԳԱԿԱՊԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ուրիշից թագադրուել, թագաւոր դառնալ։ |
| ԹԱԳԱԿԱՊՈՒԹԻՒՆ, կամ ԹԱԳԿԱՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Թագ կապելը, թագադրելը կամ թագադրուելը։ |
| ԹԱԳԱԿԵՐՊԵԱԼ, ա. Թագաւոր ձեւացած։ |
| ԹԱԳԱԿԻՑ, տե՛ս ԹԱԳԱՒՈՐԱԿԻՑ։ |
| ԹԱԳԱԿՑԵԱԼ, ա. Թագակից եղած՝ դարձած։ |
| ԹԱԳԱՅՕՐԷՆ, ա. Թագի նման զարդարուած, պսակազարդ։ |
| ԹԱԳԱՆՄԱՆ, ա. Թագի նման, պսակաձեւ։ |
| ԹԱԳԱՌՈՒ, ա. 1. Թագ առնող, թագաւորող։ 2. Ամուսնական թագ առնող, փեսայացող։ |
| ԹԱԳԱՏՈՒ, ի, աց, ա. Թագ տուող, թագաւորեցնող։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐ, ի, աց, գ. 1. Արքայ, բացարձակ իշխանութեան տէր, միահեծան տիրակալ, միապետ։ 2. նման. Նորափեսայ։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱԲԱՐ, մ. Թագաւորի պէս, իբրեւ թագաւոր։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱԲՆԱԿ, ի, աց, ա. Որտեղ թագաւորն է բնակւում, թագաւորանիստ։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱԳԻՐ ՄԱՏԵԱՆՔ, Հին կտակարանի մէջ Թագաւորաց չորս գիրքը։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱԶԳԻ, գւոյ, գեաց, տե՛ս ԹԱԳԱՒՈՐԱԶՆ։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱԶՆ, զին, զանց, ա. գ. Թագաւորական ցեղից՝ տոհմից սերուած։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱԶՈՒՆ, զնի, զանց, նոյնն է՝ ԹԱԳԱՒՈՐԱԶՆ։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Թագաւորին յատուկ՝ վերաբերող, արքայական։ 2. Թագաւորութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի թագաւորական, թագաւորի լաւ եւ խելացի յատկութիւններով աւելի օժտուած։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Թագաւորական յատկութիւն ունենալը, մեծութիւն, իշխանութիւն։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱԿԱՑ, ա. Որտեղ նստում է թագաւորը, թագաւորաբնակ, արքայանիստ։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱԿԵՐՊ, ա. 1. Արքայակերպ։ 2. Թագաւորավայել։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Միասին թագաւորող, գահակից, թագակից։ 2. Մի թագաւորի ժամանակաշրջանում թագաւորող։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱՀԱՅՐ, հօր, գ Թագաւորի հայր։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱՆԱՐԳՈՒ, ա. Թագաւորին անարգող՝ վիրաւորող։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱՆԻՍՏ, ա. Որտեղ նստում է թագաւորը, թագաւորաբնակ, արքայանիստ։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱՊԷՍ, տե՛ս ԹԱԳԱՒՈՐԱԲԱՐ։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱՍԱՍՏ, ա. Թագաւորի սաստ՝ բացարձակ հրաման պարունակող։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱՑԱՐԱՐ, ա. Ինչ որ արուած կամ արուելու է համաձայն թագաւորի պատուի, թագաւորավայել, արքայավայել։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԱՑԵԱԼ, ԹԱԳԱՒՈՐԱՑՈՒՑԵԱԼ, ա. Թագաւորած, թագաւորեցրած։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Թագաւոր դառնալ։ 2. Թագաւորական իշխանութիւն վարել, իբրեւ թագաւոր երկիրը կառավարել։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Թագաւորել տալ, թագաւոր դարձնել, թագաւոր նշանակել, թագաւորական իշխանութիւնը տալ մէկին։ |
| ԹԱԳԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թագաւոր լինելը, թագաւորելը։ 2. Թագաւորի իշխանութիւնը։ 3. Թագաւորի իշխանութեան տակ գտնուող երկիրը, պետութիւն։ |
| ԹԱԳԸՆԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Թագ ընդունելը, թագադրուելը, թագադրութիւն։ |
| ԹԱԳԸՆԿԷՑ, ա. Թագը դէն գցող, թագից հրաժարուող։ |
| ԹԱԳԿԱՊՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԹԱԳԱԿԱՊՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԹԱԳՆՈՒԼ, տե՛ս ԹԱՔՉԵԼ (իմ)։ |
| ԹԱԳՈՒՀԻ, հւոյ, հեաց, գ. 1. Կին թագաւոր։ 2. Թագաւորի կին կամ մայր։ 3. Թագաւորի քոյր։ |
| ԹԱԳՈՒՀՈՒԹԻՒՆ, ԹԱԳՈՒՀՒՈՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Թագուհի լինելը, թագուհու պատիւը՝ աստիճանը։ |
| ԹԱԳՈՒՍՏ, տե՛ս ԹԱՔՈՒՍՏ։ |
| ԹԱԳՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԹԱՔՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԹԱԳՉԵԼ, (իմ), տե՛ս ԹԱՔՉԵԼ (իմ)։ |
| ԹԱԴԷԱԿԱՆ, ա. Թադէոս առաքեալին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԹԱԶԵԼ, (պրսկ.), եցի, չ. Վազել, արշաւել։ |
| ԹԱԹ, ի, ից, գ. 1. Ձեռքի մասը՝ դաստակից մինչեւ մատների ծայրը։ 2. Մարդու եւ կենդանիների ոտքի մասը՝ կոճից մինչեւ մատների ծայրը։ |
| ԹԱԹԱԽ, ա. Մի բանով թաթախուած՝ շաղախուած։ |
| ԹԱԹԱՀԱՏ, ա. Ձեռքի կամ ոտքի թաթերը կտրած՝ կտրուած։ |
| ԹԱԹԱՀԵՐՁ, տե՛ս ԿՃՂԱԿԱԲԱՇԽ։ |
| ԹԱԹԱՀԵՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Թաթահերձ լինելը։ |
| ԹԱԹԱՂԵԼ, եցի, ն. 1. տե՛ս ԹԱԹԱՒԵԼ։ 2. Ծեծել։ |
| ԹԱԹԱՂՈՒՆ, ա. Սեղմելով՝ ճնշելով լցրած, շատ լցուած, լեփլեցուն։ |
| ԹԱԹԱՒԵԼ, եցի, ն. 1. Ընկղմել, մխրճել, թաթախել, շաղախել, թրջել (հեղուկի կամ այլ բանի մէջ)։ 2. Կեղտոտել, ապականել։ 3. փխբ. Տոգորել, համակել։ |
| ԹԱԹԱՒԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԹԱԹԱՒԵԼ։ |
| ԹԱԹԱՒՈՒՄՆ, ւման, գ. Թաթաւելը, թաթաւուելը։ |
| ԹԱԹԱՒՈՒՆ, ա. Լցուած, լեցուն, խիտ։ |
| ԹԱԹԱՒՈՒՉ, ա. 1. Իսպառ թաթաւուած՝ ընկղմուած։ 2. Լցուած, լիացած, կուտակուած, խիտ։ |
| ԹԱԹԵԼ, եցի, ն. Թաթով հակառակորդի ոտքին խփել՝ վայր գցելու նպատակով, փխբ. խաբել։ |
| ԹԱԹՈՒԼ, գ. Կենդանիների առջեւի ոտքերի թաթը։ |
| ԹԱԼԱԼ, տե՛ս ԹԱԼԱՆԱԼ։ |
| ԹԱԼԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Թուլանալ, նուաղել, ընդարմանալ, թմրել։ 2. Ուշքից գնալ։ |
| ԹԱԼԱՍՄԵՂ, գ. Էգ ոչխար կամ այծ։ |
| ԹԱԼԱՏԱՅ, (յուն.), գ. Ծով։ |
| ԹԱԼԹԱԼ ԽԱՂԱԼ, չ. Թապլտուել, այս ու այն կողմ նետուել (հիւանդութիւնից)։ |
| ԹԱԼԿԱԼ, տե՛ս ԹԱԼԿԱՆԱԼ։ |
| ԹԱԼԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Թուլանալ, նուաղել, ուժասպառ լինել, ուշքը գնալ։ |
| ԹԱԼԿԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Թալկացնող, թալկութիւն պատճառող։ |
| ԹԱԼԿԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Թալկանալը, ընկնաւորութիւն։ |
| ԹԱԼՈՒԿ, գ. Նուաղում, մարմրուք, գլխապտոյտ եւ սրտխառնուք։ |
| ԹԱԽԱՆՁ, ի, ից, գ. 1. Թախանձանք, աղերսագին խնդրանք, աղաչանք-պաղատանք։ 2. Թախիծ, տրտմութիւն, տխրութիւն, նեղութիւն, դժուարութիւն։ 3. Տաղտկութիւն, անախորժութիւն։ |
| ԹԱԽԱՆՁԱԲԱՐ, մ. Անախորժ՝ տաղտկալի կերպով։ |
| ԹԱԽԱՆՁԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ խիստ տաղտկալի՝ ձանձրալի։ |
| ԹԱԽԱՆՁԱԼԻՑ, ա. Թախիծով լի, շատ տխրալի, թախծալից, ցաւագին։ |
| ԹԱԽԱՆՁԱԿԱՆ, ա. Տաղտկալի, ձանձրալի։ |
| ԹԱԽԱՆՁԱՆՔ, նաց, գ. 1. Աղերսագին խնդրանք, աղաչանք-պաղատանք։ 2. Տխրութիւն, տրտմութիւն, կսկիծ։ |
| ԹԱԽԱՆՁԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Սաստիկ աղաչել մինչեւ ձանձրացնելը, ստիպողաբար աղերսել՝ խնդրել, աղաչել-պաղատել։ 2. Թախծել, տրտմել։ 3. Չափն անցնել, սխալուել։ |
| ԹԱԽԱՆՁԵԼԻ, ա. 1. Տաղտկալի, ձանձրացուցիչ։ 2. Տխրական։ |
| ԹԱԽԱՆՁԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԹԱԽԱՆՁԵԼ (1)։ |
| ԹԱԽԱՆՁԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Տաղտկացնող, նեղող։ |
| ԹԱԽԱՆՁՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թախանձելը, թախանձանք, հարկադրանք, ստիպում։ 2. Նեղութիւն, անձկութիւն, տաղտկութիւն, դժկամութիւն։ |
| ԹԱԽԱՆՁՈՒՄՆ, ձման, գ. 1. Թախանձելը, աղաչել-պաղատելը։ 2. Նեղութիւն, անձկութիւն, դժկամութիւն, նեղսրտութիւն։ |
| ԹԱԽԻԾ, խծի, իւ, գ. 1. Կսկիծ, տխրութիւն, վիշտ, տրտմութիւն։ 2. Թախանձանք, աղաչանք-պաղատանք։ 3. ա. Նեղող, տխրական, տրտմական։ |
| ԹԱԽԾԱԳԻՆ, ա. Թախիծ արտայայտող, տխուր, ցաւագին։ |
| ԹԱԽԾԱԴԷՄ, ա. Տխուր դէմքով, տխրադէմ։ |
| ԹԱԽԾԱԼԻ, ԹԱԽԾԱԼԻՑ, ա. Թախիծով լի՝ լցուած, շատ տխուր։ |
| ԹԱԽԾԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Տրտմական, տխրագին, վշտալի։ |
| ԹԱԽԾԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԹԱԽԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԹԱԽԾԵԼ, (իմ), թաղծել, եցայ, չ. Թախիծով համակուել, տխրել, տրտմել, վիշտ զգալ։ |
| ԹԱԽԾԵԼԻ, ա. Թախծալի, թախծական։ |
| ԹԱԽԾԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Թախծել տալ, տխրեցնել, վշտացնել։ |
| ԹԱԽԾՈՂԱԿԱՆ, ա. Թախծութիւն բերող՝ պատճառող, տրտմեցնող, տխրեցնող։ |
| ԹԱԽԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Թախիծ, թախծանք, տխրութիւն, տրտմութիւն։ |
| ԹԱԿԱՂԱԿ, տե՛ս ԹԱԿԱՂԱՂ։ |
| ԹԱԿԱՂԱՂ, ի, աց, գ. (ճարտ.) Սեան խոյակի վրայ դրուած տափակ քար, որի վրայ նստում է քովթարը։ |
| ԹԱԿԱՐԴ, ի, աւ, գ. 1. Ցանցաձեւ կամ վանդակաձեւ սարած՝ կենդանիներ որսալու համար, թալակ, վարմ, որոգայթ։ 2. Ընդհանրապէս՝ ցանցաձեւ՝ ծակոտկէն առարկայ։ |
| ԹԱԿԱՐԴԱԴԻՐ, ա. Թակարդ դնող՝ լարող, փխբ. մէկի դէմ դաւ նիւթող։ |
| ԹԱԿԱՐԴԱՊԱՏ, ԹԱԿԱՐԴԱՊԱՏԵԱԼ, ա. Թակարդով պատող կամ պատուած, թակարդի մէջ գցող կամ ընկած։ |
| ԹԱԿԱՐԴԱՊԱՏԻՐ, ա. Թակարդի նման պատրող, դաւ նիւթող, նենգ։ |
| ԹԱԿԱՐԴԱՓԱԿԵԼ, եցի, ն. Շրջափակել՝ ինչպէս թակարդով։ |
| ԹԱԿԱՐԴԵԼ, եցի, ն. 1. Թակարդով պատել՝ բռնել։ 2. փխբ. Պաշարել, կաշկանդել։ |
| ԹԱԿՆ1, գ. Փայտէ թակ։ |
| ԹԱԿՆ2, գ. (կենդբ.) Սրընչակների ընտանիքին պատկանող մկան նման կենդանի. սրընչակ (Sorex araneus)։ |
| ԹԱԿՈՅԱԲՈՒՂԽ, ա. Թակոյկում կամ թակոյկից բխած։ |
| ԹԱԿՈՅԿ, (պհլ.), կուկի, կաց, գ. 1. Ջրի կամ գինու կաւէ մեծ աման, սափոր, կուժ։ 2. Կաւէ կամ մետաղէ ըմպանակ, սկիհ։ 3. Աշտանակի զարդ՝ թակոյկի ձեւով։ |
| ԹԱՂ1, գ. Քաղաքի ամեն մի մաս, որ վարչական ամբողջութիւն է կազմում։ |
| ԹԱՂ2, որից ԹԱՂԻ, ղւոյ, ղեաւ, գ. Կաճ, թաղիք։ |
| ԹԱՂԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Միասին թաղուել, թաղմանը կցորդ՝ մասնակից լինել։ |
| ԹԱՂԱՆԹ, ոյ, ոց եւ ի, աց, գ. 1. Բարակ մաշկ, միզն։ 2. Քաղիրթը պատող ճարպը։ |
| ԹԱՂԱՆԹԱԳԵՂ, ա. Գեղեցիկ թաղանթ ունեցող։ |
| ԹԱՂԱՆԹԱԶԱՐԴ, ա. Զարդարուն թաղանթով։ |
| ԹԱՂԱՆԹԱԹԵՒ, ա. Մաշկային թաղանթի թեւեր ունեցող, մաշկաթեւ։ |
| ԹԱՂԱՆԹԱՊԱՏԵԱԼ, ա. Թաղանթով պատած, թաղանթապատ։ |
| ԹԱՂԱՆՁ, տե՛ս ԹԱԽԱՆԾ։ |
| ԹԱՂԱՍՄԱՒՈՐ, ա. գ. Կռտած անասուն (ամորձիքը ճմլելու կամ ջարդելու միջոցով)։ |
| ԹԱՂԵԼ, եցի, ն. 1. Մեռելի դիակը հողի մէջ դնել եւ հողով ծածկել։ 2. Որեւէ բան հողի մէջ դնել եւ հողով ծածկել՝ պահելու կամ թաքցնելու համար։ 3. փխբ. Ծածկել՝ պատել մի բանի առատութեամբ։ 4. փխբ. Մի բանի մէջ ամփոփել։ |
| ԹԱՂԵԼՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԹԱՂՈՒՄՆ։ |
| ԹԱՂԵՐԳԻՉ, գ. Ողբերգակ, ողբերգու։ |
| ԹԱՂԻ, տե՛ս ԹԱՂ2։ |
| ԹԱՂԾ, գ. Թախիծ, տխրութիւն։ |
| ԹԱՂԾԱԼԻՑ, տե՛ս ԹԱԽԾԱԼԻՑ։ |
| ԹԱՂԾԵԼ, տե՛ս ԹԱԽԾԵԼ։ |
| ԹԱՂԿԱՆԱԼ, տե՛ս ԹԱՂԿԵԼ (իմ)։ |
| ԹԱՂԿԱՎԱՐՍ, ա. Մազերը թաղկած։ |
| ԹԱՂԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Խիտ առ խիտ իրար կպչել, խտանալ։ 2. Իրար հետ հարուելով միանալ՝ մի զանգուած դառնալ, թաղիքի նման դառնալ։ |
| ԹԱՂԿՈՒՄՆ, կման, գ. 1. Թաղկելը, խտանալը, թանձրանալը։ 2. Թալկանալը, թուլանալը։ |
| ԹԱՂՀԱՐ, գ. Կանացի գլխարկի գնդասեղ։ |
| ԹԱՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Թաղելը, թաղելու արարողութիւնը, յուղարկաւորութիւն։ |
| ԹԱՂՈՒՆ, ա. Խռկած, խճողուած, կուռ, խիտ։ |
| ԹԱՄԲ, ի, աց, գ. 1. Գրաստների մէջքին դրուող նստելու յարմարանք հեծեալի համար։ 2. Կենդանու ազդր։ |
| ԹԱՄԲԱՀԱՐԵԼ, տե՛ս ԹԱՄԲԵԼ։ |
| ԹԱՄԲԱՏԵՍԱԿ, ԹԱՄԲԱՏՈՑ, գ. Ցնցոտի, ձորձ, քուրջ, չուլ, շատ կարճ եւ հասարակ զգեստ։ |
| ԹԱՄԲԵԼ, եցի, ն. Գրաստի վրայ թամբը դնել եւ պինդ կապել։ 2. փխբ. Սանձել, հանդարտեցնել։ |
| ԹԱՅՐԱԹՈՏՔ, կամ ԹԱՐԱԹՈՏՔ, գ. յոգն. Հեռաւոր ազգականներ՝ մերձաւորներ, տոհմի հեռաւոր անդամներ։ |
| ԹԱՆ, ի, ից, գ. Ջրալի կերակուր, ապուր։ |
| ԹԱՆԱԼ, թացի, թա՛ց, ն. 1. Թրջել, թացացնել, ոռոգել, թաթախել։ 2. կ. չ. Թըրջուել, թացանալ։ |
| ԹԱՆԱՀԱՏ, ա. Թանից կտրուած, թան ուտելուց հրաժարուած (պահեցողութեան նպատակով)։ |
| ԹԱՆԱՔ, ի, աւ, գ. Գունաւոր լուծոյթ, որ գործածւում է գրելու համար։ |
| ԹԱՆԳԱՐ, թանկար (ասոր.), ի, աց, գ. 1. Վաճառական։ 2. Պանդոկապան, գինեպան։ |
| ԹԱՆԳԱՐԱԿԱՆ, ա. Թանգարին յատուկ, վաճառականական, փխբ. թանկագին, մեծարժէք։ |
| ԹԱՆԳԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Մեծարժէք՝ թանկագին իրերի մթերանոց, գանձարան։ |
| ԹԱՆԳՈՒԶԵԼ, եցի, չ. Քաշուել (ամօթից, երկիւղից եւն), խուսափել, խոյս տալ, ակնածել։ |
| ԹԱՆԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Թանկ՝ գինը բարձր լինելը։ |
| ԹԱՆՁՐ1, ձու կամ ձրու, ձունք կամ ձրունք, ձրոյք, ա. 1. Ստուար, թաւ, խիտ։ 2. Հաստ, խոշոր, գէր։ 3. Լայն, խոր։ 4. մ. Թանձր կերպով, խիտ առ խիտ։ |
| ԹԱՆՁՐ2, տե՛ս ԹՈՆՁ։ |
| ԹԱՆՁՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Աւելի կամ շատ թանձր։ 2. Թանձրամիտ, բթամիտ, տխմար։ |
| ԹԱՆՁՐԱԴԱՆԴԱՂ, ա. Թանձր եւ դանդաղ, ծանրաշարժ։ |
| ԹԱՆՁՐԱԹԱՂԱՆԹ, ա. Թանձր՝ հաստ թաղանթ ունեցող, հաստակաշի, գէր։ |
| ԹԱՆՁՐԱԼԱՐ, ի, ից, ա. Թանձր՝ հաստ լարեր ունեցող, հաստ՝ պինդ լարերով։ |
| ԹԱՆՁՐԱԼԵԶՈՒ, ա. Թանձր լեզու ունեցող, որի խօսքը դժուար է հասկացւում, դժուարախօս։ |
| ԹԱՆՁՐԱԽԻՏ, ա. Թանձր եւ խիտ, շատ խիտ, հոծ, թաւ։ |
| ԹԱՆՁՐԱԽՈՐ, ա. Թանձր եւ խոր, թաղթաղուկ։ |
| ԹԱՆՁՐԱԽՈՒՌՆ, ա. Թանձրօրէն՝ շատ խռնուած, թանձրախիտ։ |
| ԹԱՆՁՐԱՀՈԾ, ա. Թանձր եւ հոծ, թանձրախիտ։ |
| ԹԱՆՁՐԱՀՈՂ, ա. 1. Որտեղ հողը թանձր է, հողի հաստ շերտ ունեցող, արգաւանդահող։ 2. գ. Թանձր հող, հողի հաստ շերտ։ |
| ԹԱՆՁՐԱՁԵՒ, ա. Թանձրացած ձեւով, ի բնէ կամ ըստ տեսակի թանձր։ |
| ԹԱՆՁՐԱՄԱԾ, ա. 1. Թանձրութեամբ մածող՝ պատող, թանձրախիտ։ 2. Թանձր, խիտ, թաւ։ 3. Խռնուած, խուռն։ 4. Ծանր, հաստ, գէր։ 5. Խոր, խորունկ։ |
| ԹԱՆՁՐԱՄԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Թանձրամած լինելը, թանձրութիւն, խտութիւն։ |
| ԹԱՆՁՐԱՄԱՅՐԻ, ա. Թանձր՝ խիտ անտառով ծածկուած, անտառախիտ։ |
| ԹԱՆՁՐԱՄԱՍՆ, ա. Թանձր մասերից կազմուած, թանձրանիւթ, նիւթական։ |
| ԹԱՆՁՐԱՄԱՍՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի թանձրամասն։ |
| ԹԱՆՁՐԱՄԱՍՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Թանձրամասն լինելը, թանձրութիւն, խտութիւն։ |
| ԹԱՆՁՐԱՄԱՐՄԻՆ, ա. Թանձր մարմին ունեցող, թանձր նիւթից բաղկացած։ |
| ԹԱՆՁՐԱՄԻՏ, ա. Միտքը թանձր, բթամիտ, տխմար, ապուշ։ |
| ԹԱՆՁՐԱՄՈՐԹ, ա. Թանձր՝ հաստ մորթ ունեցող։ |
| ԹԱՆՁՐԱՄՈՒԽ, ա. Ծխի նման թանձր՝ թանձրամած։ |
| ԹԱՆՁՐԱՄՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Թանձրամիս լինելը, գիրութիւն։ |
| ԹԱՆՁՐԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Թանձրամիտ լինելը, տխմարութիւն։ |
| ԹԱՆՁՐԱՅԱՏԱԿ, ա. Յատակը՝ գետինը թանձր, թանձրահող։ |
| ԹԱՆՁՐԱՅԻՆ, ա. Թանձրի յատկութիւն ունեցող, թանձր։ |
| ԹԱՆՁՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Թանձր՝ հոծ դառնալ, ստուարանալ, խտանալ։ 2. Ծանրանալ, պնդանալ, մակարդուել։ 3. Բազմանալ, սաստկանալ։ 4. Խիստ դառնալ, խստանալ։ 5. Հաստատուն մարմնի կերպարանք ստանալ, զգալի՝ տեսանելի՝ շօշափելի դառնալ։ |
| ԹԱՆՁՐԱՊԷՍ, Թանձր մարմնով, մարմնապէս։ |
| ԹԱՆՁՐԱՍԻՐՏ, սրտի, տաց, ա. 1. Խըստասիրտ, ծանրասիրտ։ 2. Թանձրամիտ, բթամիտ։ |
| ԹԱՆՁՐԱՏԱՐԱԾ, տե՛ս ԹԱՆՁՐԱՄԱԾ։ |
| ԹԱՆՁՐԱՏԱՐԱՓ, ա. Տարափի թանձրութեամբ, յորդ անձրեւի նման։ |
| ԹԱՆՁՐԱՏԵՍԱԿ, ա. Թանձր տեսք ունեցող, թանձրացած։ |
| ԹԱՆՁՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ցո՛, պբ. Թանձրանալ տալ, թանձր դարձնել, շատացնել, աւելացնել։ |
| ԹԱՆՁՐԱՓՈՒՇ, ա. Թանձր՝ խիտ փշերով, փշոտ։ |
| ԹԱՆՁՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Թանձր լինելը։ 1. Խորութիւն, հաստութիւն։ 2. Հոծութիւն, խտութիւն։ 3. Սաստկութիւն, յաճախութիւն։ 4. Գիրութիւն։ 5. Թանձրամտութիւն, անմտութիւն։ |
| ԹԱՆՉԱԿԱԼ, ա. Թանչով հիւանդ։ |
| ԹԱՆՉԵԼ, եցի, չ. Նոր արթնացած ժամանակ յօրանջելիս զանազան ձայներ հանել։ |
| ԹԱՆՉՔ, չից, գ. (բժշկ.) Արիւնալոյծ, թանչ (Dysenteria)։ |
| ԹԱՆՑ, նխդ. Առանց, բացի, զատ։ |
| ԹԱՇԿԻՆԱԿ, ի, աց, գ. Քրտինքը սրբելու շոր։ |
| ԹԱՉԵԼ, եցի, ն. Արագ-արագ վրայ տալ, շտապով արտասանելիս վանկերը կուլ տալ (աղօթքի մասին ասուած)։ |
| ԹԱՌԱՄ, ա. Թառամած, թօշնած։ |
| ԹԱՌԱՄԵԼ1, եցի, տե՛ս 1. ԹԱՌԱՄԵԼ2 (իմ)։ 2. ԹԱՌԱՄԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԹԱՌԱՄԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Թարշամել, թօշնել, դեղնել ու չորանալ։ 2. փխբ. Թուլանալ, ուժաթափ լինել, եռանդից՝ աւիւնից զրկուել։ 3. փխբ. Պայծառութիւնը կորցնել, գոյնը գցել, դժգունել։ 4. փխբ. Նուաղել, մարել, ուշաթափ լինել։ |
| ԹԱՌԱՄԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Թառամել տալ, թառամեցնել։ |
| ԹԱՌԱՄՈՒԹԻՒՆ, ԹԱՌԱՄՈՒՄՆ, գ. Թառամելը, թարշամելը։ |
| ԹԱՌԱՆՉ, գ. Խոր հառաչանք, յոգոց։ |
| ԹԱՌԱՆՉԵԼ, եցի, չ. Խոր հառաչանք արձակել, հառաչել, յոգոց հանել։ |
| ԹԱՌԱՆՉՈՒՄՆ, ԹԱՌԱՉՈՒՄՆ, գ. Թառանչելը, թառանչանք, թառանչ։ |
| ԹԱՍԱԼ, ացի, ԹԱՍԵԼ, եցի, չ. Հեւալ, շունչը կտրուել։ |
| ԹԱՍՈՒՆ, ա. Հեւացող։ |
| ԹԱՍՈՒՆ ԳԻՆԻ, գ. Թասոս կղզու գինի, փխբ. ազնիւ՝ ընտիր գինի։ |
| ԹԱՏԵՐԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Թատրոն՝ թատերական ներկայացումներ սիրելը։ |
| ԹԱՏՐ, (յուն.), տեր, թատերք, տերց կամ տերաց, գ. 1. Թատերական ներկայացում։ 2. Թատերական ներկայացումների շրջափակ հրապարակ։ 3. փխն. Թատրոնի հանդիսատեսների ամբողջութիւնը։ |
| ԹԱՏՐԱՏԵՍ, ա. Թատրոնի հանդիսատես։ |
| ԹԱՐԱԽ, ոյ, ոց կամ ի, աց, գ. Մարմնի հիւսուածքների մէջ գոյացող մանրէածին դեղնասպիտակաւուն թանձր հեղուկ, շարաւ։ |
| ԹԱՐԱԽԱԼԻՑ, ա. Թարախով լի՝ լցուած, շատ թարախոտ։ |
| ԹԱՐԱԽԱԾՈՐ, ա. Որից թարախ է ծորում, թարախոտ։ |
| ԹԱՐԱԽԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թարախակալել, թարախոտել։ |
| ԹԱՐԲ, ի, ից, գ. Վանդակաշար։ Եւ պսակ փշոյն կայ ի կախ զթարբէն (Կղնկտ., Բ, 51)։ |
| ԹԱՐԳՄԱՆ, (ասոր.), ի, աց, ա. գ. 1. Թարգմանող, թարգմանիչ։ 2. Մեկնիչ, մեկնաբանող (Ս. Գրքի)։ 3. փխբ. Արտայայտող, հաղորդակից դարձնող։ 4. Թարգմանուած գրութիւն, թարգմանութիւն։ |
| ԹԱՐԳՄԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Որեւէ լեզուով ասուածը կամ գրուածը վերարտադրել մի ուրիշ լեզուով։ 2. Մեկնել, բացատրել։ 3. Պատմել։ |
| ԹԱՐԳՄԱՆԻՉ, նչի, չաց, ա. գ. 1. Թարգման, թարգմանող։ 2. Մեկնիչ։ 3. յոգն. Հինգերորդ դարի հայ թարգմանիչների դասը (Սահակը, Մաշտոցը եւ նրանց աւագ ու կրտսեր աշակերտները)։ |
| ԹԱՐԳՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թարգմանելը։ 2. Թարգման՝ թարգմանիչ լինելը։ 3. Թարգմանուած գործ։ 4. Մեկնութիւն, մութ խօսքի՝ իմաստի բացատրութիւն։ |
| ԹԱՐԳՄԱՆՕՐԷՆ, մ. ա. Թարգմանաբար, մեկնաբար. բացատրական։ |
| ԹԱՐԹԱՓ ԱԿԱՆ, գ. Աչքը թարթելը՝ քթթելը, մէկ անգամ աչքերը թարթելու տեւողութիւնը, շատ կարճ ժամանակամիջոց, ակնթարթ, վայրկեան։ |
| ԹԱՐԹԱՓԱՆՔ, նաց, գ. Թարթափելը, դեգերանք։ |
| ԹԱՐԹԱՓԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թափառել, աննպատակ ման գալ՝ շրջել, դեգերել, հածել, փխբ. մտքով դեգերել մի դժուարիմաց բանի շուրջը, որեւէ բացատրութեան դժուար մանրամասնութիւնները չկարողանալ ըմբռնել։ |
| ԹԱՐԹԱՓԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Թարթափել տալ, երկմտութեան մատնել, զբաղեցնել, վարանեցնել։ |
| ԹԱՐԹԱՓՈՒՄՆ, փման, գ. Թարթափելը, թարթափանք։ |
| ԹԱՐԹԵԼ, եցի, ն. Աչքի կոպերը արագութեամբ խփել ու բացել, աչքը ճպել։ |
| ԹԱՐԽԱՆՈՒԹԻՒՆ, (պրսկ.), գ. Ազնուականութեան մի աստիճան հոների մէջ (Կղնկտ., Բ, 42)։ |
| ԹԱՐՄԱՏԱՐ, ա. 1. Յետին, նուաստ, անպիտան, չնչին, փուչ։ 2. Անպէտք, աւելորդ, անհարկի։ |
| ԹԱՐՇԱՄԵԼ, (իմ), տե՛ս ԹԱՌԱՄԵԼ (իմ)։ |
| ԹԱՐՇԱՄԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԹԱՌԱՄԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԹԱՐՇԻՇ, (ասոր., երբ.), շշի, սսի կամ սսայ, գ. (հնք.) Կապոյտ կամ կանաչ գոյնի թանկագին քար. յակինթ։ |
| ԹԱՐՍԻՍ, (ասոր., երբ.), շշի, սսի կամ սսայ, գ. (հնք.) Կապոյտ կամ կանաչ գոյնի թանկագին քար. յակինթ։ |
| ԹԱՐՑ, նխդ. Առանց։ |
| ԹԱՑ, ա. Թրջուած, խոնաւ, հեղուկ նիւթերի պարունակութիւնից չզրկուած։ |
| ԹԱՑԱՆԱԼ, տե՛ս ԳԻՋԱՆԱԼ։ |
| ԹԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թաց լինելը, խոնաւութիւն։ 2. Գիջութիւն։ |
| ԹԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Թաց անել՝ դարձնել։ |
| ԹԱՒ, ու կամ ի, ա. 1. Թանձր, խիտ, հոծ։ 2. Խիտ մազերով, թաւամազ, մազոտ, բրդոտ։ Թաւ է մարմնով, եւ թուխ է գունով (Բուզ.)։ Զ. (լեզուաբ.) Խուլ շնչեղ։ 4. Ցածր, բամբ (ձայնի մասին)։ 5. Առոգանութեան նշան (յուն. չ եւ հայ. ի)։ |
| ԹԱՒԱԳԷՍ, ա. Թաւ գիսակներ՝ վարսեր ունեցող, թաւամազ։ |
| ԹԱՒԱԳԼՈՐ, տե՛ս ԹԱՒԱԼԱԳԼՈՐ։ |
| ԹԱՒԱԳԼՈՒԽ, ա. Գլխին թաւ մազեր ունեցող, թաւամազ գլխով։ |
| ԹԱՒԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի թաւ։ |
| ԹԱՒԱԼ, գ. 1. Թաւալուելը, թաւալում։ 2. Մի կողմ ընկած, թաւալուած։ |
| ԹԱՒԱԼԱԳԼՈՐ, մ. 1. Թաւալուելով ու գլորուելով, թաւալգլոր լինելով։ 2. Գետնի վրայ այս ու այն կողմ դառնալով, գալարուելով, թպրտալով։ |
| ԹԱՒԱԼԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի թաւալուած, աւելի հակուած դէպի մի կողմ։ |
| ԹԱՒԱԼԱՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ԹԱՒԱԼԵԼ2 (իմ)։ |
| ԹԱՒԱԼԳԼՈՐ, տե՛ս ԹԱՒԱԼԱԳԼՈՐ։ |
| ԹԱՒԱԼԵԼ1, եցի, տե՛ս ԹԱՒԱԼԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԹԱՒԱԼԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Տապալուել, գլորուել, գահավիժել։ 2. Թաւալ տալ, ընկած տեղում մի բանի մէջ այս ու այն կողմ շուռ գալ, թապլտուել։ 3. Թաթախուել, ընկղմուել։ 4. Միտել։ |
| ԹԱՒԱԼԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Գլորել, տապալել, վայր գցել։ 2. Գլորելով շուռ տալ՝ շրջել։ |
| ԹԱՒԱԼՈՑ, ի, աց, գ. Խրուտ տեղ, որտեղ ընկնողները խրւում եւ ընկղմւում են։ |
| ԹԱՒԱԼՈՒՄՆ, լման, գ. 1. Թաւալելը, թաւալուելը։ 2. Միտում։ |
| ԹԱՒԱՄԱԶ, ա. Թաւ՝ խիտ մազերով։ |
| ԹԱՒԱՄԱՅՐԻ, ա. Թաւ մայրի՝ անտառ ունեցող, անտառախիտ։ |
| ԹԱՒԱՅԱՏԱԿ, ի, աց, ա. Մազոտ յետոյք ունեցող (Հերակլէսի մակդիրը)։ |
| ԹԱՒԱՅՕՆ, ա. Թաւ յօնքեր ունեցող։ |
| ԹԱՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. Թաւ դառնալ, խտանալ, թանձրանալ։ |
| ԹԱՒԱՐԾԻ, թաւըրծի, ա. 1. Թաւ մազերով ծածկուած, թաւամազ, բրդոտ։ 2. Խաւոտ։ |
| ԹԱՒԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Թաւ դարձնել։ |
| ԹԱՒՈՒԹ, տե՛ս ԹԱՒՈՒՏ։ |
| ԹԱՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Թաւ լինելը։ |
| ԹԱՒՈՒՏ, 1. ա. Խիտ առ խիտ բուսած։ 2. գ. Խիտ թփերով ու մացառներով պատուած տեղ, մացառուտ։ |
| ԹԱՓ1, գ. Յատակը, խորքը, տակը։ |
| ԹԱՓ2, մ. Գործածւում է միայն յարադրութիւնների մէջ՝ միջով, միջից նշ.։ |
| ԹԱՓԱՆՇՈՅԼ, ա. Թափանցող լոյսով, լուսասփիւռ։ |
| ԹԱՓԱՆՑ, ա. Միջովը անցնող։ |
| ԹԱՓԱՆՑԱԿԱՆ, ա. Մէջը թափանցող, միջամուխ։ |
| ԹԱՓԱՆՑԱՅԻՆ, ա. Մէջը թափանցող, միջամուխ։ |
| ԹԱՓԱՆՑԱՆՑ, ա. Մի բանի միջով թափանցող, որի միջով կարելի է մտնել անցնել, թափանցիկ։ |
| ԹԱՓԱՆՑԱՆՑԱԼՈՅՍ, ա. Թափանցանց լոյս ունեցող, պայծառ, անաղօտ։ |
| ԹԱՓԱՆՑԱՆՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Թափանցանց լինելը, թափանցիկութիւն։ |
| ԹԱՓԱՆՑԵԱԼ, ա. Թափանցած, մէջը մտած, միջով անցած։ |
| ԹԱՓԱՆՑԻԿ, տե՛ս ԹԱՓԱՆՑԱՆՑ։ |
| ԹԱՓԱՌԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Թափառող, աստանդական, վտարանդի, տարագիր, գաղթական, պանդուխտ։ |
| ԹԱՓԱՌԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Թափառական լինելը, հաստատուն բնակութիւն չունենալը։ |
| ԹԱՓԱՌԱՆՔ, նաց, գ. Թափառելը։ |
| ԹԱՓԱՌԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Աննպատակ այս ու այն կողմ շրջել՝ ման գալ, յածել։ 2. Հաստատուն բնակութիւն չունենալով տեղից տեղ անցնել՝ փոխադրուել, վտարանդի լինել։ |
| ԹԱՓԱՌՆԱԿԻ, մ. 1. Թափառելով։ 2. Շտապով, հապճեպով, աճապարանքով, փութանակի։ |
| ԹԱՓԱՌՈՏ, տե՛ս ԹԱՓԱՌԱԿԱՆ։ |
| ԹԱՓԱՌՈՒՄՆ, ռման, գ. Թափառելը։ |
| ԹԱՓԵԼ, եցի, ն. 1. Դատարկել, դուրս ածել, պարպել կամ լցնել։ 2. Թափով՝ ուժով խլել, կորզել։ 3. Ուժով քաշելով պոկել տեղից։ 4. Ազատել, փրկել։ 5. Դուրս մղել, վանել։ 6. Զրկել։ 7. Վատնել։ |
| ԹԱՓԻՉ, փչի, չաց, գ. 1. Գործուածքը թակելով ու տոփելով լուացող։ 2. Գործուածքը տոփելով սպիտակացնող։ 3. Լուացքի թակ՝ տոփան։ |
| ԹԱՓՈՒՄՆ, փման, գ. 1. Դուրս թափելը։ 2. Ազատելը։ 3. Խոնարհուելը, նուաստանալը։ |
| ԹԱՓՈՒՏ, (պրսկ.), փտոյ, ով, գ. Դագաղ։ |
| ԹԱՓՈՒՐ1, ա. 1. Դատարկուած, դատարկ, ամայի։ 2. Զրկուած, լքուած, անօգնական։ 3. Զերծ, ազատ, անմասն։ |
| ԹԱՓՈՒՐ2, (պրսկ.), ի, գ. Փայտէ տափակ սկուտեղ, մատուցարան։ |
| ԹԱՓՈՒՐԵԼ, (իմ), եցայ, ն. Թափուր անել, ամայացնել, դատարկել։ |
| ԹԱՓՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Թափուր մնալ, ամայանալ, դատարկուել։ |
| ԹԱՓՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Թափուր լինելը, դատարկութիւն։ |
| ԹԱՓՕՐ, գ. (եկեղց.) Հոգեւորականների հանդիսաւոր երթ՝ զանազան ծէսերի ժամանակ։ |
| ԹԱՔԹԱՔՈՒՆՔ, ԹԱՔԹԱՔՈՒՐՔ, մ. Թաքնուելով, պահվտուելով, գաղտնաբար։ |
| ԹԱՔՆԱԲԱՐ, մ. Թաքուն՝ ծածուկ կերպով, գաղտնաբար, ոչ բացայայտ։ |
| ԹԱՔՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի թաքուն։ |
| ԹԱՔՆԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, ա. Թաքուն խորհուրդներ ունեցող, գաղտնիքներ պարունակող, խորհրդաւոր։ |
| ԹԱՔՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Թաքուն մնալ, թաքնուել։ |
| ԹԱՔՆԱՊԷՍ, տե՛ս ԹԱՔՆԱԲԱՐ։ |
| ԹԱՔՆԻ, ա. 1. Թաքուն, ծածուկ, գաղտնի։ 2. մ. Թաքուն կերպով, թաքնաբար։ |
| ԹԱՔՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Թաքուն լինելը. գաղտնիք, խորհրդաւորութիւն։ |
| ԹԱՔՆՈՒԼ, տե՛ս ԹԱՔՉԵԼ (իմ)։ |
| ԹԱՔՈՒՆ, թագուն, ա. Ուրիշներից թաքցրած, ծածուկ, գաղտնի։ |
| ԹԱՔՈՒՍՏ, քստի, իւ, կամ քստեան, եամբ, գ. 1. Թաքնուելը, թաքցնելը։ 2. Թաքնուելու տեղ, թաքստարան, թաքստոց։ 3. ա. Թաքուն, գաղտնի, ծածուկ։ |
| ԹԱՔՈՒՑԱՆԵԼ, քուցի, քո՛, պբ. Գաղտնի՝ ծածուկ պահել, թաքցնել։ |
| ԹԱՔՉԵԼ, (իմ), քեայ, քի՛ր, քուցեալ, չ. Ուրիշների տեսողութիւնից ծածկուել, թաքնուել, պահուել, պահ մտնել։ |
| ԹԱՔՍՏԵԱՅՔ, տէից, գ. յոգն. Թաքնուածները, պահ մտածները։ |
| ԹԱՔՍՏՈՅՔ, տոյից, գ. յոգն. Թաքնուածները, պահ մտածները։ |
| ԹԱՔՍՏՈՑ, կամ ԹԱԳՍՏՈՑ, ի, աց, գ. Թաքնուելու տեղ, գաղտնարան։ |
| ԹԵԱՏՐՈՆ, տե՛ս ԹԷԱՏՐՈՆ։ |
| ԹԵԶԱՆ, ոյ կամ ի, աց, գ. 1. Գործուածքի լայնքի թելը, որ մագոգով հիւսւում է առէջքի մէջ. թելացու, միջնաթել։ 2. Հագուստի երկար թեւք, թեզանիք։ |
| ԹԵԶԱՆԱՏ, ա. Թեզանիք չունեցող, առանց թեզանիքի։ |
| ԹԵԶԱՆԱՒՈՐ, ա. 1. Թեզանիք ունեցող։ 2. գ. Թեզանիքով զգեստ։ |
| ԹԵԶԱՆԻՔ, նեաց, գ. Հագուստի երկար թեւք, որ ծածկում է ձեռքերը։ |
| ԹԵԹԵՒ, ի, աց կամ ոյ, ոց, ա 1. Նուազ ծանրութիւն կամ կշիռ ունեցող, ոչ ծանր։ 2. Թոյլ կերպով արտայայտուած, մեղմ։ 3. Դիւրին, հեշտ։ 4. Արագաշարժ, արագ։ 5. Աննշան, փոքր։ 6. Ոչ լուրջ, թեթեւամիտ։ 7. մ. Թեթեւ կերպով, հեշտութեամբ։ 8. գ. Թեթեւ՝ չնչին բան։ 9. Թեթեւութիւն, հանգստութիւն։ |
| ԹԵԹԵՒԱԲԱՐ, մ. Թեթեւ կերպով, թեթեւակի։ |
| ԹԵԹԵՒԱԲԵՌՆ, ա. Թեթեւ բեռով, թեթեւ, դիւրատար, հեշտ։ |
| ԹԵԹԵՒԱԲԵՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Թեթեւաբեռն լինելը, թեթեւութիւն։ |
| ԹԵԹԵՒԱԳԻՆ, ա. մ. Թեթեւ՝ էժան գին ունեցող, էժան գնով, դիւրագին։ |
| ԹԵԹԵՒԱԳՆԱՑ, ա. Թեթեւ՝ արագ գնացող, արագագնաց, արագընթաց։ |
| ԹԵԹԵՒԱԳՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Թեթեւագնաց լինելը, արագագնացութիւն, արագընթացութիւն։ |
| ԹԵԹԵՒԱԳՆԻ, մ. Թեթեւ՝ էժան գնով, էժանագին։ |
| ԹԵԹԵՒԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի թեթեւ։ |
| ԹԵԹԵՒԱԳՈՐԾ, ա. Թեթեւ նիւթերից շինուած։ |
| ԹԵԹԵՒԱԹԵՒ, ԹԵԹԵՒԱԹՌԻՉ, ա. Թեթեւ թեւեր կամ թռիչք ունեցող, արագաթռիչ։ |
| ԹԵԹԵՒԱԽՈՐՏԻԿ, ա. Թեթեւ խորտիկներով, ուտելիքներով չծանրաբեռնուած։ |
| ԹԵԹԵՒԱԿԱՆ, ա. Թեթեւ։ |
| ԹԵԹԵՒԱԿԻ, մ. Թեթեւ կերպով, թեթեւաբար։ |
| ԹԵԹԵՒԱՀՈՂ, ա. Որտեղ հողը բարակ շերտ է կազմում՝ խորը չէ։ |
| ԹԵԹԵՒԱՄԻՏ, ա. Ոչ լրջմիտ, թեթեւսոլիկ, փոփոխամիտ։ |
| ԹԵԹԵՒԱՄՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թեթեւամիտ դառնալ կամ թեթեւանալ։ |
| ԹԵԹԵՒԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Թեթեւամիտ լինելը, անխելքութիւն։ |
| ԹԵԹԵՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. Թեթեւ դառնալ։ |
| ԹԵԹԵՒԱՆԴԱՄ, ա. Թեթեւ անդամներ ունեցող, դիւրաշարժ, արագաշարժ։ |
| ԹԵԹԵՒԱՆՔ, նաց, գ. 1. Վարքի թեթեւութիւն, թեթեւսոլիկութիւն։ 2. Շողոքորթութիւն, քծնութիւն։ |
| ԹԵԹԵՒԱՇԱՐԺ, ա. Հեշտութեամբ շարժուող, դիւրաշարժ, արագաշարժ։ |
| ԹԵԹԵՒԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Թեթեւ դարձնել։ |
| ԹԵԹԵՒԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թեթեւանալ։ |
| ԹԵԹԵՒԸՆԹԱՑ, ա. 1. Թեթեւ ընթացք ունեցող, թեթեւաքայլ, արագ։ 2. մ. Թեթեւ ընթացքով, արագօրէն։ |
| ԹԵԹԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Թեթեւ լինելը, թեթեւի յատկութիւնը։ |
| ԹԵԹԵՒՈՒՄՆ, ւման, գ. Թեթեւացնելը, թեթեւութիւն։ |
| ԹԵԹՈՒՔ, (գործածւում է Ի ԹԵԹՈՒՍ ձեւով), գ. Կարծիք, կասկած։ |
| ԹԵԼ, ոյ, ոց, գ. 1. Բարակ եւ երկար նիւթ, որ ստացւում է բրդի, բամբակի, մետաքսի, կանեփի եւն մազերը մի քանի տակ մանելով կամ ոլորելով. դերձան։ 2. Որոշ մետաղներից պատրաստուող թելանման նիւթ, լար։ 3. փխբ. Շարունակութիւն, խօսքի՝ մտքի կապ։ |
| ԹԵԼԱԴԻՐ, ա. Խորհուրդ տուող, խրատող, համոզող, յորդորիչ։ |
| ԹԵԼԱԴՐԵԼ, եցի, ն. 1. Յիշեցնել, խրատ տալ։ 2. Յորդորել, քաջալերել։ 3. Մի միտք՝ զգացմունք առաջացնել մէկի մէջ, խորհուրդ տալ, դրդել։ |
| ԹԵԼԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յիշեցում, յուշում։ 2. Յորդոր, բարի կամ չար խրատ։ 3. Դրդում, հրահրում։ 4. Տեղեկութիւն։ |
| ԹԵԼԱԿ, գ. (Նաւի) թի կամ ղեկ (անստոյգ բառ եւ նշ.)։ |
| ԹԵԼԱԿԱԼ, ա. գ. Գործակալ. հոգաբարձու։ |
| ԹԵԿՆ, կամ ԹԷԿՆ, թիկան, կամբ, թիկունք, կանց, գ. 1. Բազուկը ուսի հետ միասին։ 2. Առարկայի յետեւի կողմը։ |
| ԹԵԿՈՒԷ, (եբր., յուն.), գ. Պարսպի անկիւն, որտեղ կանգնեցնում էին գեղարդները (հմմտ. ԹԵՒԷ)։ |
| ԹԵՂ, տե՛ս ԴԵՂ2։ |
| ԹԵՂԵԱՅ ԾԱՌ, ԹԵՂԻ, գ. (բսբ.) Թեղազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. կնձնի, ծփի (Ulmus)։ |
| ԹԵՂՕՇ, գ. (բսբ.) Սոճազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. սոճի (Pinus)։ |
| ԹԵՄԱՆ, (եբր.), նայ, գ. 1. Հարաւ։ 2. Հարաւային քամի։ |
| ԹԵՊԵԿ, ի, գ. (կենդբ.) Պաւիան (երկար դնչով շնանման կապիկ)։ Թեպեկի վասն է՞ր երկիր պագանէին (Ոսկ. ճառք, 789)։ |
| ԹԵՍՄՈՓՈՐՈՆ, (յուն.), գ. Տաճար։ |
| ԹԵՐ, ի, գ. Կողմ։ |
| ԹԵՐԱԲԱՆ, ա. Խօսքը թերի՝ կիսատ՝ անկատար։ |
| ԹԵՐԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. չ. Թերի՝ անկատար խօսել։ |
| ԹԵՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խօսքի թերութիւն՝ անկատարութիւն։ |
| ԹԵՐԱԲԱՑ, ա. Թերի՝ կիսատ բացուած, կիսաբաց։ |
| ԹԵՐԱԲՈՐԲՈՔ, ա. Ոչ լրիւ՝ կիսով չափ բորբոքուած, կիսավառ։ |
| ԹԵՐԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի թերի, աւելի պակաս կերպով։ |
| ԹԵՐԱԳՐԵԼ, եցի, ն. 1. Թերի եւ թիւր գրել, աղաւաղել խօսքը, խարդախել։ 2. Վանել, մերժել։ |
| ԹԵՐԱԹԱՓ ԼԻՆԵԼ, Գինու ազդեցութիւնից՝ հարբածութիւնից մասամբ սթափուել։ |
| ԹԵՐԱԼԻՑ, ա. Թերակատար, անկատար։ |
| ԹԵՐԱԼՍԵԼ, ն. Կիսատ-պռատ լսել, անուշադիր լինել, չլսելու տալ։ |
| ԹԵՐԱԾԻՆ, ա. Օրապակաս ծնուած։ |
| ԹԵՐԱԿԱՆ, ա. Թերի, պակասաւոր, անկատար։ |
| ԹԵՐԱԿԱՏԱՐ, ա. 1. Ամբողջապէս չկատարուած, չաւարտուած, կիսակատար։ 2. Անկատար, պակասաւոր։ 3. Դեռ լիակատար չդարձած, տհաս։ 4. մ. Թերակատար կերպով։ |
| ԹԵՐԱԿԱՏԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Թերակատար լինելը, անկատարութիւն, թերութիւն, պակասաւորութիւն։ |
| ԹԵՐԱԿԱՐԳ, ա. Կարգը թերի կատարող։ |
| ԹԵՐԱԿԷ, տե՛ս ԹԵՐԻԱԿԷ։ |
| ԹԵՐԱՀԱՍԱԿ, ա. Թերի՝ անկատար հասակով, տհաս։ |
| ԹԵՐԱՀԱՒԱՏ, ի, ից, ա. 1. Որի հաւատը թերի է, կրօնին անվերապահօրէն հաւատ չընծայող։ 2. Հեշտութեամբ չհաւատացող, երկմիտ, կասկածոտ, կասկածամիտ։ |
| ԹԵՐԱՀԱՒԱՏԱԼ, ացի, ԹԵՐԱՀԱՒԱՏԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Թերի հաւատալ, լրիւ՝ կատարելապէս չհաւատալ, թերահաւատ լինել, կասկածել։ |
| ԹԵՐԱՀԱՒԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թերի հաւատ ունենալը, չհաւատալը։ 2. Երկմիտ՝ կասկածոտ լինելը, երկմտութիւն, կասկած։ |
| ԹԵՐԱՄԻՏ, ա. 1. Պակասամիտ, անմիտ։ 2. Թերահաւատ։ |
| ԹԵՐԱՄՏԵԼ, եցի, չ. Թերահաւատել, երկբայել, կասկածել։ |
| ԹԵՐԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պակասամտութիւն։ 2. Թերահաւատութիւն։ |
| ԹԵՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Պակասել, նուազել։ 2. Երկմտել, կասկածել։ |
| ԹԵՐԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թերի անուանադրութիւն։ 2. Այլաբանութիւն։ |
| ԹԵՐԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կողմնապետութիւն, կուսակալութիւն։ |
| ԹԵՐԱՍԱՌՈՅՑ, ա. Ոչ ամբողջապէս՝ կիսատ սառած։ |
| ԹԵՐԱՎԱՐԺ, ա. Դեռ հեծնելու լրիւ չվարժեցրած, անփորձ, խամ (կենդանիների մասին)։ |
| ԹԵՐԱՏԵՍԵԼ, ն. Թերի տեսնել, վայրիվերոյ նայել, անտես անել։ |
| ԹԵՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Պակասեցնել, նուազ դարձնել, թերի թողնել։ 2. Անտես առնել։ |
| ԹԵՐԱՓ, գ. Տան՝ տանու կուռք։ |
| ԹԵՐԱՓԻՄ,(եբր.), գ. Տան՝ տանու կուռք։ |
| ԹԵՐԱՔԱՄ, ա. 1. Կիսով չափ, անկատար, պակաս։ 2. Կիսաբաց (դուռ)։ 3. Նուազ (լուսաւորութիւն)։ |
| ԹԵՐԱՔԱՄԵԱԼ, ա. Կիսով չափ պատեանի մէջ խրած՝ դրած (սրի մասին)։ |
| ԹԵՐԵԼ, (իմ), տե՛ս ԹԵՐԱՆԱԼ։ |
| ԹԵՐԵՀԱՒԱՏԵԼ, տե՛ս ԹԵՐԱՀԱՒԱՏեԼ։ |
| ԹԵՐԵՄԱՐՏՆՉԵԼ, (իմ), մարտեայ, տուցեալ, չ. Դէմ առ դէմ կռուել՝ կողմեր կազմելով։ |
| ԹԵՐԵՆԱԼ, եցայ, չ. Հեռանալ, օտարանալ։ |
| ԹԵՐԵՒՍ, եղբ. 1. Գուցէ։ 2. Կարող է պատահել, հնարաւոր է։ |
| ԹԵՐԸՄՊԵԱԼ, ա. Կիսատ խմած, խմելուց յետոյ մնացած։ |
| ԹԵՐԹ, ի, ից, գ. 1. Որեւէ բանի նրբաշերտ կտոր։ 2. Ծաղկաթերթ։ |
| ԹԵՐԹԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թերթ-թերթ բացուել, ծաղկել։ |
| ԹԵՐԻ, րւոյ, րեաց, ա. 1. Կիսատ, չամբողջացած, պակասաւոր, անկատար, ոչ լրիւ, նուազ։ 2. Թիւր, սխալ։ 3. Թերահաւատ, անվստահ։ 4. Անտեղեակ, անգէտ։ 5. գ. Մի կողմը, կէսը (հմմտ. ԹԵՐ)։ Մի թերին յանոյշս, եւ միւս թերին ի դժոխս (Եզնիկ)։ |
| ԹԵՐԻԱԿԷ, (յուն.), ի, ից կամ կեայք, կեայց, գ. Հակաթոյն, դեղթափ։ |
| ԹԵՐԽՕՍ, ա. Ձայնը կամ խօսուածքը թերի, անկատար ձայնով։ |
| ԹԵՐՄՈՆ, (յուն.), ի, գ. Եռացրած գինի։ |
| ԹԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Թերի լինելը, պակասութիւն, անկատարութիւն։ |
| ԹԵՐՈՒՂԻՂ, ա. Ոչ ամբողջապէս ուղիղ՝ շիտակ (մտքով), ոչ ուղղամիտ։ |
| ԹԵՐՈՒՄՊ, տե՛ս ԹԵՐԸՄՊԵԱԼ։ |
| ԹԵՒ, ոյ, ոց, (գործ. թեւօք), գ. 1. Թռչունի թեւ։ 2. Ձկան լողակ։ 3. Մարդու բազուկ, ձեռք, կուռ։ 4. փխբ. Հովանաւորութիւն, պաշտպանութիւն։ 5. Թռիչք, ընթացք, սլացք։ |
| ԹԵՒԱԲՈՅՍ ԼԻՆԵԼ, ԹԵՒԱԲՈՒՍԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թեւեր բուսնել, թեւերը դուրս գալ, թեւաւորուել։ |
| ԹԵՒԱԲՈՒՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Թեւեր բուսնելը, թեւաւորուելը։ |
| ԹԵՒԱԳԻՏ ԼԻՆԵԼ, Թեւեր գտնել՝ ստանալ, թեւաւորուել։ |
| ԹԵՒԱԶԳԵՑԵԱԼ, ԹԵՒԱԶԳԵՑԻԿԵՂԵԱԼ, ա. Թեւեր հագած՝ ստացած, թեւաւորուած։ |
| ԹԵՒԱԶՈՒԱՐԹ, ա. Զուարթ կամ զուարթացնող թեւեր ունեցող (Քրիստոսի խաչափայտի մասին)։ |
| ԹԵՒԱԹԱՓԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թեւերը թափել՝ կորցնել, թեւաթափ լինել։ |
| ԹԵՒԱԼԻ, ա. Մեծ թեւերով, թեւաւոր։ |
| ԹԵՒԱԾԱԾՈՒԿ, ա. Իր թեւերով ծածկուող կամ ծածկուած, թեւասքօղուած։ |
| ԹԵՒԱԾԵԼ, չ. 1. Թեւերը շարժել՝ թափահարել թռչելու համար։ 2. փխբ. Թեւակոխել, կրթուել, հետամուտ լինել։ 3. փխբ. Ձեռք բերուել, ճարուել։ |
| ԹԵՒԱԿ, ի, աց, գ. 1. Բազուկ, թեւ։ 2. Վրանի փեղկ։ |
| ԹԵՒԱԿԻՑ, ա. 1. Բանակի թեւ կազմող, զօրքին կից՝ կցուած իբրեւ նրա թեւը։ 2. Իրեն թեւ կցող՝ աւելացնող, թեւաբուսիկ։ |
| ԹԵՒԱԿՈԽ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ԹԵՒԱՄՈՒԽ ԼԻՆԵԼ։ (Ագ., 454)։ |
| ԹԵՒԱԿՈԽԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Թեւերին ուժ տալ, թեւերը թափ տալ՝ թռչելու համար։ 2. փխբ. Ջանալ, ջանք գործադրել, ձգտել մի բանի։ 3. Զբաղուել մի բանով, կրթուել, վարժուել։ 4. Մտածել, մտորել։ 5. Դէպի մի կողմ հակուել, սահմանակից լինել։ 6. ն. Իր կողմը գրաւել՝ ձգել, համոզել։ |
| ԹԵՒԱԿՈԽՈՒԹԻՒՆ, ԹԵՒԱԿՈԽՈՒՄՆ, գ. Թեւակոխելը, ջանք, ճիգ. պարապմունք, կրթութիւն, ուսումնասիրութիւն։ |
| ԹԵՒԱԿՈՒՌ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ԹԵՒԱՄՈՒԽ ԼԻՆԵԼ։ |
| ԹԵՒԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թեւը թեւին կցուել, թեւերով իրար հետ կցուել՝ մօտենալ։ |
| ԹԵՒԱՀԱՆԵԼ, չ. Թեւերը հանել՝ բացել՝ տարածել, լողալ (ձկների մասին)։ |
| ԹԵՒԱՀԵՐՁ, ի, աց, ա. գ. Թեւաւոր. թռչուն։ |
| ԹԵՒԱՄՈՒԽ ԼԻՆԵԼ, Թեւակոխել, ձեռնարկել, ձեռք զարկել, ձեռնամուխ լինել։ |
| ԹԵՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Թեւաւոր դառնալ, թեւեր բուսնել՝ ստանալ, թռչել։ 2. Լողալ։ 3. Դէպի վեր թեւել՝ թեւածել, վերաթեւել։ 4. փխբ. Թեւ առնել, ոգեւորուել, քաջալերուել։ |
| ԹԵՒԱՊԱՏ, ա. Թեւերով պատուած՝ ծածկուած՝ սքօղուած։ |
| ԹԵՒԱՊԱՏԵԱԼ, ա. Թեւերով պատուած՝ ծածկուած՝ սքօղուած։ |
| ԹԵՒԱՊԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թեւերի շարժումով դէպի վեր բարձրանալ, վերաթեւել, սլանալ։ |
| ԹԵՒԱՊԱՐՓԱԿ, ա. Թեւերով պարփակուած՝ պատսպարուած՝ ծածկուած։ |
| ԹԵՒԱՊԵՏ, գ. Զօրքի թեւային մասի պետ՝ հրամանատար։ |
| ԹԵՒԱՍՔՕՂԵԼ, եցի, ն. Թեւերով սքօղել՝ ծածկել՝ թաքցնել։ |
| ԹԵՒԱՏԱՐԱԾ, ա. 1. Թեւերը տարածած՝ պարզած։ 2. Բազուկները տարածած, բազկատարած։ |
| ԹԵՒԱՏՐՈՀԱԹԵՒ, ա. Բաժանուած թեւերով, շատ թեւերով, բազմաթեւ։ |
| ԹԵՒԱՐԿԵԼ, եցի, չ. 1. Հետամուտ լինել, ձգտել մի բանի, ջանալ տիրելու՝ նուաճելու։ 2. Հովանաւորութիւն ցոյց տալ, թիկունք լինել՝ հովանաւորել, պաշտպանել։ |
| ԹԵՒԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Թեւերի շարժումը։ |
| ԹԵՒԱՐԿՈՒՄՆ, կման, գ. Նաւի թեւի՝ ղեկի այս ու այն կողմ շարժուելը։ |
| ԹԵՒԱՑԵԱԼ ԼԻՆԵԼ, ԹԵՒԱՑԵԼ, ն.չ. Թեւերով հարուածել։ |
| ԹԵՒԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Թեւեր ունեցող։ 2. Թռչող։ 3. փխբ. Թռիչք՝ սլացք ունեցող։ |
| ԹԵՒԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թեւաւոր դառնալ, թեւաւորուել։ |
| ԹԵՒԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Թեւերի ամբողջութիւնը՝ յօրինուածքը։ |
| ԹԵՒԵԼ, եցի, չ. Թեւերը շարժելով՝ թափահարելով թռչել, թեւահարել, թեւաբախել։ |
| ԹԵՒԵԼԻԱ, (յուն.), գ. Փոթորիկ, մրրիկ։ |
| ԹԵՒԷ, (եբր., յուն.), գ. (ճրտրպ.) Շինութեան կոզակ։ |
| ԹԵՒՃԱԿ, ի, աց, գ. Թի, թիակ (նաւի)։ |
| ԹԵՓ, ոյ, ոց, գ. 1. Ցորենի արտաքին նուրբ կեղեւը, որ աղալուց դուրս է գալիս։ 2. Ձկան թեփուկ։ |
| ԹԵՓԱՄՈՐԹ, ա. Թեփով՝ թեփուկներով պատուած մորթ ունեցող (ձկների մասին)։ |
| ԹԵՓՈՏԵԱԼ, ա. Թեփուկներով պատուած՝ ծածկուած (օձերի մասին)։ |
| ԹԵՓՈՒԿ, գ. Մարմնի վրայ սպիտակ՝ ոչ բորի քոս։ |
| ԹԵՔԵԼ, եցի, ն. 1. (Մետաղը) կռանել, ծեծել, ծռել՝ հարկաւոր ձեւ տալու համար, կոկել, սրել։ 2. փխբ. Կրթել, վարժեցնել, դաստիարակել։ 3. Յարմարեցնել։ 4. Մի կողմից միւսը շուռ տալ, պտտել։ |
| ԹԶԱՉԱՓ, ԹԶԱՉԱՓԱԲԱՐ, ա. մ. Մի թիզ, մի թզի չափ։ |
| ԹԶԵԱՆ, ա. Մի թիզ։ |
| ԹԶԵՆԱՊԱՏ, ԹԶԵՆԵԿԱՍՓԱԾ, ա. Թզենու տերեւով պատած՝ ծածկած՝ սփածած, թզենու տերեւ ազդրերին կապած։ |
| ԹԶԵՆԻ, նւոյ, նեաց, գ. (բսբ.) Թթազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ, որի պտուղն է թուզը (Ficus carica)։ |
| ԹԶՈՒԿ, թզկի, կաց, գ. Շատ կարճահասակ մարդ, գաճաճ։ |
| ԹԷ, շ. 1. Եթէ, թէ որ։ 2. Որ, թէ։ 3. Մի՞թէ, արդեօք։ 4. Որ, որպէսզի։ 5. Այսինքն, որ է։ 6. (եբրայական ոճով) Իբր թէ, ասես թէ, կարծես թէ։ |
| ԹԷԱՏՐԱՍԷՐ, ա. Թատրոն՝ թատերական ներկայացումներ սիրող։ |
| ԹԷԱՏՐԻԿՈՆ, (յուն.), ա. Դերասանուհի։ |
| ԹԷԱՏՐՈՆ, (յուն.), ի, գ. 1. Հասարակութեան համար նախատեսուած թատերական՝ կրկէսային ներկայացում, տեսարան, հանդէս։ 2. Այն տեղը, որտեղ կատարւում են հանդէսներ՝ ներկայացումներ։ 3. Ըմբիշների՝ կրկէսամարտիկների մրցութեան տեղ։ 4. Կրթարան, ուսումնարան։ |
| ԹԷԵՒ, կամ ԹԷ ԵՒ, շ. Թէեւ, թէպէտ, թէպէտեւ, թէկուզ, չնայած որ։ |
| ԹԷԿՆ, տե՛ս ԹԵԿՆ։ |
| ԹԷՂՔ, գ. Թելերի շարան, շղթայ։ |
| ԹԷՊԷՏ, մանաւանդ՝ ԹԷՊԷՏ ԵՒ, շ. Թէեւ, թէկուզ, չնայած որ։ |
| ԹԹԵՆԻ, նւոյ, նեաց, գ. (բսբ.) Թթազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. ժանտաթզենի, մոլաթզենի (Ficus sycomorus)։ |
| ԹԹՈՒ, ա. Թթու համ ունեցող, թթուահամ։ |
| ԹԹՈՒԱԲԱՐ, մ. 1. Թթու կերպով, թթուած՝ խոժոռ դեմքով։ 2. Պագշոտ հայեացքով։ |
| ԹԹՈՒԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի թթու։ |
| ԹԹՈՒԵՆԻ, ա. Թթու կամ թթուաշ պտուղ ունեցող՝ բերող (ծառ)։ |
| ԹԹՈՒԻԿ, ա. գ. Մի փոքր թթու բան, կամ մի քիչ ջրախառն գինի։ |
| ԹԹՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Թթու լինելը. թթու համ։ |
| ԹԻ, ոյ, ոց, գ. Փայտեայ գործիք՝ լայն ու տափակ բերանով եւ երկար կոթով՝ զանազան գործածութիւնների համար։ |
| ԹԻԱԿ, ի, աց, գ. 1. Նաւի թի։ 2. Հողագործի թի։ |
| ԹԻԱՍՈՍ, (յուն.), գ. Խումբ, ամբոխ։ Եւ միւսն եւս այլն յիմաստասիրացն թիասոս (տպ. թիակոս) (Սոկր., 277)։ |
| ԹԻԶ, թզի, թզաւ, գ. 1. Երկարութեան չափ, որ հաւասար է լայն բացուած ձեռքի բթամատի ու ճկոյթի ծայրերի միջեւ եղած տարածութեանը։ 2. Երկարութեան չափ, որ հաւասար է բթամատի ու ցուցամատի բացուածքի հեռաւորութեանը. չորս մատնաչափ, ուղուկ։ |
| ԹԻԹԵՂՆ, թիթղան, ղունք, ղանց, գ. Մետաղեայ շատ բարակ շերտ՝ թերթ։ |
| ԹԻԿԱՆՈՑ, տե՛ս ԹԻԿՆԱՆՈՑ։ |
| ԹԻԿՆԱԳԷՏ, գիտի, տաց, ա. գ. Թիկունքի ոսկորով (թիակով) հմայութիւն անող։ |
| ԹԻԿՆԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Թիկունքի՝ յետեւի կողմը դնել, յետ նետել, փխբ. անտես առնել, արհամարհել։ |
| ԹԻԿՆԱԹՈՌ, գ. Թիկն տալու համար յենարան ունեցող աթոռ։ |
| ԹԻԿՆԱԽԱՌՆ, ա. Թիկունքի հետ խառն, թիկունքի՝ ուսի հետ միասին։ |
| ԹԻԿՆԱԽԻԼ, ա. Մէջքը քերթուած կամ քերծուած։ |
| ԹԻԿՆԱԿԻՑ, ա. Թիկունք թիկունքի տուող, օգնական, պաշտպան։ |
| ԹԻԿՆԱՄԷՋ, մէջք, գ. Թիկունքի մէջտեղը՝ միջնամասը, երկու թիկունքների արանքը։ |
| ԹԻԿՆԱՆՈՑ, գ. 1. Անթեւ կարճ վերարկու։ 2. Թիկունքի վրայ գցելու զգեստ (առանց թեւերի)։ |
| ԹԻԿՆԱՊԱՀ, ի, աց, ա. գ. 1. Թիկունքը կամ թիկունքից պահպանող. որեւէ բարձրաստիճան անձի պաշտպանութիւնն ապահովող զինուորական։ 2. Թիկունքը՝ մէջքը պաշտպանող զրահ, թիկնապանակ։ |
| ԹԻԿՆԱՑԱՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Թիկունքի՝ մէջքի ցաւ, մէջքացաւ։ |
| ԹԻԿՆԱՒԷՏ, ԹԻԿՆԵՂ, ա. Լայն թիկունքով, լայնաթիկունք։ |
| ԹԻԿՆԵԹԵԿԻՆ, մ. Վայելուչ կերպով ուսերը շարժելով։ |
| ԹԻԿՆՈՑ, տե՛ս ԹԻԿՆԱՆՈՑ։ |
| ԹԻԿՈՒՆՔ, (ԹԵԿՆ կամ ԹԷԿՆ բառի յոգնակին), թիկանց, գ. 1. Մարդու եւ կենդանիների մարմնի այն մասը, որտեղ թիակներն են գտնւում, ուսերի յետին մասը։ 2. Մարմնի յետեւի մասը՝ ուսերից մինչեւ գօտկատեղը, մէջք, կռնակ։ 3. փխբ. Յետեւի կողմը։ 4. փխբ. Օգնականութիւն, օգնութիւն, պաշտպանութիւն։ 5. փխբ. Օգնական, պաշտպան, սատար։ |
| ԹԻՆ, գ. Խաղողի կորիզ՝ կուտ։ |
| ԹԻՆԴ, թընդի, ից, գ. Թնդալու ձայնը, թնդիւն։ |
| ԹԻՐԱԽ, տե՛ս ԹԻՒՐԱԽ։ |
| ԹԻՒ, թուոյ, ոց, գ. 1. Քանակ արտայայտող հասկացութիւն, որի օգնութեամբ հաշուումներ են կատարում։ 2. Հաշիւ, համրանք։ 3. Թուանշան։ 4. յոգն. Թուաբանութիւն։ 5. Գրքի գլուխ։ 6. (լեզուաբ.) Քերականական կարգ, որն արտայայտում է առարկայի եզակիութիւն կամ յոգնակիութիւն։ |
| ԹԻՒՄ, (յուն.), ի, աց, գ. (բսբ.) Շրթնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. ուրց (Thymus)։ |
| ԹԻՒՆ, տե՛ս ԹՈՅՆ։ |
| ԹԻՒՆԱԹԱՓ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ԹՈՒՆԱԹԱՓ ԼԻՆԵԼ։ |
| ԹԻՒՆԱՒՈՐ, տե՛ս ԹՈՒՆԱՒՈՐ։ |
| ԹԻՒՐ, թեւր, ի, աց կամ ոյ, ոց, ա. 1. Ծուռ, ծուռումուռ, իսկական ուղղութիւնից շեղուած։ 2. Ոչ ուղիղ, սխալ, մոլար։ 3. Ուղիղ ճանապարհից դուրս եկած, խոտորուած, անիրաւ։ 4. մ. Թիւր՝ ծուռ կերպով։ |
| ԹԻՒՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի թիւր։ |
| ԹԻՒՐԱԽ, գ. Նետի նպատակ, նշանառութեան առարկայ՝ կէտ, նշաւակ։ |
| ԹԻՒՐԱԿ, ԹԻՒՐԱԿԷ, տե՛ս ԹԵՐԻԱԿԷ։ |
| ԹԻՒՐԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Թիւրութեան մասնակից լինել, միասին սխալուել՝ մոլորուել։ |
| ԹԻՒՐԱՀԱՒԱՏ, ա. (կրօն.) Թիւր՝ մոլար հաւատ՝ դաւանանք ունեցող, աղանդաւոր։ |
| ԹԻՒՐԱՇԱՐԺ, ա. Ծուռումուռ շարժուող։ |
| ԹԻՒՐԱՇՈՒՆՉ, ա. Խառնակ փչող, ուղղութիւնը յաճախակի փոխող, պտուտկող (քամիների մասին)։ |
| ԹԻՒՐԱՇՈՒՐԹՆ, ա. Թիւրուած շրթունքներով կամ խօսքերով թիւր՝ սխալ խօսող։ |
| ԹԻՒՐԵԼ, եցի, ն. Ծռել, բուն ուղղութիւնից շեղել, մոլորեցնել, սխալեցնել։ |
| ԹԻՒՐԸՆԹԱՑ, ա. Ծուռ ընթացող, ուղիղ ճանապարհից շեղուող։ |
| ԹԻՒՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թիւր լինելը, ծռութիւն, խոտորում, մոլորութիւն։ 2. Անդամների խեղութիւն, խոշտանգանք։ |
| ԹԼԻՓ, գ. 1. Օձիքի եւ գրպանի շուրջը կարուած երիզ՝ ամրութեան կամ զարդի համար։ 2. Թարթիչների տակ ծարիրով քաշած աղեղ։ |
| ԹԼՓԱՅՈՐԴ, սխալ գրչութիւն, փխ. ԹԽՊԱՅՈՐԴ, ա. Խիտ թուխպով պատուած, սաստիկ մթագնած, միգամած։ |
| ԹԼՓԱՏ, ի, ից, գ. Թլփատուած առնանդամ։ |
| ԹԼՓԱՏԵԼ, եցի, ն. Թլիփը՝ առնանդամի ծայրի շրջաբոլոր մորթը կտրել։ |
| ԹԼՓԱՏԻՉ, ա. Որ թլփատում է, թլփատող։ |
| ԹԼՓԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թլփատելը, թլփատելու ծէսը։ 2 Թլփատուած (հաւատացեալի՝ ուղղահաւատի նշանակութեամբ)։ |
| ԹԽԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Թուխ գոյն ունեցող։ 2. Աւելի թուխ։ |
| ԹԽԱԶԳԵՍՏ ԼԻՆԵԼ, Թուխ գոյնի՝ սեւ շորեր հագնել։ |
| ԹԽԱԿԵՐՊ, տե՛ս ԹԽԱՏԻՊ։ |
| ԹԽԱՆԱԼ, ացայ, չ. Թուխ դառնալ, թուխ գոյն ստանալ։ |
| ԹԽԱՏԻՊ, ա. 1. Թուխ կերպ՝ տեսք ունեցող, թխակերպ, թխագոյն։ 2. փխբ. Սեւացնող, կեղտոտող, ապականող։ |
| ԹԽԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Թուխ դարձնել։ 2. Մթնեցնել, սեւացնել։ |
| ԹԽԵԼ, եցի, ն. Թխսել, թուխս նստելով ձագ հանել։ |
| ԹԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Թուխ լինելը, թուխ գոյն ունենալը։ |
| ԹԽՈՒՄՆ, թխման, գ. Թուխս նստելը։ |
| ԹԽՍԵԼ, տե՛ս ԹԽԵԼ։ |
| ԹՂԹԱԲԵՐ, ի, աց, ա. գ. Բարեւագիր բերող, թղթատար, նամակաբեր. լրաբեր, սուրհանդակ։ |
| ԹՂԹԱԳԻՐ, ԹՂԹԱԳՐՈՂ, ա. գ. Գրագիր։ |
| ԹՂԹԱԿԱՆ, ա. գ. (քեր.) Տրական (հոլով)։ |
| ԹՂԹԱՄԱՏՈՅՑ ԼԻՆԵԼ, Թուղթը՝ նամակը մատուցել՝ ներկայացնել։ |
| ԹՂԹԱՊԱՀ, գ. Դիւանապահ, ատենադպիր, քարտուղար։ |
| ԹՂԹԱՏԱՐ, գ. Թուղթ կամ նամակ տանող-բերող, սուրհանդակ։ |
| ԹՂԹԵԱՆ, գ. հաւաք. Թղթեր, նամակներ։ |
| ԹՂԹԵԼ, եցի, ն. Թուղթ՝ նամակ գրել։ |
| ԹՂԿԵԼ, (իմ), կամ ԹՂՔԵԼ (իմ), տե՛ս ԹԱՂԿԵԼ (իմ)։ |
| ԹՂՓԱՏԵԼ, ԹՂՓԱՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԹԼՓԱՏԵԼ, ԹԼՓԱՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԹՄԲԻՐ, գ. 1. Թմրելը, թմրութիւն։ 2. Թմրեցնող դեղ, թմրադեղ։ |
| ԹՄԲԻՒՆ, գ. Թնդիւն, դղրդիւն, շառաչիւն։ |
| ԹՄԲԿԱՀԱՐ, ի, աց, ա. գ. Թմբուկ խփող։ |
| ԹՄԲԿԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Թմբուկ խփելը, թմբկահարելը։ |
| ԹՄԲՈՒԿ, (պհլ.), բկի, կաց, գ. 1. Գլանի նման հարուածային երաժշտական գործիք, որի երկու կողմը պատուած է բարակ մորթով՝ փայտիկներով հարուածելու համար։ 2. Շրջանակի ձեւով հարուածային երաժշտական գործիք, որի մի երեսին քաշուած է նուրբ մորթի. դափ։ 3. (կզմխս.) Թմբկաթաղանթ։ |
| ԹՄԲՐԱԴԵՂ, գ. Թմրեցնող՝ թմրաբեր դեղ։ |
| ԹՄԲՐԱԿԱՆ, ա. Թմրեցնող, թմրեցուցիչ։ |
| ԹՄԲՐԵԼ1, եցի, տե՛ս ԹՄԲՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԹՄԲՐԵԼ2(իմ), եցայ, չ. Թմրութեան մէջ ընկնել, ընդարմանալ, անզգայանալ։ |
| ԹՄԲՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Թմրութիւն բերել՝ պատճառել, ընդարմացնել, անզգայացնել։ |
| ԹՄԲՐԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Թմրութիւն բերող՝ պատճառող՝ առաջացնող, թմրեցնող։ |
| ԹՄԲՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թմբիր, թմրութիւն, ընդարմացում, անզգայացում։ 2. Ապշութիւն։ |
| ԹՄԲՐՈՒՄՆ, րման, գ. Թմրելը, թմրութիւն։ |
| ԹՄՐԵԼ, (իմ), տե՛ս ԹՄԲՐԵԼ2 (իմ)։ |
| ԹՄՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԹՄԲՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԹՄՐԵՑՈՒՑԻՉ, տե՛ս ԹՄԲՐԵՑՈՒՑԻՉ։ |
| ԹՄՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԹՄԲՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԹՆԱՀԱՏ, գ. Խաղողի մի հատիկ կորիզ։ |
| ԹՆԴԱԼ, տե՛ս ԹՆԴԵԼ2։ |
| ԹՆԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Թնդացնող, թնդիւն առաջացնող։ |
| ԹՆԴԵԼ1, եցի, տե՛ս ԹՆԴԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԹՆԴԵԼ2, եցի եւ եցայ, չ. 1. Ուժգին եւ խուլ ձայն հանել, դղրդալ, թնդալ։ 2. Ուժգնօրէն հնչել։ 3. Սասանուել, ուժեղ բախիւնից՝ հարուածից ցնցուել։ 4. Բաբախել, տրոփել, թունդ ելնել։ |
| ԹՆԴԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Թնդիւն առաջացնել, թնդալ տալ։ 2. Սասանել, ցնցել, շարժել։ |
| ԹՆԴԻՒՆ, գ. 1. Ուժգին եւ խուլ աղմուկ, դղրդիւն։ 2. Կոփիւն, շաչիւն, շառաչիւն։ 3. Սրտի տրոփիւն՝ բաբախում, զարկերակի ուժգին զարկ։ |
| ԹՆԴՈՒՄՆ, դման, գ. Թնդալը, թնդիւն։ |
| ԹՆԻՃ, տե՛ս ԹՆԱՀԱՏ։ |
| ԹՆԾԿԱԼ, չ. Վնգստալ, կաղկանձել։ |
| ԹՆՋՈՒԿ, գ. (բսբ.) Սպիտակ սունկ (Boletus edulis)։ |
| ԹՇՆԱՄԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ թշնամի, թշնամու պէս, թշնամութեամբ։ |
| ԹՇՆԱՄԱԿԱՆ, ա. Թշնամուն կամ թշնամութեան յատուկ, թշնամութիւն պարունակող՝ արտայայտող։ |
| ԹՇՆԱՄԱՆԱԴԻՐ, ա. Թշնամանքներ դնող, նախատող, հայհոյող։ |
| ԹՇՆԱՄԱՆԱԼԻՑ, ա. Թշնամանքով լի՝ լցուած՝ համակուած։ |
| ԹՇՆԱՄԱՆԱԿԱՄ, ի, աց, ա. Թշնամանել՝ չարախօսել կամեցող՝ սիրող, չարակամ։ |
| ԹՇՆԱՄԱՆԱԿԵՐՊ, ա. Թշնամական ձեւով, անարգական կերպով, նախատական։ |
| ԹՇՆԱՄԱՆԱԼ, տե՛ս ԹՇՆԱՄԵՆԱԼ։ |
| ԹՇՆԱՄԱՆԱՍԷՐ, ա. Թշնամանել՝ թշնամութիւն սիրող։ |
| ԹՇՆԱՄԱՆԱՍԻՐԱԲԱՐ, մ. Որպէս թշնամանասէր։ |
| ԹՇՆԱՄԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Թշնամաբար անարգել, նախատել, լուտալ, չարախօսել, յանդիմանել, վատաբանել։ 2. Անպատուութիւն հասցնել, խայտառակել, վիրաւորել։ |
| ԹՇՆԱՄԱՆԵԼԻ, տե՛ս ԹՇՆԱՄԱՆԻԿ։ |
| ԹՇՆԱՄԱՆԻԿ, ԹՇՆԱՄԱՆԻՉ, ԹՇՆԱՄԱՆՈՂ, ա. Թշնամանք հասցնող, նախատող, անարգող, վիրաւորող։ |
| ԹՇՆԱՄԱՆՈՂՈՒԹԻՒՆ, ԹՇՆԱՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Թշնամանելը, թշնամանք, անարգանք, նախատինք, վիրաւորանք։ |
| ԹՇՆԱՄԱՆՔ, նաց, գ. 1. Նախատինք, անարգանքի՝ նախատական խօսքեր, լուտանք։ 2. Վիրաւորանք, արհամարհանք։ 3. Զրկանք, վնաս։ |
| ԹՇՆԱՄԱՍԷՐ, նոյնն է՝ ԹՇՆԱՄԱՆԱՍԷՐ։ |
| ԹՇՆԱՄԵԲԱՐ, տե՛ս ԹՇՆԱՄԱԲԱՐ։ |
| ԹՇՆԱՄԵԼ, (իմ), ԹՇՆԱՄԵՆԱԼ, եցայ, չ. Թշնամի լինել՝ դառնալ մէկին, թշնամանալ։ |
| ԹՇՆԱՄԻ, (պհլ.), մւոյ, մեաց, ա. գ. Ոսոխ. հակառակորդ, չարակամ։ |
| ԹՇՆԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թշնամի լինելը։ 2. Թշնամական արարք։ 3. Չարակամութիւն, ատելութիւն, ոխ։ |
| ԹՇՈՒԱՌ, (պհլ.), ի, աց, ա. Ողորմելի, դժբախտ, խեղճ, թշուառական։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱԲԱՆ, ա. Թշուառի պէս խօսող, թշուառ ձեւացող։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱԲԵՐ, տե՛ս ԹՇՈՒԱՌԵԼԻ։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի թշուառ, վատթարագոյն։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Թշուառ։ 2. Թշուառութիւն պարունակող՝ բերող։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, տե՛ս ԹՇՈՒԱՌԱԳՈՅՆ։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԹՇՈՒԱՌՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱՀԱՍՈՅՑ, ա. Թշուառութիւն հասցնող, թշուառացնող։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱՄԻՏ, ա. Մտքով թշուառ՝ խղճուկ, անխելք, անմիտ։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱՅԵՂՑ, ա. Թշուառութեամբ լի, թշուառալից։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Թշուառ դառնալ, թշուառութեան մէջ ընկնել։ 2. Աւերուել, կործանուել։ 3. Ապականուել, փչանալ, վատթարանալ։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱՊԷՍ, մ. Թշուառի պէս, թշուառութեամբ։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Թըշուառ դարձնել, թշուառացնել։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Թշուառացնող, թշուառութիւն բերող։ |
| ԹՇՈՒԱՌԱՔԻՐՏՆ, ա. Տառապագին աշխատանքով՝ դառն քրտինքով ձեռք բերուած։ |
| ԹՇՈՒԱՌԵԼԻ, ա. Թշուառ կոչուելու արժանի, աւաղելի, ցաւալի, ողբալի. աղէտալի։ |
| ԹՇՈՒԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թշուառ լինելը։ 2. Թշուառ՝ խեղճ՝ ողորմելի վիճակ՝ կացութիւն։ 3. Դժբախտութիւն, ձախորդութիւն, անյաջողութիւն։ |
| ԹՇՐԻՆ, (ասոր.), ի, գ. Եբրայական եօթերորդ ամիսը, որ համընկնում է հոկտեմբերին։ Մովսէս տօնակարգեաց Իսրայէլացւոցն յեօթներորդում ամսեանն, որ է թշրին յառաջին օրն (Կղնկտ., ԺԴ, 36Օ)։ |
| ԹՈԹՈՎ, ա. Թլուատ, կակազ։ |
| ԹՈԹՈՎԱԽՕՍ, ա. Թլուատ, կակազ։ |
| ԹՈԹՈՎԵԼ, եցի, չ. Թոթով լեզուով խօսել, կակազել։ |
| ԹՈԺԻՒՆ, գ. Գազանի ձագ. արջի ձագ։ |
| ԹՈՀ ԵՒ ԲՈՀ, կամ ԹՈԽ ԵՒ ԲՈԽ (ասոր.), գ. 1. Անդունդ, վիհ, խորք։ 2. ա. Աներեւոյթ եւ անպատրաստ (ըստ Աստուածաշնչի հայերէն թարգմանութեան)։ |
| ԹՈՂ, 1. Հրմ. եզ. ԹՈՂՈՒԼ-ի։ 2. նխդ. (հայցական խնդրով) Բացի, չհաշուած, մի կողմ թողնելով։ |
| ԹՈՂԱՆԱԼ, (միայն 3-րդ դէմքով միադիմի բայ), չ. 1. Թոյլ տրուել, թոյլատրուել։ 2. Թոյլտուութիւն ունենալ, համարձակուել, կարողանալ։ 3. Թուլանալ, յետ կանգնել։ |
| ԹՈՂԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Ձիարշաւարանի այն դուռը՝ վանդակը եւն, որ բաց անելով թոյլ են տալիս ձիերին եւ կառքերին արշաւանքն սկսել։ |
| ԹՈՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Թողնել։ 2. Թոյլ տալ։ 3. Ներել, շնորհել, զիջել։ |
| ԹՈՂ ԹԷ, շ. Ու՞ր մնաց թէ, էլ չխօսելով, մի կողմ թողած, մանաւանդ, այն էլ։ |
| ԹՈՂԻՉ, ա. Մեղքերին թողութիւն տուող, մեղքերը քաւող։ |
| ԹՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մովսիսական կրօնով յիսնամեայ տարեշրջան ընդգրկող յոբելեանական տարի, որի ժամանակ ընդհանուր ներում էր շնորհւում (ստրուկների արձակում, պարտքերի վերացում եւն)։ 2. Ազատութիւն, արտօնութիւն, թոյլտուութիւն։ 3. Քաւութիւն։ |
| ԹՈՂՈՒԼ, թողի, թո՛ղ, ն. 1. Թողնել։ 2. Թոյլ տալ, թոյլատրել, արտօնել։ 3. Դըրութիւնը չփոխել, պահել նոյն վիճակում։ 4. Բաց թողնել, արձակել, ձեռքից գցել՝ նետել։ 5. Նկատի չառնել, զանց առնել, մի կողմ թողնել։ 6. Լքել։ 7. Ներել։ 8. Շնորհել։ 9. Մեղքերին քաւութիւն տալ։ |
| ԹՈՂ ԼԻՔ ԼԻՆԵԼ, Բարձիթողի լինել, թողնուել, լքուել, անտեսուել։ |
| ԹՈՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Թողնելը, լքելը։ |
| ԹՈՅԼ, թուլի, ից, ա. Թոյլ, կակուղ, լոյծ, փափուկ, մեղմ։ |
| ԹՈՅԼԱՆԴԱՄ, ա. Թոյլ անդամներ ունեցող, թուլակազմ։ |
| ԹՈՅԼԱՏԱՐԱԶ, մ. Թոյլ կերպով։ |
| ԹՈՅԼՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Թոյլ տալը։ |
| ԹՈՅՂ ՏԱԼ, տե՛ս ԹՈՅԼ ՏԱԼ։ |
| ԹՈՅՆ, թունի, աց կամ ից, գ. Մահաբեր՝ մահացու նիւթ, մահադեղ։ |
| ԹՈՅՐ, գ. Գոյն, երանգ։ |
| ԹՈՅՐԱԹՈՒԽ, ա. Թուխ գոյնով, թխագոյն, սեւագոյն։ |
| ԹՈՆԻՐ, (ասոր.), նրոյ, գ. Գետնափոր փոքր փուռ։ |
| ԹՈՆՁ, տե՛ս ՀԱՒԱԼՈՒՍՆ։ |
| ԹՈՇԱԿ, կամ ԹՕՇԱԿ (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Պարէն, ճանապարհի պաշար։ 2. Եփած կերակուր, ուտելիք։ 3. Զինուորական ծառայութեան համար տրուող ռոճիկ, զօրքին տրուող վարձ՝ պարէնեղէնով կամ դրամով։ 4. փխբ. Հոգեւոր կերակուր՝ պաշար՝ պիտոյք։ |
| ԹՈՇԱԿԱԿԵՐ, ա. Թոշակ ուտող, թոշակով անաշխատ ապրող, փխբ. որովայնամոլ։ |
| ԹՈՇԱԿԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Թոշակակեր լինելը, թոշակով անաշխատ ապրելը, փխբ. որովայնամոլութիւն։ |
| ԹՈՇԱԿԱՏԱՐ ԼԻՆԵԼ, Թոշակը՝ պարէնը տեղ հասցնել՝ տանել մէկին։ |
| ԹՈՇԱԿԵԼ, եցի, ն. Պարէնաւորել, ճանապարհի պաշար տալ։ |
| ԹՈՇՈՄԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թարշամել, թորշոմել։ |
| ԹՈՊԱՄԱՀ, ա. մ. Թոպահար լինելով սպանուած՝ մահացած. սասատիկ ծեծելով՝ գանակոծելով։ |
| ԹՈՊԵԼ, եցի, ն. Սաստիկ ծեծել, գանակոծել, խոշտանգել, չարչարել։ |
| ԹՈՊԻՒՆ, գ. Թոպելը, ծեծելը։ |
| ԹՈՌՆ, ռին, ռունք, ռանց, գ. Տղայի կամ աղջկայ զաւակը պապի համար, թոռ։ |
| ԹՈՌՆԱԿԻՑ, ա. Միեւնոյն պապի տարբեր զաւակների որդիներից մէկը միւսի համար։ |
| ԹՈՌՆԵԱՅ, ԹՈՌՆԻԱՅ, գ. 1. Թոռան թոռը։ 2. Թոռան որդին։ |
| ԹՈՌՆՈՐԴԻ, կամ ԹՈՌՈՐԴԻ, գ. Թոռան որդի, ծոռ։ |
| ԹՈՌՈՊ, ի, գ. Հիւսածոյ զրահ։ |
| ԹՈՎԵԼ, եցի, ն. 1. Կախարդական միջոցներով, երգով կամ որոշ խօսքերով զգօնացնել՝ հնազանդեցնել (օձին)՝ մեղմացնել (հիւանդութիւնը)։ 2. Հրապուրել դէպի մի վատ բան, հրահրել, գրգռել, սադրել։ |
| ԹՈՎԻՉ, վչի, չաց, ա. գ. Օձ հմայող՝ զգօնացնող, օձահմայ, կախարդ։ |
| ԹՈՎՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Թովիչ լինելը, թովելու արուեստը։ |
| ԹՈՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԹՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԹՈՐԳՈՄԱԾԻՆ, ԹՈՐԳՈՄԱԿԱՆ, ԹՈՐԳՈՄԵԱՆ, ա. Թորգոմից սերուած, հայկական (ըստ Խորենացու՝ Թորգոմը Հայկի հայրն է եղել)։ |
| ԹՈՐԵԼ, եցի, 1. չ. Կաթ-կաթ հոսել, կաթկթել, ծորել։ 2. ն. տե՛ս ԹՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԹՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ծորալ տալ, հոսեցնել, կաթեցնել, թափել։ |
| ԹՈՐԹՈՐԵԼ, չ. Յաճախակի կամ սաստիկ թորել։ |
| ԹՈՐԹՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԹՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԹՈՐԹՈՐՈՒՄՆ, րման, գ. Կաթկթելը, կաթկթոց, մասնաւորապէս՝ սերմնահոսութիւն։ |
| ԹՈՐՇԱԿ, տե՛ս ԹՈՇԱԿ։ |
| ԹՈՐՈՒՄՆ, րման, գ. Թորելը, թորուելը, կաթկթելը, ծորում։ |
| ԹՈՒԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Թուի՝ թուերի վերաբերող, թուային։ 2. (քեր.) Թուային քանակ նշանակող՝ արտայայտող։ 3. գ. Տարեթիւ։ |
| ԹՈՒԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թուաբանութիւն։ 2. Հաշիւ, համրանք։ 3. Տարեթիւ։ |
| ԹՈՒԱԿԱՐԳԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Որեւէ բանով համեմատուել՝ նմանուել։ |
| ԹՈՒԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Որին թւում են ուրիշների հետ, միեւնոյն կարգում դասուած, նոյն շարքին պատկանող։ |
| ԹՈՒԱԿՑԵԼ, եցի, ն. Թուակից դարձնել, ուրիշների հետ թուել՝ մի շարքում դասել։ |
| ԹՈՒԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Թուակից լինելը, ուրիշների հետ մի շարքում դասուելը։ |
| ԹՈՒԱՆԻԿ, (պհլ.), ա. Ունեւոր, հարուստ։ Պտղունք ի ժողովրդենէ երիցուն՝ կարգն այս լիցի. թուանիկն՝ չորս գրիւ ցորեան, վեց գրիւ գարի եւ վեշտասան փաս քաղցու (Կղնկտ., 99)։ |
| ԹՈՒԵԼ1, եցի, ն. 1. Համրել, հաշուել, թուել։ 2. Դասել ի թիւս, որեւէ կարգի՝ շարքի մէջ դնել։ |
| ԹՈՒԵԼ2, (իմ), եցայ, կ. չ. Համարուել, կարծուել, երեւալ իբրեւ։ |
| ԹՈՒԵԼԱԿԱՆ, ա. 1. Թուաբանական, համարողական։ 2. գ. Թուաբանութիւն։ |
| ԹՈՒԵԼԵԱՑ ԵՐԳ, Ժողովրդական բանաստեղծութիւն՝ ոտանաւոր։ Յայտնեն զայս ճշմարտապէս եւ թուելեացն երգք (Խոր., Ա, 3Օ)։ |
| ԹՈՒԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Համարում, կարծիք։ |
| ԹՈՒԵՑԵԱԼՆ, եալքն, գ. Կարծիք, ենթադրութիւն, վարկած, ուսմունք։ |
| ԹՈՒԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի պբ. Կարծել՝ համարել տալ, երեւացնել իբրեւ, ցոյց տալ։ |
| ԹՈՒԶ, թզոյ, ոց կամ թզի, ից, գ. Թզենու պտուղը։ |
| ԹՈՒԹ, (ասոր.), թթոյ, ոց, գ. Թթենու պտուղը։ |
| ԹՈՒԻ, մբ. Թւում է, երեւում է, համարւում է, կարծւում է։ |
| ԹՈՒԻՔ, թուեաց, գ. Կարծիք, ենթադրութիւն, վարկած։ |
| ԹՈՒԼԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի թոյլ։ |
| ԹՈՒԼԱԴԱՇՆԱԿԵԱԼ, ա. Թոյլ ձայնով հնչող, թուլացած ձայնով։ |
| ԹՈՒԼԱԿԻ, մ. Թոյլ կերպով։ |
| ԹՈՒԼԱՄԱՐՄԻՆ, ա. Թոյլ եւ մեղկ մարմնով։ |
| ԹՈՒԼԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. Թոյլ մտքով, ոչ հաստատակամ, անճարակ, վախկոտ, ծոյլ։ |
| ԹՈՒԼԱՄՈՐԹ, թուղամորթ, ի, աց, ա. Թուլամարմին, կամազուրկ, մեղկ, փափկակեաց, հեշտասէր, կնամարդի, անարի։ |
| ԹՈՒԼԱՄՈՐԹՈՒԹԻՒՆ, ԹՈՒԼԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Թուլամորթ լինելը, մեղկութիւն, հեշտասիրութիւն, վատասըրտութիւն, թուլասրտութիւն։ |
| ԹՈՒԼԱՆԱԼ, ացայ, չ. Թոյլ դառնալ՝ լինել։ 1. Մեղկանալ, մեղկ՝ թուլամորթ դառնալ։ 2. Մեղմանալ, զիջող դառնալ։ 3. Իջնել, նուազել, պակասել։ 4. Լքուել։ |
| ԹՈՒԼԱՍԻՐՏ, սրտի, ից, ա. Թոյլ սրտով, արիութիւնից զուրկ, երկչոտ, կամազուրկ։ |
| ԹՈՒԼԱՍՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Թուլասիրտ լինելը, թուլասրտի յատկութիւնը։ |
| ԹՈՒԼԱՏԱՐՐ, ա. Թուլամարմին, թուլակազմ։ |
| ԹՈՒԼԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, թուղացուցանել, ցուցի, պբ. 1. Թոյլ դարձնել։ 2. Թողնել, թոյլ տալ։ |
| ԹՈՒԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Թոյլ լինելը։ 1. Մեղմութիւն։ 2. Մեղկութիւն։ 3. Թուլակամութիւն, թուլամորթութիւն։ |
| ԹՈՒԽ, թխոյ, ոց, ա. 1. Սեւին տուող մուգ գոյնի, մթագոյն։ 2. Սեւին տուող, մուգ։ |
| ԹՈՒԽՍ, տե՛ս ԹԽԵԼ։ |
| ԹՈՒՂԹ, թղթոյ, ոց, գ. 1. Գրութիւն՝ ուղղուած որեւէ մէկի։ 2. Նամակ, բարեւագիր։ 3. Հրովարտակ։ 4. Բարակ թերթ, որի վրայ գրում են։ |
| ԹՈՒՂԹԱԳՐԵԼ, եցի, չ. Թուղթ՝ նամակ գրել։ |
| ԹՈՒՄԲ, գ. 1. Բնական կամ արհեստական հողաբլուր՝ հողի պատնէշ՝ ջրին ուղղութիւն տալու՝ ափը պաշտպանելու եւն համար։ 2. Պատնէշ, ցանկապատ։ 3. Նաւի բարձր կողը։ |
| ԹՈՒՆԱԲԵՐ, ի, աց, ա. Թոյն բերող, իր մէջ թոյն կրող, թունաւոր։ |
| ԹՈՒՆԱԲՈՒՂԽ, ԹՈՒՆԱԲՈՒԽ, ա. Թոյն բխեցնող։ |
| ԹՈՒՆԱԹԱՓ, կամ ԹԻՒՆԱԹԱՓ ԼԻՆԵԼ, Թոյնը՝ զայրոյթը թափել մէկի վրայ։ |
| ԹՈՒՆԱԼԻ, ԹՈՒՆԱԼԻՑ, ա. Թոյնով լի, թունաւոր, փխբ. խայթող, չարութիւն արտայայտող, թունոտ։ |
| ԹՈՒՆԱՐԿՈՒ, ա. Թոյն գցող՝ արձակող, թունաւորող։ |
| ԹՈՒՆԱՒՈՐ, կամ ԹԻՒՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Թոյն ունեցող՝ պարունակող։ |
| ԹՈՒՆԱՒՈՐԱԲԵՐ, տե՛ս ԹՈՒՆԱԲԵՐ։ |
| ԹՈՒՆԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ խիստ թունաւոր։ |
| ԹՈՒՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Թունաւոր լինելը։ 2. Թունաւորելը, թունաւորում։ |
| ԹՈՒՆԴ, թնդոյ, ի թնդոջ, գ. Թնդիւն, թնդալը։ |
| ԹՈՒՆԵԼ, եցի, ն. Թունաւորել, փխբ. դառնութեամբ լցնել, գրգռել։ |
| ԹՈՒՉԱԲԱՐ, մ. Թովչաբար, շողոմ կերպով, շողոքորթելով։ |
| ԹՈՒՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Շողոմանք, շողոքորթութիւն, քծնութիւն։ |
| ԹՈՒՌ, գ. Ուտելիքի պատառ, բրդուճ։ |
| ԹՈՒՐ, թրոյ, գ. Պողպատեայ սառը զէնք. սուր։ |
| ԹՈՒՐԾ1, գ. Այտ, թուշ։ |
| ԹՈՒՐԾ2, ա. Թրծուած, թրծուն։ |
| ԹՈՒՓ, թփոյ, ոց, գ. 1. Փոքր տունկ, որ ճիւղաւորւում է հէնց բնի հիմքից։ 2. Ծառի ճիւղ, տերեւալից ոստ։ |
| ԹՈՒՓԱՅ, ի, գ. Նստարան, թախտ, կամ հիւղակ (անստոյգ նշ.)։ |
| ԹՈՒՔ, թքոյ, ոց, գ. 1. Բերանի խոռոչում թքագեղձերից արտազատուող փոքր-ինչ մածուցիկ հեղուկ նիւթ։ 2. փխբ. Նախատինք, ամօթանք։ |
| ԹՈՒՔԸՆԿԱԼ, ա. Թքակոծ եղած, անարգանքի ենթարկուած, սաստիկ նախատուած։ |
| ԹՈՔ, թոգ, ոյ, ոց, գ. 1. (կզմխս.) Շնչառութեան օրգան, որ գտնւում է կրծքի վանդակում (Pulmo)։ 2. (կենդբ.) Ծովամայր (մեդուզա)։ |
| ԹՈՔԱՌԱՋՔ, գ. (կզմխս.) Շնչափողի ճիւղաւորումները, որոնք օդը հասցնում են թոքերին. ցնցուղներ (բրոնխներ)։ |
| ԹՌԱԼԻՐ, ա. Բերանը լիքը՝ ուռած (կերակրով կամ օդով)։ |
| ԹՌԱՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ԹՌՉԵԼ (իմ)։ |
| ԹՌԹՌԱԼ, ացի, ԹՌԹՌԵԼ, եցի, չ. 1. Տեղից տեղ թռչկոտել, փոքրիկ թռիչքներ գործել։ 2. Բաբախել, տրոփել (սիրտը)։ |
| ԹՌԻՉ, գ. Ասուպ, օդերեւոյթ։ |
| ԹՌԻՉՔ, գ. 1. Թռչելը։ 2. փխբ. Սլացում, սլացք (մտքի)։ |
| ԹՌՈՒՑԱՆԵԼ, ուցի, ռո՛, պբ. Թռչել տալ, թռցնել։ |
| ԹՌՉԱՆ, ի, աց, գ. Թռչելը, թռիչք։ |
| ԹՌՉԱՐԱՆ, գ. Եռանկիւնի առագաստ առագաստանաւի առաջակողմում։ |
| ԹՌՉԵԼ, (իմ), թռեայ, թռի՛ր, թռուցեալ, չ. 1. Թեւերի օգնութեամբ օդի միջով գնալ՝ մի տեղից միւսը փոխադրուել։ 2. Դէպի վեր թեւել՝ թեւածել, սաւառնել, ճախրել։ 3. փխբ. Արագօրէն թնթանալ, սլանալ, խոյանալ, սուրալ։ |
| ԹՌՉՈՒՄՆ, չման, գ. Թռչելը։ |
| ԹՌՉՈՒՆ, չնոյ, ոց, գ. 1. Հաւք։ 2. ա. Որ թռչում է՝ ընդունակ է թռչելու, թռչող։ 3. Արագասլաց, սլացող։ |
| ԹՐԱՍԿԻԱՍ, (յուն.), գ. Հիւսիսարեւմտեան քամի (իբր Թրակիայից փչող)։ |
| ԹՐԵԼ, եցի, ն. Ալիւրը ջրով շաղուել, խմոր շինել, հունցել։ |
| ԹՐԹՈՒՌ, տե՛ս ԹՐԹՈՒՐ։ |
| ԹՐԹՈՒՐ, թրթրոյ, ոց, գ. (կենդբ.) Միջատների՝ ձուից դուրս եկած որդը մինչեւ առաջին փոխակերպումը։ |
| ԹՐԹՌԵԼ, տե՛ս ԹՌԹՌԵԼ։ |
| ԹՐԹՌՈՒՄՆ, ռման, գ. Թրթռալը, ծածանուելը, փողփողալը։ |
| ԹՐԹՐԱԿ, ա. Դիւրադարձ, սահուն, կեղծաւոր, պատիր։ |
| ԹՐԹՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Սահուն, դիւրաշարժ, սրընթաց։ |
| ԹՐԾԵԼ, եցի, ն. Բարձր ջերմութեան ներգործութեան ենթարկել՝ կարծրութիւն տալու համար (կաւեղէնի մասին)։ |
| ԹՐԾՈՑ, ի, աց, գ. Թրծելու փուռ կամ հնոց։ |
| ԹՐԾՈՒՆ, ա. Թրծուած։ |
| ԹՐՄԵԼ, եցի, ն. 1. Շաղուել ջրով՝ իւղով՝ մեղրով եւն։ 2. Ընդհանրապէս՝ թրջել, թացացնել, կակղացնել, փափկացնել։ |
| ԹՐՈՒՇԱՅ, ի, գ. Կեղծ մարգարիտ, հուլունք։ |
| ԹՐՋԱԾ, գ. Ջուր, որի մէջ մի բան թրջուած է։ |
| ԹՐՋԵԼ, եցի, ն. 1. Ջրով թացացնել։ 2. փխբ. Հարբել։ 3. փխբ. Ամօթահար լինել, սաստիկ ամաչել։ |
| ԹՐՔԱԾ, գ. Աւելորդ՝ կեղտոտ՝ դուրս նետելու բան, մնացուկ։ |
| ԹՐՔԱՑԵԱԼ, ա. Թրիք՝ աղբ դարձած (կերակրի աւելցուկի մասին)։ |
| ԹՓԱՄՈՒՏ, ա. Թփերի մէջ մտնող՝ թաքնուել սիրող։ |
| ԹՓՈՒՏ, ա. Թփերով ծածկուած, թփոտ։ |
| ԹՔԱԼԻՑ, ա. Թքով լցուած՝ պատուած, թքուած։ |
| ԹՔԱԿՈԾ ԱՌՆԵԼ, տե՛ս ԹՔԱԿՈԾԵԼ։ |
| ԹՔԱԿՈԾԵԼ, եցի, ն. Թքոտել մէկի վրայ, թուքումուր թափել մէկի վրայ, սաստիկ նախատել, անպատուել։ |
| ԹՔԱՆԵԼ, թքի, թու՛ք, թքեալ, չ. ն. 1. Բերանից թուքը դուրս նետել՝ թափել։ 2. փխբ. Արհամարհանքով՝ անարգանքով մերժել։ 3. Դուրս վիժել, դուրս մղել, դուրս գցել։ 4. Թուքումուր տալով անարգել։ |
| ԹՔԵԼ, եցի, տե՛ս ԹՔԱՆԵԼ։ |
| ԹՔԹՔԵԼ, եցի, չ. Յաճախակի թքել՝ թքոտել։ |
| ԹՔՆՈՒԼ, թքի, տե՛ս ԹՔԱՆԵԼ։ |
| ԹՕԹԱՓԱՆՔ, նաց, գ. Թօթափելը, թօթափում։ |
| ԹՕԹԱՓԵԼ, եցի, ն. 1. Թափթփել, ցնցելով կամ խփելով վայր թափել։ 2. Ցնցել, շարժել, սասանել։ 3. Նետել, գցել (վրայից մի բան), ազատուել մի ճնշումից՝ բռնութիւնից եւն։ |
| ԹՕԹԱՓՈՒՄՆ, փման, գ. Թօթափելը, թօթափուելը։ |
| ԹՕՆ, ի, ից, գ. Յորդ անձրեւ։ |
| ԹՕՆԸՆԿԷՑՔ, գ. Յորդ անձրեւ գալը, անձրեւի տեղատարափ։ |
| ԹՕՆՈՒՏ, ա. Անձրեւոտ, անձրեւային։ |
| ԹՕՇԱԿ, տե՛ս ԹՈՇԱԿ։ |
| ԹՕՇՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թուլանալ, նուաղել, ուժից ընկնել, ուժասպառ լինել։ |
| Ժ, ժ (ժէ), 1. Հայերէն այբուբենի տասներորդ տառը, թուական արժէքը՝ տասը, տասներորդ։ 2. Առաջնալեզուային ձայնեղ շփական բաղաձայն հնչոյթ։ |
| ԺԱԺ, (պրսկ.), գ. Խռիւ, ցախ։ (հմմտ. ԺԺԱՆ)։ |
| ԺԱԺՄՈՒԿՔ, գ. Կախարդական խօսք կամ գիր, յուռութք, թալիսման։ |
| ԺԱԽ, տե՛ս ԺԱՀ։ |
| ԺԱՀ, (պհլ.), ու, ուց կամ ի, ից, գ. Աղտեղութիւն, գարշահոտութիւն, կեղտոտ՝ գարշելի՝ զզուելի բան։ |
| ԺԱՀԱԴԻՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Ժահադէմ՝ տգեղադէմ լինելը, տգեղութիւն։ |
| ԺԱՀԱՀՈՏ, ա. 1. Գարշելի՝ զզուելի հոտ ունեցող՝ տարածող, գարշահոտ, հոտած։ 2. փխբ. Զզուանք՝ գարշանք յարուցող, զզուելի, պիղծ։ 3. գ. Ժահահոտութիւն, գարշահոտութիւն։ |
| ԺԱՀԱՀՈՏԵԱԼ, տե՛ս ԺԱՀԱՀՈՏ։ |
| ԺԱՀԱՀՈՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ժահահոտ լինելը։ 2. Գարշելի՝ զզուելի հոտ, գարշահոտութիւն։ 3. Ապականութիւն, աղտեղութիւն։ 4. փխբ. Գարշելի՝ պարսաւելի արարք, մեղք։ |
| ԺԱՀԱՏԵՍԱԿՈՒԹԻՒՆ, ԺԱՀԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Տգեղութիւն, տձեւութիւն, անվայելչութիւն։ |
| ԺԱՀՐ, (պհլ.), գ. Թոյն, մահադեղ։ |
| ԺԱՄ, ու, ու կամ աւ, ուց կամ աց, ուք կամ օք, գ. 1. Օրուայ քսանչորսերորդ մասը, որ պարունակում է վաթսուն րոպէ։ 2. Ժամանակ, պահ։ 3. Ըստ աստղաբաշխների՝ որեւէ մէկի ծննդեան րոպէն, որից ժամադէտի օգնութեամբ գուշակում էին մարդու ապագան։ 4. Ըստ տոմարագէտների՝ օրուայ քսանչորս ժամերից իւրաքանչիւրը, որ յատուկ անուն էր կրում։ 5. (եկեղց.) Ժամերգութիւն, ժամասացութիւն։ |
| ԺԱՄԱԲԱՇԽ, ա. գ. Աստղագուշակ, որ մէկի ծննդեան ժամը եւ ժամադէտը զննելով գուշակում էր ապագան։ |
| ԺԱՄԱԳԻՐՔ, գրոց, գ. Գիրք, որ պարունակում է եկեղեցական արարողութիւնների ժամանակ կատարուող ու երգուող աղօթքները, մաղթանքները, սաղմոսները։ |
| ԺԱՄԱԳԻՒՏ, ա. գ. 1. Ըստ աստղաբաշխների՝ ժամը գտնող կամ ժամը գտնելու միջոց։ (հմմտ., ԺԱՄ 3)։ 2. Դիպուածական, պատահական։ |
| ԺԱՄԱԴԷՏ, դիտի, տաց, գ. 1. Մէկի ծննդեան ժամը դիտող, ժամաբաշխ։ 2. Մէկի ծննդեան ժամը եւ կենդանակերպները դիտելը՝ ապագայի մասին գուշակութիւն անելու համար։ |
| ԺԱՄԱԴԻՏԱԿ, ի, աց, գ. Աստղերի շարժումը դիտելու գործիք։ |
| ԺԱՄԱԴԻՏԱԿԱՆ, ի, աց, գ. Արեգակը եւ աստղերը դիտելով՝ աստիճանները չափելու եւ օրուայ ժամերը որոշելու աստղաբաշխական գործիք։ |
| ԺԱՄԱԴԻՏԵԼ, եցի, ն. Ժամադէտ լինել, աստղերը՝ կենդանակերպները դիտել։ |
| ԺԱՄԱԴԻՐ, ա. 1. Ժամադրած, ժամադրութիւն նշանակած։ 2. գ. Ժամադրութիւն։ |
| ԺԱՄԱԴՐԱԿԱՆ, տե՛ս ԺԱՄԱԴԻՐ (1)։ |
| ԺԱՄԱԴՐԵԼ, եցի, չ. 1. Ժամ՝ ժամանակ սահմանել մի բանի համար։ 2. Տեղ նշանակել հանդիպման համար։ |
| ԺԱՄԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պայմանաւորուած՝ որոշուած ժամանակ՝ ժամանակամիջոց։ 2. Կեանքի սահմանուած ժամանակը՝ վերջին պահը, օրհաս։ |
| ԺԱՄԱԿԱԼ, տե՛ս ԺԱՄԱԴԻՐ։ |
| ԺԱՄԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԺԱՄԱԴՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԺԱՄԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Եկեղեցական արարողութիւն, ժամերգութիւն, ժամասացութիւն։ |
| ԺԱՄԱՀԱՐ, ի, աց, գ. Կոչնակ, որը հնչեցնելով եկեղեցի էին հրաւիրում։ |
| ԺԱՄԱՁԱՅՆ, նոյնն է՝ ԺԱՄԱՀԱՐ։ |
| ԺԱՄԱՄՈՒՏ, գ. (եկեղց.) Պատարագի ժամը մտնելու համառօտ խօսք կամ քարոզ, որ դպիրներից մէկն ասում է պատարագի սկզբին։ |
| ԺԱՄԱՅԵՂ, ի, ից, ա. Ժամերը փոփոխող, փոփոխական ժամանակով։ |
| ԺԱՄԱՆ, ա. Ժամանող, ժամանակին՝ շուտ հասնող, փութկոտ, գործունեայ։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Տեւողութիւն, որ չափւում է ժամերով, օրերով, ամիսներով եւ տարիներով։ 2. Տարի։ 3. Ժամանակաշրջան, դարաշրջան, դար։ 4. Հասակ, տարիք։ 5. Կեանքի աւարտ՝ վերջ, օրհաս։ 6. Կեանքի վիճակ։ 7. Ժամանակակէտ, ներկայ պահը։ 8. Պատեհ՝ յարմար ժամանակ, առիթ։ 9. Տարուայ եղանակ։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱԲԱՐ, մ. Ժամանակով, ժամանակ նշանակելով։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱԲՈՒՂԽ, ԺԱՄԱՆԱԿԱԲՈՒԽ, ա. Ժամանակի ընթացքում բուսած կամ ժամանակաւոր բխած։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱԳԻՐ, գրի, րաց, ա. գ. 1. Որ գրում կամ գրել է ժամանակագրութիւն, ժամանակագրութեան հեղինակ։ 2. Ժամանակագրական։ 3. Ժամանակագրութիւն։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱԳԻՒՏ, ա. Ժամանակը գտնող, ժամանակի որոշելուն ծառայող՝ նպաստող։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի երկարատեւ, երկարաժամանակեայ։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱԳՐԱԿԱՆ, ա. Ժամանակագրութեան վերաբերող՝ յատուկ։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱԳՐԵԼ, եցի, ն. 1. Ժամանակագրական կարգով գրել (պատմութիւն)։ 2. Ժամանակագրութիւնը կազմել, ժամանակը որոշել։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պատմական դէպքերի նկարագրութիւն՝ ժամանակի յաջորդականութեամբ։ 2. Պատմական դէպքերի ժամանակները՝ տարիները։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱԶԱՆՑ, ա. Ժամանակն անցած, զառամած, հնացած։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ժամանակին վերաբերող, ժամանակի հետ կապուած։ 2. Ժամանակաւոր, անցաւոր։ 3. Ժամանակագրական։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԷՏ, գ. 1. Որոշուած՝ սահմանուած ժամ՝ ժամանակ։ 2. ա. Ժամադրուած, ժամանակը որոշուած՝ սահմանուած։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ, ա. Միեւնոյն ժամանակին պատկանող՝ վերաբերող, նոյն ժամանակում ապրած՝ եղած։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱՉԱՓ, ա. Ժամանակը չափող, ժամանակի չափելուն ծառայող։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Արիանոսների տեսութիւնը, որոնք Որդու անժամանակ գոյութեանը ժամանակ էին դնում։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՅՑ, ա. Ժամանակը ցոյց տուող՝ նշանակող։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱՒՈՐ, ա. 1. Որ տեւում եւ վերջանում է ժամանակի ընթացքում, առժամանակեայ, կարճատեւ։ 2. Ժամանակագրական։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. 1. Ժամանակի շրջան կատարել։ 2. եցայ, չ. Ուշանալ։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ժամանակաւոր՝ առժամանակեայ լինելը։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԱՓԱՅԼ, ա. Որոշ ժամանակի ընթացքում՝ առժամանակ փայլող։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԵԱՅ, կէի, ից կամ կեայց, ա. 1. Ժամանակաւոր, առժամանակեայ, կարճատեւ։ 2. գ. Կենցաղ, առօրեայ կեանք։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԵԱՆ, ա. 1. Ժամանակաւոր, անցաւոր։ 2. Իբրեւ սեռ. հոլովը ԺԱՄԱՆԱԿ բառի։ |
| ԺԱՄԱՆԱԿԵԼ, եցի, ն. Ժամանակ դնել՝ նշանակել, ժամադիր լինել։ |
| ԺԱՄԱՆԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մի կարճ ժամանակով՝ մի քիչ ուշանալ, կամ սպասել՝ ժամանող անձին։ |
| ԺԱՄԱՆԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Նշանակուած ժամին՝ ժամանակին հասնել։ 2. Կանխել, փութալ, վրայ հասնել։ 3. Ժամանակ գտնել մի բան անելու, հասցնել մի բան անել, ձեռնհաս լինել, կարողանալ։ |
| ԺԱՄԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ժամանել տալ, հասցնել։ |
| ԺԱՄԱՆՈՑ, գ. (եկեղց.) Փոքրիկ անօթ, սրուակ, որի մէջ լցնում են պատարագի գինին. բաժկաման։ |
| ԺԱՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ժամանելը, հասնելը։ |
| ԺԱՄԱՆՈՒՄՆ ՊՏՂՈՑ, Պտուղների հասնելը՝ հասունանալը։ |
| ԺԱՄԱՉԱՐ, գ. Չար՝ վատ՝ ձախորդ կարծուած ժամ։ |
| ԺԱՄԱՊԱՀ, ա. գ. Ժամը՝ ժամանակը լաւ պահող՝ դիտող։ |
| ԺԱՄԱՎԱՃԱՌ, ա. Ժամանակ վատնող։ |
| ԺԱՄԱՎԱՃԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուր տեղը ժամանակ վատնելը՝ կորցնելը։ |
| ԺԱՄԱՏՈՒ, ա. Ժամանակը ցոյց տուող, ազդարարող, իմաց տուող, նախազգուշացնող։ |
| ԺԱՄԱՏՈՒՆ, տան, գ. Եկեղեցուն կից շինուած եւ նրան պատկանող տուն։ |
| ԺԱՄԱՐԱՐ, գ. Պատարագիչ քահանայ։ |
| ԺԱՅԹՔԵԼ, եցի, ն. 1. Սիրտ թափել, փսխել։ 2. փխբ. Դուրս տալ, բերանին եկածն ասել։ |
| ԺԱՅԹՔՈՒՄՆ, քման, գ. Փսխելը, փսխում։ |
| ԺԱՅՆԱՒՈՐ, ա. Ժանիքներ ունեցող, ժանիքաւոր։ |
| ԺԱՅՌ, գ. Գետնից սեպաձեւ բարձրացած քարեղէն զանգուած, բարձր ապառաժ։ |
| ԺԱՅՌԱՒՈՐ, ա. Ժայռի պէս ցցուած, ժայռաձեւ, սեպաձեւ, ատամնաւոր։ |
| ԺԱՆԱԹՈՒԱԿ, ի, ա. Ատամների համրանքով՝ թուով։ |
| ԺԱՆԱՒԱՐ, տե՛ս ԺԱՆՈՒԱՐ։ |
| ԺԱՆԳ, (պհլ.), ոյ, ոց, գ. 1. Երկաթի կամ պղնձի մակերեսին օքսիդանալուց առաջացած կարմրագորշ փառանման շերտ։ 2. Բոյսերի սնկային հիւանդութիւն, բոյսի ժանգ։ 3. տե՛ս ԵՐԵՒԻԼ։ 4. Քարի երեսին պատած մամուռ։ 5. Թոյն։ 6. փխբ. Աղտեղութիւն, ապականութիւն։ 7. փխբ. Մոլար՝ վնասակար ուսմունք, աղանդ։ |
| ԺԱՆԳԱԲԵՐ, ա. Ժանգ բերող, ապականող, մահաբեր։ |
| ԺԱՆԳԱԲՈՒՂԽ, ա. Ժանգ՝ մոլորութիւն բխող, մոլորեցուցիչ։ |
| ԺԱՆԳԱԼԻՑ, ա. Ժանգով լի, սաստիկ ժանգոտուած։ |
| ԺԱՆԳԱԽԱՌՆ, ա. Ժանգի հետ խառն, թունաւոր, վնասակար։ |
| ԺԱՆԳԱԿԵՐ, ա. Ժանգից կերուած կամ ապականուած՝ վնասուած՝ փչացած։ |
| ԺԱՆԳԱՀԱՐ, ա. 1. Ժանգը (1) կերած, ժանգից փչացած, ժանգակեր։ 2. Ժանգից (3) վնասուած, որդնահար, ճճեկեր։ 3. փխբ. Կեղտոտուած, ապականուած։ |
| ԺԱՆԳԱՀԱՒԱՏ, ա. Ժանգով (7) համակուած՝ վարակուած, չարաղանդ, չարահաւատ։ |
| ԺԱՆԳԱՀՈԾ, (տպ. Ժանգակոծ), ա. Ժանգով պատուած, խիստ ժանգոտ։ (Կղնկտ., 31)։ |
| ԺԱՆԳԱՌ1, ա. Ժանգահար, որդնահար, փչացած, փտած։ |
| ԺԱՆԳԱՌ2, (պրսկ.), գ. 1. Պղնձաժանգ։ 2. Պղնձաժանգից պատրաստած բաց կանաչագոյն ներկ, պղնձականաչ։ |
| ԺԱՆԳԱՌԱԳՈՅՆ, ա. Ժանգառի գոյնով։ Երեւէր տապան մի արծաթի ժանգառագոյն հնացեալ (Կղնկտ., 247)։ |
| ԺԱՆԳԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Ժանգից (2,3) վնասուելը՝ փչանալը, որդնահարութիւն, փտութիւն (բոյսերի մասին)։ |
| ԺԱՆԳԱՐԿՈՒ, ա. Ժանգ կամ թոյն գցող՝ արձակող, ժանգալից, թունալից։ |
| ԺԱՆԳԱՒՈՐ, ա. Ժանգ՝ թոյն ունեցող, թունաւոր։ |
| ԺԱՆԳՈՏ, ա. Ժանգ բռնած, փխբ. աղտեղի։ |
| ԺԱՆԳՈՏԵԼ1, եցի, ն. Ժանգոտ դարձնել, փխբ. ժանգի նման աղտեղել։ |
| ԺԱՆԳՈՏԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Ժանգոտ դառնալ, ժանգահար լինել, ժանգակալել։ 2. փխբ. Կեղտոտուել, աղտեղուել, ապականուել։ |
| ԺԱՆԴ..., տե՛ս ԺԱՆՏ...։ |
| ԺԱՆԻՔ, նեաց, նեօք, գ. 1. Գազանների բերանից դուրս ցցուած խոշոր սրածայր ատամը՝ ատամները։ 2. Փղոսկր։ 3. Ճիրան։ 4. փխբ. Բռնութիւն, ճնշում։ |
| ԺԱՆԿ, տե՛ս ԺԱՆԳ։ |
| ԺԱՆԿՈՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԺԱՆԳՈՏԵԼ1։ |
| ԺԱՆՈՒԱՐ, (պրսկ.), ի, աց, գ. Զոյգ գրաստներով կրուող բազմոց կամ գահաւորակ՝ իբրեւ փոխադրամիջոց։ Կին նորա եկեալ էր ընդ նմա ժանուարաւ (տպ. ժանուաւ) (Բուզ., Դ, 15)։ |
| ԺԱՆՏ, (իրան.), ի, ից կամ աց, ա. 1. Դաժան, անողոք, անգութ։ 2. Չար, չարաբարոյ, անզգամ, չարագործ։ 3. Զազրելի, գարշելի։ 4. Դառն, վատ համ ունեցող։ 5. Վատթար, անպիտան։ 6. գ. Ժանտախտ։ |
| ԺԱՆՏԱԲԱՐՈՅ, ի, ից, ա. Չարաբարոյ, չարամիտ։ Եւ էր մարդպետն Հայր այր չար եւ ժանտաբարոյիւք (Բուզ., Դ, 14)։ |
| ԺԱՆՏԱԲԵՐ, ա. Ժանտութիւն բերող՝ կրող, վնասակար։ |
| ԺԱՆՏԱԲՈՒՂԽ, ա. Ժանտութիւն՝ չարիք բխող. չար, վարակիչ, ապականող։ |
| ԺԱՆՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ժանտ։ |
| ԺԱՆՏԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. 1. Ժանտութիւն գործող, անզգամ, չարագործ, զազիր, պղծագործ։ 2. Մահաբեր, վնասակար, ապականիչ։ |
| ԺԱՆՏԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Չարագործութիւն, անզգամութիւն, զազրագործութիւն։ |
| ԺԱՆՏԱԹԶԵՆԻ, տե՛ս ՄՈԼԱԹԶԵՆԻ։ |
| ԺԱՆՏԱԹՈՒԶ, գ. Ժանտաթզենու պտուղը։ |
| ԺԱՆՏԱԺՈՒՏ, ա. Չափազանց ժանտ, ժանտի ժանտը, վերջին անզգամ։ |
| ԺԱՆՏԱԼԻՑ, ա. Ժանտութեամբ լի՝ լցուած, չափազանց ժանտ։ |
| ԺԱՆՏԱԽՏ, ի, ից, գ. 1. Սուր վարակիչ հիւանդութիւն, սեւ ցաւ (Pestis)։ 2. Ժանտ մահ, ժանտախտի համաճարակ։ |
| ԺԱՆՏԱԽՏԱԿԱՆ, ա. Ժանտախտին յատուկ, ժանտախտային, մահաբեր։ |
| ԺԱՆՏԱԽՕՍ, ա. Ժանտ՝ չար խօսքերով. մոլար։ |
| ԺԱՆՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ժանտ, չար, վնասակար։ 2. գ. Ժանտախտ։ |
| ԺԱՆՏԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Վատ տեսք՝ կերպարանք, վատթարութիւն։ |
| ԺԱՆՏԱԿԻՆ, գ. Ժանտ՝ չարաբարոյ կին։ |
| ԺԱՆՏԱՀԱՄ, ա. Ժանտ՝ վատ համ ունեցող, անախորժ։ |
| ԺԱՆՏԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ժանտախտով վարակուելը՝ հիւանդանալը։ |
| ԺԱՆՏԱՀՈՏ, ա. Ժանտ՝ գարշելի հոտ ունեցող՝ արձակող՝ տարածող, գարշահոտ, ժահահոտ, հոտած։ |
| ԺԱՆՏԱՀՈՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Գարշահոտ լինել, հոտել։ |
| ԺԱՆՏԱՀՈՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ժանտահոտելը, գարշահոտ լինելը։ 2. Ժանտ՝ գարշելի հոտ, գարշահոտութիւն, հոտածութիւն։ |
| ԺԱՆՏԱՄԱՀ, գ. 1. Ժանտ մահ, ժանտախտ։ 2. ա. Ժանտախտական։ |
| ԺԱՆՏԱՅԻՆ, տե՛ս ԺԱՆՏԱԿԱՆ։ |
| ԺԱՆՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ժանտ դառնալ։ |
| ԺԱՆՏԱՊԱՇՏՕՆ, ա. Գարշելի՝ զզուելի բաներ պաշտող։ |
| ԺԱՆՏԱՊԱՏՈՒՀԱՍ, գ. Ժանտախտի պատուհաս՝ համաճարակ։ |
| ԺԱՆՏԱՏԵՍԱԿ, տե՛ս ԺԱՆՏԱՏԵՍԻԼ։ |
| ԺԱՆՏԱՏԵՍԻԼ, ա. Ժանտ տեսքով, դժնի, տգեղ, տձեւ։ |
| ԺԱՆՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ապականել, փչացնել, խաթարել, աւերել, եղծել։ |
| ԺԱՆՏԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Ապականող, փչացնող։ |
| ԺԱՆՏԱՓՈՒՇ, գ. (բսբ.) Դժնիկազգիների ընտանիքին պատկանող փշոտ թուփ. ցաքի (Paliurus spina-Christi)։ |
| ԺԱՆՏԿԷՆ, ա. Ժանտ, գարշելի, զզուելի։ |
| ԺԱՆՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ժանտ լինելը։ 2. Ժանտ գործ՝ արարք, ժանտագործութիւն, անզգամութիւն, չարութիւն։ 3. Վնասակարութիւն, վատութիւն, դառնութիւն։ |
| ԺԱՊԱՒԷՆ, ւինի, նեաւ, գ. 1. Նուրբ գործուածքի նեղ երիզ, որ կարում են զգեստի եզրերին՝ իբրեւ զարդ։ 2. նման. Արեգակի արտաքին լուսեղէն շրջանակը, որ երեւում է խաւարման ժամանակ։ |
| ԺԱՊԱՒԻՆԵԼ, եալ, ն. 1. Ժապաւէն կարել (զգեստի շուրջը)։ 2. Գոհարի շուրջը ոսկու բարակ երիզ քաշել՝ ժապաւէնի նման։ |
| ԺԱՌԱՆԳ, ի, աց, գ. 1. Ժառանգութիւն ստացած կամ ստանալու իրաւունքն ունեցող անձ։ 2. լայնաբար՝ Ժառանգորդ, ժառանգող, ստացող։ 3. Ժառանգութիւն։ |
| ԺԱՌԱՆԳԱԿԱԼ, ի, աց, ա. գ. Ժառանգութիւն ստացող, ժառանգ։ |
| ԺԱՌԱՆԳԱԿԻՑ, կցի, կցաց, ա. գ. Միեւնոյն ժառանգութիւնն ստացողներից իւրաքանչիւրը։ |
| ԺԱՌԱՆԳԱԿՑԱՊԷՍ, մ. Որպէս ժառանգակից, եղբայրաբար։ |
| ԺԱՌԱՆԳԱԿՑԵԼ1, եցի, ն. Ժառանգակից կամ վիճակակից դարձնել։ |
| ԺԱՌԱՆԳԱԿՑԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Ժառանգակից կամ վիճակակից լինել։ |
| ԺԱՌԱՆԳԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ժառանգակից լինելը։ |
| ԺԱՌԱՆԳԱՏՈՒ, ա. Ժառանգութիւն տուող։ |
| ԺԱՌԱՆԳԱՒՈՐ, ի, աց, գ. 1. Ժառանգութեան իրաւունքի տէր, որ ժառանգութիւն պիտի ստանայ կամ ստացել է, ժառանգ։ 2. փխբ. Ժառանգորդ։ 3. (եկեղց.) Եկեղեցու՝ հոգեւոր պաշտօնեայ (դպիրներից մինչեւ քահանաները)։ |
| ԺԱՌԱՆԳԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ժառանգաւոր լինելը։ 2. Եկեղեցու՝ հոգեւոր պաշտօնեայ լինելը։ |
| ԺԱՌԱՆԳԵԼ, եցի, ն. 1. Մէկի ժառանգը լինել, մէկին յաջորդել իբրեւ ժառանգ։ 2. Ժառանգութիւն ստանալ։ 3. նման. Ձեռք բերել, ստանալ, տիրանալ։ |
| ԺԱՌԱՆԳԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ժառանգել տալ, ժառանգ դարձնել, ժառանգութիւն տալ մէկին։ |
| ԺԱՌԱՆԳԻՉ, ԺԱՌԱՆԳՈՐԴ, ա. գ. Ժառանգող, ժառանգ։ |
| ԺԱՌԱՆԳՈՐԴԵԼ, տե՛ս ԺԱՌԱՆԳԵԼ։ |
| ԺԱՌԱՆԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ժառանգ լինելը, ժառանգի իրաւունքը։ 2. Երկիր՝ կալուածք, որ տրուած է մէկին սերնդէսերունդ բնակուելու համար։ 3. Ժառանգուած նիւթական հարստութիւն՝ ունեցուածք։ 4. Ժառանգելը, ստանալը, վայելելը։ 5. (եկեղց.) Եկեղեցական թեմի բնակչութիւնը՝ ժողովուրդը, վիճակ։ |
| ԺԺԱԿ, տե՛ս ԺԻԺՄԱԿ։ |
| ԺԺԱՆ, կամ ԺԸԺԱՆ (պրսկ.), գ. Ցիրուցան ընկած՝ քանդուած խուրձերից գոյացած խռիւ։ |
| ԺԻԺՄԱԿ, գ. Ամեն կարգի միջատների՝ ճիճուների՝ որդերի ընդհանուր անուանում։ |
| ԺԻՌ, ժռի, ից, տե՛ս ԺԱՅՌ։ |
| ԺԻՏ, ա. 1. Ուշադիր, հետաքրքրուող։ 2. Հետամուտ, յանդուգն, լիրբ։ |
| ԺԻՐ, (պհլ.), ժիրք, ժրաց, ա. 1. Աշխոյժ, եռանդուն, փութաջան, գործունեայ, տոկուն, կտրիճ։ 2. Արագաշարժ, արագընթաց։ 3. Ժրութեամբ՝ աշխուժութեամբ համակուած։ 4. մ. Փութով։ |
| ԺԻՐԱԺԻՐ, ա. Շատ ժիր։ |
| ԺԼԱՏ, ի, ից, ա. Ագահ, կծծի։ |
| ԺԼԱՏԱՆԱԼ, ացայ, ԺԼԱՏԵԼ (իմ), եցայ, չ. Ժլատ դառնալ, ագահել, անյագ լինել։ |
| ԺԼԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ժլատ դառնալ, ագահել, անյագ լինել։ |
| ԺԼԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ագահութիւն, ընչաքաղցութիւն, անյագութիւն։ 2. Անչափ խնայողութիւն։ |
| ԺԽՈՐ, գ. 1. Խառնաշփոթ աղմուկ, աղմուկ-աղմուկ։ 2. ա. Խառնակ, խառնաշփոթ, խառնափնթոր։ |
| ԺԽՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ժխոր բարձրացնել, աղմուկ-աղաղակ գցել, աղմկել, վրդովուել։ |
| ԺԽՈՐՈՒՄՆ, րման, գ. Շփոթմունք, վրդովում։ |
| ԺԽՏԵԼ, եցի, ն. 1. Ուրանալ, յանձն չառնել։ 2. Երախտիքը մոռանալ՝ անտես առնել, ապերախտ՝ երախտամոռ լինել, նենգել մէկին։ 3. եցայ, հբ. Կեղծել, կեղծ կերպով ներկայացնել։ |
| ԺԽՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Երախտամոռութիւն, ապերախտութիւն, անզգամութիւն։ |
| ԺՂՈՐԵԼ, (իմ), տե՛ս ԺԽՈՐԵԼ (իմ)։ |
| ԺՄԵՐՏ, ա. Յանդուգն, ժպիրհ։ |
| ԺՄԵՐՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յանդգնել, ժպրհել։ |
| ԺՄՏԵԼ, (իմ), տե՛ս ԺՊՏԵԼ (իմ)։ |
| ԺՈՂԽԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ջրի մէջ լուծուել, քայքայուել, լխկել, նեխել, հոտել։ |
| ԺՈՂՈՎ, ոյ, ոց, գ. 1. Մարդկանց մի տեղ հաւաքուելը՝ որեւէ նպատակով։ 2. Կուտակում, կուտակ, կոյտ, շեղջ։ 3. Ժողովուրդ, ամբոխ, բազմութիւն։ 4. Հօտ, ջոկ, երամակ։ 5. Համախոհութիւն, միաբանութիւն։ 6. Աղմուկ, վրդովմունք։ 7. (եկեղց.) Կրօնակիցների՝ մի վանքի միաբանութիւն, վանք։ 8. Հանդէս, տօնախմբութիւն։ 9. Քրիստոնէական եկեղեցի, մանաւանդ՝ եկեղեցում հաւաքուելը՝ տարբեր արարողութիւններ կատարելու նպատակով։ 10. Ժողովարան (հրեաների)։ 11. ա. Ամփոփ, կծկուած։ |
| ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ, ա. Զանազան տեղերից ժողովուած՝ հաւաքուած, ժողովածու։ |
| ԺՈՂՈՎԱԿԱՆ, ա. 1. Եկեղեցական ժողովով կատարուած՝ վճռուած, սինոդական։ 2. գ. Հին կտակարանի գրքերից մէկը, որ գրել է Սողոմոն թագաւորը. Ժողովող։ |
| ԺՈՂՈՎԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Միասին՝ մէկտեղ հաւաքուել։ |
| ԺՈՂՈՎԱՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Ժողովարան, ժողովատեղ։ 2. Եկեղեցի։ |
| ԺՈՂՈՎԱՊԵՏ, ա. գ. Գլխաւոր ժողովող։ |
| ԺՈՂՈՎԱՍԷՐ, ա. Հանրութիւն՝ ընկերութիւն սիրող, ընկերական։ |
| ԺՈՂՈՎԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Ժողովների՝ հանդէսների՝ հաւաքոյթների տեղ, հանդիսարան, խորհրդարան, ատեան։ 2. Բնակարան, օթեւան։ 3. Աղօթատեղի, աղօթատուն։ 4. Հին եւ նոր եկեղեցի. հաւատացեալների ժողով։ 5. Ժողովող, հաւաքող։ |
| ԺՈՂՈՎԱՐԱՐ, ի, աց, ա. գ. Ժողով անող՝ գումարող, մանաւանդ՝ առանց թոյլտուութեան՝ ոչ օրինական. խռովարար։ |
| ԺՈՂՈՎԵԼ, եցի, ն. 1. Հաւաքել, մի տեղ բերել։ 2. Խումբ կազմել, խմբել։ 3. Ի մի հաւաքել, ամփոփել։ 4. Ընտրութեամբ հաւաքել, քաղել։ 5. Իր մօտ ընդունել, հիւրընկալել։ 6. Բոլորը մի տեղ հաւաքել, համախմբել։ 7. Կուտակել։ 8. Ամփոփել մի տեղ, կենտրոնացնել։ 9. Բովանդակել։ 10. Հետեւութիւն անել, մակաբերել։ 11. Ձեռնամուխ լինելով ստիպել, հաւանեցնել։ 12. Ժամանակի թուերի գումարը հանել, տարիները գումարել։ |
| ԺՈՂՈՎԵՏՂ, ետեղ, գ. 1. Մարդկանց հաւաքուելու տեղ, ժողովատեղի։ 2. Հրեաների աղօթարան՝ աղօթատեղի։ 3. Եկեղեցի։ |
| ԺՈՂՈՎԻՉ, ա. Որ ժողովում է, ժողովող։ |
| ԺՈՂՈՎՈՂ, ա. գ. 1. Որ ժողովում է, ժողովիչ։ 2. Իմաստութեան քարոզիչ՝ ուսուցիչ (Սողոմոն թագաւորի մակդիրը)։ 3. Հին կտակարանի գրքերից մէկը, որ վերագրւում է Ժողովողին՝ Սողոմոն իմաստունին։ |
| ԺՈՂՈՎՈՒՄՆ, վման, գ. Ժողովելը, ժողովուելը։ |
| ԺՈՂՈՎՈՒՐԴ, վրդեան, դեամբ, եանց, կամ ոյ, ոց, գ. 1. Մի տեղ հաւաքուած մարդկանց բազմութիւն։ 2. Որեւէ տեղի (քաղաքի, գաւառի, երկրի) բնակչութիւնը։ 3. Ազգ, ցեղ։ 4. Նահապետի ընտանիք՝ գերդաստան։ 5. Մարդիկ, մարդկանց բազմութիւն։ 6. Ռամիկ բազմութիւն, հասարակ ժողովուրդ։ 7. Ժողովարան, աղօթատեղի (հրեաների)։ 8. Ազգաբնակչութիւնը հոգեւորականութեան նկատմամբ. աշխարհականների բազմութիւն, աշխարհիկ մարդիկ։ |
| ԺՈՂՈՎՐԴԱԲՆԱԿ, ա. Որտեղ ժողովուրդ է բնակւում, մարդաբնակ։ |
| ԺՈՂՈՎՐԴԱԳԼՈՒԽ, գ. Ժողովրդի՝ համայնքի գլխաւոր՝ առաջնորդ։ |
| ԺՈՂՈՎՐԴԱԽՆԱՄ, ա. Ժողովրդին խնամող, ժողովրդին օգտակար։ |
| ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱԼ, ա. Առաջնորդական։ |
| ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ, ի, աց, Աշխարհական (հակադրութեամբ հոգեւորականի)։ |
| ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԵՐ, ա. Ժողովրդին ուտող՝ սպառող՝ մահացնող՝ ոչնչացնող (ժանտախտի մասին)։ |
| ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԵՑՈՅՑ, ա. Ժողովրդին ապրեցնող՝ ազատող։ Ի ձեռն նախանձու զախոյեանաբեկ եւ զժողովրդակեցոյց զայրն զԴաւիթ՝ անհանգիստ որսայր Սաւուղ ի կորուսանել (Փարպ., 189)։ |
| ԺՈՂՈՎՐԴԱՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Հրեաների ժողովարան՝ աղօթատուն։ 2. Քրիստոնեաների եկեղեցի։ |
| ԺՈՂՈՎՐԴԱՊԵՏ, ի, աց, գ. 1. Հրեաների ժողովրդանոցի գլխաւորը՝ կրօնական արարողութիւնները կատարողը։ 2. Քրիստոնէական համայնքի գլխաւորը, առաջնորդ, աւագերէց։ |
| ԺՈՂՈՎՐԴԱՍՊԱՆ, ա. Ժողովրդին սպանող՝ կոտորող։ |
| ԺՈՂՈՎՐԴԱՎԱՐ, ա. Ժողովրդին կառավարող՝ ղեկավարող։ |
| ԺՈՅԺ, գ. Տոկալու՝ համբերելու՝ դիմանալու ներքին ուժ՝ կարողութիւն։ |
| ԺՈՒԱՅԹԵԼ, (իմ), տե՛ս ՇՈՒԱՅՏԵԼ (իմ)։ |
| ԺՈՒԺԱԼ, ացի, ԺՈՒԺԵԼ, եցի, տե՛ս ԺՈՅԺ ՈՒՆԵԼ (իմ)։ |
| ԺՈՒԺԿԱԼ, ի, ից կամ աց, ա. 1. Մարմնական ցանկութիւնները զսպող, զուսպ, զգաստ, պարկեշտ, ողջախոհ։ 2. Սակաւապետ։ 3. Տոկուն, դիմացկուն, համբերատար, ուժեղ, զօրաւոր։ |
| ԺՈՒԺԿԱԼԱԲԱՐ, տե՛ս ԺՈՒԺԿԱԼԱՊԷՍ։ |
| ԺՈՒԺԿԱԼԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ժուժկալ։ |
| ԺՈՒԺԿԱԼԱԿԱՆ, ա. Պահեցողական, ճգնողական։ |
| ԺՈՒԺԿԱԼԱՊԷՍ, մ. Ժուժկալ կերպով, պինդ կերպով, արիաբար։ |
| ԺՈՒԺԿԱԼԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Հանդուրժել, դիմանալ, համբերել, տանել, տոկալ։ 2. Զօրանալ, ուժը պատել, զօրել, դէմն առնել։ 3. Ինքն իրեն զսպել, հրաժարուել։ 4. Պահել, պինդ պահել։ |
| ԺՈՒԺԿԱԼԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ժուժկալել տալ։ |
| ԺՈՒԺԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Տոկալու ներքին՝ հոգեկան ուժ՝ կարողութիւն, համբերութիւն, դիմացկունութիւն, արիութիւն։ 2. Ինքն իրեն զսպելը, չափաւորութիւն, պահեցողութիւն, առաքինութիւն, պարկեշտութիւն։ 3. (անսովոր առումով) Բեղմնաւորութիւն, արգասաւորութիւն։ |
| ԺՈՒԺՈՂ, ա. (անսովոր առումով) Բերրի, յուռթի, արգասաւոր, բարեբեր, պտղաբեր։ |
| ԺՊԻՏ, գ. Թեթեւակի՝ անձայն ծիծաղ, քմծիծաղ։ |
| ԺՊԻՐՀ, ժպրհի, հաց, ա. Յանդուգն, անպատկառ, աներես, անամօթ, լիրբ, անառակ։ |
| ԺՊՏԱԿԱՆ, ա. Ժպիտ պարունակող։ |
| ԺՊՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Երեսին ժպիտ արտայայտել՝ խաղացնել, քթի տակ ծիծաղել, քմծիծաղ տալ, քմծիծաղել։ |
| ԺՊՏՈՒՄՆ, տման, գ. Ժպտալը, ժպիտ։ |
| ԺՊՐՀԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յանդգնել, համարձակուել։ |
| ԺՊՐՀԵՐԵՍ, ա. Ժպիրհ երեսով, ժպիրհ։ |
| ԺՊՐՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Յանդգնութիւն, համարձակութիւն, անամօթութիւն, լրբութիւն։ |
| ԺՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ժիտ՝ յանդուգն՝ աներես՝ անամօթ։ |
| ԺՏԵԼ1, եցի, ն. 1. Թախանձել, աղաչել-պաղատել, թախանձանքով խնդրել, աղերսել։ 2. չ. տե՛ս ԺՏԵԼ2 (իմ)։ |
| ԺՏԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Իշխել, համարձակուել, յանդգնել, աներեսութիւն անել։ 2. Լրբանալ, անպատկառութիւն՝ անամօթութիւն անել։ 3. հբ. տե՛ս ԺՏԵԼ1։ |
| ԺՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ժտել տալ, յանդգնութիւն տալ՝ ներշնչել։ |
| ԺՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ժտելը, թախանձանք, աղաչանք-պաղատանք։ 2. Համարձակութիւն, աներեսութիւն, անամօթութիւն։ |
| ԺՐԱԳԼՈՒԽ, ա. Ժիր, ճարպիկ, կտրիճ, աշխատասէր, ժրաջան, ջանասէր, գործունեայ։ |
| ԺՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ժիր։ |
| ԺՐԱԿԱՆ, ա. Ժիր, արի։ |
| ԺՐԱՀԱՒ, գ. Առասպելական ջրային թռչուն։ |
| ԺՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ժիր՝ արի՝ կտրիճ դառնալ, արիանալ, զօրանալ։ 2. Դիմանալ, տոկալ։ |
| ԺՐԱՆՁՆԱԿ, ա. Ժիր, ժրագլուխ, գործունեայ։ |
| ԺՐԱՋԱՆ, ա. Ժիր, անխոնջ, անձանձիր։ |
| ԺՐԱՍԷՐ, ա. Ժրաջան, ջանասէր, գործունեայ, աշխատասէր։ |
| ԺՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ժիր դարձնել, զօրացնել, քաջալերել։ |
| ԺՐԵԼ, (իմ), տե՛ս ԺՐԱՆԱԼ։ |
| ԺՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ժիր լինելը։ 2. Ներքին եռանդ։ 3. Աշխատասիրութիւն, ջանասիրութիւն։ |
| ԺՔԹԵԼ, տե՛ս ՇՔԹԵԼ։ |
| ԺՕՌԱՏ, կամ ԺԱՒՌԱՏ, ա. Ատամները թափուած։ |
| Ի1, ի (ինի), 1. Հայերէն այբուբենի տասնմէկերորդ տառը, թուական արժէքը՝ քսան քսաներորդ։ 2. Առաջնային շարքի վերին բարձրացման ձայնաւոր հնչոյթ։ |
| Ի2, նխ. Գործածւում է հայցական եւ տրական հոլովների հետ։ Բացառականի հետ կիրառւում է որպէս այդ հոլովի հիմնական նախդիր։ Ձայնաւորասկիզբ բառից առաջ դառնում է յ եւ գրւում բառի հետ միասին։ 1. Հայցականի հետ արտայայտում է. ա) Տրական հոլովի իմաստ։ Այս իմաստով խնդիր են պահանջում մի շարք բայեր՝ հաւատալ, գթալ, խնայել, յուսալ, նախանձել, հայել (իմ), մերձենալ, հասանել, հասուցանել, մատնել տալ եւն։ Հաւատացի ի նա եւ ի հայրն նորա (Խոր., Բ, ԼԳ)։ բ) Ի նախդրով հայցականը ցոյց է տալիս այն տեղը կամ առարկան, դէպի որը, որի մօտ ուղղւում է գործողութիւնը (ուղեւորման հայցական)։ Գնաց ի տուն իւր։ Եմուտ ի քաղաքն։ Էջ յաղբեւրն։ գ) Յոգնակի հայցականի, ինչպէս նաեւ արտաքին թեքման Ո, Ա հոլովման բառերի եզակի հայցականի հետ արտայայտում է ներգոյական հոլովի իմաստ։ Ի քաղաքս, ի շէնս, յաւանս, ի ջուր։ դ) Գործիական հոլովի իմաստ։ Երդնու... յարեգակն եւ ի ջուր եւ ի կրակ (Բուզ., Դ, ԺԶ)։ Յանուն իմ, յօրէնս քո։ ե) Անորոշ դերբայի հայցական հոլովի հետ արտայայտում է ժամանակի իմաստ։ Ի լինել մարտին։ Ի բախել զդուրս տան։ զ) Անորոշ դերբայի եւ իմաստով գործողութեան հետ կապուած այլ բառերի հայցական հոլովի հետ ցոյց է տալիս նպատակ։ Պատրաստ եմք ի սպանանել եւ ի մեռանել (Եղիշէ, 73)։ Եկեալ էին ի վաստակ արքունի։ է) Արտայայտում է մի բան մի այլ բանի դարձնելու, վերածելու, փոխելու իմաստ։ Զջուրն ի գինի դարձոյց (Ագ., Ծ, 453)։ 2. Եզակի տրականի հետ արտայայտում է. ա) Ներգոյական հոլովի իմաստ։ Եւ եգիտ ի մօտաւոր տեղւոջն (Բուզ., Դ, ԺԵ)։ բ) Վրայ իմաստը։ Գրի ի տախտակի։ գ) Ցոյց է տալիս ժամանակ՝ սովորաբար ժամանակի իմաստ ունեցող բառերի մօտ։ Ի ժամու իւրում, յայնմ ժամանակի։ |
| Ի ԲԱՐՁՈՒՍՏ, տե՛ս ԲԱՐՁՈՒՍՏ։ |
| Ի ԲԱՑ1, մ. Բաց դրութեամբ, չփակուած, յայտնի կերպով, յայտնապէս։ (տե՛ս ԲԱՑ1)։ |
| Ի ԲԱՑ2, մ. 1. Հեռու, մի կողմ, դէն։ 2. Յետ։ 3. Դուրս։ |
| Ի ԲԱՑ3, մ. 1. Շատ հեռու։ 2. Շատ-շատ, չափազանց, սաստիկ։ |
| Ի ԲԱՑԵԱՅ, նխդ. մ. ա. 1. Հեռու։ 2. Հեռուից։ 3. Բացօթեայ։ |
| Ի ԲԱՑԷ, տե՛ս ԲԱՑԷ։ |
| Ի ԲԱՑԷ Ի ԲԱՑ, տե՛ս ԲԱՑԷ Ի ԲԱՑ։ |
| Ի ԲԱՑ ԸՆԿԵՑԻԿ, տե՛ս ԲԱՑԸՆԿԵՑԻԿ։ |
| Ի ԲԱՑԻ, տե՛ս ԲԱՑ1-ի տակ։ |
| Ի ԲԱՑ ԿԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Մէկից հեռանալը՝ բաժանուելը, ապստամբութիւն։ |
| Ի ԲԱՑՈՒՍՏ, տե՛ս ԲԱՑՈՒՍՏ։ |
| Ի ԲԱ՛Ց ՏԱՐ, մ. ձ. Երբէ՛ք, աստուած չանի, քա՜ւ լիցի։ |
| Ի ԲԱՑ ՓԱԽՉՈՂԱԿԱՆ, ա. Հեռու փախչող, զգուշացող, խորշող։ |
| Ի ԲՆԷ, տե՛ս ԲՈՒՆ-ի տակ։ |
| ԻԲԻԴ, (յուն.), տե՛ս ՔԱՋԱՀԱՒ։ |
| ԻԲՐ, 1. նխդ. Իբրեւ, որպէս, նման, պէս։ 2. մ. շ. Ինչպէս, որպէս, ըստ որում, ինչ կերպով որ։ 3. եղբ. Ինչպէ՞ս, ի՞նչ կերպով, ի՞նչ պատճառով, ինչու՞։ 4. մ. Երբ, մինչդեռ։ 5. շ. Իբրեւ թէ, որպէս թէ, ասես թէ։ 6. շ. (յունաբանութեամբ) Որպէսզի, որ։ |
| ԻԲՐԵՒ, 1. նխդ. Ինչպէս, որպէս, նման, պէս, իբր։ 2. Չափ, մօտ, մօտաւորապէս։ 3. մ. Երբ, երբ որ։ 4. (յունական ոճով) Նրանից յետոյ, երբ։ 5. մ. շ. Ինչպէս որ, ինչ կերպով որ, ըստ որում։ 6. շ. Որպէս թէ, կարծես թէ, ոնց որ։ 7. Քանի որ, որովհետեւ։ |
| ԻԲՐՈՒ, տե՛ս ԻԲՐ, ԻԲՐԵՒ։ |
| ԻԳ, տե՛ս ԷԳ։ |
| ԻԳԱԲԱՐ, մ. (քեր.) Իբրեւ իգական սեռի (պատկանող), իգականաբար։ |
| ԻԳԱԳՈՅՆ, ա. Էգի նման, աւելի թոյլ՝ տկար։ |
| ԻԳԱԽԱԶՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԻԳԱՄՈԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԻԳԱԽԱՌՆՈՒԹԻՒՆ ԶՕՐԱՑ, գ. Զօրքի մէջ կին խառնելը իբրեւ զինուոր։ |
| ԻԳԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Էգին կամ կնոջը յատուկ՝ վերաբերող, կնոջական, կանացի։ 2. Մեղկ, կնամարդի։ 3. (քեր.) Անուանական սեռերից մէկը, որով ցոյց է տրւում, որ գոյականը պատկանում է իգական առարկաների դասին։ |
| ԻԳԱԿԵՐՊ, ա. Էգի՝ կնոջ կերպարանքով՝ տեսքով։ |
| ԻԳԱՄՈԼ, ա. 1. Էգի յետեւից ընկնող, իգասէր, ցանկասէր, կնասէր։ 2. Իգամոլութիւն պարունակող՝ արտայայտող, իգամոլական։ |
| ԻԳԱՄՈԼԻ, ա. 1. Էգի յետեւից ընկնող, իգասէր, ցանկասէր, կնասէր։ 2. Իգամոլութիւն պարունակող՝ արտայայտող, իգամոլական։ |
| ԻԳԱՄՈԼԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Չափազանց ցանկասէր լինել, կանանց յետեւից ընկնել՝ հետամուտ լինել, կնամոլութիւն անել։ |
| ԻԳԱՄՈԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Իգամոլ՝ կնամոլ լինելը, սաստիկ ցանկասիրութիւն, պագշոտութիւն։ |
| ԻԳԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Էգ դառնալ, մեղկանալ, թուլանալ։ 2. Էգի դեր կատարել։ |
| ԻԳԱՉԱՐՉԱՐ, (տպ. իգաչար), ա. Կանանց չարչարող՝ լլկող։ (Կղնկտ., 172)։ |
| ԻԳԱՊԷՍ, մ. Էգի՝ կնոջ նման՝ պէս։ |
| ԻԳԱՍԷՐ, ա. 1. Կին սիրող, կնասէր, ցանկասէր։ 2. Իգացած (տղամարդ)։ |
| ԻԳԱՏԵՆՉ, ա. Իգամոլ, իգասէր։ |
| ԻԳԱՑԵԱԼ, տե՛ս ԻԳԱՆԱԼ։ |
| ԻԳԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Իգանալը, էգի դեր կատարելը։ |
| ԻԳԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Իգանալ տալ։ 2. փխբ. Թուլացնել, կամազուրկ դարձնել։ 3. Ներքինացնել։ |
| ԻԳՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Էգի յատկութիւն, կանացի բարք, կանացիութիւն։ 2. Իգանալը, էգի դեր կատարելը։ |
| Ի ԴԷՄՍ, տե՛ս ԴԷՄ-ի տակ։ |
| Ի ԴԷՊ, տե՛ս ԴԷՊ։ |
| Ի ԴՄԱՆԷ, դ. ԴԱ-ի եզակի բացառականը. դրանից։ |
| ԻԴՈՍ1, (յուն.), ա. Սեփական, մէկին յատուկ, առանձնայատուկ։ |
| ԻԴՈՍ2, (յուն.), գ. Ըստ հռոմէական տոմարի՝ մարտի, մայիսի, յուլիսի եւ հոկտեմբերի տասնհինգերորդ, կամ միւս ամիսների տասներեքերորդ օրը։ |
| Ի ԴՈՑԱՆԷ, դ. ԴԱ-ի յոգնակի բացառականը. դրանցից։ |
| Ի ԴՈՒՐՍ, տե՛ս ԴՈՒՐՔ-ի տակ։ |
| Ի ԶՈՒՐ, տե՛ս ԶՈՒՐ։ |
| ԻԺ, ի, ից, գ. 1. (կենդբ.) Իժերի ընտանիքին պատկանող թունաւոր օձ (Vipera)։ 2. ա. փխբ. Իժի նման չար, ժանտ։ |
| ԻԺԱԲԱՐ, մ. Իժի նման, չարաբար, նենգօրէն։ |
| ԻԺԱԲԱՐՈՅ, ա. Իժի բարք՝ բնաւորութիւն ունեցող, օձաբարոյ, չարաբարոյ, ժանտ։ |
| ԻԺԱԹՈՅՆ, ա. Իժի նման թոյն ունեցող, փխբ. չարալեզու, զրպարտիչ։ |
| ԻԺԱԹՈՒԱԿ, գ. Տարեշրջանի ինչ-որ մտացածին թիւ՝ հաշիւ։ |
| ԻԺԱԿՈՐԻՒՆ, գ. Իժի ձագ։ |
| ԻԺԱՆԱԼ, ացայ, չ. Իժ դառնալ, փխբ. իժաբարոյ դառնալ, չարանալ։ |
| ԻԺԱՆՄԱՆ, ա. Իժի նման, դժնդակ, ժանտ։ |
| ԻԼ, իլոյ, գ. Թել մանելու ձեռքի գործիք։ |
| ԻԼԻԿ, իլկի, իլկաւ, գ. Թել մանելու ձեռքի գործիք։ |
| ԻԼԻՔՏՌԻՈՆ, տե՛ս ԵԼԵԿՏՌԻՈՆ։ |
| ԻԼՈՒԼ, (ասոր.), գ. Եբրայական տոմարի վեցերորդ ամիսը։ |
| Ի ԽԺԴԱՆ ԿԱԼ, չ. Յամառել, հակառակել, խստանալ։ |
| Ի ԽՈՆԱՐՀ, տե՛ս ԽՈՆԱՐՀ-ի տակ։ |
| Ի ԽՈՆԱՐՀՈՒՍՏ, մ. Ցածից, ներքեւից, տակից։ |
| Ի ԾԱԾՈՒԿ, տե՛ս ԾԱԾՈՒԿ-ի տակ։ |
| ԻԿՈՍԱԷԴՌՈՆ, (յուն.), գ. (երկրչ.) Քսան նիստ՝ երես եւ քսան հաւասարասրուն եռանկիւնիներ ունեցող երկրաչափական մարմին. քսանանիստ։ |
| Ի ՀԱՐԿԷ, տե՛ս ՀԱՐԿ-ի տակ։ |
| Ի ՁԵՌՆ, տե՛ս ՁԵՌՆ։ |
| Ի ՁԷՆՋ, դ. ԴՈՒ-ի յոգնակի բացառականը. ձեզ(ա)նից։ |
| ԻՂՁ1, ըղձի, ից, գ. 1. Սրտի փափագ, բուռն ցանկութիւն, տենչանք, բաղձանք։ 2. Աղաչանք, աղօթք։ 3. ա. Ըղձացող, փափագող։ |
| ԻՂՁ2, ըղձի, ձիւ կամ ձաւ, ձից, ա. գ. 1. Հարցուկ, սուտ գուշակ, կախարդ, դիւթ։ 2. յոգն. Գուշակութիւն, դիւթութիւն, հմայութիւն։ |
| Ի ՃԱՀ, տե՛ս ՃԱՀ։ |
| ԻՄ, իմոյ, իմում, յիմմէ կամ յիմոյ, իմով, իմոց, իմովք, դ. Ես-ի սեռական հոլովը որպէս ստացական դերանուն. իմը կամ իմս։ |
| ԻՄԱԾԻՆ, ա. Իմ ծնած, իմ ծնունդն եղող, ինձնից սերուած։ |
| ԻՄԱՆԱԼ, ացայ, իմա՛ կամ իմա՛ց կամ իմացի՛ր, հբ. 1. Մտքով ըմբռնել, հասկանալ, գիտենալ, ճանաչել, խելամուտ լինել։ 2. Մակաբերել, կռահել, գլխի ընկնել։ 3. Զգալ, զգայարանների միջոցով գիտակցել։ 4. Խորհել, մտածել։ 5. Համարել, կարծել, ենթադրել։ 6. Հնարել, ճարտարել, նիւթել։ |
| ԻՄԱՆԱԼԱԲԱՐ, մ. Իմանալի կերպով, աննիւթապէս, հոգեպէս։ |
| ԻՄԱՆԱԼԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի իմանալի։ |
| ԻՄԱՆԱԼԱՊԷՍ, տե՛ս ԻՄԱՆԱԼԱԲԱՐ։ |
| ԻՄԱՆԱԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Որ միայն մտքով կարելի է իմանալ՝ ըմբռնել, աննիւթական, հոգեղէն։ 2. Իմացող, ըմբռնող, մտաւոր։ 3. գ. Հոգեղէն էակ, հրեշտակ։ |
| ԻՄԱՆԱԼԻՈՒԹԻՒՆ, գ. Իմանալի լինելը, աննիւթականութիւն։ |
| ԻՄԱՆՈՂ, ա. Իմացող, ըմբռնող, հասկացող, մտառու։ |
| ԻՄԱՆՈՂԱԿԱՆ, կանն, ա. 1. Իմացողական, իմացական։ 2. գ. Մարդու իմացական կարողութիւնը, միտք։ |
| ԻՄԱՍՏ, ի, ից, գ. 1. Միտք, բովանդակութիւն։ 2. Իմանալը, ըմբռնելը, հասկացողութիւն, մտքի հասունութիւն։ 3. Իմաստութիւն, գիտութիւն։ 4. Ճարտարութիւն, հմտութիւն։ 5. Մտադրութիւն, դիտաւորութիւն, խորհուրդ, միտք։ 6. Իմացական կարողութիւն, խելք։ |
| ԻՄԱՍՏԱԲԱՆ, ա. Իմաստուն բաներ խօսող՝ ասող։ |
| ԻՄԱՍՏԱԲԱՐ, տե՛ս ԻՄԱՍՏՆԱԲԱՐ։ |
| ԻՄԱՍՏԱԳՈՅՆ, տե՛ս ԻՄԱՍՏՆԱԳՈՅՆ։ |
| ԻՄԱՍՏԱԳՈՐԾ, ա. 1. Իմաստութեամբ գործող։ 2. Իմաստութեամբ գործուած՝ կազմուած։ |
| ԻՄԱՍՏԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Իմաստութեամբ գործելը. արարչական իմաստութիւն։ |
| ԻՄԱՍՏԱԼԻՑ, ա. Իմաստութեամբ լի, խելացի։ |
| ԻՄԱՍՏԱԽՆԴԻՐ, ա. Իմաստութեան հետամուտ, իմաստութիւն փնտրող։ |
| ԻՄԱՍՏԱԽՈՀ, տե՛ս ԻՄԱՍՏԱԽՈՐՀ։ |
| ԻՄԱՍՏԱԽՈՐՀ, ա. Իմաստունմտածողութեամբ, լրջմիտ, խելացի։ |
| ԻՄԱՍՏԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, ա. Իմաստունմտածողութեամբ, լրջմիտ, խելացի։ |
| ԻՄԱՍՏԱԿ, ի, աց, ա. 1. Իմաստակութեան վրայ հիմնուած դատողութիւններ անող, ճարտարամտութեամբ յայտնապէս սխալ դրոյթները որպէս ճշմարիտ ներկայացնող։ 2. Իմաստակին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԻՄԱՍՏԱԿԱՆ, ա. 1. Իմաստ պարունակող՝ ունեցող, իմաստուն, խելացի։ 2. Իմաստակին յատուկ՝ վերաբերող, իմաստակական։ |
| ԻՄԱՍՏԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԻՄԱՍՏԱԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԻՄԱՍՏԱԿԱՐԾ, ա. Իմաստուն կարծուած, արտաքուստ իմաստուն թուացող։ |
| ԻՄԱՍՏԱԿԵԼ, եցի, ն. Իմաստակի նման դատողութիւններ անել, իմաստակութիւն անել։ |
| ԻՄԱՍՏԱԿԻՐ, ա. Իմաստ՝ իմաստութիւն կրող՝ ունեցող՝ պարունակող, խոհական, խելացի, բանական։ |
| ԻՄԱՍՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Իմաստակ լինելը, իմաստակելը։ 2. Արտաքուստ ճշմարիտ թուացող, բայց ըստ էութեան սխալ մտահանգման վրայ հիմնուած դատողութիւն՝ ապացոյց։ |
| ԻՄԱՍՏԱՀԱՅԵԱՑ, ա. Իմաստութեամբ նայող՝ քննող, խոհական։ |
| ԻՄԱՍՏԱՀԱՆՃԱՐ, ա. Իմաստուն եւ հանճարեղ, իմաստութեամբ լի։ |
| ԻՄԱՍՏԱՃԵՄ, ա. Իմաստասիրութեամբ զբաղուող, իմաստութեան հետեւող։ |
| ԻՄԱՍՏԱՅԵՂՑ, ա. Իմաստութեամբ լի, իմաստալից, խելացի։ |
| ԻՄԱՍՏԱՆԱԼ, տե՛ս ԻՄԱՍՏՆԱՆԱԼ։ |
| ԻՄԱՍՏԱՊԱՏՈՒՄ, ա. Իմաստութեամբ պատմուած կամ պատմող։ |
| ԻՄԱՍՏԱՊԱՐԳԵՒ, ա. Իմաստութիւն պարգեւող, իմաստնացնող։ |
| ԻՄԱՍՏԱՊԷՍ, մ. Իմաստուն կերպով, իմաստութեամբ, իմաստնաբար։ |
| ԻՄԱՍՏԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. գ. 1. Իմաստութիւն սիրող, գիտութիւններ ուսումնասիրող, գիտնական։ 2. Փիլիսոփայ։ 3. Իմաստասէրին վայել կեանք վարող. առաքինի, պարկեշտ, զգաստ, զգօն։ 4. Երգիչ, երաժիշտ։ 5. Առաքինական։ |
| ԻՄԱՍՏԱՍԻՐԱԲԱՐ, մ. 1. Իբրեւ իմաստասէր, իմաստասէրի նման՝ պէս։ 2. Առաքինաբար։ |
| ԻՄԱՍՏԱՍԻՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Աւելի իմաստասէր։ 2. Աւելի առաքինական։ |
| ԻՄԱՍՏԱՍԻՐԱԿ, ի, աց, ա. 1. Իմաստութիւն սիրող, իմաստութեան հետամուտ։ 2. Իմաստասէր համարուած, իմաստակ։ 3. Իմաստասիրական։ |
| ԻՄԱՍՏԱՍԻՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Իմաստասէրին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Իմաստասիրութեան վերաբերող, փիլիսոփայական։ |
| ԻՄԱՍՏԱՍԻՐԱԿԻՑ, ա. Իմաստասիրութեան մասնակից, միասին իմաստասիրող։ |
| ԻՄԱՍՏԱՍԻՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Իմաստասէր՝ առաքինի դառնալ։ |
| ԻՄԱՍՏԱՍԻՐԱՊԷՍ, տե՛ս ԻՄԱՍՏԱՍԻՐԱԲԱՐ։ |
| ԻՄԱՍՏԱՍԻՐԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Իբրեւ իմաստասէր քննել, ուսումնասիրել։ 2. (տրամ.) Հաւաքաբանել, հաւաքաբանութիւն անել։ 3. Մակաբերել, եզրակացնել։ 4. Հետաքննել, լաւ մտածել՝ խորհել, խելամուտ լինել։ 5. Իմաստնաբար ճառել՝ գրել։ |
| ԻՄԱՍՏԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Իմաստասէր լինելը, իմաստութիւն սիրելը։ 2. Փիլիսոփայութիւն։ 3. Իմաստասիրելը, իմաստուն դատողութիւն, իմաստութիւն, իմաստ։ 4. Առաքինի խորհուրդ, առաքինի վարք։ |
| ԻՄԱՍՏԱՍՊԱՌ, ա. Իմաստութիւնից զրկուած, անիմաստ դարձած, խելազուրկ, անխելք։ |
| ԻՄԱՍՏԱՏՈՒՐ, ա. Իմաստութիւն տուող, իմաստնացնող։ |
| ԻՄԱՍՏԱՐԱՐ, տե՛ս ԻՄԱՍՏՆԱՐԱՐ։ |
| ԻՄԱՍՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԻՄԱՍՏՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԻՄԱՍՏԱՑՈՒՑԻՉ, տե՛ս ԻՄԱՍՏՆԱՑՈՒՑԻՉ։ |
| ԻՄԱՍՏԱՑՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Իմաստնացուցիչ լինելը, իմաստնացնելը։ |
| ԻՄԱՍՏԱՒՈՐ, ա. Իմաստ ունեցող՝ պարունակող, իմաստնալից։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱԲԱՆ, տե՛ս ԻՄԱՍՏԱԲԱՆ։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱԲԱՐ, մ. Իմաստունի պէս, իմաստուն կերպով։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱԳԻՒՏ, ա. Հնարագէտ, ճարտարիմաց։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի իմաստուն։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱԶՕՐ, ա. Իմաստութեամբ զօրացած, իմաստաւոր, իմաստուն։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱԽՆԴԻՐ, տե՛ս ԻՄԱՍՏԱԽՆԴԻՐ։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱԽՈՐՀ, տե՛ս ԻՄԱՍՏԱԽՈՐՀ։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Իմաստունին եւ իմաստութեան յատուկ, իմաստաւոր, խոհական, բանական։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Իմաստուն՝ խելացի՝ խելօք դառնալ։ 2. Հասկանալ, խելամուտ լինել, իմանալ։ 3. Իմաստունի նման վարք ունենալ, զգօնանալ, առաքինանալ։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱՍԷՐ, տե՛ս ԻՄԱՍՏԱՍԷՐ։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Խելքի տեղը, գլուխ։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱՐԱՐ, ա. Իմաստուն դարձնող, իմաստնացնող։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Իմաստուն՝ խելացի դարձնել, իմաստութիւն բերել։ 2. Զգօն՝ զգաստ՝ առաքինի դարձնել, զգօնացնել, զգաստացնել։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱՑՈՒՑԻՉ, ցուցչի, չաց, ա. 1. Իմաստուն դարձնող, իմաստնացնող։ 2. Զգօնացնող։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱՒՈՐ, ա. Իմաստուն, խելացի։ |
| ԻՄԱՍՏՆԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Իմաստնանալ, զգաստանալ։ |
| ԻՄԱՍՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Իմաստուն լինելը։ 2. Երեւոյթների՝ դէպքերի եւն խոր իմացութիւն՝ ըմբռնում։ 3. Հանճարեղ՝ իմաստալից խօսք՝ միտք։ 4. Իմաստասիրութիւն, փիլիսոփայութիւն։ 5. Խորհելու՝ մտածելու ունակութիւն, իմացական կարողութիւն, բանականութիւն, միտք, խելք։ 6. Խոհականութիւն, կշռադատութիւն, շրջահայեցութիւն, խելամըտութիւն, ուշիմութիւն, հմտութիւն, զգօնութիւն, ողջամտութիւն։ 7. Գիտենալը, գիտելիք, գիտութիւն, իրազեկութիւն, տեղեակութիւն։ 8. Մտածութիւն, խորհուրդ։ |
| ԻՄԱՍՏՈՒՀԻ, հւոյ, ա. գ. Իմաստուն կին։ |
| ԻՄԱՍՏՈՒՆ, տնոյ, տնոց, ա. 1. Բանական, դատող, ըմբռնող։ 2. Իմաստութեամբ օժտուած՝ երեւելի, շատ խելօք, գիտուն։ 3. Ընդհանրապէս՝ խելօք, խելացի, խոհեմ, ուշիմ, ողջամիտ, բանիմաց, հասկացող։ 4. Զգաստ, առաքինի, բարեպաշտ։ 5. Իմաստասէր, փիլիսոփայ։ 6. Իմաստակ։ 7. Վարպետ, ճարտար, հմուտ։ 8. Իմաստ ունեցող՝ պարունակող, իմաստաւոր, խոհական։ 9. մ. Իմաստնաբար, խելացի կերպով։ |
| ԻՄԱՐՄԷՆ, ԻՄԱՐՄԻՆ, ԻՄԱՐՄԻՆԷ, (յուն.), ի, գ. Բախտ, վիճակ, ճակատագիր։ |
| ԻՄԱՑ, մանաւանդ՝ ԻՄԱՑՔ, ցից, գ. Իմաստ, խորհուրդ։ |
| ԻՄԱՑԱԳՈՅՆ, ա. Միայն մտքով իմանալի, դժուար իմանալի, խորիմաստ։ |
| ԻՄԱՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Մտքով իմանալի՝ ըմբռնելի։ 2. Իմացող, ըմբռնող։ |
| ԻՄԱՑԱԿԱՆԱՊԷՍ, մ. Իմացական կերպով, հոգեպէս։ |
| ԻՄԱՑԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Իմացական լինելը, իմացողութիւն, իմացութիւն։ |
| ԻՄԱՑՈՂ, ա. Որ իմանում է, հասկացող, ըմբռնող։ |
| ԻՄԱՑՈՂԱԲԱՐ, մ. Իմանալի կերպով, իմացականօրէն։ |
| ԻՄԱՑՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. (յունարէնի նմանողութեամբ) Մտաւոր, իմացական։ |
| ԻՄԱՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ըմբռնում, ըմբռնողութիւն, իմացականութիւն, իմացական կարողութիւն։ |
| ԻՄԱՑՈՒԱԾ, ոյ, ոց եւ ի, իւ, գ. 1. Իմացում, ըմբռնում, իմացողութիւն։ 2. Իմացական կարողութիւն, միտք, խելք։ 3. Խօսքի նշանակութիւն, իմաստ։ 4. Խոհականութիւն, իմաստութիւն։ 5. Ազդում, ըմբռնում զգայարանների միջոցով։ |
| ԻՄԱՑՈՒԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Իմացութիւն, իմացական կարողութիւն, միտք։ |
| ԻՄԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Իմանալը, իմացում, ըմբռնում։ 2. Իմաստ, նշանակութիւն (խօսքի)։ 3. Իմացական կարողութիւն, միտք։ 4. Ազդում, ըմբռնում զգայարանների միջոցով։ 5. յոգն. Իմանալի էակներ՝ հոգեղէններ, հրեշտակներ։ |
| ԻՄԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Իմանալը, իմացուելը, մտքով ըմբռնելը, իմացութիւն, հասկացողութիւն։ 2. Խորհելը, մտածելը, մտածողութիւն, իմացական կարողութիւն։ 3. Զգալը, ուշադրութեան առնելը։ 4. Խորհուրդ, հնարք, դիտաւորութիւն։ |
| ԻՄԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Իմաց տալ, տեղեկացնել, յայտնել։ |
| ԻՄԱՑՔ, տե՛ս ԻՄԱՑ։ |
| ԻՄԵՌԻԱԿԱՆ, (յուն.), ա. Ամենօրեայ (ջերմ)։ |
| Ի ՄԷՆՋ, դ. ԵՍ-ի յոգնակի բացառականը. մեզ(ա)նից։ |
| Ի ՄԷՋ, տե՛ս ՄԷՋ։ |
| Ի ՄԻԱՍԻՆ, մ. Միասին, մէկտեղ, միատեղ, համատեղ։ |
| Ի՞Մ ԻՄԻՔ, դ. Ի՞նչ բանի, ինչի՞։ |
| Ի ՄԻՋԻ, Ի ՄԻՋՈՅ, տե՛ս ՄԷՋ-ի տակ։ |
| ԻՄՆ, իրիք, իմիք, յիմեմնէ եւ յիմեքէ, իւիք, դ. 1. Մի, որեւէ, ինչ-որ։ 2. Մի բան, որեւէ բան, ինչ-որ բան։ 3. Որպէս թարմատար՝ անորոշութեան իմաստով. ինչ-որ, մի տեսակ, մի ձեւով, կարծես։ |
| ԻՄՆԱՊԷՍ, մ. Մի կերպ, կարծես թէ։ |
| ԻՄՆԷ, մ. Մի կերպ, կարծես թէ։ |
| ԻՄՈՅԱԿԱՆ, ԻՄՈՅԻՆ, ա. Իմ, ինձ յատուկ։ |
| ԻՄՈՎՍԱՆՆ, մ. Իմ կողմից, իմ կարողացածի չափ։ |
| Ի ՄՕՏՈՅ, տե՛ս ՄՕՏ-ի տակ։ |
| Ի ՆԱՆԻՐ, տե՛ս ՆԱՆԻՐ։ |
| Ի ՆԵՐՔՈՅ, Ի ՆԵՐՔՍ, տե՛ս ՆԵՐՔՈՅ, ՆԵՐՔՍ։ |
| ԻՆԵՒ, դ. ԵՍ-ի եզակի գործիականը. ինձ(ա)նով։ |
| ԻՆԾ, ԻՆՁ, ընծու կամ ընձու, ուց, գ. (կենդբ.) Կատուազգիների ընտանիքին պատկանող գիշատիչ գազան. յովազ (Panthera pardus)։ |
| ԻՆՁԷՆ, դ. մ. Ինձնից, ես ինքս, հէնց ես, անձամբ։ |
| Ի ՆՄԱՆԷ, դ. ՆԱ-ի եզակի բացառականը. նրանից։ |
| ԻՆՆ, ինունք, ինունց կամ իննունք, իննուց, իննուք կամ իննամբք, թ. 1. Ինը, ութին աւելացրած մէկ։ 2. Ինը միաւորից բաղկացած քանակ։ |
| ԻՆՆԱԲԱՐ, մ. Իննի նման՝ պէս։ |
| ԻՆՆԱԳԻՐԿ, ա. Ինը գրկաչափ։ |
| ԻՆՆԱԳԼԽԻ, ԻՆՆԱԳԼՈՒԽ, ա. Ինը գլուխ ունեցող։ |
| ԻՆՆԱԿԱՆԳՈՒՆ, ա. Ինը կանգունի չափ։ |
| ԻՆՆԱԿԻ, տե՛ս ԻՆՆԵԱԿ։ |
| ԻՆՆԱԿՆԵԱՆ, ա. Ինը ակունք ունեցող, ինը աղբիւր բխող (տեղ)։ |
| ԻՆՆԱՄԱՍՆԵԱՅ, ա. Ինը մասից բաղկացած, ինը մաս ունեցող։ |
| ԻՆՆԱՄԵԱՅ, ԻՆՆԱՄԵԱՆ, ա. 1. Ինը տարի տեւող՝ տեւած։ 2. Ինը տարեկան։ |
| ԻՆՆԱՄՍԵԱՅ, սէի, ա. Ինը ամիս տեւող։ |
| ԻՆՆԱՇՏԻՃԱՆԵԱՆ, ա. Ինը աստիճան ունեցող։ |
| ԻՆՆԵԱԿ, նեկի, կաց, 1. ա. Ինը հատից բաղկացած, ինը հատ։ 2. գ. Ինը հատը որպէս մէկ ամբողջութիւն։ |
| ԻՆՆԵՐԵԱԿ, տե՛ս ԻՆՆԵՐՈՐԴ։ |
| ԻՆՆԵՐՈՐԴ, ի, աց, թ. 1. Ութերորդին անմիջապէս յաջորդող։ 2. Ամբողջի ինը մասերից իւրաքանչիւրը։ |
| ԻՆՆԵՒՏԱՍՆ, սին, սանց, թ. Տասնինը։ |
| ԻՆՆԵՒՏԱՍՆԱՄԵԱՅ, ա. Տասնինը տարեկան։ |
| ԻՆՆԵՒՏԱՍՆԵԱԿ, նեկի, ԻՆՆԵՒՏԱՍՆԵՐԵԱԿ, րեկի,1. ա. Տասնինը հատից բաղկացած, տասնինը հատ։ 2. գ. Տասնինը հատը որպէս մէկ ամբողջութիւն։ |
| ԻՆՆԵՒՏԱՍՆԵՐՈՐԴ, դի, դաց, թ. Տասնիններորդ։ |
| ԻՆՆԵՔԵԱՆ, ԻՆՆԵՔԻՆ, եցունց, թ. Ինն էլ, ինը միասին։ |
| ԻՆՆՀԱՐԻՒՐ, թ. Ինը հարիւր։ |
| ԻՆՆՀԱՐՈՒԱԾԵԱՅ, ա. Ինը հարուած բերող, ինը հարուած պարունակող։ |
| ԻՆՆՈՒՏԱՍՆ, թ. 1. Տասնինը։ 2. Տասնիններորդ։ |
| ԻՆՆՈՒՏԱՍՆԱՄԵԱՅ, տե՛ս ԻՆՆԵՒՏԱՍՆԱՄԵԱՅ։ |
| ԻՆՆՈՒՏԱՍՆԵՐՈՐԴ, տե՛ս ԻՆՆԵՒՏԱՍՆԵՐՈՐԴ։ |
| ԻՆՆՊԱՏԻԿ, ա. Ինը անգամ աւելի։ |
| ԻՆՆՍՆԱՄԵԱՅ, ԻՆՆՍՆԱՄԵԱՆ, ԻՆՆՍՆԱՄԵՆԻ, ա. Իննսուն տարեկան, իննսունամեայ։ |
| ԻՆՆՍՆԵԱԿ, ա. Իննսուն հատից բաղկացած, իննսուն հատ։ |
| ԻՆՆՍՆԵՄԵԱՅ, ԻՆՆՍՆԵՄԵԱՆ, տե՛ս ԻՆՆՍՆԱՄԵԱՅ։ |
| ԻՆՆՍՆԵՐԵԱԿ, տե՛ս ԻՆՆՍՆԵԱԿ։ |
| ԻՆՆՍՆԵՐՈՐԴ, ի, աց, թ. Իննսուներորդ։ |
| ԻՆՆՍՈՒՆ, իննսնի, ից, թ. Ինը տասնեակ, հարիւրից տասը պակաս։ |
| ԻՆՆՕՐԵԱՅ, ա. Ինը օր տեւող, ինը օրուայ։ |
| Ի ՆՈՑԱՆԷ, դ. ՆԱ-ի յոգնակի բացառականը. նրանցից։ |
| ԻՆՉ1, դ. 1. Մի, որեւէ, ինչ-որ։ 2. Մի բան, որեւէ բան։ 3. Մի քանի։ 4. Որպէս թարմատար՝ յատկապէս հարցական, ժխտական եւ թէական (պայմանական) նախադասութիւններում՝ արտայայտելով անորոշութիւն կամ սաստկացնելով, մեղմացնելով խօսքի իմաստը։ Այս դէպքում կամ չի թարգմանւում, կամ թարգմանւում է ինչ-որ, որեւէ, որեւէ ձեւով, կերպով, երբէք, բոլորովին, ամենեւին, բնաւ բառերով։ |
| ԻՆՉ2, ընչի, գ. 1. Ինչ որ կայ, եղած բան, գոյացութիւն։ 2. տե՛ս ԻՆՉՔ։ |
| ԻՆՉԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Վերաբերութիւն, առնչութիւն, յարաբերութիւն։ |
| ԻՆՉՊԻՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԶԻՆՉՊԻՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԻՆՉՔ, ընչից, գ. Ունեցուածք, գոյք, ստացուածք։ |
| ԻՆՔԵԱՆ, ԻՆՔԵԱՆՑ, տե՛ս ԻՆՔՆ։ |
| ԻՆՔՆ, ինքեան կամ ընքեան, քեամբ, քեանք, քեանց, քեամբք, դ. 1. Ցոյց է տալիս այն անձը կամ առարկան, որի մասին խօսւում է. ինքը։ 2. Գործածւում է անձնական եւ ցուցական, ինչպէս եւ գոյականների հետ սաստկական նշանակութեամբ՝ ես ինքն, դու ինքն, նա ինքն, նոյն ինքն, ինքն թագաւորն։ 3. ա. (յունաբանութեամբ) Նոյն, բուն, բնիկ։ |
| ԻՆՔՆԱԲԱՆԱԿԱՆ, ա. Ինքն իր խօսքով, սեփական խօսքերով (եղած)։ |
| ԻՆՔՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԻՆՔՆԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԻՆՔՆԱԲԱՐԻ, ա. Ինքնըստինքեան՝ բնականից՝ իսկապէս բարի։ |
| ԻՆՔՆԱԲԱՐՈՒԹԻՒՆ, կամ ԻՆՔՆԱԲԱՐԵՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնըստինքեան՝ բնականից՝ բուն բարութիւն կամ բարերարութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱԲԱՒ, ա. Ինքն իրեն բաւականացնող՝ բաւարարող, ուրիշին անկարօտ, ուրիշի կարիքը չզգացող։ |
| ԻՆՔՆԱԲԱՒԱԿԱՆ, տե՛ս ԻՆՔՆԱԲԱՒ։ |
| ԻՆՔՆԱԲԱՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնաբաւ լինելը, անկարօտութիւն, սակաւապետութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱԲԵՐ, ի, աց, ա. 1. Ինքն իրեն առաջ եկող՝ բուսնող՝ բխող։ 2. գ. Ինքն իրեն առաջ եկած կամ ստացուած բարիք՝ բերք՝ պտուղ եւն։ |
| ԻՆՔՆԱԲԵՐԱԿԱՆ, ա. Որ լինում է ինքնաբերաբար։ |
| ԻՆՔՆԱԲՆԱԿ, ա. Բնական, բնածին։ |
| ԻՆՔՆԱԲՆԱԿԱԲԱՐ, մ. Բնականաբար, բնական կերպով։ |
| ԻՆՔՆԱԲՈՅՍ, ա. 1. Ինքն իրեն բուսած, ինքնաստեղծ։ 2. Բնական, բնածին։ |
| ԻՆՔՆԱԲՈՒՂԽ, ԻՆՔՆԱԲՈՒԽ, ա. 1. Ինքն իրեն բխող, բնականից հոսող։ 2. Ինքն իրեն բուսած, ինքնաբոյս, ինքնաբեր։ 3. Ինքնակամ, ինքնայօժար, յօժարակամ։ |
| ԻՆՔՆԱԲՈՒՆ, ա. Բնածին, բնական, բուն, սեփական, բնիկ։ |
| ԻՆՔՆԱԳԱՒԱՌԵԱՅ, եայք, եայց, ա. Հէնց նոյն գաւառից, բնիկ տեղացի, բնիկ։ |
| ԻՆՔՆԱԳԵՂԵՑԻԿ, ա. Ինքնին՝ բնականից գեղեցիկ, կատարեալ գեղեցկութեամբ։ |
| ԻՆՔՆԱԳԵՂԵՑԿԱՐԱՐ, ա. Ինքնին գեղեցկացնող։ |
| ԻՆՔՆԱԳԷՏ, ա. Ինքնին գիտակցող՝ հասկացող կամ գիտակցելով՝ հասկանալով։ |
| ԻՆՔՆԱԳԻՐ, գրոյ, ա. Իր գրած, իր ձեռքով գրած, ձեռագիր։ |
| ԻՆՔՆԱԳԼՈՒԽ, ա. Ինքն իր գլխի տէր, ուրիշին չենթարկուող, ինքնիշխան, ինքնակամ։ |
| ԻՆՔՆԱԳՈԼ, չ. Ինքն իրեն գոյութիւն ունենալ, ինքնագոյ լինել։ |
| ԻՆՔՆԱԳՈՅ, ի, ա. Ինքն իրեն գոյութիւն ունեցող, ուրիշից չստեղծուած՝ չծնուած, անստեղծ, անեղ։ |
| ԻՆՔՆԱԳՈՅԱԿ, ա. 1. տե՛ս ԻՆՔՆԱԳՈՅ։ 2. Նախապէս ստեղծուած։ |
| ԻՆՔՆԱԳՈՐԾ, ա. 1. Ինքնին գործող, ինքնիշխան, ինքնազօր։ 2. Ինքն իր ձեռքով գործող՝ կատարող, աշխատասէր, փութաջան, անխոնջ։ 3. Ինքն իր գլխի գործող, ինքնագլուխ, քմահաճ։ 4. Իր կողմից գործուած՝ կատարուած, ինքնահնար։ 5. Ինքնին եղած, բնական։ 6. Նոյն բանը գործող, համագործ, գործակից։ |
| ԻՆՔՆԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Ինքնին գործել, անձամբ կամ իր ձեռքով անել՝ ստեղծել։ |
| ԻՆՔՆԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնին՝ իր ձեռքով գործելը, սեփական գործունէութիւն, անձնական ջանք՝ աշխատանք։ |
| ԻՆՔՆԱԳՐԱՒ, ա. Ինքն իրեն մատնող, անձնատուր եղող։ |
| ԻՆՔՆԱԴԱՏ, ա. Ինքն իրեն դատափետող՝ քննադատող։ |
| ԻՆՔՆԱԴԱՏԱՊԱՐՏԵԱԼ, ա. Ինքն իրենից դատուած ու դատապարտուած։ |
| ԻՆՔՆԱԴԷՊ, ա. Ինքնին պատահած, յանկարծադէպ։ |
| ԻՆՔՆԱԴԻՄԱԲԱՐ, մ. Ինքն անձամբ՝ դէմ առ դէմ, երես առ երես։ |
| ԻՆՔՆԱԴԻՐ, ա. Իր դրած՝ սահմանած։ |
| ԻՆՔՆԱԴՍՐՈՎ, ա. Ինքն իրեն դսրովող՝ նախատող՝ մեղադրող՝ դատապարտող։ |
| ԻՆՔՆԱԴՐՈՒԱԳԵԱԼ, ա. մ. Իրենից դրուատուած՝ հնարուած, մտացածին, շինծու, անխորհրդաբար։ |
| ԻՆՔՆԱԶԱՐԴ, ա. Ի բնէ զարդարուն, բնականից զարդարուած, բնական։ |
| ԻՆՔՆԱԶԷՆ, ինքազէն, ա. Ինքնին ի բնէ զինուած, բնութիւնից զէնքով օժտուած (գազանների մասին)։ |
| ԻՆՔՆԱԶՕՐ, ա. 1. Ինքն իր մէջ զօրութիւն կրող, ինքնին հզօր՝ կարող։ 2. Իր ուժով հզօր, իր ուժի վրայ յենուած։ |
| ԻՆՔՆԱԶՕՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնազօր լինելը, իր ուժի վրայ յենուելը։ |
| ԻՆՔՆԱԹԻՒ, ա. Ինքն իրեն թուող՝ հաշուող (թիւ)։ |
| ԻՆՔՆԱԹՈՅՆ, ա. Իր մէջ թոյն կրող, ի բնէ թունաւոր։ |
| ԻՆՔՆԱԺԱՌԱՆԳ, ա. Որ բուն իր ժառանգութիւնն է, իր սեփական, հայրենի։ |
| ԻՆՔՆԱԼՈՅՍ, ա. Ինքն իրեն լուսաւորող՝ լոյս արձակող, ինքնին լուսաւոր։ |
| ԻՆՔՆԱԼՈՒՐ, ա. 1. Ինքն անձամբ լսող։ 2. Ինքն իրեն լսող, իր կամքին հետեւող, ուրիշին չլսող։ 3. Ուշադրութեամբ լսող՝ ունկնդրող, ուշադիր։ |
| ԻՆՔՆԱԽԱՂԱՑ, ա. Ինքնաբուխ (ջուր)։ |
| ԻՆՔՆԱԽՈՀ, ա. Իր մտածած՝ մտքի հնարած։ |
| ԻՆՔՆԱԽՈՐԺ, ա. Իր կամքով, ինքնակամ, ինքնայօժար, յօժարակամ։ |
| ԻՆՔՆԱԽՕՍ, ա. Իր կողմից՝ իր բերանով ասուած՝ պատմուած, ինքնասաց։ |
| ԻՆՔՆԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Իր կողմից՝ իրենից խօսածը՝ պատմածը, ինքնասաց խօսք։ |
| ԻՆՔՆԱԾԱԳ, ա. Ինքն իրենից ծագող, ինքնին՝ ի բնէ պայծառ եւ անաղօտ, ինքնալոյս։ |
| ԻՆՔՆԱԾԻՆ, ա. 1. Ինքն իրեն ծնուած՝ գոյացած՝ առաջացած։ 2. Ինքնաբոյս, դիւրածին։ 3. Ինքը միայնակ ծնող։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱԼ, ի, աց, ա. գ. 1. Ինքն իր գլխի տէր, ինքնիշխան, անձնիշխան, ինքնագլուխ, ազատ։ 2. Բացարձակ իշխանութեան տէր, միահեծան տիրակալ՝ թագաւոր. կայսր։ 3. Ինքնակալին յատուկ, ինքնակալական, թագաւորական։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱԼԱԿԱՆ, ա. Ինքնակալին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնակալ տէրութիւն, միահեծան թագաւորութիւն. կայսրութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՄ, ա. 1. Իր կամքով, յօժարակամ, ինքնայօժար, կամաւոր։ 2. Ինքն իր կամքի տէր, ինքնիշխան, ազատ։ 3. Իր կամքը թելադրող, եսասէր, կամապաշտ։ 4. Ըստ իր կամքի գործող՝ շարժուող, ինքնաշարժ, դիւրաշարժ։ 5. մ. Ինքնակամ կերպով, իր յօժար կամքով, ինքնակամաբար, կամաւորապէս։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնակամ լինելը. սեփական կամք ունենալը, կամքի ազատութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՅ, ա. Ինքն իրեն եղող՝ գոյութիւն ունեցող, ինքնագոյ, ինքնեղ։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնակայ լինելը, ինքնագոյութիւն, անեղութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՆ, ա. Իրենը, սեփական։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Նոյն ինքը լինելը, նոյնութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՊ, ա. գ. Ինքն իրեն կապող, ինչով որ մէկը ինքն իրեն կապում է։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՌՈՅՑ, ա. Ինքնին կառուցուած, ինքն իրեն բարձրացած՝ առկայած։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՏԱՐ, ա. 1. Ինքն իր մէջ կատարեալ, ի բնէ կատարեալ։ 2. Ինքն իրենով մի ամբողջութիւն կազմող։ 3. մ. Կատարելապէս, ամբողջապէս։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՏԱՐԱԲԱՐ, մ. Ինքնակատար կերպով, կատարելապէս, տիրաբար։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՏԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնակատար լինելը, անթերի կատարելութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՑ, ա. 1. Ինքնակայ, ինքնեղ։ 2. Ինքնագոյ, անեղ։ 3. Ինքն իրեն՝ ինքնովի վառուող կամ դէպի վեր բարձրացող։ |
| ԻՆՔՆԱԿԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնակաց լինելը, ինքնեղութիւն, ինքնագոյութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱԿԵԱՆՔ, կենաց, կենօք, գ. Ինքն իր մէջ կեանք, ինքնըստինքեան կեանք, կեանքի աղբիւր՝ աստուած։ |
| ԻՆՔՆԱԿԵՆԴԱՆԱՆԱԼՆ, տե՛ս ԻՆՔՆԱԿԵԱՆՔ։ |
| ԻՆՔՆԱԿԵՐՊ, մ. Իր բուն կերպարանքով։ |
| ԻՆՔՆԱԿԻՐ, ա. Իր մէջ կրող, սեփական, իր։ |
| ԻՆՔՆԱԿՇՏԱՄԲԵԼԻ, ա. Ինքն իրեն կշտամբող՝ կշտամբած։ |
| ԻՆՔՆԱԿՈՉ, ա. Ինքն իրեն կանչող՝ հրաւիրող, առանց հրաւէրի եկող, անկոչ։ |
| ԻՆՔՆԱԿՈՐԾԱՆ, ա. Ինքն իրեն կործանող։ |
| ԻՆՔՆԱՀԱԿԱՌԱԿ, ա. Ինքն իրեն հակառակող։ |
| ԻՆՔՆԱՀԱՂՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Իր կատարելութիւնները ուրիշներին հաղորդելը, իր կողմից ուրիշներին բարիք անելը։ |
| ԻՆՔՆԱՀԱՃ, ա. Ինքն իրեն հաւանող, ինքնահաւան, ինքնագոհ։ |
| ԻՆՔՆԱՀԱՃՈՅ, ա. 1. Ինքնահաճ, ինքնահաւան։ 2. Ինքնահաճութեամբ կատարուած, ըստ քմահաճոյքի եղած։ |
| ԻՆՔՆԱՀԱՃՈՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնահաճ լինելը, ինքնահաւանութիւն, մեծամտութիւն, գոռոզութիւն, հպարտութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱՀԱՃՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնահաճ լինելը, ինքնահաւանութիւն, մեծամտութիւն, գոռոզութիւն, հպարտութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱՀԱՅԵԱՑ, կամ ՅԻՆՔՆԱՀԱՅԵԱՑ, ա. Ինքն իր վրայ նայող, ինքն իրեն դիտող, ինքնահաճ, ինքնահաւան։ |
| ԻՆՔՆԱՀԱՍ, ա. Ինքն իրեն՝ բնական կերպով հասած՝ հասունացած (պտուղ)։ |
| ԻՆՔՆԱՀԱՐՈՒԱԾ, ա. Ինքն իրեն հարուածող՝ ծեծող։ |
| ԻՆՔՆԱՀԻՒՍԱԿ, ա. Իր անունից հիւսուած, իր անունով բացատրուող։ |
| ԻՆՔՆԱՀՈՂԱԲՈՒՍԱԿ, ա. Ինքն իրեն հողից բուսնող՝ դուրս եկող, ինքնածին (զուտ ոսկու մասին)։ |
| ԻՆՔՆԱՀՐԱՄԱՆ, ա. 1. Ինքն իրեն հրամայող, ուրիշից կախում չունեցող, ինքնիշխան, ինքնակամ։ 2. մ. Ինքնակամ կերպով, անձնիշխանաբար։ |
| ԻՆՔՆԱՁԱՅՆ, ի, ից, ա. Ինքն իրենից ձայն արձակող՝ ձայնող։ |
| ԻՆՔՆԱՁԵՂՈՒՆ, ա. Ինքն իրեն ձեղուն դարձած՝ առանց սիւների եւ պատերի (երկնքի մասին)։ |
| ԻՆՔՆԱՁԵՌՆ, ա. մ. 1. Ինքն իր ձեռքով անող, օգնութեան անկարօտ։ 2. Ինքնին, իւրովի, անձամբ։ 3. Ձեռներէց։ |
| ԻՆՔՆԱՁԵՌՆԱԴՐԵԱԼ, ա. Ինքն իրեն ձեռնադրած, ինքնընտիր (մի հոգեւոր պաշտօնում)։ |
| ԻՆՔՆԱՁԵՒ, ա. Ինքն իրենից ձեւացած։ |
| ԻՆՔՆԱՄԱՏՈՅՑ, ա. 1. Ինքն իրեն մատուցող՝ առաջ բերող։ 2. Ինքն իրենից մատուցուած՝ առաջ բերուած։ 3. Ինքնադէպ, պատահմամբ եղած։ 4. գ. Դէպք, դիպուած, պատահմունք։ |
| ԻՆՔՆԱՄԱՐՏ, ա. Ինքն իր հետ մարտնչող՝ կռուող, անձնամարտ։ |
| ԻՆՔՆԱՄԵՌ, ա. Ինքն իրեն՝ բնական մահով մեռնող։ |
| ԻՆՔՆԱՄՈԼՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքն իրեն մոլորեցնելը՝ խաբելը, ինքնախաբէութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱՄՈՒԽ, ա. մ. Ինքն իրեն՝ անձամբ միջամուխ՝ միջամուխ լինելով։ |
| ԻՆՔՆԱՅԱՅՏՆԵԱԼ, ա. Ինքն իր կողմից անմիջապէս յայտնուած՝ յայտնի եղած։ |
| ԻՆՔՆԱՅՈՐԴՈՐ, ա. Ինքն իր կամքով՝ ներքին մղումով, ինքնայօժար, ինքնակամ, կամաւոր։ |
| ԻՆՔՆԱՅՕԺԱՐ, ա. 1. Ինքն իր յօժարութեամբ, յօժարակամ, կամաւոր։ 2. մ. Ինքնայօժար կերպով, ինքնայօժարաբար։ |
| ԻՆՔՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Գոյանալ, կազմակերպուել։ 2. Կատարելութեան հասնել։ |
| ԻՆՔՆԱՆԱԽԱՆՁ, ա. Ինքն իր կողմից նախանձախնդիր՝ վրէժխնդիր։ |
| ԻՆՔՆԱՆԱԽԱՏ, ա. Ինքն իրեն նախատող՝ պարսաւող։ |
| ԻՆՔՆԱՆԵՐԳՈՐԾ, ա. Ինքն իրեն ներգործող՝ ազդող, առանց արտաքին ազդեցութեան գործող։ |
| ԻՆՔՆԱՆՄԱՆ, ա. Իրեն նման, համանման։ |
| ԻՆՔՆԱՆՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնանման՝ ինքն իրեն նման լինելը։ |
| ԻՆՔՆԱՆՈՒԷՐ, ա. Ինքն իրեն նուիրող, անձնուէր։ |
| ԻՆՔՆԱՆՈՒՆ, ա. Ինքն իր յատուկ անունն ունեցող։ |
| ԻՆՔՆԱՇԱՐԺ, ա. 1. Ինքն իրեն շարժուող՝ շարժումներ գործող։ 2. Մշտական շարժում ունեցող, անմահ։ |
| ԻՆՔՆԱՇԱՐԺԱԲԱՐ, մ. Ինքնաշարժ կերպով, անձնիշխանաբար, ազատաբար։ |
| ԻՆՔՆԱՇԱՐԺՈՂԱԿԱՆ, ա. Ինքն իրեն շարժուող, շարժողական։ |
| ԻՆՔՆԱՇԱՐԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնաշարժ լինելը, ինքն իրեն շարժուելը։ |
| ԻՆՔՆԱՉԱՐ, ա. Ինքնին՝ ի բնէ չար։ |
| ԻՆՔՆԱՉԱՓ, ա. Ինքն իրեն չափուող։ |
| ԻՆՔՆԱՊԱՏԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքն իրեն պատրելը՝ խաբելը, ինքնախաբէութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱՊԱՏՈՒՄ, ա. մ. Ինքնին՝ անձամբ պատմող՝ պատմելով։ |
| ԻՆՔՆԱՊԱՏՐԱՍՏ, ի, ից, ա. Ինքն իրեն պատրաստուող, միշտ պատրաստ։ |
| ԻՆՔՆԱՊԱՐՍԱՒ, ա. Ինքն իրեն պարսաւող՝ նախատող։ |
| ԻՆՔՆԱՍԱՀՄԱՆ, ա. Որ սահմանում՝ որոշում է ինքն իրեն։ |
| ԻՆՔՆԱՍԱՆՁ, ա. Ինքն իրեն սանձող։ |
| ԻՆՔՆԱՍԱՍՏ, ա. Ինքն իրեն սաստող։ |
| ԻՆՔՆԱՍԱՑ, ա. Իր ասած, իր բերանով ասուած, ինքնապատում։ |
| ԻՆՔՆԱՍԷՐ, տե՛ս ԱՆՁՆԱՍԷՐ։ |
| ԻՆՔՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԱՆՁՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԻՆՔՆԱՍՊԱՆ, տե՛ս ԱՆՁՆԱՍՊԱՆ։ |
| ԻՆՔՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Իրենից մի բան ստեղծելը՝ հնարելը։ |
| ԻՆՔՆԱՍՏՈՐԱԿԱՅ, ա. Ինքնըստինքեան գոյութիւն ունեցող։ |
| ԻՆՔՆԱՍՏՈՒԱԾԱՆԱԼՆ, գ. Աստուածութեան բուն ինքնութիւն, ի բնէ աստուածութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱՍՏՈՒԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Աստուածութեան բուն ինքնութիւն, ի բնէ աստուածութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱՎԱՅԵԼՈՒՉ, ա. Իրեն վայելուչ, ինքնավայել։ |
| ԻՆՔՆԱՎԱՐ, ա. Ինքն իրեն կառավարող։ |
| ԻՆՔՆԱՎԱՐԴԱՊԵՏ, ա. Ինքն իրեն ուսուցիչ եղած կամ եղող, ինքն իրեն սովորած, ինքնուս։ |
| ԻՆՔՆԱՎԱՐԺ, ա. Ինքն իրեն վարժուած, ինքնուս։ |
| ԻՆՔՆԱՎԿԱՅ, ա. Ինքն իր համար վկայ եղած, ինքն իր մասին վկայող։ |
| ԻՆՔՆԱՏԵՍ, ի, աց, ա. 1. Ինքը՝ անձամբ տեսնող, ականատես։ 2. Ինքնին տեսնուող, անձամբ երեւացող։ 3. Ինքնին՝ անձամբ հասկացող՝ ըմբռնող՝ իմացող, խելամուտ։ |
| ԻՆՔՆԱՏԵՍԱԿԱԲԱՐ, մ. Հէնց իր տեսակով, անփոփոխ՝ հաստատուն կերպով։ |
| ԻՆՔՆԱՏԵՍԱԿԱՆ, ա. Ինքնատեսին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԻՆՔՆԱՏԵՍՈՂ, ա. Ինքնին՝ անձամբ տեսնող՝ իմացող, լաւ ըմբռնող։ |
| ԻՆՔՆԱՏԷՐ, տեարք կամ տէրք, ա. Ինքն իր տէրը հանդիսացող, ազատ, անկախ։ |
| ԻՆՔՆԱՏԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնատէր լինելը, անձնիշխանութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱՐԱՐ, ա. Իր արած՝ սարքած, ինքնաշէն։ |
| ԻՆՔՆԱՐԳՈՅ, ա. Ինքն իրեն յարգող, ինքնահաճ, ինքնահաւան, եսասէր։ |
| ԻՆՔՆԱՐՀԱՄԱՐՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքն իրեն արհամարհելը, խոնարհութիւն, համեստութիւն։ |
| ԻՆՔՆԱՐՁԱԿԵՑԻԿ, ա. Ինքն իրեն արձակուած, դէպի վայր ձգտող։ |
| ԻՆՔՆԱՐՄԱՏ, կամ ԸՆՔՆԱՐՄԱՏ, գ. Բուն արմատ, սկիզբ։ |
| ԻՆՔՆԱՐՇԱՒ, ա. Ինքն իրեն՝ անձամբ արշաւող՝ վազող, հետիոտն վազող։ |
| ԻՆՔՆԱՒՈՐ, ա. 1. Իր, իրենը, սեփական, բնական։ 2. Ինքնաբոյս, ինքնացան։ |
| ԻՆՔՆԱՓՈՐՁ, ա. Իր վրայ փորձած, անձամբ փորձած։ |
| ԻՆՔՆԱՔԱՐՇ, ա. Ինքն իրեն քարշող՝ ձգող։ |
| ԻՆՔՆԵԱԿ, եկի, կաց, ա. 1. Ինքնին՝ ինքնակամ եղած։ 2. Ինքն իրեն բուսած՝ առաջ եկած, ինքնաբոյս, ինքնացան։ 3. մ. Ինքն իրեն, ինքնին, ինքնովին։ |
| ԻՆՔՆԵԿ, եկի կաց, ա. 1. Ինքն իր գլխի՝ իր կամքով եկած։ 2. Ինքն իրեն առաջ եկած, պատահական։ |
| ԻՆՔՆԵՂ, ա. 1. Ինքն իրեն եղած՝ գոյացած։ 2. Ի բնէ՝ բնականից եղած, բնական։ |
| ԻՆՔՆԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնեղ լինելը, ինքն իրեն գոյութիւն ունենալը։ |
| ԻՆՔՆԵՐԵՒԱԿ, ա. Ինքն իրեն երեւացող, յայտնի։ |
| ԻՆՔՆԵՐԿՐԱՅ, կամ ԻՆՔՆԵՐԿՐԵԱՅ, այք, ա. Հէնց գետնից բուսած՝ առաջ եկած՝ երկրի բնակիչ (ըստ առասպելի)։ |
| ԻՆՔՆԷԱԿ, տե՛ս ԻՆՔՆԵԱԿ։ |
| ԻՆՔՆԷԱՆԱԼՆ, գ. Ինքնագոյ լինելը, ինքնագոյութիւն, ինքնագոյացութիւն։ |
| ԻՆՔՆԻՄԱՍՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Նոյն ինքն իմաստութիւն, բուն իմաստութիւն։ |
| ԻՆՔՆԻՄԱՑ, ա. Ինքն իրեն իմացուող՝ հասկանալի։ |
| ԻՆՔՆԻՆ, մ. 1. Ինքն իրեն, առանց կողմնակի միջամտութեան, ինքնովի։ 2. Գործածւում է (առանձին կամ իսկ բառի հետ) անձնական, ցուցական դերանունների եւ գոյականների հետ սաստկական նշանակութեամբ՝ հէնց ես՝ ես ինքս, հէնց դու՝ դու ինքդ, հէնց թագաւորը եւն։ |
| ԻՆՔՆԻՇԽԱՆ, ա. 1. Անձնիշխան, ազատ կամքի տէր, ինքն իր գլխի տէր։ 2. Ինքնիշխանին յատուկ, անձնիշխանական։ 3. Անսահմանափակ՝ բացարձակ իշխանութիւն ունեցող, ամենազօր, ինքնազօր։ 4. Տիրական, հրամայական։ |
| ԻՆՔՆԻՇԽԱՆԱԲԱՐ, մ. Ինքնիշխան կերպով, տիրաբար։ |
| ԻՆՔՆԻՇԽԱՆԱԿԱՆ, ա. Անձնիշխանական, տիրական։ |
| ԻՆՔՆԻՇԽԱՆԱՊԷՍ, տե՛ս ԻՆՔՆԻՇԽԱՆԱԲԱՐ։ |
| ԻՆՔՆԻՇԽԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ինքնիշխան լինելը, անձնիշխանութիւն, կամքի ազատութիւն։ 2. Անձնական իշխանութիւն։ 3. Ինքնիշխան պետութիւն, բացարձակ իշխանութիւն, ինքնակալութիւն։ |
| ԻՆՔՆՅԱՅՏՆԱՊԷՍ, մ. Ինքն իրեն յայտնելով՝ երեւան հանելով, յայտնապէս, ակնյայտ կերպով։ |
| ԻՆՔՆՅԱՌԱՋԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքն իր ձեռքով առաջ բերելը, անձամբ գործել-անելը, սեփական գործ։ |
| ԻՆՔՆՈԳՈՐ, ա. Ինքն իր հետ ոգորող՝ մարտնչող, ինքնամարտ։ |
| ԻՆՔՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ինքը լինելը, ինքը՝ տուեալ անձը լինելը, անձնաւորութիւն։ 2. Ինքնագոյութիւն, ինքնեղութիւն։ 3. Աստուածային էութիւն, աստուածութիւն։ |
| ԻՆՔՆՈՒՍ, տե՛ս ԻՆՔՆՈՒՍՈՒՄՆ։ |
| ԻՆՔՆՈՒՍՄՆԱԲԱՐ, ԻՆՔՆՈՒՍՄՆԱԿԻ, ԻՆՔՆՈՒՍՄՆԱՊԷՍ, մ. Ինքնուս կերպով։ |
| ԻՆՔՆՈՒՍՈՒՄՆ, սման, ա. 1. Ինքն իրեն ուսում ստացած՝ սովորած, ինքնակիրթ, ինքնավարժ։ 2. Ի բնէ, բնականից սովոր՝ վարժ մի բանի։ |
| ԻՆՔՆՈՒՍՈՒՄՆԱԿ, տե՛ս ԻՆՔՆՈՒՍՈՒՄՆ։ |
| ԻՆՔՆՈՒՐՈՅՆ, ա. Իր սեփական, առանձնայատուկ, առանձին, մասնաւոր։ |
| ԻՆՔՆՈՒՐՈՅՆԱԲԱՐ, մ. Ինքնուրոյն կերպով։ |
| ԻՆՔՆՈՒՐՈՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնուրոյն լինելը, ինքնուրոյնի յատկութիւնը՝ վիճակը։ |
| ԻՆՔՆՕՐԷՆ, ա. 1. Ինքնավար, ազատ։ 2. Ինքնակամ, ինքնագլուխ։ 3. Ինքնահաճ, կամակար։ |
| ԻՆՔՆՕՐԷՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԻՆՔՆՕՐԻՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԻՆՔՆՕՐԻՆԱԿ, մ. Մի առանձին կերպով, մասնաւորապէս։ |
| ԻՆՔՆՕՐԻՆԱԿԱԲԱՐ, մ. Մի առանձին կերպով, մասնաւորապէս։ |
| ԻՆՔՆՕՐԻՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինքնավարութիւն։ |
| ԻՇԱԿԷՍ, կիսոյ, կիսօք, գ. (կենդբ.) Ջորի։ |
| ԻՇԱԿԻՍԻ, տե՛ս ԻՇԱԿԷՍ։ |
| ԻՇԱՄԵՂՈՒ, գ. (կենդբ.) Իշամեղուների ընտանիքին պատկանող միջատ. բրէտ (Bombus)։ |
| ԻՇԱՄՏՐՈՒԿ, գ. Էշի քուռակ։ |
| ԻՇԱՆ, կամ ԻՇԱՆՔ, անց, գ. յոգն. Էշեր։ |
| ԻՇԱՆԴԱՄ, ի, ից, ա. Էշի նման անդամ ունեցող։ |
| ԻՇԱՎԱՅՐ, ի, ից կամ աց, գ. Վայրի էշ, ցիռ։ |
| ԻՇԱՎԱՅՐԻ, րւոյ, րեաց, գ. Վայրի էշ, ցիռ։ |
| ԻՇԱՎԱՐ, ի, աց, ա. գ. Էշ վարող՝ քշող, իշապան։ |
| ԻՇԱՑՈՒԼ, ցլու, լուց, գ. Մտացածին կենդանի՝ կէսը էշ, կէսը ցուլ։ Տե՛ս նաեւ ՅՈՒՇԿԱՊԱՐԻԿ։ |
| ԻՇԵԱՆ, տե՛ս ԻՇԱՆ։ |
| ԻՇԵԱՐՔ, գ. յոգն. Էշեր, վայրի էշեր։ |
| ԻՇԽԱՆ, ի, աց, գ. 1. Ընդհանրապէս՝ իշխող, տիրող, տիրապետող, ազդեցութիւն ունեցող մարդ։ 2. Մի երկրի՝ երկրամասի պետ՝ կառավարիչ, իշխանաւոր, մեծաւոր, տէր։ 3. Իշխանուհի, տիրուհի, իշխանաւորուհի։ 4. Առաջնորդ, պարագլուխ, զօրապետ, գլխաւոր հրամանատար։ 5. Մէկի կամ մի բանի վրայ անսահմանափակ իշխանութիւն ունեցող մարդ, տիրակալ։ |
| ԻՇԽԱՆԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ իշխան, ինքնիշխանաբար, տիրաբար։ |
| ԻՇԽԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի գլխաւոր, աւելի վեհ։ |
| ԻՇԽԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Իշխանին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Տիրական, հզօր։ 3. Իշխող, տիրապետող։ 4. Առաջնորդող (միտք)։ |
| ԻՇԽԱՆԱԿԱՆԱԲԱՐ, տե՛ս ԻՇԽԱՆԱԲԱՐ։ |
| ԻՇԽԱՆԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, տե՛ս ԻՇԽԱՆԱԳՈՅՆ։ |
| ԻՇԽԱՆԱԿԱՆԱԳՈՐԾ, ա. Իշխող եւ հզօր դարձնող, իշխանարար։ |
| ԻՇԽԱՆԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԻՇԽԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԻՇԽԱՆԱԿԻՆ, կնոջ, կնաւ, գ. Իշխանի կին, իշխանուհի, տիկին։ |
| ԻՇԽԱՆԱԿԻՐ, ա. Իշխանութեան ձգտող, իշխանասիրական։ |
| ԻՇԽԱՆԱԿԻՑ, ա. Միասին իշխան եղող, իշխանութեան մասնակից։ |
| ԻՇԽԱՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Իշխան դառնալ, իշխել, տիրել։ |
| ԻՇԽԱՆԱՊԱՆԾ, ա. Իշխանութեամբ կամ իշխանի նման պարծեցող։ |
| ԻՇԽԱՆԱՊԵՏ, գ. Իշխանների պետ, գլխաւոր իշխան։ |
| ԻՇԽԱՆԱՊԵՐՃ, ա. մ. Իշխանի նման պերճ, իշխանական շուքով։ |
| ԻՇԽԱՆԱՊԷՍ, տե՛ս ԻՇԽԱՆԱԲԱՐ։ |
| ԻՇԽԱՆԱՍԱՍՏ, ա. Իշխանական սաստ պարունակող, սպառնալից, կտրական։ |
| ԻՇԽԱՆԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Իշխանութիւն սիրող, իշխանութեան փափագող՝ ձգտող, փառասէր։ |
| ԻՇԽԱՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Իշխանասէր լինելը, իշխանութեան ձգտելը, փառասիրութիւն։ |
| ԻՇԽԱՆԱՏՈՒՆ, տան, գ. Իշխանական տուն՝ գերդաստան՝ տոհմ, ազգատոհմ։ |
| ԻՇԽԱՆԱՒԷՏ, ա. Իշխանութեամբ ճոխացած, իշխանի պէս փառաւոր։ |
| ԻՇԽԱՆԱՓՈԽ, ա. Իր իշխաններին փոխող՝ փոփոխող։ |
| ԻՇԽԱՆԻԿ, գ. փղքշ. ԻՇԽԱՆ-ի։ Փոքր՝ դեռահաս իշխան։ |
| ԻՇԽԱՆՈՐԴԻ, իք, գ. Իշխանի որդի։ |
| ԻՇԽԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Իշխան լինելը, իշխանի աստիճանը՝ պատիւը։ 2. Իշխելու՝ իշխանութիւնը վարելու իրաւունք։ 3. Տէրութիւն, պետութիւն։ 4. փխբ. Որեւէ բանի բացարձակ տարածուածութիւն, թագաւորութիւն։ 5. Իրաւունք՝ հնարաւորութիւն՝ կարողութիւն՝ զօրութիւն մի բան անելու։ 6. Տէր լինելը։ 7. Պատիւ, արժանապատուութիւն։ 8. (եկեղց.) Եպիսկոպոսական թեմ, վիճակ։ 9. Ազատութիւն, ինքնակամութիւն, անձնիշխանութիւն։ 10. Համարձակութիւն, հրաման։ 11. Հրեշտակների դասերից մէկը, ընդհանրապէս՝ հրեշտակներ։ |
| ԻՇԽԱՆՈՒՀԻ, գ. Իշխանի կին։ |
| ԻՇԽԱՆՍԻՐԱԿԱՆ, ա. Իշխանասէրին՝ իշխանասիրութեան յատուկ, փառասիրական։ |
| ԻՇԽԱՆՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԻՇԽԱՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԻՇԽԱՆՕՐԷՆ, տե՛ս ԻՇԽԱՆԱԲԱՐ։ |
| ԻՇԽԵԼ, եցի, չ. եւ ն. 1. Իշխան լինել, իշխանութիւնը վարել։ 2. Տիրել, իրեն՝ իր կամքին՝ տնօրինութեանը ենթարկել։ 3. Համարձակուել, կարողանալ, իրաւունք ունենալ։ |
| ԻՇԽԵՑԵԱԼ, ցելոյ, ոց, ա. Իշխանութեան տակ եղող, հպատակ։ |
| ԻՇԽԵՑՈՂ, ա. գ. Իշխող, իշխան, տէր։ |
| ԻՇԽԵՑՈՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի իշխող, աւելի զօրեղ՝ համարձակ։ |
| ԻՇԽԵՑՈՂԱԿԱՆ, ա. Իշխող, իշխանական։ |
| ԻՇԽԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Իշխող՝ իշխան եւ տէր դարձնել, իշխանութիւն տալ։ |
| ԻՇԽԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ իշխել է տալիս՝ իշխող է դարձնում։ |
| ԻՇՆԱՊԷՍ, մ. ա. Էշի պէս, էշի չափ՝ մեծութեան։ |
| ԻՇՈՐԴԻ, դւոյ, գ. 1. Էշի քուռակ։ 2. Էշի ծնունդ, էշ։ |
| Ի ՊԱՏՃԱՌՍ, տե՛ս ՊԱՏՃԱՌ-ի տակ։ |
| Ի ՊԷՏՍ, տե՛ս ՊԷՏՔ։ |
| ԻՊՊԷ, (յուն.), գ. Ձիարշաւարան։ |
| ԻՋԱՆԵԼ1, իջի, է՛ջ, չ. 1. Բարձր տեղից ցած գալ՝ գնալ։ 2. Մեղմանալ, խոնարհուել։ 3. Իջեւանել, մի տեղ մնալ։ 4. Ընկնել, ստորանալ, անարգ վիճակի հասնել։ 5. Նախորդներից սերուել, յաջորդել։ |
| ԻՋԱՆԵԼ2, (իմ), իջայ, տե՛ս ԻՋԱՆԵԼ1։ |
| ԻՋԱՎԱՆ, ի, վանք, նաց, գ. Իջեւանելու տեղ՝ հանգստանալու կամ գիշերելու համար, օթեւան։ |
| ԻՋԱՎԱՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մի տեղ՝ մէկի մօտ կանգ առնել՝ իջնել՝ մնալ հանգըստանալու կամ գիշերելու համար։ |
| ԻՋԱՒԱՆ, տե՛ս ԻՋԱՎԱՆ։ |
| ԻՋԱՒԱՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ԻՋԱՎԱՆԵԼ (իմ)։ |
| ԻՋԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Մի տեղ կամ որեւէ մէկի մօտ իջեւանած ուղեւոր՝ անցորդ, հիւր։ |
| ԻՋԵՎԱՆ, կամ ԻՋԷՎԱՆ, տե՛ս ԻՋԱՎԱՆ։ |
| ԻՋԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԻՋՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԻՋԵՒԱՆ, տե՛ս ԻՋԱՎԱՆ։ |
| ԻՋԵՒԱՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ԻՋԱՎԱՆԵԼ (իմ)։ |
| ԻՋՈՒՄՆ, իջման, գ. Իջնելը։ |
| ԻՋՈՒՑԱՆԵԼ, ուցի, իջո՛, պբ. 1. Բարձր տեղից ցած բերել, իջեցնել։ 2. Խոնարհեցնել, ստորացնել։ 3. Պատմութիւնը՝ ճիւղագրութիւնը շարունակել։ |
| ԻՋՈՒՑԻՉ, ա. Իջեցնող։ |
| ԻՌԻՈՆ, (յուն.), ա. Դիւցազնական կամ վեցաչափ չափով գրուած։ |
| ԻՌԻՍ, տե՛ս ԻՐԻՍ։ |
| Ի ՍԱԿՍ, տե՛ս ՍԱԿՍ։ |
| ԻՍԿ1, ի, ից կամ ոյ, գ. 1. Բուն էութիւն, եղելութիւն, իրողութիւն, իսկութիւն։ 2. ա. Էական, բուն, հարազատ, իսկական, ճշմարիտ, ստոյգ։ 3. (քեր.) Յատուկ (անուն)։ 4. եղբ. Արդարեւ, իրօք, հէնց իսկ։ 5. Գործածւում է որպէս թարմատար։ |
| ԻՍԿ2, շ. 1. Բայց, սակայն, եւ։ 2. Ապա, ուրեմն, այդ դէպքում։ 3. Էլ։ |
| ԻՍԿԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. Իսկը՝ ստոյգը՝ ճշմարիտն ասել, ճշտաբանել։ |
| ԻՍԿԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Բուն՝ ստոյգ՝ ճշմարիտ խօսք, ճշտաբանութիւն։ |
| ԻՍԿԱԲԱՐ, տե՛ս ԻՍԿԱՊԷՍ։ |
| ԻՍԿԱԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի իսկական՝ էական։ 2. մ. Իսկապէս, յատկապէս։ |
| ԻՍԿԱԿԱՆ, ա. Էական, բուն։ |
| ԻՍԿԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Իսկական լինելը, բուն էութիւն։ 2. Աստուածութիւն։ |
| ԻՍԿԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. (կրօն.) Էակից, գոյակից, համագոյակից։ |
| ԻՍԿԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Էակցութիւն, համագոյութիւն։ |
| ԻՍԿԱՊԱՏՈՒՄ, տե՛ս ՃՇՄԱՐՏԱՊԱՏՈՒՄ։ |
| ԻՍԿԱՊԷՍ, մ. ա. 1. Յատկապէս, առանձնապէս, ստուգապէս, էապէս։ 2. Իսկն ասած, ճիշտը խօսելով, ըստ էութեան, իրապէս։ |
| ԻՍԿ ԱՐԴ, շ. Ուրեմն, ապա ուրեմն, այսպէս ուրեմն։ |
| ԻՍԿ ԵԹԷ, շ. Ապա թէ, եւ եթէ։ |
| ԻՍԿ ԵՒ ԻՍԿ, մ. 1. Իսկոյն, նոյն ժամանակ, իսկոյնեւեթ։ 2. Իսկապէս, ճշմարտապէս։ |
| Ի ՍԿԶԲԱՆԷ, տե՛ս ՍԿԻԶԲՆ-ի տակ։ |
| ԻՍԿԶԲԱՆԷԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Սկզբից իսկ եղած՝ գոյութիւն ունեցող, անսկիզբ, անեղ։ |
| Ի ՍԿԻԶԲՆ, բան, յիսկզբան, տե՛ս ՍԿԻԶԲՆ։ |
| ԻՍԿ ԹԷ, շ. Բայց, սակայն։ |
| ԻՍԿՈՅՆ, մ. Անմիջապէս, անյապաղ, շուտով, հէնց նոյն պահին, իսկոյնեւեթ։ |
| ԻՍԿՈՅՆ ԻՍԿ, մ. Անմիջապէս, անյապաղ, շուտով, հէնց նոյն պահին, իսկոյնեւեթ։ |
| ԻՍԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Բուն էութիւն, իսկականութիւն, գոյացութիւն։ 2. Ինքնութիւն, անձնաւորութիւն։ 3. Ճշմարտութիւն։ |
| ԻՍԿՈՒՀԻ, հւոյ, գ. Տիրուհի, թագուհի։ |
| ԻՍՄԱՅԷԼԱԶՆ, ԻՍՄԱՅԷԼԱԿԱՆ, ԻՍՄԱՅԷԼԱՑԻ, ԻՍՄԱՅԷԼԵԱՆ, ա. Իսմայէլից սերուած, Իսմայէլի տոհմից, հագարացի, արաբական։ |
| Ի ՍՄԱՅՔ, յից, յօք, գ. յոգն. Սրանում կամ այստեղ եղածները, երկրայինները։ |
| Ի ՍՄԱՆԷ, դ. ՍԱ-ի եզակի բացառականը. սրանից։ |
| Ի ՍՈՑԱՆԷ, դ. ՍԱ-ի յոգնակի բացառականը. սրանցից։ |
| Ի ՍՊԱՌ, ԻՍՊԱՌ, մ. 1. Բոլորովին, մինչեւ վերջ։ 2. Ամբողջովին, լիովին։ 3. Վերջնականապէս։ |
| ԻՍՊԱՌԱԶԷՆ, տե՛ս ՍՊԱՌԱԶԷՆ։ |
| Ի ՍՊԱՌՍՊՈՒՌ, տե՛ս ՍՊԱՌՍՊՈՒՌ։ |
| ԻՍՐԱՅԷԼԱԳՈՒՆԴ, ա. Իսրայէլի ազգից հաւաքուած՝ խմբուած, կամ հրեաներից բաղկացած։ |
| ԻՍՐԱՅԷԼԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Իսրայէլին՝ Յակոբ նահապետին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Հրէական։ |
| ԻՍՐԱՅԷԼԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Իսրայէլ՝ աստուածատես դառնալ, արժանի լինել աստուածատես անուան։ 2. Իսրայէլացի՝ հրեայ դառնալ։ |
| ԻՍՐԱՅԷԼԵԱՆ, տե՛ս ԻՍՐԱՅԷԼԱԿԱՆ։ |
| Ի ՎԱՂԻՒՆ, տե՛ս ՎԱՂԻՒ-ի տակ։ |
| Ի ՎԱՂՆՋՈՒՑ, տե՛ս ՎԱՂՆՋՈՒՑ։ի ՎԱՅՐ, տե՛ս ՎԱՅՐ։ |
| Ի ՎԱՅՐԱՁԻԳ, տե՛ս ՎԱՅՐԱՁԻԳ։ |
| Ի ՎԵՐ, Ի ՎԵՐՈՅ, տե՛ս ՎԵՐ-ի տակ։ |
| Ի ՎԵՐԱՅ, նխդ. 1. Վրայ։ 2. Համար, պատճառով։ |
| Ի ՎԵՐԱՅ ԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Վրայ դնելը։ |
| Ի ՎԵՐՈՒՍՏ, տե՛ս ՎԵՐՈՒՍՏ։ |
| Ի ՏԱՐԱՊԱՐՏՈՒՑ, տե՛ս ՏԱՐԱՊԱՐՏՈՒՑ։ |
| ԻՐ, իրի, իրք, իրաց, գ. 1. Առարկայ, մի բան։ 2. Գործ, հանգամանք։ |
| ԻՐԱԳԷՏ, գիտի, տաց, ա. Գործին՝ հանգամանքներին տեղեակ, իրազեկ։ |
| ԻՐԱԳԻՏՈՂ, տե՛ս ԻՐԱԳԷՏ։ |
| ԻՐԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Մի բան անել, գործի վերածել, իրականացնել, կատարել։ |
| ԻՐԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Իրագործելը, գործողութիւն, կատարուած գործ, արարք։ |
| ԻՐԱԶԳԱԾ, կամ ԻՐԱԶԳԱՑ, ա. Իրերին՝ հանգամանքներին ծանօթ՝ տեղեակ։ |
| ԻՐԱԶԵԿ ԼԻՆԵԼ, 1. Տեղեակ լինել, տեղեկանալ, իմանալ։ 2. Հետաքննել, հետազօտել։ |
| ԻՐԱԶԵԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի իրազեկ՝ տեղեակ։ |
| ԻՐԱԶԵԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Իրազեկ՝ տեղեակ լինելը։ |
| ԻՐԱԽՈՅԶ, ա. Իրեր հետազօտող կամ հետազօտելի իր։ |
| ԻՐԱԾԵԼ, ն. Խորհել, մտածել։ |
| ԻՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Իրականութեան մէջ գոյութիւն ունեցող՝ ունեցած։ |
| ԻՐԱԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Իրերի կարգաւորում, բարեկարգութիւն։ |
| ԻՐԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Իրերի հանգամանքը։ |
| ԻՐԱԿԵՐՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս 1. ԻՐԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ։ 2. ԻՐԱԶԵԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԻՐԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Իրագործութիւն։ 2. Իրողութիւն, գոյութիւն ունեցող՝ ունեցած երեւոյթ, փաստ։ |
| ԻՐԱՀԱՄԱՐՁԱԿ, ի, աց, ա. Որեւէ գործում համարձակ, ձեռներէց։ |
| ԻՐԱՆ, ի, աց, նաեւ նունք, նանց, նամբք, գ. Մարդու ամբողջ մարմինը՝ առանց գլխի եւ վերջաւորութիւնների։ |
| ԻՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Իր դառնալ, իրականանալ։ |
| ԻՐԱՆՈՒՆՔ, գ. (կզմխս.) Քունք։ Յորժամ քունն յաչացն հատանիցի, եւ իրանունքն ընդոստ խաղայցեն (Ոսկ. մտթ., տե՛ս Թոռն., Հատընտիր, Վիեննա, 1891, էջ 84)։ |
| ԻՐԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Արտաքին իրեր եւ զբաղմունք սիրելը։ |
| ԻՐԱՒ, մ. 1. Իրօք, արդարեւ, իսկապէս, հաւաստիօրէն, ստուգապէս։ 2. ա. Արդար, արդարացի, իրաւացի, ճշմարիտ, ուղիղ։ 3. գ. Ինչ որ արդար եւ իրաւացի է, արդարութիւն, արդարացիութիւն։ |
| ԻՐԱՒԱԲԱՆ, ի, ից, ա. 1. Իրաւացի խօսող, արդարախօս, ճշմարտախօս։ 2. Արդարացի ասուած, իրաւացի խօսուած։ |
| ԻՐԱՒԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. չ. Իրաւացին ասել՝ հաստատել։ |
| ԻՐԱՒԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Իրաւաբան լինելը, իրաւացին ասելը, ստոյգ՝ ճշմարիտ խօսք, արդար դատաստան։ |
| ԻՐԱՒԱԲԱՐ, մ. Իրաւացի կերպով։ 2. Ըստ իրաւունքի, իրաւապէս։ |
| ԻՐԱՒԱԲԵՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Իրաւունքով վարուել։ |
| ԻՐԱՒԱԳԷՏ, գիտի, տաց, ա. գ. 1. Իրաւացին եւ ճշմարիտն իմացող, իրերին՝ հանգամանքներին տեղեակ՝ իրազեկ։ 2. Օրէնքները լաւ իմացող մարդ, օրէնսգէտ։ |
| ԻՐԱՒԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Իրաւունքի՝ օրէնքների իմացութիւն։ 2. Ստոյգ ճշմարտութիւն։ |
| ԻՐԱՒԱԳՈՅՆ, ա. մ. Խիստ արդարացի՝ իրաւացի. ամենայն իրաւունքով։ |
| ԻՐԱՒԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Իրաւունքով՝ օրէնքով ստոյգ եւ հաւաստի դարձնել։ |
| ԻՐԱՒԱԴԱՏ, ի, ից, ա. 1. Իրաւացի դատող, արդարադատ, անաչառ։ 2. Արդար դատաստանով եղած։ |
| ԻՐԱՒԱԴԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Իրաւացի դատաստան, արդարադատութիւն։ |
| ԻՐԱՒԱԶԱՐԴ, ա. Օրէնքով՝ իրաւունքով զարդարուած, որի զարդն ու փառքը իրաւունքն է։ |
| ԻՐԱՒԱԽՈՀ, ա. 1. Իրաւացի՝ արդարացի խորհող, արդարախոհ, արդարամիտ, արդարասէր։ 2. Ճշմարիտ խորհող՝ դատող, ողջախոհ, զգօն, ուշիմ, խելօք։ 3. Բարեխոհ, բարեսէր, հաշտուող։ |
| ԻՐԱՒԱԽՈՐՀ, ա. 1. Իրաւացի՝ արդարացի խորհող, արդարախոհ, արդարամիտ, արդարասէր։ 2. Ճշմարիտ խորհող՝ դատող, ողջախոհ, զգօն, ուշիմ, խելօք։ 3. Բարեխոհ, բարեսէր, հաշտուող։ |
| ԻՐԱՒԱԽՈՐՀՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ըստ իրաւունքի խորհելն ու դատելը։ |
| ԻՐԱՒԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, տե՛ս ԻՐԱՒԱԽՈՀ։ |
| ԻՐԱՒԱԿ, ա. Արդար, իրաւացի։ |
| ԻՐԱՒԱԿԱՆ, ա. Արդար, իրաւացի։ |
| ԻՐԱՒԱԿՇԻՌ, տե՛ս ԱՐԴԱՐԱԿՇԻՌ։ |
| ԻՐԱՒԱՄԲ, ԻՐԱՒԱՄԲՔ, տե՛ս ԻՐԱՒՈՒՆՔ-ի տակ։ |
| ԻՐԱՒԱՄԵՐԺ, ա. Իրաւացի կերպով, մերժուած կամ մերժելի։ |
| ԻՐԱՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Արդարանալ, արդար գտնուել։ 2. Ստոյգ կերպով հասկանալ՝ հասու լինել։ |
| ԻՐԱՒԱՊԷՍ, տե՛ս ԻՐԱՒԱԲԱՐ։ |
| ԻՐԱՒԱՍՈՅԶ, ա. Իրաւունքը՝ արդարութիւնը վերացնող՝ խափանող՝ ոչընչացնող։ |
| ԻՐԱՒԱՐԱՐ, ի, աց, ա. գ. Իրաւունք եւ արդարութիւն պաշտպանող, արդար դատաստան անող. միջնորդ դատաւոր։ |
| ԻՐԱՒԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Իրաւարար լինելը։ |
| ԻՐԱՒԱՑԻ, ցւոյ, ցեաց, ա. 1. Իրաւունքով եւ արդարութեամբ եղած, իրաւունքին համապատասխան, արդար։ 2. Արդարացի, ուղիղ։ 3. մ. Իրաւացի կերպով, արդարապէս, իրաւամբ։ |
| ԻՐԱՒԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Իրաւացի դարձնել, իրաւունք տալ, արդարացնել։ 2. Ստուգել, ճշմարիտ լինելը ցոյց տալ՝ հաւաստել։ |
| ԻՐԱՒԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Արդարացնող։ |
| ԻՐԱՒԸՆՏԻՐ, ա. Իրաւունքն ընտրող։ |
| ԻՐԱՒԻ, ա. Իրաւացի, արդարացի։ |
| ԻՐԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Իրագործել, իրականացնել։ |
| ԻՐԱՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Ինչ որ իրաւ՝ արդարացի է. իրաւունք։ |
| ԻՐԱՒՈՒՆՔ, ւանց, ւամբք, գ. 1. Արդարութիւն, արդարադատութիւն։ 2. Ընդունուած կարգ՝ սովորութիւն։ 3. Վարձ կամ բաժին, որ օրինական կերպով հասնում է մէկին։ |
| ԻՐԱՓԱԿ, ա. Մի իր փակող ու պահպանող։ |
| ԻՐԱՓԱՌ, ա. Շատ փառաւորուած, փառաւոր։ (Բուզ., Դ, 2)։ |
| ԻՐԵԱՐ, զիրեար, յիրեար, մանաւանդ՝ ԻՐԵՐԱՑ, զիրեարս, յիրերաց, յիրերօք, դ. Իրար, իրարու, միմեանց, մէկմէկու։ |
| ԻՐԵՆԱՐՔԱՅ, (յուն.), գ. Հաշտաբար դատաւոր։ |
| ԻՐԻԿԵԱՆ, տե՛ս ԵՐԻԿԵԱՆ։ |
| ԻՐԻՍ, (յուն.), ի, յոգն. իրիդէս, գ. Ծիածան, ծիրանի գօտի։ |
| ԻՐԻՑԱԳՈՅՆ, տե՛ս ԵՐԻՑԱԳՈՅՆ։ |
| ԻՐԻՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԵՐԻՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԻՐՈՂԱԲԱՐ, տե՛ս ԻՐՕՐԷՆ։ |
| ԻՐՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Իրական։ |
| ԻՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Իրական դէպք, եղած բան, եղելութիւն։ |
| ԻՐՈՑԵԼ, ն. Անել, իրագործել։ |
| ԻՐՕՐԷՆ, մ. Իրեղէն կերպով, իրապէս, իսկապէս, իրօք։ |
| ԻՐՕՔ, մ. Իսկապէս, արդարեւ։ |
| ԻՑԷ, Եմ բայի առաջին ապառնու եզակի 3-րդ դէմքը՝ լինի, կլինի, պիտի լինի։ |
| ԻՑԻ՞Ւ, եղբ. 1. Ու՞ր էր թէ, երանի՜ թէ, երանի՜։ 2. Ինչու՞։ |
| ԻՑԻ՞Ւ ԹԷ, եղբ. 1. Ու՞ր էր թէ, երանի՜ թէ, երանի՜։ 2. Ինչու՞։ |
| Ի՞Ւ, Զի՞, զի՞նչ դերանունների գործ. հոլովը. ինչո՞վ։ |
| ԻՒԻՔ, Իմն, ինչ դերանունների գործ. հոլովը. մի բանով, որեւէ բանով։ |
| ԻՒՂ, եւղ, ոյ, ոց, գ. 1. Իւղ. ձէթ։ 2. Կարագ։ 3. Մեռոն։ |
| ԻՒՂԱԲԵՐ, ի, ից, ա. Անուշահոտ իւղեր ու խունկեր բերող (կանայք)։ |
| ԻՒՂԱԲՈՒՂԽ, ա. Որից իւղ է բխում։ |
| ԻՒՂԱԳԼԽԵԼ, եցի, ն. Օծել, նուիրել, ձօնել։ |
| ԻՒՂԱԳԼԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Նուիրում, օծում, ձօն։ |
| ԻՒՂԱԳԼՈՒԽ, ա. Ձօնուած, նուիրուած։ |
| ԻՒՂԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. գ. Անուշահոտ իւղեր պատրաստող։ |
| ԻՒՂԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆ, գ. 1. Անուշահոտ իւղեր պատրաստելը։ 2. Օծելը, օծում։ |
| ԻՒՂԱԹՈՒՐՄ, ա. Իւղով տոգորուած՝ թաթախուած։ |
| ԻՒՂԱԼԻՐ, ա. Անուշ իւղով լի, ձէթով լի։ |
| ԻՒՂԱԼԻՑ, ա. Անուշ իւղով լի, ձէթով լի։ |
| ԻՒՂԱՐԱՆ, գ. Օծման տեղ։ |
| ԻՒՂԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Իւղ պատրաստելը։ |
| ԻՒՂԱՐԿԵԼ, եցի, ն. Իւղոտել, օծել։ |
| ԻՒՂԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. Անուշահոտ իւղ պարունակող, անուշահոտ։ |
| ԻՒՂԵԼ, եցի, ն. Իւղ քսել, իւղով օծել։ |
| ԻՒՂԵՆԻ, նւոյ, նեաց, գ. Ծառ, որ բերում է իւղատու պտուղներ։ |
| ԻՒՂԵՓԵԱՑ, եցի, ցաց, տե՛ս ԻՒՂԱԳՈՐԾ։ |
| ԻՒՂԵՓԵՑԵԿԱՆ, ա. Իւղագործութեան՝ իւղագործին վերաբերող՝ յատուկ, իւղագործական։ |
| ԻՒՂԵՓԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Իւղագործի արհեստը, իւղագործութիւն։ |
| ԻՒՂԸՆՁԻՒՂ, ա. Իւղաբեր։ |
| ԻՒՂԻԿ, գ. Մի քիչ՝ որոշ չափով իւղ։ |
| ԻՒՐ1, րոյ, րում, ոց, ստաց. դ. Իր սեփական, իրենը, իր։ |
| ԻՒՐ2, իւրեւ կամ իւրեաւ կամ իւրեամբ, իւրեանք, եանց, եամբք, անձ. դ. Ինքը, իր, իրեն, իրենք, իրենց։ |
| ԻՒՐԱԲՆԱԿ, ա. Իր բնակուած, իր զբաղեցրած, սեփական։ |
| ԻՒՐԱԴԻՐ, ա. Իր դրած՝ հաստատած։ |
| ԻՒՐԱԽՕՍ, ա. Որի հետ նշանուած է, փեսացու։ |
| ԻՒՐԱԾԻՆ, ա. 1. Իր ծնած, հարազատ։ 2. Իսկական, բուն։ |
| ԻՒՐԱԿԱՅԱՆ, ա. Իր կայանն եղող, իւրաբնակ։ |
| ԻՒՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Իր սեփական, իր։ |
| ԻՒՐԱԿԵՐՏ, ա. Իր կերտած՝ շինած՝ կառուցած, ինքնակերտ, ինքնաստեղծ։ |
| ԻՒՐԱԿԻՑ, ա. Իր նման, իր սեփական, իր։ |
| ԻՒՐԱՀՈԳ, ա. Իր մասին հոգացող։ |
| ԻՒՐԱՅԻՆ, այնոյ կամ այոյ, այնոց կամ այոց, ա. Իր սեփական, իր։ |
| ԻՒՐԱՆՄԱՆ, ա. Իր նման։ |
| ԻՒՐԱՇԷՆ, տե՛ս ԻՒՐԱԿԵՐՏ։ |
| ԻՒՐԱՊԷՍ, մ. Յատկապէս, առանձնապէս։ |
| ԻՒՐԱՍՏԵՂԾ, ա. Իր ստեղծած (այսինքն՝ աստծուց ստեղծուած)։ |
| ԻՒՐԱՏՈՒՐ, ա. Իր տուած։ |
| ԻՒՐԱՑԵԱԼ, ա. Իւրացրած, սեփական դարձրած։ |
| ԻՒՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Իրենը դարձնել, սեփականացնել։ |
| ԻՒՐԱՔԱՆՉԻՒՐ, իւրոյ, րում, ով, ոց, ովք, դ. 1. Ամեն մի, ամեն։ 2. գ. Ամենմարդ, ամեն մէկը, ամեն ոք։ |
| ԻՒՐԵԱՆ, եանք, եանց, տե՛ս ԻՒՐ2։ |
| ԻՒՐԵԱՆՑԱԿԱՆ, ա. Իրենց պատկանող, իրենց։ |
| ԻՒՐԵԱՆՑԱԿՈՒՌ, ա. Իրենց կռած՝ ձուլած, իրենցից կռուած՝ ձուլուած։ |
| ԻՒՐԵԱՆՑԱՅԻՆՔ, այոց, ովք, գ. յոգն. 1. Իրենց պատկանող բաները։ 2. Իրենց մերձաւորները՝ ընտանիքի անդամները։ |
| ԻՒՐԵԱՆՑԱՆՄԱՆ, ԻՒՐԵԱՆՑԱՍԱՐԱՍ, ա. Իրենց նման, իրենց տեսակի։ |
| ԻՒՐՈՅԻՆ, տե՛ս ԻՒՐԱԿԱՆ։ |
| ԻՒՐՈՎԱԲԱՐ, տե՛ս ԻՒՐՈՎԻ։ |
| ԻՒՐՈՎԻ, մ. 1. Ինքն իրեն, անձամբ, ինքնին։ 2. Իր կամքով, ինքնակամ։ 3. Ինքը, նոյն ինքը։ 4. ա. Իր, ինքն իր, իրենով։ |
| ԻՒՐՈՎԻՆ, մ. 1. Ինքն իրեն, անձամբ, ինքնին։ 2. Իր կամքով, ինքնակամ։ 3. Ինքը, նոյն ինքը։ 4. ա. Իր, ինքն իր, իրենով։ |
| ԻՒՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Իրենը լինելը, սեփական յատկութիւն, առանձնայատկութիւն։ 2. Իւրացնելը, իւրացում։ |
| ԻՒՐՈՒՐՈՅՆ, ա. Ինչ որ իրեն յատուկ է, առանձնայատուկ, սեփական։ |
| ԻՔ, 1. Իբրեւ բայ՝ կայ, գոյութիւն ունի նշ. (հակադրութեամբ ՉԻՔ-ի)։ 2. Իբրեւ գոյական՝ ինչ որ կայ, գոյութիւն ունեցող, գոյացութիւն։ 3. Իբրեւ անորոշ դերանուն՝ մի, որեւէ, ինչ-որ։ |
| Ի ՔԷՆ, դ. ԴՈՒ-ի եզակի բացառականը. քեզ(ա)նից։ |
| Լ, լ (լիւն), 1. Հայերէն այբուբենի տասներկուերորդ տառը, թուական արժէքը՝ երեսուն, երեսուներորդ։ 2. Առաջնալեզուային (կողքային) ձայնորդ հնչիւն։ 3. Որպէս լծորդ հնչիւն ղ-ի հետ, հմմտ. լեղի։։ղեղի, ջիլ։։ջիղ եւն։ |
| ԼԱԲԱՐՈՆ, (լատ.), գ. Կայսերական դրօշակ, որի վրա մի խաչ եւ Յիսուս Քրիստոսի սկզբնատառերն էին նկարուած։ |
| ԼԱԲԻՒՐԻՆԹՈՍ, տե՛ս ԼԱՄԲԻՒՐԻՆԹՈՍ։ |
| ԼԱԳՈՒԹԻՒՆ, (յուն.), գ. Թուլամորթութիւն, խենեշութիւն, անառակութիւն։ |
| ԼԱԺՈՒՐԴ, (պրսկ.), գ. Ընտիր կապոյտ ներկ, որ ստացւում է լաջուարդից։ |
| ԼԱԼ, լացի, լա՛ց, չ. եւ ն. 1. Արտասուք թափել, լաց լինել, արտասուել։ 2. Կոծել, ողբալ, սգալ։ |
| ԼԱԼԱԿԱՆ, ի, աց, ա. գ. Մեռելի վրայ լացող՝ ողբացող՝ սուգ անող (կին)։ |
| ԼԱԼԱՀԱՌԱՉ, ա. Լացով եւ հառաչանքով լի։ |
| ԼԱԼԱՒԱՐԹԻՒՆ, գ. Այծի մայելու ձայնը, մկկոց, պապաչիւն։ (Մագ. թղ., 86)։ |
| ԼԱԼԵՏՂ, ետեղ, գ. Լաց լինելու կամ լացի տեղ։ |
| ԼԱԼԻՒՆ, գ. Լաց լինելը, լաց, ողբ։ |
| ԼԱԼԻՔ, լեաց, ԼԱԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԼԱԼՈՒՄՆ, լման, տե՛ս ԼԱԼԻՒՆ։ |
| ԼԱԼՕՆՔ, նից, տե՛ս 1. ԼԱԼԻՒՆ։ 2. ԼԱԼԵՏՂ։ |
| ԼԱԽՈՒՐ, գ. (բսբ.) Հովանոցաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. նեխուր (Apium՝)։ |
| ԼԱԿԱՆ, տե՛ս ԼԵԿԱՆ։ |
| ԼԱԿԱՆԱԳԷՏ, ԼԱԿԱՆԱԴԷՏ, ա. գ. Լագանի (ջրի) մէջ նայելով հմայութիւն անող։ |
| ԼԱԿԵԼ, եցի, ն. Լեզուով բերանն ածել եւ ուտել՝ խմել, լափել։ |
| ԼԱԿԻՇ, տե՛ս ՂԱԿԻՇ։ |
| ԼԱԿՈՆԱՑԻ, ա. գ. 1. Լակոնական, Սպարտային յատուկ։ 2. Լակոնիայի՝ Սպարտայի բնակիչ, սպարտացի։ |
| ԼԱՄԲ, գ. Օղակ, որի միջով անց են կացնում ձողը՝ առարկան վերցնելու համար։ |
| ԼԱՄԲԱՏՔ, (յուն.), տաց, գ. Օդի մէջ երեւացող ջահանման լոյսեր։ |
| ԼԱՄԲԱՐ, կամ ԼԱՄՊԱՐ, տե՛ս ՂԱՄԲԱՐ։ |
| ԼԱՄԲԱՒՈՐ, կամ ԼԱՄՊԱՒՈՐ, ա. Լամբ ունեցող, օղակաւոր։ |
| ԼԱՄԲԵԼ, եցի, ն. 1. Իր վրայ վերցնել, ստանձնել։ 2. եցայ, չ. Ամեն կողմ բռնել, տարածուել։ |
| ԼԱՄԲԻՒՐԻՆԹՈՍ, ԼԱՄԲՐԻՆԹ, (յուն.,) գ. Բազմաթիւ խճճուած միջանցքներով բարդ կառոյց, լաբիրինթոս, բաւիղ։ |
| ԼԱՅՆ, ա. 1. Երկարութեան հակառակ ուղղութեամբ՝ դէպի աջ եւ ձախ ընդարձակօրէն տարածուող՝ տարածուած։ 2. Մեծ ըստ չափի՝ ընդգրկման։ 3. Մանրամասն, հանգամանալից։ 4. մ. Լայն կերպով, լայնաբար, ճոխաբար։ |
| ԼԱՅՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի լայն։ |
| ԼԱՅՆԱԴԷՄ, ա. Լայն դէմքով, դէմքը լայն։ |
| ԼԱՅՆԱԴԻՐ, ա. Լայն դիրքով։ |
| ԼԱՅՆԱԹԵՒ, ա. Լայն թեւերով, թեւերը լայնօրէն բացող՝ տարածող։ |
| ԼԱՅՆԱԼԱՆՋ, ա. Լանջը՝ կուրծքը լայն։ |
| ԼԱՅՆԱԼԻՃ, ա. Որի աղեղի երկու ծայրերն իրարից շատ են հեռացած։ |
| ԼԱՅՆԱԼԻՐ, ա. Լայն տարածուած, լայնատարած։ |
| ԼԱՅՆԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, ա. Լայնախոհ, մեծահոգի։ |
| ԼԱՅՆԱԾԱՒԱԼ, ա. Լայնատարած, ընդարձակ։ |
| ԼԱՅՆԱԿԱՄԱՐ, ա. Լայն գօտի ունեցող, գօտին լայն։ |
| ԼԱՅՆԱԿԱՅԼԱԿ, ա. Լայն տարածուած ջրերով, առատահոս, յորդահոս։ |
| ԼԱՅՆԱԿԱՆ, տե՛ս ԼԱՅՆ։ |
| ԼԱՅՆԱՁԱՅՆ, ա. մ. Համարձակ ձայնով ասուած, համարձակաձայն։ |
| ԼԱՅՆԱՁԻԳ, ա. Լայնօրէն ձգուած՝ տարածուած, լայնատարած։ |
| ԼԱՅՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Լայն՝ ընդարձակ դառնալ։ 2. Հաստանալ, գիրանալ։ |
| ԼԱՅՆԱՆԻՍՏ, ա. 1. Լայն՝ ընդարձակ նստուածք ունեցող։ 2. Լայնօրէն նստած՝ փռուած՝ տարածուած, լայնածաւալ։ |
| ԼԱՅՆԱՊԱՐԱՆՈՑ, ա. Լայն պարանոց ունեցող, լայն պարանոցով։ |
| ԼԱՅՆԱՋԻԼ, տե՛ս ԱՄՈԼԱՋԻԼ։ |
| ԼԱՅՆԱՍԱՂԱՐԹ, ա. Լայն սաղարթներ ունեցող, սաղարթախիտ։ |
| ԼԱՅՆԱՍՓԻՒՌ, ա. Լայնօրէն սփռուած, լայնածաւալ։ |
| ԼԱՅՆԱՏԱՐԱԾ, ա. Լայնօրէն տարածուած, լայնածաւալ, լայնաձիգ, համատարած։ |
| ԼԱՅՆԱՏԱՐՐ, ա. Լայն եւ ընդարձակ տարրերով, լայն ու ընդարձակ։ |
| ԼԱՅՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Լայն՝ ընդարձակ դարձնել, մեծացնել, ընդլայնել, երկարաձգել։ |
| ԼԱՅՆԱՓՈՂՈՑ, գ. Լայն փողոց, պողոտայ։ |
| ԼԱՅՆԵԼ, եցի, ն. 1. Լայնացնել, ընդարձակել։ 2. Հեշտացնել, դիւրացնել։ 3. Բանալ, պարզել։ 4. կ. չ. Լայն բացուել։ |
| ԼԱՅՆԵՂՆԳՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Լայնեղունգ լինելը, լայն եղունգներ ունենալը։ |
| ԼԱՅՆԵՂՈՒՆԳՆ, ա. Լայն եղունգներ ունեցող։ |
| ԼԱՅՆԵՐԵՍ, ա. Լայն երեսով, լայնադէմ։ |
| ԼԱՅՆՇԻ, ա. Լայն ձեւ ունեցող, լայնաւուն, տափակաւուն։ |
| ԼԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Որեւէ բանի լայնական տարածութիւնը, լայնք։ 2. Լայն լինելը, մեծութիւն, ընդարձակութիւն։ |
| ԼԱՅՆՈՒՑՔ, տե՛ս ԼԱՅՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԼԱՅՆՏԵՐԵՒԻ, գ. (բսբ.) Թխկազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. սպիտակ թխկի (Acer pseudoplatanus)։ |
| ԼԱՅՔԱ, կամ ԼԱՔԱ (պրսկ.), ի, գ. Բաց կարմիր ներկ կամ այդ ներկով ներկուած կաշի։ |
| ԼԱՆՋԱԲԵՐՁ, ա. Բարձր լանջով, լանջի նման բարձր։ |
| ԼԱՆՋԱԳԵՂ, ա. Լանջը՝ կուրծքը զարդարող։ |
| ԼԱՆՋԱԿԻՑ, ա. Լանջ լանջի կցած, գրկախառնուած։ |
| ԼԱՆՋԱԿՈՂՄՆ, ման, անց, գ. Լեռան լանջի կողմը։ |
| ԼԱՆՋԱՆՈՑ, ի, աց, գ. (եկեղց.) Քահանայապետի լանջի վակասը։ |
| ԼԱՆՋԱՊԱՀ, ԼԱՆՋԱՊԱՆ, ԼԱՆՋԱՊԱՆԱԿ, գ. Լանջը՝ կուրծքը պահպանելու զրահ, կրծքի՝ կուրծքը պատող զրահ, լանջազրահ։ |
| ԼԱՆՋԱՏԵՍԻԼ, ա. Լանջի տեսք՝ նմանութիւն ունեցող։ |
| ԼԱՆՋՔ, ջաց, ջօք կամ ջիւք, գ. Լանջ, կուրծք։ |
| ԼԱՇԿԱՄԱՇԿ, տե՛ս ԼԵՇԿԱՄԱՇԿ։ |
| ԼԱՇԿԱՐ, (պհլ.), ի, աց, գ. Զօրք, զօրագունդ։ |
| ԼԱՊՏԵՐ, (յուն.), ի, աց, գ. Ձէթով լցուած անօթ, որի մէջ դրուած պատրոյգը վառում են. կանթեղ, ճրագ։ |
| ԼԱՊՏԵՐԱԿԱԼ, ա. Լապտերը բռնող՝ կրող։ |
| ԼԱՍՏ, ի, ից կամ աց, գ. 1. Մի քանի գերան՝ կողք կողքի ամրացուած, որ ջրով փոխադրում են մի տեղից ուրիշ տեղ։ 2. Այդ ձեւով սարքած նաւակ, լաստանաւ։ 3. Նաւի յատակ, տախտակամած։ 4. Մահճի տախտակ։ |
| ԼԱՍՏԱԿՈՏՈՐ ԱՌՆԵԼ, Կառուցուածքը քայքայել։ |
| ԼԱՍՏԱՓԱՅՏ, ի, ից, գ. Լաստանաւ, յատկապէս՝ Նոյի տապանը։ |
| ԼԱՍՏԵԼ, եցի, ն. 1. Պատրաստել, կարգաւորել, կազմել։ 2. Մի տեղ տարածուել, գրաւել, բռնել։ 3. եցայ, չ. Մի տեղում հաստատուել, բնակալել։ |
| ԼԱՏՐԱՏԵԼ, (լատ.), եցի, ն. Հաչել, փխբ. զրպարտել։ |
| ԼԱՐ, ի, ից կամ աց, օք, եօք, գ. 1. Առաւել կամ պակաս հաստութեամբ թել՝ զանազան նիւթերից, առասան, թոկ, պարան, չուան։ 2. Որմնադրի ուղղալար։ 3. Տարածութեան չափ. մղոն։ 4. Որոգայթ, թակարդ։ 5. յոգն. Պարանոցի ջիլերը։ |
| ԼԱՐԱԲԱԺԻՆ, ա. 1. Լարով բաժանուած։ 2. գ. Լարով բաժանում։ |
| ԼԱՐԱԳԻՐ ԱՌՆԵԼ, Լարով չափելով գծագրել։ |
| ԼԱՐԱԽԱՂԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Օդի մէջ պիրկ ձգուած պարանի վրայով քայլելը՝ շարժուելը։ |
| ԼԱՐԱԽԵՂԴ, ա. Լարով՝ թոկով խեղդուած։ |
| ԼԱՐԱԽԻԼ, խիլք, ա. գ. Նա, որ լարերը քաշելով՝ շարժել է տալիս խամաճիկը կամ պաճուճապատանքը։ |
| ԼԱՐԱՁԻԳ, գ. Ձգուած կամ ձգելու լար՝ չուան։ |
| ԼԱՐԱՆՈՑ, գ. Թռչուն պահելու տեղ՝ վանդակ։ Քանզի է ի մէջ ձեղուանն լարանոց ոսկի (Պտմ. Աղեքս., 327)։ |
| ԼԱՐԱՉԱՓԵԼ, եցի, ն. Լարով չափել։ |
| ԼԱՐԱՊՆԴԵԼ, եցի, ն. Լարով պնդել, պինդ կապել։ |
| ԼԱՐԵԼ, եցի, ն. Աղեղի լարը ձգել՝ նետն արձակելու համար։ |
| ԼԱՑ, գ. Լաց լինելը, ողբալը, ողբ։ |
| ԼԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ցո՛, պբ. Լաց պատճառել, լացացնել։ |
| ԼԱՒ, ի, աց, ա. 1. Բարի, բարեմիտ։ 2. Քաջ, առաքինի, շնորհալի։ 3. Ընտիր, պատուական։ 4. Հաճելի, հաճոյական։ 5. Օգտակար, շահեկան։ 6. գ. Այն, ինչ որ իր էութեամբ լաւ է, լաւ բան։ 7. մ. Աւելի լաւ կերպով, լաւագոյնս։ |
| ԼԱՒԱԲԱՐ, մ. ա. Լաւ կերպով, իբրեւ լաւ, բարելաւ։ |
| ԼԱՒԱԲԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Լաւ վարք ու բարք ունենալը, առաքինութիւն։ |
| ԼԱՒԱԲԵՌՆԵԼ, (իմ), եցայ, հբ. Լաւ բեռ շալակել։ |
| ԼԱՒԱԳՈՅՆ, գունի, ից կամ աց, ա. Աւելի կամ շատ լաւ։ |
| ԼԱՒԱԳՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Լաւագոյն լինելը։ |
| ԼԱՒԱԽՕՍ, ա. Լաւ՝ քաղցր՝ հաճելի խօսող, քաղցրախօս։ |
| ԼԱՒԱԾԱՆՕԹ, ա. Լաւը կամ լաւերին ճանաչող։ |
| ԼԱՒԱԿԱՄ, ա. Լաւ բան՝ բարիք կամեցող, բարեսէր։ |
| ԼԱՒԱԿԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Լաւակամ լինելը, բարեսիրութիւն, բարեխոհութիւն։ |
| ԼԱՒԱԿԱՆ, տե՛ս ԼԱՒ։ |
| ԼԱՒԱԿՆ, ա. Քաղցր աչքով նայող, քաղցրահայեաց, սիրալիր։ |
| ԼԱՒԱՀԱՅԵԱՑ, եցի, ցաց, ա. Լաւ՝ քաղցր հայեացք ունեցող, բարեմիտ, աննախանձ։ |
| ԼԱՒԱՄԱՆԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Լաւ երեխաներ ունենալը։ |
| ԼԱՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Լաւ դառնալ՝ լինել։ 2. Զօրանալ, տիրել։ |
| ԼԱՒԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Լաւ դարձնել, լաւացնել։ |
| ԼԱՒԻՄԱՑ, ի, աց, ա. Լաւ իմացող՝ հասկացող, բանիմաց, խելացի։ |
| ԼԱՒՈՐԵԱՐ, որերոյ, գ. յոգն. Լաւ՝ քաջ մարդիկ։ |
| ԼԱՒ ՈՐԵԱՐ, որերոյ, գ. յոգն. Լաւ՝ քաջ մարդիկ։ |
| ԼԱՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Լաւ լինելը։ |
| ԼԱՒՐԱ, (միջին յուն.), գ. Վանք։ |
| ԼԱՓ, ի, ից, գ. Շան հեղուկ ուտելիք։ |
| ԼԱՓԱՏԵԼ, եցի, ն. Չարաչար լափել՝ կեղեքել։ |
| ԼԱՓԵԼ, եցի, ն. 1. Լեզուով բերանը ածել եւ ուտել, լակել։ 2. փխբ. Կլանել, սպառել, ոչնչացնել։ |
| ԼԱՓԼԷԶ, մ. Ամեն ինչ լափելով՝ կլանելով։ |
| ԼԱՓԼԻԶԵԼ, եցի, ն. Լափել-լիզել, ամեն ինչ կլանել, փխբ. սպառել, ոչնչացնել։ |
| ԼԱՓԼԻԶՈՂ, ա. Լափող-լիզող, ամեն ինչ կլանող, փխբ. սպառող, ոչնչացնող։ |
| ԼԵԱԼ, անց. դերբայը ԼԻՆԵԼ-ի։ Տե՛ս ԼԻՆԵԼ (իմ)։ |
| ԼԵԱՌՆ, լերին, ի լեռնէ, րամբ, լերինք, անց, գ. Լեռ, սար։ |
| ԼԵԱՌՆԱ..., տե՛ս ԼԵՌՆԱ...։ |
| ԼԵԱՌՆԱՑԱՅՏ, ա. Լեռան նման բարձր՝ շատ վեր ցայտող։ |
| ԼԵԱՐԴ, լերդի, ից կամ լերդոյ, գ. (կզմխս.) Լեարդ, լերդ (Hepar)։ |
| ԼԵԳԷՈՆ, ԼԵԳԷՈՎՆ, (լատ., յուն.), ի, ից կամ աց, գ. 1. Հռոմէական զօրքի միաւորում, որ տարբեր ժամանակներում պարունակում էր 3000-6000 հետեւակ եւ հեծեալ զինուոր։ 2. Լեգէոնի զինուոր, լեգէոներ։ 3. Չար ոգի, դեւ։ 4. փխբ. Մեծ՝ կուռ բազմութիւն, բանակ։ 5. ա. Լեգէոնական, բազմախումբ, մեծագունդ։ |
| ԼԵԳԷՈՆԱԽՈՒՄԲ, ա. Լեգէոնի պէս խմբուած, բազմախումբ, բազմագունդ։ |
| ԼԵԳԷՈՆԱԿԱՆ, ա. Լեգէոնին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԼԵԶՈՒ, զուի, աց կամ զուոյ, ոց, գ. 1. (կզմխս.) Բերանի մէջ զետեղուած մկանային, լորձաթաղանթով պատուած օրգան։ 2. Լեզուի իրական դրսեւորումը որպէս հաղորդակցման միջոց։ 3. Որեւէ ազգի լեզու։ 4. Ազգ, որ խօսում է իր սեփական լեզուով։ 5. Այն, ինչ որ խօսւում՝ խօսուելու է, խօսք։ 6. Մարդ, որ խօսում է։ 7. Մի բանի ծայրը։ |
| ԼԵԶՈՒԱԳԱՐ, ի, աց կամ ից, ա. Շատախօս, շաղակրատ, դատարկախօս։ |
| ԼԵԶՈՒԱԳԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Լեզուագարի պէս խօսել, շաղակրատել, դատարկաբանել, բարբաջել։ 2. Հայհոյել, անպատուել, նախատել։ |
| ԼԵԶՈՒԱԳԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Լեզուին տալը, զրախօսութիւն, շաղակրատութիւն, յիմարաբանութիւն, բանդագուշանք։ |
| ԼԵԶՈՒԱԶԳԵԱՑ, ա. Լեզուների տիրապետող, լեզուներ իմացող։ |
| ԼԵԶՈՒԱԾԱՅՐ, ա. Լեզուի ծայրով կատարուող։ |
| ԼԵԶՈՒԱԿ, գ. Փոքր լեզու։ |
| ԼԵԶՈՒԱԿԱՊ, ա. մ. Լեզուն կապուած՝ կապ ընկած։ |
| ԼԵԶՈՒԱՀԱՏ, ա. մ. Լեզուն կտրած, կտրուած լեզուով։ |
| ԼԵԶՈՒԱՀԱՏԵԼ, եցի, ն. Լեզուն կտրել։ |
| ԼԵԶՈՒԱՅԻՆ, տե՛ս ԼԵԶՈՒԱՆԻ։ |
| ԼԵԶՈՒԱՆԵԼ, (իմ), տե՛ս ԼԵԶՈՒԱԳԱՐԵԼ (իմ)։ |
| ԼԵԶՈՒԱՆԻ, նւոյ, ա. Անսանձ լեզու ունեցող, շատախօս, շաղակրատ, լեզուագար։ |
| ԼԵԶՈՒԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Լեզուանի լինելը, լեզուագարութիւն, շատախօսութիւն, շաղակրատութիւն։ |
| ԼԵԶՈՒԱՎԱՐ ԱԽՏ, Բամբասանք, չարախօսութիւն։ (Եւագր.)։ |
| ԼԵԶՈՒԱՏ, ի, աց, ա. Լեզուից զուրկ, լեզուն կտրած։ |
| ԼԵԶՈՒԼ, լեզի, լե՛զ, ն. Լիզել։ |
| ԼԵԹԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թուլանալ, վհատուել, լքուել։ |
| ԼԵԼԱՓՍ, (յուն.), գ. Պտուտահողմ, թաթառ։ |
| ԼԵԿԱՆ, (յուն.), ի, աց, գ. Կոնք, լագան։ |
| ԼԵԿԱՆԱԴԻՒԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Մոմէ ֆիգուրների միջոցով լագանի (ջրի) մէջ նայելով գուշակութիւններ անելը։ Զինքն միայն արգելոյր եւ առնէր զլեկանադիւթութիւնս (Պտմ. Աղեքս., 69)։ |
| ԼԵՂԱԼ, տե՛ս ԼՈՂԱԼ։ |
| ԼԵՂԱԽԱՌՆ, ա. Մէջը լեղի խառնած։ |
| ԼԵՂԱԿԱՆ, տե՛ս ԼՈՂԱԿԱՆ։ |
| ԼԵՂԱՀԱՄ, ա. Լեղու համ տուող։ |
| ԼԵՂԻ, ղւոյ կամ ղոյ, ղեաւ, գ. Դեղնականաչաւուն դառնահամ հեղուկ նիւթ, որ արտազատում է լեարդը. մաղձ։ |
| ԼԵՇԿ, ի, ա. Խաւը՝ մազը թափուած, մաշուած, լերկ։ |
| ԼԵՇԿԱՄԱՇԿ, լաշկամաշկ, ի, աց, գ. Լերկ՝ մազազուրկ՝ մազաթափ մաշկ։ |
| ԼԵՇԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մաշուել, խաւը՝ մազը թափուել։ |
| ԼԵՊԵՇՏԻ, ա. Աներես, լպիրշ։ |
| ԼԵՌՆԱԲԵՐՁ, ա. Լեռան պէս բարձր՝ մեծ։ |
| ԼԵՌՆԱԲՆԱԿ, ա. Լեռան վրայ կամ լեռնոտ վայրում առանձնացած՝ մեկուսացած, մենաւոր։ |
| ԼԵՌՆԱԳԻՒՂ, ի, ից, գ. Լեռնային գիւղ։ |
| ԼԵՌՆԱԳՆԱՑ, ա. մ. Լեռներով գնացող՝ գնալով։ |
| ԼԵՌՆԱԴԱՇՏ, ԼԵՌՆԱԴԱՇՏԱԿ, ի, աց, գ. Լեռներով շրջապատուած՝ լեռների միջեւ ընկած դաշտ՝ հարթավայր, հովիտ։ |
| ԼԵՌՆԱԽՈՅԶ, ա. Լեռները խուզարկող, լեռներում թափառող։ |
| ԼԵՌՆԱԽՈՅՍ, ա. Խուսափելով լեռները փախչող, լեռներին ապաւինող, ոճրագործ, աւազակ։ |
| ԼԵՌՆԱԿ, ի, աց, գ. Փոքր լեռ, բլուր։ |
| ԼԵՌՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. գ. 1. Լեռան վերաբերող՝ յատուկ, լեռնային։ 2. Լեռան բնակիչ, լեռնցի։ 3. Լեռնաբնակ միայնակեաց, անապատական։ |
| ԼԵՌՆԱԿԱՐԿԱՌ, ա. Լեռան պէս կուտակուած՝ բարձրացած, լեռնակուտակ, լեռնաբերձ։ |
| ԼԵՌՆԱԿԵԱՑ, ԼԵՌՆԱԿԵՑԻԿ, ա. գ. 1. Լեռներում ապրող՝ բնակուող, լեռնաբնակ։ 2. Լեռնաբնակ միայնակեաց, անապատական։ |
| ԼԵՌՆԱԿԵՑՈՒԹՒՒՆ, գ. Լեռնակեաց լինելը, միայնակեցութիւն։ |
| ԼԵՌՆԱԿՈՂՄՆ, ման, մանց, գ. 1. Լեռների կողմը, լեռնոտ տեղ՝ վայր։ 2. ա. Լեռնային։ |
| ԼԵՌՆԱԿՈՅՏ, ա. Լեռան պէս կուտակուած՝ դիզուած։ |
| ԼԵՌՆԱԿՈՒԼ, ա. Լեռը կուլ տուող՝ կլանող։ |
| ԼԵՌՆԱՁԵՒ, ա. Լեռան ձեւ ունեցող, լեռան նման, լեռնաբերձ։ |
| ԼԵՌՆԱՁՈՐ, գ. Լեռների մէջ ընկած ձոր։ |
| ԼԵՌՆԱՄԷՋ, ա. գ. Լեռների մէջ եղած. լեռների միջի տարածութիւն։ |
| ԼԵՌՆԱՄՈՒՏ, ա. Լեռները մտած, լեռներում ապաստանած, լեռնախոյս։ |
| ԼԵՌՆԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. 1. Լեռնոտ, որտեղ շատ լեռներ կան։ 2. Լեռներում ապրող, լեռան բնակիչ, լեռնցի։ |
| ԼԵՌՆԱՅՈԼՈՎ, ա. Լեռներով շրջապատուած։ |
| ԼԵՌՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Լեռ դառնալ, փխբ. լեռան պէս բարձրանալ՝ կուտակուել, մեծանալ։ |
| ԼԵՌՆԱՆՄԱՆ, ա. Լեռան նման, լեռնաձեւ։ |
| ԼԵՌՆԱՍԷՐ, ա. Լեռնային տեղանք՝ միջավայր սիրող։ |
| ԼԵՌՆԱՎԱՅՐՔ, գ. յոգն. Լեռնային վայրեր՝ տեղեր։ |
| ԼԵՌՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Լեռնանալ տալ, մեծացնել։ |
| ԼԵՌՆՈՏԵԱՅՔ, եայց, գ. յոգն. Լեռան ստորոտում ապրողներ՝ բնակուողներ, լեռնականներ։ |
| ԼԵՌՆՈՏՆ, ոտին, ոտամբ, գ. Լեռան ստորոտ։ |
| ԼԵՌՆՈՐԴԵԱՅՔ, եայց, գ. յոգն. Լեռնային կողմերի՝ լեռների բնակիչներ, լեռնցիներ։ |
| ԼԵՌՆՕՐԷՆ, ա. մ. Լեռան նման, ինչպէս լեռ։ |
| ԼԵՍՈՒԼ, լեսի, լե՛ս, ն. 1. Մանրել, փշրել, փոշի դարձնել։ 2. Ճզմել։ |
| ԼԵՍՈՒՐ, տե՛ս ԿՂԵՍՈՒՐ։ |
| ԼԵՐ, ԼԵՐՈՒՔ, տե՛ս ԼԻՆԵԼ (իմ)։ |
| ԼԵՐԱՆՑԱՄԷՋ, տե՛ս ԼԵՌՆԱՄԷՋ։ |
| ԼԵՐԴ, տե՛ս ԼԵԱՐԴ։ |
| ԼԵՐԴԱԲԵԿԵԼ, եցի, ն. Լեղապատառ անել, խիստ վախեցնել, ահաբեկել։ |
| ԼԵՐԴԱԲՈՅԹ, բութի, գ. (կզմխս.) Լեարդի բոյթ, լեարդի երեք հատուածներից իւրաքանչիւրը։ |
| ԼԵՐԴԱԿՈՂՄՆ, ման, գ. Լեարդի կողմը։ |
| ԼԵՐԴԱՀՄԱՅ, ա. գ. Լեարդի վրայ հմայութիւն անող։ |
| ԼԵՐԴԱՑԱՒ, ա. գ. 1. Լեարդի ցաւ ունեցող, լեարդի ցաւով տառապող։ 2. Լեարդի ցաւ՝ ցաւելը։ |
| ԼԵՐԴՈՐԱԿ, ա. Լեարդի գոյն եւ նմանութիւն ունեցող։ |
| ԼԵՐԻՆԱԹԻՆԴ, ա. Լեռը թնդացնող։ |
| ԼԵՐԿ, ա. 1. Մազից զուրկ, անմազ։ 2. նման. Մերկ։ 3. (քեր.) Խուլ (բաղաձայն)։ |
| ԼԵՐԿԱՄԱՐՄԻՆ, ա. Լերկ՝ մազազուրկ մարմնով՝ մորթով։ |
| ԼԵՐԿԱՄՈՐԹ, ա. Լերկ՝ մազազուրկ մարմնով՝ մորթով։ |
| ԼԵՐԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Լերկ դառնալ, մերկանալ։ |
| ԼԵՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Լերկ լինելը։ |
| ԼԵՒԻԱԹԱՆ, (եբր.), այ կամ ի, աց, գ. Ծովահրէշ, վիշապ։ |
| ԼԵՓ, ԱՌ ԼԵՓ, ա. մ. Շեղակի, զառիվեր։ |
| ԼԷԳԷՈՆ, ԼԷԳԷՈՎՆ, տե՛ս ԼԵԳԷՈՆ, ԼԵԳԷՈՎՆ։ |
| ԼԻ, լիոյ, ոց, ա. 1. Լցուած, լեցուն, լիքը։ 2. Առատ, անպակաս։ 3. Կատարեալ, անթերի, ամբողջ։ 4. մ. Լրիւ, լիովին, իսպառ, ամբողջապէս, կատարելապէս։ |
| ԼԻԱԲԱԽՏԻԿ, ա. մ. Բարեբախտութեամբ լի, շատ բարեբախտ, խիստ երջանիկ՝ բախտաւոր։ |
| ԼԻԱԲԵՐ, ա. Բերքով լի՝ լեցուն, շատ բերրի, պտղալից։ |
| ԼԻԱԲԵՐԱՆ, ա. մ. 1. Բերանը լիքը, լիքը բերանով (ուտել)։ 2. Լի բերանով, ամբողջ սրտով, սրտանց։ |
| ԼԻԱԲՈՒՂԽ, ա. Լիութեամբ բխող, առատաբուխ, յորդառատ։ |
| ԼԻԱԲՈՒՌՆ, ա. մ. Լի բռով կամ ափով։ |
| ԼԻԱԳԻՐԿՔ, ա. մ. Գրկալիր, աղեղը պինդ ձգող՝ ձգելով։ |
| ԼԻԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի լի։ |
| ԼԻԱԼԱՅՆ, ա. Լի եւ լայն, լայն բացուած, ընդարձակ։ |
| ԼԻԱԼԻՃ, ա. Աղեղի լիճը լրիւ բացուած, լայնալիճ։ |
| ԼԻԱԽԱՌՆ, ա. Լիովին խառնուած, կատարելապէս միաւորուած։ |
| ԼԻԱԽՈՐՏԻԿ, ա. Լիուլի չափով կշտացած՝ յագեցած, յղփացած։ |
| ԼԻԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Լիութիւն, առատութիւն։ |
| ԼԻԱԿԱՏԱՐ, ա. 1. Լի եւ կատարեալ, լիովին կատարեալ, ամբողջական։ 2. մ. Լրիւ, լիովին, կատարելապէս։ |
| ԼԻԱՀԱՆՃԱՐ, ա. Հանճարով լի, շատ խելացի, իմաստուն։ |
| ԼԻԱՁԱՅՆԱՊԷՍ, մ. Լիաձայն կերպով։ |
| ԼԻԱՁԵՌՆ, ա. Լի ձեռքով, լիաբուռ, առատաձեռն։ |
| ԼԻԱՁԻԳ, ա. Որ աղեղը լիովին ձգելով՝ արձակում է նետը։ |
| ԼԻԱՁԻՐ, ա. Ձիրքերով լի, առատաձիր։ |
| ԼԻԱՄԱԳԻԼ, ա. Լիուլի՝ ուժեղ կամ խոշոր մագիլներով (արծուի մասին)։ |
| ԼԻԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Առատանալ, հարստանալ, ճոխանալ, ամեն բարիք ունենալ։ 2. Լրանալ, լրումն առնել (լուսնի մասին)։ |
| ԼԻԱՊԱՏԱՐ, ա. Լիուլի, առատ, լիակատար, լրիւ, անթերի։ |
| ԼԻԱՊԱՐԳԵՒ, ա. Լիապէս՝ առատապէս պարգեւող, առատաձիր։ |
| ԼԻԱՊԷՍ, մ. 1. Լիութեամբ, առատապէս, լրիւ։ 2. Անթերի, կատարելապէս։ |
| ԼԻԱՊՏՈՒՂ, պտղոյ, ոց, ա. Պտուղներով լի, պտղալից, պտղաբեր։ |
| ԼԻԱՍԱՀՄԱՆ, ա. մ. Ընդարձակ սահմանով, լայնատարած, լայնածիր։ |
| ԼԻԱՐԱՐ, ա. Լիացնող, առլեցուն։ |
| ԼԻԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Լի դարձնել, լիացնել, լցնել, առատացնել, հարստացնել։ 2. Լիովին բաւարարել՝ յագեցնել։ 3. Լրացնել, կատարելագործել։ |
| ԼԻԲԱՆՈՆ, (եբր., յուն.), գ. Խունկ, որ ստացւում է լիբանոս ծառի խէժից. կնդրուկ։ |
| ԼԻԲԱՆՈՍ, (եբր., յուն), գ. (բսբ.) Դափնազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ, որ տալիս է լիբանոն խունկը. կնդրկենի (Lindera)։ |
| ԼԻԲԵՌՆԵԱՅ, (յուն.), եայք, ԼԻԲԵՌՆԱՅ, գ. Թեթեւ՝ արագասահ ռազմանաւ։ |
| ԼԻԲԻԱԽԱՌՆ, ա. Լիբիայի՝ Աֆրիկայի հետ խառն, Աֆրիկային կից։ |
| ԼԻԲԻՏՈՆ, (յուն.), գ. Նախկին մենակեացների երկար համազգեստ, վերարկու։ |
| ԼԻԳՈՆ, (յուն.), ի, գ. Պսակ (յաղթութեան)։ (Մագ. թղ., 204)։ |
| ԼԻ ԵՒ ԼԻ, ա. մ. Լիուլի, լիակատար, ամբողջապէս, բոլորովին, իսպառ, լրիւ։ |
| ԼԻԶԱՆԵԼ, լիզի, լէ՛զ, ն. Լեզուով բերանը ածել եւ ուտել, լափել, խժռել։ |
| ԼԻԶԱՋԻՆՋ ԱՌՆԵԼ, Իսպառ կոտորել, բնաջինջ անել, բնաջնջել։ |
| ԼԻԶԵԼ, եցի, ԼԻԶՈՒԼ, լիզի, ն. 1. Լեզուով սրբել՝ մաքրել։ 2. Լեզուն քսելով ուտել մի բան։ 3. Թեթեւակի քսուել, շօշափել։ 4. փխբ. Լափել, սպառել, ոչնչացնել։ |
| ԼԻԹ, (յուն.), գ. 1. Քար։ 2. Մի քարընկէց։ |
| ԼԻԿ, լկի կամ լիկի, գ. Լիճ, ջրաւազան։ |
| ԼԻԿԴԻՆՈՍ, ԼԻԿՏԻՆՈՍ, (յուն.), ա. Ընտիր սպիտակ մարմարից շինուած։ |
| ԼԻՃ, լճի, լճաց, գ. Ափերով շրջափակուած ջրի ընդարձակ տարածութիւն։ |
| ԼԻՆԳԻՐՈՆ, (յուն., լատ.), գ. (հնք.) Սաթ։ |
| ԼԻՆԴ, լինտ, լնդի, դաց, գ. (կզմխս.) Լնդեր։ |
| ԼԻՆԵԼ, (իմ), լինիս, լինէի, լինիցիմ, մի՛ լինիր, լե՛ր, լերու՛ք, լիջի՛ր, անց. կատ. եղէ, 2-րդ ապ. եղէց, չ. 1. Գոյութիւն ունենալ։ 2. Ստեղծուել, գոյանալ։ 3. Ծնուել, սերել, ծագել։ 4. Գտնուել մի տեղում, կենալ, բնակուել։ 5. Գործուել, կատարուել։ 6. Պատահել, տեղի ունենալ։ 7. Դառնալ մի բան, վերածուել մի բանի։ 8. Ներգործական բայերի անցեալ դերբայի հետ կազմում է այդ բայերի կրաւորականը. տալ՝ տուեալ լինի, խնդրել՝ խնդրեալ լինէր, ծանուցեալ լինիս, դատեալ լինիմ եւն։ 9. Կազմում է յարադիր բայեր՝ գոյական եւ ածական անունների հետ. ուրախ՝ ողջ՝ թշնամի՝ փախստեայ... լինել։ |
| ԼԻՆԵԼԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Հին կտակարանի Ծննդոց գիրքը։ |
| ԼԻՆԵԼՈՑ, ոցք, ա. գ. Լինելիք, լինելիքներ։ |
| ԼԻՆԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լինելը, գոյանալը։ 2. Գոյացութիւն։ 3. Գոյութիւն։ |
| ԼԻՆՈՑԵԼ, չ. (յունական ոճով) Լինելու լինել։ |
| ԼԻՆՈՒՄՆ, գ. Լինելը, ծնուելը։ |
| ԼԻՈՎ, մ. ա. Լիութեամբ, առատապէս, ամբողջապէս, անպակաս, լիուլի, լրիւ։ |
| ԼԻՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լի՝ անպակաս լինելը։ 2. Առատութիւն, ճոխութիւն։ 3. Լիքը լինելը, լցուածութիւն։ 4. Լուսնի լրումը։ 5. Ծովի մակընթացութիւն։ |
| ԼԻՈՒԼԻ, տե՛ս ԼԻ ԵՒ ԼԻ։ |
| ԼԻՈՒԼՐՈՒՄՆՕՐԷՆ, մ. Լիուլի, լեփլեցուն։ |
| ԼԻՍԵՌՆ, լսռան կամ լիսռան, լսռունք կամ լիսռունք, գ. 1. Ողնաշարի ող։ 2. Ծնկոսկր։ |
| ԼԻՏՐ, (յուն.), լտեր, երք, երց, գ. Ծանրութեան չափ= 12 ունկի (326 գրամ)։ |
| ԼԻՐ, լրի, լրիւ, լրից, գ. Լրում, լրութիւն, ամբողջութիւն։ |
| ԼԻՐԲ, լրբի, ից, ա. 1. Անամօթ, անպատկառ, լպիրշ։ 2. Լրբութիւն արտայայտող, լրբենի։ |
| ԼԻՑՔ, գ. Վէգ, ճան։ |
| ԼԻՒԱՆՕՏՈՍ, (յուն.), գ. Հարաւարեւմըտեան քամի։ |
| ԼԻՒՂ, ԼԻՒՂԵԼ, (իմ), տե՛ս ԼՈՂ, ԼՈՂԵԼ (իմ)։ |
| ԼԻՓՍ, (յուն.), ի, գ. Հարաւարեւմտեան քամի։ |
| ԼԼԿԱՆՔ, նաց, գ. Լլկ(ու)ելը, խոշտանգանք, տանջանք, չարչարանք, տառապանք։ |
| ԼԼԿԵԼ, եցի, ն. 1. Խոշտանգել, տանջել, չարչարել, տառապեցնել։ 2. Բռնաբարել։ |
| ԼԼԿԻՉ, կչի, չաց, ԼԼԿՈՂ, ի, աց, ա. գ. Չարչարող, տանջող։ |
| ԼԼԿՈՒԹԻՒՆ, ԼԼԿՈՒՄՆ, ԼԼՈՒԿ, տե՛ս ԼԼԿԱՆՔ։ |
| ԼԾԱԲԱՐՁ, ա. Լուծը կրող, փխբ. կրօնի հաստատած պարտականութիւններին ենթարկուող։ |
| ԼԾԱԴԻՐ, ա. Ուրիշների վրայ լուծ՝ հարկ՝ պարտականութիւն դնող, իր իշխանութեան ենթարկող։ |
| ԼԾԱԿ, ի, աց, գ. 1. Երկաթէ կամ փայտէ ձող՝ ծանրութիւններ բարձրացնելու համար, նիգ։ 2. Կշէռքի լուծը, որի երկու ծայրերից կախուած են նժարները։ 3. Խաչափայտի երկու թեւերը։ |
| ԼԾԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. գ. 1. Միասին լուծը քաշող, միասին լծուող, ամոլակից։ 2. փխբ. Ընկերակից, գործակից, կողմնակից։ 3. փխբ. Զոյգ կազմող, հաւասար, ընկեր։ 4. փխբ. Կողակից, ամուսին։ 5. փխբ. Լծակցական, մերձաւոր, արենակից։ |
| ԼԾԱԿՌԻՒ ԼԻՆԵԼ, (իմ), եղէ, չ. Լծակցի՝ գործակցի՝ ընկերոջ հետ կռուել. հակառակել, վիճաբանել, վիճել, հակաճառել։ |
| ԼԾԱԿՌՈՒԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Լծակցի՝ գործակցի՝ ընկերոջ հետ կռուել. հակառակել, վիճաբանել, վիճել, հակաճառել։ |
| ԼԾԱԿՌՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Լծակցի հետ կռուելը. վէճ, կռիւ, հակառակութիւն։ |
| ԼԾԱԿՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Լծակցին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԼԾԱԿՑԱՏՈՒՐ, ա. Լծակցելով կամ միաժամանակ տրուած։ |
| ԼԾԱԿՑԵԼ, եցի, ն. 1. Լծակից՝ ընկերակից դարձնել։ 2. Ամուսնացնել։ 3. եցայ, չ. 1. Լծակից՝ ընկերակից դառնալ։ 2. Ամուսնանալ։ |
| ԼԾԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լծակից՝ ամոլակից լինելը, միասին լուծ քաշելը։ 2. փխբ. Ամուսնութիւն։ 3. Կապակցութիւն, կցորդութիւն, գործակցութիւն, կապ։ 4. Ընկերութիւն, միաբանութիւն։ |
| ԼԾԱՁԻԳ, ա. Լուծը ձգող՝ քաշող, լծաբարձ։ |
| ԼԾԱՐՁԱԿ, ա. Լծից ազատ, լուծը թօթափած, լծընկէց։ |
| ԼԾԵԼ, եցի, ն. 1. Լծի տակ դնել անասուններին, որպէսզի սայլը՝ կառքը քաշեն։ 2. (մարդկանց մասին) Թոկով կամ այլ միջոցով կապակցել մի ծանր բանի հետ՝ քարշ տալու համար։ 3. Կապակցել, կցորդել, կցել։ |
| ԼԾԸՆԴԴԷՄ, ա. Լծին ընդդիմացող, օրէնքին հակառակող։ |
| ԼԾԸՆԿԷՑ, ա. Լուծը վայր գցող՝ թօթափող, լծից խուսափող, անհնազանդ, ապստամբ։ |
| ԼԾՆԲԱՐՁ, տե՛ս ԼԾԱԲԱՐՁ։ |
| ԼԾՈՐԴ, ի, աց, ա. 1. Մի ուրիշ բանի հետ կապակցուած, կցորդ, յարակից։ 2. (քեր.) Լծորդ հնչիւն։ |
| ԼԾՈՐԴԱԾԻՆ, ա. Ծննդակից, հարազատ քոյրեր կամ եղբայրներ։ |
| ԼԾՈՐԴԵԼ, եցի, ն. Կցորդել, կապակցել։ |
| ԼԾՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կցորդութիւն, կապակցութիւն։ 2. (քեր.) Խոնարհում։ 3. (քեր.) Լծորդ հնչիւն լինելը։ |
| ԼԾՈՐԴՕՐԷՆ, մ. Որեւէ բանով լծորդ լինելով, միաբան կերպով։ |
| ԼԿԱՁԵՒ, ա. Լճի նման, լճաձեւ։ |
| ԼԿՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Լկտի դառնալ, լկտիանալ։ |
| ԼԿՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԼԿՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԼԿՏԱԼ, ԼԿՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Լկտի դառնալ, լկտիանալ, լրբանալ, շփանալ, երես առնել։ |
| ԼԿՏԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԼԿՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԼԿՏԵԼ, (իմ), ԼԿՏԵՆԱԼ, եցայ, տե՛ս ԼԿՏԱՆԱԼ։ |
| ԼԿՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Լկտի դարձնել, լկտիացնել։ |
| ԼԿՏԷԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Լկտի խօսքեր՝ խօսակցութիւն։ |
| ԼԿՏԷԶԱՐԴ, ա. Լկտի՝ անպարկեշտ կերպով զարդարուած։ |
| ԼԿՏԻ, տւոյ կամ տոյ, տեաց, ա. Լպիրշ, լիրբ, անպատկառ, անպարկեշտ, անամօթ, անառակ։ |
| ԼԿՏԻՔ, (յուն.), գործ. լկտովք, գ. Պատգարակ, գահաւորակ։ |
| ԼԿՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լկտի լինելը, լպիրշութիւն։ 2. Լկտիի արարք՝ վարմունք՝ վարքագիծ, լրբութիւն, անամօթութիւն, անառակութիւն։ |
| ԼՃԱԾՈՎ, Ծովի նման մեծ լիճ։ |
| ԼՃԱԿ, ի, աց, գ. 1. Փոքր լիճ։ 2. Պղնձէ մեծ աւազան՝ որ կոչւում է ծովակ (Սողոմոնի տաճարի աւազանի մասին)։ |
| ԼՃԱՄԷՋ, միջի, գ. Լճի միջին տեղերը՝ միջավայրը՝ խորքը։ |
| ԼՃԵԶՐ, եզեր, գ. Լճի եզր՝ եզերք, լճափ։ |
| ԼՄԵԼ, եցի, ն. Ճմռել, շաղուել, տրորել, կակղացնել (կաւը, թաղիքը)։ |
| ԼՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Ագահաբար ուտելը, կլանելը։ |
| ԼՆԱՆԵԼ, (իմ), կ. չ. ձեւ ԼՆՈՒԼ-ի։ |
| ԼՆԴԵԼ, եցի, ն. (Խնոցին) հարել։ |
| ԼՆՈՒԼ, լցի, լի՛ց, լցեալ, ն. 1. Լցնել։ 2. Լրացնել, լրիւ դարձնել, աւարտել։ 3. Լիացնել, յագեցնել, կշտացնել։ 4. Տարածել։ |
| ԼՈԳԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ջրով մարմինը լուանալ, լողանալ։ 2. (եկեղց.) Մկրտուել։ |
| ԼՈԳԱՆՔ, նաց, գ. Լողանալը, լուանալը, լուացում։ |
| ԼՈԳԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Լուացուելու՝ լողանալու տեղ, աւազան, բաղնիք։ |
| ԼՈԳԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մէկի մարմինը ջրով լուանալ, լողացնել։ |
| ԼՈԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Լոգանք, լողանալը։ |
| ԼՈԳՈՒՄՆ, գ. Լոգանք, լողանալը։ |
| ԼՈԿ, ոյ, ոց, ա. 1. Սոսկ, միայն։ 2. ա. մ. նխդ. Դատարկ, թափուր, անմասն, զուրկ, առանց։ 3. մ. Սոսկապէս, հէնց միայն, միմիայն։ |
| ԼՈԿԱԲԱՐ, մ. Սոսկապէս, միայն։ |
| ԼՈԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Զրկուել, թափուր՝ զուրկ մնալ։ |
| ԼՈԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Ունեցածից զուրկ՝ թափուր մնալը, չքաւորութիւն։ |
| ԼՈՂ, լողք, գ. Լողալը, լող տալը։ |
| ԼՈՂԱԼ, ացայ, չ. 1. Ջրի միջով շարժուել՝ ընթանալ։ 2. նման. Օդում թեւածել՝ ճախրել, թռչել։ |
| ԼՈՂԱԿ, ի, աց, գ. Ջրի մէջ ապրող՝ ջրային կենդանի, մասնաւորապէս՝ ձուկ։ |
| ԼՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Լողալու ընդունակ, լողացող, լողակ։ |
| ԼՈՂԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԼՈՂԱԼ։ |
| ԼՈՂՈՐԴ, ի, աց, գ. Լողալու հմտութիւն ունեցող՝ լողալ իմացող մարդ։ |
| ԼՈՄԱՅ, տե՛ս ԼՈՒՄԱՅ։ |
| ԼՈՅԾ1, ա. 1. Հեղուկ վիճակում եղող, հոսանուտ։ 2. Հալուած, հալուկ, հալհըլուկ, ջրջրկոտ, կակուղ։ 3. փխբ. Թոյլ։ 4. փխբ. Մեղկ, ցոփ։ |
| ԼՈՅԾ2, Անց. կատ. եզ. 3-րդ դէմքը եւ եզ. բուն հրամ. ԼՈՒԾԱՆԵԼ-ի։ |
| ԼՈՅՂ, ի լոյղս, տե՛ս ԼՈՂ։ |
| ԼՈՅՍ, լուսոյ, ով, գ. 1. Որեւէ լուսատու մարմնի արձակած էներգիան, որ ընկալւում է աչքով եւ տեսանելի դարձնում առարկաները։ 2. Լոյս մատակարարող սարք, ճրագ։ 3. փխբ. Աչք։ 4. փխբ. Աչքի լոյս, շատ սիրելի։ 5. փխբ. Ճշմարտութեան աղբիւր։ 6. փխբ. Աստուածութիւն։ |
| ԼՈՅՍԸՆԿԱԼ, տե՛ս ԼՈՒՍԸՆԿԱԼ։ |
| ԼՈՅՍԻՋՈՅՑ, ա. Որտեղից լոյսն իջնում՝ ընկնում է ներս, լուսանցոյց։ |
| ԼՈՅՏՔ, տե՛ս ԼՈՒՏԱՆՔ։ |
| ԼՈՐ, գ. (կենդբ.) Փասիանների ընտանիքին պատկանող փոքրիկ չուող թռչուն (Coturnix coturnix)։ |
| ԼՈՐԱՄԱՐԳ, ի, իւ, աց, ԼՈՐԱՄԱՐԳԻ, գւոյ կամ գոյ, նոյնն է՝ ԼՈՐ։ |
| ԼՈՐՁՆ, ձին, ձունք, ձանց, գ. Թուք, լորձունք, շողիք։ |
| ԼՈՐՁՆԱՅԻՆ, ԼՈՐՁՆԱՏԵՍԱԿ, ա. Լորձի՝ լորձունքի նման՝ մանաւանդ՝ գոլորշանման, ծխատեսակ։ |
| ԼՈՐՁՆԱՏԵՍԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Լորձնատեսակ լինելը, գոլորշանման հիւթ։ |
| ԼՈՐՏ, ա. Ծոյլ, թոյլ, հոյլ, դանդաղ։ |
| ԼՈՐՏՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յոգնել, թուլանալ, ուժասպառ լինել։ |
| ԼՈՐՏՈՒ, տուի, աց, գ. (կենդբ.) Օձերի կարգի լորտուների ընտանիքին պատկանող սողուն (Natrix natrix)։ |
| ԼՈՐՑՔ, ցից, գ. (բժշկ.) Կարկամ, կլոնիկ ջղաձգութիւն (Convulsio)։ |
| ԼՈՒ1, լուոյ, ոց, գ. (կենդբ.) Փոքրիկ, անթեւ, մակաբոյծ միջատ (Pulex irritans)։ |
| ԼՈՒ2, արմատական ձեւ ԼՍԵԼ-ի։ |
| ԼՈՒԱԼԻ, լւոյ, գ. Լուանալու կամ լողանալու տեղ, աւազան՝ մէջը լողանալու համար, լուացարան, բաղնիք։ |
| ԼՈՒԱԼԻՔ, լեաց, գ. Լուանալու կամ լողանալու տեղ, աւազան՝ մէջը լողանալու համար, լուացարան, բաղնիք։ |
| ԼՈՒԱՅ, տե՛ս ԼՍԵԼ։ |
| ԼՈՒԱՆԱԼ, լուացի, լուա՛, ն. 1. Ջրով կամ այլ հեղուկով մաքրել, լուալ։ 2. փխբ. Մաքրել, ջնջել։ 3. Ողողել, քշել-տանել։ 4. փխբ. Խիստ յանդիմանել, նախատել։ 5. չ. Լողանալ։ |
| ԼՈՒԱՆԱԼԻ, իք, գ. 1. Նիւթ, որով լուանում՝ մաքրում են. բորակ։ 2. Լուացող, լուացարար, լուացք անող։ 3. Բաղնիք։ |
| ԼՈՒԱՐԱՆ, ԼՈՒԱՑԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Լուացուելու տեղ, լուացարան։ 2. Աման, որի մէջ ջուր են ածում լուացուելու համար. կոնք, աւազան։ 3. Լուացում, մաքրութիւն։ |
| ԼՈՒԱՑԱՐԱՐ, ի, աց, գ. ա. Լուացք անող։ |
| ԼՈՒԱՑԻԿ, ա. Լուացուելու համար յատկացրած։ |
| ԼՈՒԱՑԻՉ, ա. Լուացող, մաքրող, սրբող։ |
| ԼՈՒԱՑՈՂԱԿԱՆ, ա. Լուանալու, լուացուելու, մաքրողական։ |
| ԼՈՒԱՑՈՒ, գ. Լուանալուց յետոյ մնացած կեղտոտ ջուր, լուացուք։ |
| ԼՈՒԱՑՈՒԿՔ, գ. Լուանալուց յետոյ մնացած կեղտոտ ջուր, լուացուք։ |
| ԼՈՒԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Լուանալը, մաքրելը, լուանալու յատկութիւն ունենալը։ |
| ԼՈՒԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Լուանալը, լուացուելը։ 2. Մկրտութիւն։ 3. Բաղնիք։ |
| ԼՈՒԱՑՔ, ցից, տե՛ս ԼՈՒԱՑՈՒՄՆ։ |
| ԼՈՒ Ի ԼՈՒ, տե՛ս ԼՈՒ2-ի տակ։ |
| ԼՈՒԾ, լծոյ, ոց, գ. 1. Փայտէ երկար եւ հաստ ձող, որ դնում են լծուող զոյգ եզների պարանոցին։ 2. փխբ. Մէկի վրայ դրուած դժուարին եւ ծանր պարտականութիւն՝ գործ։ 3. փխբ. Օտարի տիրապետութիւն, հպատակութիւն։ 4. փխբ. Ճնշում, բռնութիւն, կեղեքում։ 5. Միասին լծուող մի զոյգ եզ։ 6. Կշէռքի ձողը, որի երկու ծայրերից կախուած են նժարները, լծակ։ 7. Կշէռքի թաթ, նժար։ 8. (աստղգ.) Կշիռ համաստեղութիւնը։ 9. Նաւի երկու կողերը, որոնք դէմ առ դէմ բարձրանում են։ |
| ԼՈՒԾԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Լոյծ, ծորող, հոսանուտ։ 2. Որ լուծւում է՝ քայքայւում է. լուծուող, յեղյեղուկ, փոփոխական, եղծանելի, ապականացու։ 3. Փորլուծութիւն առաջացնող, լուծողական։ 4. Ուտիսուայ (կերակուր)։ |
| ԼՈՒԾԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Լուծական լինելը։ |
| ԼՈՒԾԱՆԵԼ, լուծի, լո՛յծ, ն. 1. Արձակել, քանդել, յետ անել։ 2. Եղծել, փչացնել, խաթարել, խախտել։ 3. Ցրել, փարատել, վերացնել, ջնջել։ 4. Բացատրել, մեկնել՝ կնճռոտ հարցը՝ խնդիրը վերլուծելով։ 5. Պասը կամ ծոմը խախտել, ճաշակել, ուտել։ 6. Կանոնը կամ հրամանը խախտել՝ զանց առնել։ 7. Կակղացնել, մեղմացնել, թուլացնել։ 8. Հալել։ 9. Քայքայել, կազմալուծել։ 10. կ. չ. Թուլանալ, հիւծուել։ 11. Անդամալոյծ դառնալ։ 12. Իշխանութիւնից՝ պատուից զրկուել, կարգընկէց լինել։ 13. Մի տեղ կամ մէկի մօտ կանգ առնել՝ իջնել՝ մնալ, իջեւանել, դադար առնել։ 14. Վերանալ, ջնջուել։ |
| ԼՈՒԾԱՆՔ, նաց, գ. Աւերում, քակտում. վնաս։ |
| ԼՈՒԾԵԼ, եցի, տե՛ս ԼՈՒԾԱՆԵԼ։ |
| ԼՈՒԾԻՉ, ծչի, չաց, ա. Լուծող, լուծանող (բոլոր նշ.)։ |
| ԼՈՒԾՈՂԱՊԷՍ, մ. Վերլուծելով, վերլուծաբար։ |
| ԼՈՒԾՈՒԱԾ, ոյ, գ. 1. Լոյծ՝ թոյլ՝ տկար լինելը, թուլութիւն, տկարութիւն։ 2. (կրօն.) Պաս լուծելը, ուտիսուայ կերակուր ճաշակելու թոյլտուութիւն։ |
| ԼՈՒԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լոյծ՝ թոյլ՝ կակուղ լինելը, թուլութիւն։ 2. Թուլամորթութիւն։ |
| ԼՈՒԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Լուծելը, լուծուելը (բոլոր նշ.)։ |
| ԼՈՒՂ, տե՛ս ԼՈՂ։ |
| ԼՈՒՂԱԼ, տե՛ս ԼՈՂԱԼ։ |
| ԼՈՒՂԱԿ, տե՛ս ԼՈՂԱԿ։ |
| ԼՈՒՂԱԿԱՆ, տե՛ս ԼՈՂԱԿԱՆ։ |
| ԼՈՒՂԵԼ, տե՛ս ԼՈՂԱԼ։ |
| ԼՈՒՂՈՐԴ, տե՛ս ԼՈՂՈՐԴ։ |
| ԼՈՒՄԱՅ, (ասոր.), ի, ից, գ. Մանր դրամ՝ դանգի մէկ քառորդի արժողութեամբ, բնիոն. կէս նաքարակիտ։ |
| ԼՈՒՄԱՅԱԿԱՆ, ա. Լումային կամ լումայափոխին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԼՈՒՄԱՅԱՓՈԽ, ԼՈՒՄԱՓՈԽ, գ. Դրամների փոխանակութեամբ զբաղուող մարդ, սեղանաւոր։ |
| ԼՈՒՈՒՑԱՆԵԼ, ուցի, լուո՛, պբ. Լսեցնել, լսելի դարձնել, լսել տալ։ |
| ԼՈՒՌ, լռի, լռաց, ա. 1. Լռած, լռիկ, անխօս, չխօսող, ձայն չհանող։ 2. մ. Լուռ կերպով, լռութեամբ։ |
| ԼՈՒՍԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Բացատրել, պարզաբանել, պարզ՝ յստակ դարձնել, լոյս սփռել մի բանի վրայ։ |
| ԼՈՒՍԱԲԵՐ, ի, աց, ա. 1. Լոյս բերող, լուսատու։ 2. փխբ. Մտքերը՝ հոգիները լուսաւորող։ 3. Լոյս անցկացնող՝ ներս գցող, լուսանցոյց։ 4. գ. Արուսեակ մոլորակը։ |
| ԼՈՒՍԱԲԵՐԱՆ, ա. Որի բերանից լոյս է բխում, լուսաբուխ։ |
| ԼՈՒՍԱԲԵՐՁ, ա. Լոյսի կամ բոցի նման բարձրացող, լուսատու։ |
| ԼՈՒՍԱԲՂԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Լոյս բխելը։ |
| ԼՈՒՍԱԲՆԱԿ, ի, աց, ա. Լոյսի մէջ բնակուող՝ ապրող, լուսաճեմ, երկնային։ |
| ԼՈՒՍԱԲՈՂԲՈՋ, ա. Լոյս բողբոջող՝ առաջացնող։ |
| ԼՈՒՍԱԲՈՐԲՈՔ, ա. Բորբոքուած՝ պայծառ լոյսով, խիստ լուսաւորուած, լոյսով ողողուած, պայծառացած։ |
| ԼՈՒՍԱԲՈՒՂԽ, ա. Լոյս բխող, որից լոյս է բխում։ |
| ԼՈՒՍԱԳԵՂ, ա. Լոյսով գեղեցկացած, լուսաւոր ու գեղեցիկ։ |
| ԼՈՒՍԱԳՆԱՑ, ա. Դէպի լոյսը՝ լուսաւորութիւնը գնացող՝ ընթացող, լուսաւորուած։ |
| ԼՈՒՍԱԴՈՒՌՆ, գ. Լոյսն անցնելու դուռ, փխբ. աչք։ |
| ԼՈՒՍԱԶԱՐԴ, ա. Լոյսով զարդարուած՝ ողողուած, լուսաւոր, լուսափայլ, պայծառ։ |
| ԼՈՒՍԱԶԱՐԴԵԼ, եցի, ն. 1. Լոյսով զարդարել՝ ողողել, լուսաւորել, պայծառացնել։ 2. կ. չ. Պայծառանալ, փայլել։ |
| ԼՈՒՍԱԶԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Լուսազարդ լինելը, լուսափայլութիւն, պայծառութիւն։ |
| ԼՈՒՍԱԶԱՐՄ, ի, ից, ա. գ. Լուսեղէնների զարմից, հրեշտակային. հրեշտակ։ |
| ԼՈՒՍԱԶԳԱԾ, տե՛ս ԼՈՒՍԱԶԳԵԱՑ։ |
| ԼՈՒՍԱԶԳԵԱՑ, զգեցի, ցից, ա. 1. Լոյս հագած, լոյսով ողողուած, լուսազարդ, լուսափայլ, լուսեղէն։ 2. Շատ սպիտակ։ |
| ԼՈՒՍԱԶԳԵՆՈՒԼ, զգեցայ, չ. Լուսազգեաց դառնալ՝ լինել, փխբ. լուսաւորուել, պայծառանալ։ |
| ԼՈՒՍԱԶԳԵՍՏ, ի, ից, տե՛ս ԼՈՒՍԱԶԳԵԱՑ։ |
| ԼՈՒՍԱԶԳԵՍՏԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԼՈՒՍԱԶԳԵՆՈՒԼ։ |
| ԼՈՒՍԱԶԳԵՍՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Լուսազգեստ լինելը, լուսափայլութիւն, պայծառափայլութիւն։ |
| ԼՈՒՍԱԶԳԵՑԻԿ, տե՛ս ԼՈՒՍԱԶԳԵԱՑ։ |
| ԼՈՒՍԱԹԱՂԱՆԹ, ա. Լոյսով պատուած որպէս թաղանթով, լուսաշաղախ։ |
| ԼՈՒՍԱԹԵՒ, ա. Լուսեղէն կամ լուսաւոր թեւերով։ |
| ԼՈՒՍԱԹԵՒԵԼ, եցի, չ. Լուսաթեւ դառնալ, լուսեղէն թեւերով թռչել։ |
| ԼՈՒՍԱԹՈՅՐ, ա. Լոյսի պէս պայծառ, լուսապայծառ։ |
| ԼՈՒՍԱԹՌԻՉ, ա. Լուսեղէն թեւերով թռչող, հրեշտակ։ |
| ԼՈՒՍԱԼԻ, ԼՈՒՍԱԼԻՐ, ԼՈՒՍԱԼԻՑ, ա. 1. Լոյսով լի՝ լցուած՝ ողողուած, շատ լուսաւոր, լուսապայծառ։ 2. Լրումն առած (լուսին)։ |
| ԼՈՒՍԱԼՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լուսալիր՝ շատ լուսաւոր լինելը։ 2. Լուսնի լրումը։ |
| ԼՈՒՍԱԾԱԳ, ա. Լոյս ծագեցնող՝ սփռող, լոյսի պէս ծագող, լուսաճաճանչ։ |
| ԼՈՒՍԱԾԱԳԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Լոյս ծագել. իբրեւ լոյս ծագել, լուսափայլել։ |
| ԼՈՒՍԱԾԱՒԱԼ, ա. Լոյս ծաւալող՝ տարածող՝ սփռող։ |
| ԼՈՒՍԱԾԻՆ, ա. 1. Լոյս ծնող՝ առաջացնող։ 2. Լուսաբուխ, լուսափայլ, լուսաւոր, պայծառ։ 3. (կրօն.) Մարիամ աստուածածնի մակդիրը։ |
| ԼՈՒՍԱԾՆԵԱԼ, ԼՈՒՍԱԾՆՈՒՆԴ, ա. 1. (կրօն.) Լոյսից ծնուած։ 2. Լուսածին, լուսափայլ, լուսաւոր, պայծառ։ |
| ԼՈՒՍԱԾՆՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Լուսածին՝ լուսածնունդ դառնալը մկրտուելով։ (Կղնկտ., 251)։ |
| ԼՈՒՍԱԿԱԶՄ, ա. Լոյսից կազմուած, լուսակերտ, լուսեղէն։ |
| ԼՈՒՍԱԿԱԼ, ի, աց, ա. գ. Լոյսը՝ ճրագը իր վրայ պահող, մոմակալ, աշտանակ։ |
| ԼՈՒՍԱԿԱՄԱՐ, գ. Լուսեղէն կամար։ |
| ԼՈՒՍԱԿԱՆ, ա. Լուսաւոր։ |
| ԼՈՒՍԱԿԵՐՊ, ի, ից, ա. մ. Լոյսի նման, լուսեղէններին նմանուող, լուսատեսիլ։ |
| ԼՈՒՍԱԿԵՐՊԱՊԷՍ, մ. Լոյսի կամ լուսակերպերի նման։ |
| ԼՈՒՍԱԿԵՐՊԵԼ, եցի, ն. Լուսակերպ դարձնել, լուսաւորել, պայծառացնել։ |
| ԼՈՒՍԱԿԵՐՏ, ա. Լոյսից կերտուած, լուսակազմ։ |
| ԼՈՒՍԱԿԻԶՆ, ա. 1. Լոյսի նման սպիտակ բրդով։ 2. Լոյսով կիզուած՝ տոգորուած, լուսակէզ, լուսասփիւռ, պայծառ։ |
| ԼՈՒՍԱԿԻՐ, ա. 1. Իր մէջ կամ իր վրայ լոյս կրող։ 2. Իր մէջ լոյս պարունակող։ 3. (կրօն.) Մարիամ աստուածածնի մակդիրը։ |
| ԼՈՒՍԱԿՈԾԵԼ, (իմ), ծեալ, չ. Լոյսի առաջ տեղի տալ՝ նուազել։ |
| ԼՈՒՍԱՀԵՂՑ, տե՛ս ԼՈՒՍԱՅԵՂՑ։ |
| ԼՈՒՍԱՀԵՐ, ա. Լոյսի նման ճերմակ մազերով։ |
| ԼՈՒՍԱՀՐԱՇ, ա. Հրաշալի լոյսով արտափայլող, լուսազարդ, լուսագեղ։ |
| ԼՈՒՍԱՁԵՒ, ա. Լոյսի նման, լուսակերպ, լուսաւոր, պայծառ։ |
| ԼՈՒՍԱՁԵՒԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի լուսաձեւ։ |
| ԼՈՒՍԱՁԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Լուսաձեւ՝ լուսաւոր լինելը, պայծառութիւն։ |
| ԼՈՒՍԱՃԱՃԱՆՉ, ա. Լոյսի ճաճանչներ արձակող, լուսաշող, ճաճանչափայլ։ |
| ԼՈՒՍԱՃԵՄ, ա. Լոյսի ճամուկով, լուսազգեաց, լուսալիր, լուսեղէն, լուսահրաշ։ |
| ԼՈՒՍԱՄՈՒՏ, մտի, ից, գ. ա. Որով լոյսն ընկնում է մի բանի ներսը, լուսանցոյց, պատուհան։ |
| ԼՈՒՍԱՅԱՐԿ, ա. Լուսաւորուած յարկ կամ վերնայարկ ունեցող։ |
| ԼՈՒՍԱՅԵՂՑ, ա. Լոյսի մէջ ընկղմուած՝ թաղուած, լոյսով ողողուած, լուսալիր։ |
| ԼՈՒՍԱՆԱԼ, այր, ացաւ (դիմազուրկ չ. բայ), 1. Լոյսը բացուել, լոյսը ծագել, առաւօտանալ։ 2. Արեւը դուրս գալ՝ ծագել։ |
| ԼՈՒՍԱՆԵՐԿ, ա. Լոյսով ներկուած՝ տոգորուած, լուսափայլ։ |
| ԼՈՒՍԱՆԻՒԹ, ա. 1. Լոյսից նիւթուած՝ շինուած, լուսեղէն։ 2. Լուսատու, հոգեւոր։ |
| ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ, ա. Լոյսով նկարուած, լուսազարդ, լուսագեղ, լուսափայլ։ |
| ԼՈՒՍԱՆՄԱՆ, ա. Լոյսի նման, լուսատեսակ։ |
| ԼՈՒՍԱՆՆ, յոգն. ուղղ. լուսանունք, գ. (կենդբ.) Կատուազգիների ընտանիքին պատկանող գիշատիչ գազան. լուսան (Felix lynx)։ |
| ԼՈՒՍԱՆՇՈՅԼ, ա. 1. Լոյս արձակող՝ ճառագայթող։ 2. Լոյսի նման ճառագայթող, լուսափայլ։ |
| ԼՈՒՍԱՆՈՐՈԳ, ա. Լոյս նորոգող կամ նորոգուած լոյսով, լուսազարդ, լուսահրաշ։ |
| ԼՈՒՍԱՆՈՐՈԳԵԼ, եցի, ն. Լոյսով նորոգել, լուսաւորել, պայծառացնել։ |
| ԼՈՒՍԱՆՈՒՆԱՊԷՍ, մ. Լոյս անունով, լոյս կոչուելով։ |
| ԼՈՒՍԱՆՑՈՅՑ, ցուցի, ցաց, ա. գ. Անցք՝ պատուհան, որով լոյսն ընկնում է մի բանի ներսը, լուսանցք, լուսամուտ։ |
| ԼՈՒՍԱՆՑՔ, ցից, գ. 1. տե՛ս ԼՈՒՍԱՆՑՈՅՑ։ 2. նման. Աչք։ |
| ԼՈՒՍԱՇԱՐԺ, ա. Լոյսը շարժող կամ լոյսից շարժուող, լուսաբուխ, լուսածին։ |
| ԼՈՒՍԱՇԱՒԻՂ, ա. 1. Որի շաւիղը՝ ճանապարհը լուսաւոր է, լուսասփիւռ, լուսագնաց։ 2. փխբ. Առաքինի, բարեփայլ։ 3. փխբ. Անմոլար, ուղիղ։ |
| ԼՈՒՍԱՇԻԹ, ա. Լուսեղէն՝ լուսափայլ շիթեր ունեցող։ |
| ԼՈՒՍԱՇՈՒՔ, ա. Լուսաւոր եւ շքեղ, պայծառաշուք, շքեղաշուք, լուսափայլ։ |
| ԼՈՒՍԱՉՈՒ, տե՛ս ԼՈՒՍԸՆԹԱՑ։ |
| ԼՈՒՍԱՊԱՃՈՅՃ, ա. Լոյսով պաճուճուած՝ զարդարուած, լուսափայլ, լուսահրաշ։ |
| ԼՈՒՍԱՊԱՅԾԱՌ, ա. Լուսաւոր եւ պայծառ, լոյսի նման պայծառ, լոյսով պայծառացած, լուսափայլ։ |
| ԼՈՒՍԱՊԱՏԱՐ, ա. 1. Լոյսով լի, լուսալիր։ 2. Լրումն առած (լուսին)։ |
| ԼՈՒՍԱՊԱՏԻՒ, տե՛ս ԼՈՒՍԱՇՈՒՔ։ |
| ԼՈՒՍԱՊԱՏՐՈՅԿ, ա. Լուսաւոր պատրոյգ ունեցող։ |
| ԼՈՒՍԱՊԱՐԳԵՒ, ա. Լոյս պարգեւող, լուսատու, լուսաձիր։ |
| ԼՈՒՍԱՊԷՍ, մ. Լոյսի պէս՝ նման։ |
| ԼՈՒՍԱՊՍԱԿ, ա. Լոյսի նման՝ լուսեղէն պսակ ունեցող։ |
| ԼՈՒՍԱՋԱՀԱՅԵՂՑ, ա. Լուսեղէն ջահերով՝ լոյսով լի, լուսազգեաց։ |
| ԼՈՒՍԱՍԱՀՄԱՆ, ա. Լոյսն իր մէջ սահմանափակող՝ կրող, աստուածընկալ։ |
| ԼՈՒՍԱՍԱՂԱՐԹ, ա. Լուսաւոր կամ լուսեղէն սաղարթներ ունեցող՝ սաղարթներով զարդարուած։ |
| ԼՈՒՍԱՍԱՐԱՍ, տե՛ս ԼՈՒՍԱՏԵՍԱԿ։ |
| ԼՈՒՍԱՍՆՈՒՆԴ, ա. Լոյսով սնուած։ |
| ԼՈՒՍԱՍՏԱՑ, տե՛ս ԼՈՒՍԱԶԳԵԱՑ։ |
| ԼՈՒՍԱՍՓԻՒՌ, ա. 1. Լոյս սփռող՝ տարածող։ 2. Լոյսի պէս սփռուած, որի լոյսը սփռուած է ամեն տեղ։ |
| ԼՈՒՍԱՎԱՌ, ա. Որի լոյսը վառուած է, վառուող։ |
| ԼՈՒՍԱՎԱՌԵԱԼ, ա. Լոյսով վառուած եւ լրացած, լուսաբորբոք։ |
| ԼՈՒՍԱՏ, ա. Մասնակի՝ թեթեւ լուսաւորուած։ |
| ԼՈՒՍԱՏԱՐՄԻԿ, ա. Որոնց տարմը՝ երամը՝ բազմութիւնը լուսեղէն է։ |
| ԼՈՒՍԱՏԵԱՑ, ա. Լոյսն ատող, լոյսից խուսափող։ |
| ԼՈՒՍԱՏԵՍ, ի, ից կամ աց, ա. 1. Լոյս տեսնող։ 2. Լոյսի տեսք ունեցող։ |
| ԼՈՒՍԱՏԵՍԱԿ, ի, աց, ա. 1. Լոյսի նման, լուսաձեւ, լուսակերպ։ 2. Պայծառ տեսքով, գեղեցիկ։ |
| ԼՈՒՍԱՏԵՍԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի լուսատեսակ։ |
| ԼՈՒՍԱՏԵՍԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Լուսատեսակ լինելը, պայծառութիւն։ |
| ԼՈՒՍԱՏԵՍԻԼ, ԼՈՒՍԱՏԵՍԻԿ, տե՛ս ԼՈՒՍԱՏԵՍԱԿ։ |
| ԼՈՒՍԱՏՈՒ, ուի, աց, ա. 1. Լոյս տուող՝ արձակող, լուսաւորող։ 2. փխբ. Մտաւոր լոյս սփռող, լուսաւորիչ։ |
| ԼՈՒՍԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Լոյսի ընդունարան, աչք։ 2. Պատուհան, լուսամուտ, լուսանցոյց։ 3. (եկեղց.) Մկրտութեան աւազան կամ եկեղեցի։ |
| ԼՈՒՍԱՐԿՈՒ, ա. Լոյսն իր վրայ ձգող, լուսազգեաց։ |
| ԼՈՒՍԱՐՄԱՏ, ա. Լուսեղէն արմատ ունեցող։ |
| ԼՈՒՍԱՐՇԱՒ, ա. Որ արշաւելիս լոյս է արձակում, լուսափայլ ընթացք ունեցող, լուսաշաւիղ։ |
| ԼՈՒՍԱՐՓԻ, ա. Լուսափայլ, լուսաճաճանչ։ |
| ԼՈՒՍԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Լուսաւորող, լուսատու։ |
| ԼՈՒՍԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Լոյս արձակող՝ տուող, լուսատու։ 2. Լուսաւորուած, լոյսով ողողուած։ 3. Պայծառ, լուսափայլ, փայլուն, պարզ, յստակ, մաքուր, ջինջ։ 4. Աչքի լոյս ունեցող, տեսնելու ընդունակ։ 5. գ. (սովորաբար յոգնակի) Երկնային լուսատու մարմիններ (արեգակ եւ լուսին, աստղեր)։ 6. նման. Մարդիկ, որոնք իրենց խօսքով կամ գործով լուսաւորել են ժողովրդին (առաքեալներ, մարգարէներ, վարդապետներ եւն)։ |
| ԼՈՒՍԱՒՈՐԱԲԱՐ, տե՛ս ԼՈՒՍԱՒՈՐԱՊԷՍ։ |
| ԼՈՒՍԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Աւելի լուսաւոր, պայծառագոյն։ 2. Աւելի յստակ՝ պարզ։ 3. մ. Աւելի յստակօրէն, աւելի յայտնի կերպով։ |
| ԼՈՒՍԱՒՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Լուսաւորելու ընդունակ, լուսաւորող։ 2. Լուսաւոր, յայտնի, պարզ։ |
| ԼՈՒՍԱՒՈՐԱՄԻՏ, ա. Լուսաւոր մտքով, լաւիմաց, լուսամիտ։ |
| ԼՈՒՍԱՒՈՐԱՊԷՍ, մ. 1. Լուսաւոր կերպով, պայծառապէս։ 2. Յայտնի կերպով, յայտնապէս։ |
| ԼՈՒՍԱՒՈՐԱՏԵՍԼԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի լուսաւոր՝ պայծառ տեսքով (լուսինը՝ լրման ժամանակ)։ |
| ԼՈՒՍԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. 1. Լոյս տարածել, լոյսով լցնել, լուսաւոր դարձնել, լոյս տալ։ 2. Յայտնի դարձնել, բացայայտել, պարզել։ 3. Ծագեցնել, ճառագայթել։ 4. չ. Լոյս արձակել, փայլել, ծագել։ |
| ԼՈՒՍԱՒՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Լուսաւորել տալ, փայլեցնել։ 2. չ. (յունարէնի նմանողութեամբ) Ծագել, փայլել։ |
| ԼՈՒՍԱՒՈՐԻՉ, րչի, չաց, ա. 1. Լոյս տուող՝ արձակող, լուսաւորող, լուսատու։ 2. փխբ. Նա, որ լուսաւորում է մտքերը՝ հոգիները, մտքի եւ հոգու լոյս տարածող։ 3. Գրիգոր Պարթեւի մակդիրը, որ Հայաստանում քարոզեց քրիստոնէական կրօնը։ |
| ԼՈՒՍԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լուսաւոր լինելը, պայծառութիւն, լոյս։ 2. Լուսաւորելը, լուսատու լինելը, լոյս տալը։ 3. Հոգեւոր կերպով լուսաւորուելը։ 4. Մկրտութիւնը՝ իբրեւ հոգեւոր լուսաւորութեան միջոց։ 5. Տեղեկութիւն, լուսաբանութիւն։ |
| ԼՈՒՍԱՓԱՅԼ, ԼՈՒՍԱՓԱՅԼԵԱՆ, ա. 1. Լոյսի ցոլքերով կամ լոյսի պէս փայլող, լոյսի փայլ ունեցող, լուսաւոր եւ փայլուն, լուսապայծառ։ 2. փխբ. Պայծառ, մաքուր, յստակ, պարզ, յայտնի։ |
| ԼՈՒՍԱՓԱՅԼԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Լուսափայլ դառնալ՝ լինել, պայծառանալ, լուսաւորուել, շողշողալ։ |
| ԼՈՒՍԱՓԱՅԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լուսափայլ լինելը, պայծառութիւն։ 2. Յարգական տիտղոս՝ իբրեւ պայծառափայլութիւն։ |
| ԼՈՒՍԱՓԱՅԼՈՒՄՆ, լման, գ. 1. Լուսափայլելը, պայծառ փայլելը։ |
| ԼՈՒՍԱՓԱՌ, ա. Շատ լուսաւոր, փառահեղ լոյսով, լուսահրաշ, լուսափայլ։ |
| ԼՈՒՍԱՓԱՓԱԳ, ա. Լոյս փափագող, լուսաբաղձ։ |
| ԼՈՒՍԱՓԵՏՈՒՐ, ա. Լուսաւոր՝ փայլուն փետուրներ ունեցող, ճերմակափայլ փետուրներով։ |
| ԼՈՒՍԱՓԹԻԹ, ա. մ. Լոյսով փթթած՝ զարդարուած, լուսազարդ ծաղկած։ |
| ԼՈՒՍԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. 1. Լոյսից բաղկացած՝ կազմուած՝ շինուած, լուսանիւթ, լուսաւոր։ 2. գ. յոգն. Հրեշտակների գունդ, հրեշտակներ։ |
| ԼՈՒՍԵՐԱԿՔ, կաց, գ. յոգն. (կզմխս.) Տեսանելիքի ներվ, տեսաներվ (Nervus opticus)։ |
| ԼՈՒՍԵՐԱՄՔ, մից, գ. յոգն. (կրօն.) Լուսեղէն երամներ, սրբերի եւ հրեշտակների դասեր։ |
| ԼՈՒՍԵՐԱՆԳ, ա. Լոյսի երանգ ունեցող, լուսապայծառ, լուսատեսակ, լուսափայլ։ |
| ԼՈՒՍԵՐԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Լուսաւոր երեւոյթ կամ յայտնութիւն, լուսափայլութիւն, լուսաւորութիւն։ |
| ԼՈՒՍԸՆԹԱՑ, տե՛ս ԼՈՒՍԱԳՆԱՑ, ԼՈՒՍԱՇԱՒԻՂ։ |
| ԼՈՒՍԸՆԿԱԼ, ա. 1. Լոյսն իր մէջ ընդունող՝ կրող, լուսակիր։ 2. Աստուածընկալ։ |
| ԼՈՒՍԸՆԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Լոյսն իր մէջ ընդունելը՝ կրելը, փխբ. մկրտութիւն։ |
| ԼՈՒՍԻԿ, գ. Փոքրիկ՝ թոյլ՝ աղօտ լոյս։ |
| ԼՈՒՍԻՆ, սնի, իւ կամ սնոյ, ով, գ. Երկնային մարմին, որ իբրեւ արբանեակ պտտւում է երկրի շուրջը եւ լոյս է տալիս արեւի լոյսի անդրադարձումով։ |
| ԼՈՒՍՆ, լուսունք, գ. (բժշկ.) Աչքի եղջրակի սպիտակ բիծ, աչքի հատ (Leucoma)։ |
| ԼՈՒՍՆԱԹԻՒ, թուոյ, գ. Լուսնային ամսի թիւը։ |
| ԼՈՒՍՆԱԼԻՐ, գ. Լուսնի լրումը։ |
| ԼՈՒՍՆԱԽՏԻՐՔ, գ. Լուսնային օրերի մէջ ընտրութիւն անելը, բարի եւ չար օրեր գուշակելը (հմայութեան ձեւ)։ |
| ԼՈՒՍՆԱԿ, ի, գ. Լուսնի լոյս, լուսնկայ գիշեր։ |
| ԼՈՒՍՆԱԿԱՅ, գ. Լուսնի լոյսի նման աղօտ պայծառութիւն, լուսնի լոյս։ |
| ԼՈՒՍՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Լուսնին յատուկ՝ վերաբերող, լուսնային։ 2. Լուսնային ամսուան յատուկ։ 3. Լուսնի ազդեցութեամբ կատարուած, լուսնոտական։ |
| ԼՈՒՍՆԱՀԱՐ, տե՛ս ԼՈՒՍՆՈՏ։ |
| ԼՈՒՍՆԱՁԵՒ, ա. Նորալուսնի՝ մահիկի ձեւ ունեցող։ |
| ԼՈՒՍՆԱՅԻՆ, տե՛ս ԼՈՒՍՆԱԿԱՆ։ |
| ԼՈՒՍՆԱՊԱՇՏ, ի, աց, ա. Լուսինն իբրեւ աստուածութիւն պաշտող։ |
| ԼՈՒՍՆԱՊԷՍ, մ. Լուսնի պէս՝ նման։ |
| ԼՈՒՍՆԱՏԵՍԻԼ, ա. Լուսնի տեսք կամ նմանութիւն ունեցող, լուսնանման։ |
| ԼՈՒՍՆԱՑՈՅՑ, գ. Լուսնի օրերը ցոյց տուող ցուցակ. օրացոյց։ |
| ԼՈՒՍՆԱՒՈՐ, տե՛ս ԼՈՒՍՆԱԿԱՆ։ |
| ԼՈՒՍՆԵԱԿ, նեկի, կաց, տե՛ս ԼՈՒՍՆՈՏ։ |
| ԼՈՒՍՆԹԱԳ, գ. (աստղգ.) Արեգակնային համակարգութեան ամենամեծ մոլորակը (Իւպիտեր)։ |
| ԼՈՒՍՆՈՏ, ի, ից կամ աց, ա. գ. Լուսնոտութեամբ տառապող՝ հիւանդ, լուսնահար։ |
| ԼՈՒՍՆՈՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Լուսնոտութեան ենթարկուել, լուսնոտութեամբ հիւանդանալ։ |
| ԼՈՒՍՈՒՆԱԿ, ա. Լոյս ունեցող, լուսաւոր, լուսատու։ |
| ԼՈՒՏԱԼ, ացայ, ն. չ. Նախատել, անարգել, թշնամանել, չարաբանել, պարսաւել, անիծել, հայհոյել։ |
| ԼՈՒՏԱԼԻ, ա. Լուտանքի արժանի, պարսաւելի։ |
| ԼՈՒՏԱՆՔ, նաց, գ. Նախատինք, թշնամանք, պարսաւանք, անարգանք, անէծք։ |
| ԼՈՒՏԱՍ, (յուն.), գ. (բսբ.) Հարսնամատազգիների ընտանիքին պատկանող ջրային բոյս՝ ուտելի պտուղներով. լոտոս (Nelumbium speciosum)։ |
| ԼՈՒՏԱՑՈՂ, ի, աց, ա. Նախատող, պարսաւող, պախարակող, հայհոյող։ |
| ԼՈՒՐ1, (արմ. ձեւ ԼՍԵԼ-ի), լրոյ, ոց, գ. 1. Լսելը, լսուելը։ 2. Լսելու ունակութիւն՝ կարողութիւն, լսողութիւն, լսելութիւն։ 3. Ծածկագէտ, ամենագէտ (աստծու մասին)։ 4. Համբաւ, հռչակ, տեղեկութիւն։ 5. Քարոզած կամ լսելի դարձրած խօսք։ 6. Ձայն, հնչիւն։ 7. Հնազանդութիւն։ |
| ԼՈՒՐ2, Բուն հրամ. եզ. ԼՍԵԼ-ի։ Լսի՛ր։ |
| ԼՈՒՐԹ, տե՛ս ԼՈՒՐՋ (1)։ |
| ԼՈՒՐՋ, լրջի, ջաց, ա. 1. Բաց կապոյտ, կապտաւուն, երկնագոյն։ 2. Ուրախ, զուարթ, պարզերես։ 3. Արթուն, զգաստ, սթափ, զգօն։ |
| ԼՈՒՑԱՆԵԼ, լուցի, լո՛յց, ն. Ճրագ՝ լոյս վառել, վառել, բորբոքել, այրել։ |
| ԼՈՒՑԿԻ, կիք, գ. Վառելու նիւթ, խանձ։ |
| ԼՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Վառելը, լոյս վառելը։ |
| ԼՈՔ, գ. (կենդբ.) Լոքոների ընտանիքին պատկանող խոշոր ձուկ (Silurus glanis)։ |
| ԼՊԻՐԾ, ա. Լպրծուն, սահուն, սայթաքուն։ |
| ԼՊԻՐՇ, ա. Լկտի, անամօթ, անպատկառ, անզուսպ։ |
| ԼՊՐԾԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի լպրծուն, խիստ սահուն։ |
| ԼՊՐԾԵԼ1, եցի, ն. Սահեցնել, գայթեցնել, սայթաքեցնել։ |
| ԼՊՐԾԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Սահել, գայթել, սայթաքել։ |
| ԼՊՐԾՈՏ, ԼՊՐԾՈՒՏ, տե՛ս ԼՊԻՐԾ։ |
| ԼՊՐՇԱԿԱՆ, տե՛ս ԼՊԻՐՇ։ |
| ԼՊՐՇԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԼՊՐՇՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԼՊՐՇԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. 1. Լպիրշ դարձնել։ 2. Լպիրշ դառնալ, լպիրշանալ։ |
| ԼՊՐՇՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լպիրշ լինելը։ 2. Լպիրշ արարք՝ վարքագիծ։ |
| ԼՌԱԿԱՆ, ա. Լուռ մնալու, մեկուսի։ |
| ԼՌԱԿԱՑ, ԼՌԱՆԻՍՏ, ա. Լռող, լուռ մնացող, լռակեաց։ |
| ԼՌԱՍԷՐ, ա. Լռութիւն՝ հանդարտութիւն՝ առանձնութիւն սիրող։ |
| ԼՌԵԼ, եցի, չ. 1. Լուռ լինել, լուռ մնալ, ոչինչ չասել, ձայն չհանել, չխօսել, չլսող ձեւանալ, չլսելու տալ։ 2. Հանդարտուել, դադարել, կանգ առնել։ 3. ն. Լռել տալ, լռեցնել։ |
| ԼՌԵԼԵԱՅՆ, մ. 1. Լռութեամբ, լուռ կերպով, առանց ձայն՝ աղմուկ հանելու։ 2. Լռութեան մէջ, առանձին։ 3. ա. Թաքուն, գաղտնի, ծածուկ։ |
| ԼՌԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Լռելը, լուռ մնալը։ |
| ԼՌԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Լռել տալ, չթողնել խօսել։ 2. Հանդարտեցնել, դադարեցնել։ |
| ԼՌԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Որ լռեցնում է, լռեցնող։ |
| ԼՌԻԿ, ա. մ. Լուռ, անխօս, լուռ ու մունջ, սուսիկ-փուսիկ։ |
| ԼՌՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լուռ լինելը՝ մնալը, չխօսելը։ 2. Հանդարտութիւն։ |
| ԼՌՈՒՄՆ, լռման, գ. Լռելը, լռութիւն։ |
| ԼՌՈՒՆ, կամ ԼՌԻՆ, լռնոյ, ոց, ա. Լուռ, լռիկ։ |
| ԼՍԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Լսելիքին կամ լսողութեան յատուկ՝ վերաբերող, լսողական։ |
| ԼՍԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Որ սիրում է լսել, հետաքրքրասէր, հարցասէր։ |
| ԼՍԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Լսասէր լինելը, հետաքրքրութիւն, հարցասիրութիւն։ |
| ԼՍԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Լսողութեան օրգան, լսելիք, ականջ։ 2. Ատեան, դահլիճ, որտեղ լսում են դատեր՝ ճառեր եւն։ 3. Բարձրագոյն դպրոց, ճեմարան։ |
| ԼՍԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լսելը, լսելութիւն։ 2. Լսելու կարողութիւն. լսելիք։ |
| ԼՍԵԼ, լուայ, լու՛ր, լուարուք՛, լուեալ, ն. 1. Լսողութեամբ ձայնը կամ խօսքը ընկալել՝ ըմբռնել։ 2. Լուր ստանալ, տեղեկութիւն առնել։ 3. Իմաստն ըմբռնել, հասկանալ, իմանալ, հասու լինել։ 4. Հաւանել, ընդունել։ 5. Անսալ, հնազանդուել, հպատակուել, ենթարկուել ուրիշի ասածին։ 6. Հոտ առնել՝ զգալ։ |
| ԼՍԵԼԱՓԱԿ, ա. Լսելիքը՝ ականջը փակող, փխբ. լսել չկամեցող։ |
| ԼՍԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Որ կարող է լսուել, լսողութեան համար ընկալելի։ 2. Որ լսում է, լսող, ունկնդիր։ |
| ԼՍԵԼԻՔ, լեաց, գ. 1. Ականջ, ականջներ։ 2. Լսելը, ունկնդրութիւն։ |
| ԼՍԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լսելը, ունկնդրութիւն։ 2. Լսելիք։ 3. Լուր։ 4. Անսալը, հլու լինելը։ 5. Լսելի լինելը։ |
| ԼՍԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Լսել տալ, լսելի դարձնել։ |
| ԼՍՆԱԳՈՅՆ, ա. Սպիտակաւուն ու փայլուն։ |
| ԼՍՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Լսնագոյն դառնալ, սպիտակ գոյն ստանալ, սպիտականալ։ |
| ԼՍՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Լսնանալ տալ, անշուք եւ տգեղ սպիտակութեան վերածել, ապականել։ |
| ԼՍՈՂ, կամ ԼՍՕՂ, ի, աց, ա. 1. Նա, որ լսում է, ունկնդիր։ 2. Անսացող, հնազանդուող, խօսքն ընդունող։ 3. (յունարէն ոճով) Աշակերտ։ |
| ԼՍՈՂԱՍԷՐ, տե՛ս ԼՍԱՍԷՐ։ |
| ԼՍՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Լսելու ընդունակութիւն, լսելիք։ 2. Ինչ որ լսւում է. ձայն, հնչիւն, լեզու։ 3. Լսելը, անսալը, հնազանդուելը, ունկնդրութիւն։ |
| ԼՍՈՒ ԼԻՆԵԼ, Լսել եւ հասկանալ, հասու լինել։ |
| ԼՍՈՒՄՆ, լսման, գ. Լսելը, ունկնդրութիւն, հնազանդութիւն։ |
| ԼՐԱԿԱՆ, ա. Լիակատար կամ լրացած. լրիւ։ |
| ԼՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Լիակատար՝ լիուլի՝ լրիւ լինելը, լրիւութիւն։ |
| ԼՐԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Լիակատար միաւորում, միաբանութիւն, ամբողջութիւն։ |
| ԼՐԱՊԱՏԱՐ, տե՛ս ԼԻԱՊԱՏԱՐ։ |
| ԼՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Լիքը լցնել։ 2. Լիացնել, յագեցնել։ |
| ԼՐԲԱԲԱՆԱԿԱՆ, ա. Լրբութիւն արտայայտող, լրբենի, լիրբ։ |
| ԼՐԲԱԲԱՐ, մ. Լրբի պէս, յանդգնաբար։ |
| ԼՐԲԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի լիրբ։ |
| ԼՐԲԱԽՕՍ, ա. Լրբաբար խօսող։ |
| ԼՐԲԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԼՐԲՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԼՐԲԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Լրբանալ, լկտիանալ, անամօթ՝ անզգամ՝ անպատկառ դառնալ, յանդգնել։ |
| ԼՐԲԵՆԻ, ա. Լրբութիւն արտայայտող, լիրբ, անամօթ, անպատկառ։ |
| ԼՐԲՈՒԹԻՒՆ, գ. Լիրբ լինելը, անամօթութիւն, անպատկառութիւն, աներեսութիւն, յանդգնութիւն։ |
| ԼՐԹԱԳՈՅՆ, ա. Լուրթ գոյնով, մութ կապոյտ, մթագոյն։ |
| ԼՐԹԱՆԱԼ, ացայ, չ. Լուրթ՝ կապուտակ գոյն ստանալ։ |
| ԼՐԹՆԱՏԵՍԻԼ, ա. Աղօտ, նուազ (լոյս), մթնշաղ։ |
| ԼՐԻՒ, տե՛ս ԼԻՐ։ |
| ԼՐՈՒԹԻՒՆ1, գ. 1. Լի՝ լիքը լինելը, լիութիւն, ամբողջութիւն, առատութիւն։ 2. Յագուրդ, կշտանալը, կուշտ վայելելը։ 3. Լրանալը, աւարտ։ 4. Բովանդակ բազմութիւն, բոլորը։ |
| ԼՐՈՒԹԻՒՆ2, գ. Լսելութիւն, լսելը. լուր։ |
| ԼՐՈՒՄՆ1, լրման, գ. 1. Լիքը լինելը, լրութիւն։ 2. Լցնելը, լրացնելը։ 3. Լրանալը, աւարտ, վախճան։ 4. Յագուրդ, կշտանալը։ 5. Կատարելը, իրագործելը։ 6. Լրիւ բոլորակ կազմելը (լուսնի)։ 7. Միաբան բազմութիւն։ |
| ԼՐՈՒՄՆ2, գ. Լուր, լսելութիւն։ |
| ԼՐՈՒՏԵՍ, տե՛ս ԼՐՏԵՍ։ |
| ԼՐՋԱՄԻՏ, ա. մ. Զուարթամիտ, ուրախ, յօժարակամ։ |
| ԼՐՋԱՄՏԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԼՐՋՄՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԼՐՋԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Զուարթանալ։ 2. Լուրջ դառնալ, զգաստանալ, սթափուել։ |
| ԼՐՋԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Լրջանալ տալ, զուարթացնել, պայծառացնել։ |
| ԼՐՋՄԻՏ, տե՛ս ԼՐՋԱՄԻՏ։ |
| ԼՐՋՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Լրջմիտ լինելը, զուարթութիւն. յօժարութիւն, յօժարամտութիւն, առատաձեռնութիւն։ |
| ԼՐՏԵՍ, ի, աց, գ. ա. 1. Լրտեսութեամբ զբաղուող մարդ, դէտ։ 2. Մատնիչ։ |
| ԼՐՏԵՍԱԿԱՆ, ա. Լրտեսին կամ լրտեսութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԼՐՏԵՍԵԼ, եցի, ն. Իբրեւ լրտես դիտել մի բան, հսկել մի բանի վրայ՝ տեղեկութիւններ հաւաքելու եւ յայտնելու համար։ |
| ԼՐՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Լրտեսական գործ, լրտես լինելը, լրտեսելը։ |
| ԼՑԻՉ, ա. Լցնող, լրացնող, լիացնող։ |
| ԼՑՈՂԱԿԱՆ, ա. Լցնող, լրացնող, լիացնող։ |
| ԼՑՈՒՄՆ, լցման, գ. Լցնելը, լցուած լինելը։ |
| ԼՑՈՒՑԱՆԵԼ, լցուցի, լցո՛, պբ. 1. Լցնել, լիքը դարձնել։ 2. Լիացնել, յագեցնել, կշտացնել։ |
| ԼՑՈՒՑԱՆՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ԼՑՈՂԱԿԱՆ։ |
| ԼՑՈՒՑԻՉ, տե՛ս ԼՑԻՉ։ |
| ԼՑՈՒՑՈՂԱԿԱՆ, տե՛ս ԼՑՈՂԱԿԱՆ։ |
| ԼՔԱՆԱԼ, տե՛ս ԼՔԱՆԵԼ2 (իմ)։ |
| ԼՔԱՆԵԼ1, լքի, լի՛ք, ն. 1. Թողնել, թողնել հեռանալ, ձեռք քաշել, երես դարձնել մի բանից։ 2. Անօգնական՝ անխնամ թողնել, անուշադրութեան մատնել, անտես առնել։ |
| ԼՔԱՆԵԼ2, (իմ), լքայ, կ. չ. Լքուել, թուլանալ, ընկճուել, վհատուել, յուսահատուել, անյոյս լինել։ |
| ԼՔԵԼ, եցի, տե՛ս ԼՔԱՆԵԼ1։ |
| ԼՔԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, եցո՛, պբ. Լքել տալ, անյոյս դարձնել, յոյսը կտրել, վհատեցնել։ |
| ԼՔՆՈՒԼ, տե՛ս ԼՔԱՆԵԼ2 (իմ)։ |
| ԼՔՈՒԹԻՒՆ, ԼՔՈՒՄՆ, գ. 1. Լքելը, երեսի վրայ թողնելը։ 2. Լքուելը, թուլութիւն, վհատութիւն, յուսահատութիւն։ |
| ԼՔՈՒՑԱՆԵԼ, լքուցի, լքո՛, տե՛ս ԼՔԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԼՔՈՒՑԱՆՈՂ, ի, աց, ա. Յոյսը կտրող, վհատեցնող։ |
| ԼՔՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, տե՛ս ԼՔՈՒՄՆ։ |
| ԼՕԴԻԿ, (յուն.), դկի, կաց, գ. Թեթեւ վերարկու, թիկնոց։ |
| ԼՕՌ, կամ ԼՈՌ, գ. Մամուռ։ |
| ԼՕՌԱԲՈՅՍ, ա. Որտեղ առատ լօռ՝ մամուռ է բուսնում, լօռաւէտ։ |
| ԼՕՌԱՄԱՐԳՔ, գ. Մամռապատ մարգագետին։ |
| ԼՕՌԱՒԷՏ, ա. Որտեղ շատ լօռ՝ մամուռ կայ, մամուռով առատ՝ հարուստ։ |
| Խ, խ (խէ), 1. Հայերէն այբուբենի տասներեքերորդ տառը, թուական արժէքը՝ քառասուն, քառասուներորդ։ 2. Յետնալեզուային (կոկորդային) խուլ շփական բաղաձայն։ 3. Որպէս լծորդ հնչիւն ղ-ի հետ, հմմտ. վախճան։։վաղճան, սանդուխք։։սանդուղք եւն։ |
| ԽԱԲ, խաբք, ից, գ. 1. Խաբէութիւն, խաբկանք, պատրանք։ 2. Դաւ, նենգութիւն։ 3. Սխալանք, վրիպում։ |
| ԽԱԲԱՆՔ, նաց, գ. Խաբէութիւն. խաբկանք, պատրանք։ |
| ԽԱԲԱՐԱՆ, գ. Խաբելու գործիք՝ միջոց. խաբող, հրապուրող։ |
| ԽԱԲԵԱՅ, բեայք, բէից, ա. 1. Խաբող, խաբեբայ. դաւաճան։ 2. (ըստ յունարէնի) Հալածիչ։ 3. Խաբէական, կեղծ։ |
| ԽԱԲԵԲԱԿԱՆ, տե՛ս ԽԱԲԷԱԿԱՆ։ |
| ԽԱԲԵԲԱՅ, ի, ից, ա. 1. Խաբող, պատրող, մոլորեցնող։ 2. Խաբէական, պատիր, կեղծ, սուտ։ 3. գ. Խաբելու եւ որսալու համար դրուած կեր, խայծ։ |
| ԽԱԲԵԲԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Խաբեբայի գործ՝ արարք, նենգութիւն, կեղծութիւն։ |
| ԽԱԲԵԲԵԱՅ, եայք, բէից, տե՛ս ԽԱԲԵԲԱՅ։ |
| ԽԱԲԵԼ, եցի, ն. 1. Դիտաւորութեամբ սուտ խօսքով կամ գործով ուրիշին մոլորութեան մէջ գցել, պատրել։ 2. Մի բան ձեւացնելով կամ ձեւանալով թիւրիմացութեան մէջ գցել՝ մոլորեցնել, խաբէութիւն անել, կեղծել։ 3. (ըստ յունարէնի) Ծաղրել։ |
| ԽԱԲԵԿԱՆ, տե՛ս ԽԱԲԷԱԿԱՆ։ |
| ԽԱԲԵՂԱՅ, գ. Խաբեբայ՝ անարժան՝ սուտ աբեղայ, չաբեղայ։ |
| ԽԱԲԵՊԱՏԻՐ, կամ ԽԱԲԷՊԱՏԻՐ, ա. Խաբէական եւ պատիր, կեղծուպատիր։ |
| ԽԱԲԷԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խաբէութիւն պարունակող՝ արտայայտող, պատիր, կեղծ, ոչ իրական, սուտ։ |
| ԽԱԲԷՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խաբելը, խաբկանք, պատրանք։ 2. Դաւ, նենգութիւն, դաւաճանութիւն։ 3. Սուտ բան, ստութիւն, կեղծութիւն։ 4. Ծաղր։ |
| ԽԱԲԻՉ, բչի, չաց, ա. Խաբող, պատրող, մոլորեցնող։ |
| ԽԱԲԿԱՆՔ, նաց, գ. Խաբէութիւն, պատրանք։ |
| ԽԱԲԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խաբուել, պատրանքների մէջ ընկնել։ |
| ԽԱԲՈՂԱԿԱՆ, ա. Խաբող, խաբեբայ։ |
| ԽԱԲՈՒ, ա. Խաբող, խաբիչ։ |
| ԽԱԲՈՒՀԻ, ա. գ. Խաբող՝ խաբեբայ (կին)։ |
| ԽԱԲՈՒՄՆ, բման, գ. Խաբելը, խաբուելը, խաբէութիւն, պատրանք։ |
| ԽԱԲՈՒՍԻԿ, ա. Խաբող, խաբեբայ։ |
| ԽԱԴ, գ. Մի տեսակ սուր։ |
| ԽԱԶԿԱՆՔ, նաց, գ. Թուրքական վաչկատուն ցեղ. խազարներ։ Հետեւակաժողով խազկանօքն (տպ. խազկօքն) գայ յաշխարհն Վասպուրականի (Ասող., Գ, 13)։ |
| ԽԱԶՄ, գ. 1. Ժողովրդական յուզմունք՝ խռովութիւն, խլրտում։ 2. Վէճ, վիճաբանութիւն, հակառակութիւն։ 3. Կռիւ, պատերազմ։ |
| ԽԱԶՄԱԳՈՐԾ, տե՛ս ԽԱԶՄԱՐԱՐ։ |
| ԽԱԶՄԱԿԱՆ, ա. Խռովայոյզ. պատերազմական։ |
| ԽԱԶՄԱՌՈՒ, նոյնն է՝ ԽԱԶՄԱՐԱՐ։ |
| ԽԱԶՄԱՐԱՐ, ի, աց, ա. 1. Խազմ՝ խռովութիւն յարուցող, խռովարար, խռովարկու, կռուարար։ 2. Ապստամբ։ |
| ԽԱԶՄԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խազմարար լինելը։ 2. Խռովութիւն, կռիւ։ |
| ԽԱԶՄՈՒԶ, խզմուզ, մզոյ, գ. Նոր՝ եփը դեռ չաւարտուած գինի, մաճար, քաղցու։ |
| ԽԱԶՄՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽԱԶՄ։ |
| ԽԱԹԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Փչացնել, եղծել, ապականել, վնասել։ 2. Քանդել, աւերել, կործանել, խանգարել, տակնուվրայ անել։ |
| ԽԱԺ, ա. 1. Կապոյտին տուող կանաչ, կապտականաչ, կապտաւուն։ 2. Թաւ, հաստ (հնչիւնի մասին)։ |
| ԽԱԺԱԳՈՅՆ, ա. Խաժ գոյնով, կապտականաչ գոյնի։ |
| ԽԱԺԱԿՆ, ա. Խաժ աչքեր ունեցող, խաժաչք, կապուտաչեայ։ |
| ԽԱԺԱԿՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խաժակն լինելը, խաժ աչքեր ունենալը։ |
| ԽԱԺԱՄՈՒԺ, ա. Խառնիճաղանջ, գռեհիկ, հասարակ, ռամիկ (մարդկանց բազմութեան մասին)։ |
| ԽԱԺՈՒԹԻՒՆ, գ. Տհասութիւն, խակութիւն։ (Արծ., 36Օ)։ |
| ԽԱԼԱՄ, գ. Անասունի չորացած գանգ, կառափ, գլուխ։ |
| ԽԱԼԱՄՈՎԻՆ, մ. Գլխով միասին, գլուխը հետը։ |
| ԽԱԼԱՐԻԿ, ի, աց, գ. Երեխաների խաղալու իր՝ առարկայ, խաղալիք (Ոսկ. եբր., 539, ՀԱԲ)։ |
| ԽԱԼԻ, գ. (բսբ.) Թելուկազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. օշան (Salsola)։ |
| ԽԱԼՈԿ, գ. (բսբ.) Խաչածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. ծովամանանեխ (Cakile)։ |
| ԽԱԽԱԼԵԼ, եցի, ն. Մաղել։ |
| ԽԱԽԱՄՈՔ, տե՛ս ԽԱՀԱՄՈՔ։ |
| ԽԱԽԱՆՋԵԼ, եցի, չ. Այլանդակ ձայներ հանել, քրքիջ արձակել։ (Պտմ. Աղէքս., 125)։ |
| ԽԱԽԱՆՔ, նաց, գ. Անզուսպ եւ բարձրաձայն ծիծաղ, քրքիջ։ |
| ԽԱԽԱՑ, գ. Պանրի մակարդ, որ ստացւում է կաթնակեր գառան խախացոցից. շրդան։ |
| ԽԱԽԱՑՈՑ, գ. (կզմխս.) Կաթնակեր գառան եւ այլ որոճող կենդանիների ստամոքսի չորրորդ բաժանմունքը, որի մէջ գոյանում է խախացը։ |
| ԽԱԽՈՒՏ, ա. 1. Անհաստատ, անկայուն, ոչ ամուր, խարխուլ, քանդուելու ենթակայ։ 2. փխբ. Ոչ հիմնաւոր, ոչ համոզիչ։ |
| ԽԱԽՏԱԾ, ա. Խախտուած, աւերուած։ Ապա մատուցեալ Բարսիլիոս՝ հանէր զվնասակարս զխոզսն յայգւոյ անտի, եւ կազմէր զխախտածն (Բուզ., Դ, 8)։ |
| ԽԱԽՏԵԼ, եցի, ն. 1. Խախուտ դարձնել, խարխլել։ 2. Տեղից շարժել, տեղահան անել։ 3. Խաթարել, խափանել, քակտել, քանդել, աւերել, տակնուվրայ անել, ի դերեւ հանել։ 4. Դրդուեցնել մի բանից, փոխել տալ։ 5. Հերքել, մերժել։ |
| ԽԱԽՏՈՒՄՆ, տման, գ. 1. Խախտելը, խախտուելը, քակտում, աւերում։ 2. Տեղից հանելը։ |
| ԽԱԾԱՆԵԼ, խածի, խա՛ծ, ն. 1. Ատամներով կամ ժանիքներով վիրաւորել՝ խոցել, կծել։ 2. Խայթոցով խոցել՝ վիրաւորել, խայթել։ 3. փխբ. Հոգեկան ցաւ՝ վիրաւորանք պատճառել, սիրտը դաղել՝ վառել։ |
| ԽԱԾԱՆՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խածնելու՝ կծելու՝ խայթելու յատկութիւն ունեցող։ |
| ԽԱԾԱՆՈՂՈՒԹԻՒՆ, ԽԱԾԱՆՈՒՄՆ, գ. Խածնելը, կծելը։ |
| ԽԱԾԱՏԱՆՔ, նաց, գ. 1. Խածատելը, խածատում։ 2. Խածնած՝ կծած տեղը, խածնելուց առաջացած վէրք, խածուածք։ |
| ԽԱԾԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Շատ անգամ կամ զանազան տեղերից խածնել, կծոտել, խածխծել։ 2. Խոցոտել։ |
| ԽԱԾԵԱԿ, եկի, գ. Ճպուռի փորի մաշկեղէն պարկը։ |
| ԽԱԾԻ, խամծի, ծւոյ, ծեաց, գ. Թռչունների կտնառք, քուջ։ |
| ԽԱԾԻԹԱՅ, գ. Ռոճիկ, թոշակ։ |
| ԽԱԾՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Խածնելը, խայթելը։ 2. Կծած՝ խայթած տեղը, խայթելուց առաջացած վէրք, խայթուածք։ |
| ԽԱԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Խածնելը, խայթելը, խայթուածք։ |
| ԽԱԿ, ի, աց, ա. 1. Չհասած, տհաս։ 2. փխբ. Չափահասութեան հասակին չհասած, չհասունացած, անչափահաս, դեռահաս։ 3. փխբ. Անհմուտ, անփորձ, անվարժ, անկիրթ։ 4. (յունական ոճով) Տմարդի, դաժան, անողորմ, անգութ, անագորոյն։ |
| ԽԱԿԱԲԱՐՈՅ, ա. Անողորմ՝ դաժան բարքով, տմարդի, անագորոյն։ |
| ԽԱԿԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի խակ՝ տհաս։ |
| ԽԱԿԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. 1. Չարագործ, ստահակ։ 2. Ապստամբ, ըմբոստ։ |
| ԽԱԿԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ապստամբութիւն, խռովութիւն։ 2. Ստահակ՝ անվայելուչ արարք՝ վարքագիծ, ստահակութիւն։ |
| ԽԱԿԱԽՈՐՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Խակ՝ տհաս՝ երեխայական մտածողութիւն։ |
| ԽԱԿԱԿԻԹ ԱՌՆԵԼ, Խակ-խակ քաղել։ |
| ԽԱԿԱԿՈՒԹ, ա. գ. 1. Խակ-խակ քաղուած։ 2. Նոր ճմլած ու մղած (ձէթի մասին)։ 3. փխբ. Անկատար, օրապակաս (ծնունդ)։ |
| ԽԱԿԱՄԻՏ, ա. Խակ մտքով, տհաս, մտաւորապէս չզարգացած, տղայամիտ, տկարամիտ։ |
| ԽԱԿԱՄՏԱԿԱՆ, ա. Խակամիտին եւ խակամտութեան յատուկ՝ վերաբերող, անխելք։ |
| ԽԱԿԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խակամիտ լինելը, մտքի տհասութիւն։ |
| ԽԱԿԱՍԻՐՏ, ա. Անողոք, խստասիրտ, անագորոյն։ |
| ԽԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խակ՝ տհաս լինելը. անկատարութիւն։ 2. Տարիքի պակասութիւն։ 3. Անփորձութիւն, անհմտութիւն։ 4. Տմարդութիւն, անգթութիւն, խստասրտութիւն։ 5. Ապստամբութիւն, խռովութիւն։ |
| ԽԱՀ, (իրան.), ի, մանաւանդ՝ ԽԱՀՔ, հից, գ. Կերակուր, խորտիկ։ Այլեւ՝ ԽՈՀ։ |
| ԽԱՀԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Կերակուր եփել, խորտիկներ պատրաստել։ |
| ԽԱՀԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Խոհարարութիւն։ |
| ԽԱՀԱԿԵՐ, տե՛ս ԽՈՀԱԿԵՐ։ |
| ԽԱՀԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽՈՀԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽԱՀԱՄՈՔ, խախամոք, ի, աց, ա. գ. Կերակուր եփող, խոհարար։ |
| ԽԱՀԱՐԱՐ, տե՛ս ԽՈՀԱՐԱՐ։ |
| ԽԱՀԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽՈՀԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽԱՀՐԵԼ, եցի, ն. 1. Կրակի վրայ երկար պահելուց կիսով չափ այրել՝ փչացնել (կերակուրը)։ 2. լայնաբար՝ Այրել, վնասել, չորացնել, տոչորել, հիւծել։ |
| ԽԱՂ1, ու, ուց կամ ոյ, ով, գ. 1. Զուարճութիւն՝ ժամանցի նպատակ ունեցող զբաղմունք։ 2. Երեխայական զբաղմունք։ 3. Ֆիզիկական մարզանքի միջոց ծառայող զբաղմունք, որի ժամանակ աշխատում են միմեանց գերազանցել ուժով եւ ճարպկութեամբ. մրցութիւն։ 4. Խաղալու՝ մրցելու տեղ, թատերաբեմ։ 5. Ծաղր, կատակ, հեգնանք։ |
| ԽԱՂ2, ի, ից, գ. Ծանծաղ՝ կանգնած ջուր, ջրարբի տեղ, ճահիճ։ |
| ԽԱՂԱԲԱՆԵԼ, ն. չ. Կատակ անել, ծաղրելով ասել, ծաղրաբանել։ |
| ԽԱՂԱԳԼՈՐ, տե՛ս ԹԱՒԱԼԳԼՈՐ։ |
| ԽԱՂԱԼ, ացի, ղա՛, չ. 1. Որեւէ կարգի խաղով զբաղուել՝ ժամանակ անցկացնել։ 2. Շարժուել, ընթանալ, ճանապարհ ընկնել։ 3. Տեղում շարժուել, խլրտալ, խայտալ, վխտալ, զեռալ։ 4. Պտոյտներ գործել, ճախրել։ 5. Պարել։ 6. Մահամերձ վիճակում ջղաձիգ շարժումներ անել, ջղաձգօրէն շարժուել՝ թրթռալ, թպրտալ։ 7. Վրայ վազել, յարձակուել, արշաւել, գրոհ տալ։ 8. Ծաղրել, ձեռք առնել, ծաղրանքի առարկայ դարձնել։ 9. Ծամածռութիւն՝ միմոսութիւն՝ խեղկատակութիւն անել։ 10. Կատակել։ |
| ԽԱՂԱԼԻ, լիք, տե՛ս ԽԱՂԱԼԻՔ։ |
| ԽԱՂԱԼԻԿ, լկից, կաց, ա. գ. 1. Պարող, պարաւոր, պար բռնող։ 2. Խաղալու իր՝ առարկայ եւն, խաղալիք։ |
| ԽԱՂԱԼԻՔ, լեաց, գ. 1. Խաղալու իր՝ առարկայ եւն։ 2. փխբ. Ծաղրանքի առարկայ։ 3. (կզմխս.) Կենդանական մարմնի յօդերը՝ խաղերը (Articulus)։ 4. Հաճելի ժամանցի նպատակ ունեցող զբաղմունք, խաղ։ |
| ԽԱՂԱԼՈՒԹԻՒՆ, Խաղալը, խաղ։ |
| ԽԱՂԱԽՈՐԴ, ի, աց, գ. Մորթը աղաղով մշակելով կաշի պատրաստող արհեստաւոր, կաշեգործ։ |
| ԽԱՂԱԿ, ի, աց, ա. գ. Խաղալու յետեւից ընկած, փխբ. դեռ երեխայ, մանուկ։ |
| ԽԱՂԱԿԱՏԱԿ, գ. Խեղկատակ։ |
| ԽԱՂԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Միասին՝ մէկտեղ խաղացող, խաղերի եւ զուարճութիւնների ընկեր՝ մասնակից։ |
| ԽԱՂԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Երեխայի նման խաղալը։ |
| ԽԱՂԱՂ, ա. 1. Հանդարտ, հանգիստ, անդորր։ 2. մ. Խաղաղ կերպով, հանդարտօրէն, մեղմօրէն։ |
| ԽԱՂԱՂԱԲԱՐ, տե՛ս ԽԱՂԱՂ (2)։ |
| ԽԱՂԱՂԱԲՆԱԿ, ա. Խաղաղութեամբ՝ խաղաղութեան մէջ ապրող։ |
| ԽԱՂԱՂԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի կամ շատ խաղաղ։ |
| ԽԱՂԱՂԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, չ. ն. Խաղաղութիւն գործել՝ բերել, խաղաղացնել, հաշտեցնել։ |
| ԽԱՂԱՂԱԾԱՒԱԼ, ա. Խաղաղ՝ հանդարտ ծաւալուած, մեղմօրէն ծածանուող՝ ծփացող։ |
| ԽԱՂԱՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Որտեղ խաղաղութիւն՝ անդորրութիւն է տիրում, խաղաղ, հանգիստ, հանդարտ, անխռով, անվրդով, հաշտ։ 2. Խաղաղասէր, հեզ։ 3. ա. գ. Հաշտութեան զոհ, ողջակէզ։ |
| ԽԱՂԱՂԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ խաղաղ, հանդարտագոյն։ |
| ԽԱՂԱՂԱԿԱՆԱՊԷՍ, մ. Խաղաղ կերպով, հանդարտութեամբ, հեզութեամբ։ |
| ԽԱՂԱՂԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խաղաղական լինելը, հանդարտութիւն։ |
| ԽԱՂԱՂԱԿԵԱՑ, ա. Խաղաղ ապրող, խաղաղասէր։ |
| ԽԱՂԱՂԱԿՈՅՏ, ա. գ. Խաղաղ եւ անշարժ մնացած՝ թափուած կոյտ։ |
| ԽԱՂԱՂԱՀԵՂ, ա. Խաղաղութիւն սփռող՝ տարածող՝ տուող։ |
| ԽԱՂԱՂԱՄԲՈԽ, ա. Խաղաղութիւնը վրդովող, խռովարար, խռովիչ։ |
| ԽԱՂԱՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խաղաղուել, հանդարտուել, հանգստանալ, հաշտ լինել։ |
| ԽԱՂԱՂԱՇԱՐԺ, ա. մ. Խաղաղ՝ հանդարտ շարժումով։ |
| ԽԱՂԱՂԱՊԱՀ, ա. Խաղաղութիւն պահպանող, խաղաղասէր։ |
| ԽԱՂԱՂԱՊԱՐԳԵՒ, ի, աց, ա. Խաղաղութիւն պարգեւող՝ բերող։ |
| ԽԱՂԱՂԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Գլխաւոր եւ կարեւոր խաղաղութիւն։ |
| ԽԱՂԱՂԱՊԷՍ, մ. Խաղաղ կերպով, խաղաղաբար։ |
| ԽԱՂԱՂԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. 1. Խաղաղութիւն սիրող։ 2. Խաղաղասիրական։ |
| ԽԱՂԱՂԱՍԻԳ, կամ ԽԱՂԱՂԱՍԻՔ, ա. Որտեղ կամ երբ խաղաղ սիւք՝ քամի է փչում։ |
| ԽԱՂԱՂԱՍԻՐԵԼ, եցի, չ. Խաղաղասէր լինել, խաղաղութեամբ եւ սիրով վարուել իրար հետ։ |
| ԽԱՂԱՂԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խաղաղութեան սէր։ |
| ԽԱՂԱՂԱՐԱՐ, ի, աց, ա. 1. Խաղաղութիւն առաջ բերող, խաղաղեցնող, հաշտեցնող։ 2. Խաղաղութիւն տուող։ |
| ԽԱՂԱՂԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խաղաղարար լինելը։ |
| ԽԱՂԱՂԱՑՈՒ, ա. Խաղաղական, խաղաղացնող։ |
| ԽԱՂԱՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խաղաղ դարձնել, խաղաղացնել, հանդարտեցնել, հանգստացնել։ |
| ԽԱՂԱՂԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Խաղաղացնող, հանդարտեցնող, հանգստացնող։ |
| ԽԱՂԱՂԱՒԷՏ, ա. Լիովին՝ բոլորովին՝ շատ խաղաղ, անդորր։ |
| ԽԱՂԱՂԵԼ1, եցի, ն. 1. տե՛ս ԽԱՂԱՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ 2. Պարտակել, ծածկել, քօղարկել, թաքցնել, հետքը կորցնել։ |
| ԽԱՂԱՂԵԼ2, (իմ), եցայ, տե՛ս ԽԱՂԱՂԱՆԱԼ։ |
| ԽԱՂԱՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԽԱՂԱՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԽԱՂԱՂԻԿ, մ. Խաղաղ՝ հանգիստ՝ անդորր կերպով, հանդարտիկ։ |
| ԽԱՂԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հանգստութիւն, անդորրութիւն, լռութիւն։ 2. Ապահովութիւն, հանգիստ։ 3. Անհողմութիւն, հանդարտութիւն (ծովի, եղանակի)։ 4. Հաշտութիւն։ |
| ԽԱՂԱՂՈՒԹԻՒՆԱՊԱՐԳԵՒ, ա. Խաղաղութիւն պարգեւող՝ բերող։ |
| ԽԱՂԱՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Խաղաղուելը, հանդարտութիւն, անհողմութիւն։ |
| ԽԱՂԱՂՈՒՆ, ԽԱՂԱՂՈՒՏ, ա. Խաղաղ, հանդարտ։ |
| ԽԱՂԱՂՕՐԷՆ, ա. մ. Շատ խաղաղ, հանդարտօրէն։ |
| ԽԱՂԱՆՔ, նաց, գ. Ծաղրելը։ |
| ԽԱՂԱՊԱՏԱՆ, անք, գ. Գորովանքով փաթաթուելը՝ արտասուելը։ |
| ԽԱՂԱՊԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Գորովով՝ արտասուելով փաթաթուել՝ փարուել։ |
| ԽԱՂԱՍԷՐ, ա. Խաղալ՝ խաղով զբաղուել սիրող։ |
| ԽԱՂԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Որեւէ խաղ խաղալու տեղ, թատրոն։ |
| ԽԱՂԱՑ, ա. Շարժուող գնացող, շարժուն, գնայուն, հոսանուտ։ |
| ԽԱՂԱՑԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Շարժուն, գնայուն։ |
| ԽԱՂԱՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՅԱՌԱՋԽԱՂԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽԱՂԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Շարժում, ընթացք, հոսք։ |
| ԽԱՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ցո՛, պբ. 1. Տեղից տեղ շարժել, գնալ տալ, առաջ քշել, բերել կամ տանել մի կողմ, անց կացնել, մի տեղից ուրիշ տեղ փոխադրել, գաղթեցնել։ 2. Հոսեցնել, բխեցնել (ջուր)։ |
| ԽԱՂԱՑՔ, տե՛ս ԽԱՂԱՑ-ի տակ։ |
| ԽԱՂԱՒԱՐՏ, ի, աց, օք կամ ովք, գ. (բժշկ.) Պալար կամ ուռուցք մարմնի վրայ, թարախաբշտիկ, շիտ (Pustula, Papula)։ |
| ԽԱՂԲԱԿԵԼ, եցի, ն. Հաղբի՝ որոգայթի՝ ծուղակի մէջ գցել, փորձանքի՝ նեղութեան մէջ գցել, վտանգել։ |
| ԽԱՂԲՔ, տե՛ս ՀԱՂԲՔ։ |
| ԽԱՂԽԱՂԱԿՈՅՏ, տե՛ս ԽԱՂԱՂԱԿՈՅՏ։ |
| ԽԱՂԽԱՄ, ի, աց, գ. Վանդակի ճաղեր. վանդակ։ |
| ԽԱՂԽԱՄԵԱՅ, ա. Վանդակաձեւ, վանդակապատ։ |
| ԽԱՂՃԱԽՈՒՂՃ, գ. (կզմխս.) Կռճիկ, աճառ (Cartilago)։ |
| ԽԱՂՃՄՈՒՆՔ, գ. (կզմխս.) յոգն. Մկաններ։ |
| ԽԱՂՃՆԵԼԻ, ա. Դեռ չմարսուած, անմարս։ |
| ԽԱՂՃՈՒՆՔ, տե՛ս ԽԱՂՃԱԽՈՒՂՃ։ (Տիմ. Կուզ., 324)։ |
| ԽԱՂՈՂ, եզ. սեռ. ոյ, յոգն. սեռ. աց. գ. Խաղողենու պտուղը։ |
| ԽԱՂՈՂԱԲԵՐ, ա. Խաղող բերող՝ տուող։ |
| ԽԱՂՈՂԱԴԱՌՆ, ա. Դառը խաղող ունեցող՝ բերող։ |
| ԽԱՂՈՂԵՓԵԱՑ, գ. (կենդբ.) Կարճաթեւ պատենաւոր միջատ, որ երեւան է գալիս խաղողի հասնելու ժամանակ. խաղողհասուկ (Staphylinus)։ |
| ԽԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Չարախօսութիւն, զրպարտութիւն, զրպարտանք, թշնամանք։ |
| ԽԱՂՏԱԼՈՒՐ, ԽԱՂՏԱԽՈՒՂՏ, ա. Խժալուր՝ կոշտ ու կոպիտ հնչիւններ ունեցող։ |
| ԽԱՂՏԱԽԱՌՆՔ, գ. Խառնակութիւն, կնճռոտութիւն։ (Եւագր., 40)։ |
| ԽԱՂՏԻ, գ. Խորամանկութիւն։ (Մագ. թղ., 229)։ |
| ԽԱՄ, (պհլ.), ա. Անփորձ, անվարժ։ |
| ԽԱՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խամ դառնալ, անգործ մնալ, ծուլանալ։ |
| ԽԱՄԲԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուգընթացութիւն, միաժամանակ տեղի ունենալը՝ պատահելը (անստոյգ նշ.)։ |
| ԽԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Խամ լինելը, անվարժութիւն, անկրթութիւն, անգործութիւն։ |
| ԽԱՄՐԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԽԱՄՐԵԼ2 (իմ)։ |
| ԽԱՄՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Խամրել տալ, թառամեցնել, չորացնել։ 2. Թուլացնել, տկարացնել։ 3. Եղծել, փչացնել, ապականել, անպիտան դարձնել։ |
| ԽԱՄՐԵԼ1, եցի, տե՛ս ԽԱՄՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԽԱՄՐԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Թառամել, թարշամել, թօշնել, չորանալ։ 3. Թուլանալ, տկարանալ։ 3. Եղծուել, փչանալ։ |
| ԽԱՄՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԽԱՄՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԽԱՅԹ, գ. Փուշ, խայթոց։ |
| ԽԱՅԹԱՀԱՐ, գ. (բսբ.) Շուշանազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. ալեքսանդրեան դափնի (Danac racemosa)։ |
| ԽԱՅԹԱՀԱՐԵԼ, եցի, ն. Խայթահար անել, խայթել։ |
| ԽԱՅԹԵԼ, եցի, ն. Խայթոցով խոցել՝ վիրաւորել, կծել։ |
| ԽԱՅԹՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խայթող, խայթելու յատկութիւն ունեցող։ |
| ԽԱՅԹՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Խայթելը, խայթող լինելը, խայթելու յատկութիւն ունենալը։ |
| ԽԱՅԹՈՑ, ի, աց կամ ից, գ. Որոշ կենդանիների պաշտպանողական եւ յարձակողական օրգանի սուր ծայրը, կիճ։ 2. փխբ. Ինչ որ խայթելու՝ խոցելու՝ վիրաւորելու յատկութիւն ունի։ 3. Խայթոցի պատճառած ծակոց, խայթուածք, վէրք։ |
| ԽԱՅԹՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. Խայթուած տեղը՝ վէրքը, խայթուածք։ |
| ԽԱՅԹՈՒՄՆ, թման, գ. Խայթելը, խայթոցով ծակելը՝ խոցելը։ |
| ԽԱՅԾ, գ. Մարմնի վրայ մաքուր մնացած մի կտոր տեղ, երբ ամբողջ մարմինը վիրաւորուած՝ խոցոտուած է։ |
| ԽԱՅԾԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Խաղողի վրայ կարմիր կամ սեւ բծեր առաջանալ՝ հասունանալու ժամանակ, խայծ ընկնել, կարմրել, հասունանալ։ |
| ԽԱՅԾՈՏ, ա. Խայծեր՝ բծեր ունեցող, պիսակաւոր, պիսակոտ։ |
| ԽԱՅԾՈՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խայծոտ լինել, փխբ. արատաւորուել։ |
| ԽԱՅԾՈՒԱԾ, ոյ, գ. Խաղողի խայծ ընկնելը՝ հասունանալը։ |
| ԽԱՅՏ, ա. 1. Պիսակաւոր, խատուտիկ։ 2. գ. Բիծ, պուտ, պիսակ։ |
| ԽԱՅՏԱԲՂԷՏ, կամ ԽԱՅՏԱԲՂԵՏ, ա. 1. Գոյնզգոյն բծեր ունեցող, խատուտիկ։ 2. Բազմատեսակ, զանազանակերպ։ |
| ԽԱՅՏԱԲՂԷՏՈՒԹԻՒՆ, կամ ԽԱՅՏԱԲՂԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խայտաբղէտ լինելը, պիսակութիւն, խայտուց։ |
| ԽԱՅՏԱԼ, ացի, չ. 1. Ուրախութիւնից թռչկոտել՝ ցատկոտել, ուրախ՝ աշխոյժ վազվզել, խաղալ։ 2. Սաստիկ ուրախանալ, ցնծալ։ 3. Խենէշ դառնալ, ցոփանալ, զեխանալ, շփանալ, անառակել։ 4. Ըմբոստանալ։ |
| ԽԱՅՏԱԼԻՑ, տե՛ս ԽՆԴԱԼԻՑ։ |
| ԽԱՅՏԱԽԱՐԻ, ԽԱՅՏԱԽԱՐԻՒ, ա. Սեւի ու սպիտակի խառնուրդ ներկայացնող, գորշախայտ, մոխրագոյն, սեւ ու սպիտակ բծերով։ |
| ԽԱՅՏԱԽՆԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Խայտալով ուրախանալը, ցնծալից ուրախութիւն։ |
| ԽԱՅՏԱԿՆ, ա. Խայտալից աչքերով, զուարթ՝ պայծառ՝ վառվռուն աչքերով։ |
| ԽԱՅՏԱՄԱՀՔ, հաց, ա. գ. յոգն. Բազմատեսակ մահերով մեռնողներ։ (Կղնկտ., 189)։ |
| ԽԱՅՏԱՆՔ, նաց, գ. Խայտալը, խնդութիւն, ցնծութիւն, բերկրանք։ |
| ԽԱՅՏԱՊԻՍԱԿ, տե՛ս ԽԱՅՏԱԽԱՐԻՒ։ |
| ԽԱՅՏԱՌԱԿ, ա. մ. 1. Ամօթալի, ամօթանքի արժանի։ 2. Մերկ, ամօթոյքը բաց, ծաղրուծանակի առարկայ դարձած։ |
| ԽԱՅՏԱՌԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի խայտառակ։ |
| ԽԱՅՏԱՌԱԿԱՄԱՀ, մ. Խայտառակ՝ անարգ մահով։ |
| ԽԱՅՏԱՌԱԿԱՆՔ, նաց, գ. 1. Խայտառակելը, խայտառակուելը, խայտառակութիւն, ծաղրուծանակ, նշաւականք, անարգանք։ 2. Ամօթոյք, մերկութիւն։ 3. Անարգ չարչարանք, լլկանք։ 4. Ամօթալի գործեր։ |
| ԽԱՅՏԱՌԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Ամօթանք տալ, ամօթանքի առարկայ դարձնել, ծաղրի՝ նախատինքի ենթարկել, նշաւակել, նախատել։ 2. Մերկացնել, ամօթոյքը բանալ՝ ծաղրուծանակ դարձնելու համար։ 3. Պղծութիւն գործել, պղծել, ապականել։ |
| ԽԱՅՏԱՌԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԽԱՅՏԱՌԱԿԵԼ։ |
| ԽԱՅՏԱՌԱԿԻՉ, ա. Խաղք ու խայտառակ անող, խայտառակող, նշաւակող։ |
| ԽԱՅՏԱՌԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խայտառակելը, խայտառակուելը։ 2. Ամօթալի՝ զազրելի գործ, պղծութիւն։ |
| ԽԱՅՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խայտերով՝ բծերով ծածկել, խայտաբղէտ դարձնել։ |
| ԽԱՅՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽԱՅՏՈՑ։ |
| ԽԱՅՏՈՒՄՆ, տման, գ. Խայտալը, ցնծալը, սաստիկ ուրախութիւն։ |
| ԽԱՅՏՈՒՑ, ուցք, գ. Մաշկի՝ մորթի բծաւորութիւն, խայտաբղէտութիւն։ |
| ԽԱՅՐԻ, րւոյ կամ րոյ, րեաց, գ. 1. Պտուղ, բերք, արդիւնք, արգասիք։ 2. Հաճելի ընծայ։ |
| ԽԱՆ1, (պհլ.), ի, ից, գ. Ափսէ, սկուտեղ։ |
| ԽԱՆ2, (պհլ.), գ. Իջեւան, օթեւան։ |
| ԽԱՆ3, գ. Փշրանք (հացի)։ |
| ԽԱՆԱԹ, գ. (անծանօթ բառ եւ նշ.) Որեւէ մէկի գնացած ուղղութիւնը, հետք։ |
| ԽԱՆԱԿԻՐ, ա. Խան (1)՝ ափսէ կրող (գլխի վրայ)։ |
| ԽԱՆԳԱՐ, խանկար, գ. 1. Խանգարելը, խանգարում։ 2. Խռովութիւն։ 3. ա. Խանգարուած, եղծուած, խաթարուած, աւերուած։ 4. Շփոթուած։ |
| ԽԱՆԳԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Խախտել, եղծել, աւերել, քանդել, ապականել։ 2. Խաթարել, աղաւաղել, խեղաթիւրել։ 3. Տակնուվրայ անել, խառնակել, խռովել, շփոթ վիճակ ստեղծել։ |
| ԽԱՆԳԱՐԵՑՈՒՑԻՉ, ԽԱՆԳԱՐԻՉ, ա. Խանգարող, աւերող։ |
| ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Խանգարելը, խանգարուելը։ |
| ԽԱՆԴ, ի, ից, եւ ոյ, գ. Հոգեկան եռանդ, աւիւն, գորով, մանաւանդ՝ հոգեկան բուռն ապրում՝ մէկի նկատմամբ ունեցած գութից, սիրուց, նախանձից եւն։ |
| ԽԱՆԴԱԳՈՐՈՎ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ԽԱՆԴԱՂԱՏԵԼ2։ |
| ԽԱՆԴԱԼ, ացայ կամ ացի, չ. Նախանձել, նախանձից այրուել՝ տոչորուել։ |
| ԽԱՆԴԱԿ, (արաբ.), գ. Քաղաքի՝ պարսպի շուրջը փորուած խոր ու լայն փոս՝ պաշտպանութեան համար, խրամ։ |
| ԽԱՆԴԱԿԱԹ, ԽԱՆԴԱՂԱԿԱԹա. 1. Խանդով՝ գորովով լի, գորովալից։ 2. մ. Մեծ կարօտանքով, կարօտագին։ |
| ԽԱՆԴԱՂԱՏԱԳԻՆ, ԽԱՆԴԱՂԱՏԱԳՈՅՆ, ա. մ. Շատ խանդաղատ՝ խանդաղատանքով՝ գորովանքով, գորովալից, գորովագին։ |
| ԽԱՆԴԱՂԱՏԱԼԻ, ա. Խանդաղատանքով լի, գորովալի։ |
| ԽԱՆԴԱՂԱՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խանդաղատանք պարունակող՝ արտայայտող, խանդաղատանքով լի, գորովական, գորովաշարժ, թախանձագին։ |
| ԽԱՆԴԱՂԱՏԱՆՔ, նաց, գ. Բուռն սիրոյ եւ գթութեան զգացմունք, գորով, գութ, խիղճ, կարեկցանք։ |
| ԽԱՆԴԱՂԱՏԵԼ1, եցի, ն. Խանդաղատանք առաջացնել, գորովը՝ գութը շարժել, յուզել։ |
| ԽԱՆԴԱՂԱՏԵԼ2, եցայ, չ. Գորովը՝ գութը շարժուել, խանդաղատանքով լցուել։ |
| ԽԱՆԴԱՂԱՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԽԱՆԴԱՂԱՏԵԼ1։ |
| ԽԱՆԴԱՂԱՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽԱՆԴԱՂԱՏԱՆՔ։ |
| ԽԱՆԴԱՆՔ, նաց, գ. Խանդալը, նախանձ։ |
| ԽԱՆԴԵԼ, եցի, ն. Նեղել, չարչարել, քաշքշել։ |
| ԽԱՆԴԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Չափազանց գրգռութիւն։ /Սոկր., Եկեղ. պտմ., 11)։ |
| ԽԱՆԴՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽԱՆԴԱՆՔ։ |
| ԽԱՆԾ, տե՛ս ԽԱՆՁ։ |
| ԽԱՆՁ, ի, ից, գ. 1. Կեր, որ անց են կացնում կարթի վրայ՝ ձուկ որսալու համար. խայծ։ 2. Խանձուած՝ այրուած բանի հոտ։ |
| ԽԱՆՁԱԿԱՆ ԼԻՆԵԼ, տե՛ս ԽԱՆՁԵԼ2 (իմ)։ |
| ԽԱՆՁԱՏԵԼ, եցի, ն. Սաստիկ խանձել, այրել։ |
| ԽԱՆՁԱՐՈՒՐ, (ասոր.), րրոյ, ոց, գ. 1. Կրծքի երեխայի ձեռքերն ու ոտքերը փաթաթելու՝ կապելու շորի կտոր. բալուլ։ 2. փխբ. Բուն մանկութիւն, երեխայական հասակ։ |
| ԽԱՆՁԱՐՐԱՊԱՏ, ա. մ. Խանձարուրով պատած, խանձարուրի մէջ փաթաթած։ |
| ԽԱՆՁԱՐՐԱՊԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խանձարուրի մէջ փաթաթուել։ |
| ԽԱՆՁԱՐՐԱՊԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խանձարրապատ լինելը, խանձարուրի մէջ փաթաթուելը։ |
| ԽԱՆՁԱՐՐԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Խանձարուր ունեցող, խանձարուրով փաթաթած, խանձարրապատ։ |
| ԽԱՆՁԱՐՐԵԼ, եցի, ն. Խանձարուրով պատել՝ փաթաթել, խանձարուրել։ |
| ԽԱՆՁԵԼ1, եցի, ն. 1. Այրել, խանձող դարձնել, մրկել։ 2. Տաքութեամբ կծել, կիզել, այրել (արեգակի մասին)։ 3. Խարանել։ |
| ԽԱՆՁԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Սաստիկ փափագել մի բան, ցանկութեամբ վառուել, տռփալ։ 2. Մի վատ բանի սովորել՝ վարժուել։ |
| ԽԱՆՁԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խանձել2 տալ, իր կողմը քաշել՝ ձգել, հրապուրել։ |
| ԽԱՆՁԻՐ, գ. Խանձի հոտ, մուխ, մուր։ (Ոսկ. եփես., 859)։ |
| ԽԱՆՁՈՂ, ի, աց, գ. 1. Կիսայրուած փայտ՝ փայտի կտոր։ 2. Հրաբխից ժայթքող հրահեղուկ զանգուած, լաւայ։ |
| ԽԱՆՁՈՂԵԼ, ԽԱՆՁՈՏԵԼ, եցի, ն. Խանձել, խանձատել, այրել։ |
| ԽԱՆՁՈՑ, գ. Կարթ, որի վրայ անց են կացնում ձկան խայծը։ |
| ԽԱՆՁՐԱՀՈՏ, ա. Խանձուածքի հոտ ունեցող, խանձահոտ։ |
| ԽԱՆՈՒԹ, հանութ (ասոր.), նթի, ից, գ. 1. Կրպակ։ 2. Արհեստանոց-խանութ։ 3. Խանութի մթերքը՝ ապրանքը։ 4. Մթերանոց, ամբար։ |
| ԽԱՆՉԱՁԱՅՆԵԼ, եցի, չ. Խանչելու ձայն արձակել, խանչել։ |
| ԽԱՆՉԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ուռչել, փխբ. հպարտանալ, փքուել։ |
| ԽԱՆՉԵԼ, եցի, չ. 1. Զռալ (էշի)։ 2. Խռնչալ (խոզի)։ 3. Բղաւել, գոռալ։ |
| ԽԱՆՉԻՒՆ, գ. Խանչելը, խանչելու ձայնը։ |
| ԽԱՆՉՈՒՄՆ1, չման, տե՛ս ԽԱՆՉԻՒՆ։ |
| ԽԱՆՉՈՒՄՆ2, չման, գ. 1. Ուռչելը, փքուելը։ 2. փխբ. Հպարտանալը, ամբարտաւանելը։ 3. Ծանրութիւն, ծանրութիւնից կախ ընկնելը։ 4. Բորբոքուելը (կրքից, բարկութիւնից եւն)։ |
| ԽԱՆՏ, ա. Զզուելի, նողկալի, գարշելի, խայտառակ։ |
| ԽԱՆՏԱԼ, տե՛ս ԽԱՆԴԱԼ։ |
| ԽԱՆՏԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Նախանձ։ Զխանտածութիւն Հայ մարդկան ճանաչելով ծանրանայր ընդ իրս (Փարպ., 178)։ |
| ԽԱՆՏԱՆՔ, նաց, ԽԱՆՏԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽԱՆԴԱՆՔ։ |
| ԽԱՇԱՐ1, ա. Խոշոր, անհարթ, անողորկ, հաստ։ |
| ԽԱՇԱՐ2, գ. Աշխատող ուժ, որ տէրերի հրամանով ընդհանուր աշխատանքի էր հանւում. մշակներ, գործաւորներ։ Ետ հրաման թագաւորն զօրավարին իւրոյ՝ հանել խաշար յաշխարհէն բազում (Բուզ., Գ, 8)։ |
| ԽԱՇԵԼ, տե՛ս ՀԱՇԵԼ։ |
| ԽԱՇՄԱՆԴԱՄ, ա. Անդամներով հաշմ, հաշմանդամ, խեղանդամ։ |
| ԽԱՇՄՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՀԱՇՄՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽԱՇՆ, շին, շինք, շանց, գ. Մանր եղջերաւոր անասուններ, ոչխարների եւ այծերի բազմութիւն, հօտ։ |
| ԽԱՇՆԱԴԱՐՄԱՆ, ա. գ. Խաշնարած, հովիւ։ |
| ԽԱՇՆԱՄԱՀ, գ. Խաշնի՝ ոչխարների մահ եւ կոտորած։ |
| ԽԱՇՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խաշն սիրելը, խաշնարածութեան սէր։ |
| ԽԱՇՆԱՐԱԾ, ի, աց, ա. Խաշն արածեցնող, ոչխարների եւ այծերի հովիւ։ |
| ԽԱՇՆԱՐՕՏ, ի, ից, ա. գ. 1. Խաշնարած։ 2. Արածող ոչխարի հօտ։ |
| ԽԱՇՆԱՒԷՏ, ա. Շատ խաշն ունեցող, խաշնատէր։ |
| ԽԱՇՈՅ, գ. Խաշած մսի ջուր. արգանակ։ |
| ԽԱՇՈՒՄՆ, տե՛ս ՀԱՇՈՒՄՆ։ |
| ԽԱՉ, ի, ից, գ. 1. Խաչաձեւ փայտ, որի վրայ գամում էին մահապարտին՝ մինչեւ մեռնելը։ 2. Յատկապէս այն խաչը, որի վրայ խաչեցին Քրիստոսին։ 3. փխբ. Վիշտ, չարչարանք։ |
| ԽԱՉԱԳԼՈՒԽ, ա. Գլխին խաչի նշան ունեցող (գաւազան)։ |
| ԽԱՉԱԴՐՈՇՄ, ա. Խաչի դրոշմ կրող՝ ունեցող։ |
| ԽԱՉԱԴՐՕՇ, գ. Եկեղեցական դրօշակ՝ Քրիստոսի չարչարանքներից մէկի (սովորաբար խաչելութեան) պատկերով. խաչվառ, խաչալամ։ |
| ԽԱՉԱԴՐՕՇԵԱԼ, ա. Խաչի դրոշմը կրող, խաչի ձեւով դրոշմուած։ |
| ԽԱՉԱԶԱՐԴ, ա. Խաչով զարդարուած։ |
| ԽԱՉԱԶԳԵԱՑ, զգեցի, ից, ԽԱՉԱԶԳԵՍՏ, ի, ից, ա. (Քրիստոսի) խաչը իր վրայ առած՝ կրող, փխբ. Քրիստոսի չարչարակից։ |
| ԽԱՉԱԶԳԵՍՏԵԱԼ, ա. Խաչազգեստ դարձած, խաչը իր վրայ առած՝ կրող։ |
| ԽԱՉԱԼՈՒԱՅ ԱՌՆԵԼ, (եկեղց.) Ջուրն օրհնել՝ մէջը խաչն ընկղմելով։ |
| ԽԱՉԱԿԱՆ, ա. 1. Խաչին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Խաչաձեւ։ 3. Խաչազգեաց։ |
| ԽԱՉԱԿԱՌՔ, գ. Խաչափայտը՝ նկատուած իբրեւ կառք, որի վրայ բարձրացաւ՝ խաչուեց Քրիստոսը։ |
| ԽԱՉԱԿԵՐՊ, ա. մ. Խաչի կերպ՝ ձեւ ունեցող, խաչի նման, խաչաձեւ, քառաթեւ։ |
| ԽԱՉԱԿԵՐՏ, ա. Խաչի ձեւով կերտուած՝ շինուած։ |
| ԽԱՉԱԿԻՐ, կրի, րաց, ա. 1. Վրան խաչ կրող, խաչազգեաց։ 2. փխբ. Ճգնողական, առաքինական։ |
| ԽԱՉԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. (Քրիստոսի հետ) միասին խաչուած, միեւնոյն խաչը՝ չարչարանքը կրող, չարչարակից։ |
| ԽԱՉԱԿՆՔԵԼ, եցի, ն. 1. Խաչի նշանով՝ խաչով կնքել։ 2. Խաչի նշան անել երեսին, խաչ հանել։ |
| ԽԱՉԱԿՐՕՆ, ի, ից, ա. 1. Որի կրօնը՝ վարքուբարքը համաձայն է քրիստոնէութեան. խաչազգեաց, խստակրօն, ճգնողական։ 2. Խաչի պաշտամունքին վերաբերող, խաչապաշտին յատուկ։ |
| ԽԱՉԱԿՑԵԼ1, եցի, ն. Խաչակից դարձնել, միասին խաչել։ |
| ԽԱՉԱԿՑԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Խաչակից դառնալ, միասին խաչուել, միեւնոյն խաչը՝ չարչարանքը կրել։ |
| ԽԱՉԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Խաչակից լինելը, միասին խաչուելը։ |
| ԽԱՉԱՀԱՆ, ի, հանք կամ նունք, նաց, ԽԱՉԱՀԱՆՈՒ, նուի, նուք, նուաց, ա. Խաչը հանող, Քրիստոսին խաչող (հրեաների մասին)։ |
| ԽԱՉԱՀԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խաչը հանելը, խաչի վրայ գամելը՝ բեւեռելը։ |
| ԽԱՉԱՁԵՒ, ա. 1. Խաչի ձեւ ունեցող, խաչանման, խաչակերպ։ 2. գ. Խաչի ձեւը։ |
| ԽԱՉԱՄԱՀ, ա. մ. Խաչի վրայ մահացած, խաչելով սպանուած։ |
| ԽԱՉԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կռիւ խաչի պաշտամունքի դէմ։ |
| ԽԱՉԱՅԱՐԴԱՐ, ա. Խաչով յարդարուած՝ զարդարուած։ |
| ԽԱՉԱՆԱԼ, չ. Խաչ դառնալ, խաչի ձեւ ստանալ։ |
| ԽԱՉԱՆԻՇ, ա. մ. Խաչի նշան կրող՝ ունեցող, խաչի նշանով, խաչաձեւ, խաչանման։ |
| ԽԱՉԱՆՄԱՆ, ա. մ. Խաչի նման, խաչաձեւ, խաչի ձեւով։ |
| ԽԱՉԱՆՄԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խաչանման լինելը, խաչի նմանութիւն։ |
| ԽԱՉԱՆՇԱՆ, ա. մ. 1. տե՛ս ԽԱՉԱՆԻՇ։ 2. գ. Խաչի նշան։ |
| ԽԱՉԱՉԱՐՉԱՐ, ա. Խաչի վրայ կամ խաչով չարչարուած՝ չարչարանքներ կրած։ |
| ԽԱՉԱՊԱՅԾԱՌ, ա. Խաչով պայծառացած։ |
| ԽԱՉԱՊԱՆ, գ. (եկեղց.) Խաչի պահապան։ Կալան եւ... զխաչապանն (Սեբէոս, ԼԲ, 83)։ |
| ԽԱՉԱՊԷՍ, մ. Խաչի ձեւով, խաչանման. խաչ կրելով։ |
| ԽԱՉԱՊՍԱԿ, ա. Խաչի վրայ մահն իբրեւ պսակ ընդունած։ |
| ԽԱՉԱՍՓՌԵԼ, եցի, ն. Խաչաձեւ սփռել՝ տարածել։ |
| ԽԱՉԱՎԵՐԱՑ, ի, գ. (եկեղց.) Խաչի վերացման տօն, Ս. խաչ։ |
| ԽԱՉԱՏԱՐԱԾ, ա. Խաչի ձեւով տարածուած։ |
| ԽԱՉԱՏԵԱՑ, ա. Խաչը ատող, խաչին թշնամի։ |
| ԽԱՉԱՏԵՍԱԿ, ի, աց, ա. մ. Խաչի տեսքով՝ նման, խաչի ձեւ ունեցող, խաչակերպ, խաչատիպ, խաչանման, խաչի ձեւով։ |
| ԽԱՉԱՏԵՍԱԿԱԲԱՐ, մ. Խաչի ձեւով։ |
| ԽԱՉԱՒԱՐՏ, ա. Խաչով կամ Քրիստոսի խաչելութեամբ աւարտուած՝ կատարուած։ |
| ԽԱՉԱՓԱՅԼ, ա. Խաչով փայլած։ |
| ԽԱՉԱՓԱՅՏ, ի, ից, գ. Խաչի փայտ, խաչ, մանաւանդ՝ այն խաչը, որի վրայ խաչեցին Քրիստոսին։ |
| ԽԱՉԱՔԱՐՈԶ, ա. Խաչը քարոզող։ |
| ԽԱՉԵԼ, եցի, ն. Խաչի՝ խաչափայտի վրայ բեւեռել՝ գամել։ |
| ԽԱՉԵԼԵԱԼ, ա. գ. Խաչուածը (Քրիստոսի մասին)։ |
| ԽԱՉԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խաչը ելնելը, խաչուելը։ 2. փխբ. Չարչարանքներ կրելը։ |
| ԽԱՉԻՉ, ա. Խաչող։ |
| ԽԱՉՀԱՆՈՒ, տե՛ս ԽԱՉԱՀԱՆՈՒ։ |
| ԽԱՉՈՒՆԱԿ, ա. Իր վրայ խաչ ունեցող, խաչ կրող, խաչազգեաց։ |
| ԽԱՉՎԵՐԱՑ, տե՛ս ԽԱՉԱՎԵՐԱՑ։ |
| ԽԱՌԱՆ, գ. 1. Կառան, պարան, չուան, թոկ։ 2. Փայտէ անուր՝ կապանք, որ անց էին կացնում յանցագործների վիզը։ |
| ԽԱՌԱՆԱՁԻԳ, ա. մ. Խառանով՝ չուանով ձգած կամ ձիգ տալով։ |
| ԽԱՌԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Խառանով՝ չուանով կապել։ 2. Չուանով կախել, խեղդել։ |
| ԽԱՌԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Ոլորելով եւ չարչարելով՝ քաշքշելով պոկել՝ կտրել։ |
| ԽԱՌԱՏՈՒՄՆ, տման, գ. Խառատելը, խառատուելը. խախտում, քայքայում։ |
| ԽԱՌԵԼ, եցի, ն. Ոլորելով պոկել (թռչունի գլուխը)։ |
| ԽԱՌՆ, ա. 1. Տարբեր նիւթերից կամ տարրերից բաղադրուած՝ կազմուած, ոչ պարզ, ոչ միատարր, միախառնուած, խառնաշփոթ։ 2. Իրար կից, սահմանակից։ 3. Սովորական, հասարակ, պարզ։ 4. Խառնակ, պիղծ։ 5. մ. Միասին, մէկտեղ, անխտիր կերպով։ |
| ԽԱՌՆԱԲԱՆՋԱՐ, ա. Բանջարների խառնուրդ կազմող, տարբեր բանջարներից բաղկացած, փխբ. վնասակար։ |
| ԽԱՌՆԱԲՆԴՈՐ, ԽԱՌՆԱԲՆԴՈՐԵԼ, տե՛ս ԽԱՌՆԱՓՆԴՈՐ, ԽԱՌՆԱՓՆԴՈՐԵԼ։ |
| ԽԱՌՆԱԳԱԶԱՆ, ա. գ. (դից.) Ցուլի եւ կնոջ խառն զուգաւորութիւնից ծնուած առասպելական գազան։ |
| ԽԱՌՆԱԳՆԱՑ, ի, ից կամ աց, ա. Խառնակ կեանք վարող, ցոփ, անառակ, անբարոյական։ |
| ԽԱՌՆԱԴԵՂ, դեղք, գ. Խառն դեղ՝ ստամոքսը մաքրող կամ փսխեցնող։ |
| ԽԱՌՆԱԴՐՈՇՄ, ա. Խառն դրոշմներ ունեցող, խառն՝ զանազանակերպ դրօշակներով։ |
| ԽԱՌՆԱԽԱՂՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խառն կերպով իրար կցուել՝ միանալ, միաւորուել, խառնուել։ |
| ԽԱՌՆԱԽՈՐԹ, ա. Խառն եւ խորթ, խառնակ եւ օտար։ |
| ԽԱՌՆԱԽՈՒԺ, ա. Խառնակ եւ խուժ՝ օտար, օտարական։ |
| ԽԱՌՆԱԽՈՒՑ ԽՇՏԻԿՔ, Ապօրինի կենակցութեան յարմարեցրած օթեւան՝ իջեւան՝ պանդոկ։ |
| ԽԱՌՆԱԽՌԻՒ, ա. Խառն ու խռիւ, խառնիխուռն։ |
| ԽԱՌՆԱԽՕՍ, ա. 1. Որտեղ խառն խօսակցութիւններ են լսւում։ 2. Ամօթալի՝ անմաքուր բաներ խօսող, զազրախօս։ |
| ԽԱՌՆԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շատախօսութիւն, շաղակրատութիւն։ 2. Զուարճախօսութիւն, կատակաբանութիւն, կատակ։ 3. Անմաքուր բաների մասին խօսակցութիւն, ամօթալի՝ զազրելի զրոյց։ |
| ԽԱՌՆԱԿ, ա. 1. Խառն, խառնուած, խառնաշփոթ։ 2. Պիղծ, անսուրբ, անմաքուր, կրօնական տեսակետից անթոյլատրելի՝ անգործածելի։ 3. Կեղտոտ, անլուայ։ 4. Հասարակ, սովորական։ 5. Անբարոյական։ 6. գ. Կապ, շաղկապում։ 7. Արուի եւ էգի զուգաւորուելը, զուգաւորութիւն։ |
| ԽԱՌՆԱԿԱԲԱՆ, ա. մ. Միայն անունով՝ անուանապէս՝ պիտակաբար ասուած։ |
| ԽԱՌՆԱԿԵԱՑ, կեցի, ցաց, ա. Ուրիշների հետ խառն մի վանքում ապրող, միաբանակեաց։ |
| ԽԱՌՆԱԿԵԼ1, եցի, ն. 1. Իրար հետ խառնել, միախառնել։ 2. Խառնելով շփոթել, խառնել, աղաւաղել։ 3. Խռովել, յուզել, ալեկոծել։ |
| ԽԱՌՆԱԿԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Առանց խտրութեան միանալ՝ հաղորդակցուել՝ հաղորդակից լինել, մասնակցել։ 2. Պատերազմի ժամանակ իրար խառնուել՝ բախուել (երկու ճակատների)։ 3. Անբնական կամ ապօրինի կերպով զուգաւորուել, պղծութիւն գործել։ |
| ԽԱՌՆԱԿԵՑԻԿ, ա. Անբարոյական կեանք վարող։ |
| ԽԱՌՆԱԿՈԽ, ա. Անխտիր կերպով ամենքից կոխոտուող։ |
| ԽԱՌՆԱԿՈՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Խառն՝ անյայտ կոչելը, անորոշ՝ շփոթ անուն կամ ձայն։ |
| ԽԱՌՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խառնակ լինելը։ 2. Խառնաշփոթ լինելը, շփոթութիւն, խռովութիւն, իրարանցում։ 3. Իրար խառնուելը, աղաւաղութիւն։ 4. Խառնուրդ, զանգուած։ 5. Մերձաւորութիւն, կենակցութիւն՝ մանաւանդ օտարի հետ, անբնական կամ ապօրինի զուգաւորութիւն, անառակութիւն։ |
| ԽԱՌՆԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. Խառնակելը, խառնակուելը։ |
| ԽԱՌՆԱԿՐՕՆ, ի, ից, ա. Խառն՝ անկարգ՝ անբարոյական վարքի տէր, կամ այլակրօն, հեթանոս։ |
| ԽԱՌՆԱՁԱՅՆ, ա. մ. Խառնաշփոթ՝ անորոշ ձայնով։ |
| ԽԱՌՆԱՂԱՆՃ, ԽԱՌՆԱՂԱՆՋ, ԽԱՌՆԱՃԱՂԱՆՋ, ի, ից, գ. ա. 1. Խառնիճաղանջ բազմութիւն, խառնամբոխ, խաժամուժ։ 2. Ժողովրդի ցածր՝ ստորին խաւը, ռամիկներ։ 3. Խառն, անկարգ, խառնիխուռն, բազմամբոխ։ 4. Ռամկական, հասարակ, գռեհիկ։ |
| ԽԱՌՆԱՄԱՂ, ա. Ինչ որ մաղի մէջ խառն մնում է՝ մաղելուց յետոյ։ |
| ԽԱՌՆԱՄԱՌՆ, ԽԱՌՆԱՄԱՌՆԵԱԼ, ա. Խառնիխուռն, խառնափնթոր, խառնաշփոթ, խառնակ։ |
| ԽԱՌՆԱՄԲՈԽ, ա. մ. Խառն ամբոխով՝ բազմութեամբ, խառնիխուռն կերպով։ |
| ԽԱՌՆԱՄԻՍ, գ. Սովորական ուտելու միս։ |
| ԽԱՌՆԱՄԽԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խուռն՝ անկարգ կերպով գալ մտնել, միջամուխ լինել, միջամտել, մասնակցել։ |
| ԽԱՌՆԱՄՈՒԽ ԼԻՆԵԼ, չ. Խուռն՝ անկարգ կերպով գալ մտնել, միջամուխ լինել, միջամտել, մասնակցել։ |
| ԽԱՌՆԱՊԱՏՈՒՄ, ա. մ. Խառն կամ յետ ու առաջ պատմող՝ պատմելով։ |
| ԽԱՌՆԱՎԱՐ, ա. 1. Խառնակ կեանք վարող, ցանկասէր։ 2. (ըստ յունարէնի) Չարաչար՝ ի չարը գործածուած։ |
| ԽԱՌՆԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Անօթ՝ աման, որի մէջ խառնում են հեղուկները։ 2. Ըմպանակ՝ բաժակ, որի մէջ գինուն ջուր են խառնում։ 3. Մարմնանալու՝ մարմին առնելու տեղ՝ օրգան, մարմնարան (կոյս Մարիամի մասին)։ |
| ԽԱՌՆԱՐՁԱԿ, ա. Խառն՝ անորոշ կերպով ասուած՝ արտասանուած։ |
| ԽԱՌՆԱՓՆԴՈՐ, կամ ԽԱՌՆԱԲՆԴՈՐ, ա. 1. Խառնիխուռն, խառնաշփոթ, խառնակ։ 2. մ. Խառնաշփոթ կերպով, անորոշաբար։ |
| ԽԱՌՆԱՓՆԴՈՐԱՊԷՍ, տե՛ս ԽԱՌՆԱՓՆԴՈՐ (2)։ |
| ԽԱՌՆԱՓՆԴՈՐԵԼ, կամ ԽԱՌՆԱԲԸՆԴՈՐԵԼ, եցի, ն. Խառնափնթոր դարձնել, խառնաշփոթել, խառնակել։ |
| ԽԱՌՆԵԼ, եցի, ն. 1. Տարբեր նիւթեր իրար հետ մէկտեղել, միախառնել, բաղադրել։ 2. Մի նիւթի մէջ ուրիշ նիւթ աւելացնել՝ լցնել։ 3. Իրար հետ միաւորել՝ միացնել։ 4. Կցել, միակցել, յարակցել, կապակցել, զուգորդել, յարմարեցնել։ 5. (կրօն.) Միաւորել։ 6. Միաբանել, սիրով կապել։ 7. Մտցնել, վարել, առաջ տանել։ 8. եցայ, կ. չ. Կռուի մէջ մտնել, ընդհարուել։ 9. Հարել կամ կապուել սիրով, հաղորդակից լինել, հոգով միմեանց հետ կապուել։ 10. Կենակցել, սեռական յարաբերութիւն ունենալ։ |
| ԽԱՌՆԵԼԻ, լւոյ, մանաւանդ՝ ԽԱՌՆԵԼԻՔ, լեաց, գ. 1. տե՛ս ԽԱՌՆԱՐԱՆ (1)։ 2. Խառնած գինի եւ ջուր, ըմպելիք։ 3. Հրաբխի խառնարան։ 4. Պարան՝ շղթայ, որով ղեկը կապւում էր նաւի կողերի հետ։ |
| ԽԱՌՆԻԽՈՒՌՆ, կամ ԽԱՌՆ Ի ԽՈՒՌՆ, մ. 1. Խառն՝ անկարգ՝ խառնափնթոր կերպով։ 2. Առանց խտրութեան, անխըտիր։ 3. Անորոշ կերպով, անորոշակի։ 4. Ընդհանրապէս։ |
| ԽԱՌՆԻՃ, նճի, ճաց, գ. (կենդբ.) Չուող մորեխ (Locusta migratoria)։ |
| ԽԱՌՆԻՃԱՂԱՆՃ, կամ ԽԱՌՆԻՃԱՂԱՆՋ, տե՛ս ԽԱՌՆԱՂԱՆՃ։ |
| ԽԱՌՆԻՉ, նչի, չաց, ա. Խառնող, բաղադրող։ |
| ԽԱՌՆԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽԱՌՆԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ (3)։ |
| ԽԱՌՆՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Խառնում, մասնակցութիւն, կապակցութիւն։ |
| ԽԱՌՆՈՐԴ, տե՛ս ԽԱՌՆՈՒՐԴ։ |
| ԽԱՌՆՈՑ, տե՛ս ԽԱՌՆԱՐԱՆ (1)։ |
| ԽԱՌՆՈՒԱԾ, ոյ, ոց, կամ ի, գ. 1. Խառնում, բաղադրութիւն, բաղկացութիւն, բաղկացած նիւթը՝ առարկան։ 2. Խառնուածք։ 3. Արիւնակցութիւն, ազգակցութիւն։ 4. Ագոյց, կապ։ 5. (կզմխս.) Յօդ։ 6. Ներդաշնակութիւն։ |
| ԽԱՌՆՈՒԱԾՈՅ, ա. Զանազան բաների խառնուրդ ներկայացնող։ |
| ԽԱՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խառնելը, խառնուելը, խառնուրդ, բաղադրութիւն։ 2. Ներդաշնակութիւն, միաբանութիւն, յարակցութիւն։ 3. Բախուելը՝ ընդհարուելը կռուով։ 4. Զուգաւորութիւն, սեռական յարաբերութիւն։ |
| ԽԱՌՆՈՒՄՆ, նման, գ. 1. Խառնելը, խառնուելը, խառնուրդ, բաղադրութիւն։ 2. Ներդաշնակութիւն, միաբանութիւն, յարակցութիւն։ 3. Բախուելը՝ ընդհարուելը կռուով։ 4. Զուգաւորութիւն, սեռական յարաբերութիւն։ |
| ԽԱՌՆՈՒՐԴ, գ. 1. Երկու բանակի ընդհարուելը՝ բախուելը պատերազմի ժամանակ։ 2. Երկու գետերի միմեանց խառնուելու տեղը, գետակից։ 3. Միաբանութիւն, դասակցութիւն, կցորդութիւն, միաւորում։ |
| ԽԱՌՈՒԵԱԼ, տե՛ս ԽԱՐՈՒԵԱԼ։ |
| ԽԱՐ, (պհլ.), գ. Անասունների կեր, չոր խոտ։ |
| ԽԱՐԱԲՈՒԶ, գ. Հիւսնի նեղ եւ կլոր բերանով գործիք, որով քերում՝ փորում են փայտը։ |
| ԽԱՐԱԳՈՒԼ, (ասոր.), տե՛ս ԽԱՌՆԻՃ։ |
| ԽԱՐԱԶԱՆ, (պրսկ.), ի, աց, գ. Մտրակ։ |
| ԽԱՐԱԶԱՆԵԼ, եցի, ն. Խարազանով ծեծել, ձաղկել։ |
| ԽԱՐԱԶԻՄԱՑ, ա. (անստոյգ նշ. բառ) Չարամիտ, ոխակալ։ (Մանդ., 217)։ |
| ԽԱՐԱԶՆ, գ. 1. Քուրձ. ցնցոտի։ 2. ա. Պատառոտուած, քրքրուած, գզգզուած, մաշուած։ |
| ԽԱՐԱԶՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կոպիտ՝ գռեհիկ։ |
| ԽԱՐԱԶՆԱԶԳԵԱՑ, զգեցի, ցից, ա. մ. Քուրձ՝ ցնցոտի հագած։ |
| ԽԱՐԱԶՆԱԶԳԵՍՏ, ի, ից կամ ուց, ա. 1. տե՛ս ԽԱՐԱԶՆԱԶԳԵԱՑ։ 2. գ. Մազէ կոպիտ կտորից կարուած զգեստ, քուրձ։ |
| ԽԱՐԱԶՆԱՒՈՐ, նոյնն է՝ ԽԱՐԱԶՆԱԶԳԵԱՑ։ |
| ԽԱՐԱԿ, (պհլ.), գ. 1. Միակտուր կարծր քար, ապառաժ, վէմ։ 2. (կրօն.) Քրիստոսի գերեզմանի քարը։ |
| ԽԱՐԱԿԱՁԵՒ, ա. մ. Խարակի՝ ապառաժի նման։ |
| ԽԱՐԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Ջերմացնել, տոչորել, այրել, կիզել։ 2. Իւղով օծել։ |
| ԽԱՐԱԿԻՉ, ա. Խարակող, տոչորող։ |
| ԽԱՐԱՄԱՆԻ, խարամայնի, խարաման (ասոր.), նւոյ, նեաց, գ. 1. Չար գործերի՝ չարութեան արարիչը զրադաշտական կրօնի մէջ, Արհմն կամ Ահրիման։ 2. Չար հրեշտակ, սատանայ, դեւ։ 3. Թունաւոր օձ։ |
| ԽԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Շիկացած մետաղով խարելը՝ դաղելը։ 2. Մարմնի խարանուած տեղը՝ վէրքը՝ նշանը։ |
| ԽԱՐԱՓ, գ. Հոր, խորխորատ։ Ի նոյն խարափ անկեալ եւ աղանդոցն (Եզնիկ)։ |
| ԽԱՐԲ, (ասոր.), ի, ից, գ. Թուր, սուր։ |
| ԽԱՐԲԱԼԵԼ, եցի, ն. 1. Մաղել։ 2. փխբ. Վրդովել, խռովել։ |
| ԽԱՐԲԱԼՈՒՄՆ, լման, գ. Խարբալելը, խարբալուելը, փխբ. փորձութիւն, վտանգ։ |
| ԽԱՐԲՈՒԶ, (պհլ.), տե՛ս ԷՇԱՅԾԵԱՄՆ։ |
| ԽԱՐԴԱԽ, ի, աց, ա. 1. Նենգ, խաբեբայ, դաւաճան։ 2. Կեղծ, պատիր։ |
| ԽԱՐԴԱԽԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ չափազանց խարդախ։ |
| ԽԱՐԴԱԽԱԿԱՆ, ա. Խարդախութեան կամ խարդախին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԽԱՐԴԱԽԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԽԱՐԴԱԽԵԼ։ |
| ԽԱՐԴԱԽԱՆՔ, նաց, գ. Խարդախելը, խարդախութիւն։ |
| ԽԱՐԴԱԽԵԼ, եցի, ն. եւ չ. 1. Նենգել, խորամանկել, չարիք նիւթել։ 2. Խաբել։ |
| ԽԱՐԴԱԽԻՉ, խչի, չաց, ԽԱՐԴԱԽՈՂ, ի, աց, ա. Որ խարդախում է, նենգութեամբ խարդախութիւն՝ չարիք գործող։ |
| ԽԱՐԴԱԽՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նենգութիւն, դաւաճանութիւն, խաբէութիւն, խորամանկութիւն, կեղծիք։ 2. (փխ. Խարդաւանութիւն) Պղծութիւն, անառակութիւն։ |
| ԽԱՐԴԱԽՈՒՄՆ, խման, գ. Խարդախելը, խարդախութիւն։ |
| ԽԱՐԴԱՒԱՆԱԿ, գ. Խարդախ՝ չարամիտ հնարք մէկին վնասելու՝ սպանելու, դաւ։ |
| ԽԱՐԴԱՒԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Դաւադրական, դաւաճանական, նենգաւոր։ |
| ԽԱՐԴԱՒԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Որոգայթի մէջ գցել, չարիք նիւթել, դաւել, խաբել։ 2. Խաբելով վերեւից ցած գցել՝ գլորել, կործանել։ 3. Դաւով՝ նենգութեամբ սպանել, մահուան դաւադրութիւն նիւթել։ 4. Խաբէութեամբ պղծել, բռնի կերպով կուսութիւնից զրկել։ |
| ԽԱՐԴԱՒԱՆՈՂ, ի, աց, ա. Խարդաւանք՝ չարիք նիւթող։ |
| ԽԱՐԴԱՒԱՆՈՒԹԻՒՆ, ԽԱՐԴԱՒԱՆՔ, նաց, գ. 1. Մէկին վնասելու՝ կորստեան մատնելու նենգ ու խարդախ միջոցները, դաւադրական արարք, դաւ։ 2. Կուսապղծութիւն, կոյսի բռնաբարութիւն։ |
| ԽԱՐԵԼ1, եցի, ն. 1. Շիկացած մետաղը կամ ածուխը մարմնի վրայ դնելով այրուածք առաջացնել, դաղել։ 2. փխբ. Կսկիծ՝ տառապանք պատճառել, վառել։ |
| ԽԱՐԵԼ2, եցի, ն. Խաբել, մոլորեցնել, գլխահան անել։ (Փարպ., 168)։ |
| ԽԱՐԻՍԽ, րսխի, խաց կամ խից, գ. 1. Պատուանդան, հիմք։ 2. Գետնից մի փոքր բարձր բեմ կամ կարճ սիւն։ 3. Երկաթէ ճանկաւոր յարմարանք, որը պարանով իջեցնում են ջրի մէջ, որպէսզի նաւը հաստատուն կանգնի։ 4. նման. Սրունք։ |
| ԽԱՐԻՍԽԱՁԵՒ, կամ ԽԱՐՍԽԱՁԵՒ, ա. Խարսխի՝ սեան ձեւ ունեցող, խարսխի նմանուող։ |
| ԽԱՐԽԱԼԱՆՔ, նաց, գ. Շեղում, գայթում, սխալանք։ |
| ԽԱՐԽԱԼԵԼ, եցի, ն. 1. Խարխուլ դարձնել, խարխլել։ 2. փխբ. Քայքայել, խախտել, աւերել, քանդել, կործանել, եղծել։ |
| ԽԱՐԽԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. տե՛ս ԽԱՐԽԱԼԵԼ։ 2. Քերելով պատռել (վէրքը)։ 3. փխբ. Խռովել, շփոթել։ |
| ԽԱՐԽԱՐԻՉ, ա. Որ խարխլում է, խարխլող։ |
| ԽԱՐԽԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Խարխլելը, խարխուլ դարձնելը։ |
| ԽԱՐԽԱՐՈՒՆ, ա. Խարխլած, խարխուլ, խախուտ։ |
| ԽԱՐԽԱՓ, ափք, գ. Խարխափելը, խարխափանք։ Գործածւում է միայն նախդրով՝ տե՛ս ԱՌ ԽԱՐԽԱՓ, ԱՌ ԽԱՐԽԱՓՍ, ԸՆԴ ԽԱՐԽԱՓՍ։ |
| ԽԱՐԽԱՓԱՆՔ, նաց, գ. Խարխափելը, մթնում կոյրի նման ձեռքով այս ու այն կողմ շօշափելը։ |
| ԽԱՐԽԱՓԵԼ, խարխաբել, եցի, չ. 1. Մթնում զգուշութեամբ շօշափելով կուրօրէն շրջել՝ քայլել՝ առաջ գնալ, տարուբերուել, տատանուել, երերալ։ 2. Խարշափել, սօսափել, խշշալ (տերեւների)։ |
| ԽԱՐԽԱՓՈՒՄՆ, փման, տե՛ս ԽԱՐԽԱՓԱՆՔ։ |
| ԽԱՐԽԵԼ, ԽԱՐԽԼԵԼ, տե՛ս ԽԱՐԽԱԼԵԼ։ |
| ԽԱՐԽՈՒԼ, խարխուր, ա. Փլուելու մօտ եղող, ամրութիւնը կորցրած, խախուտ։ |
| ԽԱՐՁ, ի, ից, գ. 1. Եղեգնուտ, շամբուտ, շամբ։ 2. Թփուտ։ |
| ԽԱՐՄԵԱՅ, ա. Հասարակ տեսակի կամ կեղծ (ակնեղէնի մասին)։ Երկու ակունք ի միոջ վայրի կային, մին խարմեայ, եւ մինն պատուական եւ մեծագնի (Ոսկ. բ. տիմ., 232, ՀԱԲ)։ |
| ԽԱՐՇԱՊԱՏԵԼ, տե՛ս ԽԱՐՇԱՏԵԼ։ |
| ԽԱՐՇԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Սաստիկ այրել, խորովել։ 2. փխբ. Այրող ցաւ պատճառել։ 3. եցայ, չ. Ծարաւից տանջուել, պապակել։ |
| ԽԱՐՇԱՓ, գ. Տերեւների խշշոց, խարշափիւն, սօսափիւն։ |
| ԽԱՐՇԱՓԵԼ, եցի, չ. Խարշափ հանել, սօսափել, խշշալ։ |
| ԽԱՐՇԱՓՈՒՄՆ, փման, գ. Խարշափելը, խարշափիւն, խարշափ։ |
| ԽԱՐՇԱՓՈՒՆ, ա. Խարշափիւն հանող, խարշափող, խշշացող։ |
| ԽԱՐՇԵԼ, եցի, ն. 1. Խարշատել, այրել, տոչորել, խորովել։ 2. Եռացրած ջրի մէջ եփել, խաշել։ |
| ԽԱՐՇՈՒՄՆ, շման, գ. Խարշելը, խարշատելը։ |
| ԽԱՐՈՅԿ, րուկի, կաց, գ. Վառած կրակ, կրակի կայծեր։ |
| ԽԱՐՈՒԱՆՔ, նաց, գ. Թշուառութիւն, խեղճութիւն. աղէտ, վնաս։ |
| ԽԱՐՈՒԵԱԼ, ա. Թշուառ, ողորմելի, եղկելի։ |
| ԽԱՐՈՒԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խեղճանալ, թշուառանալ, չարչարուել։ |
| ԽԱՐՈՒԿԱԾԻՆ, ա. Խարոյկից առաջացած (բոց, լոյս), կամ խարոյկ առաջացնող, հրավառ, կրակէ։ |
| ԽԱՐՈՒԿԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. Խարակել, այրել, մրկել. շիկանալ, կրակ կտրել։ |
| ԽԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. Խարելը, դաղելը։ |
| ԽԱՐՈՒՐԵԱԼ, ա. Մութ, խրթին, դժուարահասկանալի, կնճռոտ։ |
| ԽԱՐՍԽԱՁԵՒ, տե՛ս ԽԱՐԻՍԽԱՁԵՒ։ |
| ԽԱՐՍԽԵԼ, եցի, ն. Հաստատել, կարգել։ |
| ԽԱՐՍՏԻ, ա. գ. Արու խոշոր էշ, որ պահում են սերունդը բազմացնելու համար։ Այլ է ՀԱՐՍՏԻ։ |
| ԽԱՐՏ, ի, ից, գ. Խարտելուց առաջացած մետաղափոշի, խարտուք։ |
| ԽԱՐՏԱԾՈՅ, ա. Խարտելով շինուած, խարտոցած։ |
| ԽԱՐՏԵԱՇ, խարտեշ, խարտէշ, տեշի, ա. Շէկ, դեղնակարմիր։ |
| ԽԱՐՏԵԼ, եցի, ն. 1. Խարտոցով քերել՝ տաշել՝ յղկել։ 2. Սրել։ |
| ԽԱՐՏԵՇԱԳՈՅՆ, ա. Խարտեաշ գոյնով։ |
| ԽԱՐՏԵՇԱՄՈՒՐՈՒՍ, ա. Խարտեաշ մօրուքով։ |
| ԽԱՐՏԵՇԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խարտեաշ դառնալ։ |
| ԽԱՐՏԵՇՈՒԹԻՒՆ, գ. Խարտեաշ լինելը, խարտեաշութիւն։ |
| ԽԱՐՏՈՑ, ի, աց, օք կամ ովք, գ. Խարտելու՝ խարտոցելու գործիք։ |
| ԽԱՒ, ոյ, գ. 1. Կրօնաւորների կնգուղի եզրերին կարուած բարակ սպիտակ երիզ։ 2. Շերտ։ |
| ԽԱՒԱՐ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Լոյսի բացակայութիւն, մթութիւն։ 2. փխբ. Տգիտութիւն, անգիտութիւն։ 3. փխբ. Մոլորութիւն։ 4. փխբ. Սատանայ։ 5. փխբ. Տխրութիւն, վիշտ։ 6. ա. Չլուսաւորուած, տգէտ, անուսում։ 7. Խաւարային, չար, մոլար։ |
| ԽԱՒԱՐԱԲԱՆԴԱՐԳԵԼ ԱՌՆԵԼ, Խաւար տեղում բանտարկել։ |
| ԽԱՒԱՐԱԲԵՐ, ա. 1. Խաւար բերող՝ տարածող, խաւարեցնող։ 2. Խաւար, խաւարամած, փխբ. աղէտալի, վշտալի։ |
| ԽԱՒԱՐԱԲՆԱԿ, ի, աց, ա. 1. Խաւարում բնակուող։ 2. Ուր խաւարն է բնակւում, խաւարային, դժոխային։ |
| ԽԱՒԱՐԱԲՆԱԿԵԱԼ, տե՛ս ԽԱՒԱՐԱԲՆԱԿ (1)։ |
| ԽԱՒԱՐԱԲՈՐԲՈՔ, ա. Ստուերամած, մթագին։ |
| ԽԱՒԱՐԱԴԻՐ, ա. Խաւարը՝ մթութիւնը պատած. երեկոյեան, մթնշաղին։ |
| ԽԱՒԱՐԱԶԳԱԾ, ԽԱՒԱՐԱԶԳԵԱՑ, ԽԱՒԱՐԱԶԳԵՍՏ, ԽԱՒԱՐԱԶԳԵՑԵԱԼ, ա. Խաւարով պատուած՝ ծածկուած, խաւարամած, խաւարային, մթագին։ |
| ԽԱՒԱՐԱԽԱՌՆ, ա. Խաւարի հետ խառնուած, մթախառն, մթագին։ |
| ԽԱՒԱՐԱԿԱՆ, տե՛ս ԽԱՒԱՐԱՅԻՆ։ |
| ԽԱՒԱՐԱԿԵԱՑ, ա. Խաւարի մէջ ապրող, խաւար ժամանակ շրջող։ |
| ԽԱՒԱՐԱԿԵՆՑԱՂ, ոյ, գ. (կրօն.) Խաւարային կենցաղ. խաւար՝ մեղսալից՝ աշխարհիկ կեանք։ |
| ԽԱՒԱՐԱԿՈՒԼ, ա. 1. Խաւարը կլանող՝ ցրող։ 2. Խաւարից կլանուած, խաւարի մէջ սուզուած։ |
| ԽԱՒԱՐԱԿՈՒՌ, ա. Խիստ խաւար, բոլորովին մութ։ |
| ԽԱՒԱՐԱՀԱԼԱԾ, ա. Խաւարը հալածող՝ ցրող։ |
| ԽԱՒԱՐԱՀՈՂՄ, ա. Չար՝ խաւարային՝ սատանայական քամի փչող։ |
| ԽԱՒԱՐԱՄԱԾ, ԽԱՒԱՐԱՄԱԾԵԱԼ, ա. Խաւարով պատուած՝ ծածկուած, խաւարի մէջ ընկղմուած՝ սուզուած։ |
| ԽԱՒԱՐԱՄԻՏ, ա. Միտքը խաւարեցնող։ |
| ԽԱՒԱՐԱՄՈԼԱՐ, ա. Խաւար եւ մոլորեցնող։ |
| ԽԱՒԱՐԱՄՈՒԹ, ա. Մութ եւ խաւար։ |
| ԽԱՒԱՐԱՄՈՒՏ, ա. Խաւարի մէջ մտնող՝ մտցնող։ |
| ԽԱՒԱՐԱՅԱԾ, ա. Խաւարի մէջ յածող՝ թափառող, մոլորուած։ |
| ԽԱՒԱՐԱՅԱՐԿ, ա. Խաւար՝ մութ յարկեր ունեցող, խաւար։ |
| ԽԱՒԱՐԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. 1. Խաւարին յատուկ՝ վերաբերող, գիշերային, մթին։ 2. փխբ. Չար, մոլար, մեղանչական։ 3. փխբ. Մարմնաւոր, աշխարհիկ։ |
| ԽԱՒԱՐԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԽԱՒԱՐԵԼ2 (իմ)։ |
| ԽԱՒԱՐԱՆԻՒԹ, ա. Բոլորովին խաւար։ |
| ԽԱՒԱՐԱՇՐՋՈՂ, ա. Խաւարում շրջող՝ յածող՝ թափառող։ |
| ԽԱՒԱՐԱՇՕՇԱՓ, ա. Թանձր խաւարով պատուած, խիստ խաւար։ |
| ԽԱՒԱՐԱՊԱՏ, ա. Խաւարով պատուած, խաւարամած։ |
| ԽԱՒԱՐԱՊԱՏԵԱԼ, ա. Խաւարով պատուած, խաւարամած։ |
| ԽԱՒԱՐԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. 1. Խաւարը՝ մթութիւնը սիրող։ 2. փխբ. Չարագործ։ 3. փխբ. Չարիք՝ մոլորութիւն սիրող՝ (դեւերի մասին)։ |
| ԽԱՒԱՐԱՍՆՈՒՆԴ, ա. Խաւարի մէջ սնուած՝ մեծացած։ |
| ԽԱՒԱՐԱՍՈՅԶ, ա. Խաւարի մէջ սուզուած՝ ընկղմուած։ |
| ԽԱՒԱՐԱՍՈՎՈՐ, ա. Խաւարի՝ մթութեան սովոր, փխբ. որ սովորաբար խաւարի մէջ է կատարւում, խաւարային, չար։ |
| ԽԱՒԱՐԱՏԱՆՋ, ա. Գիշերային խաւարից տանջուած։ |
| ԽԱՒԱՐԱՏԵՍԱԿ, ա. Խաւարի նման, խաւարակերպ, մթամած։ |
| ԽԱՒԱՐԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Խաւարի տեսք ունենալը, մթութիւն։ |
| ԽԱՒԱՐԱՐԳԵԼ, ա. 1. Խաւարի մէջ արգելուած՝ փակուած։ 2. Խաւար արգելարան հանդիսացող։ |
| ԽԱՒԱՐԵԼ1, եցի, տե՛ս ԽԱՒԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԽԱՒԱՐԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Խաւար դառնալ, խաւարով պատուել, լոյսից զրկուել, մթնել։ 2. Լոյս չտալ, խաւարի մէջ սուզուել, չերեւալ (երկնային լուսատուների մասին)։ 3. փխբ. Աղօտանալ, նսեմանալ, մթագնուել։ 4. փխբ. Տեսողութիւնից զրկուել, տեսողութիւնը կորցնել։ 5. փխբ. Անշքանալ, շուքը կորցնել։ |
| ԽԱՒԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ցո՛, պբ. 1. Խաւար դարձնել, խաւարով պատել, լոյսից զրկել, մթնեցնել։ 2. փխբ. Աղօտացնել, նսեմացնել, մթագնել։ 3. փխբ. Տեսողութիւնից զրկել, կուրացնել։ |
| ԽԱՒԱՐԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Խաւարեցնող։ |
| ԽԱՒԱՐԶԳԵՍՏ, տե՛ս ԽԱՒԱՐԱԶԳԵՍՏ։ |
| ԽԱՒԱՐԻՆ, ա. Խաւարային, խաւարչտին, խաւարամած, մթին, մութ։ |
| ԽԱՒԱՐԾԻ, 1. ա. Խաւոտ, աղուամազով ծածկուած, թաւոտ։ 2. գ. Բոյսի մատղաշ ցօղուն, ընձիւղ, ծիլ։ |
| ԽԱՒԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խաւարելը, խաւարում (արեգակի)։ |
| ԽԱՒԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. 1. Խաւարելը, երկնային մարմնի մասնակի կամ ամբողջապէս մթնելը։ 2. Կուրանալը։ 3. փխբ. Մթագնելը, աղօտանալը։ |
| ԽԱՒԱՐՈՒՏ, ԽԱՒԱՐՉՈՒՏ, ա. 1. Խաւարային, մթին։ 2. գ. Խաւար, մութ։ |
| ԽԱՒԱՐՉՏԱԿԱՆ, ա. Խաւարչտին, խաւարչուտ, մթին։ |
| ԽԱՒԱՐՉՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խաւարչուտ դառնալ, խաւարել, մթնել։ |
| ԽԱՒԱՐՉՏԻՆ, ա. Մութ, մթին, խաւար, մռայլ։ |
| ԽԱՒԱՐՏ, ի, աց, 1. ա. Աղուամազ՝ խաւ ունեցող, խաւոտ, թաւոտ (բոյսերի մասին)։ 2. գ. Աղուամազով՝ խաւով պատուած բոյս, ընդհանրապէս՝ բանջարեղէն։ |
| ԽԱՒԱՐՏԱԾԻՆ, ա. Խաւարտից (2) ծնուած, կամ խաւարտ ծնող՝ բուսցնող։ |
| ԽԱՒԵԱԿ, գ. Փոքր սափոր, խեցեղէն աման։ |
| ԽԱՒՂԱՄԱՂՁԱԿԱՆ, խօղամաղձական, խաւողամաղձական, ա. Խորխ եւ մաղձ առաջացնող։ |
| ԽԱՒՇԻՒՆ, տե՛ս ԽՕՇԻՒՆ։ |
| ԽԱՓ, գ. Որոգայթ, ծուղակ։ |
| ԽԱՓԱՆ, ի, աց, գ. 1. Արգելք, խոչընդոտ։ 2. Խափանում, խանգարում, ընդհատում։ 3. Անգործութիւն, պարապութիւն։ 4. ա. Խափանիչ, խափանարար։ 5. Խափանուած, անգործ, պարապ։ 6. Ամայի, դատարկ։ |
| ԽԱՓԱՆԱԾ, ոյ, ԽԱՓԱՆԱԾՈՅ, ի, գ. Խափանուած լինելը՝ մնալը, պարապութիւն, դատարկութիւն, անգործութիւն։ |
| ԽԱՓԱՆԱԿԱՆ, ա. Խափանիչ կամ խափանելի։ |
| ԽԱՓԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Արգելք հանդիսանալ, խոչընդոտ լինել, արգելել, խանգարել, թոյլ չտալ, չթողնել, կասեցնել, դադարեցնել։ 2. Որոգայթի մէջ գցել։ |
| ԽԱՓԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խափանել տալ, խափանել։ |
| ԽԱՓԱՆԵՑՈՒՑԻՉ, ԽԱՓԱՆԻՉ, ա. գ. Խափանող, խանգարիչ, խափանարար։ |
| ԽԱՓԱՆՈՒԱԾ, ոյ, տե՛ս ԽԱՓԱՆՈՒՄՆ։ |
| ԽԱՓԱՆՈՒԱԾՈՅ, տե՛ս ԽԱՓԱՆԱԾՈՅ։ |
| ԽԱՓԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խափան լինելը, խափան դրութիւն՝ վիճակ։ |
| ԽԱՓԱՆՈՒՄՆ, նման, գ. Խափանելը, խափանուելը։ |
| ԽԱՓՆՈՒԼ, փեայ, փուցեալ, չ. 1. Խփուելով փակուել։ 2. Դադարել, վերջանալ։ 3. Աչքը խփուել, կուրանալ։ |
| ԽԱՓՇԻԿ, (պհլ.), ա. գ. Հաբէշ, եթովպացի. սեւամորթ հնդիկ։ |
| ԽԱՓՈՒՑԱՆԵԼ, փուցի, փո՛, պբ. 1. Խփելով փակել։ 2. Դադարեցնել, վերացնել։ 3. Հանգցնել, մարել։ 4. Կուրացնել։ |
| ԽԱՓՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Խափուցանելը։ |
| ԽԱՓՉԵԼ, (իմ), տե՛ս ԽԱՓՆՈՒԼ։ |
| ԽԱՔԱՆ, (պհլ.), այ, գ. Թագաւոր, միապետ։ |
| ԽԲԱՐԴԵԱՅ, եայք, գ. Տուփ, խնկաման։ |
| ԽԵԴ, ա. Շեղակն, շիլ։ |
| ԽԵԹԱԳԻՆ, ա. մ. Ծուռ նայուածքով, խեթ նայելով, նախանձելով։ |
| ԽԵԹԱԼ, ացի կամ ացայ, չ. 1. Խեթ՝ խոժոռ նայել, դժկամել, չարանալ, նախանձել։ 2. Օտարանալ, հեռանալ մեկից։ |
| ԽԵԹԱՀԱՐ, ա. Չար աչքով տուած։ |
| ԽԵԹԵԼ, եցի, ն. Խթել, հրել, մղել, բոթել, մի կողմ քշել։ |
| ԽԵԹԻ, մ. 1. Խեթ՝ խոժոռ կերպով։ 2. Ծուռ ընթացքով։ |
| ԽԵԹԿԵԼ, եցի, ն. Ուժգին խթել, հարուածել, զարկել, եղջիւրներով խփել։ |
| ԽԵԹԿԻՉ, ա. Որ խեթկում է, խեթկող։ |
| ԽԵԹՈՒՄՆ, թման, գ. Խղճի խայթ զգալը։ |
| ԽԵԼԱԲԵՐԵԼ, եցի, ն. Խելքը գլուխը բերել։ |
| ԽԵԼԱԳԱՐ, ի, աց, ա. Խելքը՝ բանականութիւնը կորցրած, խելացնոր, խենթ։ |
| ԽԵԼԱԳԱՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խելագարին կամ խելագարութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԽԵԼԱԳԱՐԱՆՔ, նաց, գ. Խելագարուելը, խելագարութիւն։ |
| ԽԵԼԱԳԱՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խելագար դառնալ, խելքը կորցնել, ցնորուել։ |
| ԽԵԼԱԳԱՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խելագար դարձնել։ |
| ԽԵԼԱԳԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խելագար լինելը, խելացնորութիւն, խենթութիւն։ |
| ԽԵԼԱՄՈՒՏ, ա. Իրերի դրութիւնը լաւ հասկացող, ուշիմ, խելացի, ներհուն, բանիմաց, տեղեակ։ |
| ԽԵԼԱՄՏԵԼ, եցի, չ. Խելամուտ լինել, լաւ հասկանալ, ըմբռնել, իմանալ, հասու լինել։ |
| ԽԵԼԱՄՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խելամուտ դարձնել, հասկացնել, ըմբռնել տալ։ |
| ԽԵԼԱՄՏԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Հասկացնող, սովորեցնող։ |
| ԽԵԼԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խելամուտ լինելը, լաւ հասկանալը, ըմբռնելը։ |
| ԽԵԼԱՅԵՂ, ի, ից, ա. 1. Խելքը կորցրած՝ գցած, խելագար։ 2. Խելագարական։ |
| ԽԵԼԱՅԵՂԵԼ, (իմ), տե՛ս ԽԵԼԱԳԱՐԵԼ (իմ)։ |
| ԽԵԼԱՅԵՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽԵԼԱԳԱՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽԵԼԱՇՈՒՐՋ, ա. Խելքը շուռ եկած, խելայեղ։ |
| ԽԵԼԱՊԱՏԱԿ, տակի, տակաց կամ տկի, տկաց, գ. 1. (կզմխս.) Ուղեղը պատող թաղանթը, ուղեղապատակ (Meninx)։ 2. լայնաբար՝ Ուղեղ. գլուխ։ |
| ԽԵԼԱՑԻ, ա. Խելօք, ուշիմ, մտացի, խելամիտ։ |
| ԽԵԼԱՑՆՈՐ, ա. 1. Խելքը ցնորուած, խելայեղ, խելագար։ 2. Խելագարական։ |
| ԽԵԼԱՑՆՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, րեալ, չ. 1. տե՛ս ԽԵԼԱԳԱՐԵԼ (իմ)։ 2. Ուշքը գնալ, ուշաթափուել։ |
| ԽԵԼԱՑՆՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խելացնոր դարձնել, խենթացնել։ |
| ԽԵԼՔ, լաց, լօք, գ. 1. Ուղեղ։ 2. Միտք, բանականութիւն։ 3. Հնարք, վարպետութիւն։ 4. Կամրջի գլուխը։ 5. Նաւի յետեւի մասը՝ կողմը, նաւախել։ 6. Նաւի նստարանները։ |
| ԽԵԽԲԵԼ, (իմ), տե՛ս ԽԵՂԲԵԼ (իմ)։ |
| ԽԵԿԲԵԿՍ, մ. Ծուռումուռ, կաղէկաղ, կաղալով։ |
| ԽԵՂ, ի, աց, ա. 1. Մարմնի որեւէ մասը խեղուած, խեղանդամ, հաշմանդամ։ 2. Յոռի, տգեղ, պիղծ, գարշ, զզուելի։ |
| ԽԵՂԱԲԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Վատ վարք ունենալը։ |
| ԽԵՂԱԹԻՒՐ, ա. 1. Ուղիղ ճանապարհից դուրս եկած, խոտորուած, մոլար, թիւր։ 2. Ծուռումուռ (փայտ)։ |
| ԽԵՂԱԹԻՒՐԵԼ, (իմ), րեալ, չ. Թիւրուել, մոլորուել, խոտորուել։ |
| ԽԵՂԱԹԻՒՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խեղաթիւր լինելը։ |
| ԽԵՂԱԽԵՌ, ա. Անհնազանդ, անսանձ, ամեհի, խստերախ (ձիու մասին)։ |
| ԽԵՂԱԽԵՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Անսանձութիւն, խստերախութիւն (ձիու մասին)։ |
| ԽԵՂԱԿԱՆ, ա. Որեւէ արատ՝ խեղութիւն ունեցող, արատաւոր, պակասաւոր։ |
| ԽԵՂԱԿԱՏԱԿ, ի, աց, ա. Ծամածռութիւններով կատակ անող, խեղկատակ։ |
| ԽԵՂԱՆԴԱՄ, ոյ, ոց, ա. Անդամներով խեղ, հաշմանդամ։ |
| ԽԵՂԱՆՔ, նաց, գ. Խեղութիւն. խեղութիւնը կրելը։ |
| ԽԵՂԲ, տե՛ս ԽԻՂԲ։ |
| ԽԵՂԲԵԼ, (իմ), չ. Խեղբի պէս ամուր կապուել՝ փաթաթուել, չափից դուրս հետեւել մի բանի։ |
| ԽԵՂԴ, ի, ից, գ. 1. Խեղդելը, խեղդուելը, խեղդում։ 2. Պարան՝ չուան, որով խեղդում են։ 3. փխբ. Բռնադատութիւն, հարկադրանք։ |
| ԽԵՂԴԱՄԱՀ, ա. 1. Խեղդելով՝ խեղդուելով մեռած։ 2. մ. Խեղդուելով, խեղդամահ լինելով։ |
| ԽԵՂԴԱՄԱՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Խեղդամահ անելը կամ լինելը։ |
| ԽԵՂԴԱՆ, ի, աց, գ. Խեղդող՝ խեղդելու յարմարանք, խեղդելու պարան՝ չուան. կախաղան։ |
| ԽԵՂԴԵԼ, եցի, ն. 1. Պարանի՝ ջրի եւ այլ միջոցներով շնչառութիւնը կասեցնելով մեռցնել, շնչահեղձ անել։ 2. փխբ. Ստիպմամբ պահանջել, բռնադատել, ճնշել։ 3. Ընկրկել տալ։ |
| ԽԵՂԴԵԼԻՔ, նոյնն է՝ ԽԵՂԴԱՆ։ |
| ԽԵՂԴՆՈՒԼ, չ. Խեղդուել։ |
| ԽԵՂԴՈՂԱԿԱՆ, ա. Խեղդիչ, խեղդող։ |
| ԽԵՂԴՈՒՄՆ, դման, գ. Խեղդելը, խեղդուելը։ |
| ԽԵՂԵԼ, եցի, ն. Խեղ՝ խեղանդամ դարձնել, մարմնի որեւէ անդամը վնասել։ |
| ԽԵՂԵՓ, գ. 1. Մի ամբողջի կեսը։ 2. Մազերի երկու հիւսից ամեն մէկը։ |
| ԽԵՂԿԱՏԱԿ, տե՛ս ԽԵՂԱԿԱՏԱԿ։ |
| ԽԵՂԿԱՏԱԿԱՆՔ, նաց, գ. Խեղկատակութիւն։ |
| ԽԵՂԿԱՏԱԿԵԼ, եցի, չ. Խեղկատակութիւն անել։ |
| ԽԵՂԿԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Անպատկառ կատակ՝ խօսք՝ արտայայտութիւն, ծաղրաբանութիւն, ծաղրածութիւն։ |
| ԽԵՂԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Սաստիկ խեղուել։ |
| ԽԵՂԿՈՒԹԻՒՆ, ԽԵՂԿՈՒՄՆ, գ. Խեղութիւն, խեղուելը։ |
| ԽԵՂՃ, խղճի, գ. 1. տե՛ս ԽԻՂՃ։ 2. Սրտի ցաւ, կսկիծ։ |
| ԽԵՂՃՄԻՏՔ, տե՛ս ԽՂՃՄՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խեղ լինելը։ 2. փխբ. Արատ, ախտ։ |
| ԽԵՂՏԵՍԱԿ, ա. Խեղ տեսք ունեցող, խեղաթիւր, տգեղ, այլանդակ։ |
| ԽԵՃԵՊ, գ. Ձուի կեղեւ։ |
| ԽԵՆԵՇ, տե՛ս ԽԵՆԷՇ։ |
| ԽԵՆԵՇԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի խենէշ։ |
| ԽԵՆԵՇԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խենէշ՝ թուլամորթ դառնալ, մեղկանալ, ցոփանալ։ |
| ԽԵՆԵՇԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ԽԵՆԵՇԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խենէշ դարձնել, մեղկացնել, թուլացնել։ |
| ԽԵՆԵՇԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԽԵՆԵՇԱՆԱԼ։ |
| ԽԵՆԵՇՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խենէշ լինել։ 2. Մեղկութիւն, թուլամորթութիւն, ցոփութիւն, զեխութիւն։ 3. Վատասրտութիւն։ |
| ԽԵՆԷՇ, ի, աց կամ ից, ա. 1. Մեղկ, թուլամորթ, անարի, կնատ։ 2. Ցոփ, զեխ, պիղծ, գարշ, զազիր։ 3. Վատ, անպիտան։ |
| ԽԵՆԷՇՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽԵՆԵՇՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽԵՆԹԱԿԱՆ, ա. Յիմարական, խելառ։ |
| ԽԵՇԱԿ, գ. Ազնուացեղ ձի կամ քուռակ։ (Մագ. քեր., 241, ՀԱԲ)։ |
| ԽԵՇԵՐԱՆՔ, նաց, գ. յոգն. Բեկորներ, մնացորդներ։ |
| ԽԵՉԵՓԱՐ, գ. Խեցգետին։ |
| ԽԵՌ1, ա. Անսաստ, ըմբոստ, անսանձ, ստահակ, անհնազանդ։ |
| ԽԵՌ2, ի, ից, գ. Ոխ, քէն, նախանձ, ատելութիւն, հակառակութիւն։ |
| ԽԵՌԱԲԱՐՈՅ, ա. Անսանձ, անսաստ, անհնազանդ։ |
| ԽԵՌԱԼ, ացայ, չ. Չարանալ, նեղանալ, բարկանալ։ |
| ԽԵՌԱՍՏԱՄԲԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Անսաստ ստամբակութիւն, անհնազանդութիւն, ապստամբութիւն։ |
| ԽԵՌԵԼ, եցի, չ. Անհնազանդութիւն ցուցաբերել, ստահակել, ըմբոստանալ, ապստամբել, ընդվզել։ |
| ԽԵՌՆԵԼ, չ. Նեղսրտել, նեղանալ, խռովել։ |
| ԽԵՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Անսաստութիւն, ստահակութիւն, անհնազանդութիւն, հեստութիւն։ |
| ԽԵՐ, գ. Դալ (պանրանման ուտելիք)։ |
| ԽԵՐԵՒԷՇ, եշի, ից կամ աց, գ. 1. տե՛ս ԼՈՒՄԱՅ։ 2. նման. Բարակ շերտ՝ թերթ՝ կտոր։ |
| ԽԵՐՇԱՏԱՆՔ, ԽԵՐՇԵՒՏԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԽԵՇԵՐԱՆՔ։ |
| ԽԵՑ, գ. Կրիայի պատեան։ |
| ԽԵՑԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. գ. Խեցեղէն անօթներ պատրաստող արհեստաւոր, բրուտ, կաւագործ։ |
| ԽԵՑԱԿԱՐԿԱՌ, ԽԵՑԱԿՈՅՏ, ա. Թրծած եւ իրար վրայ կուտակուած աղիւսներից շինուած։ |
| ԽԵՑԱՆՄԱՆ, ա. Խեցեմորթ կենդանու խեցու՝ պատեանի նման։ |
| ԽԵՑԲԵԿ, ա. 1. Կցկտուր, բեկբեկուած, անհարթ։ 2. Կոտրտուած, ծռմռուած, ծեքծեքուած։ |
| ԽԵՑԲԵԿԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի խեցբեկ, խժալուր, խիստ անհարթ՝ խժական, անախորժ. խեղաթիւր։ |
| ԽԵՑԲԵԿՈՐ, տե՛ս ԽԵՑԲԵԿ։ |
| ԽԵՑԳԵՏԻ, տուոյ, տիք, տեաց, ԽԵՑԳԵՏԻՆ, տնոյ, ոց, գ. 1. (կենդբ.) Խեչափառ։ 2. (աստղգ.) Կենդանակերպի 12համաստեղութիւններից մէկը՝ երկնքի հիւսիսային կիսագնդում։ |
| ԽԵՑԵԳՈՐԾ, տե՛ս ԽԵՑԱԳՈՐԾ։ |
| ԽԵՑԵԿԱՐԿԱՌ, ԽԵՑԵԿՈՅՏ, տե՛ս ԽԵՑԱԿԱՐԿԱՌ, ԽԵՑԱԿՈՅՏ։ |
| ԽԵՑԵԿՈՅՏ ՎՃԻՌ, գ. Խեցեքուէութեամբ կայացուած վճիռ, խեցեվճիռ (օստրակիզմ)։ |
| ԽԵՑԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. 1. Թրծած կաւից պատրաստուած, կաւէ։ 2. Խեցուց՝ խեցիներից պատրաստուած։ |
| ԽԵՑԵՄՈՐԹ, ի, ից, ա. գ. 1. Ոսկրային նիւթից կազմուած ամուր ծածկոյթ՝ պատեան ունեցող (կենդանի)։ 2. Կարծր պատեան՝ կեղեւ, կճեպ (ընկոյզի)։ |
| ԽԵՑԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խեցու նման դարձնել, թրծել (կաւը)։ |
| ԽԵՑԻ, ցւոյ, ցեաց, գ. 1. Ոսկրի նման կարծրացած նիւթ։ 2. Կրակի մէջ թրծած կաւ։ 3. Թրծած կաւից պատրաստուած անօթ՝ աման։ 4. Թրծած աղիւս, կղմինդր։ 5. Խեցիի կտոր՝ բեկոր։ 6. Խեցեմորթի ամուր ծածկոյթ՝ պատեան։ 7. Ջրային գազան՝ ծածկուած խեցիով։ |
| ԽԵՑԽԵՂԵՓ, ի, աց, գ. Փոքրիկ տառանշան, նշանախեց։ |
| ԽԶԵԼ, եցի, ն. 1. Ուժգին ձգելով՝ քաշելով կտրել, պոկել։ 2. Մաս-մաս անել, կտրտել։ 3. Ճեղքել, պատռել։ 4. Ընդհատել, դադարեցնել, վերջ տալ։ 5. Ոչնչացնել, ի չիք դարձնել։ 6. Մազերը կտրել, խուզել. փետել, պոկոտել։ |
| ԽԶԻՒՆ, տե՛ս ԽԶՈՒՄՆ։ |
| ԽԶՈՒՄՆ, խզման, գ. Խզելը, խզուելը։ |
| ԽԶՏԵԼ, ԽԶՐԱՏԵԼ, եցի, ն. Մի քանի կամ շատ տեղերից խզել, կտրտել։ |
| ԽԷԹ, խեթի կամ խիթի, ից, գ. 1. Խղճի խայթ, խղճմտանք։ 2. Խոչ, խոչընդոտ, խանգարիչ՝ արգելիչ հանգամանք, արգելք, որոգայթ։ 3. Վտանգ, կասկածանք։ 4. Կասկած, երկիւղ, վախ։ 5. Խոժոռ հայեացք՝ նայուածք, ոխ, քէն, ատելութիւն։ 6. Խիթ, խոստուկ, ծակոց, սուր ցաւ։ |
| ԽԷՆԷՇ, տե՛ս ԽԵՆԷՇ։ |
| ԽԷՉ1, գ. Խեչակ, խեչմար։ |
| ԽԷՉ2, գ. (կենդբ.) Խեցգետին։ |
| ԽԹԱԼ, տե՛ս ԽԻԹԱԼ։ |
| ԽԹԱՆ, ի, աց, գ. 1. Խթելու սրածայր գործիք, ծայրը սուր գաւազան։ 2. փխբ. Առաջ մղող ազդակ՝ գործօն։ 3. ա. Խթող, խեթկող, հարու տուող։ |
| ԽԹԵԼ, եցի, ն. 1. Խթանով՝ արմունկով եւն թեթեւակիօրէն խփել, մշտել, հրել, բօթել։ 2. Խայթել, կծել։ 3. փխբ. Կշտամբել, յանդիմանել։ 4. կ. չ. Մտնել, խրուել, մխրճուել։ |
| ԽԹՈՒՄՆ, խթման, գ. (կրօն.) Նաւակատիք։ |
| ԽԺԱԲԱՆԵԼ, չ. Վայրիվերոյ խօսել։ |
| ԽԺԱԲԱՐ, մ. ա. Խուժի նման, վայրենաբար, բարբարոսաբար. վայրենի։ |
| ԽԺԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Բարբարոսական, վայրենական, վայրենի, օտարոտի։ |
| ԽԺԴԺԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի խուժադուժ՝ բարբարոս։ |
| ԽԺԴՈՒԺ, կամ ԽԸԺԴՈՒԺ, տե՛ս 1. ԽՈՒԺԱԴՈՒԺ։ 2. ԽԺԱԿԱՆ։ |
| ԽԻԶԱԽԱԿԱՆ, ա. Խիզախին յատուկ, համարձակ, վստահ։ |
| ԽԻԶԱԽԵԼ, եցի, չ. 1. Համարձակուել, վստահութիւն ցուցաբերել, յանդգնել։ 2. Քաջութիւն՝ արիութիւն ցուցաբերել, արիաբար կռուի ելնել, քաջաբար գործել։ 3. Խրոխտալ, պարծենալ, մեծ-մեծ խօսել, յոխորտալ։ |
| ԽԻԶԱԽԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խիզախել տալ, վստահութիւն՝ համարձակութիւն ներշնչել։ |
| ԽԻԶԱԽԻՒՆ, գ. Խիզախելը։ |
| ԽԻԶԱԽՈՒԹԻՒՆ, ԽԻԶԱԽՈՒՄՆ, գ. Խիզախելը։ |
| ԽԻԹ, խիթոյ կամ խըթոյ, ոց եւ խիթի կամ խըթի, ից, գ. 1. Ծակոց, սուր ցաւ։ 2. Խոց, վէրք, պալար։ 3. Խութ, ծովաժայռ։ 4. Կոկորդիլոս։ |
| ԽԻԹԱԼ, ացայ, չ. 1. Կասկած ունենալ, երկիւղ կրել, հոգս անել, մտատանջուել, վարանել։ 2. Խէթ՝ խոժոռ նայել մէկի կամ մի բանի վրայ, քէնով՝ ոխակալութեամբ լցուել, չարանալ, թշնամանալ։ 3. Օտարանալ իր յանցանքով։ |
| ԽԻԹԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խիթալ՝ կասկածել տալ, տագնապեցնել։ |
| ԽԻԹԵԼ, եցի, տե՛ս ԽԻԹԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԽԻԹՈՒՄՆ, թման, գ. Խիթալը, խղճի խայթ զգալը։ |
| ԽԻԺ, գ. Ծառերից արտազատուող մածուցիկ նիւթ. խէժ։ |
| ԽԻԼ, գ. Փնտրտուք, մանրազնին որոնում։ |
| ԽԻԽԱՒՐԱՍ, գ. Նեխած՝ հոտած՝ ապականող՝ գարշելի բան, գարշութիւն, ապականութիւն։ |
| ԽԻԾ, տե՛ս ԽԻՂԾ։ |
| ԽԻՂ, ա. Խեղ, պիղծ, գարշելի, զազիր։ |
| ԽԻՂԲ, գ. 1. Սերմից նոր դուրս եկած ծիլը, ընձիւղ։ 2. Արմատի մազմզուկը։ |
| ԽԻՂԴ, տե՛ս ԽԵՂԴ։ |
| ԽԻՂԾ, գ. Խիղճ, խղճմտանք, խղճի խայթ։ |
| ԽԻՂՃ, խղճի, իւ, գ. 1. Իր արարքների՝ վարքագծի նկատմամբ ներքին բարոյական զգացում՝ պատասխանատուութիւն, խղճմտանք, խղճի խայթ։ 2. ա. Արատաւոր, չար։ |
| ԽԻՂՃՄՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽՂՃՄՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽԻՃ, խճի, ից, գ. Մանր քար, կոպիճ, քարի մանր կտորներ՝ շարուածքի մէջ լցնելու համար, խոշոր աւազ։ |
| ԽԻՆԴ, խնդի, գ. Խնդութիւն, ուրախութիւն։ |
| ԽԻՆՁ, խինծ, խնձի, գ. 1. Գոգ, ծոց, խորշ, անկիւն։ 2. Հագուստի առաջակողմը կամ գոգնոցի ծայրերը վեր բարձրացնելով կազմուած փոս՝ մի բան դնելու կամ կրելու համար։ |
| ԽԻՇՏՔ, խշտաց, տե՛ս ԽՇՏԻՔ։ |
| ԽԻՍՏ, ի, ից կամ աց, ա. 1. Կարծր, պինդ, ամուր։ 2. Դժուարին, ծանր, անհարթ։ 3. Ուժգին, բուռն, սաստիկ։ 4. Դժնդակ, դաժան։ 5. Շատ, չափազանց։ 6. մ. Խիստ՝ սաստիկ կերպով, խստօրէն։ |
| ԽԻՍՏԵՐԱԽ, տե՛ս ԽՍՏԵՐԱԽ։ |
| ԽԻՏ, ա. 1. Հոծ, կուռ, սերտ, սեղմ, թաւ։ 2. մ. Խտութեամբ, խիտ կերպով։ 3. մ. Ստէպ, յաճախ։ |
| ԽԻՐԻԿ, գ. Խունկի մի տեսակ։ (հմմտ. ՀԻՐԻԿ)։ |
| ԽԻՐՏ, ա. մ. Խրտնած, վախեցած, խրտնելով։ |
| ԽԻՑ ԱՐԿԱՆԵԼ, Փակել։ |
| ԽԻՒՍ, ոյ, գ. 1. Բոված ալիւրից՝ իւղով ու մեղրով շաղախելով պատրաստուող ուտելիք. փոխինձ։ 2. Նոր ծլած ցորենի հիւթը։ Եւ ոչ հասկոյն խիւս առեալ համարձակ եւ պնդեալ յանկարծ սաստիկ ել խորշակահար հողմ արեւելեայ եւ զմեծ մասն հասկոյն ազազեցոյց առանց խիւսոյ (Վկ. արեւ., 26)։ |
| ԽԼԱՅ, (ասոր.), գ. 1. Ընտիր եւ թանկագին զգեստ։ 2. Կանանց բարակ՝ թափանցիկ ու նուրբ գործուածք, շղարշ, քօղ։ |
| ԽԼԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Խուլ դառնալ, լսելու կարողութիւնից զրկուել։ 2. Խուլ ձեւանալ, չլսելու տալ։ |
| ԽԼԱՏԵՌ, գ. Շղարշ, նուրբ՝ բարակ քօղ։ |
| ԽԼԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խլանալ տալ, խուլ դարձնել, խլացնել։ |
| ԽԼԵԼ, եցի, ն. 1. Պոկել, դուրս քաշել, հանել։ 2. Փորելով դուրս հանել (աչքերը)։ 3. Ձգելով հանել՝ պոկել (ատամը)։ 4. Քանդել, աւերել, տապալել, կործանել։ 5. Մէջտեղից վերացնել, ջնջել։ 6. Ձեռքից առնել, յափշտակել, կորզել։ |
| ԽԼԻՆՔ, գ. Քթից արտազատուող լորձ։ |
| ԽԼԻՉ, խլչի, չաց, ա. Որ խլում է, խլող։ |
| ԽԼԻՐԴՆ, խլրդնի, գ. (բժշկ.) Քաղցկեղ (Cancer)։ |
| ԽԼԽԼԱԿԱՆ, ա. Խարխուլ, խախուտ, անհաստատ։ |
| ԽԼԽԼԵԼ1, եցի, ն. Ձգձգել, քաշքշել, քաշքշուկի մատնել, պատճառներ փնտրել՝ մէջ բերել։ |
| ԽԼԽԼԵԼ2, եցի, չ. Խուլ ձեւանալ, չլսելու տալ, անտես առնել։ |
| ԽԼՂՈՒԸՐՏԻՒՆ, տե՛ս ԽՂՈՒԸՐՏԻՒՆ։ |
| ԽԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Խուլ լինելը, լսողական զգայութեան նուազում, անլսելութիւն։ |
| ԽԼՈՒՄՆ, խլման, գ. Խլելը, խլուելը։ |
| ԽԼՈՒՐԴ, խլրդի, ից, ԽԼՈՒՐԴՆ, խլրդան, անց, (ասոր.), գ. (կենդբ.) Միջատակերների կարգի խլուրդների ընտանիքին պատկանող կաթնասուն կենդանի՝ սեւ փափուկ, թաւշանման մորթով (Talpa europaea)։ |
| ԽԼՎՐՏԻՒՆ, տե՛ս ԽՂՈՒԸՐՏԻՒՆ։ |
| ԽԼՐԴԵՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. Խլուրդի նմանութիւն ունեցող, խլրդային. սեւ եւ գարշ։ |
| ԽԼՐՏԱԼ, ացի, տա՛, չ. 1. Տեղում շարժուել՝ թփրտալ։ 2. փխբ. Բուռն կերպով շարժուել՝ դրսեւորուել՝ արտայայտուել։ |
| ԽԼՐՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խլրտող, խլրտացող, դիւրաշարժ։ |
| ԽԼՐՏԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԽԼՐՏԱԼ։ |
| ԽԼՐՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խլրտալ տալ, խլրտեցնել։ |
| ԽԼՐՏԵԼ, եցի, ն. 1. Տեղից շարժել։ 2. Գրգռել, մարմնական ցանկութիւն յարուցել։ 3. եցի եւ եցայ, չ. նոյնն է՝ ԽԼՐՏԱԼ։ |
| ԽԼՐՏԻՒՆ, տե՛ս ԽՂՈՒԸՐՏԻՒՆ։ |
| ԽԼՐՏՈՒՄՆ, տման, գ. Խլրտալը, խլրտելը, շարժում։ |
| ԽԽԱՅԹ, տե՛ս ԽՂԽԱՅԹ։ |
| ԽԽՆՋԱԿԱՆ, ա. Խրխնջող, վրնջացող։ |
| ԽԽՆՋԱԿԱՆՆ, ԽԽՆՋԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խրխնջալու կարողութիւն՝ յատկութիւն, վրնջիւն։ |
| ԽԽՆՋԵԼ, խըխընջել, խըխնջել, եցի, չ. 1. Խրխինջ արձակել, խրխնջալ, վրնջալ։ 2. նման. Բարձրաձայն եւ անզուսպ ծիծաղել, քրքիջ արձակել, հռհռալ։ |
| ԽԽՆՋԻՒՆ, գ. 1. Ձիու արձակած կանչը՝ ձայնը, խրխնջալը, վրնջիւն, խրխինջ։ 2. նման. Բարձրաձայն եւ անզուսպ ծիծաղ, հռհռոց, քրքիջ։ |
| ԽԽՈՒՄՆ, խխման, գ. Խխելը, խուխ թքելը (անստոյգ նշ.)։ |
| ԽԾԲԻԾ, բծի, ից կամ աց, գ. 1. Ամօթալի բիծ, մեղադրելի արարք, ստգտանք։ 2. Անհիմն մեղադրանք, ամբաստանութիւն։ 3. Մանրախնդիր քննութիւն՝ հարցուփորձ, հարցաքննում։ |
| ԽԾԲԾԵԼ, եցի, ն. Մանրախնդիր քննել՝ մի պակասութիւն գտնելու նպատակով, չնչին պատճառներ փնտրել՝ մէկին մեղադրելու՝ ամբաստանելու համար, արատաւորել, պարսաւել։ |
| ԽԾԿԵԼ, եցի, ն. Խճողելով լցնել (որովայնը)։ |
| ԽԾՈՒԾ, գ. Գզելու ժամանակ վուշի՝ կանեփի թելերի թափթփուած մանրուք՝ մնացուկ։ |
| ԽԾՊԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ինքն իր մէջ ամփոփուել, պարուրուել։ |
| ԽՂԱՏԵՂԻ, գ. Խուղի՝ խրճիթի կամ քարայրի տեղը։ |
| ԽՂԸՆՋՈՅՆ, տե՛ս ԽՂՈՒՆՋՆ։ |
| ԽՂԻԿ, գ. Փոքրիկ խուղ, հիւղակ։ |
| ԽՂԽԱՅԹ, ի, ից, գ. 1. Վէրքի ուռուցք։ 2. Թարախ։ 3. Փտած խոտ, փտած նիւթ հողի մէջ։ 4. փխբ. Կեղծիք, խարդախանք։ |
| ԽՂԽԱՅԹԵԼ, եցի, 1. ն. Թշնամութիւնը ծածկել՝ թաքցնել։ 2. եցայ, չ. Թարախակալել, թարախոտ դառնալ։ |
| ԽՂԽԹԵԼ, չ. Սրտանց մի բանի հարել՝ կպչել, կղկաթել։ |
| ԽՂՃԱԼ, ացի կամ ացայ, չ. 1. Տարակուսելով յետ քաշուել, խտրութիւն դնել, խղճել։ 2. Գութ՝ կարեկցութիւն զգալ մէկի նկատմամբ, մեղքանալ։ |
| ԽՂՃԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խղճահար, խղճի խայթ զգացող։ |
| ԽՂՃԱՄԻՏ ԼԻՆԵԼ, Փոքրոգի լինել, վարանել, տատամսել։ |
| ԽՂՃԵԼ, եցի, չ. 1. Խղճով տագնապել, վարանել, երկբայել։ 2. Յետ քաշուել, խորշել։ 3. Խղճով ընտրութիւն անել, խտրել։ |
| ԽՂՃՄՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խղճի խայթ զգալ, խղճահարուել։ |
| ԽՂՃՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խղճմտանք, խղճի խայթ։ |
| ԽՂՈՒԸՐՏԻՒՆ, գ. Խառնաշփոթ աղմուկ, ժխոր, խառնաշփոթութիւն։ |
| ԽՂՈՒՆՋՆ, ի, աց, գ. (կենդբ.) Փափկամարմինների տիպին պատկանող պարուրաձեւ խեցիով կենդանի. ծիրանաբեր խխունջ, կոնքեղ։ |
| ԽՃԱՔԱՐ, գ. 1. Խիճ, կոպիճ։ 2. Խճից սարքած պատ։ |
| ԽՃԵԱՅ, ա. Խճից կազմուած՝ բաղկացած։ |
| ԽՃԵԼ, եցի, ն. Կրի մէջ խիճ խառնել՝ շաղախ պատրաստելու համար։ |
| ԽՃՈՂ, ա. Չափազանց՝ լիուլի լցուած, լեցուն, պատարուն։ |
| ԽՃՈՂԵԼ1, եցի, ն. Շատ խիտ՝ լիուլի լցնել, խցկել։ |
| ԽՃՈՂԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Դիզուել, կուտակուել։ |
| ԽՄԲԱԳԻՐ, գ. Գիրք, որի մէջ ամփոփուած են մի ողջ ազգի պատմութիւնները։ |
| ԽՄԲԱԳՈՐԾ, ա. Խմբագործող, համախմբող. համախմբուած։ |
| ԽՄԲԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Համախմբել, մի տեղ հաւաքել։ |
| ԽՄԲԱԳՈՐԾՈՂ, ա. 1. Համախմբող, համահաւաքող։ 2. (յունական ոճով) Բովանդակող, մանաւանդ՝ արարչագործ։ |
| ԽՄԲԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Համախմբում, համահաւաքում։ |
| ԽՄԲԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. գ. 1. Միեւնոյն խմբին պատկանող, որ նոյն խմբի մէջ է, դասակից։ 2. Սեղանակից, կերուխումի ընկեր։ |
| ԽՄԲԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խմբակից լինելը, դասակցութիւն։ 2. Խնջոյք, կերուխում, սեղանակցութիւն։ |
| ԽՄԲԱՐԱՆ, գ. Խմբուելու տեղ, ժողովարան, եկեղեցի։ |
| ԽՄԲԱՒՈՐ, ա. Խմբուած, խումբ կազմած, միասին հաւաքուած։ |
| ԽՄԲԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խմբուելը, հաւաքուելը, խմբեր կազմելը, խումբ-խումբ դառնալը։ |
| ԽՄԲԵԼ, եցի, ն. 1. Մի տեղ հաւաքել՝ ժողովել, միաւորել մի խմբի մէջ, խումբ կազմել։ 2. Տօն՝ տօնական հանդէս կատարել, տօնել։ 3. եցայ, կ. չ. Խմբուել, գումարուել, տեղի ունենալ։ |
| ԽՄԲՈՒԹԻՒՆ, գ. Խմբելը, խմբուելը։ |
| ԽՄԵԼ, եցի, ն. 1. Որեւէ հեղուկ կուլ տալ, ըմպել։ 2. Ներծծել, ցամաքեցնել։ |
| ԽՄՈՐ, ոյ, ոց, գ. 1. Թթու խմոր, որ խառնում են նոր շաղուած ալիւրի հետ՝ թթուեցնելու համար։ 2. Շաղուած եւ թթուած՝ թխելու պատրաստ խմոր։ 3. փխբ. Սկզբնապատճառ՝ հանգամանք՝ միջոց, որ արծարծւում է եւ առաջ է բերում որեւէ բան։ |
| ԽՄՈՐԵԱԼ, տե՛ս ԽՄՈՐՈՒՆ։ |
| ԽՄՈՐԵԼ, եցի, ն. 1. Խմոր դարձնել, հունցել, շաղախել։ 2. փխբ. Իր ազդեցութիւնը տարածել ուրիշների վրայ։ |
| ԽՄՈՐՈՏ, ա. Վրան խմոր կպած, խմորով կեղտոտուած։ |
| ԽՄՈՐՈՒՆ, ա. 1. Խմորուած, թթուած։ 2. գ. Խմոր։ |
| ԽՄՈՒՄՆ, խմման, գ. Խմելը, ներծծելը։ |
| ԽՆԱՄ, ոյ, ոց, գ. Խնամք, հոգատարութիւն, հոգածութիւն, հոգացողութիւն, ջանադրութիւն։ |
| ԽՆԱՄԱԲԱՐ, մ. Խնամք տանելով, խնամքով։ |
| ԽՆԱՄԱԳՈՅՆ, մ. Աւելի՝ մեծ խնամքով։ |
| ԽՆԱՄԱԳՈՒԹ, ա. Խնամք եւ գութ ունեցող, գորովագութ։ |
| ԽՆԱՄԱԼԻՑ, ա. Խնամքով կամ գթով լի, գորովալից, հոգատած, հոգատար։ |
| ԽՆԱՄԱԾ, ԽՆԱՄԱԾԱԿԱՆ, ա. Խնամք՝ հոգ տանող, խնամատար, գթած։ |
| ԽՆԱՄԱԾԵԼ, ն. Խնամք՝ հոգ տանել, հոգաբարձութիւն անել։ (Փարպ., 186)։ |
| ԽՆԱՄԱԾՈՒ, ուի, ուաց, ա. գ. 1. Խնամք տանող, խնամատար, խնամակալ, հոգաբարձու։ 2. Տէրութեան գործակալ, վերակացու։ |
| ԽՆԱՄԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Խնամածու լինելը, խնամք տանելը, խնամատարութիւն, հոգատարութիւն։ |
| ԽՆԱՄԱԿԱԼ, ի, աց, ա. Խնամք տանող, խնամածու, հոգատար։ |
| ԽՆԱՄԱԿԱԼԱԿԱՆ, նոյնն է՝ ԽՆԱՄԱԿԱԼ։ |
| ԽՆԱՄԱԿԱԼԵԼ, եցի, չ. Խնամակալ լինել, խնամք՝ հոգ տանել, փխբ. թագաւորել։ |
| ԽՆԱՄԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խնամակալ լինելը, խնամք տանելը, հոգատարութիւն։ 2. Ձեռնտուութիւն, օգնականութիւն։ 3. (կրօն.) Նախախնամութիւն։ |
| ԽՆԱՄԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խնամող, խնամողին՝ խնամքին վերաբերող։ |
| ԽՆԱՄԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԽՆԱՄԵՆԱԼ։ |
| ԽՆԱՄԱՊԵՏ, գ. Տէրութեան գլխաւոր խնամակալ, իշխանաց իշխան։ |
| ԽՆԱՄԱՏԱՐ, ի, աց, ա. Խնամք՝ հոգ տանող, խնամածու, խնամակալ։ |
| ԽՆԱՄԱՏԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խնամատար լինելը, խնամք տանելը։ 2. Խնամք, հոգացողութիւն։ |
| ԽՆԱՄԱՐԱՐ, ա. Խնամածու։ |
| ԽՆԱՄԱՐԿԵԼ, եցի, ն. չ. Իր խնամքի տակ վերցնել, խնամք տանել, խնամել, հոգալ։ |
| ԽՆԱՄԱՐԿՈՒ, ի, աց, ա. գ. Խնամք տանող, խնամածու, խնամող։ |
| ԽՆԱՄԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Խնամք տանելը, խնամակալութիւն, հոգատարութիւն։ |
| ԽՆԱՄԱՒՈՐ, ա. Խնամք տանող, խնամիչ։ |
| ԽՆԱՄԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խնամիանալ, խնամի դառնալ, խնամիութեամբ կապուել, խնամիութիւն հաստատել։ (Կղնկտ., Գ, 23)։ |
| ԽՆԱՄԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽՆԱՄՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽՆԱՄԵԼ, եցի, ն. Հոգ տանել մէկի նկատմամբ, մէկի խնամքը իր վրայ վերցնել, պահել ու պահպանել, դարմանել։ |
| ԽՆԱՄԵԽՕՍ, գ. Խնամիութիւն հաստատել կամեցող։ |
| ԽՆԱՄԵՆԱԼ, եցայ, չ. Խնամիութիւն հաստատել, խնամի դառնալ։ |
| ԽՆԱՄԻ, մւոյ, մեաց, ա. գ. Ամուսիններից իւրաքանչիւրի ամեն մի ազգականը միւսի ազգականի համար։ |
| ԽՆԱՄԻՉ, ա. Որ խնամում է, խնամք տանող, խնամող։ |
| ԽՆԱՄՈՂ, ի, աց, ա. Նախախնամող։ Անտեսեսցե՞ս զգթասիրելդ, խնամող (Նար., 253)։ |
| ԽՆԱՄՈՂԱԿԱՆՆ, ԽՆԱՄՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Խնամող լինելը, խնամակալութիւն։ |
| ԽՆԱՄՈՂՕՐԷՆ, մ. ա. Իբրեւ խնամող, խնամողական, բարեխնամ։ |
| ԽՆԱՄՈՏ, ա. Խնամք տանող, խնամարկող, հոգատար, բարեգութ։ |
| ԽՆԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Խնամի լինելը, ամուսնութեամբ հաստատուած ազգակցութիւն՝ բարեկամութիւն։ |
| ԽՆԱՅԱԿԱՆ, ա. Խնայող։ |
| ԽՆԱՅ ԱՌՆԵԼ, տե՛ս ԽՆԱՅԵԼ։ |
| ԽՆԱՅԵԱԼ, տե՛ս ԽՆԱՅԵԼ։ |
| ԽՆԱՅԵԼ, եցի, չ. ն. 1. Զգուշանալ, զլանալ, ափսոսալ մի բան անել, ժլատութիւն՝ զսպուածութիւն ցուցաբերել։ 2. Ներողամտութիւն ցուցաբերել, ներել, գթալ։ 3. Պահել, պահպանել։ |
| ԽՆԱՅԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խնայել տալ, չթողնել մի բան անել։ |
| ԽՆԱՅՈՒԹԻՒՆ, ԽՆԱՅՈՒՄՆ, գ. 1. Խնայելը, խնայողութիւն։ 2. Գըթութիւն, ողորմածութիւն, մարդասիրական արարք՝ վերաբերմունք։ |
| ԽՆԳԱՆՈՑ, տե՛ս ԽՆԿԱՆՈՑ։ |
| ԽՆԴԱԶԳԵՑԻԿ, ա. Շատ ուրախ, խնդալից։ |
| ԽՆԴԱԼ, ացի, դա՛, չ. 1. Ուրախ լինել, ուրախանալ, զուարճանալ, բերկրել, ցնծալ։ 2. Ողջ լինել, ուրախ լինել (բարեմաղթութեան արտայայտութիւն)։ |
| ԽՆԴԱԼԻ, ա. Խնդալից, ուրախութեամբ լի, ուրախութիւն արտայայտող։ |
| ԽՆԴԱԼԻՑ, ա. 1. Խնդութեամբ՝ ուրախութեամբ լի, շատ ուրախալի։ 2. մ. Մեծ խնդութեամբ՝ ուրախութեամբ, շատ ուրախ կերպով։ |
| ԽՆԴԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Խնդութեանը՝ ուրախութեանը մասնակից դառնալ, ուրախակից լինել։ |
| ԽՆԴԱԿՈԹ, տե՛ս ԽՆԴԱՄՈԼԻ (1)։ |
| ԽՆԴԱԿՑԱԿԱՆ, ա. Խնդակից՝ ուրախակից լինելուն յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԽՆԴԱՀՐԱՒԷՐ, ա. Դէպի խնդութիւն կամ խնդութեամբ հրաւիրող կամ հրաւիրուած։ |
| ԽՆԴԱՄԻՏ, ա. մ. Ուրախամիտ, յօժարակամ, կենսուրախ, ուրախ-զուարթ։ |
| ԽՆԴԱՄՈԼ, տե՛ս ԽՆԴԱՄՈԼԻ (1)։ |
| ԽՆԴԱՄՈԼԻ, 1. գ. (բսբ.) Հովանոցաւորների ընտանիքին պատկանող թունաւոր բոյս. մոլեխինդ (Cicuta)։ 2. ա. Բուռն խնդութեամբ տոգորուած։ |
| ԽՆԴԱՄՏԱԲԱՐ, մ. Խնդամիտ կերպով, զուարթագին, ուրախ սրտով։ |
| ԽՆԴԱՄՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խնդամիտ լինել, ուրախանալ, զուարճանալ։ |
| ԽՆԴԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խնդամիտ լինելը, խնդութիւն, ուրախութիւն, հրճուանք։ |
| ԽՆԴԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԽՆԴՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽՆԴԱՑԱԿԱՆ, ա. Ուրախական, ուրախալի։ |
| ԽՆԴԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խնդութիւն պատճառել, ուրախացնել, զուարթացնել։ |
| ԽՆԴԲՈՒՆԴ, բունդք, գ. 1. Անհարթութիւն, խորդուբորդութիւն։ 2. ա. Անհարթ, խորդուբորդ։ |
| ԽՆԴԻՐ, դրոյ, ոց, գ. 1. Փնտրելը, որոնում։ 2. Հարցում, հարցուփորձ, վէճի՝ քննութեան նիւթ։ 3. Լուծում, բացատրութիւն։ 4. Խնդիրք, պահանջ. պահանջած կամ պահանջուած բանը։ 5. Խընդրանք՝ աղաչանքի ձեւով արտայայտուած. խնդրուածք, խնդրած կամ խնդրուած բանը։ |
| ԽՆԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Խինդ, ուրախութիւն, բերկրութիւն, ցնծութիւն, զուարթութիւն։ |
| ԽՆԴՈՒՄՆ, դման, գ. Խնդալը, խնդութիւն, ուրախութիւն, ցնծութիւն։ |
| ԽՆԴՐԱԿ, ի, աց, գ. 1. Մարդ փնտրող՝ որոնող։ 2. Խնամարկու, խնամակալ, օգնող։ 3. Նուիրակ, պատուիրակ։ |
| ԽՆԴՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ենթադրական, տարակուսելի։ 2. Խնդրող։ |
| ԽՆԴՐԱՆՔ, նաց, գ. 1. Խնդրած կամ խնդրուած բանը. խնդրուածք։ 2. Քըննելի խնդիր։ |
| ԽՆԴՐԵԼ, եցի, եա՛, ն. 1. Փնտրել, որոնել, խուզարկել։ 2. Ջանալ գտնել՝ ձեռք բերել, հետամուտ լինել։ 3. Ուզել, կամենալ, ցանկանալ, փափագել։ 4. Հարցնել, հարցուփորձ անել, քննել։ 5. Պահանջել։ 6. Աղերսել, հայցել, աղաչելով ուզել։ 7. (կրօն.) Աղօթքով, աղաչանքով դիմել աստծուն։ |
| ԽՆԴՐԵԼԻՆ, գ. Խնդրած կամ խնդրուած բանը, խնդրելիք։ |
| ԽՆԴՐՈՂԱԿԱՆ, ա. Խնդրող, հետաքննող։ |
| ԽՆԴՐՈՒԱԾ, ոյ, մանաւանդ՝ ԽՆԴՐՈՒԱԾՔ, ծաց կամ ծոց, գ. 1. Խնդրելը, խնդրանք։ 2. (կրօն.) Աղաչանք առ աստուած, աղօթք։ |
| ԽՆԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Քննում, քննութիւն։ 2. Խնդրուածք, խնդրանք։ |
| ԽՆԾԻՂՔ, ծղից, իւք, գ. Մեծ ուրախութիւն, ցնծութիւն, հրճուանք։ |
| ԽՆԾՂԱԼ, ացի կամ ացայ, չ. Խնծիղով՝ խինդով լցուել, ցնծութիւնից պարել։ |
| ԽՆԾՂԱԼԻՑ, ա. Խնծիղով՝ ուրախութեամբ լի, ցնծալից։ |
| ԽՆԾՂԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԽՆԾԻՂՔ։ |
| ԽՆԾՈՒՂ, ա. Խնծղացող, անպատկառ ծիծաղող։ |
| ԽՆԿԱԲԵՐ, ի, ից կամ աց, ա. 1. Խունկ բերող՝ տուող՝ արտադրող։ 2. (կրօն.) Խունկ կրող՝ տանող. իւղաբեր (կանայք, որոնք խնկերով գնացին Քրիստոսի գերեզմանը՝ նրա մարմինը օծելու)։ |
| ԽՆԿԱԶԳԵԱՑ, զգեցի, ից, ԽՆԿԱԶԳԵՍՏ, ի, ից, ա. (կրօն.) Խնկով պատող, խնկաբեր (իւղաբեր կանանց մասին)։ |
| ԽՆԿԱԼԻ, ԽՆԿԱԼԻՐ, ա. Խնկով լի, փխբ. անուշահոտութեամբ լի, անուշահոտ։ |
| ԽՆԿԱԼԻՑ, ա. Խնկեղէնի եւ գինու խառնուրդով հարբեցրած (պատերազմական փղերի մասին)։ |
| ԽՆԿԱԽԱՌՆ, ա. մ. Հետը խունկ խառնած, խնկի հետ խառնուած։ |
| ԽՆԿԱԾՈՒ, ա. Խնկի բոյր ունեցող՝ տարածող, խնկահոտ բուրող։ |
| ԽՆԿԱԿԱԼ, ի, աւ, ա. գ. 1. Խունկը իր վրայ պահող՝ կրող. հրէական տաճարի այն սեղանը, ուր դրւում է ծխելի խունկը։ 2. Խնկաման, խնկանոց։ |
| ԽՆԿԱՀՈՏ, ա. Խնկի հոտ ունեցող, խնկի նման բուրող, անուշահոտ։ |
| ԽՆԿԱՂԱՑ, ի, աց, գ. 1. Խունկ աղալու կամ մանրելու աման, աղացուած խնկի աման, խնկաման։ 2. Խունկ աղացող, խնկից անուշահոտութիւններ պատրաստող։ 3. Աղացուած խունկ, անուշահոտութիւն։ |
| ԽՆԿԱՄԱՆ, գ. Խունկ պահելու աման, խնկատուփ։ |
| ԽՆԿԱՄԱՏՈՅՑ, ա. Խունկ մատուցող՝ ծխող, խնկարկող։ |
| ԽՆԿԱՅԻՆ, ա. Խնկի յատկութիւն կամ նմանութիւն ունեցող։ |
| ԽՆԿԱՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Խնկաման, խնկատուփ։ 2. Խունկ ծխելու անօթ, բուրվառ։ |
| ԽՆԿԱՆՈՒԷՐ, ա. Իբրեւ խունկ նուիրուած, կամ որի ժամանակ խունկ է նուիրւում։ |
| ԽՆԿԱՊԱՏԱՐ, ա. Խնկի բոյրով լցուած՝ տոգորուած, խնկաւէտ, խնկալից։ |
| ԽՆԿԱՊԷՍ, մ. Խնկի պէս, իբրեւ խունկ։ |
| ԽՆԿԱՐԱՆ, գ. Խնկաման, խնկանոց։ |
| ԽՆԿԱՐԿԵԼ, եցի, ն. Խունկ ծխել՝ մատուցել։ |
| ԽՆԿԱՐԿՈՒ, ի, աց, ա. Խնկարկող, խունկ ծխող։ |
| ԽՆԿԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Խնկարկելը, խունկ ծխելը։ |
| ԽՆԿԱՒԷՏ, տե՛ս ԽՆԿԱՊԱՏԱՐ։ |
| ԽՆԿԱՒՈՐ, ա. 1. Խնկելու արժանի, փառաւորուած, բարեբանուած, օրհնեալ, սուրբ։ 2. Խունկ ունեցող՝ կրող, խնկաբեր (2)։ |
| ԽՆԿԱՒՈՐԵԱԼ, տե՛ս ԽՆԿԱՒՈՐ (1)։ |
| ԽՆԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խնկաւոր (1) լինելը, պատուականութիւն։ |
| ԽՆԿԵԼ, խնգել, եցի, ն. 1. Խնկով՝ անուշ իւղերով օծել՝ պատել, զմռսել։ 2. (յունարէն ոճով) Զոհ մատուցել։ 3. Խնկախառն գինով հարբեցնել (փղերին)։ 4. Խունկ ծխել, խնկարկել։ 5. փխբ. Խնկարկելով յղել՝ ուղղել (աղօթք, բարեմաղթութիւն եւն)։ 6. Յարգել, մեծարել, բարեբանել, օրհնել։ |
| ԽՆԿԵԼԻ, տե՛ս ԽՆԿԱՒՈՐ (1)։ |
| ԽՆԿԵՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. Անուշահոտ (տունկ)։ |
| ԽՆԿԵՓԵԱՑ, փեցի, ցաց, տե՛ս ԻՒՂԵՓԵԱՑ։ |
| ԽՆԿԻՉ, ա. Խնկող, անուշ հոտ բուրող՝ տարածող։ |
| ԽՆՁՈՐ, ոյ, ոց կամ ի, ից, գ. 1. Խնձորենու պտուղը։ 2. լայնաբար՝ Որեւէ կլոր՝ գնդաձեւ պտուղ։ 3. նման. Այտ։ 4. Խնձորի ծառ, խնձորենի։ |
| ԽՆՁՈՐԱԲԵՐ, ա. Խնձոր կամ գեղեցիկ պտուղ բերող՝ տուող, պտղաբեր։ |
| ԽՆՁՈՐԵՆԻ, նւոյ, նեաց, ԽՆՁՈՐԻ, րւոյ, րեաց, գ. (բսբ.) Վարդազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ, որի պտուղն է խնձորը. խնձորի ծառ (Malus)։ |
| ԽՆՃՈՂԵԼ, տե՛ս ԽՆԾՂԱԼ։ |
| ԽՆՃՈՅ, ոյի, իւ, ԽՆՃՈՅՔ, ոյից, իւք, գ. 1. Ուրախութեան սեղան՝ մանաւանդ հարսանիքի, կերուխում, խրախճանք, կոչունք։ 2. Ուրախութեան հանդէս, տօնական հանդէս։ 3. Հանդէսին հաւաքուած ամբոխ։ |
| ԽՆՈՑԷՀԱՐ, ա. գ. Խնոցի հարող (կին)։ |
| ԽՆՈՒԼ, խցի, խի՛ց, ն. Փակել, խցել, որեւէ անցք՝ բացուածք մի բանով փակել, խցանել։ |
| ԽՆՉԵԼ, եցի, չ. Խանչել, խոզի պէս ձայն հանել։ |
| ԽՆՋՈՅՔ, տե՛ս ԽՆՃՈՅՔ։ |
| ԽՇՏԵԱԿ, եկի, կաց, գ. Գետնատարած հասարակ անկողին՝ ծղօտից կամ փալասից շինուած, խշտիք։ |
| ԽՇՏԻ, մանաւանդ՝ ԽՇՏԻՔ, տեաց, գ. Գետնի վրայ պառկելու տեղ (մարդկանց եւ գազանների համար), հասարակ՝ խղճուկ անկողին։ |
| ԽՇՏՐԵԼ, եցի, ն. Արհամարհել։ |
| ԽՈԶ1, ի, ից կամ աց, գ. Չորոճող զոյգսմբակաւոր կենդանի (Sus)։ |
| ԽՈԶ2, ի, ից, գ. Կամուրջի երկաթէ կապերը։ |
| ԽՈԶԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ խոզ, խոզի նման։ |
| ԽՈԶԱԲԱՐՈՅ, ա. Խոզի բարք ունեցող, աղտեղասէր։ |
| ԽՈԶԱԲՈՅԾ, ա. Խոզարածին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԽՈԶԱԲՈՒՏ, ա. Որ խոզի բուտ՝ ուտելիք է լինում։ |
| ԽՈԶԱԳՆԱՑ, ա. Ուր խոզերն են գնում, խոզերին յատուկ, փխբ. աղտեղի, անմաքուր։ |
| ԽՈԶԱԿԵՐՊ, ա. Խոզի կերպարանքով։ |
| ԽՈԶԱՁԵՒ, ա. Խոզի ձեւ ունեցող, խոզի ստեւների նման։ |
| ԽՈԶԱՄԻՏ, մտի, տաց, տե՛ս ԽՈԶԱԲԱՐՈՅ։ |
| ԽՈԶԱՆ, ի, աց, գ. Հնձած հասկերի մնացած գետնահար մասը։ |
| ԽՈԶԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Խոզի կերպարանք ստանալ, խոզի փոխարկուել, խոզ դառնալ։ 2. Խոզաբարոյ լինել։ |
| ԽՈԶԱՆԱԿ, ա. Խոզակերպ, խոզի նման։ |
| ԽՈԶԱՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խոզան՝ խոզի ստեւ դառնալ, խոզի մազի նման ցցուել։ |
| ԽՈԶԱՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խոզան՝ խոզի ստեւ դառնալ, խոզի մազի նման ցցուել։ |
| ԽՈԶԱՆՄԱՆ, ա. Խոզի նման, խոզակերպ, խոզաբարոյ։ |
| ԽՈԶԱՆՍՏԵՒ, գ. Խոզանի նման ցցուած ստեւ՝ մազ։ |
| ԽՈԶԱՇԱՒԻՂ, տե՛ս ԽՈԶԱԳՆԱՑ։ |
| ԽՈԶԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խոզ սպանելը, խոզերը կոտորելը՝ բնաջինջ անելը։ |
| ԽՈԶԱՏԱՆՁ, գ. Խոզի եւ մարդու պարանոցի վրայ պալար՝ ուռուցք։ |
| ԽՈԶԱՐԱԾ, ա. գ. Խոզեր արածեցնող, խոզերի հովիւ։ |
| ԽՈԶԱՒԷՏ, ա. Խոզ շատ ունեցող։ |
| ԽՈԶԵԱՆ, գ. յոգն. Խոզեր, խոզերի երամակ։ |
| ԽՈԶԵՆԻ, նւոյ, նեաց, գ. Խոզի միս։ |
| ԽՈԶՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խոզաբարոյ վարք՝ կենցաղ։ 2. Մարդուն ոչ վայել՝ ստոր արարք։ |
| ԽՈԶՈՒԿ, գ. (կենդբ.) Կրծողների կարգին պատկանող կաթնասուն կենդանի, որ ծածկուած է երկար, ծայրը սուր փշերով եւ ստեւանման մազերով. վայրենակերպ, փշախոզուկ (Hystrix cristata)։ |
| ԽՈԹՈՏԵԼ, եցի, չ. Խէթ-խէթ նայել։ |
| ԽՈԺՈՌ, ա. 1. Խոլոր, խիստ, դաժան, խէթ (դէմքի՝ հայեացքի մասին)։ 2. Խոշոր, անհարթ։ |
| ԽՈԺՈՌԱԳԵՂ, ա. Տգեղ դէմքով՝ կերպարանքով՝ կազմուածքով։ |
| ԽՈԺՈՌԱԴԷՄ, դիմի, մաց, ա. Խոժոռ դէմքով, խոժոռատես։ |
| ԽՈԺՈՌԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Խոժոռ կերպարանք ընդունել, յօնքերը կիտել, դժկամել, մռայլուել, տրտմել։ 2. փխբ. Մթագնել, ամպել։ |
| ԽՈԺՈՌՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խոժոռ լինելը, խոժոռուելը, տխրութիւն։ 2. Խոշորութիւն, անհարթութիւն։ |
| ԽՈԼԵԼ, եցի, ն. Վանել, ցրել, քշել (ամբոխը մի տեղից)։ |
| ԽՈԼԽԵՑԳԵՏԻ, գ. (բժշկ.) Քաղցկեղ (Cancer)։ (տե՛ս նաեւ ԽԼԻՐԴՆ)։ |
| ԽՈԼՈՐՁՆ, լրձան, գ. (բսբ.) Խոլորձազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. խոլորձ (Orchis)։ |
| ԽՈԽ, տե՛ս ԽԱՀ։ |
| ԽՈԽԿԵՐ, տե՛ս ԽՈՀԱԿԵՐ։ |
| ԽՈԽՈԶ, ա. մ. Ահաւոր, խրոխտ։ |
| ԽՈԽՈՄԵԼ, եցի, ն. Ոռոգել, լաւ ջրել։ |
| ԽՈԽՈՄՔ, մաց, գ. 1. Ձոր, որտեղով ջուր է հոսում. նեղ ծործոր՝ մանաւանդ թփերով ծածկուած, առուամէջ։ 2. Խիտ ծառերով ու թփերով ծածկուած տեղ, մացառուտ։ 3. փխբ. Դժուար տեղեր։ |
| ԽՈԽՈՋ, ի, ից, գ. Հոսող ջրի շառաչալից ձայն, շառաչիւն։ |
| ԽՈԽՈՋԱՆՔ, տե՛ս ԽՈՂԽՈՋԱՆՔ։ |
| ԽՈԽՈՋԵԼ, եցի, չ. Հոսելիս շառաչելով ձայն հանել, խոխոջիւնով հոսել։ |
| ԽՈԽՈՋԻՒՆ, խոխոնջիւն, գ. Հոսող ջրի շառաչ՝ ձայն։ |
| ԽՈԽՈՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յանդգնել, համարձակուել։ |
| ԽՈԾ, տե՛ս ՀՈԾ։ |
| ԽՈԿ, ի, աց, գ. 1. Խորհելու՝ մտածելու արդիւնքը, մտածութիւն, մտածմունք, խոհ։ 2. ա. Մտածող, խորհուն, խոհական։ |
| ԽՈԿԱԼ, ացի կամ ացայ, կա՛, 1. ն. Մտածել, խորհել։ 2. չ. Մտածմունքի մէջ ընկնել, մտքերով տարուել։ |
| ԽՈԿՈՒՄՆ, կման, գ. Խոկալը, խորհելը, մտածելը, մտածութիւն, մտածմունք։ |
| ԽՈՀ, (զենդ.), ի, ից, գ. Կերակուր, խորտիկ։ |
| ԽՈՀԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Խորհող, խոհեմ, լաւ կշռադատող։ 2. Նախապէս մտածուած, լաւ կշռադատուած։ 3. Խորամանկ, չարահնար։ 4. գ. Խոհականութիւն, խոհեմութիւն։ |
| ԽՈՀԱԿԱՆԱԲԱՐ, տե՛ս ԽՈՀԱԿԱՆԱՊԷՍ։ |
| ԽՈՀԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի խոհական, քաջախոհ, ողջախոհ։ |
| ԽՈՀԱԿԱՆԱԼԻՐ, ա. Խոհականութեամբ լի, իմաստալից։ |
| ԽՈՀԱԿԱՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խոհական՝ խոհամիտ դառնալ։ |
| ԽՈՀԱԿԱՆԱՊԷՍ, մ. Խոհական՝ խելացի կերպով, խոհեմաբար։ |
| ԽՈՀԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խորհելու՝ մտածելու կարողութիւն՝ ունակութիւն։ 2. Խոհական լինելը, խոհեմութիւն, խելացիութիւն, խելք։ 3. Մտածմունք։ 4. Խօսքի իմաստը՝ նշանակութիւնը։ |
| ԽՈՀԱԿԵՐ, ի, աց, գ. Կերակուր եփող, խոհաբար։ |
| ԽՈՀԱԿԵՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խոհարարներին յատուկ՝ վերաբերող, խոհարարական։ |
| ԽՈՀԱԿԵՐԱՆՈՑ, տե՛ս ԽՈՀԱԿԵՐՈՑ։ |
| ԽՈՀԱԿԵՐԵԼ, եցի, չ. Խոհարարութիւն անել, կերակուր եփել։ |
| ԽՈՀԱԿԵՐՈՑ, ի, աց, գ. Կերակուր պատրաստելու՝ եփելու տեղ, խոհանոց։ |
| ԽՈՀԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խոհարար լինելը, խոհարարի զբաղմունքը՝ արհեստը։ |
| ԽՈՀԱՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. Վերեւից ցած գլորուել, գահավիժել։ |
| ԽՈՀԱՆՈՑ, տե՛ս ԽՈՀԱԿԵՐՈՑ։ |
| ԽՈՀԱՎԱՃԱՌ, ի, աց կամ ից, ա. գ. Կերակուրներ եփող եւ վաճառող, պատրաստի կերակուրների առեւտուր անող։ |
| ԽՈՀԱՎԱՃԱՌԵԼ, եցի, չ. Խոհավաճառ լինել, խոհավաճառութիւն անել, կերակուր եփել եւ վաճառել։ |
| ԽՈՀԱՎԱՃԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Խոհավաճառի արհեստը՝ զբաղմունքը, կերակուր եփելը եւ վաճառելը։ |
| ԽՈՀԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Մտքի խորհրդարան, խելք։ |
| ԽՈՀԱՐԱՐ, նոյնն է՝ ԽՈՀԱԿԵՐ։ |
| ԽՈՀԱՐԱՐԱՆՈՑ, ԽՈՀԱՐԱՐՈՑ, տե՛ս ԽՈՀԱԿԵՐՈՑ։ |
| ԽՈՀԵԼ, (իմ), տե՛ս ԽՈՐՀԵԼ (իմ) եւ ԽՈՀԵՄԱՆԱԼ։ |
| ԽՈՀԵՄ, ի, աց կամ ից, ա. 1. Խոհական, շատ խելօք, խելացի, ուշիմ, շրջահայեաց։ 2. Խորամանկ։ |
| ԽՈՀԵՄԱԲԱՐ, մ. Խոհեմ կերպով։ |
| ԽՈՀԵՄԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի խոհեմ կամ ամենախոհեմ։ |
| ԽՈՀԵՄԱԶԱՐԴ, ա. Խոհեմութեամբ զարդարուած՝ օժտուած։ |
| ԽՈՀԵՄԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խոհեմին յատուկ, խոհական, խոհեմ։ |
| ԽՈՀԵՄԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խոհեմութիւն, խոհականութիւն։ |
| ԽՈՀԵՄԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Խորհրդակից լինել։ |
| ԽՈՀԵՄԱՄԻՏ, ա. Խոհամիտ, խելացի, մտացի, ուշիմ, զգօն։ |
| ԽՈՀԵՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խոհեմ դառնալ։ |
| ԽՈՀԵՄԱՍԻՐԱԲԱՐ, ԽՈՀԵՄԱՍԻՐԱՊԷՍ, մ. Խոհեմութեամբ եւ սիրով, բարեմտութեամբ։ |
| ԽՈՀԵՄԱՍԻՐԵԼ, եցի, ն. չ. Խոհեմութեամբ սէր ցոյց տալ, բարեացակամ լինել։ |
| ԽՈՀԵՄԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խոհեմ սիրով ընտանութիւն, բարեսիրութիւն, բարեացակամութիւն։ |
| ԽՈՀԵՄԵԼ, եցի, ն. Խոհեմ դարձնել, խոհեմացնել, զգօնացնել։ |
| ԽՈՀԵՄԸՆԹԱՑ, ա. Խոհեմ ընթացք՝ վարք ու բարք ունեցող, շրջահայեաց։ |
| ԽՈՀԵՄՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խոհեմ լինելը, խոհեմի յատկութիւնը։ 2. Խոհականութիւն, շրջահայեցութիւն, խոհեմ վարմունք՝ վարքագիծ։ 3. Թաղանթ, որ պատում է գլխի ուղեղը որպէս խելքի ընդունարան։ |
| ԽՈՀԵՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խոհամիտ լինելը, խոհամտութիւն, խոհականութիւն։ |
| ԽՈՀԵՐ, խոխեր, ի, աց, գ. 1. Կեղտոտ՝ գարշահոտ ցեխ, աղտեղութիւն, տիղմ։ 2. փխբ. Գարշելի՝ զզուելի բան։ 3. Գերեզմանային խաւար։ 4. Վիհ, անդունդ։ |
| ԽՈՀԵՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Կեղտոտ, ցեխոտ, աղտեղի, գարշելի, պիղծ։ 2. Չարամիտ, չարագործ։ |
| ԽՈՀԵՐԻՄԱՑ, ա. Կեղտոտ մտքեր ունեցող. վատ մտքով եղած։ |
| ԽՈՀԵՑՈՂԱԿԱՆ, ա. Խորհողական, խորհելու կարողութեան վերաբերող։ |
| ԽՈՀԸՆՏԻՐ, ա. Խոհականութեամբ ընտրուած։ |
| ԽՈՀԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽՈՀԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽՈՀՈՂ, ա. Խորհող, մտածող։ |
| ԽՈՀՈՒՄՆ, հման, գ. Խորհելը, խորհում։ |
| ԽՈՀՈՒՆ, ա. Խոհական, խոհեմ, խելացի։ |
| ԽՈՂԽՈՂԵԼ, եցի, ն. 1. Մորթել, սառը զէնքով խոցոտելով սպանել, սրատել, ընդհանրապէս՝ չարաչար կերպով սպանել։ 2. Մահուչափ տանջել՝ չարչարել, կիսամահ անել։ |
| ԽՈՂԽՈՂԻՉ, ղչի, չաց, ա. Խողխողող, սպանող։ |
| ԽՈՂԽՈՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Խողխողելը, սպանելը, կոտորելը, մորթելը։ |
| ԽՈՂԽՈՆՋԵԼ, եցի, չ. Բարձրաձայն ծիծաղել, քրքջալ։ |
| ԽՈՂԽՈՋԱՆԵԼ, (իմ), չ. Հոսելիս շառաչելով ձայն հանել, խոխոջալ։ |
| ԽՈՂԽՈՋԱՆՔ, նաց, գ. Ջրերի հոսանք։ |
| ԽՈՂԽՈՋԵԼ, եցի, չ. Յորդութեամբ հոսել, յորդել։ |
| ԽՈՂՃՄՈՒՆՔ, տե՛ս ԽԱՂՃՄՈՒՆՔ։ |
| ԽՈՂՈՄԵԼ, տե՛ս ԽՈԽՈՄԵԼ։ |
| ԽՈՂՈՎԱԿ, խողուակ, ի, աց, գ. 1. Ջրի անցք՝ ճանապարհ, փողրակ, ջրորդան։ 2. Մարմնի սնամէջ անօթ՝ փող։ |
| ԽՈՃԿՈՐ, ի, աց, գ. Խոզի ձագ, գոճի։ |
| ԽՈՃԿՈՐԱԿ, գ. փղքշ., նուազ. ԽՈՃԿՈՐ-ի։ Փոքր խոճկոր։ |
| ԽՈՃՈՂԵԼ, տե՛ս ԽՃՈՂԵԼ։ |
| ԽՈՃՈՃԵԼ, եցի, չ. Խորհրդածել, մտմտալ, մտորել, մտածմունքի մէջ ընկնել։ |
| ԽՈՅ, ի, ից կամ ոց, ովք կամ օք, գ. 1. Արու ոչխար։ 2. (աստղգ.) Կենդանակերպի տասներկու համաստեղութիւններից մէկը։ 3. Ամրութիւններ՝ պարիսպներ քանդելու պատերազմական մեքենայ։ |
| ԽՈՅԱԿ, ի, աց, գ. 1. (ճրտրպ.) Սիւնագլուխ։ 2. Խոյակաձեւ զարդ դռան շեմքի եւ վարագոյրի վրայ։ |
| ԽՈՅԱԿԱՊ, տե՛ս ՀՈՅԱԿԱՊ։ |
| ԽՈՅԱԿԱՒՈՐ, ա. Խոյակներ ունեցող, խոյակազարդ։ |
| ԽՈՅԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Բուռն յարձակուել, թափով դիմել դէպի մէկը՝ մի բան, սլանալ, սուրալ։ 2. փխբ. Դէպի վեր միտել, բարձրանալ։ |
| ԽՈՅԳՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խոյանալով գողութԴԱՄԻՏ, ա. մ. Ուրախամիտ, յօնութեան՝ ոսկեգեղմը (խոյի ոսկէ մորթին) գողանալը։ 2. նման. Կնոջ առեւանգութիւն։ |
| ԽՈՅԶ, խուզի, իւ, ից, իւք, գ. 1. Որոնելը, փնտրելը, հարցուփորձ, քննութիւն, զննութիւն։ 2. Կազմում է յարադրութիւններ՝ փնտրել, որոնել, խուզարկել, յուզել, գրգռել նշ. ինչպէս՝ ԽՈՅԶ ԱՐԿԱՆԵԼ, ԽՈՅԶ ԵՒ ԽՆԴԻՐ ԱՌՆԵԼ՝ ԼԻՆԵԼ, Ի ԽՈՅԶ ԵՒ Ի ՔՆԻՆ ԱՐԿԱՆԵԼ, Ի ԽՈՅԶ ԵՒ Ի ԽՆԴԻՐ ԱՐԿԱՆԵԼ, ԽՈՅԶ ԱՌՆՈՒԼ, Ի ԽՈՅԶ ԵԼԱՆԵԼ կամ ԱՆԿԱՆԵԼ (իմ), Ի ԽՈՅԶ ԵՒ ԽՆԴԻՐ ԼԻՆԵԼ։ |
| ԽՈՅԹ, տե՛ս ԽԻԹ (4)։ |
| ԽՈՅԼ, գ. Ուռուցք, ելունդ, պալար, սպի, բիծ։ |
| ԽՈՅՍ ԱՌՆՈՒԼ, Խոյս տալ, խուսափել։ |
| ԽՈՅՍ ՏԱԼ, 1. Խուսափել, հեռանալ, փախչել։ 2. Ընկրկել, հրաժարուել, յետ կանգնել։ |
| ԽՈՅՐ, խուրի, ից, գ. 1. Արեւելեան պատուաւոր գլխանոց կամ փաթթոց, որ կրում էին թագաւորները եւ իշխանները։ 2. Բարձրաստիճան հոգեւորականների գլխի զարդարուն ծածկոց։ 3. Քահանայի գլխի ծածկոց։ |
| ԽՈՅՐԱԳՈՐԾ, տե՛ս ԽՈՅՐԱՐԱՐ։ |
| ԽՈՅՐԱԴԻՐ, դրի, րաց, ա. 1. Գլխին խոյր դնող՝ կապող։ 2. տե՛ս ԽՈՅՐԱՐԱՐ։ |
| ԽՈՅՐԱՐԱՐ, ա. գ. Խոյր շինող՝ պատրաստող։ |
| ԽՈՅՕՂ, գ. (ճրտրպ.) Խոյի եղջիւրի նման ոլորուն դրուագ՝ զարդ սիւների գլխին, գալարազարդ։ |
| ԽՈՆԱՐՀ, ի, աց կամ ից, ա. 1. Ցած, ցածի, ստորին։ 2. Համեստ, հնազանդ, հլու։ 3. Խոնարհութիւն արտայայտող, խոնարհական։ 4. Նուաստ, յետին, նկուն, վհատ, խեղճ։ 5. մ. Խոնարհուած, ծնրադրած, ծնկաչոք։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱԲԱՐ, մ. Խոնարհ կերպով, խոնարհութեամբ։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱԳՆԱՑ, ա. Դէպի ցած գնացող՝ հոսող։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի խոնարհ, աւելի ցած։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱԶԱՐԴ, ա. Խոնարհութեամբ զարդարուած՝ օժտուած։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Պարզ՝ անկեղծ՝ հասկանալի խօսելը՝ խօսակցութիւն, պարզախօսութիւն։ (Կղնկտ., 17Օ)։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱԿԱՆ, ա. Խոնարհին յատուկ, խոնարհութիւն արտայայտող։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱԿՈՂՄՆ, գ. Ցածի՝ ստորին կողմը։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱՀԱԿ, ա. Դէպի ցած հակուած կամ հակուող։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱՁԻԳ, ա. Դէպի խոնարհութիւն ձգող՝ ձգուած, խոնարհութիւն արտայայտող։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. Մտքով կամ սրտով խոնարհ, խոնարհ՝ հաշտ բնաւորութիւն ունեցող։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱՄՏԵԼ, չ. Խոնարհամիտ լինել, խոնարհամտութեամբ վարուել։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խոնարհամիտ լինելը, խոնարհամտի յատկութիւնը։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱՊԷՍ, տե՛ս ԽՈՆԱՐՀԱԲԱՐ։ |
| ԽՈՆԱՐՀԱՍԻՐՏ, տե՛ս ԽՈՆԱՐՀԱՄԻՏ։ |
| ԽՈՆԱՐՀԵԼ1, եցի, տե՛ս ԽՈՆԱՐՀԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԽՈՆԱՐՀԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Դէպի ցած թեքուել՝ իջնել, կորանալ, կռանալ։ 2. Հակուել, հակամիտել, տրամադրուել, տեղի տալ, յանձն առնել։ 3. Նկուն դառնալ, ընկճուել, նուաստանալ։ 4. Ճգնել, զղջալ։ 5. Խոնարհ դառնալ, համեստանալ։ |
| ԽՈՆԱՐՀԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Դէպի ցած թեքել՝ իջեցնել, կորացնել, կռացնել։ 2. Հակել, ձգել, տրամադրել, հակամէտ դարձնել։ 3. Նկուն դարձնել, ընկճել, նուաստացնել։ 4. Մեղմացնել, խոնարհ դարձնել։ |
| ԽՈՆԱՐՀԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ խոնարհեցնում է, խոնարհեցնող։ |
| ԽՈՆԱՐՀՄՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽՈՆԱՐՀԱՄՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽՈՆԱՐՀՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խոնարհ՝ խոնարհաբարոյ լինելը, խոնարհամտութիւն։ 2. Նուաստացածութիւն, նուաստացում։ 3. Համեստութիւն, պարկեշտութիւն, չափաւորութիւն։ 4. (քեր.) Լծորդութիւն, խոնարհում։ |
| ԽՈՆԱՐՀՈՒՄՆ, հման, գ. 1. Խոնարհութիւն, նուաստացում։ 2. Կորացում, թեքում։ 3. (քեր.) Բայերի փոփոխութիւնը եղանակով, ժամանակով, դէմքով եւ թուով։ |
| ԽՈՆԱՒ, ոյ կամ ի, ա. 1. Խոնաւութեամբ ներծծուած, թաց, տամուկ, գէջ, ջրոտ։ 2. գ. Խոնաւ հիւթ, խոնաւութիւն, թացութիւն։ |
| ԽՈՆԱՒԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ խոնաւ։ |
| ԽՈՆԱՒԱԼԻՑ, ա. Խոնաւութեամբ լի՝ ներծծուած, շատ խոնաւ։ |
| ԽՈՆԱՒԱԽՈՅԶ, ա. Ջրի մէջ բան փնտրող՝ որոնող։ |
| ԽՈՆԱՒԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խոնաւ, թաց, գէջ։ |
| ԽՈՆԱՒԱԿԵՐՏ, ա. Խոնաւութիւնից կամ ջրերից բաղկացած՝ բաղադրուած։ |
| ԽՈՆԱՒԱՅԻՆ, ա. Խոնաւութեամբ բնորոշուող. ջրային։ |
| ԽՈՆԱՒԱՅՈՅԶՔ, յուզից, գ. Խոնաւութեան սաստկանալը օդի մէջ։ |
| ԽՈՆԱՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խոնաւ դառնալ, թրջուել, թացանալ, տամկանալ։ |
| ԽՈՆԱՒԱՏԵՍԱԿ, ի, աց, ա. Հեղուկ, ջրալի։ |
| ԽՈՆԱՒԱՐԱՐ, ա. Խոնաւ դարձնող, խոնաւացնող։ |
| ԽՈՆԱՒԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ացո՛, պբ. Խոնաւ դարձնել, խոնաւացնել։ |
| ԽՈՆԱՒԵԼ1, եցի, տե՛ս ԽՈՆԱՒԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԽՈՆԱՒԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Խոնաւանալ։ 2. Գիջանալ, գիջութիւն անել։ |
| ԽՈՆԱՒԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԽՈՆԱՒԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԽՈՆԱՒՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խոնաւ լինելը, թացութիւն։ 2. Գիջութիւն։ |
| ԽՈՆԱՒՈՒՏ, ի, ից, ա. Խոնաւութիւն պարունակող, փոքր-ինչ խոնաւ, տամուկ, թաց։ |
| ԽՈՆՋ1, Ի ԽՈՆՋ, մ. Մէջ, ընթացքում։ |
| ԽՈՆՋ2, 1. ա. Յոգնած, խոնջացած։ 2. գ. Յոգնութիւն, յոգնածութիւն, խոնջանք։ |
| ԽՈՆՋԱԿԱՆ, ա. Յոգնեցնող, աշխատալի, աշխատատար, տաժանելի։ |
| ԽՈՆՋԱՆ, խոնճան, ջանունք, գ. Վարտիքի՝ անդրավարտիքի կապ։ |
| ԽՈՆՋԱՆՔ, նաց, գ. Խոնջութիւն, յոգնութիւն, յոգնածութիւն։ |
| ԽՈՆՋԱՎԱՍՏԱԿ, տե՛ս ԽՈՆՋԱԿԱՆ։ |
| ԽՈՆՋԵԼ, (իմ), խոնճել, եցայ, չ. Յոգնել։ |
| ԽՈՆՋՈՒԹԻՒՆ, ԽՈՆՋՈՒՄՆ, ջման, գ. 1. Խոնջանք, յոգնութիւն, յոգնելը։ 2. Ջանք, աշխատանք։ |
| ԽՈՇԻՒՆ, տե՛ս ԽՕՇԻՒՆ։ |
| ԽՈՇՈՇ, ա. Մարդասպան, մարդախոշոշ։ |
| ԽՈՇՈՇԵԼ, եցի, ն. Չարչարելով սպանել, խողխողել։ |
| ԽՈՇՈՏ, ԽՈՐՇՈՏ, գ. Չոր խոտ, խռիւ։ |
| ԽՈՇՈՐ, ի, ից, ա. 1. Կոշտ, անողորկ, անհարթ, խորդուբորդ։ 2. Կոպիտ, կարծր, պինդ։ 3. Հաստ, հաստաւուն։ 4. Խիստ, դժնդակ, խոժոռ։ 5. Անշուք, հասարակ, խղճուկ։ 6. Կոշտ ու կոպիտ, թանձր, անախորժ, խոշորաձայն։ 7. Ցուրտ, սառը։ 8. մ. Կոպիտ՝ անախորժ կերպով։ |
| ԽՈՇՈՐԱԳԵՂ, ա. Տգեղ, խոժոռադէմ։ |
| ԽՈՇՈՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի խոշոր։ |
| ԽՈՇՈՐԱԶԳԵԱՑ, զգեցի, ԽՈՇՈՐԱԶԳԵՍՏ, ի, ից, ա. Կոպիտ՝ հաստ զգեստ հագած։ |
| ԽՈՇՈՐԱԾ, ա. Խստամբեր, խիստ։ |
| ԽՈՇՈՐԱՀԱՆԴԵՐՁ, տե՛ս ԽՈՇՈՐԱԶԳԵՍՏ։ |
| ԽՈՇՈՐԱՃԱՇԱԿ, ա. Հասարակ՝ աղքատիկ կերակուր ուտող։ |
| ԽՈՇՈՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Մեծանալ, մեծ դառնալ, աճել։ 2. Գիրանալ։ |
| ԽՈՇՈՐԱՊԷՍ, մ. Կոպիտ կերպով, վայրիվերոյ։ |
| ԽՈՇՈՐԱՎԱՐ, ա. Խստակենցաղ, խստակեաց։ |
| ԽՈՇՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խօսքը խստացնել՝ սաստկացնել, յանդիմանելով տրտմեցնել։ |
| ԽՈՇՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կոշտութիւն, անողորկութիւն, անհարթութիւն։ 2. Խստութիւն. կոպտութիւն։ 3. Կոպիտ՝ հաստ՝ հասարակ լինելը։ |
| ԽՈՇՏԱԼ, ացայ, չ. Կաղալ։ |
| ԽՈՇՏԱՆԳԱԼԻՑ, ա. մ. Խոշտանգումներով լի, չարաչար տանջանքներով։ |
| ԽՈՇՏԱՆԳԱՆՔ, նաց, գ. Խիստ՝ չարաչար տանջանք, չարչարանք, սաստիկ ծեծ։ |
| ԽՈՇՏԱՆԳԵԼ, եցի, ն. Խիստ տանջել, չարչարել, սաստիկ՝ չարաչար ծեծել, պատժել, չարչարելով բռնադատել։ |
| ԽՈՇՏԱՆԳԻՉ, ա. Որ խոշտանգում է, խոշտանգող։ |
| ԽՕՇՏԱՆԳՈՒՄՆ, գման, գ. Խոշտանգելը, խոշտանգուելը, խոշտանգանք։ |
| ԽՈՇՏԱՆԿԱՆՔ, տե՛ս ԽՈՇՏԱՆԳԱՆՔ։ |
| ԽՈՇՏԱՆԿԵԼ, տե՛ս ԽՈՇՏԱՆԳԵԼ։ |
| ԽՈՇՏԱՆԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽՈՇՏԱՆԳՈՒՄՆ։ |
| ԽՈՇՏԱՐ, ի, աց, գ. Դաստիարակութեան յանձնուած երեխայ, սան։ |
| ԽՈՉ, ի, ից կամ ոց, գ. 1. Սրածայր քար կամ փայտ, որ խրւում է ոտքը, աչքը եւն։ 2. Փուշ, ոզնու փուշ։ 3. փխբ. Խանգարիչ՝ խափանիչ հանգամանք, խոչընդոտ, արգելք։ |
| ԽՈՉԸՆԴԱԿՆ, գ. Աչքի արգելք, փխբ. խոչընդոտ։ |
| ԽՈՉԸՆԴՈՏՆ, խոչոտն, գ. Ճանապարհի խոչ՝ քար, որին դիպչում է ոտքը, փխբ. խանգարիչ հանգամանք, արգելք։ |
| ԽՈՊԱԼ, ացի կամ ացայ, չ. Խայտալ, կայտռել։ |
| ԽՈՊԱՆ, խուպան, ի, գ. Բոլորովին չհերկուած՝ կորդ հող, անմշակ՝ ամայի տեղ։ |
| ԽՈՊԱՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Խոպան դառնալ, կորդանալ, ամայանալ։ 2. փխբ. Անպէտքանալ, խոտան դառնալ։ |
| ԽՈՊԱՆԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Խոպանանալը, խոպան դառնալը։ |
| ԽՈՊԱՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խոպան դարձնել, աւերել։ |
| ԽՈՊԱՆԵԼ, եցի, տե՛ս ԽՈՊԱՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԽՈՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, ԽՈՊԱՆՈՒՄՆ, գ. 1. Խոպան լինելը, խոպանանալը։ 2. փխբ. Անպէտքութիւն, անպիտանութիւն, խոտանութիւն։ |
| ԽՈՊՈՊ, ոպք, տե՛ս ԽՈՊՈՊԻՔ։ |
| ԽՈՊՈՊԵԼ, եցի, ն. Խոպոպներ սարքել։ |
| ԽՈՊՈՊԻ, ա. Գանգուր, ոլորուն։ |
| ԽՈՊՈՊԻՔ, գ. հաւաք. Հիւսուած՝ ոլորքներ կազմող մազեր, մազի հիւսեր։ |
| ԽՈՌ, (ասոր.), ի, գ. Պարսպի մէջ բացուած անցք՝ խրամ։ Եկեալ խոռին կամէր հզօրապէս ի ներքս մտանել (Լաստ., ԺԶ)։ |
| ԽՈՌԱՊԵՏ, գ. Արքունական պալատում բարձրաստիճան պաշտօնեայ, կուրապաղատ։ |
| ԽՈՌԵԼ, եցի, ն. 1. Պարսպի մէջ անցք՝ խրամ բանալ։ 2. Մարմնի վրայ վէրք՝ փոս բանալ։ |
| ԽՈՌՈՉ, կամ ԽՈՌՈՋ, խորոջ, ի, աց, գ. Փոս ընկած տեղ, փոս։ |
| ԽՈՌՈՉԱՆԱԼ, կամ ԽՈՌՈՋԱՆԱԼ, ացայ, ԽՈՌՈՉԵԼ (իմ) կամ ԽՈՌՈՋԵԼ (իմ), եցայ, չ. 1. Խոռոչ գոյանալ՝ բացուել։ 2. Խոխոջալ, խոխոջիւնի ձայն հանել։ |
| ԽՈՌՈՉԵԼ, (իմ) կամ ԽՈՌՈՋԵԼ (իմ), եցայ, չ. 1. Խոռոչ գոյանալ՝ բացուել։ 2. Խոխոջալ, խոխոջիւնի ձայն հանել։ |
| ԽՈՍՏԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Խոստանալ խօսքով կամ գրով։ |
| ԽՈՍՏԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խոստում խօսքով կամ գրով։ 2. Գրուածքի գլխակարգութիւն՝ ցանկ, որի մէջ տրւում է, թէ ինչ նիւթի մասին պետք է խօսուի՝ գրուի. առաջաբան, նախաբան։ |
| ԽՈՍՏԱԿ, (պհլ.), գ. Օգտուելու համար մէկին տրուած հող, ժառանգական հողային տիրոյթ, աւատ։ |
| ԽՈՍՏԱՆԱԼ, ացայ, ն. 1. Խօսք՝ խոստում տալ, յանձն առնել մի բան կատարելու կամ տալու, ուխտել։ 2. Յոյս տալ։ 3. Սպառնալ։ 4. Խոստովանել։ |
| ԽՈՍՏԱՑՈՒՄՆ, ցման, տե՛ս ԽՈՍՏՈՒՄՆ։ |
| ԽՈՍՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խոստովանել տալ, խոստովանեցնել։ |
| ԽՈՍՏՈՎԱՆ, (պհլ.), միայն՝ ԽՈՍՏՈՎԱՆ ԱՌՆԵԼ, ԽՈՍՏՈՎԱՆ ԼԻՆԵԼ։ |
| ԽՈՍՏՈՎԱՆԱԲԱՐ, մ. 1. Գոհանալով, փառք տալով։ 2. Դաւանելով։ 3. (կրօն.) Յանցանքը՝ մեղքը խոստովանելով։ 4. (յունական ոճով) Ամենքին ընդունելի՝ հաւանելի լինելով, ստոյգ՝ անտարակոյս՝ վճռական կերպով։ |
| ԽՈՍՏՈՎԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. (եկեղց.) Խոստովանութեան վերաբերող, դաւանական։ |
| ԽՈՍՏՈՎԱՆԱԿԻՑ, ա. 1. Միասին խոստովանող՝ դաւանող, ձայնակից, միաբան։ 2. Միասին խոստովանելի՝ դաւանելի։ |
| ԽՈՍՏՈՎԱՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Խոստովանակից լինելը, միասին կամ միատեսակ դաւանութիւն։ |
| ԽՈՍՏՈՎԱՆԱՔՈՅՐ, քեռ, գ. Խոստովանող կին կամ աղջիկ, խոստովանադուստր (խոստովանեցնողի նկատմամբ)։ |
| ԽՈՍՏՈՎԱՆԵԼ, եցի եւ եցայ, հբ. 1. Դաւանել՝ ընդունել իբրեւ ճշմարտութիւն, գոհանալ, բարեբանել։ 2. Ճանաչել, համարել, ընդունել, յանձն առնել։ 3. (եկեղց.) Իր մեղքերը զղջալով յայտնել, ապաշխարել։ 4. Խօսք տալ, խոստանալ։ |
| ԽՈՍՏՈՎԱՆՈՂ, ի, աց, ա. 1. Դաւանող, իբրեւ ճշմարտութիւն ընդունող։ 2. (կրօն.) Իր դաւանանքը յայտարարող եւ դրա համար չարչարանք կրող։ 3. Կրօնական համոզմունքի պատճառով նահատակուած, մարտիրոս։ |
| ԽՈՍՏՈՎԱՆՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Խոստովանողին (3) յատուկ՝ վերաբերող։ 2. (կրօն.) Մեղքերի խոստովանութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԽՈՍՏՈՎԱՆՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Խոստովանելը, դաւանելը։ |
| ԽՈՍՏՈՎԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Դաւանելը մի բան իբրեւ ճշմարտութիւն, դաւանանք։ 2. (եկեղց.) Իր մեղքերը զղջալով յայտնելը՝ թողութիւն գտնելու նպատակով։ 3. Հաւանութիւն, համաձայնութիւն, ընդունելիութիւն, ստորասութիւն։ 4. (կրօն.) Գոհութիւն, գոհաբանութիւն, փառաբանութիւն։ 5. (կրօն.) Խոստում առ աստուած, ուխտ։ 6. (կրօն.) Խոստովանող լինելը, վկայելը հաւատի ճշմարտութեան եւ դրա համար չարչարանք կրելը։ |
| ԽՈՍՏՈՎԱՆՕՐԷՆ, տե՛ս ԽՈՍՏՈՎԱՆԱԲԱՐ։ |
| ԽՈՍՏՈՒԿ ԼԻՆԵԼ, Խոստովանել, յանձն առնել։ |
| ԽՈՍՏՈՒՄՆ, տման, գ. 1. Խօսք տալը, խոստանալը։ 2. Խոստացած բանը, խոստացածը։ 3. Աւետիք, բարիքի խոստում։ 4. Խոստովանութիւն, յանձնառութիւն։ 5. (եկեղց.) Ուխտ, կրօնաւորական կարգ։ 6. Հարսնախօսութիւն, նշանուելը։ |
| ԽՈՏ, ոյ, ոց, գ. Խոտեղէն բոյս՝ դալար կամ չոր, վայրի բանջար։ |
| ԽՈՏԱԲԵՐ, ա. Առատ խոտ բերող, խոտաւէտ։ |
| ԽՈՏԱԲՈՅԾ, ա. Խոտով բուծուող՝ կերակրուող, խոտաբուտ։ |
| ԽՈՏԱԲՈՒՂԽ, ա. Խոտ ճարակելով աճած՝ բազմացած։ |
| ԽՈՏԱԲՈՒՏ, ա. 1. Խոտով սնուող՝ կերակրուող, խոտաճարակ։ 2. Խոտեղէն։ |
| ԽՈՏԱԼԻՑ, ա. Խոտով լի՝ հարուստ, խոտաւէտ։ |
| ԽՈՏԱԿԵՐ, ի, աց, ա. Խոտով սնուող, խոտաճարակ։ |
| ԽՈՏԱՀԱՄԲԱՐ, գ. Դիզած՝ պահած խոտ։ |
| ԽՈՏԱՃԱՇԱԿ, ա. Խոտ ճաշակող, խոտեղէնով՝ բանջարեղէնով ապրող։ |
| ԽՈՏԱՃԱՐԱԿ, ի, աց, ա. Խոտ արածող, խոտեղէնով կերակրուող, խոտակեր (անասուն եւ մարդ)։ |
| ԽՈՏԱՆ, ի, ից կամ աց, ա. Խոտելի, անարգ, անպէտք, անպիտան։ |
| ԽՈՏԱՆԵԼ, տե՛ս ԽՈՏԵԼ։ |
| ԽՈՏԱՎԱՅԵԼ, ա. Խոտի նման, խոտեղէն։ |
| ԽՈՏԱՑԵԱԼ, ա. Խոտան՝ անպիտան դարձած։ |
| ԽՈՏԱՒԷՏ, ա. Խոտով հարուստ, խոտառատ, խոտալից։ |
| ԽՈՏԵԼ, եցի, ն. Արհամարհել, անարժան համարել, երեսից գցել, անարգել, մերժել, բանի տեղ չդնել, ի դերեւ հանել։ |
| ԽՈՏԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. 1. Որի նիւթը խոտ է, ինչ որ նման է խոտի։ 2. Խոտից հիւսուած՝ պատրաստուած, խոտէ։ 3. գ. Խոտէ անկողին, խսիր, փսիաթ։ |
| ԽՈՏԻՉ, ա. Խոտող, անարգող։ |
| ԽՈՏՈՐ, ա. մ. Թիւր, սխալ, մոլար, ծուռ, իսկական ուղղութիւնից շեղուած։ |
| ԽՈՏՈՐԱԿԻ, մ. Խոտոր՝ ծուռ կերպով, խոտորնակի։ |
| ԽՈՏՈՐԱՍԷՐ, ա. Խոտոր՝ թիւր բաներ սիրող, մոլորուած։ |
| ԽՈՏՈՐԱՏՈՒՐ, խտորատուր, ա. Խոտոր՝ թիւր բաների անձնատուր, մոլորուած։ |
| ԽՈՏՈՐԵԼ1, եցի, տե՛ս ԽՈՏՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԽՈՏՈՐԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Իսկական ուղղութիւնից շեղուել, այս ու այն կողմ թեքուել, մի կողմ ծռուել՝ դառնալ, մօտենալ։ 2. փխբ. Ուղիղ ճանապարհից շեղուել, մոլորուել, սխալուել։ 3. Խորշել, երես դարձնել մէկից, օտարանալ։ |
| ԽՈՏՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Բուն ուղղութիւնից հանել՝ շեղել, թեքել՝ տանել դէպի մի կողմ, դարձնել։ 2. փխբ. Սխալ ուղղութիւն տալ, մոլորեցնել, սխալեցնել, թիւրել, ծռել։ |
| ԽՈՏՈՐԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Խոտորեցնող, մոլորեցնող, խանգարիչ։ |
| ԽՈՏՈՐԿՏՈՒՐՔ, գ. Զինուորական զգեստի քղանցքի կտրուածք, որ յետեւից դէպի առաջ կարճանում էր մինչեւ ծնկները, որպէսզի վազելու դէպքում չխանգարի։ |
| ԽՈՏՈՐՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի խոտոր, խեղաթիւր։ |
| ԽՈՏՈՐՆԱԿ, ի, աց, ա. մ. 1. Ծռուած, շեղուած, թեքուած դէպի մի կողմ, խոտոր։ 2. Հակառակ, ընդդէմ, թարս։ 3. գ. Խաչի թեւ։ |
| ԽՈՏՈՐՆԱԿԱՆ, տե՛ս ԽՈՏՈՐՆԱԿ։ |
| ԽՈՏՈՐՆԱԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Այս ու այն կողմը շուռ գալ, շեղակի շրջուել, պտտուել։ |
| ԽՈՏՈՐՆԱԿԻ, մ. ա. Խոտոր, խոտորնակ, շեղակի։ |
| ԽՈՏՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խոտոր՝ խոտորնակ լինելը, խոտորում։ |
| ԽՈՏՈՐՈՒՄՆ, րման, գ. Խոտորուելը, մոլորուելը, շեղուելը։ |
| ԽՈՏՈՒՄՆ, տման, գ. Խոտելը։ |
| ԽՈՏՈՒՑՔ, խոտոցք, տցոց, տոցոց կամ տոցաց, գ. յոգն. Սրունքի ոսկորները։ |
| ԽՈՐ, ոյ, ոց, ա. 1. Մեծ խորութիւն ունեցող։ 2. Զգալի փոս կազմող, խորունկ։ 3. փխբ. Դժուար իմանալի՝ հասկանալի, դժուարիմաց, խրթին, մութ. գաղտնի, թաքուն։ 4. փխբ. Սաստիկ, ծայրաստիճան, ծայրայեղ։ 5. գ. Խոր տեղ, խորութիւն, փոս։ 6. Անդունդ, խորխորատ, վիհ։ 7. Խորք։ 8. փխբ. Որեւէ բանի ներքին իմաստը՝ բովանդակութիւնը։ 9. մ. Ուժգին կերպով, սաստկապէս։ |
| ԽՈՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խրթին խօսելը՝ խօսք, կամ խորամանկութիւն, հնարագիտութիւն, վարպետութիւն։ |
| ԽՈՐԱԳԷՏ, գիտի կամ տոյ, տաց, ա. 1. Խորամիտ, խորաթափանց, ճարտարամիտ, խելացի։ 2. Հնարագէտ, խորամանկ։ 3. Հնարամիտ, ճարտար։ |
| ԽՈՐԱԳԻՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ խորագէտ։ |
| ԽՈՐԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խորագէտ լինելը, խորագէտի յատկութիւնը։ |
| ԽՈՐԱԳՆԱՑ, ա. Ծովի խորքերը գնացող, ծովագնաց, ծովամուխ։ |
| ԽՈՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ շատ խոր։ |
| ԽՈՐԱԳՈՒՆԱԲԱՐ, մ. Շատ խոր կերպով, խորագոյնս։ |
| ԽՈՐԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, ա. 1. Խորագէտ, խորամիտ։ 2. Խորհրդաւոր, խոր գիտելիքներ պարունակող՝ թաքցնող։ |
| ԽՈՐԱԽՕՍ, ա. Կոկորդի խորքից խօսող։ |
| ԽՈՐԱԿ, (պհլ.), գ. Շարմաղուն՝ շատ մանր ալիւր։ (Ոսկ., փիլիպ. ժ. յորդ, 469, ՀԱԲ)։ |
| ԽՈՐԱԿՆ, ա. Աչքերը փոս ընկած։ |
| ԽՈՐԱՀԻՄՆ, ա. Հիմքը խոր։ |
| ԽՈՐԱՁՈՐ, ոյ, ոց, գ. 1. Խոր կամ անդնդախոր ձոր։ 2. փխբ. Ոլոր-մոլոր՝ ոլորապտոյտ տեղեր, մութ՝ խրթին՝ դժուար հասկանալի բան։ |
| ԽՈՐԱՄԱՆԳ, տե՛ս ԽՈՐԱՄԱՆԿ։ |
| ԽՈՐԱՄԱՆԿ, ի, աց, ա. 1. Ուրիշներին խաբելու՝ մոլորեցնելու մէջ հնարագէտ։ 2. Խորամանկութիւն արտայայտող՝ պարունակող, խարդախ։ |
| ԽՈՐԱՄԱՆԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ խորամանկ։ |
| ԽՈՐԱՄԱՆԿԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Խորամանկ գործ, խորամանկութիւն։ |
| ԽՈՐԱՄԱՆԿԵԼ, եցի, ն. 1. Խորամանկութիւն անել, խորամանկութեամբ վնասել, նենգել, պատրել։ 2. Նենգութեամբ որեւէ բան հրահրել՝ սարքել, մի չարիք նիւթել։ |
| ԽՈՐԱՄԱՆԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խորամանկ լինելը։ 2. Խորամանկ արարք՝ գործ։ 3. Հնարամտութիւն, վարպետութիւն (ուրիշին խաբելու մէջ)։ 4. Նենգութիւն, խարդախութիւն։ 5. Ծաղր, հեգնանք։ |
| ԽՈՐԱՄԹԻՆ, ա. մ. Խորապէս մթին՝ խաւար. մթի՝ խաւարի մէջ։ |
| ԽՈՐԱՄԻՋՈՑ, ա. Մէջտեղը՝ միջավայրը խոր ընկած, գոգաւոր։ |
| ԽՈՐԱՄՈՒԽ, ա. մ. Խոր մխուող՝ թափանցող, խորազնին. խորին զգացումով։ |
| ԽՈՐԱՄՈՒՏ ԼԻՆԵԼ, Խորքերը մտնել՝ թափանցել։ |
| ԽՈՐԱՅԱՏԱԿ, ա. Խոր յատակ ունեցող, խորունկ։ |
| ԽՈՐԱՅԻՆ, ա. Ջրերի կամ անդունդների խորքերում գտնուող, անդնդային, ծովային։ |
| ԽՈՐԱՅՈՅԶ, ա. Ծովի խորքերում մի բան փնտրող։ |
| ԽՈՐԱՅՈՐՁԱՆ, ա. Խոր կամ սաստիկ յորձանք տուող։ |
| ԽՈՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Վրան (բոլորակ կամ քառակուսի ձեւով)։ 2. նման. Երկնքի կամարը։ 3. Դիւան, գմբէթաւոր ատեան, արքունի դահլիճ։ 4. Եկեղեցի, տաճար։ 5. Սեղան կամ բեմ եկեղեցու մէջ, որտեղ սուրբ պատարագ է մատուցւում։ 6. Յարկ, տուն, սենեակ։ 7. փխբ. (կրօն.) Մարմինը՝ իբրեւ հոգու ժամանակաւոր բնակարան։ |
| ԽՈՐԱՆԱԴԱՍՈՒԹԻՒՆ, գ. (կրօն.) Երկնային խորաններում դասուելը։ |
| ԽՈՐԱՆԱԶԱՐԴ, ա. Խորանի ձեւով զարդարուած։ |
| ԽՈՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Խոր դառնալ, խորութիւնը մեծանալ։ 2. Դէպի խորքը ձգուել՝ տարածուել։ |
| ԽՈՐԱՆԱԿԱՊ, ա. Կամարակապ, զմբէթաւոր։ |
| ԽՈՐԱՆԱԿԱՐ, ի, աց, ա. Խորան՝ վրան կարող՝ պատրաստող, վրանագործ։ |
| ԽՈՐԱՆԱԿԻՑ, ա. Միեւնոյն խորանում բնակուող, յարկակից, բնակակից, դասակից։ |
| ԽՈՐԱՆԱՁԵՒ, ա. Խորանի՝ վրանի ձեւ ունեցող, կամարաձեւ, գմբէթաձեւ։ |
| ԽՈՐԱՆԱՅԱՐԴԱՐ, ա. (կրօն.) Խորան՝ վրան յօրինող՝ պատրաստող (վկայութեան խորանի մասին)։ |
| ԽՈՐԱՆԱՅԱՐԿ, ա. 1. Խորանաձեւ յարկ ունեցող, կամարակապ։ 2. Երկնակամարի նման։ |
| ԽՈՐԱՆԱՆՄԱՆ, ա. Խորանի նման, խորանաձեւ։ |
| ԽՈՐԱՆԱՇԷՆ, ա. Խորանի ձեւով շինուած, վրանաձեւ, գմբէթարդ։ |
| ԽՈՐԱՆԱՇԻՆՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Վկայութեան խորանի շինութիւնը։ |
| ԽՈՐԱՆԱՉՈՒ, ա. Վրանաբնակ եւ չուող, որ չուելու ժամանակ վրաններում է ապրում։ |
| ԽՈՐԱՆԱՊԱՀ, ա. Խորանները պահպանող, վրանների պահապան։ |
| ԽՈՐԱՆԱՐԱՐ, տե՛ս ԽՈՐԱՆԱԿԱՐ։ |
| ԽՈՐԱՆԱՐԴ, ա. 1. Խորանարդի ձեւ ունեցող։ 2. Խորանի նման, խորանաձեւ, գմբէթարդ։ |
| ԽՈՐԱՆԱՒՈՐ, ա. Վրանում բնակուող՝ ապրող, վրանաբնակ, վրանաւոր։ |
| ԽՈՐԱՆԱՓԵՂԿ, ի, աց, գ. 1. Վրանի փեղկը՝ վարագոյրը, որով մուտքը ծածկւում է։ 2. Մորթի կամ թաղիքի ամեն մի կտոր, որոնցից կազմուած են վրանի կողերը։ |
| ԽՈՐԱՇՈՒՐԹՆ, տե՛ս ԽՈՐԱԽՕՍ։ |
| ԽՈՐԱՋՈՒՐ, ա. Խոր ջուր ունեցող։ |
| ԽՈՐԱՍՈՅԶ, սուզի, ա. 1. Դէպի խորքերը սուզող՝ սուզուած։ 2. Խոր, խորունկ, խորայատակ։ 3. գ. Խոր տեղ, խորք։ |
| ԽՈՐԱՍՈՒԶԵԼ, եցի եւ եցայ, տե՛ս ԽՈՐԱՍՈՅԶ ԱՌՆԵԼ՝ ԼԻՆԵԼ (1)։ |
| ԽՈՐԱՐԹՈՒՆ, ա. Խոր (քուն)։ (տե՛ս նաեւ ԾԱՆՐԱՐԹՈՒՆ)։ |
| ԽՈՐԱՐՄԱՏ, ա. Խոր արմատներ ունեցող, որի արմատները խորն են։ |
| ԽՈՐԱՓԻՏ, փտի, գ. 1. Խոր՝ փոս տեղ, խորխորատ, վիհ։ 2. Լուսեղէն օդերեւոյթ։ 3. ա. Խոր, խորունկ։ |
| ԽՈՐԱՓՈՐ, ա. Խոր փորուած, խորունկ։ |
| ԽՈՐԱՔՆԻՆ, ա. 1. Խորապէս քննող, խորազնին, խորաթափանց։ 2. Խորիմաստ, դժուարհասկանալի, խրթին։ |
| ԽՈՐԳ, (ասոր.), ոյ, ոց, գ. 1. Մազեղէն կոպիտ կտորից զգեստ, քուրձ։ 2. Մազէ՝ քրձէ տոպրակ։ |
| ԽՈՐԳԱԶԳԱՑ, ԽՈՐԳԱՀԱՆԴԵՐՁ, ա. Քուրձ հագած, խարազնազգեստ։ |
| ԽՈՐԳԵՂԷՆ, ա. Խորգից՝ քրձից պատրաստուած, քրձեղէն։ |
| ԽՈՐԴ, ոյ, ոց կամ ու, ուց, տե՛ս ԿՌՈՒՆԿ։ |
| ԽՈՐԴԱԼ, ացի, չ. 1. Քնած ժամանակ կոկորդից կամ քթից աղմուկ հանել, խռմփալ։ 2. Ուժգին ձայն հանել՝ առաջացնել՝ տարածել (ծովի ալիքների մասին)։ |
| ԽՈՐԴԱՊԱՐ, խորթապար, գ. Խորդերի՝ կռունկների պար՝ երամ։ |
| ԽՈՐԴՈՒՄՆ, դման, գ. Խորդալը, խռմփալը։ |
| ԽՈՐԵԼ, եցի, ն. 1. Խոր՝ խորունկ դարձնել, խորացնել, փոսացնել։ 2. Խոր տեղում թաքցնել, խորը թաղել, ծածուկ պահել։ 3. Գողանալ, պակասեցնել։ 4. Իւրացնել, ուրիշի ունեցուածքը տակով անել։ 5. Խանգարել, եղծել։ |
| ԽՈՐԷՋՔ, իջաց, գ. յոգն. Ջրսուզակներ։ Եւ յիջանել խորիջացն՝ լոյսն աներեւոյթ լինէր (Կղնկտ., 379)։ |
| ԽՈՐԹ1, ոյ, ոց կամ ու, ուց, ա. գ. 1. Ոչ արիւնակից, ոչ հարազատ։ 2. Ապօրինի զաւակ, հարճորդի, պոռնկորդի։ 3. փխբ. Անսովոր, օտարոտի։ 4. Խարդախուած, կեղծ։ |
| ԽՈՐԹ2, փխ. ԽՈՐԴ (տե՛ս)։ |
| ԽՈՐԹԱԲԱՐՈՅ, ի, ից, ա. Բարքը՝ վարքը՝ ուսմունքը խորթ եւ օտար։ |
| ԽՈՐԹԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Խորթ՝ օտար դառնալ։ 2. Իր բնական վիճակին օտար դառնալ, օտարանալ։ |
| ԽՈՐԹԱՏԵՍԱԿ, ա. Խորթ, օտարոտի։ |
| ԽՈՐԹԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խորթանալ տալ, խորթ դարձնել, անհարազատ համարել, օտարացնել, հեռացնել։ |
| ԽՈՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. Խորթ՝ ոչ հարազատ լինելը։ |
| ԽՈՐԻՄԱՑ, ա. Խոր իմաստ՝ բովանդակութիւն ունեցող, խորիմաստ. դժուարհասկանալի։ |
| ԽՈՐԻՆ, ա. նոյնն է՝ ԽՈՐ։ |
| ԽՈՐԻՍԽ, րսխոյ, գ. 1. Մոմեղէն բջիջների ցանց՝ մեղրով լիքը, մեղրահաց։ 2. Իւղով ու մեղրով շաղախուած խմորի զանգուած, որ լցնում են թխուածքի մէջ որպէս միջուկ. խորիզ։ |
| ԽՈՐԽ, գ. 1. Օձի դուրս նետած մաշկը՝ շապիկը, օձի շապիկ։ 2. Խոզի մորթ՝ մաշկ։ |
| ԽՈՐԽԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խոզի կաշուի նման դառնալ։ |
| ԽՈՐԽԱՒՈՐ, ա. Մաշկով՝ կեղեւով պատուած, մաշկային ծածկոյթ ունեցող (սերմերի մասին)։ |
| ԽՈՐԽՈԼԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ճաքճքել, ճեղքեր գոյանալ՝ բացուել, ճեղքուածքներով պատուել (հողի)։ |
| ԽՈՐԽՈՐԱՏ, ի, ից, գ. 1. Խոր փոս, վիհ, գուբ։ 2. նման. Գերեզման։ 3. Դժոխք։ 4. փխբ. Վտանգ, կորուստ։ |
| ԽՈՐՀ, ոյ, ոց, գ. Խորհուրդ, մտածութիւն, միտք, կարծիք։ |
| ԽՈՐՀԵԼ, (իմ), եցայ, հբ. 1. Մտածել, մտմտալ, կշռադատել։ 2. Հոգալ մէկի կամ մի բանի մասին, հոգ՝ խնամք տանել, հոգատարութիւն՝ ուշադրութիւն ցուցաբերել, խնամք ունենալ։ 3. Մըտքում դնել, մտադրուել, կամենալ, ջանալ։ 4. Կարծել, համարել, ընդունել, ճանաչել։ 5. Խորհրդակցել, մէկի հետ խորհուրդ անել, միասին մտածել, խելք խելքի տալ։ |
| ԽՈՐՀԵՑՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խորհելու՝ մտածելու կարողութեամբ օժտուած, խոհական։ |
| ԽՈՐՀԵՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, ԽՈՐՀԵՑՈՒՄՆ, ցման, ԽՈՐՀՈՒՄՆ, հման, գ. 1. Խորհելը։ 2. Խորհուրդ։ |
| ԽՈՐՀՈՒՐԴ, հրդոյ, ոց, կամ դի, իւ, կամ դեան, դեամբ, գ. 1. Ստեղծուած գաղափար, ծագած միտք, մտածութիւն, մտածմունք, խորհրդածութիւն, կշռադատութիւն, խոհ։ 2. Հարցերի՝ խնդիրների համատեղ քննարկում, խորհրդակցութիւն։ 3. Խրատ։ 4. Մտադրութիւն, դիտաւորութիւն։ 5. Խոհականութիւն, խելք։ 6. Մի արտաքին ձեւի կամ եկեղեցական արարողութեան ներքին իմաստը՝ բովանդակութիւնը։ 7. Գաղտնիք։ 8. Տիպ, օրինակ, նշանակ, տարբերիչ յատկանիշ։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Միասին խորհուրդ անել՝ մի բան քննել։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԲԱՐ, մ. 1. Դիտմամբ, որոշ խորհրդով՝ դիտաւորութեամբ։ 2. Իբրեւ սրբազան կամ աստուածային խորհուրդ, իմանալի օրինակով։ 3. Գաղտնաբար։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԲԱՐՁ, տե՛ս ԽՈՐՀՐԴԱԿԻՐ։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԲԵՐԵԼ, եցի, ն. 1. Խորհրդածել, մտածել, խորհել։ 2. Իբրեւ խորհուրդ կամ խորհրդով մէջ բերել։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խորհրդածութիւն, մտածութիւն։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԳԷՏ, գիտի, տաց, ա. 1. Խորհուրդներ(ն) իմացող, գաղտնիքներին տեղեակ, գաղտնիքների մէջ թափանցող, խորհրդազգաց։ 2. Խորագէտ, իմաստուն, ճարտար։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի խորհրդաւոր, աւելի գաղտնի։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԴՐԵԼ, եալ, ն. Իբրեւ գաղտնի խորհուրդ հաստատել, դաշինք դնել՝ կապել։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԶԳԱԾ, ի, ից, ա. գ. Աստուածային եւ կրօնական խորհուրդներին մասնակից՝ տեղեակ եւ ուսուցանող։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԶԳԱԾԵԼ, (իմ), ԽՈՐՀՐԴԱԶԳԱԾԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԽՈՐՀՐԴԱԶԳԱԾ ԼԻՆԵԼ՝ԱՌՆԵԼ։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԶԳԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Խորհրդազգած լինելը. հոգեւոր ուսում։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԾԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Խորհել, մտածել, մտմտալ, միտք անել մի բանի մասին։ 2. Իբրեւ խորհուրդ (6) նշանակել կամ ներկայացնել։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԾՈՒ, ի, աց, ա. 1. Խորհրդածող, մտածող։ 2. Խորհրդատու, խորհըրդական։ 3. Եկեղեցական խորհուրդ՝ արարողութիւն կատարող։ 4. Աստուածային եւ կրօնական խորհուրդներին տեղեակ եւ ուսուցանող, խորհրդազգած։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խորհրդածելը, մտածութիւն, միտք, խոհ։ 2. Մի խորհրդի (6) ներքին իմաստը՝ նշանակութիւնը։ 3. Կրօնական խորհուրդ (6), հաւատքի գաղտնիք։ 4. Եկեղեցական արարողութիւն։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿ, ա. Խորհրդածու (4), եկեղեցական խորհուրդներ՝ արարողութիւններ կատարող։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿԱԼ, ա. Նոյն խորհուրդն ունեցող, խորհրդակից, գործակից։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. գ. 1. Խորհրդակից, խորհրդատու։ 2. Խոհեմական, խոհական, բանական, խելացի։ 3. Խորհրդաւոր, գաղտնիք պարունակող։ 4. Աստուածային, սրբազան, նուիրական։ 5. Եկեղեցական խորհուրդներին յատուկ՝ վերաբերող։ 6. Աստուածային եւ կրօնական խորհուրդներին մասնակից՝ հաղորդակից, խորհրդածու։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ խիստ խորհրդական։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿԱՆԵԼ, եցի, տե՛ս ԽՈՐՀԸՐԴԱԾԵԼ։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խորհըրդակցութիւն, խորհուրդ (2)։ 2. Խոհականութիւն, զգօնութիւն։ 3. Ներքին դիտաւորութիւն, մտածութիւն։ 4. Սուրբ հաղորդութեան գաղտնի խորհուրդը։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿԱՏԱՐ, ի, աց, ա. 1. Մտածուած բանը կատարող։ 2. Եկեղեցական խորհուրդ՝ արարողութիւն կատարող։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿԱՏԱՐԵԼԱԲԱՐ, մ. Խորհըրդաբար։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿԱՏԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Եկեղեցական խորհուրդ՝ արարողութիւն կատարելը։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿԻՐ, կրի, րաց, ա. 1. Խորհուրդ՝ միտք կրող՝ ունեցող։ 2. Խորհուրդ (6)՝ գաղտնիք պարունակող, խորհրդաւոր։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. գ. 1. Խորհրդական, խորհրդատու։ 2. Համախոհ, գործակից։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿՈՐՈՅՍ, ա. 1. Խորհուրդը՝ դատողութիւնը կորցրած, անխելք։ 2. Կրօնական խորհրդի իմաստը՝ նշանակութիւնը կորցրած՝ չհասկացող։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿՑԵԼ, եցի, ն. Իբրեւ խորհրդակից խորհուրդ տալ, թելադրել՝ խրատել մի բան։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խորհրդակից լինելը, միասին խորհուրդ անելը։ 2. Խորհուրդ, խորհրդածութիւն։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱՅԵՂՑ, ա. Խորհուրդներով լի, շատ խորհրդաւոր։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Խորհուրդ անելու՝ խորհրդակցելու տեղ, խորհրդարան, ատեան։ 2. Եկեղեցում՝ պատի մէջ շինուած պահարան սեղանի աջ եւ ձախ կողմերում, որտեղ պահում են հաղորդութեան խորհրդի պարագաները. ընծայանոց, ընծայարան։ 3. Խորհուրդների՝ մտքերի ընդունարան. ուղեղ կամ միտք։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱՊԱՀ, ի, աց, ա. Խորհուրդ՝ գաղտնիք պահող, գաղտնապահ։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱՊԵՏ, գ. 1. Խորհրդի՝ խորհըրդակցութեան պետ՝ գլխաւոր, գլխաւոր խորհրդական։ 2. Եկեղեցական արարողութիւններ կատարողների պետ՝ գլխաւոր։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱՊԷՍ, տե՛ս ԽՈՐՀՐԴԱԲԱՐ։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱՌՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽՈՐՀՐԴԱԾՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱՏՕՆՔ, գ. յոգն. Պաշտամունքային խորհրդաւոր ծիսակատարութիւններ, խորհրդածէս։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Խորհուրդ անելու՝ խորհրդակցելու տեղ, ժողովարան, ատեան։ 2. Եկեղեցական արարողութիւններ կատարելու տեղ, եկեղեցի, մկրտարան։ 3. Կրօնական խորհուրդ արտայայտող որեւէ բան՝ եկեղեցի, խաչ եւն։ 4. Մարդու խորհելու՝ մտածելու տեղը՝ օրգանը, ուղեղ կամ միտք։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Խորհուրդ՝ գաղտնիք պարունակող։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱՒՈՐԵԱԼ, ա. Խորհրդաւոր դարձած։ |
| ԽՈՐՀՐԴԱՓՈԽ, ա. Խորհուրդը՝ մտադրութիւնը փոփոխող, փոփոխամիտ։ |
| ԽՈՐՀՐԴԵԼ, եցի, չ. Խորհուրդ անել, խորհրդակցել։ |
| ԽՈՐՀՐԴՕՐԷՆ, մ. Խորհելով, մտածելով։ |
| ԽՈՐՁՈՒՆՁ, գ. Ներքին շորի կտոր, կեղտոտ լաթ. կանանց ամսականի շոր։ |
| ԽՈՐՇ1, ի, ից, գ. Ընդհանրապէս՝ խոր ընկած՝ փոսացած՝ փորուած տեղ կամ բան։ 1. Խոռոչ, փորուածք, փոս։ 2. Ծերպ, փապար։ 3. Ծակ, բոյն, անկիւն։ 4. Ծովախորշ։ 5. Զգեստի ծալք, փոթ։ 6. Կնճիռ, խորշոմ։ 7. Արատ, թերութիւն։ 8. ա. Մի կողմ ընկած, մեկուսացած, առանձնացած։ |
| ԽՈՐՇ2, գ. Փոքր երեխայ, մանուկ։ (Մագ. քեր., 242, ՀԱԲ)։ |
| ԽՈՐՇԱԿ, ի, աց, գ. 1. Սաստիկ տաք քամի, որ չորացնում է բոյսերը։ 2. Շոգ եղանակ, տօթ, տապ։ 3. Երաշտ, չորութիւն։ |
| ԽՈՐՇԱԿԱԲԵՐ, ա. Խորշակ բերող՝ առաջացնող։ Հողմք բքարարք, խորշակաբերք, ախտահաւաքք (Խոր., Գ, 68)։ |
| ԽՈՐՇԱԿԱԳՆԱՑ, ա. Որտեղով խորշակը յաճախ անցնում է. խորշակի ենթարկուած։ |
| ԽՈՐՇԱԿԱՀԱՐ, ա. մ. Խորշակից խանձուած՝ տոչորուած։ |
| ԽՈՐՇԱԿԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խորշակահար անելը՝ լինելը. խորշակ։ |
| ԽՈՐՇԱԿԱՅԵՂՑ, ա. Շատ տօթ, տօթակէզ, այրող, կիզող, տոչորիչ։ |
| ԽՈՐՇԱԿԱՌ, տե՛ս ԽՈՐՇԱԿԱՀԱՐ։ |
| ԽՈՐՇԱԿԱՍՈՒՆ, ա. Խորշակի մէջ կամ խորշակ եղած տեղում թոյլ աճած, ազազուն, նուազ։ |
| ԽՈՐՇԱՆԿԵԱԼ, ա. Կնճռած, խորշոմած, թարշամած։ |
| ԽՈՐՇԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԽՈՐՇՈՒՄՆ։ |
| ԽՈՐՇԱՔԱՂ ԱՌՆԵԼ, Ծալ-ծալ անելով զգեստն ամփոփել, փոթ-փոթ անել։ |
| ԽՈՐՇԱՔԱՂ ԺՈՂՈՎԵԼ, Ծալ-ծալ անելով զգեստն ամփոփել, փոթ-փոթ անել։ |
| ԽՈՐՇԵԼ1, եցի, տե՛ս ԽՈՐՇԵԼ2 (իմ)։ |
| ԽՈՐՇԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Մէկից՝ մի բանից հեռու մնալ՝ մի կողմ քաշուել, խոյս տալ, խուսափել, հեռանալ, փախչել։ 2. Զգուշանալ, զգոյշ լինել։ 3. Գարշել, հրաժարուել, ձեռնպահ մնալ։ 4. Ամաչել, պատկառել, ակնածել։ |
| ԽՈՐՇԵՂԷՆ, ա. մ. Ծալ-ծալ, ծալ առ ծալ։ |
| ԽՈՐՇԻՒՆ, գ. Որոտ, ամպի գոռոց։ |
| ԽՈՐՇԽՈՐՇԱՆ, ա. 1. Ծալքեր ունեցող, փոթ-փոթ։ 2. գ. Զգեստի ծալքերը՝ փոթերը։ |
| ԽՈՐՇՈՄԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խորշոմներ գոյանալ, կնճռոտուել։ |
| ԽՈՐՇՈՄԵՐԵՍ, ա. Խորշոմապատ երեսով, խորշոմադէմ։ |
| ԽՈՐՇՈՒՄՆ, շման, գ. 1. Յետ կանգնելը, հրաժարուելը, զգուշանալը։ 2. Ամօթ, պատկառանք, քաշուելը։ |
| ԽՈՐՈՊՃԻՆ, գ. Կանանց բաժանմունքը տան մէջ, կանանոց։ |
| ԽՈՐՈՎԱԿՍԿԻԾ, ա. Կսկծից խորովուած՝ վառուած՝ տոչորուած, սիրտը շատ կսկծած։ |
| ԽՈՐՈՎԱՆՔ, գ. նաց, գ. Սրտամորմոք աղաչանք՝ պաղատանք։ |
| ԽՈՐՈՎԵԼ1, եցի, ն. 1. Անբոց կրակի վրայ առանց ջրի միս կամ ձուկ եփել։ 2. Կենդանի այրել։ 3. Աղիւսները թրծել։ 4. փխբ. Տոչորել, տանջել։ |
| ԽՈՐՈՎԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Սաստիկ կսկիծ զգալ, մորմոքուել, տոչորուել, կսկծալ, գթալ։ 2. Աղաչել, պաղատել, գութը շարժել։ |
| ԽՈՐՈՎՈՅ, գ. Անբոց կրակի վրայ խորոված միս կամ ձուկ։ |
| ԽՈՐՈՎՈՒՄՆ, վման, գ. Խորովելը, խորովուելը։ |
| ԽՈՐՈՎՔ, գ. Խորովելու գործողութիւն, խորովում։ |
| ԽՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խոր լինելը, որեւէ բանի մակերեսից մինչեւ յատակն եղած տարածութիւնը։ 2. փխբ. Խոր՝ դժուարհասկանալի լինելը, խրթնութիւն։ 3. փխբ. Սաստկութիւն, ուժգնութիւն։ |
| ԽՈՐՈՒՏՔ, գ. Ծովի խորքերը, խորութիւն։ |
| ԽՈՐՈՓԻՔ, փեաց, գ. Խոր ու փոս տեղեր։ Իսկ իբրեւ նա յամուրս քարաժայռ ձորոյն խորոփեաց Տայոց անկանէր (Յհ. կթ., 178)։ |
| ԽՈՐՏԱԲՈՐՏ, ա. Անհարթ, դարուփոս, խորդուբորդ։ |
| ԽՈՐՏԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Կտոր-կտոր անել, կոտրատել, ջարդել, փշրել։ 2. փխբ. Յաղթել, ընկճել։ 3. փխբ. Ի դերեւ հանել, ոչնչացնել։ 4. փխբ. Կսկծացնել, մորմոքեցնել։ |
| ԽՈՐՏԱԿԻՉ, ա. Որ խորտակում է, խորտակող։ |
| ԽՈՐՏԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. 1. Խորտակելը, խորտակուելը (1), կոտրուելը, ջարդուելը։ 2. Պարտութիւն, յաղթուելը, ընկճուելը, լքուելը։ 3. Սրտագին՝ անկեղծ զղջում։ |
| ԽՈՐՏԻԿ, (պհլ.), տկի, կաց, գ. Կերակուր, մանաւանդ ընտիր՝ համեղ կերակուր, համադամ։ |
| ԽՈՐՏԿԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խորտիկ ուտելը։ |
| ԽՈՐՏԿԱՐԱՐ, ի, աց, ա. գ. Խորտիկ պատրաստող, հմուտ խոհարար։ |
| ԽՈՐՏԿԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽԱՀԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽՈՐՔ, տե՛ս ԽՈՐ։ |
| ԽՈՑ, ոյ, ոց, կամ ի, ից, գ. 1. Որեւէ սուր գործիքով՝ զէնքով մարմնի վրայ բացուած խոր վէրք։ 2. ա. Խոցուած, խոցոտուած, վիրաւոր։ |
| ԽՈՑԱՀԱՐԵԼ, րեալ, տե՛ս ԽՈՑԵԼ։ |
| ԽՈՑԵԼ, եցի, ն. 1. Խոց՝ վէրք հասցնել, վիրաւորել։ 2. փխբ. Խօսքով վիրաւորել՝ վիրաւորանք հասցնել, հոգեկան ցաւ պատճառել, կսկծացնել, խայթել։ |
| ԽՈՑՈՏԵԼ, եցի, ն. 1. Շատ տեղերից կամ շատ անգամ խոցել՝ վիրաւորել։ 2. փխբ. Վիրաւորանք հասցնել, կսկծացնել, մղկտացնել։ |
| ԽՈՑՈՏԻՉ, ա. Որ խոցոտում է, խոցոտող։ |
| ԽՈՑՈՏՈՒՄՆ, տման, գ. Խոցոտելը, խոցոտուելը։ |
| ԽՈՑՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Խոցուած տեղ, խոց, վէրք։ 2. Հարուած, խոցում։ |
| ԽՈՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Խոցելը, խոցուելը։ |
| ԽՈՒԵԼ, եցի, ն. Չարչարել, նեղացնել, ճնշել, վիրաւորանք հասցնել, նեղութիւն պատճառել, տագնապի ենթարկել։ |
| ԽՈՒԶԱԿ, ա. Հետազօտող, պրպտող, որոնող։ |
| ԽՈՒԶԱԿԱՆ, ա. 1. Խուզարկու, հետազօտող։ 2. Քննողական, հետազօտական։ |
| ԽՈՒԶԱՐԿ, ԽՈՒԶԱՐԿՈՒ, ա. Խուզարկութիւն կատարող, խուզարկող, քննող։ |
| ԽՈՒԶԱՓՈՐՁ, ի, գ. Խուզարկութեան նպատակով հարցուփորձ։ |
| ԽՈՒԶԵԼ1, եցի, ն. 1. Խուզարկել, փնտրել, որոնել, պրպտել, քննել, հետազօտել։ 2. Գրգռել, յուզել, արծարծել։ |
| ԽՈՒԶԵԼ2, եցի, ն. Կտրել, պոկել։ |
| ԽՈՒԶՈՂԱԿԱՆ, ա. Քննողական, հետազօտական։ |
| ԽՈՒԶՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Քննութիւն, հետազօտութիւն։ |
| ԽՈՒԶՈՒՄՆ, զման, գ. Քննելը, հետազօտելը։ |
| ԽՈՒԹ, գ. 1. Արգելք, խոչ, խոչընդոտ։ 2. Ծովի մէջ դուրս ցցուած լերկ ժայռ, ծովաժայռ։ |
| ԽՈՒԺ, (Պարսկաստանի Խուժաստան գաւառի անունից), խուժի կամ խժի, խուժաց կամ ից, ա. Վայրենի, բարբարոս։ |
| ԽՈՒԺԱԴՈՒԺ, ա. 1. Վայրենի, բարբարոս, վայրենաբարոյ։ 2. գ. Խուժադուժ ազգ՝ ցեղ։ |
| ԽՈՒԺԱԴՈՒԺԱԿԱՆ, տե՛ս ԽՈՒԺԱԴՈՒԺ։ |
| ԽՈՒԺԱԽՈՒՄԲ, ա. Խուժադուժ ցեղերից խմբուած, բարբարոսական։ |
| ԽՈՒԺԱԿԱՆ, ԽՈՒԺԱՅԻՆ, ա. Բարբարոսական, վայրենական։ |
| ԽՈՒԺԱՆ, ի, գ. Անկարգ՝ խաժամուժ ամբոխ, խառնիճաղանջ բազմութիւն, խառնամբոխ։ |
| ԽՈՒԺԴՈՒԺ, տե՛ս ԽՈՒԺԱԴՈՒԺ։ |
| ԽՈՒԺԵԼ, եցի, չ. Խուռն բազմութեամբ յարձակուել, բռնի ուժով մտնել։ |
| ԽՈՒԺԻԿ, ա. գ. Խուժաստանի բնակիչ։ |
| ԽՈՒԼ, խլի, ից, ա. 1. Լսողութիւնից զուրկ։ 2. Լսելու ունակութիւնը կորցրած։ 3. Անխօս, անշունչ։ |
| ԽՈՒԼԱԿՈՅՐ, ա. Խուլ եւ կոյր (հերետիկոս)։ |
| ԽՈՒԼՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԽՕԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽՈՒԽ, խաւղ, խխոյ, գ. Թոքերում գոյացող լորձնային նիւթ, որ հազալիս դուրս է գալիս. խորխ։ |
| ԽՈՒՂ, խղի, ից, գ. Հիւղ, խրճիթ, փոքրիկ՝ խղճուկ տնակ։ |
| ԽՈՒՂԱԿ, տե՛ս ԽՈՂՈՎԱԿ։ |
| ԽՈՒՂԲ, գ. Աւելելով կուտակած աղբ, աւելուք։ (Ոսկ. ա. տիմ. ը, 69, ՀԱԲ)։ |
| ԽՈՒՃԱՊ, ի, ից, կամ ոյ, գ. Երկիւղի տագնապ, տագնապալից վիճակ, սաստիկ շփոթութիւն, ընդհանուր յուզմունք՝ իրարանցում։ |
| ԽՈՒՃԱՊԱԿԱՆ, ա. Որտեղ կամ երբ խուճապ է տիրում, խուճապային, տագնապալի։ |
| ԽՈՒՃԱՊԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԽՈՒՃԱՊ։ |
| ԽՈՒՃԱՊԵԼ1, եցի, ն. Խուճապի ենթարկել՝ մատնել, խուճապահար անել, վրդովել, ահաբեկել։ |
| ԽՈՒՃԱՊԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Խուճապի մատնուել, խուճապահար լինել, տագնապի մէջ ընկնել, իրար անցնել, ահաբեկուել։ |
| ԽՈՒՃԱՊԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԽՈՒՃԱՊԵԼ1։ |
| ԽՈՒՃԻՃ, գ. Խրտուիլակ։ (Եւագր., 319, ՀԱԲ)։ |
| ԽՈՒՄԲ, խմբի, ից, գ. Հաւաքուած բազմութիւն (մարդկանց, մանաւանդ զինուորների)։ |
| ԽՈՒՆ, ա. Քիչ, փոքր-ինչ, սակաւ, չնչին, աննշան։ |
| ԽՈՒՆԱԲԵՐՁ, ա. Մի քիչ՝ փոքր-ինչ բարձր։ |
| ԽՈՒՆԱՒԱԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Սեղանի կառավարիչ՝ սեղանապետ լինելը, սեղանապետութիւն։ |
| ԽՈՒՆԵՐԴՄՆԱԿԱՆ, ա. (քեր.) Ստորասութիւն պարունակող՝ արտայայտող, ստորասական։ |
| ԽՈՒՆԿ, խունգ (պրսկ.), խնկոյ, ոց, գ. 1. Արեւադարձային մի քանի ծառերի կեղեւից ստացուող խէժ, որ այրուելիս անուշահոտ ծուխ է արձակում։ 2. Ընդհանուր անուն ամեն տեսակ անուշահոտ ծուխ արձակող խէժերի, ինչպէս՝ կնդրուկ, զմուռս, ստաշխ եւն։ |
| ԽՈՒՆԿԵՂԷԳՆ, եղեգան, գ. (բսբ.) Նուիկազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. խնկեղէգ, եղեգնախունկ (Acorus calamus)։ |
| ԽՈՒՇԻՒՆ, տե՛ս ԽՕՇԻՒՆ։ |
| ԽՈՒՊԱՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խանգարուել, ապականուել, փչանալ։ |
| ԽՈՒՊԱՆՈՒՄՆ, նմունք, գ. Խանգարում, ապականում, փչացում, վնասում, կորուստ։ |
| ԽՈՒՌՆ, խռան, գ. 1. Խառնուած՝ խռնուած՝ կուտակուած բազմութիւն, խուռն ամբոխ, ժխոր։ 2. Յաճախութիւն, շատութիւն։ 3. ա. Խռնուած, խիտ, հոծ, շատ։ 4. մ. Խուռն՝ խռնուած կերպով, խիտ առ խիտ։ |
| ԽՈՒՌՆԱԽԻՏ, ա. Շատ խիտ, թանձրախիտ։ |
| ԽՈՒՌՆԵՐԱՄ, ա. Խուռն երամով՝ բազմութեամբ։ |
| ԽՈՒՌՆԸՆԹԱՑ, ա. մ. Խուռն ընթացքով, խուռն բազմութեամբ ընթանալով։ |
| ԽՈՒՌՆՃԱՂԱՆՋ, տե՛ս ԽԱՌՆԻՃԱՂԱՆՃ։ |
| ԽՈՒՍԱՓԱՆՔ, նաց, գ. 1. Խուսափելը, փախուստ։ 2. Ապաւինութիւն։ |
| ԽՈՒՍԱՓԵԼ, եցի կամ եցայ, չ. Խոյս տալ, մի կողմ քաշուել, սողոսկելով հեռանալ, աննկատելիօրէն փախչել, ծլկել, գլուխը պրծացնել՝ ազատել։ |
| ԽՈՒՍԱՓՈՒ, ԽՈՒՍԱՓՈՒԿ, ա. Խուսափող, հնարքներով խոյս տուող։ |
| ԽՈՒՍԵԼ, եցի, տե՛ս ԽՈՒՍԱՓԵԼ։ |
| ԽՈՒՍԽՈՒՍԵԼ, եցի, չ. Շարունակ խոյս տալ, խուսափել։ |
| ԽՈՒՍՈՒՄՆ, սման, գ. Խոյս տալը, խուսափելը, փախուստ։ |
| ԽՈՒՐՁՆ, խրձան, խրձունք, ձանց, գ. Հնձած հացաբոյսի՝ խոտի կապուկ։ |
| ԽՈՒՑ, խցի, գ. Փոքր սենեակ։ |
| ԽՈՒՓՆ, խփան, խփունք, խփանց, գ. Կափարիչ։ |
| ԽՈՓ, (վրաց.), ոյ, ոց, գ. Արօրի սրածայր ու տափակ երկաթը, որ խրւում է հողի մէջ եւ պատռում նրա շերտը։ |
| ԽՌԻՒ, խռուոյ, ոց, գ. Ծառերի՝ թփերի չոր ճիւղեր։ |
| ԽՌԿԵԼ, եցի, ն. 1. Դիզել, խառնիխուռն կուտակել։ 2. Շփոթեցնել, շշկլեցնել։ 3. եցայ, կ. չ. Շփոթուել։ |
| ԽՌՆԵԼ, եցի, ն. 1. Խուռն բազմութեամբ հաւաքել մի տեղ, կուտակել։ 2. եցայ, չ. Խուռն բազմութեամբ մի տեղ հաւաքուել, կուտակուել, խռնուել։ |
| ԽՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խռնուելը, խուռն կերպով հաւաքուելը՝ կուտակուելը։ |
| ԽՌՆՉԵԼ, եցի, չ. Կոկորդից խռպոտ ձայներ հանել, խռխռալ։ |
| ԽՌՈԿ, տե՛ս ՀՌՈԳ։ (Արծ., 144)։ |
| ԽՌՈՎ, գ. 1. Խռովութիւն, վրդովմունք, յուզմունք, շփոթ, աղմուկ, իրարանցում։ 2. ա. Խռովուած, խռովայոյզ։ |
| ԽՌՈՎԱԲԱՐ, մ. Խռովուած՝ վրդովուած՝ յուզուած կերպով։ |
| ԽՌՈՎԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Որտեղ կայ խռովութիւն, խռովայոյզ, խռովալից։ 2. Խռովուած, յուզուած, անհանգիստ։ |
| ԽՌՈՎԱՄԻՏ, ա. Միտքը խռովուած՝ շփոթուած, տարակուսած։ |
| ԽՌՈՎԱՅՈՅԶ, ա. 1. Խռովութեամբ՝ յուզմունքով համակուած։ 2. Խռովութիւն պատճառող՝ յարուցող։ |
| ԽՌՈՎԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԽՌՈՎՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽՌՈՎԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Խռովութիւն սիրող, խռովարար։ |
| ԽՌՈՎԱՐԱՐ, ի, աց, ա. Խռովութիւն գցող՝ հրահրող, խռովարկու։ |
| ԽՌՈՎԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խռովութիւն գցելը՝ հրահրելը, խռովութիւն, ապըստամբութիւն։ |
| ԽՌՈՎԱՐԿՈՒ, ա. Խռովութիւն գցող՝ սերմանող, խռովարար։ |
| ԽՌՈՎԵԼ, եցի, ն. 1. Խռովք՝ յուզմունք պատճառել, տակնուվրայ անել, յուզել, վրդովել, գրգռել։ 2. Ալեկոծել, փոթորկել։ 3. եցայ, չ. Յուզուել, վրդովուել, խռովքի մատնուել, տակնուվրայ լինել, հոգեպէս անհանգիստ լինել։ 4. Ալեկոծուել, փոթորկուել։ |
| ԽՌՈՎԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԽՌՈՎԵԼ (1,2)։ |
| ԽՌՈՎԻՉ, վչի, չաց, ա. Խռովութիւն գցող, խռովարկու, խռովարար։ |
| ԽՌՈՎԿՈՏ, տե՛ս ԽՌՈՎԱՅՈՅԶ։ |
| ԽՌՈՎՈՒԹԵՆԱՊԱՐՏ, ա. Խռովութեան՝ չարիքների պատճառ եղող, իբրեւ խռովարար մեղադրուած։ |
| ԽՌՈՎՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Շփոթութիւն, խառնակութիւն, իրարանցում, յուզմունք, վրդովմունք, խլրտում, ապըստամբութիւն։ 2. Տարաձայնութիւն, հակառակութիւն, թշնամութիւն, ոխ։ 3. Խռովայոյզ՝ ալեկոծ վիճակ, ալեկոծութիւն։ |
| ԽՌՈՎՈՒՏ, ա. Խռովիչ, խռովարար։ |
| ԽՌՈՒԱԿԱՆ, ա. Խռիւի յատկութիւն կամ նմանութիւն ունեցող, խռիւի նման։ |
| ԽՌՈՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Խռիւի նման չորանալ՝ ցամաքել, չափազանց ծերանալ, զառամել։ 2. Թաղիքի նման դառնալ, թաղկել, խճճուել (մազերի)։ |
| ԽՌՈՒԵԼ, (իմ), տե՛ս ԽՌՈՒԱՆԱԼ։ |
| ԽՌՈՒԵՂԷՆ, ա. Խռիւի նման, խռուական։ |
| ԽՌՉԱԿՈՒՆՔ, գ. յոգն. Սրունքի ոսկորները։ |
| ԽՌՉԱՓՈՂ, գ. (կզմխս.) Կոկորդ, խռչակ (Larynx)։ |
| ԽՌՊՈՏ, ա. 1. Բռի, կոպիտ, բիրտ, տմարդի։ 2. Խզուած, խռպոտած, անախորժ (ձայն)։ |
| ԽՌՍՈՒԿԵՓԱՂ, (յուն.), ա. Ոսկեգլուխ (Թղթ. դաշ., 17, ՀԱԲ)։ |
| ԽՍՏԱԲԱԽ, ա. Խստօրէն հարուածող, խիստ նեղող, տանջող։ |
| ԽՍՏԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խիստ խօսքեր՝ արտայայտութիւններ։ |
| ԽՍՏԱԲԱՐ, մ. 1. Խիստ կերպով, խստօրէն, սաստիկ։ 2. Յամառ կերպով, անդարդար։ |
| ԽՍՏԱԲԱՐՈՅՈՒԹԻՒՆ, գ. Խստաբարոյ լինելը. խիստ բնաւորութիւն։ |
| ԽՍՏԱԲԵՌՈՒՆՔ, ա. Խիստ բեռնուած, ծանր բարձած։ |
| ԽՍՏԱԲՈՒՏ, ա. Ուտելը դժուար, դժուար ծամուող՝ ուտուող։ |
| ԽՍՏԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի խիստ՝ խստօրէն։ |
| ԽՍՏԱԿՐՕՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խստակեաց՝ ճգնաւորական կեանք՝ ապրելակերպ, խստակեցութիւն, ճգնաւորութիւն։ |
| ԽՍՏԱԿՐՕՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խստակեաց՝ ճգնաւորական կեանք՝ ապրելակերպ, խստակեցութիւն, ճգնաւորութիւն։ |
| ԽՍՏԱՁԱՅՆ, ա. Սուր՝ բարձր՝ անախորժ ձայն հանող՝ արձակող։ |
| ԽՍՏԱՄԲԱԿ, ա. Անհնազանդ, անսաստ, ըմբոստ, ստահակ։ |
| ԽՍՏԱՄԲԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Ստահակութիւն, անսաստութիւն։ |
| ԽՍՏԱՄԲԵՐ, ա. Խստակեաց, ճգնողական, ճգնաւորական։ |
| ԽՍՏԱՄԲԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խստամբեր՝ տանջալից կեանք, ճգնաւորական կեանք վարելը, խստակեցութիւն, ճգնութիւն։ |
| ԽՍՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Կարծրանալ, պնդանալ, ամրանալ։ 2. փխբ. Սիրտը քար կտրել, բնաւորութեամբ կոպտանալ, խիստ դառնալ, յամառել։ 3. Անսաստ՝ անհնազանդ լինել, ուշադրութիւն չդարձնել։ 4. Խստութեամբ վարուել, խստութիւն ցոյց տալ։ 5. Սաստկանալ, ուժգնանալ։ |
| ԽՍՏԱՇՈՒՆՉ, ա. 1. Խիստ փչող, սաստիկ սառնութիւն փչող, դառնաշունչ։ 2. փխբ. Յամառ, կամակոր, անսաստ։ |
| ԽՍՏԱՊԱՐԱՆՈՑ, ա. Յամառ, կամակոր, անհնազանդ, անսաստ, ամբարտաւան։ |
| ԽՍՏԱՊԱՐԱՆՈՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Խստապարանոց լինելը, անհնազանդութիւն, յամառութիւն, անսաստութիւն, ամբարտաւանութիւն։ |
| ԽՍՏԱՊԷՍ, տե՛ս ԽՍՏԱԲԱՐ։ |
| ԽՍՏԱՊԻՆԴ, ա. Խիստ եւ պինդ, կարծր։ |
| ԽՍՏԱՍԻՐՏ, սրտի, տաց, ա. 1. Սրտով՝ հոգով խիստ, կարծրասիրտ, քարասիրտ, անգութ, անողորմ։ 2. Յամառ, անհնազանդ, խստապարանոց։ 3. Յանդուգն, համարձակ, աներկիւղ։ 4. Դիւրաբորբոք, դիւրագրգիռ։ |
| ԽՍՏԱՍՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խստասիրտ լինելը, քարասրտութիւն, անգթութիւն։ 2. Դիւրագրգռութիւն, բարկութիւն։ |
| ԽՍՏԱՎԱՐ, ա. Խիստ վարուող, խստաբարոյ։ |
| ԽՍՏԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Խստակեաց կեանք վարելը, խստակեցութիւն, չարքաշութիւն։ |
| ԽՍՏԱՎԷՐ, ա. Խիստ՝ ծանր վէրք պատճառող։ |
| ԽՍՏԱՎԻԶ, տե՛ս ԽՍՏԱՊԱՐԱՆՈՑ։ |
| ԽՍՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խստացնել, խիստ դարձնել, խստութիւն հաղորդել, խստութեան արտայայտութիւն տալ։ |
| ԽՍՏԱՔԱՐ, գ. Կարծր քար, որձաքար։ |
| ԽՍՏԵՐԱԽ, ա. 1. Սանձի չընտելացած, սանձակոտոր, անսանձ, ամեհի (ձիու մասին)։ 2. փխբ. Ըմբոստ, անհնազանդ, սանձարձակ։ |
| ԽՍՏԵՐԱՍԱՆ, ա. Դժուարութեամբ սանձուող, դժուարասանձ, անսանձ, խստերախ։ |
| ԽՍՏԻՒ, տե՛ս ԽԻՍՏ։ |
| ԽՍՏՈՍՏԵԱՅ, ա. Պինդ ոստեր՝ ճիւղեր ունեցող։ |
| ԽՍՏՈՐ, ի, իւ, գ. Սխտոր։ |
| ԽՍՏՈՐԱԿ, կամ ԽՍՏՈՐՈՒԿ, գ. (բժշկ.) Փղագարութիւն (Elephantiasis)։ |
| ԽՍՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Պնդութիւն, կարծրութիւն։ 2. Դժնդակութիւն, չարութիւն, բարկութիւն։ 3. Խստասրտութիւն, յամառութիւն։ 4. Սաստկութիւն, ուժգնութիւն, դժուարութիւն, ծանրութիւն։ |
| ԽՏԱԲԱՐ, ԽՏԱԳՈՅՆ, մ. 1. Խիտ առ խիտ։ 2. Շուտ-շուտ, ստէպ-ըստէպ։ |
| ԽՏԱԾԱՌ, ա. Խիտ բուսած ծառերով, տնկախիտ։ |
| ԽՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խիտ դառնալ։ |
| ԽՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Աւելացնել, շատացնել, բազմացնել։ |
| ԽՏԻՐ, խտրոյ, ոց, գ. Տարբերութիւն, զանազանութիւն, խտրութիւն։ |
| ԽՏՂԵԼ, տե՛ս ԽՏՂՏԵԼ։ |
| ԽՏՂԻ, ա. Ախորժելի, հեշտալի։ |
| ԽՏՂՏԱՆՔ, տե՛ս ԽՏՂՏՈՒՄՆ։ |
| ԽՏՂՏԵԼ, եցի, ն. 1. Խտղտացնել, խտղտանք առաջացնել՝ պատճառել, խուտուտ ածել՝ բերել, մարմաջեցնել։ 2. Գրգիռ առաջ բերել, ցանկութիւնը գրգռել։ 3. Մի բանով գրաւել, հրապուրել, շլացնել, գայթակղեցնել։ |
| ԽՏՂՏԿԵԼ, (իմ), կեալ, չ. Գրգռուել։ |
| ԽՏՂՏՈՒՄՆ, տման, գ. 1. Խուտուտ գալը, խուտուտ, խտիղ։ 2. Գրգիռ, գրգռում, մարմաջում։ 3. Շլացում։ |
| ԽՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խիտ լինելը։ |
| ԽՏՊՏԱԼ, տե՛ս ՀՏՊՏԵԼ (իմ)։ |
| ԽՏՊՏԱՆՔ, տե՛ս ՀՏՊՏԱՆՔ։ |
| ԽՏՏԻՂ, տղոյ, ոց, ԽՏՏՂԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԽՏՂՏՈՒՄՆ։ |
| ԽՏՏՂԵԼ, ԽՏՏՂՈՏԵԼ, տե՛ս ԽՏՂՏԵԼ։ |
| ԽՏՏՂՈՒՄՆ, տե՛ս ԽՏՂՏՈՒՄՆ։ |
| ԽՏՐԱԴԻՄԱՅ, ա. Մէկի դիմագծերից նրա բնաւորութիւնը գուշակող. դիմագէտ։ |
| ԽՏՐԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԽՏԻՐ, ԽՏԻՐՔ։ |
| ԽՏՐԱՊԷՍ, մ. Խտրելով, որոշակի։ |
| ԽՏՐԵԼ, եցի, ն. 1. Տարբերութիւն դնելով որոշել, ընտրութիւն՝ ջոկողութիւն անել, տարբերել, զանազանել։ 2. Ծիսական՝ կրօնական նկատառումներով զգուշանալ մի բանից։ 3. Մի բանից գուշակութիւն անել, չարագուշակ համարել։ Եւ մեծապէս խտրեաց Մերուժանն ընդ միտս իւր (Բուզ., Ե, ԽԳ)։ |
| ԽՏՐՈՂԱԴԻՒԹ, ա. Օրերի մէջ խտրութիւն դնող՝ իբրեւ բարեգուշակ կամ չարագուշակ, օրահմայ։ |
| ԽՏՐՈՑ, ի, աց, գ. 1. Խտրութիւն, տարբերութիւն, զանազանութիւն։ 2. Առարկաները՝ երեւոյթները եւն միմեանցից բաժանող սահման, անջրպետ։ 3. Երկու իրադարձութեան միջեւ ընկած ժամանակամիջոց։ |
| ԽՏՐՈՑԵԼ, եցի, ն. Որոշել, զանազանել, տարբերել։ |
| ԽՏՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Տարբերութիւն, զանազանութիւն։ 2. Ջոկողութիւն, ընտրութիւն։ |
| ԽՐԱԽ, խրախք, խից, գ. 1. Ուրախութեան սեղան, կերուխում, խրախճանք, խնջոյք։ 2. ա. Խիստ ուրախ, զուարթ։ |
| ԽՐԱԽԱԼԻՑ, ա. Ուրախութեամբ լցուած՝ լի, ուրախալից։ |
| ԽՐԱԽԱԿԱՆ, ա. Ուրախալի. խրախճական։ |
| ԽՐԱԽԱԿԻՑ, ա. Միասին ուրախացող, մէկի ուրախութեանը մասնակից, ուրախակից։ |
| ԽՐԱԽԱՄԻՏ, ա. 1. Ուրախ տրամադրութիւն ունեցող, ուրախ-զուարթ, ուրախամիտ, ուրախասիրտ։ 2. Ուրախական, ուրախալի։ |
| ԽՐԱԽԱՄՏԵԼ, եցի, տե՛ս ԽՐԱԽԱՄԻՏ ԼԻՆԵԼ։ |
| ԽՐԱԽԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ուրախութիւն զգալ՝ ապրել, ուրախանալ, զուարճանալ։ |
| ԽՐԱԽԱՆՔ, նաց, գ. Ուրախութիւն, զուարթութիւն։ |
| ԽՐԱԽԱՐԱՐ, ի, աց, ա. 1. Ուրախութեան սեղան գցող, խնջոյք՝ հրաւէրք անող։ 2. Ուրախարար, ուրախացնող, ուրախութիւն պատճառող։ |
| ԽՐԱԽԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ուրախացնել, զուարճացնել։ |
| ԽՐԱԽԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Ուրախարար, ուրախացնող, զուարթացնող։ |
| ԽՐԱԽՃԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի խրախական։ |
| ԽՐԱԽՃԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խրախճանք անել, ուրախանալ, զուարճանալ։ |
| ԽՐԱԽՃԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Խրախճանքին յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Ուրախացուցիչ, ուրախացնող։ |
| ԽՐԱԽՃԱՆԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Միասին խրախճանք՝ ուրախութիւն անել։ |
| ԽՐԱԽՃԱՆԱՐԱՆ, գ. Ուրախութեան տեղ։ |
| ԽՐԱԽՃԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կերուխում, խրախճանք, խնջոյք։ 2. Հացկերոյթ, հրաւէրք, կոչունք։ 3. Խրախութիւն, ուրախութիւն։ 4. Հաւատացեալների համայնական ընթրիք, ագապ։ 5. Ուրախութեան հանդէս, ուրախ հաւաքոյթ, զուարճութիւն։ |
| ԽՐԱԽՃԱՆՔ, նաց, նոյնն է՝ ԽՐԱԽՃԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԽՐԱԽՃԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ուրախութիւն պատճառել, զուարթացնել։ |
| ԽՐԱԽՈՅՍ, գ. 1. Խրախուսանք, քաջալերութիւն, սրտապնդում, սիրտ տալը։ 2. ա. Խրախուսող, խրախուսանք տուող։ 3. Խրախուսանք արտայայտող՝ պարունակող, խրախուսական։ |
| ԽՐԱԽՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կերուխում, գինարբուք, խրախճանք, խնջոյք, հրաւէրք, կոչունք։ 2. Մեծ ուրախութիւն, խնդութիւն, ցնծութիւն։ |
| ԽՐԱԽՈՒՆՔ, տե՛ս ԽՐԱԽՈՒԹԻՒՆ (1)։ |
| ԽՐԱԽՈՒՍԱՆՔ, նաց, գ. 1. Խրախոյս, խրախուսական՝ քաջալերիչ խօսքեր։ 2. Խիզախում, համարձակութիւն։ |
| ԽՐԱԽՈՒՍԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Խրախոյսի ձայն բարձրացնել, խրոխտաբար գոչել, խիզախել։ 2. Քաջալերուել, վստահել, ապաւինել, ուրախ սրտով յուսալ, յոյս դնել։ 3. ն. Քաջալերել, սրտապնդել։ |
| ԽՐԱՄ, ի, ից կամ ոյ, ոց, գ. 1. Պատի կամ պարսպի մէջ պատռուածք՝ բացուած տեղ, փլուածք. աւերակ։ 2. Բնակավայրի՝ պարսպի շուրջը փորուած փոս, խոր եւ լայն առու։ 3. Ցանկապատ, անջրպետ։ 4. փխբ. Ճանապարհ։ |
| ԽՐԱՄԱԿԱՏԵԼ, (սխ. գրչութեամբ խրակամտել), եցի, չ. Հեստել, անսաստել, ըմբոստանալ։ |
| ԽՐԱՄԱԿԱՐԿԱՏ, ի, ա. 1. Խրամը կարկատող՝ նորոգող, քանդուած ցանկապատը շինող։ 2. փխբ. Բարենորոգող, բարեկարգող։ |
| ԽՐԱՄԱՀԱՏ, ա. Խրամ բացող՝ փորող։ |
| ԽՐԱՄԱՊԱՀ, ա. գ. Խրամի՝ պարսպի պահապան։ |
| ԽՐԱՄԱՏ, ի, ից, տե՛ս ԽՐԱՄ (1)։ |
| ԽՐԱՄԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Պատի՝ պարսպի մէջ խրամ բացել, պատռել, ճեղքել։ 2. փխբ. Քանդել, խախտել, վերացնել։ |
| ԽՐԱՄԱՏԻՉ, ա. Խրամ բացող՝ փորող։ |
| ԽՐԱՄԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խրամատելը, խրամատ։ 2. փխբ. Պատռուածք, ճեղքուածք, անջատող՝ բաժանող հանգամանք։ |
| ԽՐԱՍԱԽ, (պհլ.), ի, աց, գ. Երկարութեան չափ՝ հաւասար 3 մղոնի, փարսախ։ |
| ԽՐԱՏ, (պհլ.), ու, ուց, նաեւ ոյ, ոց, գ. 1. Խորհուրդ, յորդոր։ 2. Պատուէր, հրահանգ։ 3. Ուսում, կրթութիւն, դաստիարակութիւն։ 4. Ծեծ, պատիժ (որպէս դաստիարակութեան միջոց)։ 5. Ուսմունք։ 6. Կարգ։ 7. Հրաման, օրէնք։ |
| ԽՐԱՏԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Խրատ տալ, խրատել, ուսուցանել, սովորեցնել։ |
| ԽՐԱՏԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խրատական խօսք, իմաստալից խօսք՝ առածի ձեւով։ |
| ԽՐԱՏԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ խրատ՝ խորհուրդ, խրատի կարգով։ |
| ԽՐԱՏԱԳԻՐ, ա. Խրատի համար գրուած, խրատական։ |
| ԽՐԱՏԱԿԱՆ, ա. Խրատ պարունակող՝ արտայայտող, խրատի համար ասուած։ |
| ԽՐԱՏԱՀԵՌԱՑՈՅՑ, ա. Խրատները իրենից հեռացնող՝ մերժող։ |
| ԽՐԱՏԱՏԵԱՑ, ա. Խրատներն ատող, խրատ չսիրող։ |
| ԽՐԱՏԱՏՈՒ, տե՛ս ԽՐԱՏՏՈՒ։ |
| ԽՐԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Խրատ՝ խորհուրդ տալ, յորդորել, զգուշացնել, ներգործել, յիշեցնել, զգաստացնել։ 2. Հրահանգել, անհրաժեշտ տեղեկութիւններ՝ ցուցումներ տալ, կրթել, սովորեցնել։ 3. Մէկին խրատ՝ դաս տալու նպատակով պատժել, սաստել, ծեծել։ 4. կ. Խրատուել, դաս առնել, զգաստանալ, ուղղուել։ 5. հբ. (յունական ոճով) Ուսանել, սովորել։ |
| ԽՐԱՏԸՆԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Խրատ ընդունելը, դաս առնելը, խրատուելը, զգաստութիւն։ |
| ԽՐԱՏԻՉ, տչի, չաց, ա. Խրատ տուող, խրատատու, խրատող։ |
| ԽՐԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Խելամտութիւն, հանճար։ |
| ԽՐԱՏՏՈՒ, տուի, տուաց, ա. Խրատ եւ խորհուրդ տուող՝ բարի կամ չար, խրատատու։ |
| ԽՐԱՏՏՈՒԱԿԱՆ, ա. Խրատտուին կամ խրատտուութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԽՐԱՏՏՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Խրատատու լինելը, խրատ տալը, խրատ։ |
| ԽՐԱՑԱՏԵՍԱԿ, ա. Խրացի նման։ |
| ԽՐԱՑԵԼ, եցի, ն. Խրացով կապել։ |
| ԽՐԱՑՔ, ցից, գ. 1. Կօշկի՝ տրեխի փոկէ քուղ։ 2. Բաճկոնի քուղ՝ կապ։ |
| ԽՐԵԼ1, եցի, ն. Ներս մղել՝ մտցնել՝ տանել, մխել։ |
| ԽՐԵԼ2, եցայ, չ. 1. Խրուել, մխուել, մխրճուել, ներս ցցուել։ 2. Թաղուել, ընկղմուել, խորասուզուել։ |
| ԽՐԹԻՆ, ա. 1. Անշուք, անզարդ, անձեւ (շէնք)։ 2. Մթնող, արեւմտեան (կողմ)։ |
| ԽՐԹՆԱԶԳԵՍՏ, ա. Սեւ կամ կոպիտ զգեստ հագած։ |
| ԽՐԹՆԱԾԱԾԿՈՅԹ, ա. Անշուք՝ խղճուկ կերպով ծածկող։ |
| ԽՐԹՆԱԾԱԾՈՒԿ, ա. Խրթին եւ ծածուկ, դժուարհասկանալի, դժուարիմաց, մանուածապատ։ |
| ԽՐԹՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Անշքանալ, անզարդ դառնալ, պայծառութիւնը՝ վայելչութիւնը կորցնել, մթագնել։ 2. Թուլանալ, տկարանալ, յետ մնալ։ 3. Խրթին՝ դժուարհասկանալի դառնալ։ |
| ԽՐԹՆԻ, ա. 1. Մթնող, արեւմտեան (կողմ)։ 2. Մթին, անշուք, նսեմ։ 3. Խրթնախօս. դժուարհասկանալի։ |
| ԽՐԹՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մթնութիւն, նսեմութիւն, պայծառութեան պակասութիւն՝ բացակայութիւն։ |
| ԽՐԽԻՆՋՔ, տե՛ս ԽՐԽՆՋԻՒՆ։ |
| ԽՐԽՆՋԵԼ, եցի, չ. Խրխինջ արձակել, խրխնջալ, վրնջալ։ |
| ԽՐԽՆՋԻՒՆ, գ. Ձիու արձակած ձայնը, վրնջիւն, խրխինջ։ |
| ԽՐԽՈՐ, գ. 1. Փոքրիկ կտոր, փշուր, նշխար։ 2. Մանր-մունր՝ չնչին բան։ |
| ԽՐՁԱՆԱԼ, ԽՐՁՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Խրձի նման դառնալ, խուրձ կազմել։ |
| ԽՐՁՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Խուրձ դարձնել, մազերը բիզ-բիզ կանգնեցնել։ |
| ԽՐՃԻԹ, ճթի կամ թոյ, գ. Խուց, հիւղակ։ |
| ԽՐՈԽՏ, ա. 1. Գոռոզ, հպարտ, յոխորտ, ամբարտաւան, մեծամիտ։ 2. Ազդու, սպառնական։ 3. Յանդուգն, անվեհեր, համարձակ։ 4. Ահեղ, ահարկու, ահաւոր։ 5. Ուժգին, սաստիկ։ 6. Պանծալի։ 7. գ. Խրոխտում, խրոխտանք։ |
| ԽՐՈԽՏԱԲԱՐ, մ. Խրոխտալով, յոխորտալով, յանդգնաբար։ |
| ԽՐՈԽՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ խրոխտ, մեծապանծ։ |
| ԽՐՈԽՏԱԼ, ացայ, չ. 1. Յոխորտալ, սպառնալ, մեծ-մեծ խօսել։ 2. Յանդգնել, համարձակուել, խիզախել։ 3. Պարծենալ, հպարտանալ, գոռոզանալ, մեծամտել։ |
| ԽՐՈԽՏԱԼԻ, ԽՐՈԽՏԱԼԻՐ, ա. Խրոխտանքով լի՝ համակուած, շատ խրոխտ՝ յանդուգն։ |
| ԽՐՈԽՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Խրոխտանք պարունակող՝ արտայայտող, խրոխտ։ |
| ԽՐՈԽՏԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խրոխտ լինելը, աներկիւղ մղում դէպի մի բան։ |
| ԽՐՈԽՏԱՀՆՉԱԿԱՆ, ա. Խրոխտ՝ ուժգին հնչող՝ ձայն հանող։ |
| ԽՐՈԽՏԱՁԱՅՆ, ա. Խրոխտ ձայնով՝ մեծ-մեծ խօսող։ |
| ԽՐՈԽՏԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԽՐՈԽՏԱԼ։ |
| ԽՐՈԽՏԱՆՔ, նաց, գ. Խրոխտալը, խրոխտալով խօսելը՝ վարուելը։ |
| ԽՐՈԽՏԱՊԱՆԾ, ա. Խրոխտալով պարծեցող. սիգապանծ։ |
| ԽՐՈԽՏԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԽՐՈԽՏԱԼ։ |
| ԽՐՈԽՏՈՒՄՆ, տման, գ. Խրոխտալը, խրոխտանք։ |
| ԽՐՈՍԱԿ, տե՛ս ՀՐՈՍԱԿ։ |
| ԽՐՈՒԱՆԱԼ, տե՛ս ԽՌՈՒԱՆԱԼ։ |
| ԽՐՈՒՏՔ, գ. Աւազոտ՝ տղմոտ տեղ՝ վայր, որտեղ կարելի է ոտքերով խրուել։ |
| ԽՐՏԽՐՏ ԼԻՆԵԼ, Շատ կամ յաճախ խրտնել՝ խոյս տալ։ |
| ԽՐՏՆՈՒԼ, տեայ, տե՛ս ԽՐՏՉԵԼ (իմ)։ |
| ԽՐՏՈՒԻԼ, գ. 1. Խրտնեցուցիչ եւ ահարկու մի բան։ 2. փխբ. Խրտուիլակ։ |
| ԽՐՏՈՒՑԱՆԵԼ, տուցի, պբ. Խրտնել տալ, խրտնեցնել, վախեցնել։ |
| ԽՐՏՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Խրտնեցնելը, խրտնելը։ |
| ԽՐՏՉԵԼ, (իմ), տեայ, տուցեալ, չ. 1. Մի բանից վախենալով յանկարծ մի կողմ ցատկել կամ փախչել, խրտնել (կենդանիների մասին)։ 2. փխբ. Վախենալ՝ խոյս տալ մի բանից։ |
| ԽՑԱԿԱՆ, ա. Խցող, փակող։ |
| ԽՑԱՆԵԼ, խցի, տե՛ս ԽՆՈՒԼ։ |
| ԽՑԱՐԳԵԼ, ԽՑԱՒՈՐ, ա. Խցում ապրող, միայնակեաց։ |
| ԽՑԵԼ, եցի, տե՛ս ԽՆՈՒԼ։ |
| ԽՑԻԿ, խցկան, գ. Փոքր խուց, հիւղակ, խրճիթ, տնակ։ |
| ԽՑԻՉ, ա. Խցող, փակող, արգելող։ |
| ԽՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Խցելը, խցուելը։ |
| ԽՓԱՆԵԼ, խփի, խու՛փ, ԽՓԵԼ, եցի, եա՛, ն. Փակել, ծածկել։ |
| ԽՕԶԱԿԵՐ, ա. Ջրիմուռ ուտող, ջրիմուռով սնուող (թռչունների մասին)։ Այլ եւ զջրասուզակ մամռախնդիր խօզակեր մեծանձունք եւ յաղթամարմինք հաւքն (Փարպ., 1Օ)։ |
| ԽՕԹ, ա. 1. Հիւանդ, տկար։ 2. Մտքով ծոյլ, թուլամիտ։ |
| ԽՕԹԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. 1. Մտքով տկար, տկարամիտ, բութ։ 2. Չարամիտ, հակառակասէր։ |
| ԽՕԹԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Հիւանդանալ, տկարանալ։ 2. Ցաւ կրել, ցաւագնել. վիրաւորանք կրել, սիրտը խոցուել։ |
| ԽՕԹԱՊԱՏՃԱՌ ԼԻՆԵԼ, Հիւանդութիւնը պատրուակ բերել, հիւանդ ձեւանալ։ |
| ԽՕԹԱՍԻՐՏ, սրտի, տաց, ա. Անփոյթ, անհոգ, ծոյլ, ալարկոտ։ |
| ԽՕԹՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հիւանդութիւն, տկարութիւն։ 2. Ծուլութիւն, ալարկոտութիւն։ |
| ԽՕԼ, ի, աց, ա. 1. Անմիտ, անխելք, յիմար, խենթ։ 2. Կատաղի, մոլեգին։ 3. Խեղճ, թշուառ, հեգ։ |
| ԽՕԼԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Անբանական, յիմարական, խենթումենթ։ |
| ԽՕԼԱՆԱԼ, ացայ, ԽՕԼԵԼ (իմ), եցայ, չ. 1. Անմտանալ, յիմարանալ, խենթանալ, մոլեգնել։ 2. Խեղճանալ, թշուառանալ։ |
| ԽՕԼԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Անմտանալ, յիմարանալ, խենթանալ, մոլեգնել։ 2. Խեղճանալ, թշուառանալ։ |
| ԽՕԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Անմտութիւն, յիմարութիւն. խելագարութիւն։ |
| ԽՕԽԱԲԵՐԵԼ, չ. Խորխել, խխել։ |
| ԽՕՇԻՒՆ, գ. 1. Խշշոց, խշխշոց, սօսափիւն, խարշափիւն։ 2. Տխրութիւնից լուռ՝ անձայն մնալը, տրտմութիւն։ |
| ԽՕՍ, տե՛ս ԽՕՍՔ։ |
| ԽՕՍԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Խօսուն, բանական։ 2. Ճարտարախօս։ |
| ԽՕՍԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Մէկի հետ խօսող, զրուցակից։ |
| ԽՕՍԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, նոյնն է՝ ԽՕՍԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ։ |
| ԽՕՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Խօսակից լինելը, խօսակցելը։ 2. Խօսք։ |
| ԽՕՍԱՆԱԿ, տե՛ս ԽՕՍՆԱԿ (1)։ |
| ԽՕՍԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Խօսելու օրգան, բերան, լեզու։ |
| ԽՕՍԵԼ, (իմ), եցայ, եա՛ց կամ եա՛, հբ. 1. Բառերով միտք արտայայտել, ասել մի բան, զրուցել։ 2. Որեւէ լեզուով միտք արտայայտել։ 3. Ճառել, պատմել։ 4. Նշանուել, ամուսնանալ։ |
| ԽՕՍԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Խօսող։ |
| ԽՕՍՆԱԿ, ի, աց, ա. գ. 1. Լաւ՝ շնորհալի խօսող, խօսելու շնորհք ունեցող, ճարտարախօս։ 2. Բարեխօս, փաստաբան։ 3. Աքաղաղ, փխբ. աւետիք տուող՝ հաղորդող։ |
| ԽՕՍՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Խօսուն, խօսելու ընդունակ։ 2. Շնորհալի խօսող, ճարտարախօս։ 3. Հարսնախօսութեան միջնորդ։ |
| ԽՕՍՆԱԿԻՑ, ա. գ. Պատգամախօս, բանատար։ |
| ԽՕՍՆԱՅՐ, գ. Մակդիր ս. Յովսէփի, որ նշանուած էր կոյս Մարիամի հետ։ |
| ԽՕՍՈՂ, տե՛ս ԽՕՍՕՂ։ |
| ԽՕՍՈՂԱԿԱՆ, ա. Խօսել կարողացող, խօսուն։ |
| ԽՕՍՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Խօսելու ունակութիւն՝ կարողութիւն։ |
| ԽՕՍՈՒՄՆ, սման, գ. Հարսնախօսութիւն, նշանադրութիւն, նշանելը, նշանուելը։ |
| ԽՕՍՈՒՆ, սնոյ, ոց, ա. գ. 1. Խօսելու ունակութիւն՝ կարողութիւն ունեցող, խօսող, մտածող։ 2. Բանական, մտացի։ |
| ԽՕՍՔ, սից, գ. 1. Այն, ինչ որ խօսւում՝ խօսուելու է, խօսուածը, ասելիքը։ 2. Զրոյց, խօսակցութիւն։ 3. Մտածութիւն, մտածմունք։ 4. Լեզու։ 5. Գրաւոր խօսք, շարադրութիւն, պատմութիւն։ 6. Գրքի գլուխ, գիրք։ |
| ԽՕՍՕՂ, ի, աց, ա. գ. 1. Նա, որ խօսում է։ 2. Լաւ՝ ճարտար խօսող, քաջախօս։ 3. Աքաղաղ։ |
| Ծ, ծ (ծայ), 1. Հայերէն այբուբենի տասնչորսերորդ տառը, թուական արժէքը՝ յիսուն, յիսուներորդ։ 2. Առաջնալեզուային պայթաշփական (սուլական) խուլ բաղաձայն։ 3. Որպէս լծորդ հնչիւն ձ-ի հետ, հմմտ. ընծայ։։ընձայ, ինծ։։ինձ եւն։ |
| ԾԱԳ, ի, աց, գ. Ծայր, մանաւանդ՝ որեւէ առարկայի՝ տարածութեան վերջնային մասը։ |
| ԾԱԳԱԿԱՆ, ա. Ծագելու վերաբերող, ծագողական։ |
| ԾԱԳԱԿԻՑ, ա. Միասին ծագող։ |
| ԾԱԳԵԼ1, եցի, 1. ն. Ծագել տալ, առաջ բերել, երեւացնել, յայտնել։ 2. չ. տե՛ս ԾԱԳԵԼ2 (իմ)։ |
| ԾԱԳԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Երկնակամարի վրայ երեւալ՝ յայտնուել (լուսատուների մասին)։ 2. Բացուել (լոյսը, առաւօտը եւ նման բառերի հետ)։ 3. Առաջ գալ, երեւալ, յայտնի դառնալ։ 4. Սկիզբ առնել, սերուել։ 5. Փայլել, պայծառանալ։ 6. Բուսնել, բողբոջել։ |
| ԾԱԳԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ծագել տալ, ծագեցնել։ |
| ԾԱԳՈՂԱԿԱՆ, ա. Ծագելու վերաբերող, ծագող։ |
| ԾԱԳՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծագող լինելը, ծագելը, ծագում։ |
| ԾԱԳՈՒՄՆ, գման, գ. 1. Ծագելը (1)։ 2. Սերուելը, ծնուելը, ծնունդ։ 3. Փայլում, լուսաւորութիւն, պայծառութիւն։ 4. Առաջ գալը, երեւան հանուելը։ 5. Ծագելու տեղը, արեւելք։ |
| ԾԱԼ, գ. Ծալք, ծալուածք։ |
| ԾԱԼԱԾ, ոյ, ոց, ա. Ոլորուն, ոլործուն։ |
| ԾԱԼԱԾՈՅ, ա. Որ կարելի է ծալել՝ ծալւում է, ծալովի։ |
| ԾԱԼԵԼ, եցի, ն. Երկտակել, կոլոլել։ |
| ԾԱԼՈՒՄՆ, լման, գ. 1. Ծալելը, ծալուելը։ 2. Խտանալը, խտացում, խտութիւն, թանձրութիւն։ |
| ԾԱԽ, ոյ, մանաւանդ՝ ԾԱԽՔ, խից կամ խոց, իւք կամ ովք, գ. 1. Ծախս, ծախսուող գումար՝ դրամ։ 2. Ծախսում, վատնում, սպառում, մի բանի գործածելով վերջանալը։ |
| ԾԱԽԵԼ, եցի, ն. 1. Որեւէ նպատակով դրամ ծախսել, ծախս անել, վճարել։ 2. Ծախսել, սպառել, վատնել, մսխել, ժամանակն անց կացնել՝ կորցնել։ 3. Մէկի՝ մի բանի գոյութեանը վերջ տալ, ոչընչացնել, վերացնել, կործանել։ 4. (աշխարհիկ ոճով) Վաճառել։ |
| ԾԱԽԻՉ, ա. Ոչնչացնող, վերացնող։ |
| ԾԱԽՈՂԱԿԱՆ, ա. Հեշտ կամ շուտ ծախսուող՝ սպառուող՝ ոչնչացող։ |
| ԾԱԽՈՒՄՆ, խման, գ. Ոչնչացում, կործանում։ |
| ԾԱԾԱՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ալիքաձեւ տատանուել՝ երերալ, շարժուել, ծփալ։ |
| ԾԱԾԿԱԲԱՐ, մ. Ծածուկ՝ գաղտնի կերպով, թաքնաբար։ |
| ԾԱԾԿԱԳԷՏ, գիտի, ա. Ծածուկ բաները՝ սրտի գաղտնիքներն իմացող։ |
| ԾԱԾԿԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծածկագէտ լինելը, մէկի սրտի գաղտնիքներն իմանալը։ |
| ԾԱԾԿԱԳԼՈՒԽ, ա. Գլուխները ծածկած։ |
| ԾԱԾԿԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ խիստ ծածուկ, գաղտնի։ |
| ԾԱԾԿԱԹԱԳՈՅՑ, ա. Ծածկած ու թաքցրած։ |
| ԾԱԾԿԱԽՕՍ, ա. Ծածկալեզուով խօսող։ |
| ԾԱԾԿԱԿԱՆ, տե՛ս ԾԱԾՈՒԿ։ |
| ԾԱԾԿԱՄԻՏ, ա. Իր մտքերը՝ մտածումները ծածուկ պահող՝ թաքցնող։ |
| ԾԱԾԿԱՆՔ, նաց, նօք, գ. Ծածկութիւն, գաղտնիք։ |
| ԾԱԾԿԱՊԷՍ, 1. մ. տե՛ս ԾԱԾԿԱԲԱՐ։ 2. ա. Ծածուկ, թաքուն, խորին։ |
| ԾԱԾԿԱՏԵՍ, ի, աց, ա. 1. Ծածուկը՝ գաղտնիքը տեսնող, ծածկագէտ (աստծու մասին)։ 2. Գաղտնիքներ գուշակող՝ կռահող։ 3. Հոգետես, նրբատես։ |
| ԾԱԾԿԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Ծածկելիք, ծածկոց, ծածկոյթ։ 2. Թաքնուելու տեղ, թաքստարան, թաքստոց։ |
| ԾԱԾԿԵԼ, եցի, ն. 1. Պահել, թաքցնել, աննկատելի դարձնել։ 2. Հողի շերտի տակ պահել, թաղել։ 3. Պատել։ 4. Թաքցնել իր մէջ, քօղարկել։ |
| ԾԱԾԿԵԼԻՔ, լեաց, տե՛ս ԾԱԾԿԱՐԱՆ (1)։ |
| ԾԱԾԿԻՉ, գ. 1. Ծածկոց։ 2. Կափարիչ, խուփ։ |
| ԾԱԾԿՈՅԹ, կութի, ից, գ. 1. Այն, ինչ որ ծածկում՝ պատում է մի բան, ծածկոց։ 2. Գաղտնիք։ 3. Ծածուկ՝ խրթին խօսք։ |
| ԾԱԾԿՈՑ, գ. 1. Ծածկոյթ։ 2. փխբ. Հովանաւոր, պաշտպան։ |
| ԾԱԾԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ծածուկ լինելը։ 2. Գաղտնիութիւն, գաղտնիք։ 3. Ընդհանրապէս՝ ծածկոյթ։ |
| ԾԱԾԿՈՒՄՆ, գ. Ծածկելը, ծածկուելը։ |
| ԾԱԾՈՒԿ, ա. 1. Գաղտնի, թաքուն։ 2. Չերեւացող, աննկատելի։ 3. Մթին, խրթին, անիմանալի։ 4. մ. Գաղտնի կերպով, ծածկաբար։ |
| ԾԱԿ, ու, ուց, եւ ի, աց, գ. 1. Փոքրիկ անցք, մի բանի մէջ բացուած արանք, չափազանց նեղ մուտք, ծերպ, ճեղք, խորշ։ 2. Բոյն։ 3. ա. Ծակ ունեցող, ծակոտ, ծակուած։ |
| ԾԱԿԱԽԻԹ ԼԻՆԵԼ, Ծակերը՝ ծերպերը մտնել։ |
| ԾԱԿԱՄՈՒՏ, մտի, ից, ա. Ծակերը՝ ծերպերը մտնող։ |
| ԾԱԿԱՍՈՅԶ, ա. Ծակը մտած՝ մտնող, ներս քաշուող։ |
| ԾԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Ծակ բացել։ 2. Սուր գործիքով խոցել՝ վիրաւորել։ 3. փխբ. Ճեղքել, կտրել-անցնել։ |
| ԾԱԿՈՏ, ա. Ծակ՝ ծակեր ունեցող, ծակ-ծակ, ծակծկուած։ |
| ԾԱԿՈՏԵԼ, եցի, ն. 1. Ծակեր բացել, ծակծկել, ճեղքել, փորել։ 2. Խոցել, խոցոտել։ |
| ԾԱԿՈՏԿԵԱՆ, ԾԱԿՈՏԿԷՆ, ա. 1. Շատ ծակեր ունեցող, ծակծակոտ, ծակ-ծակ։ 2. գ. Մի տեսակ հալուէ։ |
| ԾԱԿՈՏՈՒԱԾ, ոյ, գ. Ծակծկուած՝ խայթուած տեղը՝ վէրքը, խայթուածք։ |
| ԾԱԿՈՒԱԾ, ոյ, գ. Ծակուած տեղ, ծակ։ |
| ԾԱՂ, գ. Թխուածք, կարկանդակ։ (Ոսկ. փիլ. ժ. յորդ., 469, ՀԱԲ)։ |
| ԾԱՂԱՐԱՐ, ի, աց, գ. Թխուածք՝ խմորեղէն պատրաստող։ |
| ԾԱՂԻԿ, ղկան, կունք, կանց, եւ ղկի, կաց, եւ կոյ, կոց, գ. 1. Բոյսերի զարգացման օրգան՝ բաղկացած ծաղկապսակից, վարսանդից եւ առէջքից։ 2. փխբ. Ծաղկահասակ, երիտասարդ, պատանեկան։ 3. (բժշկ.) Սուր վարակիչ հիւանդութիւն, կարմրուկ։ |
| ԾԱՂԻԿԸՆՁԻՒՂ, ա. Ծաղկի ընձիւղներ արձակող, ծաղկող։ |
| ԾԱՂԿԱԲԵՐ, ա. Ծաղիկներ բերող՝ բուսցնող։ |
| ԾԱՂԿԱԲԵՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ծաղկաբեր լինել, ծաղկաւէտ դառնալ։ |
| ԾԱՂԿԱԲՈՅՍ, ա. Իբրեւ ծաղիկ բուսած։ |
| ԾԱՂԿԱԲՈՒՂԽ, ա. Ծաղիկներ բխող՝ տուող, ծաղկաբեր։ |
| ԾԱՂԿԱԳՈՅՆ, ա. մ. Ծաղկի նման գեղեցիկ՝ պայծառ՝ վառվռուն գոյնով։ |
| ԾԱՂԿԱԳՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ծաղկի նման բուսնել, գեղեցիկ նկարի նմանուել։ |
| ԾԱՂԿԱԶԱՐԴ, ա. 1. Ծաղիկներով զարդարուած, ծաղկաւէտ։ 2. Ծաղկի նման զարդարուն՝ վայելչազարդ։ 3. (եկեղց.) Զատկին նախորդող շաբաթուայ տօն, Ծառզարդար։ |
| ԾԱՂԿԱԶԱՐԴԵԼ, եցի, ն. Ծաղիկներով զարդարել, փխբ. ծաղկեցնել, պայծառացնել։ |
| ԾԱՂԿԱԶԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծաղկազարդելը, ծաղկազարդուելը։ |
| ԾԱՂԿԱԶԳԵԱՑ, ԾԱՂԿԱԶԳԵՍՏ, ա. Ծաղիկներով ծածկուած՝ պատուած, ծաղկաբեր, ծաղկաւէտ։ |
| ԾԱՂԿԱԶԵՐԾ ԼԻՆԵԼ, Ծաղիկներից զրկուել՝ մերկանալ, ծաղիկները թափուել։ |
| ԾԱՂԿԱԶՈՒԱՐՃ, ա. Ծաղիկներով զուարճացած՝ զուարթացած, փխբ. ծաղկի նման գեղեցիկ ու զուարթ։ |
| ԾԱՂԿԱԹԱՐՇԱՄ, ա. Ծաղիկները թարշամեցնող՝ թառամեցնող։ |
| ԾԱՂԿԱԹԱՓ ԼԻՆԵԼ, Ծաղիկները թափուել, ծաղկազերծ լինել, փխբ. գեղեցիկ՝ դրական՝ լաւ յատկանիշներից զրկուել։ |
| ԾԱՂԿԱԺՈՂՈՎ, գ. ա. 1. Ծաղիկների հաւաքական ամբողջութիւնը, ծաղկունք։ 2. Ծաղկի հաւաքում, ծաղիկ հաւաքելը՝ քաղելը։ 3. Ծաղիկ քաղող՝ հաւաքող։ |
| ԾԱՂԿԱԼԻՑ, ա. Ծաղիկներով լի՝ լեցուն, ծաղկառատ, ծաղկաշատ։ |
| ԾԱՂԿԱԾԻՆ, ա. Ծաղիկներ ծնող՝ բերող, ծաղկաբեր։ |
| ԾԱՂԿԱԿԱԼ, ա. Ծաղիկները պահող՝ կրող։ |
| ԾԱՂԿԱՀԱՒԱՔ, տե՛ս ԾԱՂԿԱԺՈՂՈՎ։ |
| ԾԱՂԿԱՀԻՒՍ, ա. Ծաղիկներից հիւսած՝ պատրաստած։ |
| ԾԱՂԿԱՀՈՏ, ա. Ծաղկի բուրմունք ու համ տուող՝ ունեցող, ծաղկաբոյր, ծաղկահամ։ |
| ԾԱՂԿԱՀՈՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ծաղկահոտ։ |
| ԾԱՂԿԱՁԵՒ, ա. մ. Ծաղկի ձեւ՝ նմանութիւն ունեցող, ծաղկի նման։ |
| ԾԱՂԿԱՅՕՐԻՆՈՒՈՐԱԿ, ա. Ծաղիկներով կամ ծաղկի նման յօրինուած, գունագեղ։ |
| ԾԱՂԿԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԾԱՂԿԵԼ2։ |
| ԾԱՂԿԱՆԵՐԿ, ա. գ. 1. Ծաղիկների պէսպէս գոյներով ներկող, ներկարար։ 2. Ծաղիկներով ներկուած, ծաղկերանգ՝ գոյնզգոյն ներկուած։ |
| ԾԱՂԿԱՆՈՑ, տե՛ս ԾԱՂԿՈՑ։ |
| ԾԱՂԿԱՊԱՅԾԱՌ, ա. Ծաղիկներով պայծառացած՝ զարդարուած, ծաղկազարդ։ |
| ԾԱՂԿԱՎԱՅԵԼՈՒՉ, ա. Ծաղկի նման վայելուչ՝ գեղեցիկ։ |
| ԾԱՂԿԱՎԱՐՍ, ա. Սաղարթներով ծաղկած, սաղարթագեղ, վարսագեղ։ |
| ԾԱՂԿԱՏԱՐՓԱԿ, ա. Գեղեցիկ ծաղիկներով յօրինուած։ |
| ԾԱՂԿԱՏԵՍԱԿ, տե՛ս ԾԱՂԿԱՁԵՒ։ |
| ԾԱՂԿԱՒԱՐՏԱԿԻՏԵԱԼ, ա. Ամբողջովին ծաղիկներով կիտուած, ծաղկալի, ծաղկազարդ։ |
| ԾԱՂԿԱՒԵՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ծաղկաւէտ դառնալ, ծաղկազարդուել, ծաղկել։ |
| ԾԱՂԿԱՒԵՏԵԼ, եցի, ն. 1. Ծաղկաւէտ դարձնել, ծաղիկներով զարդարել, ծաղկեցնել։ 2. եցայ, տե՛ս ԾԱՂԿԱՒԵՏԱՆԱԼ։ |
| ԾԱՂԿԱՒԷՏ, ա. Ծաղիկներով հարուստ՝ առատ՝ լի, ծաղկալից, ծաղկուտ, ծաղկազարդ։ |
| ԾԱՂԿԱՒԷՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծաղկաւէտ լինելը, ծաղկազարդութիւն։ |
| ԾԱՂԿԱՓԱՅԼ, ա. Ծաղկի փայլ՝ վառվռունութիւն ունեցող, ծաղկազարդ։ |
| ԾԱՂԿԱՓԹԻԹ, ա. մ. Ծաղիկները բացուած՝ փթթած, փթթող ծաղիկներով։ |
| ԾԱՂԿԱՔԱՂ, գ. Ծաղիկ քաղելը։ |
| ԾԱՂԿԵԱՅ, ա. 1. Ծաղիկներից բաղկացած՝ կազմուած։ 2. Ծաղկաձեւ զարդերով, ծաղկազարդ, ծաղկաւոր։ |
| ԾԱՂԿԵԼ1, եցի, տե՛ս ԾԱՂԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԾԱՂԿԵԼ2, եցի կամ եցայ, չ. 1. Ծաղիկներ արձակել՝ բերել։ 2. Բուսնել, բողբոջել։ 3. Դալարանալ։ 4. փխբ. Բուռն կերպով աճել՝ զարգանալ, բարգաւաճել։ 5. փխբ. Զուարթանալ, պայծառանալ, փայլել։ 6. փխբ. Սպիտակել, ալեխառն դառնալ։ |
| ԾԱՂԿԵՂԷՆ, տե՛ս ԾԱՂԿԵԱՅ։ |
| ԾԱՂԿԵՐԱՆԳ, ի, աց, ա. Ծաղկի երանգներ ունեցող, գեղեցիկ ու վառվըռուն գոյներով։ |
| ԾԱՂԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Ծաղկել տալ։ 2. փխբ. Յուռթի՝ բարգաւաճ դարձնել։ 3. փխբ. Փայլեցնել, պայծառացնել։ |
| ԾԱՂԿԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ ծաղկեցնում է, ծաղկեցնող։ |
| ԾԱՂԿԸՆԿԷՑ, ա. Ծաղկաթափ, փխբ. փառքից զրկուած։ |
| ԾԱՂԿՈՑ, ի, աց, գ. Ծաղկանոց, բուրաստան, ծաղիկների պարտէզ։ |
| ԾԱՂԿՈՒ, (անստոյգ բառ), գ. Ծաղրածու։ |
| ԾԱՂԿՈՒՏ, ա. Ծաղկաւէտ, ծաղկառատ, ծաղկալից, ծաղկոտ։ |
| ԾԱՂՐ, ղու, նաեւ՝ ղեր եւ ղրու, գ. 1. Ծիծաղ։ 2. Ուրախութիւն։ 3. Ծիծաղելի՝ ծիծաղելու արժանի բան։ |
| ԾԱՂՐԱԳՈՅՆ, ա. Շատ ծաղրելի՝ ծաղրական։ |
| ԾԱՂՐԱԼԻՑ, ա. Ծաղրով՝ ծաղրանքով լի, խիստ ծաղրական՝ ծիծաղելի։ |
| ԾԱՂՐԱԽԱՌՆ, մ. Ծաղրի հետ խառն։ |
| ԾԱՂՐԱԾՈՒ, ուի, ուաց, ա. Ծաղր եւ ծիծաղ շարժող՝ առաջացնող, ծիծաղեցնող, խեղկատակ, միմոս։ |
| ԾԱՂՐԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծաղր եւ ծիծաղ շարժող խօսք կամ գործ, խեղկատակութիւն, միմոսութիւն։ |
| ԾԱՂՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ծաղրի եւ ծիծաղի առիթ տուող, ծաղր շարժող՝ առաջացնող, ծաղրելի, ծիծաղելի։ 2. Այպանելի, պախարակելի։ 3. Ծաղրածու, խեղկատակ։ |
| ԾԱՂՐԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ծաղրական։ |
| ԾԱՂՐԱՊԷՍ, մ. Ծաղրաբար, ծաղրելով, կատակով։ |
| ԾԱՂՐԵԼ, եցի, ն. 1. Մէկին ծաղրի ենթարկել, կատակով մէկի վրայ ծիծաղել, ձեռք առնել։ 2. Այպանել, նախատել, պախարակել։ |
| ԾԱՂՐԵԼԻ, ա. Ծիծաղելի, պախարակելի։ |
| ԾԱՄ, ոյ, ոց եւ ի, աց, գ. Երկար մազեր, մազերի երկար հիւսք։ |
| ԾԱՄԱԾՈՒՌ, ա. Ծուռումուռ։ |
| ԾԱՄԱԾՌԵԼ, եցի, ն. Ծռմռել, խեղաթիւրել, աղաւաղել։ |
| ԾԱՄԱԿԱԼ, ի, աց, գ. Ծամերը հաւաք պահող յարմարանք, ծամկալ, ծամկապ։ |
| ԾԱՄԵԼ, եցի, ն. 1. Ատամներով ուտելիքը մանրացնել եւ տրորել։ 2. Ուտել։ 3. Ատամներով հուպ տալ՝ տրորել՝ ճխլել։ 4. փխբ. Լաւ մտածել՝ մտմտալ, բազմակողմանիօրէն կշռադատել, որոճալ։ |
| ԾԱՄԵԼԻ, լւոյ, գ. Դէմքի այն մասը, որտեղ գտնւում են վերին ու ներքին շրթունքները եւ ատամնաշարերը. ծնօտ։ |
| ԺԱՄԵԼԻՔ, լեաց, գ. Դէմքի այն մասը, որտեղ գտնւում են վերին ու ներքին շրթունքները եւ ատամնաշարերը. ծնօտ։ |
| ԾԱՄԹԻ, գ. Մի տեսակ հալուէ, որ ստացւում էր Հնդկաստանից։ (Շիր. աշխ., 615, ՀԱԲ)։ |
| ԾԱՅՐ, ի, ից, գ. 1. Որեւէ բանի սկզբնային կամ վերջնային մասը, եզր, վերջ, աւարտ, սահման։ 2. Որեւէ բանի բարձրագոյն մասը, գագաթ, կատար։ 3. փխբ. Նոր ծագած արեգակի ճառագայթ։ 4. փխբ. Որեւէ բանի լաւագոյն մասը։ |
| ԾԱՅՐԱԲԱՐ, մ. 1. Ծայրագոյն՝ ծայրայեղ կերպով։ 2. Ծայրէծայր։ |
| ԾԱՅՐԱԳԻՇԵՐԱԿԱՆ, ա. Գիշերուայ սկզբին կամ վերջին յատուկ, արշալուսային։ |
| ԾԱՅՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Վերջին ծայրը հասած, ծայր աստիճանի, ծայրայեղ, բարձրագոյն, գերագոյն, մեծագոյն, գերազանց, կատարեալ։ |
| ԾԱՅՐԱԳՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծայրագոյն բարձրութիւն, գերազանցութիւն, կատարելութիւն։ |
| ԾԱՅՐԱԴԻՏԱԿ, ա. Վերին աստիճանի դիտելի, շատ մաքուր՝ պարզ՝ ջինջ։ |
| ԾԱՅՐԱԶԱՐԴԵԱԼ, ա. Ծայրաստիճան զարդարուած, ամեն կողմից զարդարուած՝ պայծառացած։ |
| ԾԱՅՐԱԶԵՂԾ, ա. Չափազանց թոյլ՝ տկար, դողդոջուն։ |
| ԾԱՅՐԱԼԻՐ, ԾԱՅՐԱԼԻՑ, ա. Ծայրէծայր լի՝ լիքը, բերնէբերան լցուած, լեփ-լեցուն։ |
| ԾԱՅՐԱԼՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծայրագոյն լրութիւն, լիակատարութիւն։ |
| ԾԱՅՐԱԽՈՐՀՈՒՐԴ, ա. Շատ խորհրդաւոր, խորին եւ անհաս։ |
| ԾԱՅՐԱԽՈՒԶ ՀՆՁԵԼ, Ծայրերը կամ ծայրերից խուզելով քաղել՝ հնձել։ |
| ԾԱՅՐԱԾԱՒԱԼ, ա. Ծայրէծայր ծաւալուած, համատարած, համասփիւռ։ |
| ԾԱՅՐԱԿԱՐՄԻՐ, ա. Կարմիր գոյնով ճառագայթ տուող՝ արձակող (նոր ծագած արեգակի մասին)։ |
| ԾԱՅՐԱԿՈՏՈՐ, ԾԱՅՐԱԿՏՈՒՐ, ա. 1. Ծայրերը՝ ծայրանդամները կոտրուած կամ կտրուած։ 2. փխբ. Կրճատած, կցկտուր դարձրած, աղաւաղած։ |
| ԾԱՅՐԱՀԵՐՁ, ԾԱՅՐԱՀԵՐՁԵԱԼ, մ. Ճեղքուած ծայրերով, ուժգին ճեղքուելով՝ պատռուելով։ |
| ԾԱՅՐԱՅԱՅՏԱԳՈՅՆ, ա. Ծայրաստիճան՝ բոլորովին յայտնի։ |
| ԾԱՅՐԱՀԱՆԳՔ, գ. (գրկն.) Ոտանաւորի այն բառը կամ տողը, որ կրկնւում է իւրաքանչիւր տան վերջում։ |
| ԾԱՅՐԱՅԱՊԱՒԻՉ, ա. Ծայրը կամ ծայրից յապաւող՝ կտրող։ (Կղնկտ., 23Օ)։ |
| ԾԱՅՐԱՅԵՂ, ա. Չափից դուրս, չափազանց, սաստիկ։ |
| ԾԱՅՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Մինչեւ ծայրը հասնել, կատարելութեան աստիճանը հասնել, կատարեալ լինել։ |
| ԾԱՅՐԱՊԱՏԱՐ, տե՛ս ԾԱՅՐԱԼԻՐ։ |
| ԾԱՅՐԱՊՏՈՒՂ, գ. Ճիւղի ծայրին եղած պտուղը։ |
| ԾԱՅՐԱՍՐՏՄՏՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծայրայեղ սրտմտութիւն, չափազանց մեծ զայրոյթ, սաստիկ ցասում։ |
| ԾԱՅՐԱՏԱՇ, ա. Ծայրը տաշած՝ տաշուած։ |
| ԾԱՅՐԱՏԱՇԵԼ, եցի, ն. Ծայրատաշ դարձնել, ծայրը տաշել։ |
| ԾԱՅՐԱՏԵԼ, եցի, ն. Ծայրը կամ ծայրերը կտրել, ծայրակոտոր անել։ |
| ԾԱՅՐԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծայրատելը, ծայրը՝ ծայրային մասը կտրուած լինելը։ |
| ԾԱՅՐԱՏՈՒՆԿՔ, գ. յոգն. Ծառի ծայրերը, ծառի պտուղները։ |
| ԾԱՅՐԱՐՁԱԿ, ԾԱՅՐԱՐՁԱԿԵԱԼ, ա. 1. Ազատօրէն դէպի վեր ձգուած՝ խոյացած։ 2. Ծայրերը շատ հեռու տարածած՝ սփռած։ 3. մ. Տարածուած լինելով, տարածելով։ |
| ԾԱՅՐԱՐՁԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծայրերը շատ հեռու արձակելը՝ տարածելը, ծաւալում, ընդարձակութիւն։ |
| ԾԱՅՐԱՓԱՅԼ, ա. Ծայրաստիճան փայլող՝ փայլած, գերափայլ։ |
| ԾԱՅՐԱՔԱՂ ԱՌՆԵԼ, 1. Ծայրերը կտրել, ծայրակոտոր անել, ծայրատել։ 2. Այս ու այն տեղից՝ կցկտուր քաղել։ 3. Ծաղկաքաղ անել, հատընտիր քաղելով համառօտել, բովանդակել։ |
| ԾԱՅՐԱՔԱՂԱՔ, գ. 1. Քաղաքի ծայրը՝ բարձրագոյն տեղը։ 2. Քաղաքի բարձրագոյն տեղում շինուած բերդ, միջնաբերդ, ամրոց։ 3. նման. Պատուար, ապաւինութեան տեղ։ |
| ԾԱՅՐԱՔԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծայրաքաղ անելը, կցկտուր կամ հատընտիր քաղելը։ |
| ԾԱՅՐ Ի ԾԱՅՐ, տե՛ս ԾԱՅՐ-ի տակ։ |
| ԾԱՅՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծայր՝ ծայրագոյն լինելը, ծայրագունութիւն, գերազանցութիւն, ծայրագոյն բարձրութիւն։ |
| ԾԱՆԱԿ, ի, աց, ա. մ. գ. 1. Մերկ, տկլոր։ 2. Խայտառակ։ 3. Ծաղրանքի առարկայ, խաղք ու խայտառակ, խայտառակութիւն։ |
| ԾԱՆԱԿԱԳՈՅՆ, ԾԱՆԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի խայտառակ եւ ամօթալի։ |
| ԾԱՆԱԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ծաղրուծանակ դառնալ, խայտառակուել։ |
| ԾԱՆԱԿԱՆՔ, նաց, գ. 1. Մերկութիւն, ամօթոյք։ 2. Ամօթ, խայտառակութիւն, նշաւակութիւն։ 3. Խայտառակ՝ ամօթալի գործ՝ վիճակ՝ դրութիւն։ |
| ԾԱՆԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Ծաղրուծանակի ենթարկել, խաղք ու խայտառակ անել, խայտառակել։ 2. եցայ, կ. չ. Ծաղրուծանակի առարկայ դառնալ, խաղք ու խայտառակ լինել, խայտառակուել։ |
| ԾԱՆԱԿԻՉ, ա. Ծանակող, խայտառակող։ |
| ԾԱՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԾԱՆԱԿԱՆՔ։ |
| ԾԱՆԵԱՅ, տե՛ս ՃԱՆԱՉԵԼ։ |
| ԾԱՆԻՐ, տե՛ս ՃԱՆԱՉԵԼ։ |
| ԾԱՆԾ, ոյ, ոց, գ. Հացահատիկի կալսելուց յետոյ մնացած խոշոր մասերը՝ չծեծուած հասկերը, ծղօտները եւն, որոնք յետոյ նորից են կալսւում. խզուզ։ Ոյժն իսկ ցորենոյն են կղկղանքն. զծանծոցն ասեմ... (Ոսկ. պօղ. ա., 472, ՀԱԲ)։ |
| ԾԱՆԾԱՂ, ձանծաղ, ծանծախ, ա. 1. Փոքր խորութիւն ունեցող, ոչ խորունկ։ 2. փխբ. Պարզ, թեթեւ, դիւրահասկանալի, մակերեսային, ոչ խոր։ 3. գ. Ծանծաղութիւն։ |
| ԾԱՆԾԱՂԱԳՈՅՆ, ա. մ. 1. Աւելի ծանծաղ, թեթեւագոյն, խիստ մակերեսային։ 2. Ծանծաղամիտ։ |
| ԾԱՆԾԱՂԱՄԻՏ, ա. Միտքը ծանծաղ, խելքից թեթեւ, թեթեւամիտ։ |
| ԾԱՆԾԱՂՈՒՏ, ա. Ծանծաղ, ոչ խոր։ |
| ԾԱՆԾԱՔԵԼ, եցի, ն. Ծամծմել։ |
| ԾԱՆՈՒՑԱՆԵԼ, նուցի, նո՛, պբ. Ճանաչել տալ, ծանօթացնել, հասկացնել, տեղեկացնել, իմացնել, յայտնել, յայտարարել։ |
| ԾԱՆՈՒՑԻՉ, ա. Ծանուցող։ |
| ԾԱՆՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Ծանուցելը, ծանուցուելը, տեղեկութիւն հաղորդելը, զեկուցում, յայտարարութիւն։ |
| ԾԱՆՐ, նու, ու, նունք, նունց, ա. 1. Մեծ կշիռ՝ քաշ ունեցող, ծանրաքաշ։ 2. Ոչ դիւրաշարժ, ոչ արագ, հանդարտ, դանդաղ։ 3. Անտանելի, անհնարին, դժուարին։ 4. Ոչ հաճելի, անհաճոյ, տհաճ։ 5. Խիստ, դաժան, դժնդակ։ 6. Սաստիկ, շատ։ 7. Հաստ, բամբ (ձայն)։ 8. Թանկարժէք, մեծագին, պատուական։ 9. մ. Ծանր կերպով, դժուարութեամբ, սաստկօրէն։ |
| ԾԱՆՐԱԲԱՆ, ա. Խօսքերը ծանր՝ խիստ, դժուարալուր։ |
| ԾԱՆՐԱԲԱՐ, մ. Ծանր կերպով, խստութեամբ։ |
| ԾԱՆՐԱԲԵԿ, ա. Ծանրութիւնից բեկուող՝ բեկուած։ |
| ԾԱՆՐԱԲԵՌՆ, ռին, ռինք, ռանց, ա. Բեռը ծանր, ծանրաբեռնուած, ծանրաբեռնող։ |
| ԾԱՆՐԱԲԵՌՆԵԼ, եցի, ն. 1. Բեռը ծանրացնել, ծանր բեռ դնել։ 2. եցայ, կ. չ. Ծանրաբեռնուել։ |
| ԾԱՆՐԱԲԵՌՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. Ծանր բեռնուած, ծանրաբեռնուած։ |
| ԾԱՆՐԱԲԵՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծանր բեռ, բեռի ծանրութիւն, դժուարութիւն։ |
| ԾԱՆՐԱԲԵՐՁ, ա. Ծանր բարձուած՝ բեռնաւորուած։ |
| ԾԱՆՐԱԲՈՒՂԽ, ա. Ծանր՝ դանդաղ բխող։ |
| ԾԱՆՐԱԳԻՆ, գնի կամ գնոյ, ա. Թանկագին, թանկարժէք, մեծագին։ |
| ԾԱՆՐԱԳԼԽԵԼ, իլ, տե՛ս ԳԼԽԱԾԱՆՐԻԼ։ |
| ԾԱՆՐԱԳՆԱՑ, տե՛ս ԾԱՆՐԱԽԱՂԱՑ։ |
| ԾԱՆՐԱԳՆԻ, տե՛ս ԾԱՆՐԱԳԻՆ։ |
| ԾԱՆՐԱԳՈՅՆ, գունի, ա. Աւելի կամ շատ ծանր։ |
| ԾԱՆՐԱԳՈՐԾ, ա. Ծանր յանցանք գործող, ոճրագործ։ |
| ԾԱՆՐԱԴԻՒՈՒԹԻՒՆ, գ. (յունական ոճով) Չարաբախտութիւն, դժբախտութիւն, թշուառութիւն։ |
| ԾԱՆՐԱԹԱԽԻԾ, ա. Ծանր՝ խոր թախիծով համակուած, թախծագին։ |
| ԾԱՆՐԱԼԵԶՈՒ, տե՛ս ԾԱՆՐԱԽՕՍ։ |
| ԾԱՆՐԱԼԻՐ, ա. Ծանրութեամբ լի, ծանրօրէն լցուած, ծանր՝ հաստ զանգուած ունեցող, անշարժ։ |
| ԾԱՆՐԱԼՈՒԾ, ա. Ծանր լուծ դնող։ |
| ԾԱՆՐԱԼՈՒՐ, ա. 1. Ծանր լսող, ականջը ծանր, խօսք չհասկացող։ 2. Լսելու համար ծանր, դժուարութեամբ տանելի։ |
| ԾԱՆՐԱԽԱՂԱՑ, ա. Ծանր՝ դանդաղ առաջ գնացող. ծանրագնաց, ծանրաշարժ, դժուարաշարժ։ |
| ԾԱՆՐԱԽՕՍ, ի, աց, ա. Ծանր՝ դանդաղ խօսող, լեզուն ծանր, դանդաղախօս, դժուարախօս։ |
| ԾԱՆՐԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծանրախօս լինելը, ծանր՝ դժուար խօսելը։ |
| ԾԱՆՐԱԿԱՆ, տե՛ս ԾԱՆՐ։ |
| ԾԱՆՐԱԿԻ, ա. Ծանր, ծանրակիր։ |
| ԾԱՆՐԱԿԻՐ, ա. Բարձրացնելու՝ տանելու՝ կրելու համար ծանր, դժուարակիր։ |
| ԾԱՆՐԱՀԱՄ, ա. Ծանր՝ անախորժ՝ տհաճ համ ունեցող։ |
| ԾԱՆՐԱՁԱՅՆ, տե՛ս ԾԱՆՐԱԽՕՍ։ |
| ԾԱՆՐԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. 1. Թանձրամիտ, թուլամիտ, բթամիտ։ 2. Անլսող, չհնազանդուող, չենթարկուող։ |
| ԾԱՆՐԱՄՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. (յունարէն ոճով) Չարանալ, նեղանալ, դժկամել, սրտմտել, սրդողել։ |
| ԾԱՆՐԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ծանրամիտ լինելը, թանձրամտութիւն, բթամտութիւն։ 2. Ծանրամտելը, դժկամութիւն, խստութիւն։ 3. Լքում, վհատութիւն։ |
| ԾԱՆՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ընդհանրապէս՝ ծանր դառնալ՝ լինել։ 2. Մէկին ծանրաբեռնել, մէկի վրայ բեռ դառնալ, ծանրութիւն՝ նեղութիւն՝ դժուարութիւն պատճառել։ 3. Դժկամութիւն ցուցաբերել, դժկամել, նեղանալ, զայրանալ։ 4. Դժուարանալ, դժուարութիւն զգալ, ծանր համարել։ 5. Սաստկանալ, խստանալ։ |
| ԾԱՆՐԱՆԱՒԵԼ, եցի, չ. Դանդաղօրէն նաւարկել, նաւով դանդաղ առաջ գնալ։ |
| ԾԱՆՐԱՆԴԱՄ, ա. Ծանր անդամներով, դանդաղաշարժ, ծանրաշարժ։ |
| ԾԱՆՐԱՆՈՒՐ, ա. Անուրը՝ լուծը ծանր, փխբ. ծառայութիւնը ծանր՝ դժուար։ |
| ԾԱՆՐԱՇԱՐԺ, ա. 1. Ծանր շարժուող, դժուարաշարժ, դանդաղաշարժ, դանդաղկոտ։ 2. Դժուարութեամբ տեղից շարժելի, շատ ծանր։ |
| ԾԱՆՐԱՇՆՉՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծանր շնչելը։ |
| ԾԱՆՐԱՊԱՏԻՒ, տե՛ս ԾԱՆՐԱԳԻՆ։ |
| ԾԱՆՐԱՊԷՍ, մ. Ծանր կերպով, սաստիկ, խիստ։ |
| ԾԱՆՐԱՍԻՐՏ, սրտի, տաց, ա. Խստասիրտ, յամառ։ |
| ԾԱՆՐԱՍՏԱՄՈՔ, ա. Ստամոքսի ծանրութիւն՝ ցաւ ունեցող։ |
| ԾԱՆՐԱՍՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծանրասիրտ լինելը, խստասրտութիւն։ |
| ԾԱՆՐԱՏԱՂՏՈՒԿ, ա. Ծանր եւ անտանելի։ |
| ԾԱՆՐԱՐԹՈՒՆ, ա. Դժուարութեամբ զարթնող, արթնացած՝ բայց քունը դեռ գլխին, քնաթաթախ։ |
| ԾԱՆՐԱՑԱՍՈՒՄՆ ԼԻՆԵԼ, Սաստիկ զայրանալ՝ զայրացած լինել, ցասումով լցուել։ |
| ԾԱՆՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ծանր դարձնել։ |
| ԾԱՆՐԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Ծանրացնող։ |
| ԾԱՆՐԵԼ, եցի եւ եցայ, տե՛ս ԾԱՆՐԱՆԱԼ։ |
| ԾԱՆՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԾԱՆՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԾԱՆՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծանր լինելը, ծանրանալը։ |
| ԾԱՆՕԹ, ի, ից, ա. գ. 1. Նախապէս ճանաչուած՝ ծանօթութեան մէջ գտնուող անձ, մտերիմ, մերձաւոր, բարեկամ։ 2. Արդէն ճանաչուած, յայտնի։ 3. Ճանաչող, իմացող, գիտակ, տեղեակ, իրազեկ։ 4. (յունաբանութեամբ) Աշակերտ։ 5. Ծանօթութիւն։ |
| ԾԱՆՕԹԱԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի ծանօթ՝ մտերիմ՝ մերձաւոր։ 2. Աւելի յայտնի, քաջածանօթ, հանրայայտ։ 3. մ. Շատ յայտնի կերպով, բացայայտօրէն։ |
| ԾԱՆՕԹԱԿԱՆ, տե՛ս ԾԱՆՕԹ։ |
| ԾԱՆՕԹԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ծանօթ՝ իրազեկ դառնալ մի բանի, ճանաչել մի բան, տեղեկանալ, իմանալ։ 2. Մէկի հետ ծանօթ դառնալ՝ ծանօթութիւն հաստատել, ծանօթ՝ յայտնի դառնալ, ճանաչուել։ 3. Ընտելանալ։ |
| ԾԱՆՕԹԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ ծանօթ, ծանօթ լինելով, ծանօթաբար։ |
| ԾԱՆՕԹԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ծանօթ դարձնել, ծանօթանալ տալ, ծանուցանել, ծանօթացնել։ |
| ԾԱՆՕԹԱՒՈՐ, ա. Ճանաչուած, յայտնի, ծանօթ։ |
| ԾԱՆՕԹՈՅՍ ԼԻՆԵԼ, Ծանօթ՝ յայտնի լինել։ |
| ԾԱՆՕԹՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ծանօթ լինելը մի բանի։ 2. Ծանօթ լինելը մէկի հետ։ 3. Ծանօթանալը, ճանաչում, ճանաչողութիւն, գիտութիւն, տեղեկութիւն։ 4. Նշան, յատկանիշ։ |
| ԾԱՌ, ոյ, ոց, գ. 1. Բնափայտէ ամուր բուն ունեցող եւ բնի վրայ ճիւղերի ու տերեւների պսակ կազմող պտղատու կամ անպտուղ բազմամեայ բոյս։ 2. փխբ. Որեւէ բանի խորհրդանիշ։ |
| ԾԱՌԱԲԵՐՔ, գ. Ծառերի բերք, ծառատունկեր, անտառ։ |
| ԾԱՌԱԳՆԱՑ, ա. Ծառի մօտ գնացող, ծառը բարձրացող։ |
| ԾԱՌԱԳՈԴԻ, ա. Ծառապաշտութեան հետեւորդ, ծառապաշտ։ (Կղնկտ., Բ, 41)։ |
| ԾԱՌԱԽԻԹ ԼԻՆԵԼ, Ծառերի մէջ թաքնուել։ (Ագ., 147)։ |
| ԾԱՌԱԽԻՏ, ա. Որտեղ խիտ առ խիտ ծառեր են աճած։ (Փարպ., 143)։ |
| ԾԱՌԱՅ, ի, ից, գ. 1. Սպասաւոր։ 2. Ստրուկ։ 3. Գերի։ 4. Զինուոր։ 5. ա. Ծառայական։ |
| ԾԱՌԱՅԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ ծառայ, ծառայի նման։ |
| ԾԱՌԱՅԱԲԱՐՈՅ, ա. Ծառայի նման վարուող, ծառայավայել։ |
| ԾԱՌԱՅԱԳՈՅՆ, ա. Ծառայութեան ստորին աստիճանի հասած։ |
| ԾԱՌԱՅԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծառայական գործ, ծառայութիւն։ |
| ԾԱՌԱՅԱԶՈՒՆՔ, ա. գ. յոգն. Ծառաներից սերուածներ՝ ծնուածներ, ի բնէ ծառաներ, ստրկածիններ։ |
| ԾԱՌԱՅԱԾԻՆ, ա. Ծառայից ծնուած, ստրկածին։ |
| ԾԱՌԱՅԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ծառային յատուկ՝ վերաբերող։ 2. (կրօն.) Մարդկային, մարդուն յատուկ (Քրիստոսի մասին խօսելիս)։ |
| ԾԱՌԱՅԱԿԵՐՊ, ա. Ծառայի կերպարանք ունեցող, ծառայական, մարդկային։ |
| ԾԱՌԱՅԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. գ. Ծառայութեան ընկեր, միասին ծառայող, նոյն տիրոջ ծառայ։ |
| ԾԱՌԱՅԱԿՑԵԼ, եցի, չ. Ծառայակից լինել, միասին ծառայել։ |
| ԾԱՌԱՅԱՄԵԾԱՐ, ա. Ծառային մեծարող՝ պատուող, անարգամեծար։ |
| ԾԱՌԱՅԱՄԻՏ, ա. Ստրկամիտ, ցածոգի։ |
| ԾԱՌԱՅԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ծառայ դառնալ, հպատակուել, ենթարկուել։ |
| ԾԱՌԱՅԱՊԷՍ, տե՛ս ԾԱՌԱՅԱԲԱՐ։ |
| ԾԱՌԱՅԱՊՍՏԱՄԲ, ա. Ապստամբ ծառաներից՝ ստրուկներից յարուցուած։ |
| ԾԱՌԱՅԱՏՈՀՄ, ա. Ծառաների տոհմից սերուած, ծառայածին։ |
| ԾԱՌԱՅԵԼ, եցի, չ. 1. Ծառայութիւն՝ սպասաւորութիւն անել, սպասաւորել։ 2. Իբրեւ ծառայ՝ ստրուկ՝ գերի ենթարկուել մէկին։ 3. Հպատակ լինել մէկին, հպատակուել։ 4. ն. Սպասարկել, ծառայութիւն մատուցել։ |
| ԾԱՌԱՅԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ծառայեցնել, ծառայ դարձնել, պահել՝ աշխատեցնել որպէս ծառայի։ |
| ԾԱՌԱՅԱՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. Ծառայեցնող, տիրող, իշխող։ |
| ԾԱՌԱՅՈՐԵԱՐ, երոյ, գ. հաւաք. Ծառայ՝ ստրուկ՝ հպատակ մարդիկ։ |
| ԾԱՌԱՅՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ծառայ լինելը, ծառայի վիճակը՝ դրութիւնը։ 2. Ծառայելը, սպասաւորութիւն։ 3. Ստրկութիւն, գերութիւն։ 4. Հպատակութիւն, հարկատուութիւն։ |
| ԾԱՌԱՅՎԱՅԵԼՈՒՉ, կամ ԾԱՌԱՅԱՎԱՅԵԼՈՒՉ, ա. Ծառայի վայել՝ արժանի, ծառայավայել, ծառայական։ |
| ԾԱՌԱՆ, գ. Առնանդամ։ |
| ԾԱՌԱՆԱԼ, ացայ, չ. Դէպի վեր ձգուել, բարձրանալ, դիզուել, կուտակուել, ծաւալուել։ |
| ԾԱՌԱՍԷՐ, ա. Ծառ սիրող։ |
| ԾԱՌԱՎԵՐԱՑ, գ. (եկեղց.) Ծառզարդար (կրօնական տօն)։ |
| ԾԱՌԱՏՈՒՆԿ, տնկոյ, ոց, գ. 1. Ծառ, տնկած ծառեր։ 2. հաւաք. Ծառաստան։ |
| ԾԱՌԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ծառի պէս բարձրացնել, բարդ-բարդ դարձնել, վեր խոյացնել։ |
| ԾԱՌԱՒԷՏ, ա. Ծառերով հարուստ, ծառաշատ, ծառոտ։ |
| ԾԱՌԱՓԹԻԹ, ա. Փթթած՝ ծաղկած ծառեր ունեցող։ |
| ԾԱՍԿԵԼ, ԾԱՍՔԵԼ, եցի, ն. 1. Ծամել, ծամծըմել։ 2. փխբ. Միսը ծամել, բամբասել, զրպարտել։ 3. Գետին կործանել։ |
| ԾԱՍՔՈՒՄՆ, քման, գ. Ծասքելը, ծամելը։ |
| ԾԱՐԱՒ, ոյ, ով, գ. 1. Ջուր խմելու պահանջ՝ ցանկութիւն, պապակ։ 2. փխբ. Որեւէ բանի բուռն կարօտ՝ փափագ՝ տենչ։ 3. ա. փխբ. Որեւէ բանի սաստիկ փափագ ունեցող, ծարաւի։ |
| ԾԱՐԱՒԱԲԱՐ, մ. Ծարաւ լինելով։ |
| ԾԱՐԱՒԱԳՈՅՆ, ա. Խիստ ծարաւած՝ պապակուած՝ կարօտով լցուած։ |
| ԾԱՐԱՒԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ծարաւած, ծարաւի։ |
| ԾԱՐԱՒԱՀԱՏ, ա. Ծարաւից հիւծուած՝ տանջուած։ |
| ԾԱՐԱՒԱՀԻՒԾ, ա. Ծարաւից հիւծուած՝ տանջուած։ |
| ԾԱՐԱՒԱՀԻՒԾԵԱԼ, ԾԱՐԱՒԱՀՈԾ, ա. Ծարաւից հիւծուած՝ տանջուած։ |
| ԾԱՐԱՒԱՆԱԼ, ացայ, ԾԱՐԱՒԵԼ, եցի, տե՛ս ԾԱՐԱՒԵԼ (իմ)։ |
| ԾԱՐԱՒԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Ծարաւ զգալ, ծարաւի զգացում ունենալ։ 2. փխբ. Որեւէ բանի խիստ պահանջ՝ կարօտութիւն զգալ, փափագել, տենչալ։ |
| ԾԱՐԱՒԻ, ւոյ, ւիք, ւեաց, ա. 1. Ծարաւ, ծարաւած, ջուր խմելու պահանջ՝ ցանկութիւն ունեցող։ 2. փխբ. Բուռն կարօտով՝ փափագով՝ տենչանքով համակուած։ |
| ԾԱՐԱՒԿՈՏ, ա. Խիստ ծարաւած, ծարաւից տանջուող, ծարաւին չդիմացող։ |
| ԾԱՐԱՒՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԾԱՐԱՒ։ |
| ԾԱՐԱՒՈՒՄՆ, ւման, գ. Ծարաւելը, ծարաւ։ |
| ԾԱՐԱՒՈՒՏ, ա. Ջրի կարօտ, անջրդի։ |
| ԾԱՐԻՐ, (ասոր.), րրոյ, ոց, եւ ի, աց, գ. Քիմիական տարր, որ գործածւում է աչքերը՝ յօնքերը սեւ ներկելու համար։ |
| ԾԱՐՐԵԼ, եցի, ն. Ծարիրով ներկել, ծարիրել։ |
| ԾԱՒԱԼ, ի, աց, գ. Ծաւալում, ծաւալուելը, սփռուելը։ |
| ԾԱՒԱԼԱԿԱՆ, ԾԱՒԱԼԱՅԻՆ, ա. Ծաւալուող, ծաւալուն։ |
| ԾԱՒԱԼԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ծաւալուել, տարածուել։ |
| ԾԱՒԱԼԵԼ, եցի, ն. Տարածել, սփռել։ |
| ԾԱՒԱԼԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, նոյնն է՝ ԾԱՒԱԼԵԼ։ |
| ԾԱՒԱԼՈՒՄՆ, լման, գ. Ծաւալուելը, տարածուելը, սփռուելը։ |
| ԾԱՒԻ, ա. 1. Բաց կապոյտ, ծովագոյն, երկնագոյն։ 2. Կապուտաչեայ։ |
| ԾԱՓ, ի կամ ոյ, գ. Ծափ տալը, ծափահարելը։ |
| ԾԱՓԱՁԱՅՆ, մ. Ծափի ձայնով, ծափ տալով։ |
| ԾԱՓԵԼ, եցի, չ. Ծափ տալ, ծափահարել։ |
| ԾԵԹԵՒԵԹԵԼ, չ. Սեթեւեթելով խօսել, խօսքը ծեքել՝ ծեքծեքել։ |
| ԾԵԾԱԾ, ոյ, գ. Ծեծելուց տակը մնացած թեփ՝ ծեղ՝ մղեղ՝ կեղեւ եւն։ |
| ԾԵԾԵԼ, եցի, ն. 1. Մարմնին հարուածներ հասցնելով ցաւ պատճառել։ 2. Խըփել, զարկել, հարուածել։ 3. Կալսել։ |
| ԾԵՐ, ոյ, ոց, ա. գ. Ծերութեան հասած, ծերացած, երկար ապրած, ծերունի, ալեւոր։ |
| ԾԵՐԱԲԱՐ, տե՛ս ԾԵՐՈՒՆԱԲԱՐ։ |
| ԾԵՐԱԲՈՅԾ, ա. Ծերերին տածող՝ խնամող։ |
| ԾԵՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի ծեր։ |
| ԾԵՐԱԺՈՂՈՎ, տե՛ս ԾԵՐԱԿՈՅՏ (1)։ |
| ԾԵՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ծերին կամ ծերութեան յատուկ՝ վերաբերող, ծերունական։ |
| ԾԵՐԱԿԻՑ, ա. գ. Ուրիշ ծերի հասակակից։ |
| ԾԵՐԱԿՈՅՏ, կուտի, ա. 1. Որտեղ խմբուած՝ կուտակուած՝ հաւաքուած են ծերեր, ծերերից կազմուած՝ բաղկացած։ 2. գ. հաւաք. Ծերեր, աւագների խումբ, ծերերից՝ աւագներից կազմուած խորհուրդ։ |
| ԾԵՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ծեր կամ պառաւ դառնալ, ծերունական հասակի հասնել, զառամել։ 2. փխբ. Աճումը դադարել՝ կանգ առնել։ 3. փխբ. Թուլանալ, աղօտանալ, նսեմանալ։ |
| ԾԵՐԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Ծերերի ապաստարան, անկելանոց։ |
| ԾԵՐԱՏԱԾԵԼ, եցի, ն. Ծերունիներին տածել՝ խնամել։ |
| ԾԵՐԱՏԱԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծերունիներին տածելը՝ խնամելը, ծերերի խնամակալութիւն, հոգատարութիւն։ |
| ԾԵՐԱՒՈՒՐՑ, ա. Օրերն անց կացրած, պառաւած։ |
| ԾԵՐՈՅԹ, տե՛ս ԾԵՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԾԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ծեր լինելը, ծերունական հասակը՝ վիճակը։ 2. Պառաւ լինելը, պառաւական հասակը, պառաւութիւն։ |
| ԾԵՐՈՒՀԻ, հւոյ, գ. Ծեր կին, պառաւ։ |
| ԾԵՐՈՒՆ, տե՛ս ԾԵՐՈՒՆԵԱՆ։ |
| ԾԵՐՈՒՆԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ ծերունի, ծերունու նման։ |
| ԾԵՐՈՒՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ծերունի։ |
| ԾԵՐՈՒՆԱԿԱՆ, տե՛ս ԾԵՐԱԿԱՆ։ |
| ԾԵՐՈՒՆԵԱՆ, ա. 1. Ծերացած, ծեր։ 2. Ծերունական։ 3. Հին, հնացած։ |
| ԾԵՐՈՒՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. գ. 1. Ծերութեան հասակին հասած, ծերացած, ծերուկ, ալեւոր։ 2. Ծերունական։ |
| ԾԵՐՊ, ի, ից, գ. 1. Ճեղք, մի բանի մէջ բացուած արանք։ 2. Խորշ, խոռոչ։ |
| ԾԵՐՕՆ, տե՛ս ԾԵՐՈՒՆ։ |
| ԾԵՓ, ոյ, ոց, ով կամ օք, գ. 1. Ծեփելու նիւթ՝ շաղախ։ 2. Ծեփելը։ |
| ԾԵՓԱԾ, ոյ, տե՛ս ԾԵՓ (2)։ |
| ԾԵՓԵԼ, եցի, ն. Ծեփ քսել, ծեփի շերտով պատել։ |
| ԾԵՓԿԵԼ, նոյնն է՝ ԾԵՓԵԼ։ |
| ԾԵՓՈՒԿ, գ. 1. Ծեփ։ 2. Ճարպ։ 3. Թաղանթ։ 4. (կզմխս.) Առնանդամի գլխիկը՝ շրջաբոլոր մաշկով։ |
| ԾԵՔԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. Ծեքելով խօսել, կատակով խօսքը ծռմռել՝ խեղաթիւրել։ |
| ԾԵՔԱԾՈՒՌ, մ. Ծռմռելով, արտասանութիւնն աղաւաղելով՝ խեղաթիւրելով։ |
| ԾԵՔԵԼ, եցի, ն. Ծեքծեքել, խեղաթիւրել, աղաւաղել, աղճատել, ծռմռել (բառերը, հնչիւնները, իմաստը)։ |
| ԾԵՔԵՆԱՅ, կամ ԾԵՆՔԵՆԱՅ, ի, ից, գ. Ծեքած՝ ծռմռած խօսք կամ հնչիւն։ |
| ԾԻԱԾԱՆ, ի, աւ, գ. Ծիրանի գօտի, աղեղնակ։ |
| ԾԻԱԾԱՆԱԾԱՒԱԼ, ա. Ծիածանի նման ծաւալուած։ |
| ԾԻԾԱՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ծիծաղելի, խիստ ծաղրի արժանի։ |
| ԾԻԾԱՂԱԽԻՏ, ա. Ծիծաղուն, ծիծաղկոտ, փխբ. վէտվէտուն, վէտվէտանքով ծփացող։ |
| ԾԻԾԱՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ծիծաղելու յատկութիւն ունեցող։ 2. Ծաղրական, ծաղրի արժանի։ |
| ԾԻԾԱՂԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծիծաղելու յատկութիւն՝ կարողութիւն, ծիծաղելու ընդունակութիւն ունենալը։ |
| ԾԻԾԱՂԱՆՔ, նաց, գ. Ծիծաղ, ծիծաղելը։ |
| ԾԻԾԱՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Ծիծաղ արձակել, ծիծաղի ձայն հանել։ 2. փխբ. Վէտվէտել, թեթեւ ալեկոծութեամբ ծփալ։ 3. Ծաղրել, ծաղրի առարկայ դարձնել։ |
| ԾԻԾԱՂԵԼԻ, ա. Ծաղրի արժանի՝ ենթակայ։ |
| ԾԻԾԱՂԿՈՏ, ի, աց, ա. 1. Շատ ծիծաղող, ծիծաղել՝ ծաղրել սիրող։ 2. Ծիծաղեցնող, ծիծաղ շարժող։ |
| ԾԻԾԱՌՆ, առան, առունք, ռանց, գ. (կենդբ.) 1. Ծիծեռնակ։ 2. Սոխակ։ |
| ԾԻԾԱՌՆՈՒԿ, նկի, կաց, տե՛ս ԾԻԾԱՌՆ։ |
| ԾԻԾԵՌՆ, ծռան, ծռունք, ռանց, գ. Ծիծեռնակ։ |
| ԾԻՂ, ծղոյ կամ ծղի, գ. Ծիլ, ցօղուն, ընձիւղ։ |
| ԾԻՆ, ծնի, ից, ծնունք, գ. 1. Ծնունդ, ծագում։ 2. փխբ. Հիմք, ստորոտ (լեռան)։ |
| ԾԻՏ, (վրաց.), ծտի, ից, գ. Ճնճղուկ։ |
| ԾԻՐ, ծրոյ, ով, գ. 1. Շրջագիծ, շրջան։ 2. Կամարաձեւ գիծ։ 3. Եզր, ծայր, սահման։ |
| ԾԻՐԱՅԻՆ, կամ ԾԻՐԱՅՆԻ, նւոյ, ա. Գեղեցկածաւալ ծիր կազմող։ |
| ԾԻՐԱՆԱԳՈՅՆ, ա. 1. Ծիրանի գոյնի, ծիրանեգոյն, բոսորագոյն։ 2. Կանաչագոյն փայլ ունեցող։ |
| ԾԻՐԱՆԱԴԻՏԱԿ, ա. Ծիրանիի տեսք ունեցող, ծիրանաշուք, ծիրանազարդ, թագաւորական։ |
| ԾԻՐԱՆԱԶԱՐԴ, ա. Ծիրանիով զարդարուած, ծիրանի հագած, ծիրանազգեաց։ |
| ԾԻՐԱՆԱԶԱՐԴԵԼ, եցի, չ. Ծիրանիով զարդարել, ծիրանի հագցնել։ |
| ԾԻՐԱՆԱԶԳԵԱՑ, ԾԻՐԱՆԱԶԳԵՍՏ, ԾԻՐԱՆԱԶԳԵՍՏԵԱԼ, ԾԻՐԱՆԱԶԳԵՑԻԿ, ա. Ծիրանի՝ ծիրանազգեստ հագած. ծիրանազգեստով փառաւորուած, ծիրանափառ։ |
| ԾԻՐԱՆԱԹԵՒ, ա. Ծիրանեգոյն՝ ոսկեփայլ թեւեր ունեցող։ |
| ԾԻՐԱՆԱԹՈՅՐ, ա. Ծիրանի գոյն ունեցող, ծիրանեգոյն։ |
| ԾԻՐԱՆԱԾԱՂԻԿ, ա. Ծիրանեգոյն ծաղիկներով։ |
| ԾԻՐԱՆԱԾԱՅՐ, ա. Ծիրանեգոյն ծայրով՝ ծայրերով։ |
| ԾԻՐԱՆԱԾԱՒԱԼ, ա. Որտեղ ծաւալուած է ծիրանի գոյնը, ծիրանեգոյն։ |
| ԾԻՐԱՆԱԾԻՆ, ա. Ծիրանազգեստից ծնուած, արքայածին, արքայազն։ |
| ԾԻՐԱՆԱԾՆՈՒՆԴ, ա. Ծիրանազգեստից ծնուած, արքայածին, արքայազն։ |
| ԾԻՐԱՆԱԾՈՒԷՆ, ա. Ծիրանեգոյն թանկագին նիւթից հիւսուած՝ գործուած։ |
| ԾԻՐԱՆԱԿԱՆ, ա. Ծիրանէ, ծիրանեգոյն, կարմրափայլ։ |
| ԾԻՐԱՆԱԿԻԶՆ, ա. Ծիրանի՝ կարմիր գոյնով փայլող, ծիրանեգոյն փայլ ունեցող։ |
| ԾԻՐԱՆԱԿԻՐ, տե՛ս ԾԻՐԱՆԱԶԳԵԱՑ։ |
| ԾԻՐԱՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ծիրանի գոյնով ներկուել՝ զարդարուել, ծիրանազարդուել։ |
| ԾԻՐԱՆԱՆԵՐԿ, ի, աց, ա. 1. Ծիրանի գոյնով ներկող։ 2. Ծիրանի գոյնով ներկուած։ |
| ԾԻՐԱՆԱՆԵՐԿԵԱԼ, ա. Ծիրանեգոյն ներկած՝ ներկուած։ |
| ԾԻՐԱՆԱՎԱՃԱՌ, ի, աց, ա. գ. Ծիրանեգոյն ներկած կտորներ՝ զգեստներ վաճառող։ |
| ԾԻՐԱՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ծիրանեգոյն ներկել, ծիրանի դարձնել, ծիրանազարդել։ |
| ԾԻՐԱՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Ծիրանի զգեստ հագած, ծիրանազգեաց։ |
| ԾԻՐԱՆԱՓԱՅԼ, ա. Ծիրանի գոյնով փայլող, ծիրանեգոյն փայլ ունեցող։ |
| ԾԻՐԱՆԱՓԱՌ, ա. 1. Ծիրանազգեստով փառաւորուած՝ զարդարուած, ծիրանի զգեստ հագած (թագաւոր)։ 2. մ. Ծիրանիի փառաւորութեամբ, ծիրանափայլ զարդերով, արքայակերպ։ |
| ԾԻՐԱՆԵԳՈՅՆ, տե՛ս ԾԻՐԱՆԱԳՈՅՆ։ |
| ԾԻՐԱՆԵՎԱՃԱՌ, տե՛ս ԾԻՐԱՆԱՎԱՃԱՌ։ |
| ԾԻՐԱՆԵՐՓՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ծիրանեգոյն դառնալ, ծիրանի գոյնով երփներանգ ներկուել՝ զարդարուել։ |
| ԾԻՐԱՆԷԶԱՐԴ, ա. 1. տե՛ս ԾԻՐԱՆԱԶԱՐԴ։ 2. գ. Ծիրանեգոյն զարդ՝ զգեստ, ծիրանի։ |
| ԾԻՐԱՆԷԶԳԵԱՑ, տե՛ս ԾԻՐԱՆԱԶԳԵԱՑ։ |
| ԾԻՐԱՆԷԾԱՂԻԿ, տե՛ս ԾԻՐԱՆԱԾԱՂԻԿ։ |
| ԾԻՐԱՆԷԿԻԶՆ, տե՛ս ԾԻՐԱՆԱԿԻԶՆ։ |
| ԾԻՐԱՆԷԿԻՐ, տե՛ս ԾԻՐԱՆԱԶԳԵԱՑ։ |
| ԾԻՐԱՆԷՎԱՃԱՌ, տե՛ս ԾԻՐԱՆԱՎԱՃԱՌ։ |
| ԾԻՐԱՆԷՓԱՌ, տե՛ս ԾԻՐԱՆԱՓԱՌ։ |
| ԾԻՐԱՆԻ, նւոյ, նիք, նեաց, ա. 1. Բոսոր, բոցագոյն, կարմրերանգ, կարմրագոյն, վարդագոյն, արնագոյն։ 2. Մանուշակագոյն։ 3. Ծովագոյն, երկնագոյն, կապտաւուն։ 4. Կանաչաւուն, կանաչին տուող։ 5. Երփներանգ, գոյնզգոյն։ 6. գ. Ծիրանի կարմիր ներկ, որ ստացւում էր ծովային ծիրանեխխունջներից (Muricidae)։ 7. Այդ ներկով ներկուած կտոր եւ սրանից կարուած թագաւորական երկար ու անթեւք զգեստ։ |
| ԾԻՐԱՆԻ ՔԱՐ, գ. Հրաբխային լեռնապար, ծիրանաքար, պորփիւր։ Եւ կառք գերընդազէնք՝ ճախարակաւք ծիրանի քարէ (Պտմ. Աղեքս., 308)։ |
| ԾԻՐՏ, գ. Թռչունների արտաթորութիւն, ծերտ։ |
| ԾԻՒ, (վրաց.), գ. Աթար։ Ծիւք եւ քակորք ի կրակ մի՛ եկեսցեն (Եղիշէ, 52)։ |
| ԾԻՒՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Հիւծող, հալումաշ անող։ |
| ԾԻՒՐԵԼ, եցի, ն. 1. Հիւծել, հալումաշ անել, տկարացնել, խիստ նիհարեցնել։ 2. եցայ, կ. չ. Հիւծուել, խիստ նիհարել, տկարանալ, թուլանալ։ 3. փխբ. Հալուել-սպառուել, ոչնչանալ։ |
| ԾԻՒՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԾԻՒՐԵԼ (1)։ |
| ԾԻՒՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Հիւծուելը, հիւծանք, ծայրայեղ տկարութիւն՝ թուլութիւն։ 2. Թիւրութիւն, տձեւութիւն։ |
| ԾԼԱՐՁԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծիլ արձակելը, ծլելը։ |
| ԾԼԻԼ, չ. Զանգիտել, վարանել, վհատուել, վախենալ։ |
| ԾԽԱԼԻՑ, ա. Ծխով լցուած, ծխոտած, ծխոտ, մրոտ։ |
| ԾԽԱԽԱՌՆ, ա. Ծխի հետ խառն, ծխոտ։ |
| ԾԽԱԿԵՐ, ա. Ծխից սեւացած, ծխոտուած։ (Կղնկտ., 188)։ |
| ԾԽԱՀԱՆՔ, գ. Ծխնելոյզ, ծխան։ |
| ԾԽԱՄԱԾ, ա. Ծխով պատուած՝ բռնուած, ծխոտ։ |
| ԾԽԱՆ, ի, աց, տե՛ս ԾԽԱՀԱՆՔ։ |
| ԾԽԱՆՈՑ, տե՛ս ԲՈՒՐՈՒԱՌ։ |
| ԾԽԱՇՈՒՆՉ, ա. Ծխահոտ, ծխահամ, ծխանման։ |
| ԾԽԱՏԵՍԱԿ, ա. Ծխի կամ գոլորշու նման, ծխանման, ծխի հոտ արձակող, մրի նման սեւ։ |
| ԾԽԱՏԵՍԱԿԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ծխատեսակ։ |
| ԾԽԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Ծխալ տուող, ծխացնող։ |
| ԾԽԵԼ, եցի, ն. 1. Խունկ ծխել, խնկարկել, խնկել։ 2. Ծուխ անել, ծուխ տալ։ 3. եցայ, կ. չ. Ծուխ հանել, ծուխ արձակել, ծխալ, մխալ։ |
| ԾԽԵԼԻՔ, գ. Ծխելու նիւթ, մասնաւորապէս՝ խունկ։ |
| ԾԽԻՉ, ա. Խունկը ծխող՝ բուրող։ |
| ԾԽՆԻ, տե՛ս ԾՂԽՆԻ։ |
| ԾԽՈՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ծխոտ՝ մրոտ դառնալ, ծխոտուել, մրոտուել։ |
| ԾԾԵԼ, եցի, ն. 1. Հեղուկը՝ խոնաւութիւնը իր մէջ քաշել, ներծծել։ 2. Շնչել, ներշնչել։ 3. Իր մէջ առնել՝ ընդունել, ներս քաշել, կլանել։ 4. Իսպառ խմել, ագահօրէն ուտել, կշտապինդ վայելել։ 5. փխբ. Կեղեքել, հարստահարել։ |
| ԾԾՄԱԽԱՌՆ, ա. Ծծումբի հետ խառն, ծծումբ պարունակող, ծծմբախառն։ |
| ԾԾՄԲԵԱՅ, ա. Ծծմբից բաղկացած, ծծմբեայ։ |
| ԾԾՈՒՄԲ, ծծմբոյ, գ. (քիմ.) Դեղին գոյնի գարշահոտ դիւրավառ նիւթ։ |
| ԾԿՈՅԹ, ծկութոյ կամ ծկոյթոյ, գ. Ամենափոքր մատը, ճկոյթ։ |
| ԾՂԻՔ, ծղեաց, գ. Ձեռքի՝ արմունկից մինչեւ թաթը տարածուող մասը, դաստակ։ |
| ԾՂԽՆԻ, ծխղնի, նւոյ, նիք, նեաց, գ. Դռան կամ պատուհանի կրունկը, ծխնի։ |
| ԾՂՕՏ, ի, ից, գ. Հացահատիկային բոյսերի ուղղաբերձ մասը, ցօղուն։ |
| ԾՄԱԿ, ի, աց, գ. Արեւ չընկնող՝ ստուերոտ տեղ (ձորում, անտառում եւն)։ |
| ԾՄԱԿԱՅԻՆ, ա. Ծմակին յատուկ, արեւ չընկնող, խոնաւ, զով։ |
| ԾՄԱԿԱՆԻՍՏ, ա. Ծմակում նստող (մէգ, մառախուղ)։ |
| ԾՄԱԿԱՑԵԱԼ, ա. Ծմակի նման դարձած, արեւի լոյսից զրկուած, ստուերամած, մթագնած, խաւար, մութ։ |
| ԾՄԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ստուեր գցել, ստուերարկել, նսեմացնել, մթնեցնել։ |
| ԾՄՐԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Խիստ հիւծուել՝ թուլանալ։ |
| ԾՄՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Թուլանալ, սրտաբեկ լինել, յուսալքուել, վհատուել, տխրել։ |
| ԾՆԱԿԱՆ, տե՛ս ԾՆՆԴԱԿԱՆ։ |
| ԾՆԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ծննդական, շատ բեղմնաւոր՝ ծննդաբերող։ |
| ԾՆԱՆԵԼ, (իմ), ծնայ, ծնեալ, հբ. 1. Ծնել, ծնուել։ 2. Զաւակի հայր լինել, սերել։ 3. նման. (կրօն.) Երրորդութեան երկրորդ անձի ծագումը առաջին անձից։ 4. Ստեղծել։ 5. փխբ. Առաջ բերել, առաջացնել, անել, լինել։ |
| ԾՆԱՆԵԼԻ, լիք, լեաց, ա. գ. Ծնող։ |
| ԾՆԵԲԵԿ, կամ ԾՆԷԲԵԿ, գ. (բսբ.) Շուշանազգիների ընտանիքին պատկանող բազմամեայ բոյս (Asparagus)։ |
| ԾՆԵԼԱՍԷՐ, ա. Զաւակներ սիրող՝ ծնող, ծնողական սէր ունեցող, ծնողական սիրուն յատուկ։ |
| ԾՆԵԼԻ, տե՛ս ԾՆԱՆԵԼԻ։ |
| ԾՆԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ծնելը, ծնող լինելը։ 2. Ծնուելը, ծնուած լինելը։ 3. փխբ. (կրօն.) Վերածնութիւն՝ մկրտութեամբ։ |
| ԾՆԷԲԵԿ, տե՛ս ԾՆԵԲԵԿ։ |
| ԾՆԻՉ, ծնչի, տե՛ս ԾՆՕՂ։ |
| ԾՆԾՂԱՅ, (ասոր.), ի, ից, գ. Հարուածային երաժշտական գործիք՝ բաղկացած երկու պղնձեայ կամ բրոնզեայ սկաւառակներից։ |
| ԾՆԿԱԿԱՊ, ա. Ծնկաձեւ կապուած, հանգոյց առ հանգոյց կապակցուած։ |
| ԾՆԿԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԾՆԿԵԼ (իմ)։ |
| ԾՆԿԱՍԷՐ, ա. Տանը ծունկը ծալած նստել սիրող, տնասէր, պարկեշտ։ |
| ԾՆԿԵԼ, կամ ԾՆԳԵԼ1, եցի, ն. 1. Ծնկի բերել, ընկճել։ 2. Խոշտանգել, տանջել, չարչարել, ճնշել, նեղել։ 3. Հալումաշ՝ ուժասպառ անել, հիւծել, մաշել։ 4. Որթի՝ ցօղունի պատուաստի համար կտրած տեղը՝ ծունկը կապել։ |
| ԾՆԿԵԼ, (իմ), կամ ԾՆԳԵԼ2 (իմ), եցայ, չ. 1. Ծնկի գալ, ընկճուել։ 2. Տանջուել, ճնշուել, նեղուել։ 3. Ուժասպառ լինել, տկարանալ, թուլանալ, հիւծուել, մաշուել։ 4. Կաշկանդուել, բռնուել, կապուել։ |
| ԾՆԿՈՏ, ա. Թոյլ, տկար, ընկճուած։ |
| ԾՆԿՈՒ ՉԱՓ, մ. Մինչեւ ծնկները, ծնկնահար։ |
| ԾՆՆԴԱԲԱԽՏ, տե՛ս ԾՆՆԴԱԲԱՇԽՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԾՆՆԴԱԲԱՆ, ի, ից, ա. գ. Մէկի ծննդեան մասին գուշակութիւն անող, աստղահմայ։ |
| ԾՆՆԴԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. չ. Մի անձի կամ ցեղի ծագման մասին խօսել՝ գրել, ծննդաբանութիւնը՝ ծագումնաբանութիւնը տալ՝ նկարագրել։ |
| ԾՆՆԴԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ցեղի՝ տոհմի ծագման պատմութիւնը, ծագումնաբանութիւն, ճիւղագրութիւն։ 2. Մէկի ծննդեան եւ բախտի մասին գուշակութիւն աստղերի եւ մոլորակների դիրքից՝ շարժումներից, աստղահմայութիւն։ |
| ԾՆՆԴԱԲԱՇԽԱԿԱՆՆ, տե՛ս ԾՆՆԴԱԲԱՇԽՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԾՆՆԴԱԲԱՇԽ ԲԱԽՏ, ԾՆՆԴԱԲԱՇԽ ԾՆՆԴՈՑՔ, տե՛ս ԾՆՆԴԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ (2)։ |
| ԾՆՆԴԱԲԱՇԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Կենդանիների ծնունդների բաշխումը՝ բաժանումն ըստ սեռերի (արական, իգական) կամ կենցաղի տեսակի (ցամաքային, ջրային, երկկենցաղ)։ |
| ԾՆՆԴԱԳՈՐԾ, ա. Ծնող, ստեղծող, գոյացնող, բեղմնաւորող, ծնունդ՝ արդիւնք՝ արգասիք բերող՝ տուող։ |
| ԾՆՆԴԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. 1. Ծնունդ առաջ բերել, ծնել, ստեղծել։ 2. փխբ. Որեւէ միտք՝ կռահում ունենալ, մի միտք ծնել, յղանալ։ |
| ԾՆՆԴԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ծնելը, զաւակ բերելը։ 2. Բեղմնաւորութիւն, արդիւնաւորութիւն։ |
| ԾՆՆԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ծնելու ընդունակ։ 2. Ծնող, բեղմնաւոր, բազմածին։ 3. Ծնուելու ընդունակ, ծնուած։ 4. փխբ. Ստեղծագործ, ստեղծագործող, ստեղծող, արտադրող։ 5. գ. Մանկածնութեան՝ մանկածնական օրգաններ։ |
| ԾՆՆԴԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ծննդական՝ բեղմնաւոր։ |
| ԾՆՆԴԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ծնելու ընդունակութիւն, ծնելը, ծնունդ։ 2. Բեղմնաւորութիւն, բազմածնութիւն։ 3. Ստեղծագործութիւն, մտայղացում, արտադրութիւն։ |
| ԾՆՆԴԱԿԱՐԳ, գ. Ծնունդի՝ ծննդաբերութեան կարգը եւ ժամանակը։ |
| ԾՆՆԴԱԿԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Իր ծնածին՝ ձագին ուտելը։ |
| ԾՆՆԴԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Միասին ծնուած, երկուորեակ։ 2. Միաժամանակ ծնուած, հասակակից։ 3. Բնածին, բնական։ |
| ԾՆՆԴԱՆՈՑ, գ. Ծննդաբերութեան օրգան։ |
| ԾՆՆԴԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Նախածնող, նախնի, որեւէ տոհմի նահապետ։ |
| ԾՆՈՂ, տե՛ս ԾՆՕՂ։ |
| ԾՆՈՂԱԲԱՐ, մ. Ծնողի նման, իբրեւ ծնող, հայրաբար կամ մայրաբար։ |
| ԾՆՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ծնողներին յատուկ, հայրական, մայրական։ |
| ԾՆՈՂԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Միեւնոյն ծնողներն ունեցող, նոյն ծնողներից ծնուած։ |
| ԾՆՈՂԱՍԷՐ, ա. Իր ծնողներին սիրող։ |
| ԾՆՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ծնող՝ հայր կամ մայր լինելը։ 2. Ծննդականութիւն, բեղմնաւորութիւն։ |
| ԾՆՈՑ, տե՛ս ԾՆՆԴԱՆՈՑ։ |
| ԾՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծնունդ, ծնելը։ |
| ԾՆՈՒՆԴ, ծննդեան, դոց, գ. 1. Ծնելը, ծննդաբերելը։ 2. Բերք առաջ բերելը։ 3. Ծնուելը, աշխարհ գալը, լինելը։ 4. Ծննդավայր։ 5. Ծննդեան օր։ 6. Յետնորդ, սերունդ, զաւակ։ 7. Հետեւանք, արդիւնք, արգասիք։ 8. (եկեղց.) Վերածնութիւն մկրտութեան միջոցով, մկրտութիւն։ 9. տե՛ս ԾՆՆԴԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ (2)։ 10. Աստղահմայութեան մէջ՝ այն աստղը, որի տակ իբր մէկը ծնուել է, որով եւ գուշակում են նրա ապագան։ |
| ԾՆՈՒՑԱՆԵԼ, ուցի, ծնո՛, պբ. 1. Ծնել տալ, ծնող լինել։ 2. Ծննդաբերելուն օգնել՝ նպաստել։ 3. փխբ. Առաջ բերել, առաջացնել։ |
| ԾՆՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, գ. Ծնեցնող. մանկաբարձուհի։ |
| ԾՆՉԱԿԱՆ, տե՛ս ԾՆՆԴԱԿԱՆ։ |
| ԾՆՉՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԾՆՆԴԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԾՆՐԱԴՐԱԿԱՆ, ա. Ծունր դնելով կատարուող։ |
| ԾՆՐԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծունր դնելը, ծնրադրելը։ |
| ԾՆՐԵԱԼ, ա. Ծալուած, ոլորուած (մազերի մասին)։ |
| ԾՆՕՂ, կամ ԾՆՈՂ, ի, աց, ա. գ. 1. Նա, որ ծնում է՝ ծնել է։ 2. Հայր կամ մայր։ 3. փխբ. Պատճառ։ |
| ԾՆՕՏ, ի, ից, գ. 1. Բերանում պայտաձեւ ոսկոր, որի փոսիկների մէջ տեղաւորուած են ատամները, ծնօտոսկր։ 2. Ստորին ծնօտի ամբողջ մասը, կզակ։ 3. Այտ, թուշ։ 4. նման. Որեւէ բանի շուրջն եզերող մաս, եզերք, եզր։ 5. նման. Եզրազարդ, եզրադրուագ, շրջադրուագ։ |
| ԾՆՕՏԱՔԱԿ ԱՌՆԵԼ, Ծնօտները պատռել՝ ճեղքելով մէկը միւսից բաժանել։ |
| ԾՈԾՈՐԱԿ, գ. Պարանոցի եւ գլխի միացման տեղը յետեւի կողմից, ծոծրակ։ |
| ԾՈՂԱԿ, տե՛ս ԾՈՒՂԱԿ։ |
| ԾՈՄ, (ասոր.), ոյ, ոց, գ. Օրական մի անգամ կերակուր ուտելու պաս։ |
| ԾՈՄԱԿԱՆ, ա. Ծոմին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԾՈՄԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ծոմ կամ պաս պահել՝ բռնել։ |
| ԾՈՄԱՊԱՀՔ, հոց, տե՛ս ԾՈՄ։ |
| ԾՈՄԱՋԱՆ, ա. մ. Ծոմ պահելու ջանք ունեցող, ծոմ պահելու ջանքով։ |
| ԾՈՄԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Ծոմ պահել տալ։ 2. Ծոմ դարձնել։ |
| ԾՈՄԵԼ, տե՛ս ԾՈՄԱՆԱԼ։ |
| ԾՈՅԼ, ծուլի, ից կամ աց, ա. 1. Աշխատել՝ գործ անել չսիրող, գործից խուսափող, անաշխատասէր։ 2. Դժկամութեամբ որեւէ բան անող։ |
| ԾՈՊ, ի, ից, գ. 1. Քղանցքի վրայ կարուած զարդարուն երիզ՝ ժապաւէն, որ ամփոփ է պահում զգեստի ծայրերը։ 2. Գործուած գօտու ծայրի զարդարուն թելերի փունջ։ |
| ԾՈՎ, ու, ուց, գ. 1. Ցամաքով շրջապատուած դառնաղի ջրով ջրային ընդարձակ տարածութիւն։ 2. նման. Ընդարձակօրէն ծաւալուած ջուր կամ այլ հեղուկ՝ նիւթ։ 3. (Հին կտակարանում) Արեւմուտք, արեւմտեան կողմը (Միջերկրական ծովի պատճառով, որ գտնւում է Պաղեստինից դէպի արեւմուտք)։ 4. Պղնձէ մեծ աւազան։ 5. փխբ. Ալեկոծութիւն, յուզմունք, ծփանք։ 6. ա. Ծովի նման մեծութիւն ունեցող։ |
| ԾՈՎԱԲԱԺԻՆ ԼԻՆԵԼ, Ծովը բաժանել, ծովը կտրել-անցնել։ |
| ԾՈՎԱԳՆԱՑ, ԾՈՎԱԳՆԱՑԻԿ, ա. Ծովով գնացող, նաւարկող։ |
| ԾՈՎԱԳՆԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծովով գնալը, նաւարկութիւն։ |
| ԾՈՎԱԳՈՅՆ, ա. Ծովի գոյն ունեցող։ |
| ԾՈՎԱԴԻՏԱԿ, ա. Ծովի տեսք ունեցող, ծովի նման։ |
| ԾՈՎԱԶԱԶ, ա. Ծովը ցամաքեցնող։ |
| ԾՈՎԱԹԱՂԱՆԹՔ, թաց, գ. յոգն. Ծովային կենդանաբոյսեր, որոնցից ստացւում է սպունգ։ |
| ԾՈՎԱԼԻՃ, լճի, իւ կամ ով, գ. Ծովի ափին՝ գետաբերանում տարածուած լիճ, ծովալճակ։ |
| ԾՈՎԱԽՈՐ, ա. Ծովի նման խոր՝ խորունկ։ |
| ԾՈՎԱԾԱՆԱԿ, ա. Ծովի ծանակ՝ խաղալիք դարձած։ |
| ԾՈՎԱԾԱՒԱԼ, ա. Ծովի նման ծաւալուած՝ տարածուած, լայնածաւալ։ |
| ԾՈՎԱԾԻՆ, ա. Ծովից ծնուած, ծովային։ |
| ԾՈՎԱԾԻՐ, ա. Ծովով սահմանագծուած, ծովով եզերուած՝ պատուած։ |
| ԾՈՎԱԾՈՒՓ, ա. 1. Ծովի նման ծփացող, ալեկոծուող, ալեկոծուած։ 2. Ծովի մէջ ծփացող՝ տարուբերուող։ |
| ԾՈՎԱԾՓԱՆՔ, նաց, գ. Ծովի ծփանք, ալեկոծութիւն։ |
| ԾՈՎԱԿ, ի, աց, գ. 1. Փոքր ծով, ծովալիճ։ 2. Աւազան, տաշտ, կոնք։ |
| ԾՈՎԱԿԱԼ, ի, աց, ա. գ. Նա, որ ծովը գրաւել է՝ իշխում է ծովի վրայ, ծովին եւ կղզիներին տիրապետող։ |
| ԾՈՎԱԿԱԼԵԼ, եցի, չ. Ծովակալ լինել, ծովին եւ կղզիներին տիրել։ |
| ԾՈՎԱԿԱՆ, ա. Ծովային։ |
| ԾՈՎԱԿՈԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ալեկոծութիւն։ 2. Նաւաբեկութիւն։ |
| ԾՈՎԱԿՈՂՄՆ, ման, մանց, գ. 1. Ծովի կողմը, ծովահայեաց կողմը։ 2. Հրեաստանի արեւմտեան կողմը։ |
| ԾՈՎԱԿՈՂՄՆ ԿՈՅՍ, ԾՈՎԱԿՈՅՍ ԿՈՂՄՆ, գ. Ծովի՝ ծովահայեաց կողմը, ծովակողմ։ |
| ԾՈՎԱԿՈՒԼ, ա. Ծովին կուլ գնացած, ծովի մէջ խեղդուած, ծովահեղձ։ |
| ԾՈՎԱԿՈՒՐ, տե՛ս ԾՈՎԱԿՈՒԼ։ |
| ԾՈՎԱՀԱՅԵԱՑ, ա. Դէպի ծովը նայող, ծովի կողմն ուղղուած, որտեղից ծովն է երեւում։ |
| ԾՈՎԱՀԵՂՁ, ԾՈՎԱՀԵՂՁԻԿ, ԾՈՎԱՀԵՂՁՈՅՑ, ԾՈՎԱՀԵՂՁՈՒԿ, ա. Ծովում խեղդուած։ |
| ԾՈՎԱՀԵՂՁՕՂ, ա. Ծովի մէջ խեղդող։ |
| ԾՈՎԱՀԵՐՁ, ա. Ծովը հերձող՝ ճեղքող՝ պատռող։ |
| ԾՈՎԱՀՈՍ, ա. Դէպի ծովը հոսող։ |
| ԾՈՎԱՃԱՃԱՆՉ, ա. Ծովի ճաճանչ ունեցող, ծովի խորքերի նման անճաճանչ՝ անլոյս։ |
| ԾՈՎԱՄԱՐՏԻԿ, ա. մ. Նաւով կամ նաւի վրայ կռուող՝ կռուելով։ |
| ԾՈՎԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծովային մարտ, նաւամարտութիւն։ |
| ԾՈՎԱՄԱՑ, ա. մ. Ծովը թափած՝ թափելով։ |
| ԾՈՎԱՄՈՅՆ ԱՌՆԵԼ, Ծովում խեղդել։ |
| ԾՈՎԱՄՈՒԽ, մխի, խաց, ա. 1. Կղզու վրայ ապրող, կղզու բնակիչ։ 2. Ծովի մէջ մխուած՝ խորացած։ |
| ԾՈՎԱՅԱԾՈՒԿ, ա. Ծովի վրայ յածող՝ թափառող, ծովահէն։ |
| ԾՈՎԱՅԻՆ, ա. Ծովին յատուկ՝ վերաբերող, ծովի։ |
| ԾՈՎԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Ծովի նման դառնալ։ 2. Շատ առատանալ, յորդանալ։ |
| ԾՈՎԱՆՄԱՆ, ա. մ. Ծովի նման։ |
| ԾՈՎԱՉՈՒ, տե՛ս ԾՈՎԱԳՆԱՑ։ |
| ԾՈՎԱՊԱՏ, ա. Ծովով պատուած՝ շրջապատուած։ |
| ԾՈՎԱՊԱՏԻԺ, ա. Ծովով պատժող, իբրեւ պատիժ՝ ծովի մէջ խեղդող։ |
| ԾՈՎԱՊԵՏ, ի, աց, ա. գ. Ծովերին տիրող՝ իշխող, ծովի աստուած։ |
| ԾՈՎԱՍԱՍՏ, ա. Ծովի սաստ՝ սպառնալիք պարունակող։ |
| ԾՈՎԱՍՈՅԶ, ա. Ծովի մէջ սուզուած՝ ընկղմուած։ |
| ԾՈՎԱՎԱՍՏԱԿ, ա. Դժուար ծովագնացութեամբ ձեռք բերուած։ |
| ԾՈՎԱՎԷԺ, ա. Ծովը վիժած՝ թափած, ծովասոյզ։ |
| ԾՈՎԱՑՈՒԼ, գ. Առասպելական կենդանի՝ համարուած կովից սերուած։ |
| ԾՈՎԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Ծովի նման դարձնել, շատ առատացնել, ծաւալել։ 2. Ամփոփել, հաւաքել մի տեղ։ |
| ԾՈՎԱՓՆԵԱՅ, ա. Ծովի ափին գտնուող, ծովեզրեայ։ |
| ԾՈՎԱՔԱՏԱԿ, ա. Ծովանման, փխբ. անսահման, շատ։ |
| ԾՈՎԵԶԵՐԱԿԱՅ, ԾՈՎԵԶԵՐԱՅԻՆ, ա. Ծովեզերքում գտնուող՝ եղող, ծովեզրեայ։ |
| ԾՈՎԵԶԵՐԱՅՔ, գ. յոգն. Ծովեզրեայ տեղեր։ |
| ԾՈՎԵԶԵՐԵԱՅ, եայք, եայց, ա. Ծովեզերքում եղող՝ գտնուող, ծովափնեայ։ |
| ԾՈՎԵԶՐ, եզեր կամ եզերի, եզերբ կամ եզերաւ, գ. Ծովի եզերք, ծովափ։ |
| ԾՈՎԵԶՐԵԱՅ, տե՛ս ԾՈՎԵԶԵՐԵԱՅ։ |
| ԾՈՎԵԶՐԵՑԻ, ցիք, ա. գ. Ծովեզերքում բնակուող, ծովեզերքի՝ ծովափի բնակիչ։ |
| ԾՈՎԵԼ, եցի, չ. Նաւով ճանապարհորդել, նաւարկել, նաւել։ |
| ԾՈՎԸՆԹԱՑ, տե՛ս ԾՈՎԱԳՆԱՑ։ |
| ԾՈՎԸՆԿԷՑ ԱՌՆԵԼ, Ծովը գցել։ |
| ԾՈՎԸՆԿԵՑԻԿ ԱՌՆԵԼ, Ծովը գցել։ |
| ԾՈՐԱԼ, ացայ կամ ացի, տե՛ս ԾՈՐԵԼ։ |
| ԾՈՐԱԾՈՅ, ա. Ծորած, ծորալով գոյացած։ |
| ԾՈՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Ծորում, հոսանք, աղբիւր։ 2. Խողովակ, ծորակ։ 3. ա. Ծորուն, ծորող, ծորացող։ |
| ԾՈՐԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Ծոր տալով հոսել՝ թափուել։ 2. Հոսել, թափուել, կաթել։ 3. Ծիւրուել, հալումաշ լինել։ 4. ն. տե՛ս ԾՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԾՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ծորով թափել՝ հոսեցնել, կաթեցնել, վաթել։ |
| ԾՈՐԾՈՐ, ոյ, ոց կամ ի, աց, գ. 1. Ձոր։ 2. Ծերպ, խորշ, խոռոչ։ 3. Լեռների մէջ գոյացած նեղ հեղեղատ։ |
| ԾՈՐԾՈՐԱԿ, ի, աց, գ. Փոքր կամ նեղ ծործոր, ձորակ։ |
| ԾՈՐՈՒՄՆ, րման, գ. 1. Ծորալը, ծորելը։ 2. Կանանց ամսական։ 3. Սերմնահոսութիւն։ |
| ԾՈՐՈՒՆ, ա. Ծորող, ծորելի, հոսանուտ։ |
| ԾՈՑ, ոյ, ոց, գ. 1. Կուրծքը պատող զգեստի եւ կրծքի արանքը՝ գօտկատեղից վերեւ։ 2. փխբ. Գիրկ, կուրծք։ 3. Որեւէ բանի ներսի կողմը՝ տարածութիւնը, ներսը, մէջը։ 4. փխբ. Ծովի մաս, որ խորանում է ցամաքի մէջ, ծովածոց։ 5. փխբ. Խորշ, խոռոչ։ |
| ԾՈՑԱԾԱԳԵՆԻ, ա. Հոր ծոցից ծագած, ծոցածին, միածին (Քրիստոսի մասին)։ |
| ԾՈՑԱԾԻՆ, ա. (կրօն.) Ծոցից կամ ծոցում ծնուած (Քրիստոսի մասին)։ |
| ԾՈՒԷՆՔ, գ. Պատռուած՝ ճղուած մաս՝ շերտ՝ կտոր։ |
| ԾՈՒԼԱԲԱՐ, տե՛ս ԾՈՒԼԱՊԷՍ։ |
| ԾՈՒԼԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ ծոյլ։ |
| ԾՈՒԼԱԼ, տե՛ս ԾՈՒԼԱՆԱԼ։ |
| ԾՈՒԼԱԼԻՑ, ա. Ծուլութեամբ լցուած, սաստիկ ծոյլ։ |
| ԾՈՒԼԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծուլամիտ՝ մտքով ծոյլ լինելը, դանդաղկոտութիւն։ |
| ԾՈՒԼԱՆԱԼ, ացայ, չ. Ծոյլ դառնալ, ծուլութիւն անել՝ ցուցաբերել, ծուլութեամբ մի բանի ձեռնամուխ լինել։ |
| ԾՈՒԼԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԾՈՒԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԾՈՒԼԱՊԷՍ, մ. Ծոյլ կերպով, ծուլօրէն, ծուլութեամբ։ |
| ԾՈՒԼԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ծոյլ դարձնել, ծուլութիւն բերել՝ պատճառել։ |
| ԾՈՒԼԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Ծուլացնող, ծոյլ դարձնող։ |
| ԾՈՒԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծոյլ լինելը, ծոյլի յատկութիւնը։ |
| ԾՈՒԽ, ծխոյ, ոց, գ. 1. Մուխ։ 2. Գոլորշի, շոգի։ 3. փխբ. Հոգին յուզող կիրք։ |
| ԾՈՒԾ, գ. Ծծելը, ծծելու նիւթ։ |
| ԾՈՒԿԱԼ, չ. Յամառել, պնդել։ Նա ծուկայր ոչ ինչ թուլանայր (Գ, Մակ. Ա, 8)։ |
| ԾՈՒՂԱԼ, տե՛ս ԾՈՒԼԱՆԱԼ։ |
| ԾՈՒՂԱԿ, ծողակ, ծօղակ, ծօղղակ, գ. 1. Լարերից հիւսուած ցանց՝ թռչուններ որսալու համար, վանդակ, վարմ։ 2. փխբ. Մէկին բռնելու՝ վնասելու՝ փորձանքի ենթարկելու խորամանկ միջոց՝ հնարք, թակարդ, որոգայթ։ |
| ԾՈՒՂՈՒԹԻՒՆ, նոյնն է՝ ԾՈՒԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԾՈՒՆԳՔ, ծնգաց, գովք, գ. յոգն. 1. Ոտքերի ծնկերը։ 2. (բսբ.) Հացաբոյսերի ցօղունների միացման տեղը, հանգոյց, յօդ։ |
| ԾՈՒՆԿՔ, ծնգաց, գովք, գ. յոգն. 1. Ոտքերի ծնկերը։ 2. (բսբ.) Հացաբոյսերի ցօղունների միացման տեղը, հանգոյց, յօդ։ |
| ԾՈՒՆՐ, գործածւում է սովորաբար կապակցութիւնների մէջ՝ իբրեւ ԾՈՒՆԳՔ-ի եզակին։ |
| ԾՈՒՆՐԴՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԾՆՐԱԴՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԾՈՒՊ Ի ԾՈՒՊ, մ. Ծուփ առ ծուփ, ծփալով։ |
| ԾՈՒՌ, ծռոյ, ոց, ա. 1. Ոչ ուղիղ, կոր։ 2. փխբ. Մոլար, թիւր։ 3. փխբ. Խարդախ, նենգ։ |
| ԾՈՒՓ, ծուփք, գ. 1. Ալիքաւոր տատանում՝ շարժում, ծփանք։ 2. փխբ. Ներքին՝ հոգեկան յուզմունք, տատանում, վարանք, հոգս։ 3. Քննութեան առարկայ հանդիսացող հարց, որեւէ բանի ստուգում, խնդիր։ |
| ԾՊՆԵԼ, եցի, ն. Ամուր՝ պինդ կապել, կիպ կպցնել, փակցնել։ |
| ԾՊՏԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Իր ինքնութիւնը թաքցնել (զգեստը փոխելով, դիմակ դնելով եւն), ծպտուել։ 2. Մի բանից զգուշանալով մի կողմ ծռուել, փախչել։ 3. Յետեւից վազել, հալածել։ 4. ն. Մի ծածուկ տեղ պահել, թաքցնել, ծածկել, սքօղել։ |
| ԾՌԵԼ, եցի, ն. 1. Ծուռ դարձնել։ 2. Սովորական տեսքը՝ վիճակը փոխել՝ աղաւաղել, ծամածռել։ 3. Խեղել։ 4. փխբ. Խոտորեցնել, մոլորեցնել, շեղել։ 5. փխբ. Խեղաթիւրել, փոփոխել, աղաւաղել։ |
| ԾՌՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ծուռ՝ կոր լինելը։ 2. փխբ. Ոչ անկեղծ՝ խարդախ՝ նենգ լինելը։ 3. փխբ. Ճիշտ ուղղութիւնից շեղուած լինելը։ |
| ԾՐԱԳԻՐ, գ. ա. 1. Գծուածք, գծագիր, ուրուագիծ։ 2. Ուրուագծուած։ |
| ԾՐԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Գծել, գծագրել, ուրուագծել, ուրուանկարել։ |
| ԾՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Չորս կողմը ծիր կապել՝ կազմել՝ գոյանալ։ |
| ԾՐԱՐ, (ասոր.), ի, ից, գ. 1. Կապոց, փաթեթ։ 2. Քսակ։ 3. (սնոտ.) Յուռութք։ |
| ԾՐԱՐԵԼ, եցի, ն. Ծրարի մէջ դնել, փաթաթել, կապկպել, ամփոփել։ |
| ԾՐԱՓԱԿԵԼ, եցի, ն. Չորս կողմից ծիր կազմելով փակել, շրջափակել գծով։ |
| ԾՐԴԵԱԼ, ա. Կեղտոտ։ (Մագ. թղ., 237, ՀԱԲ)։ |
| ԾՐԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Աղտեղութեան մէջ թաթախուել, ապականուել, կեղտոտուել։ |
| ԾՐՈՒՆՔ, տե՛ս ԾՈՒՆԿՔ (2)։ |
| ԾՐՏԵԼ, եցի, ն. չ. 1. Ծերտ արտաթորել։ 2. Ձկնկիթ ածել։ |
| ԾՓԱԼԻ, ԾՓԱԼԻՑ, ա. մ. Ծփանքով լի։ |
| ԾՓԱԿԱՆ, ա. 1. Ծփացող, ալեկոծուող, ալեծածան, ալեծուփ։ 2. փխբ. Յուզուած, ալեկոծ, խռովայոյզ։ |
| ԾՓԱՆՔ, նաց, գ. 1. Ծփալը, ջրերի ալիքաւոր տատանում՝ շարժում, ալեկոծութիւն։ 2. փխբ. Հոգս, մտահոգութիւն, մտատանջութիւն։ 3. փխբ. Անհանգըստութիւն պատճառող գործ՝ զբաղմունք։ |
| ԾՓԵԼ1, եցի, ն. Ծփանք առաջացնել, ալեկոծել, տատանել, տարուբերել, յուզել, խռովել։ |
| ԾՓԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Ծփալ, ծփանքի մէջ լինել, ալեկոծուել, ալիքներով ծածանուել, տարուբերուել, հողմակոծ լինել։ 2. փխբ. Յուզուել, խռովուել, վրդովուել, հոգեպէս անհանգիստ լինել։ |
| ԾՓԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԾՓԵԼ1։ |
| ԾՓԻՆ, ա. Ծփացող, տարուբերուող։ |
| ԾՓՈՒՄՆ, ծփման, տե՛ս ԾՓԱՆՔ։ |
| ԾՕՂԱԿ, տե՛ս ԾՈՒՂԱԿ։ |
| Կ, կ (կեն), 1. Հայերէն այբուբենի տասնհինգերորդ տառը, թուական արժէքը՝ վաթսուն, վաթսուներորդ։ 2. Յետնալեզուային խուլ պայթական բաղաձայն։ 3. Որպէս լծորդ հնչիւն գ-ի, երբեմն էլ՝ ք-ի հետ, հմմտ. ընկեր։։ընգեր, ծունկք։։ծունգք, ծասկել։։ ծասքել եւն։ |
| ԿԱ՛, Ունել (իմ) բայի բուն հրամ. եզակի մի ձեւը (կալուլ կամ կալնուլ բայից)՝ բռնի՛ր, ընդունի՛ր, վե՛ր առ նշ.։ |
| ԿԱԲՈՍ, (յուն.), տե՛ս ԿԱՊԻՃ։ |
| ԿԱԳ, ոյ, ոց, գ. Վէճ, կռիւ, հակառակութիւն։ |
| ԿԱԳԱԶԱՐԹՈՅՑ, ա. Վէճ ու կռիւ յարուցող՝ գրգռող։ |
| ԿԱԳԱՍԷՐ, ա. Կռուասէր։ (Եփր. յոբ., 672, ՀԱԲ)։ |
| ԿԱԳԱՑՈՂ, ա. փխ. Կագեցող, կռուարար, կռուասէր, հակառակասէր։ |
| ԿԱԳԵԼ, եցայ եւ եցի, չ. Վիճել, կռուել, հակառակուել։ |
| ԿԱԴԵՍԻՄ, (եբր., յուն.), ի, աց, գ. Իգացող մարդ։ Եւ քակեաց զտունն կադեսիմացն (Դ թագ., ԻԳ, 7)։ |
| ԿԱԶԴՈՒՐԱԿԱՆ, ա. Կազդուրող, կազդուրիչ, ուժերը վերականգնող։ |
| ԿԱԶԴՈՒՐԵԼ, եցի, ն. 1. Զօրացնել, ուժեղացնել, զօրութիւն տալ, ոտքի կանգնեցնել։ 2. Առողջութիւնը՝ ուժերը վերականգնել, առողջացնել, ապաքինել։ 3. չ. Զօրանալ, ուժեղանալ, քաջալերուել, սրտապնդուել, ոգի առնել։ |
| ԿԱԶԴՈՒՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԿԱԶԴՈՒՐԵԼ։ |
| ԿԱԶԴՈՒՐՈՒՄՆ, րման, գ. Կազդուրելը, կազդուրուելը։ |
| ԿԱԶՄ1, ա. մ. 1. Պատրաստ, պատրաստ վիճակում եղող, կազմ ու պատրաստ։ 2. Զինուած։ |
| ԿԱԶՄ2, ոյ, գ. Կազմութիւն, կառուցուածք, շինուածք, հանդերձանք, սարք։ |
| ԿԱԶՄԱԾ, ոյ, ոց, նաեւ ի, ից, գ. 1. Կազմութիւն, շինութիւն, կառուցուածք, շինուածք։ 2. Մարմնի կազմուածք։ 3. Սարք, հանդերձանք, պատրաստութիւն։ 4. Կահկարասի։ 5. Զարդարանք, զարդեր։ 6. Պատերազմական զէնքեր։ 7. Սպասք, պիտոյքներ, պարագաներ։ |
| ԿԱԶՄԱԿԵՐՊ, գ. Հանդերձանք, սարք։ |
| ԿԱԶՄԱԿԵՐՊԵԼ, եցի, ն. Կազմել, կազմաւորել, ձեւաւորել, ամբողջական՝ աւարտուած վիճակի հասցնել։ |
| ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Կազմութիւն, կառուցուածք։ |
| ԿԱԶՄԵԼ, եցի, ն. 1. Հաւաքելով՝ համախմբելով՝ միաւորելով կազմակերպել՝ ստեղծել։ 2. Մի բան հիմնել, հիմնադրել, հաստատել, ստեղծել, յօրինել, կերտել։ 3. Մի բան նախապատրաստել՝ նախաձեռնել՝ ձեռնարկել։ 4. Հանդերձել, պատրաստել, յարդարել, կարգաւորել, սարքի բերել։ 5. Զինել, սպառազինել։ |
| ԿԱԶՄԻՉ, ա. Նա, որ կազմում է, կազմող, կազմարար։ |
| ԿԱԶՄՈՂԱԿԱՆ, ա. Կազմակերպչական, ճարտար։ |
| ԿԱԶՄՈՒԱԾ, ոյ, ոց, կամ ի, տե՛ս ԿԱԶՄԱԾ։ |
| ԿԱԶՄՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մի ամբողջութիւն կազմող մասերի փոխադարձ դասաւորութիւնը, կազմուածք, կառուցուածք, յօրինուածք։ 2. Մարդու մարմնի կազմութիւնը։ 3. Կազմելը, կազմուելը։ |
| ԿԱԹ, ի եւ ոյ, գ. Կաթիլ, շիթ, պուտ։ |
| ԿԱԹԱՐՈՍ, (յուն.), ի, աց, ա. Մաքուր (նովատեան աղանդաւորների մակդիրը)։ |
| ԿԱԹԵԴՐ, (յուն.), ի, աց, գ. Աթոռ, գահ։ |
| ԿԱԹԵԼ1, (սխալ գրչութիւն), տե՛ս ԿԱՐԹԵԼ (3)։ |
| ԿԱԹԵԼ2, եցի, չ. 1. Կաթիլ առ կաթիլ թափուել՝ ծորել, կաթկթել, ցօղել, հոսել։ 2. Լոյսի շող ընկնել, ցայտել, ցոլալ։ |
| ԿԱԹԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Կաթել տալ, կաթիլներով լցնել՝ թափել։ 2. փխբ. Արտայայտել, դրսեւորել, երեւան բերել։ |
| ԿԱԹԻԼ, թլոյ, ոց, գ. 1. Հեղուկի փոքրագոյն գնդաձեւ մասնիկ, կայլակ, շիթ։ 2. փխբ. Որեւէ բանի ամենափոքր քանակը՝ չափը։ |
| ԿԱԹՆ, թին, թամբ, գ. Կաթ։ |
| ԿԱԹՆԱԲԵՐ, ա. Կաթ բերող, կաթնաբուխ։ |
| ԿԱԹՆԱԲՈՅԾ, ա. Կաթով սնուած, մօր կաթով սնուող։ |
| ԿԱԹՆԱԲՈՒԾԵԼ, եցի, ն. Կաթով սնել՝ կերակրել, դիեցնել։ |
| ԿԱԹՆԱԲՈՒՂԽ, ա. Որից կաթ է բխում, կաթնաբեր։ |
| ԿԱԹՆԱԾՈՒԾ, ա. Կաթ ծծող՝ ուտող, կաթնակեր, դիեցիկ։ |
| ԿԱԹՆԱԿԵՐ, ա. Կաթ ուտող, կաթով սնուող, կուրծք ուտող, ծծկեր։ |
| ԿԱԹՆԱԿԵՐԱԳՈՅՆ, ա. Շատ փոքրահասակ։ |
| ԿԱԹՆԱՁԻՐ, ԿԱԹՆԱՄԱՏՈՅՑ, ա. Կաթ շնորհող՝ պարգեւող՝ տուող, կաթնատու։ |
| ԿԱԹՆԱՋԱՄԲ, ա. Կաթով սնող՝ կերակրող։ |
| ԿԱԹՆԱՍՆՈՅՑ, ա. Կաթով սնող, կաթնատու։ |
| ԿԱԹՆԱՍՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կաթով սնուելը՝ կերակրուելը։ |
| ԿԱԹՆԱՍՈՒՆ, ա. 1. Կաթով սնուող, ծծկեր։ 2. Կաթով սնող՝ կերակրող։ |
| ԿԱԹՆԿԵՐ, տե՛ս ԿԱԹՆԱԿԵՐ։ |
| ԿԱԹՈԳԻ, ԿԱԹՈԳԻՆ, ա. մ. Շատ սիրով՝ կարօտով՝ գուրգուրանքով, խանդակաթ, կարօտագին, գորովալից, սիրալից։ |
| ԿԱԹՈԳՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Խիստ կարօտութիւն զգալ, կարիք ունենալ։ 2. Գորովել, խանդաղատել։ |
| ԿԱԹՈՂԻԿԵԱՅ, կէի, ից կամ կեայց, ա. Ընդհանրական (առաքելական թղթերի մասին)։ |
| ԿԱԹՈՂԻԿԷ, ԿԱԹՈՒՂԻԿԷ (յուն.), էի, էից, ա. գ. 1. Ընդհանրական, տիեզերական, քրիստոնէական ընդհանուր եկեղեցու մակդիրը։ 2. Մի որոշ ազգի աթոռանիստ՝ մայր եկեղեցին։ 3. Մի քանի առաքեալների (Յակոբոսի, Պետրոսի, Յովհաննէսի, Յուդայի) ընդհանրական թղթերը բոլոր հաւատացեալներին, առաքելական թղթեր։ |
| ԿԱԹՈՂԻԿԷԱԿԱՆ, ա. 1. Կաթողիկէ, ընդհանրական (թուղթ)։ 2. (յունաբանութեամբ) Համընդհանուր, հասարակական։ |
| ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ, (յուն.), ի, կոսունք կամ կոսք, սաց, գ. Եկեղեցու պետը եւ նրա բարձրագոյն տիտղոսը, եպիսկոպոսապետ, հայրապետ։ |
| ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԱԿԱՆ, ա. Կաթողիկոսին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Կաթողիկոսի նստավայրը եւ բնակարանը, հայրապետանոց, վեհարան։ |
| ԿԱԹՈՂԻԿՈՍՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կաթողիկոս լինելը, կաթողիկոսի աստիճանը՝ պաշտօնը։ 2. (յունական ոճով) Արքունի հազարապետութիւն։ |
| ԿԱԹՈՏ, ա. 1. Վաւաշոտ, ցանկասէր, հեշտասէր, սիրատենչ։ 2. Սերմնակաթութիւն ունեցող։ |
| ԿԱԹՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. Կաթում, կաթելը, կաթկթելը. կաթ, շիթ, կաթիլ։ |
| ԿԱԹՈՒՄՆ, թման, գ. Կաթելը, կաթկթելը։ |
| ԿԱԹՍԱՅ, կամ ԿԱՏՍԱՅ (ասոր.), ի, ից, գ. Կերակուր եփելու՝ ջուր տաքացնելու մետաղէ մէծ կամ փոքր աման, պղինձ։ |
| ԿԱԼ1, կամ, կաս, կայ, կացի, կա՛ց, կացէ՛ք, չ. 1. Կանգնել, կանգնած լինել, կանգուն՝ հաստատուն լինել՝ մնալ։ 2. Լինել, գոյութիւն ունենալ, գտնուել, երեւան գալ։ 3. Ապրել, որոշ ժամանակ մնալ։ 4. Կանգ առնել, դադարել, վերջանալ։ 5. Սպասել։ 6. Տեղաւորուել, զետեղուել, հաստատուել։ |
| ԿԱԼ2, ոյ, ոց, նաեւ ի, գ. 1. Հացահատիկը կալսելու տեղ, կալատեղ։ 2. Կալսելու հացահատիկի՝ օրանի բարդոց՝ դէզ, օրան։ 3. (օդերեւ.) Լուսեղէն օղակ լուսատու մարմինների շուրջը։ |
| ԿԱ՛Լ3, Ունել (կալուլ) բայի բուն հրամ. եզակին. բռնի՛ր։ |
| ԿԱԼԱԿԱՆ, տե՛ս ԿԱԼԱՆԱՒՈՐ (1)։ |
| ԿԱԼԱԿԱՌՈՅՑ, ա. Կալի նման կառուցուած՝ դիզուած, շեղջակուտակ։ |
| ԿԱԼԱՅ, տե՛ս ՈՒՆԵԼ (իմ)։ |
| ԿԱԼԱՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. 1. Կալանքի ենթարկուած, ազատութիւնից զրկուած, բանտարկուած։ 2. Կալանաւորող, դահիճ։ 3. Կալանաւորներին յատուկ՝ վերաբերող, կալանաւորական։ |
| ԿԱԼԱՆԱՒՈՐԱԿԱՊ, ի, աց, ա. գ. 1. Կապուած՝ շղթայուած կալանաւոր, բանտարկեալ։ 2. Կալանաւորող եւ շղթայող, բանտապետ։ 3. Կալանաւորների կապեր՝ շղթաներ շինող, դարբին։ |
| ԿԱԼԱՆԴ, կամ ԿԱՂԱՆԴ, գ. Մարմնի կոտրած անդամների կապ՝ փաթաթան։ Դնել կաղանդս բեկելոցն եւ պահել անարատ զողջսն (Լաբուբ., 40, ՀԱԲ)։ |
| ԿԱԼԱՆԴԵԼ, եցի, ն. Կալանդ դնել, կոտրած տեղը կապել՝ փաթաթել։ |
| ԿԱԼԱՆԵԼ, եցի, ն. Ձերբակալել, կալանաւորել, գերել։ |
| ԿԱԼԱՆՔ, նաց, գ. 1. Կալանքի ենթարկելը, կալանաւորութիւն։ 2. Բանտ։ |
| ԿԱԼԱՊԵՏ, գ. Կալի տէր։ |
| ԿԱԼ ԵՒ ԿԱՊ, ԿԱԼԵՒԿԱՊ, գ. ա. Բռնել կապելը, կալանաւորութիւն, կալանք, բռնած կապած, կալանաւորած։ |
| ԿԱԼԼՈՒԼ, ԿԱԼՆՈՒԼ, տե՛ս ԿԱԼՈՒԼ եւ ՈՒՆԵԼ (իմ)։ |
| ԿԱԼՈՂԱԿԱՆ, ա. Բռնող, բռնելու ուժ՝ կարողութիւն ունեցող։ |
| ԿԱԼՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Բռնելու՝ գրաւելու՝ տիրելու ուժ՝ կարողութիւն, իշխանութիւն։ 2. Ստացում, ձեռք բերելը։ |
| ԿԱԼՈՏԻ, տւոյ, տեաց, ա. Կամ քաշող (եզ)։ |
| ԿԱԼՈՐԱՅ, գ. յոգն. Կալեր։ |
| ԿԱԼՈՒԱԾ, ոյ, ոց, եւ ի, գ. 1. Ժառանգած կամ ձեռք գցած բնակութեան տեղ՝ ստացուածք՝ ունեցուածք։ 2. Մէկի իշխանութեան տակ գտնուող երկիր՝ երկրամաս եւն, տիրոյթ։ 3. Որեւէ մէկին սեփականատիրական իրաւունքով պատկանող հողային շարժական եւ անշարժ ունեցուածք, կալուածք։ 4. Գրաւած՝ զաւթած՝ բռնած ունենալը, տիրելը. տէրութիւն, իշխանութիւն։ |
| ԿԱԼՈՒԼ, կալի, եկալ կամ կալ, կա՛լ, կալէ՛ք, ն. Ունենալ, բռնել, արգելել։ |
| ԿԱԼՈՒԿԱՊ ԼԻՆԵԼ, Պինդ կապուել, կաշկանդուել։ (հմմտ. ԿԱԼ ԵՒ ԿԱՊ)։ (Ոսկ., Մեկն. Պօղ., տե՛ս Թոռն., հ. Ա, էջ 174)։ |
| ԿԱԼՈՒՄՆ, լման, գ. 1. Բռնելը, պահելը, զսպելը, արգելելը։ 2. Բաղկացութիւն, կացութիւն։ 3. Բնական յատկութիւն, առանձնայատկութիւն, ունակութիւն։ 4. Փոխյարաբերութիւն, յարակցութիւն, առնչութիւն, վերաբերութիւն, կապակցութիւն։ |
| ԿԱԽ, որից՝ Ի ԿԱԽ։ |
| ԿԱԽԱՂԱՆ, ի, աց, գ. 1. Կախելու՝ տանջելու սարք՝ գործիք։ 2. նման. Առկախ՝ անորոշ դրութիւն։ |
| ԿԱԽԱՂԱՆԵԼ, ն. Կախաղան հանել, կախել։ |
| ԿԱԽԱՐԴ, (իրան.), ի, աց, ա. գ. Կախարդութիւններ ու գուշակութիւններ անող, հմայող, դիւթ, վհուկ։ |
| ԿԱԽԱՐԴԱԲԱՐ, մ. Կախարդի պէս։ |
| ԿԱԽԱՐԴԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կախարդական ուսում կամ աղանդ, կախարդութիւն։ |
| ԿԱԽԱՐԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Կախարդին՝ կախարդութեան վերաբերող՝ յատուկ։ 2. Կախարդութեամբ կատարուած, խաբէական, խարդախ, պատիր, կեղծ։ |
| ԿԱԽԱՐԴԱՆՔ, նաց, գ. Կախարդական գործ՝ հնարք՝ միջոց՝ արարք, կախարդութիւն, խարդախանք, հմայանք, աչքը խաբելը։ |
| ԿԱԽԱՐԴԱՍԱՐ, ի, աց, ա. 1. Կախարդական գործ կատարող, կախարդ։ 2. Կախարդական, հմայական։ |
| ԿԱԽԱՐԴԵԼ, եցի, ն. Կախարդանքի ենթարկել, կախարդական հնարքներով դիւթել՝ թովել, սաստիկ գրաւել, հրապուրել, հմայել, պատրել։ |
| ԿԱԽԱՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կախարդ լինելը, վհուկութիւն, դիւթութիւն, հմայութիւն, թովչութիւն։ 2. Կախարդական գործ, կախարդանք, խարդախանք, պատրանք։ |
| ԿԱԽԵԼ1, եցի, ն. 1. Կախ տալ, կախ անել, կախ գցել, կախաղան հանել, խաչի վրայ բեւեռել։ 2. Կախուած վիճակում թողնել՝ պահել։ |
| ԿԱԽԵԼ2, (իմ), եցայ, կ. չ. 1. Կախուել, կախ ընկնել, կախուած մնալ։ 2. Կախուած լինել, կախում ունենալ, կախուածութեան մէջ գտնուել։ |
| ԿԱԽՈՒՄՆ, խման, գ. Կախուելը։ |
| ԿԱԾԱՆ, ի, աց, գ. Անցնելու նեղ ճանապարհ, արահետ, անցք։ |
| ԿԱԿԱԶԵԼ, եցի, չ. Կմկմալ, անտեղի՝ անյարիր բաներ ասել կցկցելով։ |
| ԿԱԿԱԶՈՏ, ա. Կակազ, թոթովախօս, կմկմացող, թլուատ։ |
| ԿԱԿԱՆ, գ. Ճիչ, ողբ, վայնասուն, լաց ու կոծ։ |
| ԿԱԿԱՆԱԲԱՐՁ, ա. մ. Կական բարձրացնող, կական բարձրացնելով։ |
| ԿԱԿԱՆԱԼԻ, ԿԱԿԱՆԱԼԻՐ, ԿԱԿԱՆԱՒՈՐ, ա. Կականով լի, բարձրաճիչ, արտասուալից, լալագին։ |
| ԿԱԿԱՆԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Կական՝ լաց ու կոծ բարձրացնել, բարձրաձայն լալ, ողբալ։ |
| ԿԱԿԱՆՈՒՄՆ, նման, գ. Կականելը, կական։ |
| ԿԱԿՂԱԲԱՆ, ա. Քաղցրախօս, կեղծաւոր։ |
| ԿԱԿՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ կակուղ, փափկիկ, մեղմ։ |
| ԿԱԿՂԱՄԻՍ, ա. Կակուղ միս ունեցող, փափկամիս։ |
| ԿԱԿՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Կակուղ՝ փափուկ դառնալ։ 2. փխբ. Բարկութիւնը՝ խստութիւնը՝ յամառութիւնն անցնել, մեղմանալ, զիջել։ 3. փխբ. Թուլանալ, մեղկանալ։ |
| ԿԱԿՂԱՊԷՍ, մ. Կակուղ կերպով, մեղմաբար։ |
| ԿԱԿՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Կակուղ՝ փափուկ դարձնել, փափկացնել։ 2. փխբ. Մեղմացնել, մեղմ դարձնել, մեղմել։ 3. փխբ. Թուլացնել։ |
| ԿԱԿՂԵԼ, եցի, ԿԱԿՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԿԱԿՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԿԱԿՂՈՏ, ա. Կակղաւուն, փափկաւուն։ |
| ԿԱԿՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կակուղ՝ փափուկ լինելը, փափկութիւն։ 2. փխբ. Մեղմութիւն։ 3. փխբ. Թուլութիւն, մեղկութիւն։ |
| ԿԱԿՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Կակղանալը, կակղելը։ |
| ԿԱԿՈՒՂ, կղոյ, ա. 1. Փափուկ։ 2. փխբ. Մեղմ, քնքուշ։ 3. փխբ. Թոյլ, մեղկ։ |
| ԿԱՀ, ի, ից, եւ ու, ուց, գ. Առօրեայ կենցաղի առարկաներ՝ իրեր, սպասք, կարասի, շարժական գոյք՝ ունեցուածք։ |
| ԿԱՀԱԿԱԼ, ի, աց, ա. գ. Երկրագործութեան մէջ վարձու մշակ, հօտաղ։ |
| ԿԱՀԱԿԻՐ, կրի, րաց, ա. Բեռ կրող, բեռնակիր (էշ)։ Որով անշքեղացուցանէին զտեսիլ նոցա իբրեւ զիշոց կահակրաց (Կղնկտ., 193)։ |
| ԿԱՀԱՎԱՐ, ի, ից, ա. Կահը՝ բեռը շալակով կրող՝ տանող, բեռնակիր։ Եւ հրամայեաց կահավարից եւ սայլից բառնալ (Կղնկտ., 181)։ |
| ԿԱՀԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. 1. Հանդերձել, կազմել, յարմարեցնել։ 2. Տեղին եւ կարեւոր համարել։ |
| ԿԱՀԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ ՀԱՄԱՐԵԼ, (իմ), Տեղին՝ պատշաճ՝ յարմար համարել։ |
| ԿԱՀԵԼ, եցի, ն. Համարել, ընդունել, դիտել իբրեւ։ |
| ԿԱՀՈՅՐ, գ. Ջրի աման, սափոր։ |
| ԿԱՂ, ի, աց, ա. 1. Ոտքից հաշմանդամ, կաղացող, կաղոտն։ 2. լայնաբար՝ Խեղանդամ։ 3. փխբ. Որեւէ արատ՝ պակասութիւն ունեցող։ 4. փխբ. Տկար, անձեռնհաս։ 5. փխբ. Թերի։ |
| ԿԱՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կաղ՝ տկար, յետ մնացած՝ ընկած։ |
| ԿԱՂԱԼ, ացայ կամ ացի, չ. 1. Կաղ լինել՝ դառնալ, կաղի պէս քայլել՝ ման գալ։ 2. փխբ. Թոյլ լինել, յետ մնալ, վատ իմանալ՝ հասկանալ։ |
| ԿԱՂԱԿԱՐԾ, ԿԱՂԱԿԱՐԾԵԼԻ, ա. մ. Կասկածելի, երկբայական, անհիմն։ |
| ԿԱՂԱԿՐԿԻՆ, ա. մ. Անյարմար՝ երկու ոտքով կաղացող, կաղալով, փխբ. երկդիմի, երկմիտ (խօսք)։ |
| ԿԱՂԱՂ, ի, ից կամ աց, գ. Գազանների եւ սողունների բոյն, որջ. թաքստոց։ |
| ԿԱՂԱՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Որջանալ, բոյն դնել։ 2. Հանգստանալ, խաղաղուել։ |
| ԿԱՂԱՂԱՆՔ, նաց, գ. Որջանալու տեղ, որջանոց. կրօնական իմաստով՝ անմաքուր տեղ, օտար կրօնի պաշտամունքի տեղ։ |
| ԿԱՂԱՄԱԽ, ի, ից, գ. (բսբ.) Ուռազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. բարդի դողդոջուն (Populus tremula)։ |
| ԿԱՂԱՄԱԽԻ, խւոյ, խեաց, գ. (բսբ.) Ուռազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. բարդի դողդոջուն (Populus tremula)։ |
| ԿԱՂԱՄԱՐ, (յուն.), գ. Գրչութեան տուփ, որի մէջ պահւում էին գրիչը եւ թանաքը։ |
| ԿԱՂԱՄԲ, (իրան.), ի, գ. (բսբ.) Խաչածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս (Brassica)։ |
| ԿԱՂԱՄԲԱՎԱՃԱՌ, ի, աց, ա. գ. Կաղամբ վաճառող, բանջարավաճառ։ |
| ԿԱՂԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԿԱՂԱԼ։ |
| ԿԱՂԱՆԴ, (յուն., լատ.), ի, մանաւանդ ԿԱՂԱՆԴՔ, դաց, գ. Իւրաքանչիւր ամսուայ առաջին օրը, ամսագլուխ, ամսամուտ։ |
| ԿԱՂԱՆՉԱՆ, տե՛ս ԿԱՂԱՆՉԱՆՆ։ |
| ԿԱՂԱՆՉԱՆՆ, չանան, գ. (բսբ.) Իշակաթնուկազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. իշակաթնուկ (Euphorbia)։ |
| ԿԱՂԱՊԱՐ, տե՛ս ԳԱՂԱՓԱՐ։ |
| ԿԱՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կաղալ տալ, կաղալու պատճառ լինել, շեղել, կասեցնել։ |
| ԿԱՂԱՒԵԼ, եցի, չ. Ձմռանը թմրել (օձի)։ |
| ԿԱՂԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԿԱՂԱԼ։ |
| ԿԱՂ Ի ԿԱՂ, տե՛ս ԿԱՂ-ի տակ։ |
| ԿԱՂԻՆ, ղնոյ, գ. 1. Կաղնի (Quercus) ծառի պտուղը, խոզակաղին։ 2. Տխլենու (Corylus avellana) պտուղը, տկողին, պնդուկ։ 3. (բսբ.) տե՛ս ԿԱՂՆԻ։ |
| ԿԱՂԿԱՆՁՈՂԱԿԱՆ, ա. Կաղկանձելու յատկութիւն ունեցող, շան նման կաղկանձելով խնդրող, ողորմագին եւ թախանձարկու։ |
| ԿԱՂՆԱԾԻՆ, ա. Կաղնուց կամ իբրեւ կաղին ծնուած։ |
| ԿԱՂՆԱՀԱՍՈՒՆ, գ. Հասած կաղին, կամ կաղինի նման հասած պատենաւոր պտուղ։ |
| ԿԱՂՆԱՀԱՐ, ա. Կաղնի ծառ ջարդող՝ կտրող, փայտահատ։ |
| ԿԱՂՆԱՊՏՈՒՂ, գ. Կաղնու պտուղը, կաղին։ |
| ԿԱՂՆԱՏՈՒ, ԿԱՂՆԱՏՈՒՆ, ա. Կաղին տուող, կաղնաբեր։ |
| ԿԱՂՆԻ, նւոյ կամ նոյ, նեաց, գ. (բսբ.) 1. Հաճարազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. խոզակաղնի (Quercus)։ 2. Կեչազգիների ընտանիքին պատկանող թուփ կամ ծառ. տխլենի (Corylus avellana)։ |
| ԿԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կաղ լինելը, կաղալը։ 2. փխբ. Լեզուի սայթաքում։ |
| ԿԱՂՏԻ, գ. Կաթնեղէն ուտելիք։ (Մանդ., 210, ՀԱԲ)։ |
| ԿԱՃ, ի, իւ, գ. Թաղիք։ |
| ԿԱՃԱՌ, ի, աց կամ ից, գ. 1. Հանդէս, ատեան, ժողով, հաւաք։ 2. Դաս, խումբ, գունդ։ |
| ԿԱՃԱՌԱԽԻՏ, ա. Խիտ կաճառով՝ խմբով, յոգնախումբ, բազմամարդ։ |
| ԿԱՃԱՌԱԿԱՆ, ա. Կաճառին յատուկ՝ վերաբերող, հանդիսական, բազմագումար։ |
| ԿԱՃԱՌԱԿԻՑ, ա. Նոյն կաճառին մասնակից՝ պատկանող, հանդիսակից, դասակից, խօսակից։ |
| ԿԱՃԱՌԱՃԵՄ, ա. Կաճառով՝ խմբովին ճեմող, յոգնախումբ, գեղապար։ |
| ԿԱՃԱՌԱՆՈՑ, գ. Կաճառ՝ ատեան գումարելու տեղ։ (Ոսկ. եփես., 782, ՀԱԲ)։ |
| ԿԱՃԱՌԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Խօսակցել, մէկի հետ խօսքի բռնուել։ 2. Կենակցել։ 3. Կաճառ կազմել, համախմբուել, միաբանուել։ |
| ԿԱՃԱՌՈՐԴ, ի, աց, տե՛ս ԿԱՃԱՌԱԿԻՑ։ |
| ԿԱՃԱՌՈՒՄՆ, ռման, գ. 1. Կաճառ կազմելը, միասին խմբուելը։ 2. Խօսակցութիւն։ 3. Կենակցութիւն։ |
| ԿԱՃԵԱՅ, ա. Կաճից՝ թաղիքից պատրաստուած, կաճէ։ |
| ԿԱՃԻՆ, տե՛ս ԿԱՐՃԻՆ։ |
| ԿԱՄ1, տե՛ս ԿԱՄՔ։ |
| ԿԱՄ2, շ. Շաղկապում է համադաս նախադասութիւններ եւ նախադասութեան համազօր անդամներ՝ արտայայտելով տրոհական-բաժանական կապակցութիւն։ |
| ԿԱՄԱԳՆԱՑ, ա. Իր կամքով գնացող՝ գործող, ինքնակամ։ |
| ԿԱՄԱԾԻՆ, ա. Իր կամքով առաջ եկած՝ կատարուող, կամաւոր։ |
| ԿԱՄԱԿ, (պհլ.), ի, աց, ա. 1. Ախորժելի, ցանկալի, հաճելի, քաղցր, մեղմ։ 2. մ. Ախորժաբար, յօժարութեամբ, ախորժելի կերպով։ |
| ԿԱՄԱԿԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի ախորժելի. հաճոյքով, սրտանց։ |
| ԿԱՄԱԿԱՆ, ա. 1. Իր կամքով կատարուող, կամաւոր։ 2. Իր կամքի տէր, ինքնիշխան, ինքնակամ։ 3. Կամակատար։ |
| ԿԱՄԱԿԱՏԱՐ, ի, աց, ա. Ուրիշի կամքը կատարող, հլու, հնազանդ, հաւատարիմ։ |
| ԿԱՄԱԿԱՏԱՐՈՒ, նոյնն է՝ ԿԱՄԱԿԱՏԱՐ։ |
| ԿԱՄԱԿԱՏԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կամակատար լինելը, ուրիշի կամքը կատարելը, հնազանդութիւն։ |
| ԿԱՄԱԿԱՐ, (պհլ.), ա. 1. Իր կամքով՝ ցանկութեամբ կատարող, յօժարակամ, կամաւոր։ 2. Ինքնակամ, ինքնիշխան, անձնիշխան, իր կամքի տէր, ազատ տնօրինելու ընդունակ։ 3. մ. Կամաւոր կերպով, յօժարութեամբ։ |
| ԿԱՄԱԿԱՐԱԲԱՐ, ԿԱՄԱԿԱՐԱԳՈՅՆՍ, ԿԱՄԱԿԱՐԱՊԷՍ, մ. Կամակար՝ կամաւոր կերպով, իր կամքով, յօժարաբար, սրտանց, սիրով։ |
| ԿԱՄԱԿԱՐԵԼ, եցի, րող, չ. Իր կամքով՝ ուզածի պէս վարուել, ուզածն անել։ |
| ԿԱՄԱԿԱՐՈՂ, ա. 1. Ինքնիշխանական։ 2. Վարժ, հմուտ, կարող։ |
| ԿԱՄԱԿԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Յօժարութիւն, բարի կամք։ 2. Անձնիշխանութիւն, ըստ կամքի գործելու ազատութիւն։ 3. Կարողութիւն՝ իշխանութիւն մի բան անելու։ 4. փխ. Կամակորութիւն։ |
| ԿԱՄԱԿԱՐՈՒՑ, (գործածական է Ի ԿԱՄԱԿԱՐՈՒՑ ձեւով), մ. Իր յօժար կամքով, ինքնակամութեամբ, յօժարութեամբ, անձնիշխանաբար։ |
| ԿԱՄԱԿԱՑՈՅՑ, ա. Իր կամքն առաջ տանող, իր խօսքը պնդող՝ անող, իր ասածի տէր, կամակոր, յամառ։ |
| ԿԱՄԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Նոյն բանը կամեցող, համերաշխ, համախոհ, համակամ։ |
| ԿԱՄԱԿՈՐ, ի, աց, ա. 1. Ծուռումուռ, ծուռ, թիւր։ 2. մ. Ծուռումուռ կերպով, ոլոր-մոլոր, խոտորնակի, շեղակի։ |
| ԿԱՄԱԿՈՐԱԽՕՍ, ա. Թիւր՝ մոլար բաներ խօսող։ |
| ԿԱՄԱԿՈՐԵԼ, եցի, ն. Ծռմռել, լրիւ ծռել, խեղաթիւրել, աղաւաղել, յեղաշրջել։ |
| ԿԱՄԱԿՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ծռութիւն, թիւրութիւն, խեղաթիւրութիւն։ 2. Խիստ՝ անկոտրում յամառութիւն։ |
| ԿԱՄԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Ըստ կամքի լինելը, հաճոյք։ |
| ԿԱՄԱԿՑԵԼ, (իմ), չ. Կամակից՝ համերաշխ լինել, գործակցել։ |
| ԿԱՄԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Միեւնոյն կամքն ունենալը, միաբան հաւանութիւն, յօժարութիւն, թոյլտուութիւն, զիջում։ |
| ԿԱՄԱՀԱՃՈՅ, ա. Ուրիշի կամքը կատարող, կամակատար, հնազանդ, հլու։ |
| ԿԱՄԱՄԱՐՏ, ա. Մարտ՝ կռիւ սիրող, կռուասէր, իր կամքն ու կարծիքը պարտադրող՝ պնդող։ |
| ԿԱՄԱՅ, ի, ից կամ այց, ա. Իր կամքով եղած, ազատ կամքով, կամաւոր։ |
| ԿԱՄԱՅԱԿԱՆ, ա. Լոկ իր կամքով, ինքնակամ, կամաւոր։ |
| ԿԱՄԱՅԱՒԷՏ, ԿԱՄԱՅՈՐԴՈՐ, ԿԱՄԱՅՕԺԱՐ, ա. մ. Ինքն իր կամքով, յօժարակամ, ինքնակամ, կամաւոր կերպով։ |
| ԿԱՄԱՍ, (յուն.), գ. Բրդեայ զգեստ, կապայ։ |
| ԿԱՄԱՍԷՐ, ա. Իր կամքով շարժուող՝ գործող, կամապաշտ, ինքնահաճ։ |
| ԿԱՄԱՐ1, (պհլ.), ի, աց, գ. Մէջքի գօտի։ |
| ԿԱՄԱՐ2, (յուն.), ի, աց, գ. 1. Շէնքի աղեղնաձեւ ճակատ՝ գօտի։ 2. Կամարակապ՝ աղեղնաձեւ կամ կիսագնդաձեւ շինուածք։ 3. նման. Երկինք, երկնակամար։ |
| ԿԱՄԱՐԱԶԱՐԴ, ա. Կամարով կամ կամարներով զարդարուած։ |
| ԿԱՄԱՐԱԾՈՒ, ա. Մէջքը կամար՝ գօտի կապող։ |
| ԿԱՄԱՐԱԿԱՊ, ա. Կամարներով կապուած՝ ծածկուած, կամարայարկ։ |
| ԿԱՄԱՐԱԿԵՐՊ, ա. Կամարի նման, կամարաձեւ։ |
| ԿԱՄԱՐԱԿԻՑՔ, կցաց, գ. Կամարի կցուածք, կամարի պորտ։ |
| ԿԱՄԱՐԱՁԵՒ, ա. 1. Կամարի ձեւ ունեցող, կամարակերպ, կամարանման։ 2. մ. Կամարի ձեւով։ |
| ԿԱՄԱՐԱՆԻ, գ. յոգն. Կամարներ, կամարների խումբ։ |
| ԿԱՄԱՐԱՆՄԱՆ, ա. մ. Կամարի նման, կամարաձեւ։ |
| ԿԱՄԱՐԱՊԱՏ, տե՛ս ԿԱՄԱՐԱԿԱՊ։ |
| ԿԱՄԱՐԱՐ, ի, աց, ա. 1. Ուրիշի կամքը կատարող, կամակատար, հնազանդ, հլու, սիրով ծառայող։ 2. (յունական ոճով) Հին միայնակեաց կրօնաւորների կոչումը՝ իբրեւ աստուածահաճոյ՝ աստծու կամքը կատարողների։ 3. Աստուած, որ կատարում է երկիւղածների եւ իր կամքը։ |
| ԿԱՄԱՐԱՐՈՂ, ի, աց, տե՛ս ԿԱՄԱՐԱՐ (1)։ |
| ԿԱՄԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կամարար լինելը, ուրիշի կամքը կատարելը, հնազանդութիւն, կամաւոր ծառայութիւն։ 2. Հիւանդին խնամելը, կարիքները հոգալը։ |
| ԿԱՄԱՐԱՒՈՐ, ա. Կամար՝ գօտի կրող՝ կապած, գօտեւոր։ |
| ԿԱՄԱՒ, մ. 1. Իր կամքով՝ ցանկութեամբ, յօժար կամքով, յօժարակամ։ 2. ա. Կամաւոր, իր կամքով՝ ուզածի պէս եղած։ |
| ԿԱՄԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Որ լինում է իր կամքով՝ առանց ուրիշի ստիպման, ինքնայօժար, յօժարակամ, անձնիշխան, ազատ։ 2. մ. Կամաւոր կերպով։ |
| ԿԱՄԱՒՈՐԱԲԱՐ, մ. Կամաւոր կերպով, յօժարակամ։ |
| ԿԱՄԱՒՈՐԱԿԱՆ, տե՛ս ԿԱՄԱՒՈՐ։ |
| ԿԱՄԱՒՈՐԱՊԷՍ, տե՛ս ԿԱՄԱՒՈՐԱԲԱՐ։ |
| ԿԱՄԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կամենալ, համաձայնել, յօժարել։ |
| ԿԱՄԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կամաւոր լինելը։ |
| ԿԱՄԵԼ, (իմ), եցայ, մե՛աց, հբ. Կամենալ, ուզել։ |
| ԿԱՄԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Կամեցող։ |
| ԿԱՄԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Կամենալը, կամեցողութիւն, ցանկութիւն։ |
| ԿԱՄԵՆԱԼ, եցայ, տե՛ս ԿԱՄԵԼ (իմ)։ |
| ԿԱՄԵՑՈՂ, ի, աց, ա. Որ կամենում է։ |
| ԿԱՄԵՑՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Կամենալ կարողացող, կամենալու ընդունակ։ |
| ԿԱՄԵՑՈՂԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ կամեցող, կամենալով։ |
| ԿԱՄԵՑՈՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿԱՄԵԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿԱՄԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կամենալ տալ, յօժարեցնել, համաձայնեցնել։ |
| ԿԱՄ ԹԷ, տե՛ս ԿԱՄ2։ |
| ԿԱՄՆ, մին, մունք, մանց, տե՛ս ԿԱՄ1։ |
| ԿԱՄՆԱՍԱՅԼ, ի, ից, գ. Հացահատիկ կալսելու գործիք. կամ։ |
| ԿԱՄՇՈՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ինքնահաւան դառնալ։ |
| ԿԱՄՈՂ, տե՛ս ԿԱՄԵՑՈՂ։ |
| ԿԱՄՈՎԻՆ, մ. Կամաւոր կերպով, իր կամքով, ինքնակամ, յօժարակամ։ |
| ԿԱՄՈՒՐՋ, մրջի կամ մուրջի, ջաց, գ. Կառուցուածք՝ հաղորդակցութիւն հաստատելու՝ երթեւեկութեան համար։ |
| ԿԱՄՐՋԱԽԵԼՔ, գ. Կամրջի գլուխը։ |
| ԿԱՄՐՋԵԼ, եցի, ն. Կամուրջ գցել, կամուրջ կապելով անցանելի դարձնել։ |
| ԿԱՄՓՍԱԿ, կափսակ (յուն.), ի, աց, գ. 1. Սափոր, սրուակ (իւղի)։ 2. Չորս քսեստի (= 1,64 լիտր) տարողութեամբ աման՝ անօթ։ |
| ԿԱՄՔ, (պհլ.), մաց, մօք, գ. 1. Կամք։ 2. Ցանկութիւն, պահանջ։ 3. Կամեցողութիւն, կամենալը, կամեցածը։ 4. Հաճութիւն, հաւանութիւն, համաձայնութիւն, յօժարութիւն։ |
| ԿԱՅ, ի կայի, զկայ, գ. 1. Կենալը, կանգնելը։ 2. Կենալու՝ մնալու տեղ, կայան։ 3. Դիրք, վիճակ։ 4. Դադարում, կանգ առնելը։ |
| ԿԱՅՔ, յից, յիւք, գ. 1. Կենալը, կանգնելը։ 2. Կենալու՝ մնալու տեղ, կայան։ 3. Դիրք, վիճակ։ 4. Դադարում, կանգ առնելը։ |
| ԿԱՅԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ոտքի վրայ կանգնած (դրութիւն)։ |
| ԿԱՅԱՆ, ի, ից, գ. 1. Կանգնելու՝ կանգ առնելու տեղ, հանգրուան։ 2. Բնակուելու՝ մնալու տեղ, իր բուն տեղը, բնակարան, օթեւան, դիրք, կողմ։ 3. Կանգ առնելը, դադար։ 4. ա. Կայուն, հաստատուն։ |
| ԿԱՅԱՆԱԼ, ԿԱՅԱՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կանգ առնել, կայան գտնել, տեղ բռնել, տեղաւորուել, մնալ։ |
| ԿԱՅԱՆԱՒՈՐ, ԿԱՅԵՆԱՒՈՐ, ա. Հաստատուն կայան ունեցող, կայուն, անշարժ։ |
| ԿԱՅԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կայուն լինելը, կայունութիւն։ |
| ԿԱՅԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Մնալու տեղը, կայան։ |
| ԿԱՅԱՒՈՐԱՆԱԼ, տե՛ս ԿԱՅԱՆԱՆԱԼ։ |
| ԿԱՅԵԱՆ, ենի, ից, տե՛ս ԿԱՅԱՆ։ |
| ԿԱՅԹ, ի, ից, գ. 1. Կողով, քթոց։ 2. Սորուն նիւթերի չափ = 51, 84 լիտր։ |
| ԿԱՅԹԱՆԵԼ, չ. Շառաչիւնով ցայտել։ |
| ԿԱՅԹԵԼ, եցի, չ. 1. Թռչկոտել, ոստոստել, ուրախութիւնից ցատկոտել։ 2. Ծափ տալ, ծափահարել։ 3. Շաչել, շառաչել։ |
| ԿԱՅԹԻՒՆՔ, տե՛ս ԿԱՅԹՔ։ |
| ԿԱՅԹՈՏ, ա. Թռչկոտող, ցատկոտող, խայտացող։ |
| ԿԱՅԹՈՒՄՆ, թման, գ. Կայթելը։ |
| ԿԱՅԹՔ, թից, գ. 1. Թռչկոտելը, ուրախութիւնից ցատկոտելը, ոտքերի դոփիւն։ 2. Ծափ տալը երգի ժամանակ։ 3. Շաչիւն, շառաչիւն։ |
| ԿԱՅԼԱԿ, ի, աց, գ. Կաթիլ, շիթ։ |
| ԿԱՅԼԱԿԱՆԱԼ, ացայ, ԿԱՅԼԱԿԵԼ, եցի, չ. Կայլակներով՝ կաթիլներով բխել՝ ծորել՝ հոսել, ցայտել։ |
| ԿԱՅԼԱԿՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կայլականալ տալ, բխեցնել։ |
| ԿԱՅԼԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. Կայլակելը, բխելը, բխում։ |
| ԿԱՅԾ, ի, ից, գ. 1. Այրուող ածուխ։ 2. (հնք.) Հրագոյն թանկագին քար. կարկեհան։ |
| ԿԱՅԾԱԽԱՌՆ, ԿԱՅԾԱԿԱԽԱՌՆ, ա. Կայծերի հետ խառն, կայծեր պարունակող։ |
| ԿԱՅԾԱԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Շիկանալ, կրակ կտրել։ |
| ԿԱՅԾԱԿԵԼ, եցի, չ. Կայծկլտալ, փայլատակել, կայծակին տալ։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆ, կան, կունք, կանց, գ. 1. Կայծ. փայլատակող հուր կամ լոյս։ 2. Այրուող ածուխ, կրակ, խարոյկ։ 3. Կայծակ, շանթ։ 4. (բժշկ.) Կայծուռուցք, կայծոռիկ (Carbunculus)։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱԲՈՐԲՈՔ, ա. Կայծեր արձակող, հրաբորբոք, հրացայտ, լուսափայլ։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱԲՈՒՂԽ, ա. Կայծեր բխող՝ արձակող, լուսաբուխ։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱԳՈՅՆ, գունոյ, ով, ա. Կայծակի գոյն ունեցող, հրագոյն, ոսկեգոյն, հրատեսիլ։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱԿԵՐՊ, ա. Կայծակի նման, աչքերից կայծեր արձակող, հրաշունչ։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՀԱՆՈՒ, ա. Կայծեր հանող՝ արձակող։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՀԱՐԵԼ, եցի, ն. Կայծակի նման հարուածել, շանթահարել։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՃԱՃԱՆՉ, ա. Կայծակի պէս ճաճանչող, կայծ՝ լոյս փայլատակող։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՃԱՃԱՆՉԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կայծը շողշողացնել՝ ցոլացնել, փայլեցնել, փայլատակել տալ։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՄԱՔՈՒՐ, ա. (կրօն.) Կայծակով մաքրուած (Եսայի մարգարէի մակդիրը)։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՍԱՐՍԱՓ, ա. Կայծակի սարսափ պարունակող։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՎԱՐ, Կայծեր հանող՝ արձակող։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՏԱՐԱԾ, ա. Կայծ կամ կայծակ տարածող՝ սփռող։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՏԱՐԱՓ, ա. Կայծեր՝ հուր ու կրակ թափող։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՏԵՍԻԼ, ա. Կայծակի տեսք ունեցող, հրատեսիլ, բոցաճաճանչ։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՑԱՅՏ, ա. Կայծեր ցայտեցնող՝ թափող՝ սփռող։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՒՈՐ, ա. Իր մէջ այրող ածուխ կրող, հրէ կայծերով լի։ |
| ԿԱՅԾԱԿՆԱՓԱՅԼ, ա. Հրափայլ, լուսափայլ։ |
| ԿԱՅԾԱԿՈՒՄՆ, կման, մունք, մանց, գ. 1. Կայծակելը, փայլատակում։ 2. Այրուող ածուխ, կրակ։ |
| ԿԱՅԾԱՆԱԼ, ացայ, չ. Շիկանալ, կրակ կտրել։ |
| ԿԱՅԾԱՆԻՇ, ա. Կայծի նիշ ունեցող, հրագոյն, կարմիր։ |
| ԿԱՅԾԻ, տե՛ս ԿԱՅԾ (2)։ |
| ԿԱՅԾՈՒԿ, գ. (բսբ.) Թիթեռնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. ուղտափուշ (Alhagi camelorum)։ |
| ԿԱՅԿԱՅԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կայուն դառնալ, տեղ գտնել, հիմնաւորուել, հաստատուել, ամրապնդուել։ |
| ԿԱՅՃ, տե՛ս ԿԱՃ։ |
| ԿԱՅՃԱՌ, տե՛ս ԿԱՃԱՌ։ |
| ԿԱՅՄ, ի, ից, գ. 1. Նաւի տախտակամածի վրայ բարձր սիւն՝ առագաստների համար։ 2. լայնաբար՝ Նաւի առագաստ։ |
| ԿԱՅՈՒՄՆ, յման, գ. 1. Կայունութիւն, հաստատութիւն։ 2. Կայան, դիրք, դրութիւն։ |
| ԿԱՅՈՒՆ, ա. Իր տեղում հաստատուն՝ կանգուն մնացող, հաստատ, անշարժ, անփոփոխ։ |
| ԿԱՅՍԵՐԱԳԻՐ, ա. Կայսրից գրուած, կայսրի ստորագրած։ |
| ԿԱՅՍԵՐԱԶԱՐՄ, ի, ից, ա. Կայսրի զարմից՝ տոհմից, թագաւորազն, արքայազուն։ |
| ԿԱՅՍԵՐԱԼՈՒՐ, ա. Կայսերական հրամանը յայտարարող՝ ազդարարող։ |
| ԿԱՅՍԵՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Կայսրին յատուկ՝ պատկանող, արքունի։ |
| ԿԱՅՍԵՐԱԿԵՐՊ, ա. Կայսրի կերպարան կրող. արքայաշուք։ |
| ԿԱՅՍՐ, (յուն.), սեր, րաց, գ. Ինքնակալ՝ միահեծան թագաւոր։ |
| ԿԱՅՏԱՌ, ի, աց, ա. 1. Զուարթ, աշխոյժ, առոյգ, եռանդուն։ 2. գ. Ջրային կամ ցամաքային ամեն տեսակ կենդանի։ |
| ԿԱՅՏԱՌԱԿԱՆ, ա. Կայտառի յատկութիւն ունեցող, խայտացող, շարժուն։ |
| ԿԱՅՏԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Կայտառ լինելը, աշխուժութիւն, առուգութիւն։ |
| ԿԱՅՏԻՌ, տռոյ, ռոց կամ ռաց, գ. 1. Ուրախութիւն, ուրախութիւնից թռչկոտելը՝ ցատկոտելը, խայտալը, խաղալը։ 2. Վխտալը, զեռալը։ 3. Ծովային կամ ցամաքային կայտռացող կենդանի։ |
| ԿԱՅՏՌԱԼ, ացի, տե՛ս ԿԱՅՏՌԵԼ։ |
| ԿԱՅՏՌԱԿԱՆ, ա. Կայտռացող, խայտացող, ցատկոտող։ |
| ԿԱՅՏՌԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Ուրախ՝ աշխոյժ վազվզել, թռչկոտել, ցատկոտել, խայտալ։ 2. Վխտալ, զեռալ, թպրտալ։ |
| ԿԱՅՏՌՈՒՆԱԿ, ա. Ձկներ բռնող։ |
| ԿԱՅՔ, տե՛ս ԿԱՅ, ԿԱՅՔ։ |
| ԿԱՆԱԲՈՍ, (յուն.), գ. Ամենապայծառ աստղը Արգոնաւորդի համաստեղութեան մէջ։ |
| ԿԱՆԱՄԲԻ, բւոյ, բեաց, ա. գ. Ամուսնացած՝ կին ունեցող տղամարդ։ |
| ԿԱՆԱՆԻ, նւոյ կամ նոյ, գ. յոգն. Կանայք, կանանց խումբ։ |
| ԿԱՆԱՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Կանանց բաժանմունքը տան մէջ։ 2. Կանանց մենաստան՝ վանք։ |
| ԿԱՆԱՆՑԱԲԱՐ, տե՛ս ԿԱՆԱՑԱԲԱՐ։ |
| ԿԱՆԱՆՑԱԲԱՐՈՅ, ի, ից, ա. Կանացի բարք՝ բնաւորութիւն՝ յատկութիւն ունեցող, կնամարդի, վախկոտ, երկչոտ, թոյլ։ |
| ԿԱՆԱՆՑԱԽՕՍ, ա. Կանանց նման խօսող, շողոմարար։ |
| ԿԱՆԱՆՑԱԾԻՆ, ծնի, ծնաց, ա. Կանանցից ծնուած՝ առաջացած, կնոջ ծնունդ եղող, կնոջ բերած։ |
| ԿԱՆԱՆՑԱԿԱՆ, ԿԱՆԱՆՑԵԿԱՆ, ա. Կանանց յատուկ, կանացի։ |
| ԿԱՆԱՉ, ա. գ. 1. Հիմնական գոյներից մէկը՝ կապոյտի եւ դեղինի միջինը։ 2. Կանաչ գոյն ունեցող։ 3. Խոտ, սէզ։ |
| ԿԱՆԱՉԱԳԵՂ, ա. մ. Կանաչով գեղեցկացած։ |
| ԿԱՆԱՉԱԳՈՅՆ, ա. 1. Կանաչ գոյնի։ 2. Աւելի կանաչ։ |
| ԿԱՆԱՉԱԶԱՐԴ, ԿԱՆԱՉԱԶԱՐԴԵԱԼ, ա. Կանաչով զարդարուած։ |
| ԿԱՆԱՉԱԶԳԵԱՑ, ԿԱՆԱՉԱԶԳԵՍՏ, ա. Կանաչ հագած, կանաչով ծածկուած՝ պատուած, կանաչազարդ, կանաչագեղ։ |
| ԿԱՆԱՉԱՁԵՒ, ա. Կանաչ տեսքով, դալար։ |
| ԿԱՆԱՉԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. գ. Կանաչի յատկութիւն ունեցող, կանաչ։ |
| ԿԱՆԱՉԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կանաչ դառնալ, կանաչ գոյն ստանալ։ |
| ԿԱՆԱՉԱՍԱՂԱՐԹ, ա. Կանաչ սաղարթներ ունեցող։ |
| ԿԱՆԱՉԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կանաչել տալ, կանաչ դարձնել, կանաչացնել։ |
| ԿԱՆԱՉԱՒԷՏ, տե՛ս ԿԱՆԱՉԱԶԱՐԴ։ |
| ԿԱՆԱՉԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԿԱՆԱՉԱՆԱԼ։ |
| ԿԱՆԱՉՈՐԱԿ, ա. Կանաչ գոյնով, կանաչաւուն։ |
| ԿԱՆԱՉՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կանաչ գոյն ունենալը։ 2. Կանաչ՝ դալար լինելը, դալարութիւն։ |
| ԿԱՆԱՑԱԲԱՐ, մ. Կանացի կերպով, կնոջ պէս։ |
| ԿԱՆԱՑԻ, ցւոյ, ցեաց, ա. 1. Կնոջը յատուկ, կնոջ։ 2. Կնաբարոյ, կնամարդի, թուլամորթ, երկչոտ, թոյլ։ |
| ԿԱՆԱՓ, (պրսկ.), գ. (բսբ.) Կանեփազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. կանեփ (Cannabis)։ |
| ԿԱՆԱՓՀԱՏ, գ. Կանեփի հատիկ՝ սերմ։ (Մանդ., 21Օ)։ |
| ԿԱՆԳՆԱԳԵՂ, ա. Գեղեցիկ կանգնուածքով։ |
| ԿԱՆԳՆԱԿԱՆ, ա. Կանգուն, կանգնած։ |
| ԿԱՆԳՆԱՒՈՐ1, ա. Ուղիղ կանգնած, կանգուն մնացած, կայուն։ |
| ԿԱՆԳՆԱՒՈՐ2, ա. Կանգունաչափ, կանգունի չափով՝ երկարութեամբ։ |
| ԿԱՆԳՆԵԱՆ, տե՛ս ԿԱՆԳՆԱՒՈՐ2։ |
| ԿԱՆԳՆԵԼ, եցի, ն. 1. Կանգնեցնել, վեր բարձրացնել, ոտքի վրայ բարձրացնել։ 2. Որեւէ բանի կանգնած՝ ուղղահայեաց դիրք տալ, տնկել։ 3. Կառուցել, հաստատուն դարձնել, շէն պահել, վերաշինել, նորոգել։ 4. կ. չ. Ոտքի ելնել, վեր կենալ, կանգուն դիրք ընդունել։ |
| ԿԱՆԳՆԻՉ, ա. Որ կանգնեցնում է, կանգնեցնող։ |
| ԿԱՆԳՆՈՐԴ, ա. Ուղիղ, կանգուն։ |
| ԿԱՆԳՆՈՒԹԻՒՆ, ԿԱՆԳՆՈՒՄՆ, գ. 1. Կանգնելը, ոտքի ելնելը, վեր կենալը։ 2. Վերաշինութիւն, նորոգութիւն, նորոգում։ |
| ԿԱՆԳՈՒՆ1, ա. մ. 1. Ոտքի վրայ կանգնած։ 2. Կանգնած, կայուն, հաստատ, անխախտ, անվնաս պահպանուած։ 3. Ուղիղ, շիտակ, անթերի։ |
| ԿԱՆԳՈՒՆ2, գնի, նաւ կամ գնոյ, ոց, գ. Երկարութեան չափ՝ արմունկից մինչեւ միջամատի ծայրը (մօտ 50,7 սմ)։ |
| ԿԱՆԴ, գ. Արու արծիւ։ |
| ԿԱՆԴԱՂԵԱԼ, ա. Հաստատուն կանգնած, ամուր զետեղուած, կայուն։ |
| ԿԱՆԴՐԻՒ, գ. Փայտէ մեծ անուր՝ օղակ։ |
| ԿԱՆԵՓՈՒԿ, գ. (բսբ.) Աղաւնիճազգիների ընտանիքին պատկանող թփաբոյս. աբրահամածառ, հագնի (Vitex agnus-castus)։ |
| ԿԱՆԹԵՂ, (յուն.), ի, աց, գ. Ձէթով լցրած անօթ, որի մէջ դրուած պատրոյգը վառում են. իւղի ճրագ, ջահ, վառած մոմ։ |
| ԿԱՆԹԵՂԱԲՈՐԲՈՔ, ա. Կանթեղի նման բորբոքուած՝ վառուած, լուսաւոր։ |
| ԿԱՆԹԵՂԱԿԻՐ, ա. Կանթեղ կրող՝ բռնող, ջահակիր։ |
| ԿԱՆԹԵՂԱՒՈՐ, ԿԱՆԹԵՂՆԱՒՈՐ, ա. Կանթեղ ունեցող՝ ձեռքին բռնող, կանթեղակիր, ջահակիր։ |
| ԿԱՆԽԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Սկզբից կամ նախօրօք ասելը, նախասացութիւն, նախագուշակութիւն։ |
| ԿԱՆԽԱԳԷՏ, գիտի, ա. 1. Նախապէս իմացող, սկզբից գուշակող, կանխատես։ 2. Կանխագիտական։ |
| ԿԱՆԽԱԳԻՏԱԿԱՆ, ա. 1. Կանխագէտին յատուկ, կանխագիտութիւն պարունակող։ 2. Կանխագէտ։ |
| ԿԱՆԽԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կանխագէտ լինելը, նախապէս գիտենալը՝ իմանալը։ 2. Նախապէս ծանօթ՝ տեղեակ լինելը, նախածանօթութիւն։ |
| ԿԱՆԽԱԳԻՐ, ա. Նախապէս՝ նախօրօք գրուած։ |
| ԿԱՆԽԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. 1. Աւելի վաղ կամ հին, հնագոյն, վաղեմի։ 2. մ. Ժամանակից առաջ, բաւական կանուխ, նախապէս, նախօրօք, վաղօրօք։ |
| ԿԱՆԽԱԳՈՒՇԱԿ, ԿԱՆԽԱԳՈՒՇԱԿԵԱԼ, ա. Նախապէս գուշակող՝ գուշակուած, մարգարէական։ |
| ԿԱՆԽԱԳՐԵԱԼ, ա. Նախօրօք՝ առաջուց գրուած։ |
| ԿԱՆԽԱԶԵԿՈՅՑ, ա. Նախօրօք՝ առաջուց զեկուցուած կամ զեկուցող, կանխասաց։ |
| ԿԱՆԽԱԽՕՍԵԼ, (իմ), եցայ, հբ. Նախապէս՝ առաջուց խօսել՝ ասել։ |
| ԿԱՆԽԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿԱՆԽԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿԱՆԽԱԾԱՆ, ԿԱՆԽԱԾԱՆՕԹ, ա. Նախապէս ծանօթ՝ յայտնի, նախածանօթ։ |
| ԿԱՆԽԱԿԱԼ, ԿԱՆԽԱԿԱԼՈՒ, ա. Նախապէս՝ առաջուց ընդունուած՝ մտածուած՝ պահուած, սովորութիւն դարձած, սովորական։ |
| ԿԱՆԽԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Կանխակալ լինելը, վաղեմի՝ սովորական լինելը։ |
| ԿԱՆԽԱԿԱՆ, ա. Նախապէս եղած, վաղեմի, հին։ |
| ԿԱՆԽԱԿԱՌՈՅՑ, ա. Նախօրօք՝ առաջուց կառուցուած, վաղուց՝ սկզբից հաստատուած։ |
| ԿԱՆԽԱԿՈՐՈՒՍՏ, ա. Կորստի նախնական՝ սկզբնական պատճառ եղող։ |
| ԿԱՆԽԱՀԱՆԴԷՍ, ա. Նախապէս՝ առաջուց հանդէս եկած։ |
| ԿԱՆԽԱՀԱՍ, ա. Շուտ հասնող՝ հասունացող, շուտահաս, վաղահաս։ |
| ԿԱՆԽԱՀԱՏՈՒՑԵԱԼ, ա. Նախօրօք՝ առաջուց հատուցուած՝ վճարուած. նախապէս ասուած։ |
| ԿԱՆԽԱՀԻԱՑ, ա. Որ նախապէս՝ առաջուց հիացմունք է պատճառել։ |
| ԿԱՆԽԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿԱՆԽԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿԱՆԽԱՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴԵԱԼ, ա. (յունական ոճով) Նախապէս ճառուած՝ բացատրուած։ |
| ԿԱՆԽԱՃԱՌԵԱԼ, ա. Նախապէս՝ նախօրօք ճառուած՝ ասուած։ |
| ԿԱՆԽԱՄԵԾԱՐ, ա. Նախամեծար, նախապատիւ։ |
| ԿԱՆԽԱՄՈՒՏ, ա. Նախօրօք՝ վաղուց մտած, վաղեմի, հին։ |
| ԿԱՆԽԱՅԱՅՏՆԵԱԼ, ա. Նախապէս՝ առաջուց յայտնի՝ յայտնուած, նախածանօթ, քաջայայտ, կանխայայտ։ |
| ԿԱՆԽԱՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ, գ. Կանխասացութիւն, մարգարէութիւն։ |
| ԿԱՆԽԱՍԱՀՄԱՆԵԱԼ, ա. Նախապէս սահմանուած՝ որոշուած։ |
| ԿԱՆԽԱՍԱՑ, ա. 1. Նախօրօք՝ առաջուց ասող՝ գուշակող, նախագուշակող։ 2. Նախօրօք՝ առաջուց ասուած՝ գուշակուած, նախագուշակուած։ |
| ԿԱՆԽԱՍԱՑԵԱԼ, ա. Նախապէս՝ առաջուց՝ վերը ասուած՝ խօսուած։ |
| ԿԱՆԽԱՍԱՑԻԿ, ա. 1. Նախօրօք՝ առաջուց ասուած՝ գուշակուած։ 2. Նախապէս՝ առաջուց ասուած, վերոյիշեալ։ |
| ԿԱՆԽԱՍԱՑՈՒԱԾՔ, գ. յոգն. Նախապէս՝ առաջուց ասուածները։ |
| ԿԱՆԽԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Կանխագուշակութիւն, մարգարէութիւն։ |
| ԿԱՆԽԱՎԱՂ, ա. Անյապաղ՝ արագօրէն կատարուած։ |
| ԿԱՆԽԱՏԵՍ, ա. Նախատեսող, նախագուշակող։ |
| ԿԱՆԽԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նախատեսութիւն, կանխագուշակութիւն, աստծու նախախնամութիւն։ 2. Մարգարէութիւն։ |
| ԿԱՆԽԱՐԿ, ա. Կանուխ՝ վաղ առաւօտեան իջած (ցօղ)։ |
| ԿԱՆԽԱՑՈՅՑ, ա. Նախապէս՝ առաջուց ցոյց տրուած՝ յայտնուած։ |
| ԿԱՆԽԱՒ, մ. 1. Առաւօտը կանուխ, վաղ առաւօտեան։ 2. Առաջուց, վաղուց ի վեր, որեւէ բանից առաջ։ 3. Նախապէս, վաղօրօք, նախօրօք։ 4. Նորաբոյս՝ վաղ բողբոջած թաւ ոստերով։ |
| ԿԱՆԽԵԼ, եցի, չ. ն. 1. Առաւօտը կանուխ ելնել՝ վեր կենալ։ 2. Աճապարել, փութալ, արագ շարժուել, շուտ հասնել։ 3. Շտապել՝ ուրիշից առաջ մի բան անել, առաջն առնել, առաջ անցնել։ 4. Շուտ կամ վաղ անել, շտապել ասել։ |
| ԿԱՆԽԵՐԳ, ի, ից, ա. Նախապէս՝ առաջուց երգուած։ |
| ԿԱՆԽԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կանխել տալ, շտապեցնել, շուտ հասցնել։ |
| ԿԱՆԽԻ, ա. Առաջուայ, հին։ |
| ԿԱՆԽՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կանխելը, առաջն առնելը։ 2. Հին ժամանակներում լինելը, հնութիւն։ 3. Առաջուց՝ սկզբիցեւեթ լինելը։ 4. Շուտ՝ վաղ հասունանալը, կանխահասութիւն (պտուղների)։ |
| ԿԱՆԿԱՏՈՒՆԿ, տե՛ս ԿԱՌԱՓՈՒՇ։ |
| ԿԱՆԿԵՂ, ԿԱՆԿԵՂՈՆ, (յուն.), ի, գ. Վանդակապատ, վանդակորմ։ |
| ԿԱՆՃՈԽ, կամ ԿԱՆՋՈՒԽ, ոյ, գ. Փայտէ ձող, գաւազան, ցուպ։ |
| ԿԱՆՈՆ, կանովն, քանոն, քանուն (յուն.), ի, աց, գ. 1. Տափակ եւ ուղիղ փայտ կամ տախտակ, քանոն։ 2. Հարթ սիւն՝ սիւնակ։ 3. Խազած աղիւսակ՝ ժամանակագրութեան, տոմարական թուերի, աւետարանների համաբարբառ։ 4. Սաղմոսների եւ շարականների գլխակարգութիւնը։ 5. Ընդունուած կարգ, օրէնք։ 6. Ժողովների սահմանած վճիռը, սահմանադրութիւն։ 7. Աստուածային, եկեղեցական եւ քաղաքական օրէնքներ։ |
| ԿԱՆՈՆԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ կանոն, կանոնաւորապէս։ |
| ԿԱՆՈՆԱԳԼՈՒԽ, գ. (եկեղց.) Որոշ սաղմոսներ, որոնք երգւում են ըստ պատշաճի եւ ըստ ձայնի։ |
| ԿԱՆՈՆԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Իբրեւ կանոն գրել՝ սահմանել, կանոնադրել, կանոնել։ |
| ԿԱՆՈՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կանոն գրելը՝ սահմանելը, կանոնադրութիւն։ |
| ԿԱՆՈՆԱԴԻՐ, ա. Կանոն դնող՝ սահմանող։ |
| ԿԱՆՈՆԱԴՐԵԼ, եցի, ն. 1. Կանոն դնել՝ սահմանել։ 2. Ժամանակագրութիւն կազմել։ |
| ԿԱՆՈՆԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կանոն դնելը՝ սահմանելը, սահմանուած կարգ, կանոն, օրէնք։ |
| ԿԱՆՈՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Կանոն համարուող, որպէս կանոն ընդունուած, կանոնով նախատեսուած՝ սահմանուած, օրինական։ 2. Եկեղեցական ժողովով իբրեւ վաւերական ճանաչուած՝ ընդունուած։ |
| ԿԱՆՈՆԱՓԱԿ, ա. Կանոնով սահմանափակող կամ սահմանափակուած, օրինադրական։ |
| ԿԱՆՈՆԵԼ, եցի, ն. 1. Կանոնով սահմանել, կանոնադրել, օրինադրել։ 2. Ժամանակագրական կանոն կազմել, ժամանակագրել։ |
| ԿԱՆՈՆՈՒՄՆ, նման, գ. Կանոնելը, կանոնադրելը, կանոնադրութիւն։ |
| ԿԱՆՈՎՆ, ԿԱՆՈՎՆԵԼ, տե՛ս ԿԱՆՈՆ, ԿԱՆՈՆԵԼ։ |
| ԿԱՆՈՒԽ, նխոյ, ոց կամ նխի, խաւ, ա. մ. 1. Ժամանակից առաջ, վաղ, շուտ։ 2. Վաղ ժամանակ եղած, վաղեմի, հին։ 3. Սահմանուած ժամանակից առաջ տեղի ունեցող, վաղաժամ, վաղահաս։ 4. Վաղ առաւօտեան, առաւօտը շուտ։ |
| ԿԱՆՉ, ոյ եւ ի, ից, գ. Լացի բարձր ձայն, աղաղակ, ճիչ։ |
| ԿԱՆՉԵԼ, եցի, ն. չ. Բարձր ձայն արձակել, գոչել, աղաղակել, ճչալ։ |
| ԿԱՆՉԻՒՆ, տե՛ս ԿԱՆՉ։ |
| ԿԱՆՏԻՏԱՏ, (յուն., լատ.), գ. Պալատական մի պաշտօնեայ։ Առաջին սպաթար զՍմբատ ի մէջ ամենայն սպաթարացն, եւ կանտիտատ (Սեբէոս, 116)։ |
| ԿԱՇԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԿԱՇԵԼ (իմ)։ |
| ԿԱՇԱՌ, ի, աց, գ. Կողմնապահութեան համար տրուած վարձ՝ դրամով կամ իրերով, կաշառք։ |
| ԿԱՇԱՌԱԲԵԿ, ա. Կաշառքով հրապուրուած՝ կուրացած, կաշառուած։ |
| ԿԱՇԱՌԱԳՆԱՑ ԼԻՆԵԼ, Կաշառքով պայմանաւորուել, կաշառք վերցնել։ |
| ԿԱՇԱՌԱԿՈՒՐԾ, ա. Կաշառք վերցնող՝ ուտող, կաշառակեր։ |
| ԿԱՇԱՌԱԿՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Կաշառակուրծ լինելը, կաշառակերութիւն, կաշառառութիւն։ |
| ԿԱՇԱՌԱՁԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Կաշառքով իր կողմը ձգելը՝ գրաւելը, կաշառելը։ |
| ԿԱՇԱՌԱՆՔ, նաց, գ. Կաշառելը, կաշառք։ |
| ԿԱՇԱՌԱՌՈՒ, ի, աց, ա. գ. Կաշառք առնող՝ ուտող, կաշառակեր։ |
| ԿԱՇԱՌԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Կաշառք առնելը, կաշառակերութիւն։ |
| ԿԱՇԱՌԵԼ, եցի, ն. Կաշառք տալ, կաշառքով իր կողմը գրաւել։ |
| ԿԱՇԵԱՅ, ա. Կաշուից պատրաստած, կաշուէ։ |
| ԿԱՇԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կաշի դառնալ, կաշուանալ, պնդանալ, կարծրանալ։ |
| ԿԱՇԻ, շւոյ, շեաց, գ. Մորթ, մորթի։ |
| ԿԱՇԿԱՆԴԵԼ, եցի, ն. 1. Ամուր կապել, կապկպել, պրկել։ 2. փխբ. Յետ պահել, արգելել, խանգարել։ |
| ԿԱՇԿԱՌ, գ. Քարերի կոյտ։ |
| ԿԱՇԿԱՌԵԼ, (իմ), ռեալ, չ. Քարերի խիտ կոյտ կազմել։ |
| ԿԱՇՄԲՈՒՌՆ, ա. Ջլապինդ կազմուածքով, հուժկու, զօրեղ, կորովի։ |
| ԿԱՊ, ոյ, ոց եւ ի, ից կամ աց, գ. 1. Պարան, թոկ։ 2. Կապանք, հանգոյց։ 3. Յարակցութիւն, առնչութիւն, յարաբերութիւն, փոխադարձ կապ։ 4. Երդում։ 5. Ազատութիւնը խափանող արգելք։ 6. (լեզուաբ.) Վանկ։ |
| ԿԱՊԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Նոյն կապով միասին կապուած, իրար հետ կապուած, կապակցուած։ |
| ԿԱՊԱԿՈՏՈՐ ԼԻՆԵԼ, Կապերը կտրել՝ խզել։ |
| ԿԱՊԱԿՌԻՒ, ա. Կապակցի՝ մերձաւորի հետ կռուող։ |
| ԿԱՊԱԿՑԵԼ, եցի, ն. Կապակից դարձնել, իրար հետ կապել, միացնել, միակցել, շաղկապել։ |
| ԿԱՊԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Կապակից՝ կապակցուած լինելը, լծակցութիւն, յարակցութիւն, միացութիւն, միաւորութիւն, միաբանութիւն։ |
| ԿԱՊԱՆ, գ. Լեռների միջեւ նեղ անցք, կիրճ։ |
| ԿԱՊԱՆԱԿԻՑ, տե՛ս ԿԱՊԱԿԻՑ։ |
| ԿԱՊԱՆԱՊԱՀ, ԿԱՊԱՆԱՊԱՆ, ի, աց, գ. Բանտապահ, բանտապետ։ |
| ԿԱՊԱՆԱՐԱՆ, տե՛ս ԿԱՊԱՐԱՆ, ԲԱՆՏ։ |
| ԿԱՊԱՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Կապանք կրող, կալանաւոր, բանտարկեալ։ 2. Կաշկանդող, ճնշող, նեղող։ |
| ԿԱՊԱՆՔ, նաց, նօք, գ. 1. Պարան, շղթայ եւն, որով կապում են, ոտնակապ, ձեռնակապ։ 2. փխբ. Ազատութիւնը խափանող արգելք։ 3. (եկեղց.) Բանադրանք, նզովք։ |
| ԿԱՊԱՐ1, (աքքադ.), ոյ, ով եւ ի, աւ, գ. Կապտամոխրագոյն դիւրահալ մետաղ, արճիճ։ |
| ԿԱՊԱՐ2, (պհլ.), գ. (բսբ.) Կապարազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. կապրցախ (Capparis)։ |
| ԿԱՊԱՐԱԿԻՐ, ա. Իր մէջ կապար կրող՝ պարունակող, կապարի նման ծանր։ |
| ԿԱՊԱՐԱՀԱՏՔ, տաց, գ. Կապարի հանք, արճճահանք։ |
| ԿԱՊԱՐԱՅՕԴ, ա. Կապարով կցած՝ միացրած, զօդուած։ |
| ԿԱՊԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Կապելու նիւթ՝ գործիք. կապ, կապանք, շղթայ, պարան, լար։ 2. Բանտ, կալանատուն։ |
| ԿԱՊԱՐԱՆՄԱՆ, ա. Կապարի նման։ |
| ԿԱՊԱՐԵԱԼ, ա. Կապարի պէս ծանր։ (Սոկր., 279, ՀԱԲ)։ |
| ԿԱՊԱՐԵԱՅ, րէի, ից, ա. Կապարից շինուած՝ պատրաստուած, կապարէ։ |
| ԿԱՊԱՐՃԱԴԱՐՁՈՅՑ, ա. Դասալիք, ապստամբ։ |
| ԿԱՊԱՐՃԱԿԻՐ, կրի, րաւ, ա. գ. Կապարճը կրող, զինակիր, սպասաւոր։ |
| ԿԱՊԱՐՃԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Կապարճ ունեցող, նետ-աղեղ գործածող, նետաձիգ։ |
| ԿԱՊԱՐՃԵԱԼ, եալք, ա. Կապարճ վրան կապած, կապարճաւոր։ |
| ԿԱՊԱՐՃՔ, ճից կամ ճաց, գ. Նետեր պահելու փայտէ կամ կաշուէ աման, նետերի աման, նետաման։ |
| ԿԱՊԱՒՈՐ, ա. Մէկի հետ՝ իրար կապուած, կապակից։ |
| ԿԱՊԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. գ. 1. Կապանքների մէջ եղող, կալանաւոր, բանտարկեալ, գերի։ 2. Մութ, անիմանալի, դժուարիմաց։ |
| ԿԱՊԵԼ, եցի, ն. 1. Պարանով՝ թոկով՝ լարով եւն երկու բան իրար միացնել, կցել՝ միաւորել՝ կապակցել իրար հետ։ 2. Կապանք դնել, կապը՝ կապանքը ձգելով ամրացնել՝ պնդացնել, պրկել, կաշկանդել։ 3. Արգելել, խանգարել, խափանել, փակել։ 4. Որեւէ բանով պատել, փաթաթել։ 5. փխբ. Պարտաւորել, կաշկանդել։ 6. (եկեղց.) Բանադրել։ 7. փխբ. Կառուցել, շինել։ 8. փխբ. Կազմել, ձեւացնել։ 9. փխբ. Հոգեկան կապ՝ սէր՝ մտերմութիւն ստեղծել։ |
| ԿԱՊԵԼԱՅ, կամ ԿԱՊԵԼԻՈՆ (յուն., ասոր.), գ. 1. Անառակատուն, պոռնկատուն։ 2. Պանդոկ, գինետուն։ |
| ԿԱՊԵԼԱՆՈՑ, կամ ԿԱՊԵՂԱՆՈՑ, տե՛ս ԿԱՊԵԼԱՅ։ |
| ԿԱՊԵՂԷ, տե՛ս ԿԱՊԵԼԱՅ։ |
| ԿԱՊԵՂՈՒՀԻ, հւոյ, գ. Պանդոկապետի կին։ |
| ԿԱՊԵՐՏ, ի, ից, գ. 1. Շորի կտոր, լաթ։ 2. Մաշուած՝ քրքրուած զգեստ, ցնցոտի, քուրջ, ծուէն։ 2. Քուրձ։ |
| ԿԱՊԵՐՏԱԿ, ԿԱՊԵՐՏԻԿ, գ. Փոքրիկ կապերտ։ |
| ԿԱՊԷՆՔ, (պհլ.), պինաց կամ պենաց, նօք, գ. 1. Պոռնիկին տրուող վարձ, պոռնկավարձ։ 2. Անարժան գործի համար տրուող դրամ։ |
| ԿԱՊԸՆԿԷՑ, ա. Կապը արձակող, կապից արձակուած։ |
| ԿԱՊԻԿ, (պհլ.), պկի, կաց, գ. Կապիկ կենդանին։ |
| ԿԱՊԻՃ, (պհլ.), պճի, ճաց, գ. 1. Իբրեւ չափ ծառայող աման։ 2. Մի գրիւի տասներորդ մասը։ 3. Ակնակապիճ, ակնաբոյն։ 4. Սրունքները պատող զրահ կամ սրունքները պատելով ճմլելու տանջող գործիք։ |
| ԿԱՊՃԱԹԻՒ, ԿԱՊՃԱՀԱՄԱՐ, ա. Կապիճով՝ ամանով չափուած, այս կամ այն չափով կապիճ։ |
| ԿԱՊՃԵԱՆ, գ. Մի կապճի տարողութիւն, մի կապիճ։ |
| ԿԱՊՈՅՏ, (պհլ.), ա. գ. Հիմնական գոյներից մէկը՝ մանուշակագոյնի եւ կանաչի միջեւ. երկնագոյն, ծովագոյն։ |
| ԿԱՊՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. Կապուելը. կապ։ |
| ԿԱՊՈՒՄՆ, պման, գ. Կապելը, կապուելը։ |
| ԿԱՊՈՒՏ, գ. Կողոպտած իրեր, կողոպուտ, աւար, թալան։ |
| ԿԱՊՈՒՏԱԳՈՅՆ, ա. Կապոյտ գոյնով, կապտագոյն, կապտերանգ։ |
| ԿԱՊՈՒՏԱԿ1, ի, աց, ա. 1. Կապոյտ գոյն ունեցող, կապոյտ։ 2. Բաց կապոյտ, կապտաւուն, կապոյտին տուող, երկնագոյն, ծովագոյն։ 3. Շառագոյն, մորեգոյն, մանուշակագոյն։ |
| ԿԱՊՈՒՏԱԿ2, գ. 1. Կապոյտ ներկած իր։ 2. Հանքային նիւթ, որից ստացւում է կապոյտ ներկ։ 3. Յակինթ։ |
| ԿԱՊՈՒՏԱԿԱԳՈՅՆ, ԿԱՊՈՒՏԱԿԱԳՈՐԾ, ԿԱՊՈՒՏԱԿԱՁԵՒ, ԿԱՊՈՒՏԱԿԱՅԻՆ, ա. Կապուտակ, կապտագոյն։ |
| ԿԱՊՈՒՏԱԿԱՏԻՊ, ԿԱՊՈՒՏԱԿԵԱՅ, ա. Կապուտակ տեսք ունեցող, կապուտակ։ |
| ԿԱՊՈՒՏԱԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կապոյտ գոյն ստանալ, կապտանալ, կապտել։ |
| ԿԱՊՈՒՏԱԿԵՂԷՆ, տե՛ս ԿԱՊՈՒՏԱԿԵԱՅ։ |
| ԿԱՊՈՒՏԱՏԵՍԱԿ, ա. Կապոյտ տեսք ունեցող, կապտագոյն, կապուտակ։ |
| ԿԱՊՈՒՏԱՏԻՊ, ա. Կապոյտ տեսք ունեցող, կապտագոյն, կապուտակ։ |
| ԿԱՊՊԱԹԱՅ, (եբր.), ա. Քարայատակ, սալայատակ։ |
| ԿԱՊՏԵԼ, եցի, ն. 1. Կողոպտել, թալանել, յափշտակել, կորզել, խլել։ 2. Քաղել, պոկել, հաւաքել։ |
| ԿԱՌԱԲՈՅՍ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱԲՈՅՍ (1)։ |
| ԿԱՌԱԺՈՒՂ, գ. Մժեղ, մժղուկ։ |
| ԿԱՌԱՁԻԳ, ա. Կառքը ձգող՝ քաշող։ |
| ԿԱՌԱՄԱՐՏ, տե՛ս ԿԱՌԱՄԱՐՏԻԿ։ |
| ԿԱՌԱՄԱՐՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կառքով կռուել՝ մարտնչել։ |
| ԿԱՌԱՄԱՐՏԻԿ, տկի, կաց, ա. գ. Կառքով կռուող՝ մարտնչող։ |
| ԿԱՌԱՄՈՒՏ, մտի, տաց, ա. գ. Կառքի լծուած (ձի)։ |
| ԿԱՌԱՄՏԻԿ, փխ. ԿԱՌԱՄԱՐՏԻԿ։ |
| ԿԱՌԱՆ, (արաբ.), գ. Հաստ չուան, պարան։ |
| ԿԱՌԱՆՇԱՆ, ա. Կառք նշանակող, իբրեւ կառք երեւացող։ |
| ԿԱՌԱՆՉ, ոյ կամ ի, ից, տե՛ս ԿԱՌԱՉ։ |
| ԿԱՌԱՆՉԵԼ, տե՛ս ԿԱՌԱՉԵԼ։ |
| ԿԱՌԱՉ, գ. Բարձր ճիչ, աղաղակ, հառաչ, կական, հեծեծանք։ |
| ԿԱՌԱՉԵԼ, եցի, չ. Կառաչ բարձրացնել, ճչալ, աղաղակել, թառանչել, սաստիկ հառաչել։ |
| ԿԱՌԱՉԻՒՆ, ԿԱՌԱՉՈՒՄՆ, տե՛ս ԿԱՌԱՉ։ |
| ԿԱՌԱՊԵՏ, ի, աց, գ. Կառապան, կառավար։ |
| ԿԱՌԱՎԱՐ, ի, աց, գ. ա. 1. Կառք վարող, կառապան։ 2. փխբ. Կառավարող, ղեկավարող, ուղղութիւն տուող։ |
| ԿԱՌԱՎԱՐԵԼ, եցի, չ. 1. Կառք վարել, կառքով ընթանալ, առաջ շարժուել։ 2. Կառք վարելով մրցել։ 3. ն. փխբ. Ուղղութիւն տալ, ղեկավարել, առաջնորդել։ |
| ԿԱՌԱՎԱՐԻՉ, գ. Կառք վարող, կառավար։ |
| ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կառք վարելը, կառապանութիւն։ 2. փխբ. Կառավարելը, ղեկավարելը, առաջնորդելը։ 3. Նախախնամութիւն։ |
| ԿԱՌԱՏԵՍ, ա. (Տեսիլքում) կառք տեսնող։ |
| ԿԱՌԱՐՇԱՒ, ա. 1. Կառքով արշաւող, կառընթաց։ 2. գ. Կառքով արշաւելը՝ ընթանալը, կառքերով մրցարշաւ։ |
| ԿԱՌԱՒԷՏ, ա. Շատ կառքեր ունեցող։ |
| ԿԱՌԱՓԵԼ, եցի, ն. Գլխատել, գլուխը կտրել։ |
| ԿԱՌԱՓԵՏՂ, գ. Գլխատելու տեղ, կառափնատեղ, կառափնարան։ |
| ԿԱՌԱՓԻՉ, ա. Գլխատող։ |
| ԿԱՌԱՓՆ, փին, փունք, փանց, գ. Մարդու գլուխ, գանգ։ |
| ԿԱՌԱՓՆԱՏ, ա. Գլուխը ջախջախած՝ կտրած, գլխատած։ |
| ԿԱՌԱՓՆԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Գլուխը կտրել, գլխատել։ 2. Գլուխը ջախջախել։ |
| ԿԱՌԱՓՆԱՏՈՒԹԻՒՆ, ԿԱՌԱՓՈՒՄՆ, փման, գ. Գլխատելը, գլխատուելը։ |
| ԿԱՌԱՓՈՒՇ, գ. (բսբ.) Բարդածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. տատասկափուշ (Carduus)։ |
| ԿԱՌ ՀԱՐԿԱՆԵԼ, Աչքը՝ միտքը յառել՝ սեւեռել մի բանի։ (Ոսկ. պօղ. ա. 330, ՀԱԲ)։ |
| ԿԱՌՈՒԱԾ, ոյ կամ ի, գ. Կառչած՝ մածուած դրութիւն, պնդութիւն։ |
| ԿԱՌՈՒՑԱՆԵԼ, ուցի, ռո՛, պբ. 1. Կանգնեցնել, տնկել, բարձրացնել, հաստատել, պատրաստել, շինել։ 2. Կպցնել, փակցնել, պնդացնել։ |
| ԿԱՌՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. 1. Կառուցանելը, կառուցուածք, կազմութիւն, շինութիւն։ 2. Մտածում, կպցնելը, փակցնելը, պնդութիւն։ |
| ԿԱՌՉԵԼ, (իմ), ռեայ, ռուցեալ, չ. 1. Մի բանի ամուր՝ պինդ կպչել, փակչել։ 2. Մի տեղում պինդ մնալ, հաստատուել, ամրանալ։ |
| ԿԱՌՔ, (լատ.), ռաց, ռօք, գ. Երկանիւ կամ քառանիւ յարմարաւէտ սայլ։ |
| ԿԱՍԴՐԻՈՍ, կամ ԿԱՍՏՐԻՈՍ (յուն.), գ. (կենդբ.) Կուղբ, ջրշուն։ |
| ԿԱՍԵԼ1, եցի եւ եցայ, չ. 1. Յետ կանգնել, մի բան անելուց դադարել, սկսած գործը կիսատ թողնել՝ չշարունակել, կանգ առնել, յետ նահանջել, քաշուել։ 2. Պակասել, թուլանալ, նուազել։ 3. ն. տե՛ս ԿԱՍԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԿԱՍԵԼ2, եցի, տե՛ս ԿԱՍՈՒԼ։ |
| ԿԱՍԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Յետ պահել, յետ կանգնեցնել, արգելել, խափանել, դադարեցնել, պակասեցնել, կիսատ թողնել, ընդմիջել։ |
| ԿԱՍԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Կասեցնող, խափանող, կանգնեցնող, դադարեցնող։ |
| ԿԱՍԻ, սեայ, եաւ, ԿԱՍԻԱ, այի, իւ, (յուն.), գ. (բսբ.) Թիթեռնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող բոյս. աճալ (Cassia fistula)։ |
| ԿԱՍԻՄՈՆ, տե՛ս ԿԱՍԻԱ։ |
| ԿԱՍԻՉ, ա. Կալսող, կալը ծեծող։ |
| ԿԱՍԿ, (պհլ.), գ. Կեղեւած գարի. ածիկ։ |
| ԿԱՍԿԱԾ, ոյ եւ ի, գ. 1. Կասկածանք, տարակոյս, տարակուսանք, վարանք։ 2. Վախ, երկիւղ։ 3. ա. Կասկածելի կամ կասկածոտ։ |
| ԿԱՍԿԱԾԱԳԻՆ, ա. մ. Կասկածանքով լի, երկիւղալից։ |
| ԿԱՍԿԱԾԱԳՈՅՆ, ա. Շատ կասկածոտ՝ զգոյշ, զգուշաւոր։ |
| ԿԱՍԿԱԾԱՀԱՐ ԼԻՆԵԼ, Մէջը կասկած՝ տարակուսանք առաջանալ, կասկածի՝ երկմտանքի մէջ ընկնել, դժկամել, խոժոռուել։ |
| ԿԱՍԿԱԾԱՆՔ, նաց, տե՛ս ԿԱՍԿԱԾ։ |
| ԿԱՍԿԱԾԱՒՈՐ, ա. Որին կասկածում են, կասկած ներշնչող, կասկածելի, երկիւղալի, զգուշալի։ |
| ԿԱՍԿԱԾԱՓՈՐՁ, ա. Կասկածելի, անստոյգ։ |
| ԿԱՍԿԱԾԵԼ, եցի, չ. 1. Կասկածի մէջ ընկնել, կասկած ունենալ, տարակուսել, վարանել։ 2. Երկիւղ զգալ, վախենալ։ |
| ԿԱՍԿԱԾԵԼԻ, տե՛ս ԿԱՍԿԱԾԱՒՈՐ։ |
| ԿԱՍԿԱԾԻՔ, ծեաց, գ. Կասկած, կասկածանք։ |
| ԿԱՍԿԱԾՈՏ, ա. 1. Կասկածող, կասկածամիտ։ 2. Կասկածելի։ |
| ԿԱՍԿԱՋՈՒՐ, ջրոյ կամ րի, գ. Կասկի՝ գարու ջուր, գարեջուր։ |
| ԿԱՍԿԱՐԱՅ, (ասոր.), ի, ից, գ. 1. Երկաթէ վանդակաձեւ կրակարան, որի տակ կրակ են վառում եւ վրան միս խորովում։ 2. Կաթսայի տակ դրուող եռոտանի։ |
| ԿԱՍԿԵԼ, եցի, ն. Պղծել։ (Մանդ., 150, ՀԱԲ)։ |
| ԿԱՍՈՒԼ, կասի, կա՛ս, ն. 1. Հացահատիկը կամնով մանրել, կալը ծեծել, կալսել, կամնել։ 2. Ջարդել, ջախջախել։ |
| ԿԱՍՈՒՄՆ1, սման, գ. Կասելը, կասեցնելը, յետ կանգնելը, յետ կանգնեցնելը (մի բանից)։ |
| ԿԱՍՈՒՄՆ2, սման, գ. Կալսելը, կամնելը։ |
| ԿԱՏԱԿ, ի, աց, գ. 1. Հեգնական՝ ծաղրական խօսք, հանաք, ծաղր։ 2. Անկարեւոր՝ աննշան բան։ 3. Կատակ անող, ծաղրածու, միմոս։ |
| ԿԱՏԱԿԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կատակներ անելը, կատակներով խօսելը, ծաղրաբանութիւն։ |
| ԿԱՏԱԿԱԳՈՒՍԱՆ, գ. Կատակող գուսան, կատակերգակ միմոս՝ ծաղրածու։ |
| ԿԱՏԱԿԱԿԱՆ, ա. Կատակ պարունակող, ծաղրական։ |
| ԿԱՏԱԿԱՆՔ, նաց, գ. Կատակելը, ծաղրելը, կատակ, ծաղր, այպանք։ |
| ԿԱՏԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Մէկին կատակի առարկայ դարձնել, կատակ անելով ծաղրել, հեգնել։ 2. չ. Կատակ անել, մի բան անել կամ ասել կատակի համար։ |
| ԿԱՏԱԿԵՐԳԱԿ, ի, աց, ա. գ. 1. Կատակերգական՝ զաւեշտական դերեր կատարող։ 2. Կատակերգութեան հեղինակ։ |
| ԿԱՏԱԿԵՐԳԱԿԱՆ, ա. 1. Կատակերգակին եւ կատակերգութեան յատուկ՝ վերաբերող։ 2. Ծաղրաշարժ, ծիծաղաշարժ, զաւեշտական։ |
| ԿԱՏԱԿԵՐԳԱԿԵԼ, տե՛ս ԿԱՏԱԿԵՐԳԵԼ։ |
| ԿԱՏԱԿԵՐԳԱՍԷՐ, ա. Կատակերգութիւն սիրող։ |
| ԿԱՏԱԿԵՐԳԵԼ, եցի, ն. Կատակերգութեամբ ծաղրել, կատակի՝ ծաղրի առարկայ դարձնել, հեգնել։ |
| ԿԱՏԱԿԵՐԳՈՒԹԻՒՆ, գ. Ծիծաղաշարժ կամ սատիրական բովանդակութեամբ դրամատիկական ստեղծագործութիւն։ |
| ԿԱՏԱԿԵՐԳՍԱՐԿԵԼ, տե՛ս ԿԱՏԱԿԵՐԳԵԼ։ |
| ԿԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Կատակ, ծաղր, խայտառակութիւն, ծաղրուծանակ։ |
| ԿԱՏԱՂԱԽՕՍ, ա. Կատաղի կերպով՝ յախուռն եւ զայրագին խօսող։ |
| ԿԱՏԱՂԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Ուրիշի հետ միասին կատաղել՝ մոլեգնել։ |
| ԿԱՏԱՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Սաստիկ զայրանալ, գազազել, մոլեգնել։ |
| ԿԱՏԱՂԵՆԱԼ, եցայ, տե՛ս ԿԱՏԱՂԵԼ (իմ)։ |
| ԿԱՏԱՂԵՆԻ, տե՛ս ՄՈԼԱԹԶԵՆԻ։ |
| ԿԱՏԱՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կատաղել տալ, կատաղի դարձնել, կատաղութիւնը շարժել։ |
| ԿԱՏԱՂԻ, ղւոյ, ղեաց, ա. Կատաղած, գազազած, մոլեգնած, վայրենի, մոլեգին։ |
| ԿԱՏԱՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Գազազութիւն, մոլեգնութիւն, սաստիկ զայրոյթ։ |
| ԿԱՏԱՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Կատաղելը, կատաղութիւն, մոլեգնութիւն։ |
| ԿԱՏԱՂՈՒՆԻՔ, (յուն.), գ. Եկեղեցու վերնատունը՝ կանանց համար։ (Յայսմ. փետր. 11, ՀԱԲ)։ |
| ԿԱՏԱՐ, ի, աց, եւ ոյ, գ. 1. Որեւէ բանի ամենաբարձր կետը՝ ծայրը, գագաթ։ 2. Լեռան գագաթ՝ գլուխ։ 3. Վերջ, աւարտ։ |
| ԿԱՏԱՐԱԳՈՐԾԵԼ, տե՛ս ԿԱՏԱՐԵԼ։ |
| ԿԱՏԱՐԱԾ, ի, ից կամ աց, գ. 1. Լրանալը, աւարտուելը, վերջանալը, վերջ, աւարտ, վախճան։ 2. Կատարելը, գործադրութիւն։ 3. Ծայր, գլուխ։ |
| ԿԱՏԱՐԱԾԱՅԻՆ, ա. (Աշխարհիս) կատարածին վերաբերող։ |
| ԿԱՏԱՐԱԾՆԵԱԼ, ա. Կատարեալ վիճակում՝ անթերի ծնուած։ |
| ԿԱՏԱՐԱԿԱՆ, ա. 1. Վերջին, վերջնական։ 2. Որ կարող է կատարուել՝ աւարտուել, կատարելի։ |
| ԿԱՏԱՐԱՇԻՆԵԼ, եցի, ն. Շինել վերջացնել։ |
| ԿԱՏԱՐԱՊԵՏՈՂ, տե՛ս ԿԱՏԱՐՈՂԱՊԵՏ։ |
| ԿԱՏԱՐԱՊԷՍ, տե՛ս ԿԱՏԱՐԵԼԱՊԷՍ։ |
| ԿԱՏԱՐԱՏԱՇ, ա. Կատարը՝ ծայրը տաշած, ծայրակոտոր, սուր եւ կարծր։ |
| ԿԱՏԱՐԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. Լիակատար, անթերի, ընտիր, կարգին, լրիւ, ամբողջական, իսկական, հասուն։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Աւարտին հասցնել, սկսածը վերջացնել, ամբողջապէս աւարտել, գլուխ բերել, իրագործել, գործադրել։ 2. Մէկի կեանքին վերջ տալ, սպանել, նահատակել։ 3. (կրօն.) Կրօնական խորհուրդ՝ արարողութիւն կատարել, սրբազնագործել, քահանայագործել, մկրտել։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կատարեալ խօսք, անթերի՝ ողջամիտ դաւանութիւն։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱԲԱՐ, տե՛ս ԿԱՏԱՐԵԼԱՊԷՍ։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱԲԵՐԵԼ, ն. Կատարելապէս հասցնել՝ հասունացնել, պտղաբերել։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. Աւելի կամ ամեն բանով կատարեալ։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱԳՈՐԾ, ա. Կատարեալ գործ անող։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Կատարեալ դարձնել, թերութիւնը՝ պակասութիւնը լրացնել, բարելաւել։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Կատարելագործելը, կատարելութեան հասցընելը։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱԾԻՆ, ա. Կատարելապէս՝ կատարեալ վիճակում ծնող կամ ծնուած։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱԿԱՆ, ա. 1. Կատարելութեան հասնող, կատարեալ։ 2. Կատարածին՝ վերջին հասնող, վերջաբանական։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱԿԻՑ, ա. 1. Ուրիշի հետ միասին կատարող՝ իրագործող։ 2. Միասին մեծացող՝ կատարեալ հասակի հասնող։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Միասին կատարելութեան հասնելը։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱՀԱՍԱԿ, ա. Կատարեալ հասակով, չափահաս, հասունացած։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. Մտքով կատարեալ՝ հասուն, ողջամիտ, խելացի, խոհուն։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Կատարեալ դառնալ, կատարելագործուել։ 2. Կատարուել, իրագործուել, իրականանալ։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԱՊԷՍ, մ. Կատարեալ՝ անթերի կերպով, ամբողջապէս, ամբողջովին, բոլորովին, լիովին։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԻՄԱՍՏ, տե՛ս ԿԱՏԱՐԵԼԱՄԻՏ։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼԻՔ, լեաց, գ. Կատարում, կատարուելը, աւարտուելը։ |
| ԿԱՏԱՐԵԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կատարեալ՝ անթերի լինելը։ 2. Կատարեալ հասակի հասնելը, չափահասութիւն։ 3. Կատարում, աւարտում, բոլորում, բովանդակութիւն։ 4. Վախճան, նահատակութիւն։ 5. Կրօնական արարողութիւն, սրբազնագործութիւն։ |
| ԿԱՏԱՐԻՉ, րչի, չաց, ա. 1. Որ կատարում է, կատարող, իրագործող։ 2. (կրօն.) Կրօնական արարողութիւններ կատարող, խորհրդակատար, սրբազնագործ։ |
| ԿԱՏԱՐՈՂ, ի, աց, տե՛ս ԿԱՏԱՐԻՉ (2)։ |
| ԿԱՏԱՐՈՂԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Կրօնական արարողութիւնների կատարում, սրբազնագործութիւն, նուիրագործութիւն, խորհուրդ։ |
| ԿԱՏԱՐՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Կատարող, կատարելագործող։ 2. Նուիրագործող, սրբազնագործող։ |
| ԿԱՏԱՐՈՂԱԿԵՐՏ, տե՛ս ԿԱՏԱՐԵԼԱԳՈՐԾ։ |
| ԿԱՏԱՐՈՂԱՊԵՏ, ի, աց, գ. (եկեղց.) Կրօնական արարողութիւնների գլխաւոր՝ բուն կատարող, քահանայապետ։ |
| ԿԱՏԱՐՈՂԱՊԵՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. (եկեղց.) Կատարողապետին յատուկ՝ վերաբերող, սրբազնագործական։ |
| ԿԱՏԱՐՈՂԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Կատարողապետ լինելը, քահանայապետութիւն. սրբազնագործութիւն։ |
| ԿԱՏԱՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Կրօնական արարողութիւնների կատարում, խորհրդակատարութիւն, սրբազնագործութիւն, նուիրագործութիւն։ |
| ԿԱՏԱՐՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. Իրականապէս կատարուած բան, իրողութիւն։ |
| ԿԱՏԱՐՈՒՄՆ, րման, գ. 1. Վերջացնելը, վերջանալը, աւարտելը, աւարտուելը, վախճան, վերջ։ 2. Կեանքի վերջ, նահատակութիւն, մարտիրոսութիւն։ 3. Չափահասութիւն։ 4. Կատարելութիւն։ 5. (եկեղց.) Նուիրագործութիւն, սրբազնագործութիւն։ |
| ԿԱՏԱՐՈՒՆ, ա. Կատարեալ, անթերի, լիակատար։ |
| ԿԱՏԱՐՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿԱՏԱՐԵԼՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿԱՏԷԳԻՍ, (յուն.), գ. Սաստիկ քամի, մրրիկ։ |
| ԿԱՏԻՆԱՐ, (յուն.), գ. Դուռը փակելու շղթայ, փականք։ (Վրք. սեղբ., 704, ՀԱԲ)։ |
| ԿԱՏԻՇԻՏԻՏ, (յուն.), գ. Քրիստոնէական վարդապետութեան ուսուցիչ։ (Վրք. հց. Բ. 396, ՀԱԲ)։ |
| ԿԱՏՈՒ, տուոյ, ոց, գ. Կատուազգիների ընտանիքին պատկանող ընտանի կենդանի (Felis catus)։ |
| ԿԱՏՍԱՅ, տե՛ս ԿԱԹՍԱՅ։ |
| ԿԱՐ1, ոյ, ոց, ովք կամ իւք, գ. 1. Պարան, չուան, փոկ, լար։ 2. տե՛ս ԿԱՐԱՆ (1)։ |
| ԿԱՐ2, ի, իւ, կարք, րից, րիւք, գ. 1. Կարողութիւն, զօրութիւն, ուժ։ 2. Հնարաւորութիւն, ձեռնհասութիւն։ 3. Կարիք։ 4. ա. Կարելի, հնարաւոր։ |
| ԿԱՐԱԿԻՆ, ԿԱՐԱԿՆ, (յուն.), կնի, ից կամ աց, գ. 1. Կարկին (գործիք)։ 2. Շէնքի կամար։ |
| ԿԱՐԱԿՆԱԿԵՐՏ, ա. Կարակնաձեւ կերտուած՝ կառուցուած, կամարաձեւ։ |
| ԿԱՐԱԿՆԱԿԵՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարկինով շրջան գծելը։ |
| ԿԱՐԱԿՆԱՀԱՏ, ա. Կարակնաձեւ կտրած։ |
| ԿԱՐԱԿՆԱՁԵՒ, ա. Շրջանաձեւ, կլորաձեւ, բոլորաձեւ, կամարաձեւ։ |
| ԿԱՐԱԿՆԱՆՁՆԱԿ, ա. Կորացած, կծկուած, կուչ եկած։ |
| ԿԱՐԱԿՆԵԼ, եալ, ն. Կարակնաձեւ դարձնել՝ սարքել։ |
| ԿԱՐԱԿՈՒՄ, 1. ա. Ցեխոտ, տղմոտ։ 2. գ. Ջրալի ցեխ, կուտակուած տիղմ։ |
| ԿԱՐԱՁՄԵՌՆ, ձմերան, ձմերունք, գ. 1. Սաստիկ ցուրտ ձմեռ։ 2. ա. Սաստիկ ցուրտ ձմեռային, ցրտաշունչ։ |
| ԿԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. (կզմխս.) Ոսկորների եւ յօդերի կցման տեղը, կցուածք (Sutura)։ 2. Երկու ծայրերի՝ մասերի միացման տեղը, կցուանք, կապ։ |
| ԿԱՐԱՊ, ի, գ. (կենդբ.) Բադերի ընտանիքին պատկանող թռչուն. պոր (Cygnus)։ |
| ԿԱՐԱՊԵՏ, ի, աց, ա. գ. 1. Ճանապարհ բացող կամ ցոյց տուող, առաջնորդող, առաջնորդ։ 2. Առաջընթաց սուրհանդակ, աւետաւոր։ 3. (կրօն.) Յովհաննէս Մկրտչի մակդիրը, իբրեւ Քրիստոսի առաջընթացի։ |
| ԿԱՐԱՊԵՏԱԿԱՆ, ԿԱՐԱՊԵՏԱՅԻՆ, ա. Կարապետին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԿԱՐԱՊԵՏԵԼ, եցի, չ. 1. Իբրեւ առաջնորդ առջեւից գնալ, առաջընթաց լինել, առաջնորդել։ 2. փխբ. Նախանշել, նախագուշակել, ազդարարել, աւետել, քարոզել։ |
| ԿԱՐԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կարապետ՝ առաջընթաց լինելը, առաջնորդութիւն։ 2. Նախապատրաստութիւն աւագ տօնի, նախընթաց տօն։ |
| ԿԱՐԱՍ, ոյ, գ. Գինու եւ ջրի թրծած կաւէ մեծ աման։ |
| ԿԱՐԱՍԷԿԻՐ, ա. Կարասի՝ իրեր կրող կամ բարձող, բեռնակիր։ |
| ԿԱՐԱՍԻ, սւոյ կամ սոյ, սեաւ կամ սւով, սեաց, գ. 1. Տան մէջ եղած կայքը եւ տընային պիտոյքի առարկաները, կահ-կարասի։ 2. Ինչք, դրամ, ունեցուածք, գոյք։ |
| ԿԱՐԱՒԱՆ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Միասին ճանապարհ գնացող ուղեւորների խումբ՝ բեռնատար գրաստներով։ 2. Զօրաբանակ, արքունական բանակ։ |
| ԿԱՐԱՒԱՆԴՔ, գ. Օղազրահ։ |
| ԿԱՐԱՒՈՐ, ա. Կարող, ուժեղ, զօրաւոր։ (Տիմոթ. Կուզ, 234)։ |
| ԿԱՐԱՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի ուժեղ, հզօրագոյն։ (Տիմոթ. Կուզ, 25Օ)։ |
| ԿԱՐԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Ուժեղ դառնալ, ուժ առնել։ (Տիմոթ. Կուզ, 25Օ)։ |
| ԿԱՐԱՓ, տե՛ս ԿԱՐԱՊ։ |
| ԿԱՐԲ, (յուն.), գ. Ծովային խեցգետին։ (Վեցօր., Է, ՀԱԲ)։ |
| ԿԱՐԲԱՆՈՑ, գ. Կշռի չափ, սատեր. քսան դրամ (ոսկի)։ |
| ԿԱՐԳ, ի, աց, գ. 1. Դասաւորութիւն, շարք։ 2. Հերթ, յաջորդականութիւն։ 3. Բարեկարգութեան վիճակ, կարգաւորութիւն, կարգ ու կանոն։ 4. Կեանքի վիճակ, դրութիւն։ 5. Դաս, խումբ։ 6. Եկեղեցական պաշտօն՝ աստիճան։ 7. Կրօնական միաբանութիւն, ուխտ։ 8. Գրերի շարք, տող։ |
| ԿԱՐԳԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարգով խօսելը կամ գրելը. կարգաւոր խօսք՝ գրուածք։ |
| ԿԱՐԳԱԳԻՐ, գրի, գ. (կրօն.) Հաշուեգիրք։ |
| ԿԱՐԳԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Կարգով՝ յաջորդաբար գրել։ |
| ԿԱՐԳԱԴՐԵԼ, եցի, ն. Կարգով դնել՝ սահմանել, կարգաւորել, կանոնաւորել։ |
| ԿԱՐԳԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարգադրելը, կարգի բերելը, կարգաւորութիւն, կանոնաւորում։ |
| ԿԱՐԳԱԼԻՑ, ա. Կարգով՝ կարգաւորութեամբ լի, շատ բարեկարգ։ |
| ԿԱՐԳԱԾ, ոյ, ոց, տե՛ս ԿԱՐԳԱԴՐՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿԱՐԳԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Կարգադիր, կարգադրիչ։ |
| ԿԱՐԳԱԿԷՍ, կիսոյ, գ. Կէս տող։ |
| ԿԱՐԳԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. (եկեղց.) Կրօնական միեւնոյն կարգը՝ աստիճանն ունեցող, կրօնակից, դասակից։ |
| ԿԱՐԳԱՊԵՏ, ի, աց, գ. (եկեղց.) Կարգի կամ դասի պետ՝ գլուխ։ |
| ԿԱՐԳԱՊԵՏԵԼ, եցի, չ. Իբրեւ կարգապետ՝ առաջնորդ կարգաւորել։ |
| ԿԱՐԳԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարգապետ լինելը, գլխաւորութիւն կարգի կամ դասի մէջ, քահանայապետութիւն։ |
| ԿԱՐԳԱՊԷՍ, մ. Ըստ կարգի, կարգով։ |
| ԿԱՐԳԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Յաջորդականութիւն։ |
| ԿԱՐԳԱՒ, տե՛ս ԿԱՐԳ-ի տակ։ |
| ԿԱՐԳԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Որտեղ կարգ ու կանոն կայ, կարգաւորուած, կանոնաւոր, բարեկարգ, պատշաճաւոր, վայելուչ, յարմար։ |
| ԿԱՐԳԱՒՈՐԱԲԱՐ, ԿԱՐԳԱՒՈՐԱՊԷՍ, մ. 1. Կարգով, ըստ կարգի, սահմանուած կարգով։ 2. Յաջորդաբար։ |
| ԿԱՐԳԱՒՈՐԵԼ, եցի, ն. Կանոնաւորել, բարեկարգել, կարգի գցել, կարգի բերել, կարգի տակ դնել։ |
| ԿԱՐԳԱՒՈՐԻՉ, րչի, չաց, ա. Որ կարգաւորում է, կարգաւորող։ |
| ԿԱՐԳԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կարգաւորելը։ 2. Կարգաւոր լինելը։ 3. Կարգ ու կանոն, կանոնաւորութիւն։ |
| ԿԱՐԳԵԼ, եցի, ն. 1. Կարգաւորել, կարգի բերել, ուղղել, դասաւորել, սահմանել, հաստատել, որոշել։ 3. Նշանակել, որեւէ գործի դնել։ 3. Գրել, շարադրել. կարգով խօսել։ |
| ԿԱՐԳԻՉ, գչի, ա. Որ կարգում է, կարգող։ |
| ԿԱՐԳՈՒՄՆ, գման, գ. Կարգելը, կարգուելը։ |
| ԿԱՐԴԱԼ, ացի, դա՛, ն. չ. 1. Ձայնել, գոչել, աղաղակել, օգնութեան կանչել։ 2. Ձայն տալ, կանչել, հրաւիրել։ 3. Անունը տալ, անուն դնել, անուանել, յորջորջել։ 4. Բարձրաձայն կարդալ։ 5. Ընթերցել։ |
| ԿԱՐԴԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Ընթերցում, ընթերցանութիւն։ |
| ԿԱՐԵԲԱՐՁՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարեկցութիւն, խնամք։ |
| ԿԱՐԵԼ1, րացի, ացեալ, չ. Կարող լինել, կարողանալ, կարենալ։ |
| ԿԱՐԵԼ2, եցի, րեա՛, ն. 1. Ամրացնել, ամուր կապել, կցել։ 2. Գամել։ 3. Թելի ու ասեղի միջոցով զանազան կտորներից որեւէ իր պատրաստել։ |
| ԿԱՐԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Որ կարող է կատարուել, հնարաւոր։ |
| ԿԱՐԵԿԻՑ, ա. Մէկի վշտին՝ կարիքին ցաւակցող, ցաւակից, մխիթարիչ։ |
| ԿԱՐԵԿՑԱԲԱՐ, մ. Կարեկից լինելով, կարեկցութիւն զգալով, կարեկցօրէն։ |
| ԿԱՐԵԿՑԵԼ, եցի եւ եցայ, տե՛ս ԿԱՐԵԿԻՑ ԼԻՆԵԼ։ |
| ԿԱՐԵԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարեկից լինելը, վշտակցութիւն, ցաւակցութիւն, խղճահարութիւն, գութ։ |
| ԿԱՐԵՊԷՏ, ա. Շատ պէտքական՝ կարեւոր, անհրաժեշտ։ |
| ԿԱՐԵՍԷՐ, ա. Աւելորդ բաներ սիրող։ |
| ԿԱՐԵՎԷՐ, կամ ԿԱՐԷՎԷՐ, ա. մ. 1. Սաստիկ՝ ծանր վէրք ստացած՝ հասցրած կամ հասցնելով։ 2. փխբ. Խոր վիշտ պատճառող, խիստ վիրաւորող։ 3. փխբ. Ուժգին, սաստիկ, խիստ։ |
| ԿԱՐԵՑԱԿԱՆ, ա. Կարիքից առաջացած, անձնական օգտի համար եղած։ |
| ԿԱՐԵՒԱՆ, տե՛ս ԿԱՐԱՒԱՆ։ |
| ԿԱՐԵՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Շատ հարկաւոր, անհրաժեշտ, պէտքական։ 2. Սաստիկ, բուռն, խիստ ազդու։ 3. Խիստ մերձաւոր, մտերիմ։ 4. մ. Սաստկապէս, ուժգին կերպով, ամբողջ հոգով։ |
| ԿԱՐԵՒՈՐԱԲԱՐ, տե՛ս ԿԱՐԵՒՈՐԱՊԷՍ։ |
| ԿԱՐԵՒՈՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ կարեւոր։ |
| ԿԱՐԵՒՈՐԱՊԷՍ, մ. Անհրաժեշտաբար, անհրաժեշտօրէն։ |
| ԿԱՐԷՁՄԵՌՆ, տե՛ս ԿԱՐԱՁՄԵՌՆ։ |
| ԿԱՐԷՎԷՐ, տե՛ս ԿԱՐԵՎԷՐ։ |
| ԿԱՐԹ, ի, ից, գ. 1. Ձուկ որսալու երկաթէ կեռիկ՝ ճանկ։ 2. Ընդհանրապէս՝ սուր ու կեռ ծայրով երկաթ, ճանկ։ 3. փխբ. Մարդկանց խաբելու՝ փորձանքի մէջ գցելու որեւէ հնարք՝ որոգայթ, թակարդ։ 4. Կարթի ձեւով մագիլ՝ եղունգ թռչունների ոտքի վրայ, բիտ։ 5. Սրունք, ոլոք։ 6. Ոտք։ 7. Մեծ գամ։ |
| ԿԱՐԹԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ կարթ, կարթի նման։ |
| ԿԱՐԹԱԿՈՏՈՐ ԱՌՆԵԼ, Անասունների ոլոքները ջարդել՝ կոտրել, ջլակոտոր՝ ջարդուփշուր անել։ |
| ԿԱՐԹԱՀԱՐԵԼ, եցի, տե՛ս ԿԱՐԹԱԿՈՏՈՐ ԱՌՆԵԼ։ |
| ԿԱՐԹԱՁՈՒԿՆ, ձկան, գ. (աստղգ.) Կենդանակերպի 12 համաստեղութիւններից մէկը՝ երկնքի հիւսիսային կիսագնդում. խեցգետին։ |
| ԿԱՐԹԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարթ գցելը՝ ձուկ որսալու համար, կարթով ձկնորսութիւն։ |
| ԿԱՐԹԵԼ, եցի, ն. 1. Կարթով բռնել՝ որսալ։ 2. փխբ. Թակարդը՝ որոգայթը գցել։ 3. չ. Ճանապարհից շեղուել, մի կողմ ծռուել՝ խուսափելով։ |
| ԿԱՐԹԸՆԿԷՑ, եցի, ցաց, ա. գ. Կարթ գցող՝ նետող, կարթով ձուկ բռնող, ձկնորս։ |
| ԿԱՐԻ, մ. Շատ, խիստ, սաստիկ, ուժգին, մեծապէս, առաւել, ծայրայեղ, վերին աստիճանի։ |
| ԿԱՐԻՃ, րճի, ճաց, գ. 1. (կենդբ.) Յօդուածոտանիների տիպին պատկանող կենդանի, որ պոչի ծայրին ունի կեռ թունալից խայթոց. կոր (Buthus occitanus)։ 2. փխբ. Չար, վնասակար, վնասաբեր (մարդ)։ 3. (աստղգ.) Համաստեղութեան անուն։ 4. նման. Փշոտ փայտից գաւազան. քուք։ |
| ԿԱՐԻՏՈՍ, (յուն.), գ. (կենդբ.) Ծովային մանր խեցգետին. ծովամորեխ, կրեւետ (Crangon crangon)։ |
| ԿԱՐԻՔ, րեաց, րեօք, գ. 1. Կիրք, տենչ, զգացմունք, յոյզ։ 2. Չարիք, դժբախտութիւն, չարչարանք։ 3. Ցաւ, վիշտ, տրտմութիւն, վհատութիւն։ 4. Պէտք, պահանջմունք, հարկաւորութիւն։ 5. Սերտ՝ մերձաւոր ազգակցութիւն։ 6. Դուրս գնալու պահանջ։ |
| ԿԱՐԾ, գ. Կարծիք, ենթադրութիւն։ |
| ԿԱՐԾԱԿԱՆ, ա. Կասկածելի, տարակուսական։ |
| ԿԱՐԾԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ, Նոյն կարծիքն ունենալ, համամիտ լինել, համաձայնել։ |
| ԿԱՐԾԵԱԼ, ծելոյ, ոց, ա. Կարծուած, համարուած, ենթադրուած։ |
| ԿԱՐԾԵԼ, եցի, ն. 1. Համարել, ենթադրել, կռահել։ 2. Յոյս ունենալ, յուսալ։ 3. Կասկածել։ |
| ԿԱՐԾԵԼՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿԱՐԾԻՔ։ |
| ԿԱՐԾԵԽՕՍ, ա. Որ կարծում է թէ խօսում է կամ մի բան է անում, երեւակայող։ |
| ԿԱՐԾԵՑԵԱԼ, տե՛ս ԿԱՐԾԵԱԼ։ |
| ԿԱՐԾԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կարծել տալ, ցոյց տալ, երեւացնել, թուացնել, կեղծ կերպով ներկայացնել։ |
| ԿԱՐԾԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Կարծեցնող, կեղծ, պատիր։ |
| ԿԱՐԾԻ, մբ. Կարծւում է, թւում է, երեւում է, համարւում է։ |
| ԿԱՐԾԻՔ, ծեաց, ծեօք, գ. 1. Կասկածելի՝ վստահութիւն չներշնչող ենթադրութիւն, համարում, վարկած։ 2. Միտք, խորհուրդ, գաղափար։ 3. Ակնկալութիւն։ 4. Կասկած, երկբայութիւն։ 5. Ցնորք, աչքի երեւոյթ։ |
| ԿԱՐԾՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Ենթադրական, կասկածելի, ոչ հաւաստի։ |
| ԿԱՐԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Կարծելը, կարծիք։ |
| ԿԱՐԾՐ, ծունք կամ ծերք, ա. 1. Պինդ, ամուր, սերտ։ 2. փխբ. Դժուարին, խստակեաց։ |
| ԿԱՐԾՐԱԲՈՒՂԽ, ա. Կարծր վէմից՝ ապառաժից բխած։ |
| ԿԱՐԾՐԱԳԻՆ, մ. Ուժգին, սաստիկ, չարաչար։ |
| ԿԱՐԾՐԱԳՈՅՆ, գունի, ից, ա. մ. Աւելի կամ խիստ կարծր, խստագոյն։ |
| ԿԱՐԾՐԱԴԱՏ, ա. Խիստ դատող, խստասիրտ, խիստ։ |
| ԿԱՐԾՐԱԽԱՐԻՍԽ, ա. Որի խարիսխը՝ հիմքը կարծր է, քարքարոտ յատակով, հաստահիմն։ |
| ԿԱՐԾՐԱԽԻՏ, ա. Կարծր եւ խիտ։ |
| ԿԱՐԾՐԱԾԱԾԿՈՅԹ, ա. Կարծր նիւթով ծածկուած՝ պատուած, երկաթակուռ, պատենազէն։ |
| ԿԱՐԾՐԱԿԱՆ, ա. Կարծր յատկութիւն ունեցող, կարծր։ |
| ԿԱՐԾՐԱԿԱՌՈՅՑ, ա. Ամուր կառուցուած, հաստատուն։ |
| ԿԱՐԾՐԱԿԵՐՏ, ա. Կարծր մասերից կերտուած, սերտ, պինդ։ |
| ԿԱՐԾՐԱԿՈՒՌ, ա. Կարծր՝ ամուր կռուած, խիտ, հոծ։ |
| ԿԱՐԾՐԱԿՈՓ, ա. Կարծրութեան պատճառով դժուար կոփելի, կարծր, պինդ։ |
| ԿԱՐԾՐԱՁԵՂՈՒՆ, ա. Կարծր՝ քարաշէն ձեղուն ունեցող, հաստապինդ։ |
| ԿԱՐԾՐԱՄԻՏ, ա. Պնդագլուխ, հաստագլուխ, յամառ։ |
| ԿԱՐԾՐԱՅԱՏԱԿ, ա. Կարծր յատակ ունեցող, քարայատակ։ |
| ԿԱՐԾՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Կարծր դառնալ, ամրանալ, պնդանալ։ 2. փխբ. Խստանալ, անգութ՝ անզգայ՝ անկարեկից դառնալ։ |
| ԿԱՐԾՐԱՆԻԳ, ա. Կարծր՝ երկաթէ նիգեր ունեցող։ |
| ԿԱՐԾՐԱՆԻՒԹ, ա. 1. Կարծր նիւթից բաղկացած կամ շինուած։ 2. գ. Կարծր նիւթ։ |
| ԿԱՐԾՐԱՆԻՒԹԵԱԼ, ա. Կարծր նիւթից շինուած։ |
| ԿԱՐԾՐԱՏԵՍԱԿ, ա. Կարծր տեսակի, կարծր երեւացող, ապառաժ։ |
| ԿԱՐԾՐԱՏՈՐՐ, ԿԱՐԾՐԱՏՈՒՐ,(թերեւս աղաւաղուած գրչութիւն, փխ. ԿԱՐԾՐԱՏԱՐՐ), ա. Ի բնէ կարծր, կարծրանիւթ, կարծր։ |
| ԿԱՐԾՐԱՐՈՒԵՍՏ, ա. Քաջահմուտ արհեստաւոր, քաջարուեստ (Հեփեստոսի մակդիրը)։ |
| ԿԱՐԾՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կարծր՝ պինդ դարձնել, փխբ. անգութ՝ անզգայ՝ անկարեկից դարձնել։ |
| ԿԱՐԾՐԵՐԱԽ, տե՛ս ԽՍՏԵՐԱԽ։ |
| ԿԱՐԾՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կարծր լինելը, պնդութիւն, ամրութիւն։ 2. փխբ. Խստութիւն, անգթութիւն, անկարեկցութիւն։ |
| ԿԱՐԿԱՄ, ա. 1. Խիստ ոլորուած, կծկուած։ 2. փխբ. Ժլատ, կծծի։ |
| ԿԱՐԿԱՄԵԼ1, եցի, ն. Կուչ ածել, կծկել, կորացնել։ |
| ԿԱՐԿԱՄԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. Կուչ գալ, կծկուել, քաշուել։ |
| ԿԱՐԿԱՄԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կորացնել, խոնարհեցնել (անձը)։ |
| ԿԱՐԿԱՄՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կնճիռ, խորշոմ։ 2. փխբ. Խստութիւն։ |
| ԿԱՐԿԱՆԴԱԿ, գ. Իւղով տապակած խմորեղէն։ |
| ԿԱՐԿԱՉ, կամ ԿԱՐԿԱՋ, ի, ից, գ. 1. Հոսող ջրի ձայնը, կարկաչիւն։ 2. Թռչունների ծլվլոց, ճռուողիւն։ |
| ԿԱՐԿԱՉԵԼ, կամ ԿԱՐԿԱՋԵԼ, եցի, չ. 1. Կարկաչ արձակել, կռնչալ (թռչունի)։ 2. Բարձրաձայն ծիծաղել, քրքջալ։ |
| ԿԱՐԿԱՉՈՒՆ, ա. Ճչող, լացող, լաց ու կոծ անող։ |
| ԿԱՐԿԱՋԱՀՈՍ, ԿԱՐԿԱՋԱՍԱՀ, ա. Կարկաչիւնով հոսող՝ սահող։ |
| ԿԱՐԿԱՋԱՍԱՀԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարկաչիւնով սահելը՝ հոսելը։ |
| ԿԱՐԿԱՋԵԼ, տե՛ս ԿԱՐԿԱՉԵԼ։ |
| ԿԱՐԿԱՋԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Մարմինը ճարճատել տալ։ |
| ԿԱՐԿԱՌ, ի, աց, գ. Իրար վրայ դիզուած քարերի կոյտ, քարակոյտ։ |
| ԿԱՐԿԱՌԱԿՈՅՏ, նոյնն է՝ ԿԱՐԿԱՌ։ |
| ԿԱՐԿԱՌԵԼ1, եցի, եա՛, ն. 1. Ձեռքը երկարել՝ բարձրացնել, լայն բանալ, տարածել, պարզել, մեկնել, ձգել, հասցնել։ 2. Օգնութեան ձեռք մեկնել, մի բան տալ, մատուցել, մատակարարել, ընձեռել, պարգեւել, շնորհել, բաշխել։ 3. Դիզել. ծածկել (քարերով)։ |
| ԿԱՐԿԱՌԵԼ2, (իմ), ռեցայ կամ ռայ, չ. 1. Երկարութեամբ ձգուել, մեկնուել (դէպի դուրս)։ 2. Հակուել, ծռուել, թեքուել, կախ ընկնել։ 3. Երկարանալ, ձգձգուել։ 4. ն. Աչքերը սեւեռել մի բանի վրայ, անքթիթ նայել, յառել։ |
| ԿԱՐԿԱՌՈՒԼ, ռի, կարկա՛ռ, տե՛ս ԿԱՐԿԱՌԵԼ1։ |
| ԿԱՐԿԱՌՈՒՄՆ, ռման, գ. Կարկառելը, ձեռքը մեկնելը։ |
| ԿԱՐԿԱՏԱՆՔ, նաց, գ. 1. Կարկատելը։ 2. Կարկատելու համար կտոր։ 3. Կարկատուած զգեստ։ 4. փխբ. Կցկցուած՝ անյաջող պատճառաբանութիւն, պատրուակ։ |
| ԿԱՐԿԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Մաշուած հագուստը՝ ոտնամանը եւն կարկատանով նորոգել։ 2. Ընդհանրապէս՝ կարգի բերել, վերանորոգել։ 3. Կցել, միացնել, միաւորել։ 4. փխբ. Գրուածքը՝ խօսքը անյաջող կերպով լրացնել՝ փոխել։ 5. Յերիւրել, կցկցել։ |
| ԿԱՐԿԱՏԻՉ, ա. գ. Որ կարկատում է, կարկատող։ |
| ԿԱՐԿԱՏՈՒՄՆ, տման, գ. 1. Կարկատելը, կարկատուելը։ 2. Բերանը փակելը, պապանձեցնելը։ |
| ԿԱՐԿԱՏՈՒՆ, ա. 1. Կարկատած, կարկատան գցած, հնամաշ։ 2. փխբ. Կցկցուած, մտացածին, շինծու, կեղծ, սարքովի։ |
| ԿԱՐԿԱՓԵԼ, եցի, չ. Բերանը փակ մռմռալ կամ մռմռալով վրայ յարձակուել, սպառնալ։ |
| ԿԱՐԿԵԼ, եցի, տե՛ս ԿԱՐԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԿԱՐԿԵՀԱՆ, (իրան.), գ. 1. (հնք.) Հրագոյն թանկագին քար, նռնաքար։ 2. ա. Կարկեհանից պատրաստած, կարկեհանէ։ |
| ԿԱՐԿԵՀԱՆԵԱՅ, ա. Կարկեհանից պատրաստած՝ շինած։ |
| ԿԱՐԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Բերանը փակել, պապանձեցնել, լռեցնել, սանձել։ 2. Դադարեցնել։ |
| ԿԱՐԿԻՆ, տե՛ս ԿԱՐԱԿԻՆ։ |
| ԿԱՐԿԻՆՈՍ, (յուն.), գ. (կենդբ.) Խեցգետին, խեչափառ։ |
| ԿԱՐԿՆԱԲՈԼՈՐ, ԿԱՐԿՆԱՁԵՒ, տե՛ս ԿԱՐԱԿՆԱՁԵՒ։ |
| ԿԱՐԿՈՒՏ, կտի, ից, գ. Օդում սառած անձրեւի կաթիլներ, որոնք տեղում են սառցէ հատիկների ձեւով։ |
| ԿԱՐԿՈՒՐԱՅ, (ասոր.), րէի, ից, գ. Նաւակ։ |
| ԿԱՐԿՏԱԲԵՐ, ա. Կարկուտ բերող։ |
| ԿԱՐԿՏԱԽԱՌՆ, ա. Կարկուտի հետ խառն։ |
| ԿԱՐԿՏԱԾՈՒ, տե՛ս ԿԱՐԿՏԱԲԵՐ։ |
| ԿԱՐԿՏԱՀՈՍ, ա. Կարկուտ թափող, կարկտաբեր։ |
| ԿԱՐԿՏԵԱՅ, ա. 1. Կարկուտից բաղկացած։ 2. Կարկուտի նման։ |
| ԿԱՐԿՏՉԵԼ, չ. Ցրտից ատամները իրար զարկել՝ կրճտացնել, կափկափել։ |
| ԿԱՐՃ, ոյ կամ ի, ա. 1. Երկարութեամբ ոչ մեծ՝ փոքր։ 2. Փոքր հասակ ունեցող, ոչ բարձր, կարճահասակ։ 3. Համառօտ, հակիրճ, ոչ ընդարձակ։ 4. Քիչ ժամանակ տեւող, կարճատեւ։ 5. մ. Համառօտ կերպով, համառօտակի։ |
| ԿԱՐՃԱԲԱՆԵԼ, եցի, չ. Կարճ՝ համառօտ խոսել։ |
| ԿԱՐՃԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարճ՝ համառօտ խօսելը, համառօտախօսութիւն։ |
| ԿԱՐՃԱԲԵՐՁ, ա. Բարձրութեամբ կարճ, ոչ բարձր, ցածր։ |
| ԿԱՐՃԱԳԻ, գ. Կարճ պոչով՝ պոչատ մի կենդանի։ |
| ԿԱՐՃԱԶԱՏՔ, տաց, գ. յոգն. (անստոյգ նշ. բառ) Ստորին աստիճանի ազատներ՝ ազնուականներ։ Այլ էր նորա հարճ մի ի գաւառէն Տարօնոյ, ի Հացեաց գեղջէ կարճազատացն (Բուզ., Գ, ԺԹ)։ |
| ԿԱՐՃԱԶԳԵՍՏ, ա. մ. Կարճ զգեստ ունեցող, կարճ զգեստ հագած։ |
| ԿԱՐՃԱԿԵԱՑ, ա. Կարճատեւ կեանք ունեցող, կեանքի տեւողութիւնը կարճ։ |
| ԿԱՐՃԱԿՏՈՒՐ, ա. մ. Համառօտ, կարճառօտ, կրճատ ձեւով, կիսատ-պռատ, կցկտուր։ |
| ԿԱՐՃԱՀԱՍ, ա. Խելքը կարճ, սակաւագէտ, չափաւոր։ |
| ԿԱՐՃԱՀԱՍԱԿ, ի, աց, ա. Հասակը կարճ, կարճ հասակով, ցածրահասակ։ |
| ԿԱՐՃԱՄԻՏ, մտի, տաց, ա. 1. Ոչ համբերատար, նեղսիրտ, անհամբեր։ 2. Թուլասիրտ, վեհերոտ, վհատուող, լքուող։ 3. Տկարամիտ, անմիտ, տխմար, տգէտ։ 4. Ոչ առատաձեռն, ժլատ, կծծի։ |
| ԿԱՐՃԱՄՏԱԲԱՐ, մ. Կարճամիտ կերպով՝ լինելով, իբրեւ կարճամիտ։ |
| ԿԱՐՃԱՄՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կարճամիտ։ |
| ԿԱՐՃԱՄՏԵԼ, տե՛ս ԿԱՐՃՄՏԵԼ։ |
| ԿԱՐՃԱՄՏՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿԱՐՃՄՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿԱՐՃԱՊԱՏՈՒՄ, ա. մ. Կարճ՝ համառօտ պատմող՝ պատմելով։ |
| ԿԱՐՃԱՊԱՐԱՆՈՑ, ա. Կարճ պարանոց ունեցող, վիզը կարճ։ |
| ԿԱՐՃԱՌՕՏ, ա. 1. Կարճ, համառօտ, ամփոփ։ 2. մ. Կարճառօտ կերպով, համառօտաբար։ |
| ԿԱՐՃԱՌՕՏԱԲԱՐ, տե՛ս ԿԱՐՃԱՌՕՏ (2)։ |
| ԿԱՐՃԱՌՕՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարճառօտ լինելը, համառօտութիւն։ |
| ԿԱՐՃԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Կարճ դարձնել, կտրել-կարճացնել։ 2. Կրճատել, համառօտել։ 3. չ. Կարճանալ, երեկոյանալ, տարաժամել։ |
| ԿԱՐՃԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարճատես լինելը, փխբ. անհեռատեսութիւն, անշըրջահայեցութիւն, կարճամտութիւն։ |
| ԿԱՐՃԵԼ, եցի, ն. 1. Կարճ դարձնել, կարճացնել, կրճատել։ 2. Պակասեցնել, քչացնել։ 3. Դադարեցնել, ընդհատել, կտրել, վերջ տալ։ 4. Արգելել, խափանել։ |
| ԿԱՐՃ Ի ԿԱՐՃՈՅ, տե՛ս ԿԱՐՃ։ |
| ԿԱՐՃԻԿ, ճկան, տե՛ս ԿԱՐՃԱՀԱՍԱԿ։ |
| ԿԱՐՃԻՆ, գ. Բոյսի արմատ։ |
| ԿԱՐՃԻՉ, ա. Կարճացնող, խափանող։ |
| ԿԱՐՃՄՏԱԲԱՐ, տե՛ս ԿԱՐՃԱՄՏԱԲԱՐ։ |
| ԿԱՐՃՄՏԵԼ, եցի, չ. Սրտնեղուել, անհամբեր դառնալ, վհատուել։ |
| ԿԱՐՃՄՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Նեղսրտութիւն, անհամբերութիւն, վհատութիւն։ |
| ԿԱՐՃՈԳԻ, տե՛ս ԿԱՐՃԱՄԻՏ։ |
| ԿԱՐՃՈՅ, տե՛ս ԿԱՐՃ։ |
| ԿԱՐՃՈՎԻՆ, մ. Արմատապէս, հիմնովին։ |
| ԿԱՐՃՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարճ՝ կարճատեւ լինելը։ |
| ԿԱՐՃՈՒՄՆ, ճման, գ. Կարճելը, կարճուելը։ |
| ԿԱՐՃՈՒՆՉ, ա. Ունչը՝ քիթը կարճ։ |
| ԿԱՐՄԻՐ, (պհլ.), մրոյ, ա. գ. 1. Կարմիր գոյնով, կարմրագոյն։ 2. Որեւէ բան, որ ներկուած է կարմիր գոյնով։ 3. Տարբեր նիւթերից ստացուող կարմիր ներկ։ |
| ԿԱՐՄՐԱԳԻՐ, գրոյ, ա. Կարմիր թանաքով գրուած։ |
| ԿԱՐՄՐԱԳՈՅՆ, ա. մ. Կարմիր գոյն ունեցող, կարմիր գոյնով։ |
| ԿԱՐՄՐԱԳՈՒՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կարմրել, շիկնել։ |
| ԿԱՐՄՐԱԴԵՂ, գ. 1. Կարմիր թանաք։ 2. Կարմիր ներկ։ |
| ԿԱՐՄՐԱԴԵՂՁ, գ. 1. Կարմիր դեղձ։ 2. Կարմիր դեղձի ծառ։ |
| ԿԱՐՄՐԱԶԳԵՍՏ, ԿԱՐՄՐԱԶԳԵՍՏԵԱԼ, ա. Կարմիր հագած, կարմրագոյն, կարմրաներկ։ |
| ԿԱՐՄՐԱԼԱՐ, ա. Կարմիր լարի նման։ |
| ԿԱՐՄՐԱԽԱՅՏ, ի, ից, գ. (կենդբ.) Սաղմոնազգիների ընտանիքին պատկանող ձուկ, որ ապրում է մաքուր՝ լեռնային ջրերում (Salmo trutta fario igt lacustris)։ |
| ԿԱՐՄՐԱԽՆՁՈՐ, գ. 1. Կարմիր խնձոր։ 2. Կարմիր խնձորի ծառ։ |
| ԿԱՐՄՐԱԿԵՐՏ, ի, ից, ա. Կարմիր գոյնով կերտուած, կարմրագոյն, կարմիր։ |
| ԿԱՐՄՐԱՀԱՏ, ա. Կարմիր հատեր՝ հատիկներ ունեցող։ |
| ԿԱՐՄՐԱՁՈՐՁ, ա. Կարմիր ձորձով՝ զգեստով, կարմրազգեստ։ |
| ԿԱՐՄՐԱՅԱՏԱԿ, ա. Կարմիր յատակ ունեցող, կարմիր յատակով։ |
| ԿԱՐՄՐԱՅԱՐՄԱՐ, ա. Կարմիր գոյնով յարմարեցրած, կարմրախառն։ |
| ԿԱՐՄՐԱՅՏ, ա. Կարմիր այտեր ունեցող, կարմիր այտերով, կարմրաթուշ։ Կին ոմն... աչեղ, բարձրահասակ եւ կարմրայտ (Խոր., Ա, 26)։ |
| ԿԱՐՄՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կարմիր գոյն ստանալ, կարմիր դառնալ, կարմրել։ |
| ԿԱՐՄՐԱՆԻՇ, ա. Կարմիր նիշ՝ նշան ունեցող։ |
| ԿԱՐՄՐԱՏԱՆՁ, գ. 1. Կարմիր տանձ։ 2. Կարմիր տանձի ծառ։ |
| ԿԱՐՄՐԱՏԵՍԻԼ, ա. Կարմիր տեսքով, կարմրի նման, կարմրերանգ, կարմրագոյն։ |
| ԿԱՐՄՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կարմրանալ տալ, կարմիր դարձնել, կարմրացնել։ |
| ԿԱՐՄՐԱՓԱՅԼ, ա. մ. Կարմիր գոյնով փայլող, կարմիր փայլ արձակելով։ |
| ԿԱՐՄՐԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԿԱՐՄՐԱՆԱԼ։ |
| ԿԱՐՄՐԵՐԱՆԳ, ա. Կարմիր երանգ ունեցող, կարմրագոյն։ |
| ԿԱՐՄՐԵՐՓԵԱՆ, նոյնն է՝ ԿԱՐՄՐԵՐԱՆԳ։ |
| ԿԱՐՄՐԻԿ, ա. փղքշ. ԿԱՐՄԻՐ-ի։ Կարմիր գոյնով՝ գոյնի։ Երկն ի ծովուն ունէր եւ զկարմրիկն եղեգնիկ (Խոր., Ա, 31)։ |
| ԿԱՐՄՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարմիր գոյն ունենալը, կարմիր լինելը, կարմիր գոյն։ |
| ԿԱՐՇՆԵՂ, ա. Զօրեղ, ուժեղ, պինդ, տոկուն, կորովի։ |
| ԿԱՐՇՆԵՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կարշնեղ՝ զօրեղ՝ ուժեղ։ |
| ԿԱՐՇՆԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Զօրեղութիւն, ուժեղութիւն, պնդութիւն։ |
| ԿԱՐՈՂ, ի, աց, ա. 1. Կարողացող, ձեռնհաս, ընդունակ։ 2. Զօրեղ, ուժեղ, հզօր, զօրաւոր։ 3. Ունեւոր։ |
| ԿԱՐՈՂԱԲԱՐ, տե՛ս ԿԱՐՈՂԱՊԷՍ։ |
| ԿԱՐՈՂԱԳՈՅՆ, ա. մ. Աւելի կարող, աւելի ուժով։ |
| ԿԱՐՈՂԱԿԱՆ, ա. Կարելի, հնարաւոր։ |
| ԿԱՐՈՂԱԿԻՑ, կցի, ա. Նոյն կարողութեան մասնակից, հաւասարապէս կարող։ |
| ԿԱՐՈՂԱՁԻԳ, ձգի, ձգաց, ա. Կորովի՝ կարող նետաձիգ՝ աղեղնաւոր։ |
| ԿԱՐՈՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Կարող լինել, ուժը պատել մի բան անելու, զօրել։ 2. Հնարաւորութիւն ունենալ, ի վիճակի լինել։ |
| ԿԱՐՈՂԱՊԷՍ, մ. 1. Կարող՝ հզօր կերպով, հզօրապէս։ 2. Հնարաւորին չափ, որքան կարելի է։ |
| ԿԱՐՈՂԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կարողանալ տալ, կարող դարձնել, ուժեղացնել, զօրացնել։ |
| ԿԱՐՈՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կարողանալ. հնարաւորութիւն գտնել։ |
| ԿԱՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կարող՝ ձեռնհաս լինելը։ 2. Ուժ, զօրութիւն։ 3. Նիւթական միջոց, հարստութիւն, գոյք։ 4. Հնարաւորութիւն, կարելիութիւն։ |
| ԿԱՐՈՒԱԿ, գ. Կօշիկ կարող կամ կարկատող, կօշկակար։ |
| ԿԱՐՈՒԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Կօշկակարի արհեստը, կօշկակարութիւն։ |
| ԿԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կարողութիւն, ուժ, զօրութիւն։ |
| ԿԱՐՕՏ, ի, ից, ա. 1. Որեւէ բանի պահանջ՝ կարիք զգացող, մի բանից զուրկ։ 2. Կարիք ունեցող, կարիքաւոր, չքաւոր, չունեւոր։ 3. գ. Կարօտութիւն, կարիք, պէտք։ 4. Ցանկութիւն, ձգտում, փափագ։ |
| ԿԱՐՕՏԱԲԱՐ, մ. Կարօտի նման, կարօտով, կարօտելով։ |
| ԿԱՐՕՏԱԲԵՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կարօտ ունենալ մի բան, կարօտել։ |
| ԿԱՐՕՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կարօտ։ |
| ԿԱՐՕՏԱԿԱՆ, տե՛ս ԿԱՐՕՏ։ |
| ԿԱՐՕՏԱՄԻՏ, ա. Մտքի՝ խելքի կարօտ, պակասամիտ, անխելք։ |
| ԿԱՐՕՏԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԿԱՐՕՏԵԼ (իմ)։ |
| ԿԱՐՕՏԱՆՔ, նաց, գ. 1. Կարօտութիւն, չքաւորութիւն։ 2. Կարօտ, փափագ, տենչ։ |
| ԿԱՐՕՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կարօտանալ տալ, կարօտ դարձնել։ |
| ԿԱՐՕՏԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. գ. Կարիք ունեցող, կարիքաւոր, չքաւոր, աղքատ։ |
| ԿԱՐՕՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Մի բանի կարիք՝ պակասութիւն զգալ, պահանջ ունենալ։ 2. Կարօտութիւն քաշել, կարիքի մէջ լինել։ 3. Կարօտ ունենալ, փափագել։ |
| ԿԱՐՕՏՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Նիւթական միջոցների պակասութիւն, կարիք, չքաւորութիւն։ 2. Փափագ, տենչ։ |
| ԿԱՑԱՁԻ, ա. Որի ձին կանգ է առնում եւ խրտնում։ Որ եւ առ ոյժ կացաձի արանց լինէր անցանել դիւրաւ ըստ կամի եւ ամենայն այրեւձիոյն (Փարպ., 171)։ |
| ԿԱՑԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Գտնուելու՝ մնալու՝ կանգ առնելու տեղ, կայան։ |
| ԿԱՑ ԵՒ ՄՆԱՑ, ԿԱՑ ՄՆԱՑ, ա. Կանգ առած ու մնացած, յետ մնացած։ |
| ԿԱՑԻՆ, (ասոր.), ցնոյ, ով կամ ցնի, նաւ, գ. Տապար։ |
| ԿԱՑՈՐԴ, ի, ից, ԿԱՑՈՑ, ի, աց, տե՛ս ԿԱՑԱՐԱՆ։ |
| ԿԱՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կանգնելը, կանգնած դրութիւն։ 2. Բաղկացութիւն։ |
| ԿԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. տե՛ս 1. ԿԱՑՈՒԹԻՒՆ (1)։ 2. ԿԱՑՈՒՐԴ։ |
| ԿԱՑՈՒՆ, տե՛ս ԿԱՅՈՒՆ։ |
| ԿԱՑՈՒՐԴ, ցրդի, ից կամ ցրդոյ, ոց, գ. 1. Հանդէս, ժողովրդական տօն՝ տօնախըմբութիւն, հանդիսաւոր հաւաքոյթ՝ շքերթ, հասարակական տեսարան։ 2. Տօնավաճառ։ |
| ԿԱՑՈՒՐԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Հանդիսաւոր կերպով դրուել՝ նշանակուել (մի պաշտօնի)։ |
| ԿԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, կացո՛, պբ. 1. Կանգնեցնել, ստիպել կանգնելու։ 2. Դնել, զետեղել, տեղաւորել։ 3. Նշանակել, կարգել։ 4. Իրագործել, կատարել, անել, դարձնել։ |
| ԿԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Կանգնեցնող, նշանակող, դնող եւն։ |
| ԿԱՑՐԴԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Կացուրդին յատուկ՝ վերաբերող, հանդիսաւոր, տօնական։ 2. Ատենական, հրապարակով արտասանուող գովասանական կամ մեղադրական (ճառ)։ |
| ԿԱՑՐԴԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կացուրդ կազմել, կացուրդի գալ, բազմութեամբ հաւաքուել։ |
| ԿԱՑՔ, ցից, գ. Կենցաղավարութիւն, վարք, նիստուկաց։ |
| ԿԱՒ, ոյ կամ ու, գ. 1. Տիղմ, ցեխ, տիլ։ 2. Սպիտակ կամ բրտի կաւ։ |
| ԿԱՒԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. գ. 1. Բրուտ։ 2. Աղիւսագործութիւն. որմնադրութիւն։ |
| ԿԱՒԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Իբրեւ կաւագործ մի բան շինել։ |
| ԿԱՒԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Աղիւսագործութիւն։ 2. Որմնադրութիւն։ |
| ԿԱՒԱԾԵՓ, ա. Կաւով ծեփած։ |
| ԿԱՒԱԿԵՐՏ, ա. Կաւից՝ աղիւսից կերտուած։ |
| ԿԱՒԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կաւի կամ շաղախի նման դառնալ, կաւի յատկութիւն ձեռք բերել։ |
| ԿԱՒԱՌՆ, գ. Ջրի նեղ առու։ |
| ԿԱՒԱՐԾԱԹ, ոյ, գ. Արծաթափայլ կաւեղէն նիւթ։ |
| ԿԱՒԱՓԱՂԱՂ, ա. Կաւ թրծող կամ թրծած կաւով՝ աղիւսով կատարուող։ |
| ԿԱՒԵԱՅ, տե՛ս ԿԱՒԵՂԷՆ։ |
| ԿԱՒԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ա. Կաւից պատրաստած՝ շինած, կաւից կազմուած, կաւէ։ |
| ԿԱՓԱՏԵԼ, եցի, ն. Գիշատել, բզկտել, յօշոտել։ |
| ԿԱՓԱՐԻՉ, րչի, չաց, գ. Փոսի կամ գերեզմանի բերանը փակելու՝ ծածկելու յարմարանք։ |
| ԿԱՓԱՐՈՒՄՔ, գ. Գերեզման։ |
| ԿԱՓԱՒՈՐ, ա. Թակիչ՝ ուռ ունեցող՝ գործածող, կափով՝ ուռով՝ լախտով զինուած։ |
| ԿԱՓԻՒՆ, տե՛ս ԿԱՓՈՒՄՆ։ |
| ԿԱՓԿԱՓԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. 1. Բաբախել, իրար բախել։ 2. Ատամները իրար խփել, կրճտացնել։ |
| ԿԱՓՈՒԼ, գ. Դարան, արգելարան։ |
| ԿԱՓՈՒՄՆ, փման, գ. 1. Խփելը, փակելը։ 2. Կպչելը, փակչելը։ 3. Բաբախիւն, ճայթիւն։ |
| ԿԱՓՈՒՑԱՆԵԼ, փուցի, փո՛, պբ. Փակել, խփել, գոցել, արգելել։ |
| ԿԱՓՈՒՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Փակելը, փակուելը, խփելը, խփուելը։ |
| ԿԱՓՉԵԼ, (իմ), փեայ, փուցեալ, չ. Կպչել, մածուել, միանալ։ |
| ԿԱՓՍԱԿ, տե՛ս ԿԱՄՓՍԱԿ։ |
| ԿԱՔԱՒ1, ու, ուց, եւ ի, աց, գ. (կենդբ.) Հաւազգիների կարգի փասիանների ընտանիքին պատկանող վայրի թռչուն (Perdix perdix)։ |
| ԿԱՔԱՒ2, տե՛ս ԿԱՔԱՒՔ։ |
| ԿԱՔԱՒԱՁԵՒ, ա. մ. Կաքաւման՝ կաքաւելու ձեւով, ոստոստելով։ |
| ԿԱՔԱՒԱՆՔ, նաց, գ. Կաքաւելը, թռչկոտելը, պարելը։ |
| ԿԱՔԱՒԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Թատրոնում կաքաւելու՝ պարելու տեղ։ |
| ԿԱՔԱՒԵԼ, եցի, չ. 1. Ոստոստել, թռչկոտել, պարել։ 2. Խաղ անել, ծաղրի առարկայ դարձնել։ 3. Վրայ յարձակուել։ |
| ԿԱՔԱՒԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Կաքաւել տալ, պար ածել, պարեցնել։ 2. Դուրս ցատկեցնել։ |
| ԿԱՔԱՒԻՉ, ւչի, չաց, գ. Պարող տղամարդ կամ կին։ |
| ԿԱՔԱՒՈՒՄՆ, ւման, գ. Կաքաւելը, պար։ |
| ԿԱՔԱՒՔ, գ. Կաքաւի պէս ոստոստելով պարելը, պար։ |
| ԿԲՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կպնել, կպչել, փակչել։ |
| ԿԵԱԼ, կէի, կեայր, կեցի, եկեաց, կեա՛ց, չ. 1. Ապրել, կեանք ունենալ՝ վարել, կենդանի լինել։ 2. Կենդանանալ։ |
| ԿԵԱՄ, կեմոյ, տե՛ս ԿԵՄ։ |
| ԿԵԱՄԱՏԱՐԱԶ, ա. Կեմի՝ խոտի չուանի նման։ |
| ԿԵԱՆՍԱԲԵՐ, նոյնն է՝ ԿԵՆՍԱԲԵՐ։ |
| ԿԵԱՆՍԱԶԳԵԱՑ, տե՛ս ԿԵՆՍԱԶԳԵԱՑ։ |
| ԿԵԱՆՔ, կենաց, նօք, գ. 1. Ապրելը, կենդանութիւն, կենդանի լինելը, գոյութիւն ունենալը։ 2. Վարք, ապրելու ձեւը՝ եղանակը, ապրելակերպ, կենցաղավարութիւն, կեանքի ընթացք։ 3. Այս կեանքը, այս աշխարհը։ 4. Ունեցուածք, գոյք, ստացուածք, ինչք, ապրուստ։ |
| ԿԵԴ, (վրաց.), ի, իւ, գ. Ծեծելու փայտ, գաւազան, մահակ։ Կեդիւ ջարդեցին զսրունսն (Վրք. եւ վկ. Ա. 40, ՀԱԲ)։ |
| ԿԵԴԱՐ, տե՛ս ԿԻԴԱՐ։ |
| ԿԵԴՐՈՆ, տե՛ս ԿԵՆԴՐՈՎՆ։ |
| ԿԵԿԻԱՍ, (յուն.), գ. Հիւսիսարեւելեան քամի։ |
| ԿԵՂ, ոյ, ոց, գ. (բժշկ.) Խոց (Ulcus)։ |
| ԿԵՂԱԿԱՐԾ, ա. Կասկածելի, երկբայական, անհիմն։ |
| ԿԵՂԱԿԱՐԾԵԼ, եցի, չ. Կեղակարծ լինել, կասկածել, երկբայել, երկմտել։ |
| ԿԵՂԱԿԱՐԾԵԼԻ, տե՛ս ԿԵՂԱԿԱՐԾ։ |
| ԿԵՂԱԿԱՐԾԻՔ, ծեաց, ԿԵՂԱԿԱՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Կասկած, երկբայութիւն, տարակոյս, վէճ։ |
| ԿԵՂԱՆԿ, գ. (բժշկ.) Խլուակ (Fistula)։ |
| ԿԵՂԵԼ, եցի, ն. Նեղել, չարչարել, տանջել։ |
| ԿԵՂԵՐՋԱԿԱՆ, ա. Ցաւագին, տրտունջ ու գանգատ յարուցող։ |
| ԿԵՂԵՒ, (ասոր.), ոյ, ոց, գ. Որոշ պտուղների եւ ծառերի արտաքին բնական ծածկոյթը, կլեպ։ |
| ԿԵՂԵՒԱՆՔ, նաց, գ. Որոշ կենդանիների մաշկը պատող ոսկրային թիթեղիկները՝ թեփը, թեփուկ։ |
| ԿԵՂԵՒԵԼ, եցի, ն. 1. Կեղեւը հանել՝ մաքրել։ 2. Դուրս քաշել՝ հանել, կորզել, պլոկել։ |
| ԿԵՂԵՔԱԾՔ, գ. Բզկտուած՝ քերծուած տեղ մարմնի վրայ, քերծուածք, պատռուածք։ |
| ԿԵՂԵՔԵԼ, եցի, ն. Բզկտել, գզգզել, յօշոտել, պատառոտել, բզիկ-բզիկ անել։ |
| ԿԵՂԵՔԻՉ, ա. Բզկտող, յօշոտող։ |
| ԿԵՂԵՔՈՒՄՆ, քման, գ. Կեղեքելը, կեղեքուելը։ |
| ԿԵՂԹ, (յուն.), գ. 1. Կողով, քթոց։ 2. Ընդեղէնի եւ սորուն նիւթերի չափ = 8, 754 լիտր։ |
| ԿԵՂԾԱԲԵՐԵԼ, ն. Կեղծ կերպով անգիտութիւն ցոյց տալ, պատրուակել, թաքցնել։ |
| ԿԵՂԾԱԴԷՄ, ա. Կեղծ դէմք ունեցող, կեղծաւորող։ |
| ԿԵՂԾԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Երկերեսանի, խաբեբայ, խարդախ, նենգ։ 2. Ոչ պարզ, խաբէական, պատիր, սուտ։ |
| ԿԵՂԾԱՒՈՐԱԲԱՐ, մ. Կեղծաւորի նման, կեղծաւորութեամբ, կեղծաւորելով։ |
| ԿԵՂԾԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. Կեղծաւորին յատուկ, կեղծաւոր։ |
| ԿԵՂԾԱՒՈՐԱԿԻՑ, ա. Կեղծաւորութեան՝ կեղծիքին մասնակից։ |
| ԿԵՂԾԱՒՈՐԵԼ1, եցի, ն. Արտաքուստ ձեւացնել՝ ցոյց տալ, կեղծել։ |
| ԿԵՂԾԱՒՈՐԵԼ2, (իմ), եցայ, հբ. Կեղծաւորութիւն անել, ձեւացնել, ձեւանալ, կեղծակերպել, կեղծել։ |
| ԿԵՂԾԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կեղծաւորելը, կեղծաւոր լինելը, կեղծաւոր յատկութիւնը։ 2. Պատրուակ, սուտ պատճառ։ 3. Պատրանք։ |
| ԿԵՂԾԻՔ, ծեաց, ծեօք, գ. Կեղծ լինելը, կեղծաւորութիւն, կեղծութիւն, խաբէութիւն, պատրանք։ |
| ԿԵՂԾՈՏԵԼ, եցի, ն. Սաստիկ կեղծել։ Կեղծոտելով զսաստկութիւն ձմեռնային ժամանակին ի վերայ եղելոյ (Արծ., 186)։ |
| ԿԵՂԾՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿԵՂԾԻՔ։ |
| ԿԵՂԾՍ Ի ԿԵՂԾՍ, մ. Կեղծ՝ շինծու՝ խաբուսիկ կերպարանքներով։ |
| ԿԵՂՏ, ոյ, գ. 1. Աղտ, անմաքրութիւն։ 2. փխբ. Արատ, բիծ։ 3. ա. Կեղտոտ, անմաքուր։ |
| ԿԵՂՏԵԱԼ, ա. Կեղտոտուած, կեղտոտ։ |
| ԿԵՄ, (յուն.), ոյ, ով, գ. Խոտից հիւսած՝ ոլորած՝ պատրաստած չուան։ |
| ԿԵՄԵՂԷՆ, ա. գ. Կեմից պատրաստուած. խսիր։ |
| ԿԵՄԵՏՐԻԱՅ, կիմետէր (յուն.), գ. Նահատակի գետնափոր գերեզման։ |
| ԿԵՆԱԲԱՐՁ, ա. Կեանքը վերացնող՝ դադարեցնող, կեանքին վերջ դնող։ |
| ԿԵՆԱԳՈՐԾ, ա. Կեանք ստեղծող՝ բերող, կենդանութիւն տուող, կենդանացնող, կենարար, կենսառիթ։ |
| ԿԵՆԱԳՈՐԾԱԿԱՆ, ա. Կեանք ստեղծող՝ բերող, կենդանութիւն տուող, կենդանացնող, կենարար, կենսառիթ։ |
| ԿԵՆԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. 1. Կենդանացնել, կենդանութիւն բերել, մեռելին յարութիւն տալ։ 2. Կենդանութիւնը պահպանել։ |
| ԿԵՆԱԳՈՐԾԻՉ, ա. Կենագործող, կենարար, կենսաբեր, կենսառիթ։ |
| ԿԵՆԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Կենագործելը, կենդանացնելը, կենդանութիւն։ |
| ԿԵՆԱԶԱՐԴ, ա. Կեանքը զարդարող կամ կեանքով զարդարուած. կենդանարար։ |
| ԿԵՆԱԶԳԵԱՑ, տե՛ս ԿԵՆՍԱԶԳԵԱՑ։ |
| ԿԵՆԱԶԷՆ, ա. Կեանքով զինուած, որով կեանք է ձեռք բերւում (Քրիստոսի խաչափայտի մասին)։ |
| ԿԵՆԱԶՐԱՒ, ա. Կեանքին վերջ դնող՝ տուող, կեանքը խզող, մահացնող։ |
| ԿԵՆԱԶՐԱՒԵԼ, եցի, ն. Կեանքին վերջ դնել, կեանքը խզել, սպանել։ |
| ԿԵՆԱԽՈՒԶ, ա. Կեանքին վերջ դնող, կեանքը խզող, սպանող։ |
| ԿԵՆԱԾԻՆ, տե՛ս ԿԵՆՍԱԾԻՆ։ |
| ԿԵՆԱԿԱՆ, տե՛ս ԿԵՆՍԱԿԱՆ։ |
| ԿԵՆԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. 1. Միասին կեանք վարող, միասին ապրող, բնակակից, կենցաղակից։ 2. Ամուսին, կողակից։ |
| ԿԵՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կենակից լինելը, միասին ապրելը։ 2. Ամուսնական կապ, ամուսնութիւն։ |
| ԿԵՆԱՀԱՂՈՐԴ, ա. Կեանքին հաղորդակից՝ մասնակից, կենակից։ |
| ԿԵՆԱՀՐԱՇ, ա. Կեանք հրաշագործող, կենդանատու, կենսաբեր։ |
| ԿԵՆԱՁԱՅՆ, ա. Կենսառիթ հնչող, կեանքի հրաւիրող, կենդանարար։ |
| ԿԵՆԱՁԻՐ, ա. Կեանք՝ կենդանութիւն պարգեւող՝ շնորհող, կենսաբաշխ։ |
| ԿԵՆԱՂՈՒՏ, տե՛ս ԿԵՆԵՂՈՒՏ։ |
| ԿԵՆԱՃԱՇԱԿ, ա. Կենսատու, կենսաբեր։ |
| ԿԵՆԱՇՆՈՐՀ, ի, ա. Կեանք շնորհող՝ տուող, կենաձիր։ |
| ԿԵՆԱՊԱՏՃԱՌ, ա. Կեանքի պատճառ եղող, կենսառիթ։ |
| ԿԵՆԱՍԵՐ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱՍԵՐ։ |
| ԿԵՆԱՍԵՐԵԼ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱՍԵՐԵԼ։ |
| ԿԵՆԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Իր կեանքը սիրող, կեանքի վրայ դողացող, անձնասէր։ |
| ԿԵՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կեանքը սիրելը, կեանքի սէր ունենալը։ |
| ԿԵՆԱՍՏԵՂԾԵԼ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱՍՏԵՂԾԵԼ։ |
| ԿԵՆԱՏՈՒ, տե՛ս ԿԵՆՍԱՏՈՒ։ |
| ԿԵՆԱՐԱՐ, ի, աւ, ա. Կեանք ստեղծող՝ բերող, կենդանութիւն տուող՝ պարգեւող, կենդանացնող, կենսաբեր, կենսատու, փրկարար, փրկիչ (գործածւում է նաեւ կրօնական մտքով)։ |
| ԿԵՆԱՐԱՐԵԼ, եցի, տե՛ս ԿԵՆԱԳՈՐԾԵԼ։ |
| ԿԵՆԱՒԷՏ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱՒԷՏ։ |
| ԿԵՆԴԱԿ, ի, աց, գ. (աստղգ.) Կենդանակերպ. կենդանակամար։ |
| ԿԵՆԴԱՆ, անք, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԻ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԲԱՇԽ, ա. Կենդանութիւն բաշխող, կենսաբաշխ, կենսատու։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԲԵՐ, ի, ից կամ աց, ա. 1. Կենդանութիւն բերող, կենսաբեր, կենսառիթ։ 2. գ. (աստղգ.) Կենդանակամար։ 3. (աստղգ.) Կենդանակերպ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԲՈՅՍ, բուսի, ից, գ. 1. Կենդանական եւ բուսական յատկութիւններով օժտուած ստորակարգ կենդանիների ընդհանուր անունը։ 2. (կրօն.) Կենդանութիւն պարունակող բոյս՝ տունկ, կենաց փայտ, խաչափայտ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԲՈՒԾԻԼ, չ. Իբրեւ կենդանի սնուել։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԲՈՒՂԽ, ա. Կենդանութիւն բխող, կենսաբուխ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԲՈՒՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Բոյսի կենդանի լինելը, կանաչելը, աճելը։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԳԻԾ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱԳԻՐ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԳԻՐ, գրի, րաց, գ. 1. Պատկեր, դիմանկար։ 2. Նկարիչ, պատկերահան։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԳՈՅ, ա. Որի մէջ կենդանութիւն կայ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԳՈՅՆ, ա. 1. Աւելի կենդանի, զօրաւոր։ 2. Աւելի չափով կենդանու՝ անասունի յատկութիւն ունեցող, անասնագոյն։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԳՈՐԾ, տե՛ս ԿԵՆԱԳՈՐԾ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԳՈՐԾԵԼ, տե՛ս ԿԵՆԱԳՈՐԾԵԼ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Կենդանացնելը, կենդանանալը, յարութիւն։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԳՐԱԾ, ածք, գ. Նկարած պատկեր։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԳՐԵԼ, եցի, ն. 1. Կենդանի՝ բնականի նման նկարել, պատկերել։ 2. Ճիշտ՝ կենդանի գոյներով նկարագրել։ 3. Օրինակել, տպաւորել։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կենդանագրելը, նկարելը։ 2. Կենդանագիր, պատկեր, նկար։ 3. Նկարագրութիւն, նկարագիր։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԴԻՐ, ա. Որտեղ դրուած՝ թաղուած են նահատակները (որոնք կենդանի են հոգով)։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԶԳԵԱՑ, ա. Իր մէջ կեանք՝ կենդանութիւն կրող, կենսակիր։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԶՈՀՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կենդանիների զոհ, կենդանիներ զոհելը։ 2. Ողջ-ողջ զոհելը։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԽԱՐՈՅԿ, ա. Կենդանի վիճակում՝ ողջ-ողջ այրող՝ այրուող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԽԱՐՈՒԿԵԼ, եցի, ն. 1. Կենդանի վիճակում՝ ողջ-ողջ այրել խարոյկի վրայ, ողջակիզել։ 2. Բորբոքել, բոցավառել, հրահրել։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԽՈՒՄԲ, ա. Ուր կայ անմահների՝ հրեշտակների խումբ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԾԻՆ, ծնի, նաց, ա. 1. Որ ծնւում է կենդանի վիճակում՝ իբրեւ կենդանի։ 2. նման. Կեանք՝ կենդանութիւն ծնող՝ բերող, կենսաբեր։ 3. Կենդանութեան պատճառ եղող, կենսառիթ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԾՆԱԿԱՆ, ա. Կենդանածնութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԾՆԵԼ, եցի, ն. 1. Կենդանի վիճակում ծնել։ 2. Կենդանութիւն եւ կեանք բերել, կենդանացնել։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԾՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կենդանածին (1) լինելը, կենդանի վիճակում ծնելը եւ ծնուելը։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԿ, ի, աց, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱԿԵՐՊ (1)։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԿԱՅԼԱԿ, ա. Կենդանի աղբիւրից բխող՝ կաթող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Կենսական, կենդանի, առոյգ։ 2. Կենդանութիւն տուող, կենդանարար, կենսատու։ 3. Առողջարար։ 4. Կենդանութեան յատկութիւն ունեցող։ 5. գ. տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱԿԵՐՊ (1)։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԿԱՆԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կենդանական։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԿԱՊ, ա. Կենդանութեամբ կապուած, կենդանի։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԿԵՐՊ, ի, ից, 1. գ. (աստղգ.) Արեգակնածրին զուգահեռ տեղաւորուած այն 12 համաստեղութիւնները, որոնք կոչւում են կենդանիների անուններով։ 2. ա. Կենդանի նկարուած կամ նկարագրուած։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԿԵՐՊԵԼ, եցի, ն. 1. Կենդանի արարածի կերպարանքով ստեղծել։ 2. Կենդանացնել, կենդանագործել։ 3. Կենդանի նկարել, կենդանագրել։ 4. Նորոգել։ 5. եցայ, կ. չ. նոյն նշ.։ |
| ԿԵՆԴԱՆԿԷԶ ԱՌՆԵԼ, Կենդանի վիճակում՝ ողջ-ողջ այրել։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱԿԻՐ, ա. Որի մէջ զետեղուած է կենդանի էակ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՀԱԼԱԾ, ա. Կենդանիներին՝ գազաններին հալածող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՀՈՍ, ա. Իբրեւ կենդանի աղբիւր հոսող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՁԱՅՆ, ա. Կենդանի ձայնով խօսող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՁԻՐ, ա. Կենդանութիւն պարգեւող՝ շնորհող, կենդանաբաշխ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կենդանութիւն առնել՝ ստանալ, վերստին կենդանի լինել՝ դառնալ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՆՈՐՈԳ, ա. Կենդանութիւնը նորոգող, վերստին կեանք տուող, կենդանացնող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՇԷՆ, ա. Կենդանի մարմնից շինած։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՊԱՀ, ի, ա. Կենդանութիւնը՝ կեանքը պահպանող, կեանքի տէր։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՊԱՐԳԵՒ, ա. Կենդանութիւն պարգեւող, կենդանաշնորհ, կենդանաձիր։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՊԵՏԱԿԱՆ, ա. (կրօն.) Կենդանութեան՝ կեանքի տիրոջը յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՊԷՍ, մ. Կենդանիների նման՝ պէս։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՍԱՂԱՐԹ, ա. Կենդանի՝ չթառամած սաղարթ ունեցող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՍԵՐ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱԾԻՆ (1)։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՍԵՐԵԼ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱԾՆԵԼ (1)։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՍԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կենդանուց կենդանի վիճակում սերուելը։ 2. Կենդանի սերունդ առաջացնելը, կենդանածնութիւն։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. 1. Կենդանութիւն՝ իր կեանքը սիրող, իրեն խնայող։ 2. Կենդանիներ սիրող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կենդանասէր (1) լինելը, իր կեանքը սիրելը։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՍՈՒՆ, ա. Սնուցելով կենդանի վիճակում պահող, կենդանութիւնը պահպանող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՍՊԱՌ, ա. Կենդանութիւնը՝ կեանքը սպառող, կեանքին վերջ դնող, սպանող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՍՏԵՂԾ, ի, ա. Կենդանութիւն՝ կեանք ստեղծող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՍՏԵՂԾԵԼ, եցի, ն. 1. Ստեղծել իբրեւ կենդանի, կենդանածնել։ 2. Կենդանացնել, կենդանագործել, կենդանութիւնը վերականգնել։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱԾՆՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԼ, ծի, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱՍՏԵՂԾԵԼ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՏԵՍԱԿ, ի, աց, գ. 1. տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱԿԵՐՊ (1)։ 2. Կենդանու տեսակ։ 3. ա. Կենդանու տեսք՝ կերպարանք ունեցող, կենդանանման։ 4. ա. Խաչանիշ, խաչադրոշմ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՏՆԿԻԼ, չ. Իբրեւ կենդանի տունկ արմատանալ՝ բուսնել։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՏՈՒ, ի, աց, ա. Կենդանութիւն տուող, կենսատու, կենարար, կենսառիթ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՏՈՒՆԿ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱԲՈՅՍ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՏՈՒՐ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱՏՈՒ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՏՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, եցո՛, պբ. Կենդանատուր դարձնել։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՐԱՐ, ի, աւ, ա. Կենդանութիւն ստեղծող՝ բերող, կենդանացնող, կենարար։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՐԱՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կենդանարար։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՐԱՐՈՂ, ա. Կենդանութիւն տուող, կենդանացնող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կենդանութիւն տալը, կենդանացնելը։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՐՄԱՏ, ա. Կենդանութեան արմատ՝ սկիզբ եղող (Քրիստոսի խաչափայտի մասին)։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՑՈՒ, ա. 1. Որ կարող է կենդանի մնալ՝ ապրել։ 2. Կենդանացնող։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կենդանութիւն՝ կեանք տալ, կեանքի վերադարձնել, յարութիւն տալ, վերակենդանացնել, կենդանի դարձնել կամ պահել։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ կենդանացնում է, կենդանացնող, կենդանարար, կենսատու։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՒԷՏ, ա. Կեանքի առիթ՝ պատճառ դարձող, կենդանութեամբ լի, կենդանարար, կենսաւէտ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԱՒՈՐ, ա. Կենդանութիւն կրող, կենդանի ապրող, կենսունակ։ |
| ԿԵՆԴԱՆԵՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Կենդանի լինելը, կենդանածնութիւն։ |
| ԿԵՆԴԱՆԻ, նւոյ, նեաց, ա. 1. Կենդանութիւն ունեցող, ողջ, ապրող։ 2. նման. Կեանքի՝ կենդանութեան պատճառ եղող՝ դարձող, կենսառիթ։ 3. գ. Շնչաւոր էակ, արարած։ 4. Կենդանական բոլոր արարածները ի հակադրութիւն մարդու։ 5. Ընտանի կենդանի, անասուն։ |
| ԿԵՆԴԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կենդանի լինելը, գոյութիւն ունենալը, ապրելը, կեանք։ |
| ԿԵՆԴԱՆՒՈՅՆ, մ. Կենդանի վիճակում, կենդանի լինելով, ողջ-ողջ։ |
| ԿԵՆԴԱՆՕՐԷՆ, մ. Կենդանու նման, ինչպէս կենդանի։ |
| ԿԵՆԴԻՆԱՐ, (յուն., լատ.), գ. Հարիւր լիտր ծանրութեան կշիռ, (ըստ Յ. Մանանդեանի՝ 32 կգ 640 գրամ)։ |
| ԿԵՆԴՈՆԱՌ, (յուն.), գ. Ցնցոտիներով կարկատած զգեստ։ |
| ԿԵՆԴՐՈՎՆ, կամ ԿԵՆՏՐՈՎՆ (յուն.), գ. Շրջանի միջին կէտը։ |
| ԿԵՆԵՂՈՒՏ, ա. 1. Կեանք՝ կենդանութիւն ունեցող, կենդանաւէտ, կենսառիթ, կենարար։ 2. Կենսունակ, տոկուն, առոյգ, զուարթ։ |
| ԿԵՆԸՆԾԱՅ, ա. Կեանք ընծայող՝ պարգեւող, կենսառիթ, կենսատու։ |
| ԿԵՆՍԱԲԱՇԽ, ա. Կեանք բաշխող՝ տուող, կենսաձիր։ |
| ԿԵՆՍԱԲԵՐ, ա. Կեանք բերող՝ տուող, կենարար, կենսատու, կենսառիթ։ |
| ԿԵՆՍԱԲՈՒՂԽ, ա. Կեանք բխող, կենդանացնող։ |
| ԿԵՆՍԱԳԻՒՏ, ա. Որտեղ կարելի է կեանք գտնել։ |
| ԿԵՆՍԱԶԳԵԱՑ, ա. (յունական ոճով) Կեանք պարունակող, կենսակիր, կենսաբեր։ |
| ԿԵՆՍԱԽՐԱԽՈՅՍ, ա. Կեանքի խրախոյս տուող, կեանքի յոյս ներշնչող, յուսադրող։ |
| ԿԵՆՍԱԾԱՂԻԿ, ա. Կեանքի ծաղիկ ունեցող, որտեղ կեանքը ծաղկում է։ |
| ԿԵՆՍԱԾԻՆ, ա. Կենսատու, կենսաբեր։ |
| ԿԵՆՍԱԾՆԵԼ, ն. Կեանք ծնել, կենդանածնել։ |
| ԿԵՆՍԱԿԱՅԼԱԿ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱԿԱՅԼԱԿ։ |
| ԿԵՆՍԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Կեանք պարունակող, կեանքի առիթ եղող։ |
| ԿԵՆՍԱԿԻՐ, ա. Իր մէջ կեանք կրող, կենսաբեր, կենսատու։ |
| ԿԵՆՍԱՀՐԱՒԷՐ, ա. Կեանքի հրաւիրող՝ կոչող։ |
| ԿԵՆՍԱՃԱՇԱԿ, ա. Որտեղ կեանքի ճաշակ կայ կամ կեանք են ճաշակում։ |
| ԿԵՆՍԱՉՈՒ, ա. Դէպի կեանք տանող (ճանապարհ)։ |
| ԿԵՆՍԱՊԱՐԳԵՒ, ա. Կեանք՝ կենդանութիւն պարգեւող։ |
| ԿԵՆՍԱՌԱՔ, ա. Կեանք առաքող՝ տուող կամ կեանքի հրաւիրող՝ կոչող։ |
| ԿԵՆՍԱՌԻԹ, ա. Կեանքի առիթ՝ պատճառ եղող՝ դարձող, կենդանարար, փրկարար, առողջարար։ |
| ԿԵՆՍԱՏՈՒ, ա. Կեանք՝ կենդանութիւն տուող, կենսաբեր, կենսապարգեւ, փրկարար։ |
| ԿԵՆՍԱՏՈՒՆԿ, ա. (կրօն.) Որտեղ կեանքի տունկը՝ կենաց ծառն է։ |
| ԿԵՆՍԱՏՈՒՐ, տե՛ս ԿԵՆԴԱՆԱՏՈՒՐ։ |
| ԿԵՆՍԱՑՆՑՈՒՂ, ա. Որ կեանք է ցնցղում՝ ցօղում՝ սփռում։ |
| ԿԵՆՍԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ացո՛, պբ. Կենդանացնել կենդանութեամբ լցնել, կեանք տալ։ |
| ԿԵՆՍԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Կենդանացնող, կենդանարար։ |
| ԿԵՆՍԸՆԿԱԼ, ա. Կեանք ընդունող՝ գտնող։ (Սեբէոս, ԼԳ)։ |
| ԿԵՆՍՈՆ, (յուն., լատ.), գ. Հարկ, տուրք։ (Տիմոթ. Կուզ, 289, ՀԱԲ)։ |
| ԿԵՆՍՈՒՆԱԿ, ա. Իր մէջ կեանք՝ կենդանութիւն կրող, կենսակիր, կենդանի։ |
| ԿԵՆՍՈՒՍՈՅՑ, ա. Կեանք ուսուցանող, հոգեշահ, փրկարար։ |
| ԿԵՆՑԱԿԱՆ, ա. Որ դեռ ապրելու է՝ կեանք պիտի ունենայ, կենդանացու։ |
| ԿԵՆՑԱՂ, ոյ, ում, ով. եւ ի, աց, գ. 1. Ապրելակերպ, նիստուկաց, բարք։ 2. Առօրեայ՝ առտնին՝ աշխարհիկ կեանք, այս կեանքը։ |
| ԿԵՆՑԱՂԱԶՐԱՒ, տե՛ս ԿԵՆԱԶՐԱՒ։ |
| ԿԵՆՑԱՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Կենցաղին՝ առօրեայ կեանքին յատուկ՝ վերաբերող, աշխարհական, երկրաւոր, անցաւոր։ 2. Կենցաղի՝ կեանքի համար օգտակար, կենցաղօգուտ։ |
| ԿԵՆՑԱՂԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կեանք վարելը, կենցաղավարութիւն։ |
| ԿԵՆՑԱՂԱԿԻՑ, ԿԵՆՑԱՂԱԿՑՈՐԴ, ա. Նոյն կենցաղով ապրող։ |
| ԿԵՆՑԱՂԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կենցաղակից լինել, նոյն կենցաղով ապրել։ (Նար., 642)։ |
| ԿԵՆՑԱՂԱՊԷՍ, մ. Ըստ կենցաղի, կենցաղայնօրէն։ |
| ԿԵՆՑԱՂԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Աշխարհիկ կեանք սիրող, կեանքի վայելքները սիրող, կենսասէր։ |
| ԿԵՆՑԱՂԱՎԱՐ, ա. Կենցաղ՝ կեանք վարող, ապրող։ |
| ԿԵՆՑԱՂԱՎԱՐԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Կեանք վարել, ապրել. կեանքի այս կամ այն ընթացքը բռնել, վարուել։ |
| ԿԵՆՑԱՂԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կենցաղավարելը, ապրելու ձեւը՝ եղանակը, կեանքի ընթացք, կեանք, ապրելակերպ։ |
| ԿԵՆՑԱՂԱՒԷՏ, ա. Կեանքով լի, կենդանաւէտ։ |
| ԿԵՆՑԱՂԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԿԵՆՑԱՂԱՎԱՐԵԼ։ |
| ԿԵՆՑԱՂՕԳՈՒՏ, ա. Կենցաղի՝ կեանքի համար օգտակար, հասարակական օգտակարութիւն ունեցող։ |
| ԿԵՆՑԱՂՕԳՏԱԿԱՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ խիստ կենցաղօգուտ՝ օգտակար։ |
| ԿԵՆՑԱՂՕԳՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կենցաղի՝ կեանքի համար օգտակար լինելը։ |
| ԿԵՇՏ, (պհլ.), ի, գ. Կրօն, աղանդ, դաւանանք։ |
| ԿԵՌԻՔ, ռեաց, ռեօք, գ. (գւռ.), յոգն. Ատամներ, ժանիքներ։ |
| ԿԵՌՆԵԽ, գ. (կենդբ.) Ճնճղուկազգիների կարգի կեռնեխների ընտանիքին պատկանող երգեցիկ թռչուն (Turdus philomelos)։ |
| ԿԵՍԱՐ, (Յուլիոս Կեսարի անունից), ու, տե՛ս ԿԱՅՍՐ։ |
| ԿԵՍՈՒՐ, տե՛ս ՍԿԵՍՈՒՐ։ |
| ԿԵՍՏ, կամ ԿԵՍՏՈՍ (յուն.), ի, գ. Ափրոդիտէ աստուածուհու զարդերի արկղը։ |
| ԿԵՏ, տե՛ս ԿԷՏ։ |
| ԿԵՏԱԴՐԵԱԼ, ա. Սահմանուած, տեղը՝ ժամը որոշուած։ |
| ԿԵՏԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Դրած՝ որոշած սահման։ |
| ԿԵՏՈՍ, տե՛ս ԿԷՏ1։ |
| ԿԵՏՈՍԱԲԱՐ, մ. Կէտ կենդանու նման։ |
| ԿԵՐ, ոյ, ոց, գ. 1. Կերակուր, ուտելիք (մանաւանդ անասունների, գազանների, թռչունների)։ 2. Ձուկ որսալու խայծ։ 3. փխբ. Սպառելի նիւթ, ճարակ։ |
| ԿԵՐԱԿՈՒՐ, րոյ, րոց, գ. Ուտելիք, սնունդ, կեր։ |
| ԿԵՐԱԿՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Սնուցական։ |
| ԿԵՐԱԿՐԱԿԻՑ, ա. Միասին կերակրուող, հացակից, սեղանակից։ |
| ԿԵՐԱԿՐԱՆՔ, նաց, գ. Որեւէ ուտելիք, ուտելեղէն, սննդամթերք։ |
| ԿԵՐԱԿՐԱՓՈԽՈՒԹԻՒՆ, գ. Կերակուրները փոփոխելը։ |
| ԿԵՐԱԿՐԵԼ, եցի, ն. 1. Կերակուր տալ ուտելու, ուտեցնել, սնունդով բաւարարել, կշտացնել։ 2. եցայ, կ. եւ հբ. Կերակրուել, ուտել, ճաշակել, սնուել։ |
| ԿԵՐԱԿՐԵԼԻ, ա. Ուտելի, ուտելու համար պիտանի, որ կարելի է ուտել։ |
| ԿԵՐԱԿՐԻԿ, ա. Աղքատիկ՝ համեստ՝ շատ քիչ կերակուր։ |
| ԿԵՐԱԿՐԻՉ, րչի, ա. Որ կերակրում է, կերակրող։ |
| ԿԵՐԱԿՐՈՂԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կերակրող՝ սնունդ տուող։ |
| ԿԵՐԱԿՐՈՂԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Սնուցող, սննդարար, սննդական։ 2. Ուտելու համար պիտանի, ուտելի։ |
| ԿԵՐԱԿՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Սնուցում, կերակրում, կերակրի մատակարարում։ |
| ԿԵՐԱԿՐՈՒՄՆ, կրման, գ. Կերակրելը, կերակրուելը։ |
| ԿԵՐԱԿՐՉՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կերակուր մատակարարելը, կերակրում, սնուցում։ 2. Տնտեսութիւն։ |
| ԿԵՐԱՏ, (յուն.), ի, գ. Կշռաչափ՝ ծանրութեամբ հաւասար չորս գարեհատի։ |
| ԿԵՐԵՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Շատակերութիւն, որկրամոլութիւն։ |
| ԿԵՐԵՒՈՒՐԱՑ, ա. Ուտող եւ ուրացող, ապերախտ, երախտամոռ։ (Գիրք թղ., 6, ՀԱԲ)։ |
| ԿԵՐԻՉ, րչի, չաց, ա. Ուտող, խժռող։ |
| ԿԵՐԿԵՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կոկորդը չորանալ, ձայնը կտրուել՝ բարակել՝ խզխզալ։ |
| ԿԵՐՄՈՍ, (յուն.), գ. Մանր դրամ, մանրուք։ |
| ԿԵՐՈՂ, ի, աց, ա. 1. Ուտող։ 2. Շատակեր։ |
| ԿԵՐՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Կերող լինելը, շատակերութիւն, որկրամոլութիւն։ |
| ԿԵՐՈՒՄՆ, րման, գ. Ուտելը, ուտելիքը։ |
| ԿԵՐՊ, (պհլ.), ի, ից, գ. 1. Եղանակ, ձեւ, օրինակ, տարազ։ 2. Որակ, որպիսութիւն։ 3. Նմանութիւն, տեսք, ձեւ։ 4. Արտաքին տեսք, կերպարանք։ 5. Բուն էութիւն, իսկութիւն։ 6. Երես, դէմք։ 7. Անձ, անձնաւորութիւն։ 8. Սեռ, տեսակ։ |
| ԿԵՐՊԱԳՈՐԾԵԼ, եցի, ն. Կերպ՝ ձեւ տալ, ձեւաւորել։ |
| ԿԵՐՊԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Կերպը՝ կերպարանքը նկարել՝ նկարագրել՝ քանդակել՝ դրոշմել։ |
| ԿԵՐՊԱԳՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կերպագրելը, նկարագրելը, նմանը նկարելը՝ քանդակելը։ |
| ԿԵՐՊԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կերպարանքի դիրք, տեսք, օրինակ։ 2. Կերպագրութիւն։ |
| ԿԵՐՊԱԿԵՐՊ, ա. Զանազան կերպի, տեսակ-տեսակ, զանազան, պէսպէս։ |
| ԿԵՐՊԱԿԻՑ, ա. 1. Կերպարանքով նման, կերպարանակից, նմանակից։ 2. Կամակից, միակամ։ |
| ԿԵՐՊԱԿՑԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ կերպակից։ |
| ԿԵՐՊԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կերպակից՝ կերպարանակից լինել, նոյն կերպարանքն ստանալ։ |
| ԿԵՐՊԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Կերպակից՝ կերպարանակից լինելը, նմանութիւն։ |
| ԿԵՐՊԱՁԳԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մի բանի կերպով կամ նման ձգուել։ |
| ԿԵՐՊԱՁԵՒԵԼ, եցի, ն. Մի բանի կերպարանքով՝ նմանութեամբ ձեւել՝ ձեւ տալ՝ նկարել՝ դրոշմել՝ նկարագրել՝ յօրինել։ |
| ԿԵՐՊԱՄՏԵԼ, եալ, ն. Մտքումը ձեւակերպել։ |
| ԿԵՐՊԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կերպ՝ կերպարանք առնել՝ ստանալ, կերպաւորուել, նմանուել, կազմուել, ձեւաւորուել։ |
| ԿԵՐՊԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Կերպ՝ կերպարանք առնելը՝ ստանալը, կերպանալը։ |
| ԿԵՐՊԱՍ, (իրան.), ու, ուց, ուք, ովք, իւք, գ. 1. Բամբակէ կամ մետաքսէ նուրբ կտաւ։ 2. Մետաքս։ 3. ա. Կերպասէ, կերպասեայ։ |
| ԿԵՐՊԱՍԱԲԵՐ, ա. Մետաքս բերող՝ արտադրող (շերամ)։ |
| ԿԵՐՊԱՍԱԳՈՐԾ, ի, աց, ա. 1. Մետաքսաթել հիւսող (որդ)։ 2. Կերպաս՝ մետաքս հիւսող (արհեստաւոր)։ |
| ԿԵՐՊԱՍԱԶԳԵՍՏ, ա. Կերպասէ՝ մետաքսէ զգեստ հագած։ |
| ԿԵՐՊԱՍԱԾԻՆ, տե՛ս ԿԵՐՊԱՍԱԲԵՐ։ |
| ԿԵՐՊԱՍԱՆԵՐԿ, ա. Կերպաս ներկող։ |
| ԿԵՐՊԱՍԱՆԻՒԹ, ա. Որի նիւթը կերպասն է, կերպասից պատրաստուած, կերպասեայ։ (Կղնկտ., Բ, 34)։ |
| ԿԵՐՊԱՍԵԱՅ, սէի, ից, ԿԵՐՊԱՍԻ, սւոյ, սեաց, ա. Կերպասից պատրաստուած, կերպասէ։ |
| ԿԵՐՊԱՏԱՐԱԶ, ա. Զանազան կերպի, նորակերպ, զանազան, զարմանազան։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆ, ի, աւ, մանաւանդ՝ ԿԵՐՊԱՐԱՆՔ, նաց, նօք, գ. 1. Դէմք, երես։ 2. Ընդհանուր արտաքին տեսք։ 3. Պատկեր։ 4. Նմանութիւն, տիպ։ 5. Թուացող՝ խաբուսիկ՝ ոչ իրական պատկեր՝ երեւոյթ, երեւակայութիւն, պատրանք, կեղծիք։ 6. Նիւթի գոյացական տեսակ։ 7. Եղանակ, կերպ, ձեւ։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Կերպարանք առնելը, ձեւանալը։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆԱԼ, տե՛ս ԿԵՐՊԱՆԱԼ։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆԱԿԻՑ, ա. Միեւնոյն կերպարանքն ունեցող, կերպարանքով նման, համանման, նմանակից։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կերպարանակից դառնալ, մէկի կերպարանքին նմանուել։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Կերպարանակից լինելը, նմանութիւն։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆԱՌՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Մէկի կերպարանքն առնելը, մէկի կերպարանքով երեւալը։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. 1. Կերպարանք ստացած, անձնաւորուած։ 2. Կերպարանուող, ձեւացող, կեղծաւոր։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆԱՓՈԽ ԼԻՆԵԼ, Կերպարանքը փոխել, ուրիշ կերպարանք ստանալ։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆԵԼ1, եցի, ն. 1. Կերպարանք տալ, կերպաւորել, ձեւացնել, կազմել, յարմարեցնել, ցոյց տալ։ 2. Նմանեցնել, համեմատել, բաղդատել։ 3. Կերպարանակից դարձնել։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆԵԼ2, (իմ), եցայ, կ. չ. 1. Կերպարանք առնել՝ ստանալ, կերպաւորուել, նմանուել։ 2. Ձեւանալ, կեղծաւորել, կեղծաւորութիւն անել։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԿԵՐՊԱՐԱՆԵԼ1։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆՈՂ, ա. Ձեւացող, կեղծող։ (Եզնիկ, 82)։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆՈՂԱԿԱՆ, ա. Տեսակաւորող, առանձնական տեսք՝ կերպարանք տուող։ |
| ԿԵՐՊԱՐԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կերպարանք, տեսք, նմանութիւն։ 2. Ձեւացում, կեղծաւորութիւն։ |
| ԿԵՐՊԱՑՈՒՄՆ, ցման, գ. Կերպարանք՝ ձեւ ստանալը, կերպաւորուելը։ |
| ԿԵՐՊԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կերպ՝ կերպարանք տալ, ձեւացնել, տպաւորել, յօրինել, կազմել։ |
| ԿԵՐՊԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Ձեւացնող, կազմող, յօրինող։ |
| ԿԵՐՊԱՒՈՐ, ա. 1. Կերպ՝ ձեւ ունեցող, ձեւ ստացած, ձեւացած, անձնաւորուած։ 2. Որեւէ բանի կերպարանք ունեցող, նմանուող։ |
| ԿԵՐՊԱՒՈՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Կերպ՝ ձեւ ունեցող, ձեւ ստացած, ձեւացած, անձնաւորուած։ 2. Որեւէ բանի կերպարանք ունեցող, նմանուող։ |
| ԿԵՐՊԱՒՈՐԱՊԷՍ, մ. Ձեւ ստանալով, նմանութեամբ։ |
| ԿԵՐՊԱՒՈՐԵԼ, ԿԵՐՊԱՒՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԿԵՐՊԱՐԱՆԵԼ, ԿԵՐՊԱՁԵՒԵԼ։ |
| ԿԵՐՊԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կերպաւոր լինելը, ձեւաւորութիւն, նմանութիւն, կազմութիւն։ |
| ԿԵՐՊԱՓՈԽԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Փոխակերպուել, կերպարանափոխուել։ |
| ԿԵՐՊԻԿ, գ. նուազ. ԿԵՐՊ-ի։ Անշուք կերպարանք՝ ձեւ։ |
| ԿԵՐՊՈՒՄՆ, պման, գ. Կերպաւորութիւն, կերպարանք։ |
| ԿԵՐՏԱՆԱԼ, ացայ, ԿԵՐՏԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ն. Շինել, կառուցել, ստեղծել։ |
| ԿԵՐՏԵԼ, եցի, ն. Շինել, կառուցել, ստեղծել։ |
| ԿԵՐՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Շինելը, շինութիւն։ |
| ԿԵՐՏՔ, (պհլ.), գ. Շէնք, շինուածք, կերտուածք։ |
| ԿԵՑՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ՉԿԵՑՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿԵՑՈՒՑԱԲԵՐ, տե՛ս ԿԵՆՍԱԲԵՐ։ |
| ԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ցո՛, պբ. 1. Կենդանացնել, կեանք տալ, կենդանի պահել։ 2. Ապրեցնել։ 3. Ազատել, փրկել։ 4. Առողջացնել։ |
| ԿԵՑՈՒՑԻՉ, ցչի, չաց, ա. 1. Կենդանացնող, կեանք՝ կենդանութիւն տուող։ 2. Ապրեցնող։ 3. Ազատող, փրկող։ 4. Առողջացնող։ |
| ԿԵՑՈՒՑՉԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ կեցուցիչ։ |
| ԿԵՒՍ, տե՛ս ԿԻՒՍ։ |
| ԿԵՓԱԶԵԱՅ, (եբր. եւ յուն.), ա. Զուտ, մաքուր, ազնիւ տեսակի (ոսկու մասին)։ |
| ԿԵՓԱԼԱՅ, (յուն.), գ. Գլուխ, գլխաւոր։ |
| ԿԵՓԱՂ, (յուն.), գ. (կենդբ.) Գլխան։ (Mugil cephalus)։ (Վեցօր., 153, ՀԱԲ)։ |
| ԿԵՓԱՅԵԱՆ, ա. (կրօն.) Պետրոս առաքեալին յատուկ, փխբ. հաստատուն, ամուր, անշարժ։ |
| ԿԶԱԿ, ի, աց, գ. Ստորին ծնօտը, դունչ։ |
| ԿԷՍ, կիսոյ, ոց, 1. գ. Ամբողջի երկու հաւասար մասերից մէկը։ 2. ա. Կէս մասը կազմող։ 3. մ. Կիսով չափ, կէս չափով, մասամբ։ |
| ԿԷՍԱՐԻԱՆՈՍՔ, սաց, գ. յոգն. (կրօն.) Արիանոսի աղանդին մասնակիօրէն հետեւողներ, կիսով չափ արիանոսականներ։ |
| ԿԷՍԷՇ, տե՛ս ԿԻՍԷՇ։ |
| ԿԷՍՍԱՐԿԱՒԱԳ, տե՛ս ԿԻՍԱՍԱՐԿԱՒԱԳ։ |
| ԿԷՏ1, (յուն.), կիտի, կիտաց կամ կիտոց, գ. (կենդբ.) Ծովային կաթնասուն խոշոր կենդանի (Balaena mysticetus)։ |
| ԿԷՏ2, կիտի կամ կետի, ից, գ. 1. Նպատակ, դիտաւորութիւն, մտադրութիւն։ 2. Նշանառութեան կէտ, նշանակէտ։ 3. Նշանակուած՝ որոշուած տեղ, նպատակակէտ։ 4. Ժամկէտ, պայմանաժամ։ 5. Սահման, վերջ, ծայր։ 6. Երկնային բեւեռ։ 7. Կշեռքի մէտ։ 8. Կենտրոն, միջնակէտ։ 9. (երկրչ.) Գծի հատուածի սահման։ 10. Կէտադրութեան նշան։ 11. Տոմարական եզր։ |
| ԿԹԵԼ, եցի, ն. Խաղողը քաղել՝ հաւաքել։ 2. Կաթնատու կենդանիների ստինքներից կաթը դուրս քաշել։ 3. Պտուղ քաղել՝ հաւաքել։ |
| ԿԹԵՂԷՆ, ղինի, նաց, գ. 1. Կթուածք, կաթնեղէն։ 2. Հաւկիթ, ձու։ |
| ԿԹՈՏ, ա. Թոյլ, տկար, դողդողացող (ծունկ)։ |
| ԿԹՈՒԻԹ, գ. Շատ բարակ թելերով հիւսուածք (անստոյգ բառ եւ նշ.)։ |
| ԿԹՈՒՑԵԱԼ, ա. 1. Տկար, թուլացած, դողդողացող։ 2. Ծարաւից նուաղած։ |
| ԿԺԱԿԱՐԿԱԺ, գ. Խոշոր դդում, որ գինու աման են գործածում։ (Մագ. թղ., 80, ՀԱԲ)։ |
| ԿԺԱՒՈՐ, ա. Կժում եղած։ |
| ԿԻԴԱՐ, (յուն.), գ. Խոյր։ |
| ԿԻԶԱԽԱՆՁԵԱԼ, ա. Այրուած-խանձուած։ |
| ԿԻԶԱԿԱՆ, ա. Կիզիչ, այրող։ |
| ԿԻԶԱՆԵԼ, զի, տե՛ս ԿԻԶԵԼ եւ ԿԻԶՈՒԼ։ |
| ԿԻԶԱՆՈՂ, ի, աց, ա. Այրող, տոչորող։ |
| ԿԻԶԱՆՈՂԱԿԱՆ, ա. 1. Կիզիչ, այրող, կիզողական։ 2. Կիզելի, դիւրակէզ։ |
| ԿԻԶԱՆՈՒՏ, ա. Հեշտ կիզուող՝ այրուող, դիւրավառ։ |
| ԿԻԶԵԼ, եցի, ն. 1. Սաստիկ այրել, վառել, տոչորել։ 2. Ոչնչացնել, սպառել։ |
| ԿԻԶԵԼԻ, լւոյ կամ լոյ, ա. 1. Կիզուող, այրուող։ 2. Կիզող, այրող, տոչորող, հրաբորբոք։ |
| ԿԻԶԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, եցո՛, պբ. Կիզել տալ, կիզել։ |
| ԿԻԶՆ, գ. Գզած կամ գզելի բուրդ։ |
| ԿԻԶՈՂԱԿԱՆ, ա. Կիզելու ուժ՝ յատկութիւն ունեցող, կիզիչ։ |
| ԿԻԶՈՂԱՊԷՍ, մ. Իբրեւ կիզող, կիզելով։ |
| ԿԻԶՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Կիզիչ լինելը, կիզելու՝ այրելու զօրութիւն։ |
| ԿԻԶՈՒԼ, զի, կէ՛զ, ն. Այրել, տոչորել, հրդեհել, բռնկել, բորբոքել, կրակով լափել՝ սպառել, ոչնչացնել։ |
| ԿԻԶՈՒՄՆ, զման, գ. 1. Կիզելը, կիզուելը, այրում, տոչորում։ 2. տե՛ս ՊՌԵՍՏԵՐ։ |
| ԿԻԶՈՒՑ, գ. Կիզելու՝ այրելու նիւթ, վառելիք։ |
| ԿԻԹ, կթոյ, ոց, գ. 1. Կթելը, կթում։ 2. Կթուող կաթ։ 3. Կթուածք, կաթնեղէն։ 4. Հաւկիթ, ձու։ |
| ԿԻԹԱՌ, (յուն.), տե՛ս ՔՆԱՐ։ |
| ԿԻԾ, գ. Մարմնի այրող քոր, մարմաջ։ |
| ԿԻԿՆՈՍ, կամ ԿԻՒԿՆՈՍ (յուն.), տե՛ս ԿԱՐԱՊ։ |
| ԿԻՃ, կճոյ կամ կճի, գ. Մարմար։ |
| ԿԻՄԷՏԷՐ, տե՛ս ԿԵՄԵՏՐԻԱՅ։ |
| ԿԻՆ, կնոջ, կնաւ կամ կանամբ, կանայք, նանց, նամբք, գ. 1. Իգական սեռին պատկանող չափահաս մարդ։ 2. Տղամարդու ամուսին, ամուսնացած կին։ |
| ԿԻՆԱԲԱՌԻՍ, կամ ԿԻՆԱԲԱՐԻՍ (յուն.), գ. (հնք.) Կինաբար, խրուկ, ծծմբասնդիկ, կարմրադեղ, սուսր (Cinnabaris)։ |
| ԿԻՆԱՄՈՄՈՆ, կամ ԿԻՆԱՄՈՆ (յուն.), ոյ, գ. (բսբ.) Դափնազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. դարչնածառ, դարիճենի (Cinnamomum)։ |
| ԿԻՆԱՄՈՄՈՆԱԲԵՐ, ա. Կինամոմոն բերող՝ տուող։ |
| ԿԻՆԿՂԻՍ, (յուն.), տե՛ս ԿԱՆԿԵՂՈՆ։ |
| ԿԻՆՃ, գ. Վայրի արու խոզ, վարազ։ |
| ԿԻՆՔ, գ. Ոտքի ներբանը կամ ներբանն ու կրունկը։ |
| ԿԻՊԱՐԵԱՅ, ա. Նոճեայ, նոճու փայտից։ |
| ԿԻՊԱՐԻ, տե՛ս ԿԻՊԱՐԻՍ։ |
| ԿԻՊԱՐԻՍ, (յուն.), գ. (բսբ.) Նոճազգիների ընտանիքին պատկանող մշտադալար ծառ. նոճի (Cupressus)։ |
| ԿԻՊՐՈՍ, (յուն.), գ. (բսբ.) Արենախոտազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. հինայ (Lawsonia)։ |
| ԿԻՌՈՆՈՍ, (յուն.), գ. Կայծակ, շանթ։ |
| ԿԻՍԱԲԱԺ, ա. Կէս առ կէս՝ կիսով չափ բաժանուած կամ բաժանող։ |
| ԿԻՍԱԲԱԺԻՆ, ա. Կիսակատար, կիսատ, թերի։ |
| ԿԻՍԱԲԱՆ, ա. մ. Թերի՝ անկատար՝ կցկտուր խօսքով, կիսաբերան։ |
| ԿԻՍԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Թերի՝ կցկտուր խօսք։ |
| ԿԻՍԱԲԱՑ, ա. մ. Կիսով չափ բաց՝ բացուած։ |
| ԿԻՍԱԲԵՐԱՆ, մ. Կէս բերանով, կմկմալով, ակամայ։ |
| ԿԻՍԱԲՈԼՈՐ, ի, ից, գ. Քանակ կամ թիւ, որ պարունակում է մի ամբողջ եւ կէս ամբողջ. ինչպէս՝ տասնհինգ, որ կիսաբոլոր է տասնի։ |
| ԿԻՍԱԳԱԶԱՆ, գ. Կէսը՝ կիսով չափ գազան։ |
| ԿԻՍԱԳԻՐ, ա. Կէսը գրուած (տող)։ |
| ԿԻՍԱԳՆԴԱԿ, ա. Կէս բոլորակ ձեւ ունեցող, կիսաբոլոր, կիսակլոր։ |
| ԿԻՍԱԳՈՐԾ, ա. Կիսով չափ կատարուած, թերակատար, անկատար։ |
| ԿԻՍԱԳՈՒՆԴ, գնդի, ից կամ աց, գ. 1. Երկրագնդի կամ երկնային մարմնի պայմանականօրէն բաժանուող կէսերից ամեն մէկը։ 2. ա. Կիսաբոլոր, կիսակլոր։ |
| ԿԻՍԱԳՕՍ, ա. Կիսով չափ գօսացած, խեղանդամ։ |
| ԿԻՍԱԴԱՒԱՆ, ա. Կիսով չափ դաւանող։ |
| ԿԻՍԱԴԻՔ, դից, գ. (կրօն.) Կիսաստուածներ։ |
| ԿԻՍԱԺԱՄ, ու, ուց, գ. Կէս ժամ։ |
| ԿԻՍԱԼՈՅՍ, ա. Կիսով չափ լուսաւոր՝ լուսաւորուած կամ լոյս տուող։ |
| ԿԻՍԱԽՈՂԽՈՂ, ա. Կիսով չափ խողխողուած, կիսամեռ։ |
| ԿԻՍԱԿ, ի, իւ, ա. գ. 1. Կէս, կէս մասը։ 2. (տոմար.) Լուսնային ամսի (29 եւ կէս օրուայ) կէս օրը՝ արեգակնային ամսի (30 օրուայ) համեմատութեամբ։ |
| ԿԻՍԱԿԱՏԱՐ, ա. Կիսով չափ կատարուած, թերակատար, անկատար, կիսատ, թերի։ |
| ԿԻՍԱԿԵՆԴԱՆ, ա. Կիսով չափ կենդանի, կիսամեռ։ |
| ԿԻՍԱԿԵՐ, ա. Կիսով չափ կերուած։ |
| ԿԻՍԱԿԷԶ, ա. Կիսով չափ կիզուած՝ այրուած։ |
| ԿԻՍԱԿՏՈՒՐ, ա. մ. 1. Կէսից կտրած, կտրելով կէս արած։ 2. Անկատար, թերատ, խեղ։ |
| ԿԻՍԱՀԱԳԱԳ, ա. Թերի հագագ ունեցող, պարզ չարտասանուող։ |
| ԿԻՍԱՀԱՍԱԿ, ա. Անկատար հասակով՝ տարիքով, հասակը չառած, ծաղկահասակ, դեռահաս։ |
| ԿԻՍԱՀԱՒ, ա. գ. Կիսով չափ թռչունի նման, կիսով չափ թռչուն։ |
| ԿԻՍԱՀԱՒԱՏ, ա. (կրօն.) Հաւատի մէջ թերի, թերահաւատ։ |
| ԿԻՍԱՀՈԼՈՎ, տե՛ս ԿԻՍԱԲՈԼՈՐ։ |
| ԿԻՍԱՁԱՅՆ, ի, ից, ա. գ. (լեզուաբ.) Ձայնորդ։ |
| ԿԻՍԱՁԱՅՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կիսաձայն լինելը։ |
| ԿԻՍԱՁԻ, տե՛ս ԿԻՍԷՇ։ |
| ԿԻՍԱՄԱԾ, ա. Կիսով չափ մածուած՝ սառած՝ թանձրացած։ |
| ԿԻՍԱՄԱՀ, ա. մ. Կիսամեռ, կիսակենդան, մերձիմահ։ |
| ԿԻՍԱՄԱՍՆ, սին, գ. Կէս մասը, կէսը։ |
| ԿԻՍԱՄԱՍՆԵԱՅ, ա. 1. Կիսակատար, անկատար, թերի։ 2. մ. Կէս մասով, կիսով չափ։ |
| ԿԻՍԱՄԱՍՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կիսամասն՝ կիսով չափ լինելը, թերութիւն, անկատարութիւն։ |
| ԿԻՍԱՄԱՐԴ, գ. Կէս-մարդ, կիսով չափ մարդ։ |
| ԿԻՍԱՄԵՌ, ա. Մահուան եզրին գտնուող, կիսամահ, մահամերձ։ |
| ԿԻՍԱՄԵՌՈՒԹԻՒՆ, գ. Կիսամեռ լինելը, կիսամեռ վիճակ։ |
| ԿԻՍԱՅԱՐ, ա. Կիսով չափ ոտքի կանգնած։ |
| ԿԻՍԱՅՐ, գ. Կէս-մարդ, անկատար մարդ. ներքինի։ |
| ԿԻՍԱՅՐԵԱՑ, ա. Կիսով չափ՝ մասամբ այրուած, կիսակէզ։ |
| ԿԻՍԱՆԴԱՄ, ա. Կիսատ անդամներով, խեղանդամ. խառնակ (կենդանի)։ |
| ԿԻՍԱՆՁՆ, ա. Կէս անձ՝ կէս մարմին ունեցող։ |
| ԿԻՍԱՆՁՆԵԱՅ, ա. Կէս անձ՝ կէս մարմին ունեցող։ |
| ԿԻՍԱՆՈՒՆ, ա. Կէս՝ կրճատուած անունով։ |
| ԿԻՍԱՉԱՓ, գ. Որեւէ չափի կէսը։ |
| ԿԻՍԱՊԱՏԱՆԵԱԿ, գ. Փոքր՝ դեռահաս պատանի։ |
| ԿԻՍԱՊԱՐ, մ. Կիսով չափ՝ մասամբ պատելով մի բան։ |
| ԿԻՍԱՊԱՐԳԵՒ, ա. Կէս պարգեւ ստացող, ոչ լիովին՝ մասամբ պարգեւատրուած։ |
| ԿԻՍԱՌԱՏ, ա. Նուազ՝ ոչ լիովին առատ։ |
| ԿԻՍԱՍԱՀՄԱՆ, ա. Միջին տեղը գրաւող։ |
| ԿԻՍԱՍԱՐԿԱՒԱԳ, ի, աց, գ. (եկեղց.) Կրտսեր սարկաւագ։ |
| ԿԻՍԱՍԵՌ, ա. Կիսով չափ նոյն սեռից, ըստ սեռի անկատար։ |
| ԿԻՍԱՍԵՒ, ա. Կիսով չափ՝ ոչ բոլորովին սեւ, սեւախառն։ |
| ԿԻՍԱՍՏՈՒԱԾ, գ. 1. Կիսով չափ՝ անկատար աստուած։ 2. (դից.) Հին յունական աստուածներից սերուած անձ, հերոս։ |
| ԿԻՍԱՏ, ա. Կիսակտուր, կիսակատար, անկատար, թերի։ |
| ԿԻՍԱՏՈՒՐ, տե՛ս ԿԻՍԱՊԱՐԳԵՒ։ |
| ԿԻՍԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, ացո՛, պբ. Կէս անել, պակասեցնել, նուազեցնել։ |
| ԿԻՍԱՒՈՐ, ա. մ. Կէս չափով, կէս մասը, մի կէսը, ոմանք։ |
| ԿԻՍԱՒՈՒՐՑՆ, գ. Կեանքի օրերի կէս եղած ժամանակը։ |
| ԿԻՍԱՓՐԿՈՒՄՆ, կման, գ. Կիսատ՝ անկատար փրկութիւն։ |
| ԿԻՍԵՓԵԱՑ, ա. Կիսով չափ՝ մասամբ եփուած, կիսաեփ։ |
| ԿԻՍԷՇ, իշոյ, ոց, գ. (կենդբ.) Ձիու եւ էշի զուգաւորութիւնից ծնուող կենդանի, ջորի։ |
| ԿԻՍԸՆԹԱՑ, ա. Կիսով չափ ընթացող, կէս ընթացք ունեցող։ |
| ԿԻՍՈՐԴ, ա. գ. Կէս մասը. կէս-կէս մասերից բաղկացած։ |
| ԿԻՍՏԵՌՆ, (յուն.), ռան, անց, գ. Աւազան։ |
| ԿԻՎՈՍ, (յուն.), գ. (երկրչ.) Խորանարդ, վեցանիստ։ |
| ԿԻՏԱԴՐԵԱԼ, տե՛ս ԿԵՏԱԴՐԵԱԼ։ |
| ԿԻՏԱԿ, ի, աց, գ. Կանոն, սահմանուած կանոնադրութիւն։ |
| ԿԻՏԱՍԱՀՄԱՆ, ա. Կէտ ու սահման ունեցող, ժամանակաւոր։ |
| ԿԻՏՈՍ, (յուն.), տե՛ս ԿԷՏ1։ |
| ԿԻՏՈՒԱԾ, ոյ, գ. Կէտ-կէտ յօրինուած նկար՝ զարդ։ |
| ԿԻՏՐՈՆ, (յուն.), գ. (բսբ.) Սատապազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ եւ նրա պտուղը. կիտրոնածառ (Citrus medica var. cedrata)։ |
| ԿԻՐ1, (աքքադ.), կրոյ, ոց, գ. Կրաքարի այրումից ստացուող հողանման նիւթ, որն օգտագործւում է շաղախի մէջ։ |
| ԿԻՐ2, կրի, գ. ԿԻՐՔ (տե՛ս) բառի եզակին։ 1. Կրելը, կրում, մի ներգործութեան ենթարկուելը։ 2. Գործածութիւն, գործ։ |
| ԿԻՐԱԿԷ, կամ ԿԻՒՐԱԿԷ (յուն.), էի, գ. Շաբաթուայ առաջին օրը, որ նուիրուած է Քրիստոսի յարութեան յիշատակին. կիրակի։ |
| ԿԻՐԱԿԷՄՈՒՏ, ԿԻՐԱԿՄՈՒՏ, գ. Կիրակի օրուայ նախընթաց երեկոն, շաբաթ երեկոյ, կիրակնամուտ։ |
| ԿԻՐԱՌՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿԻՐԸՆԴՈՒՆԱԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿԻՐԷԼԷԻՍՈՆ, ԿԻՐԷԼԷՍՕՆ,(յուն.), գ. (եկեղց.) Տէ՛ր, ողորմեա՛։ |
| ԿԻՐԸՆԴՈՒՆԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարդկային կրքեր ընդունելը (Քրիստոսի մասին)։ |
| ԿԻՐԸՆԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Մարդկային կրքեր ընդունելը (Քրիստոսի մասին)։ |
| ԿԻՐԹ, ա. 1. Սովորած, վարժուած, մարզուած։ 2. Սովորական, փորձառական։ 3. գ. Մարզանք, հրահանգ, կրթութիւն։ 4. Փոյթ։ |
| ԿԻՐԹԵՐԱՍԱՆ, ա. Երասանի՝ սանձի վարժուած, ընտել (ձի)։ |
| ԿԻՐՃ, կրճի, ճաց կամ ճից, գ. Նեղ անցք (թէ լեռների եւ թէ ջրերի մէջ)։ |
| ԿԻՐՔ, կրից, գ. 1. Վիշտ, նեղութիւն, չարչարանք։ 2. Զգացողութիւն, զգացմունք, ներքին զգացում։ 3. Որակութիւն, որպիսութիւն, յատկութիւն։ 4. Բնաւորութիւն։ 5. (քեր.) Վանկերը զատելու եւ միացնելու տրոհութեան նշաններ։ |
| ԿԻՑ, ԿԻՑՔ, ա. 1. Կպած, կցուած, հարակից։ 2. Զոյգ։ 3. նխդ. Հետ, միասին. համաձայն, համեմատ, նման, ըստ։ 4. մ. Միասին, համատեղ, մէկտեղ։ 5. գ. Այն տեղը, ուր միանում կամ բաժանւում են ճանապարհները։ |
| ԿԻՑԸՆԹԱՑ, ա. Միասին ընթացող, ընթացքին կից, ընթացակից։ |
| ԿԻՒԱԹՈՍ, (յուն.), գ. Այն ամանը կամ չափը, որով գինին վերցնում են կարասից եւ լցնում շշերի մէջ։ |
| ԿԻՒԲԻԿՈՆ, (յուն.), գ. Խորանարդ։ |
| ԿԻՒՆԻԿ, (յուն.), գ. Կրկէսի հրապարակ, ուր գցում էին դատապարտուածներին՝ գազաններին կեր դառնալու համար։ Ընկեցեալ ի կիւնիկն, զի կուր լիցի գազանաց (Սեբ., ԺԸ, 57)։ |
| ԿԻՒՆԻԿՈՍ, կինիկոս, կիւնիկեան (յուն.), գ. Ցինիկ (փիլիսոփայ)։ |
| ԿԻՒՌԱՊԱՂԱՏ, տե՛ս ԿՈՒՐԱՊԱՂԱՏ։ |
| ԿԻՒՍ, ի, ից կամ ոյ, ոց, գ. 1. Կախարդ, վհուկ, հմայող։ 2. Կախարդութիւն, կախարդանք։ |
| ԿԻՒՍԱԿԵՐՏՈՂ, ԿԻՒՍԱՀՄԱՅ, ա. գ. Կախարդութիւն անող, հմայող։ |
| ԿԻՒՐԱԿԷ, տե՛ս ԿԻՐԱԿԷ։ |
| ԿԻՒՐԱՊԱՂԱՏ, տե՛ս ԿՈՒՐԱՊԱՂԱՏ։ |
| ԿԻՓԱՍ, (յուն.), գ. Մեծ բաժակ, սկիհ։ |
| ԿԻՔՐԻՍ, գ. (կենդբ.) Փասիանների ընտանիքին պատկանող թռչուն. սալամբ (Francolinus francolinus)։ |
| ԿԼԱՆԵԼ, կլի, կու՛լ, ԿԼՆՈՒԼ, կլայ, ն. 1. Կոկորդով ներս տանել, կուլ տալ։ 2. Իր մէջ՝ իր խորքն առնել, ընկղմել, խորասոյզ անել, անհետացնել։ |
| ԿԼԱՓՆ, փին, փամբ, գ. Ստորին ծնօտ, կզակ, դունչ։ |
| ԿԼԻՄԱՅ, տե՛ս ԿՂԻՄԱՅ։ |
| ԿԾԱՆԵԼ, կծի, կի՛ծ, ն. 1. Ատամներով վիրաւորել՝ խոցել, խածել, կծել։ 2. Բրդել, հացը կտրատել եւ բաժանել։ |
| ԿԾԱՏԵԼ, եցի, եա՛, ն. Կծոտել, իրար կծել։ |
| ԿԾԵԼ, եցի, տե՛ս ԿԾԱՆԵԼ (1)։ |
| ԿԾԻԾ, ա. Յափշտակող, գողացող։ |
| ԿԾԻԿ, գ. 1. Գնդաձեւ փաթաթուած թել։ 2. ա. Կծկուած, կուչ եկած, ընկճուած։ |
| ԿԾԼԻ, ա. Մկան պէս կրծող, յափշտակող, շորթող, կծծի։ |
| ԿԾԾԻ, ա. 1. Գող, գողաբարոյ։ 2. Պիղծ, զազիր, ամօթալի։ 3. Ժլատ, ագահ, գծուծ։ |
| ԿԾԾՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ագահութիւն, աչքածակութիւն։ 2. Պղծութիւն։ 3. Գող՝ գողաբարոյ լինելը։ |
| ԿԾԿԱՏԱՐԱԶ, ա. Կծիկի ձեւ ունեցող, կծիկի նման, կծկակերպ։ |
| ԿԾԿԵԼ, եցի, ն. 1. Կուչ ածել, սեղմել։ 2. Պահել, կաշկանդել։ 3. եցայ, կ. չ. Կծկուել, կուչ գալ, կորանալ, ընկճուել, ճնշուել։ |
| ԿԾԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԿԾԿԵԼ։ |
| ԿԾԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Կծկուելը, կուչ գալը, կաշկանդում։ |
| ԿԾՈՒ, ա. 1. Կծու համ ունեցող, այրող, բարկ։ 2. փխբ. Խիստ, սաստիկ, դաժան։ |
| ԿԾՈՒԱԳԻՆ, ԿԾՈՒԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կամ շատ կծու, դառնագոյն։ |
| ԿԾՈՒԱԿԻԾ, ա. Չարաչար կծող, խայթող, կսկծացնող։ |
| ԿԾՈՒԵԼ, եցի, ն. Քաղել, պոկել (պտուղ)։ |
| ԿԾՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿԾՈՒՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿԾՈՒԻՆ, ա. Կծու, կծուային, կծուեղէն։ |
| ԿԾՈՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Կծու լինելը, կծու համ՝ հոտ, դառնութիւն։ |
| ԿԾՏԱԼ, տե՛ս ԿԾԱՆԵԼ։ |
| ԿԿԵԼ, եցի, ն. Կկոցով գործել, կտաւ գործել, ոստայնանկել։ |
| ԿԿՈՑ, ի, աւ, գ. Ջուլհակի սարք, որի մէջ զետեղում են թելով մասուրան եւ հենքի միջով աջ ու ձախ պտտեցնելով՝ գործում կտաւը. մաքոք։ |
| ԿԿՈՑԵԼ, (իմ), կկոցեալ, չ. Փոս ընկնել, տկարանալ (աչքերի մասին)։ |
| ԿԿՉԵԼ, եցի, չ. Փթթել, բացուել (ծաղկի մասին)։ |
| ԿՂԵՍՈՒՐ, (յուն.), ի, աւ, գ. Լեռների միջեւ կիրճ եւ այդտեղ շինուած ամրոց, կապան։ |
| ԿՂԵՐ, կղերք, ից, րց, ԿՂԵՐԱԿԱՆ, ի, աց, ԿՂԵՐԻԿՈՍ, ի, աց, (յուն.), ա. գ. Հոգեւոր պաշտօնեայ՝ բարձր կամ ստորին աստիճանի, եկեղեցական, հոգեւորական, կրօնաւոր։ |
| ԿՂԵՐԻԿՈՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Կղերիկոս լինելը, եկեղեցական կարգ եւ պաշտօն՝ բարձր կամ ստորին աստիճանի։ |
| ԿՂԶԱՅԻՆ, յնոյ, ոց, ա. Կղզուն յատուկ՝ վերաբերող, կղզեբնակ, կղզեցի։ |
| ԿՂԶԵԱԿ, եկի, կաց, գ. Փոքր կղզի։ |
| ԿՂԶԻ, (աքքադ.), զւոյ, զեաց, գ. Ջրով շրջապատուած ցամաք։ |
| ԿՂԹԵԼ, եցի, ն. Հանգոյց անել, ամուր կապել։ |
| ԿՂԻՄԱՅ, (յուն.), գ. Կլիմայական գօտի. երկրամաս։ |
| ԿՂԾԿԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Տխրել, լքուել, հալումաշ լինել։ (Ոսկ. փիլ., 440, ՀԱԲ)։ |
| ԿՂԿԱԹԵԼ, եցի, չ. Խիստ կարօտ զգալ՝ կարօտել, անձկալ։ |
| ԿՂԿՂԱԹ, ա. Կարօտագին, կաթոգին, խանդակաթ, սիրակէզ։ |
| ԿՂԿՂԱԼ, տե՛ս ԿՂԿԱԹԵԼ։ |
| ԿՂԿՂԱՆՔ, նաց, գ. 1. Արտաթորութիւն, կեղտ։ 2. տե՛ս ԾԱՆԾ։ |
| ԿՂԿՂԵԼ, եցի, ն. Ոսկու հատիկները ջոկել՝ զատել աւազահատիկների միջից, քամոցից անց կացնել, զտել։ |
| ԿՂԿՂՈՒՄՆ, ղման, գ. Դէպի իրեն քաշելը, կուլ տալը, կլանելը։ |
| ԿՂՄԻԴՐ, ԿՂՄԻՆԴՐ, (յուն.), գ. Թրծած աղիւս։ |
| ԿՂՈՒԵԼ, (իմ), կղուեալ, տե՛ս ԿԱՂԱՒԵԼ։ |
| ԿՃԱՅ, գ. Կճից՝ մարմարից պատրաստած իր, կճեայ իր։ |
| ԿՃԱՅԱՏԱԿ, ա. Կճով սալարկուած, սալայատակ։ |
| ԿՃԱՍԱԼ, գ. Կճի՝ մարմարի սալ։ |
| ԿՃԵԱՅ, ա. Կճից՝ մարմարից պատրաստած՝ շինած, կճէ։ |
| ԿՃԵԱՅՊԱՃՈՅՃ, ա. Ակներով զարդարուած (պատմուճան)։ |
| ԿՃԵԱՅԱՐԿ, ա. Կճի՝ մարմարեայ առաստաղ ունեցող։ |
| ԿՃԵԱՏԱՐԱԾ, ա. Կճով՝ մարմարով սալարկած։ |
| ԿՃՂԱԿ, ի, աց, գ. Չորքոտանիների ոտքերի կարծր եղջերային պատեանը, պճեղ։ |
| ԿՃՂԱԿԱԲԱԺԻՆ, ժնի, ից, ԿՃՂԱԿԱԲԱՇԽ, ի, ից, ԿՃՂԱԿԱՀԵՐՁ, ի, աց, ա. Կճղակըերկու մասիբաժանուած՝ կիսուած (կենդանի)։ |
| ԿՃՂԱԿԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կճղակ դառնալ, կճղակի փոխուել՝ վերածուել։ |
| ԿՃՂԱԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. Կճղակներ ունեցող (կենդանի)։ |
| ԿՃՂԱԿԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կճղակներ ունենալ, կճղակաւոր դառնալ։ |
| ԿՃՂԱՆԱԼ, ացայ, չ. Չորանալ, կճղակի պէս կարծրանալ։ |
| ԿՃՊԵԼ, եցի, ն. Սեղմել, չափաւորել, ամփոփել։ |
| ԿՃՊԵՏ, ա. Սեղմուած, չափաւորուած, ամփոփուած։ |
| ԿՃՐԻՄ, տե՛ս ԿՐՃԻՄ, ԿՐՃԻՄՆ։ |
| ԿՄԱԽՔ, (ասոր.), գ. Մարդու եւ կենդանիների մարմնի ոսկորների ամբողջութիւնը։ |
| ԿՄԱՃԱՇԱԿ, ա. մ. Մի կում ճաշակելով, համտես անելով, փխբ. կարճառօտ կերպով։ |
| ԿՄԱՅԵԱԿ, եկի, կաց, գ. 1. Արատ, բիծ։ 2. Պաճուճանք, համայիլ, խտրանք, կեղծիք։ (Նար., 632)։ |
| ԿՄԲԵԱՅ, ա. Կումբ ունեցող, գմբեթաձեւ ուռուցիկ (վահանի մասին)։ |
| ԿՄԲԵԹԱՁԵՒ, տե՛ս ԳՄԲԵԹԱՁԵՒ։ |
| ԿՄԲԵԹԵԱՅ, գ. Վահանի միջի ուռուցիկ մասը՝ կումբը։ |
| ԿՆԱԹՈՂ, ի, աց, ԿՆԱՀԱՆ, ի, ից, ա. Կինը թողած, կնոջից բաժանուած։ |
| ԿՆԱՀԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. կնոջը թողնելը, կնոջից բաժանուելը։ |
| ԿՆԱՄԱՐԴ, ոյ, ԿՆԱՄԱՐԴԻ, ւոյ, ա. Կանացի յատկութիւն ունեցող, կնաբարոյ, կնատ, մեղկ, թոյլ, անարի, երկչոտ։ |
| ԿՆԱՄՈԼ, ոյ, ԿՆԱՄՈԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Իգամոլ, իգասէր, ցանկասէր։ |
| ԿՆԱՄՈԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Կնամոլ լինելը, իգամոլութիւն։ |
| ԿՆԱՍԷՐ, սիրի, րաց, ա. Կնամոլ, իգասէր։ |
| ԿՆԱՏ, ի, աց, ա. Կնոջ նման թոյլ, կնամարդի, կնաբարոյ, երկչոտ, անզօր, ողորմելի, չնչին։ |
| ԿՆԱՏԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կնատ։ |
| ԿՆԱՏԱՁՈՐՁ, գ. Թոյլ գործուած՝ նօսր՝ անպէտք կտոր, լաթ։ |
| ԿՆԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կնատ դառնալ, թուլանալ, մեղկանալ։ |
| ԿՆԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Թուլութիւն, կակղութիւն, լոյծ լինելը։ |
| ԿՆԱՑԵԱԼ, ա. Կնոջ նման թոյլ եւ մեղկ դարձած։ |
| ԿՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Կին դարձնել, իգացնել։ 2. Կնոջ նման թուլացնել, մեղկացնել։ |
| ԿՆԱՒՈՐ, ա. Կին ունեցող, ամուսնացած տղամարդ, կանամբի։ |
| ԿՆԳՄԵՆԻ, գ. Կնգումի՝ սպիտակ կզաքիսի մորթի։ |
| ԿՆԳՈՒՂ, (յուն.), գղոյ կամ գղի, գ. Կրօնաւորի՝ ճգնաւորի գլխի ծածկոց, վեղար։ |
| ԿՆԴԱԿ, տե՛ս ԿՆՏԱԿ։ |
| ԿՆԴԱՆԱԼ, տե՛ս ԿՆՏԱՆԱԼ։ |
| ԿՆԴՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿՆՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿՆԴՐԿԱԽԱՌՆ, ա. Կնդրուկ խառնած։ |
| ԿՆԴՐԿԵԱՅ, ա. Լիբանոս (տե՛ս)՝ կնդրկենի ծառի փայտից։ |
| ԿՆԴՐՈՒԿ, (պհլ.), դրկի, կաց, գ. Անուշահոտ խէժ, որ ծորում է լիբանոս (տե՛ս)՝ կնդրկենի ծառից։ |
| ԿՆԻՒՆ, ոյ, ոց, գ. (բսբ.) Կնիւնազգիների ընտանիքին պատկանող ճահճային խոտաբոյս (Juncus)։ |
| ԿՆԻՒՆԱԲԵՐ, ի, ա. Կնիւն բերող (ճահճոտ վայր)։ |
| ԿՆԻՔ, (աքքադ.), կնքոյ, ոց, գ. 1. Փորագրուած նշաններով ազնիւ մետաղ կամ թանկագին քար՝ մի այլ բանի վրայ փորագրութիւնը դրոշմելու համար։ 2. Կնիքի թողած դրոշմը՝ հետքը։ 3. փխբ. Բնորոշ առանձնայատկութիւն՝ գիծ, դրոշմ։ 4. Մկրտութիւն։ 5. Խաչանիշ դրոշմ։ 6. Դատակնիք, դատավճիռ։ |
| ԿՆԿՂԱՒՈՐ, ա. Կնգուղ ունեցող՝ կրող, վեղարաւոր։ |
| ԿՆԿՈՒՂ, տե՛ս ԿՆԳՈՒՂ։ |
| ԿՆՁԱՁԱՅՆ, ա. Քծնող շան ձայնով։ |
| ԿՆՁՆԻ, գ. (բսբ.) Թեղազգիների ընտանիքին պատկանող ծառ. թեղի (Ulmus)։ |
| ԿՆՃԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կինճ դառնալ, փխբ. գոռոզանալ, գոռոզամտել, ամբարտաւանել։ |
| ԿՆՃԱՓՈՂ, ի, աց, գ. Կնճիթի ձեւ ունեցող ծորակով աման, որից գինի են լցնում բաժակների մէջ։ |
| ԿՆՃԹԱԴԷՄ, ԿՆՃԹԱԿԵՐՊ, ԿՆՃԹԱՑԵԱԼ, ա. Կնճիթաւոր դէմք՝ կերպարանք ունեցող կամ կինճի՝ խոզի նման, խոզադէմ, խոզանման։ |
| ԿՆՃԹԵՂ, ա. Կնճիթ ունեցող, մեծ կնճիթով։ |
| ԿՆՃԻԹ1, ճթի, թաց, գ. 1. Խոզի՝ վարազի քիթ։ 2. Փղի երախի դուրս ցցուած՝ երկարաւուն քթի մաս՝ պատիճ։ |
| ԿՆՃԻԹ2, (պհլ.), գ. (բսբ.) Քնջութազգիների ընտանիքին պատկանող միամեայ իւղատու բոյս. քնջութ (Sesamum)։ 2. Այդ բոյսի հատիկները։ |
| ԿՆՃԻՌՆ, կնճռան, գ. 1. Դժուարալոյծ հանգոյց՝ կապ։ 2. փխբ. Դժուարութիւն։ 3. փխբ. Դաւ, խարդաւանք։ 4. փխբ. Կապանք, շղթայ։ 5. փխբ. Կամք, խորհուրդ։ 6. Դէմքի, մանաւանդ ճակատի խորշոմ, փխբ. դէմքի խոժոռութիւն։ |
| ԿՆՈՋԱԾԻՆ, ա. Կնոջ ծնունդ եղող, կնոջից ծնուած։ |
| ԿՆՈՋԱԿԱՆ, ա. Կնոջ յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԿՆՈՋԱՍԷՐ, տե՛ս ԿՆԱՍԷՐ։ |
| ԿՆՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Ամուսնացած՝ մէկի կին լինելը, հարսնութիւն։ 2. Կնոջ բնաւորութիւն՝ յատկութիւն, կանացիութիւն։ |
| ԿՆՉԵԼ, եցի, չ. Խոզի ձայն արձակել, խանչել։ |
| ԿՆՉԻՒՆ, գ. 1. Կանչիւն։ 2. Կանացի ճիչ։ |
| ԿՆՋԻԹ, տե՛ս ԿՆՃԻԹ2։ |
| ԿՆՋԻՌՆ, տե՛ս ԿՆՃԻՌՆ։ |
| ԿՆՋԻՒԹ, տե՛ս ԿՆՃԻԹ2։ |
| ԿՆՏԱԿ, ա. Կունդ, ճաղատ։ |
| ԿՆՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կունդ՝ ճաղատ դառնալ, գլխի մազերը թափուել։ |
| ԿՆՏՆՏՈՑ, կնտնդոց, կնդնդոց, կտնդոց, կտնտոց, ի, աց, գ. Նուագարանի լարերը հարուածելով հնչեցնելու գործիք։ |
| ԿՆՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կունդ՝ ճաղատ լինելը, ճաղատութիւն։ |
| ԿՆՔԱԴՐԱՄ, ոյ, գ. (եկեղց.) Կնունքի կամ մկրտութեան համար քահանային տրուող դրամ։ |
| ԿՆՔԱԶԳԵԱՑ, ԿՆՔԱԶԳԵՍՏ, ա. (կրօն.) Քրիստոսի կնիքը իր վրայ կրող. մկրտուած։ |
| ԿՆՔԱՀԱՅՐ, գ. (կրօն.) Ս. Յովհաննէս Կարապետին տրուած մակդիր՝ իբրեւ Քրիստոսին մկրտողի։ |
| ԿՆՔԱՀԱՅՐՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Կնքահայր լինելը, կնքահօր պաշտօնը՝ պարտականութիւնը։ |
| ԿՆՔԱՏՈՒ, ուի, ուաց, ա. գ. (եկեղց.) 1. Կնիք տուող, մկրտող։ 2. Մկրտութեան խորհուրդը տուող (Քրիստոսի մասին)։ |
| ԿՆՔԱՒՈՐ, ի, աց, ա. (եկեղց.) Մկրտութեան կնիքը կրող, կնքուած, մկրտուած։ |
| ԿՆՔԱՒՈՐԵԱԼ, ա. Կնքուած, մկրտուած։ |
| ԿՆՔԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. (եկեղց.) Կնունք, մկրտութիւն։ |
| ԿՆՔԵԼ, եցի, ն. 1. Կնիք դնելով վաւերացնել, նշան դնել, մատնեհարել։ 2. Որեւէ այլ միջոցով փակել՝ ծածկել, ամրացնել։ 3. Կնիք դնելով փակել, զմռսել, կասեցնել, գործունէութիւնը արգելել։ 4. Հաստատել, վկայել։ 5. (եկեղց.) Մկրտել։ 6. Խաչակնքել։ |
| ԿՆՔԻՉ, ա. Որ կնքում է՝ հաստատում է, կնքող։ |
| ԿՆՔՈՑ, ի, աց, գ. Կնիքի մատանի, կնիք։ |
| ԿՆՔՈՒՄՆ, քման, գ. Կնքելը, կնքուելը։ |
| ԿՇԵՌ, տե՛ս ԿՇԻՌ։ |
| ԿՇԻՌ, (աքքադ.), կշռոյ, ոց, գ. 1. Կշռելու գործիք, կշեռք։ 2. Կշեռքի թաթ, նժար։ 3. Քաշ, ծանրութիւն։ 4. նման. Կշռադատութիւն, դատողութիւն, քննութիւն, դատաստան։ 5. Հաւասարակշռութիւն, հաւասարութիւն։ 6. Համեմատութիւն, բաղդատութիւն։ 7. (աստղգ.) Համաստեղութիւն Կոյսի եւ Կարիճի միջեւ, որտեղ մտնում է արեգակը աշնան գիշերահաւասարի ժամանակ. Լուծ։ 8. ա. Հաւասար, համեմատ, զուգական, համաչափ, զուգակշիռ, ուղիղ։ 9. մ. Հաւասարապէս։ |
| ԿՇՌԿՌՈՏՈՒՆ, ԿՇՌԿՌՈՒՏ, ա. Կապկպուած, թնջկած, խճճուած։ |
| ԿՇՌԱԳՈՅՆ, ա. մ. Բոլորովին զուգակշիռ՝ հաւասար։ |
| ԿՇՌԱԴԱՏԵԼ, կշռադատեալ, ն. 1. Մտքում որեւէ բանի բոլոր մանրամասնութիւնները բազմակողմանիօրէն քննել, զուգակշռել, համեմատել։ 2. կ. չ. Զուգակշռուել, հաւասար լինել։ |
| ԿՇՌԱԿԻ, մ. ա. 1. Կշռուած կերպով, ուղղակի, ճշտիւ։ 2. Զոյգ եւ հաւասար, զուգահաւասար, զուգակշիռ, կշռուած։ |
| ԿՇՌԱՁԵՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Զուգակշռութիւն, հաւասարութիւն։ |
| ԿՇՌԱՊԷՍ, տե՛ս ԿՇՌԱԿԻ։ |
| ԿՇՌԱՐԱՐ, ա. Կշռող, քննող, փխբ. իրաւարար, արդար։ |
| ԿՇՌԱՒՈՐ, ա. Կշիռ ունեցող, ծանրակշիռ։ |
| ԿՇՌԱՔՆԻՆ, ա. Լաւ քննող, կշռադատող, տրամաբանող։ Այր քաղցր ես եւ խոնարհամիտ եւ արդարահայեաց եւ կշռաքնին (Փարպ., 187)։ |
| ԿՇՌԵԼ, եցի, ն. 1. Կշեռքով ծանրութիւնը՝ քաշը որոշել։ 2. Մի բանի կշռի համեմատ հատուցել՝ վճարել։ 3. Փորձել, քննել, չափել, խորհել, կշռադատել։ 4. Համեմատել, բաղդատել։ 5. Հաւասարեցնել։ |
| ԿՇՌԻՉ, ա. Որ կշռում է, կշռող։ |
| ԿՇՌՈՂՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿՇՌՈՒԹԻՒՆ։ (Փարպ., 121)։ |
| ԿՇՌՈՐԴ, ի, աց, գ. 1. Կշռելու գործիք, կշեռք։ 2. Կշռաքար։ 3. Կշեռքի թաթ, նժար։ |
| ԿՇՌՈՐԴԵԼ, տե՛ս ԿՇՌԵԼ։ |
| ԿՇՌՈՑ, ի, աց, գ. Կշռաքար։ |
| ԿՇՌՈՒԱԾ, ոյ, տե՛ս ԿՇՌՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿՇՌՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կշռելը, կշռում։ 2. Կշիռ, ծանրութիւն։ 3. Համեմատութիւն, քննութիւն։ |
| ԿՇՌՈՒՄՆ, ռման, գ. Կշռելը։ |
| ԿՇՏԱԳՈՂ, ա. Ուրիշի կնոջը գողացող՝ յափշտակող (անստոյգ նշ.)։ |
| ԿՇՏԱԼԻՐ, ա. Կերակրով փորը լցնող՝ ուռեցնող, փորը կուշտ։ |
| ԿՇՏԱՄԲԱՆՔ, նաց, գ. 1. Կշտամբելը, կշտամբութիւն, յանդիմանութիւն, մեղադրութիւն, պարսաւանք, նախատինք։ 2. Սաստ, պատիժ, պատուհաս։ |
| ԿՇՏԱՄԲԵԼ, եցի, ն. 1. Յանդիմանել, պարսաւել, մեղադրել, պախարակել։ 2. Սաստել, պատժել, պատուհասել։ 3. Դիւահարների դեւերին սաստել՝ հալածել։ |
| ԿՇՏԱՄԲԻՉ, ա. 1. Որ կշտամբում է, յանդիմանող։ 2. Դեւերին սաստող՝ հալածող։ |
| ԿՇՏԱՄԲՈՂԱԿԱՆ, ա. Կշտամբող, յանդիմանական։ |
| ԿՇՏԱՄԲՈՒԹԻՒՆ, ԿՇՏԱՄԲՈՒՄՆ, տե՛ս ԿՇՏԱՄԲԱՆՔ։ |
| ԿՇՏԱՊԱՆԱԿ, գ. Կանացի կամարաձեւ խոշոր ապարանջան։ |
| ԿՇՏԱՊԻՆԴ, ա. մ. Կուշտ կերած խմած, որովայնը կերակրով լաւ լցրած։ |
| ԿՇՏԱՊՆԴՈՒԹԻՒՆ, գ. Կշտապինդ լինելը, կշտութիւն, յագուրդ։ |
| ԿՈԳԻ, գւոյ, ւով, գեաց, ւովք, գ. Կարագ։ |
| ԿՈԶԱԿ, ի, աց, գ. (ճրտրպ.) 1. Առորմի։ 2. Բարաւորի վերնախարիսխը։ 3. Պատի շարուածքի դուրս կարկառուած մասը։ |
| ԿՈԶՌՆ, (աքքադ.), ռան, ռամբ, ռունք, ռանց, գ. Ուղտի ձագ։ |
| ԿՈԹՈՂ, ի, աց կամ ից, գ. Քարեղէն յուշարձան, յուշաքար։ |
| ԿՈԹՈՂԵԼ, եցի, ն. Կոթող կանգնեցնել՝ կառուցել։ |
| ԿՈԹՈՒՆ, գ. Բոյսի կոթ՝ ցօղուն։ |
| ԿՈԽ, գ. 1. Կոխելը, կոխոտելը։ 2. ա. Կոխոտուած, կոխկրտուած։ 3. Խորահմուտ, ներկուռ։ 4. Վարժ, ընտել։ |
| ԿՈԽԱԾ, գ. Խաղողի չանչ, կնջեռ։ |
| ԿՈԽԱԿ, տե՛ս ԿՈՀԱԿ։ |
| ԿՈԽԱՆ, 1. գ. Կոխոտելը։ 2. ա. Կոխոտուած, կոխկրտուած, ոտնատակ եղած։ |
| ԿՈԽԵԼ, եցի, ն. 1. Ոտքը դնել գետնին կամ մի բանի վրայ։ 2. Ոտնատակ անել, կոխոտել։ 3. Ոտքերի տակ տրորել՝ ճմլել։ 4. Քանդել, աւերել։ 5. Ոտնատակ տալ, արհամարհել։ 6. Ընկճել, նուաճել, յաղթել։ |
| ԿՈԽՈՒՄՆ, խման, գ. Կոխելը, կոխոտուելը, ոտնակոխ անելը՝ լինելը։ |
| ԿՈԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Կուրծքը՝ երեսը ծեծելը ի նշան սգի։ 2. Լացուկոծ, ողբ, սուգ։ 3. նման. Ալեկոծութիւն, ծփանք։ |
| ԿՈԾԱԴԻՐ, ա. 1. Կոծի ծէսը կարգադրող, կոծ անողների գլխաւոր։ 2. Կոծելի, ողբալի։ |
| ԿՈԾԱԼ, ացի, տե՛ս ԿՈԾԵԼ2 (իմ)։ |
| ԿՈԾԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Ողբական, ողբալի։ 2. Ողբացող, կոծող։ |
| ԿՈԾԱՆՔ, նաց, գ. Ալեկոծութիւն, ծփանք։ |
| ԿՈԾԱՊԱՐ, ոյ, գ. Կոծի պար բռնող, լալական։ |
| ԿՈԾԱՏԵՂԻ, գ. Կոծի՝ լացի՝ ողբի տեղ։ |
| ԿՈԾԵԼ1, եցի, ն. Ծեծել, բախել, հարուածել։ |
| ԿՈԾԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Կուրծքը ծեծելով սուգ անել՝ բարձրաձայն լաց լինել, լացուկոծ անել, սգալ, ողբալ։ 2. Ծփալ, ալեկոծուել։ |
| ԿՈԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Կոծելը, կոծուելը։ |
| ԿՈԿ, ա. Հարթ, ողորկ։ |
| ԿՈԿԵԼ, եցի, ն. Կոկ դարձնել, ողորկել, հարթել։ |
| ԿՈԿՈԶԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. չ. Գոռոզաբար խօսել, պոռոտախօսել, մեծաբանել։ |
| ԿՈԿՈԶԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Մարգարէանալ։ 2. Հիացմունքի մէջ ընկնել, յափշտակուել։ 3. Պոռոտախօսել, մեծաբանել։ |
| ԿՈԿՈԶԱՆՔ, նաց, գ. Մեծամիտ գոռոզութիւն։ |
| ԿՈԿՈԶԱՎԻԶ, ա. Գոռոզ, հպարտ, մեծամիտ։ |
| ԿՈԿՈԶԵԼ, (իմ), եցայ, տե՛ս ԿՈԿՈԶԱՆԱԼ։ |
| ԿՈԿՈՆ, ի, աց, եւ ոյ, գ. Նոր բացուած բողբոջ։ |
| ԿՈԿՈՎԱՆՔ, գ. Ճոռոմ խօսքեր, մեծաբանութիւն, սուտ գովասանք։ |
| ԿՈԿՈՐԴ, ի, աց, գ. (կզմխս.) 1. Խռչակ (Larynx)։ 2. Բուկ (Guttur)։ |
| ԿՈԿՈՐԴԱԼԻ, ԿՈԿՈՐԴԱԼԻՐ, ա. մ. 1. Լիաբերան։ 2. Կոկորդը լցնող։ 3. Ուժգին ձայնով։ |
| ԿՈԿՈՐԴԱԽՕՍ, ա. Կոկորդից խօսող, կոկորդաձայն, հագագային։ |
| ԿՈԿՈՐԴԱԿՈՓ, ա. Կոկորդումը կոփող՝ ճզմող՝ ճմլող։ |
| ԿՈԿՈՐԴԵԼ, եցի, չ. Կոկորդից հնչել, կոկորդից ձայն հանել։ |
| ԿՈԿՈՐԴԵՂՈՍ, ԿՈԿՈՐԴԻԼ, ԿՈԿՈՐԴԻԼՈՍ, ԿՈԿՈՐԴԻՂՈՍ,(յուն.), ի, ից, գ. (կենդբ.) Սողունների դասին պատկանող ջրաբնակ կենդանի (Crocodylus)։ |
| ԿՈՀԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Բարձր՝ մեծ ալիք։ 2. Բարձրութիւն, բլուր, լեռ։ |
| ԿՈՀԱԿԱԼԻՐ, ԿՈՀԱԿԱՒԷՏ, ա. Կոհակներով լի, շատ ալեկոծուած։ |
| ԿՈՀԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. Կոհակներ գոյանալը՝ բարձրանալը։ |
| ԿՈՂ, ի, ից կամ աց, եւ կողունք, ղամբք, գ. 1. (կզմխս.) Կրծքավանդակը կազմող աղեղնաձեւ ոսկորները, որոնք կպած են ողնաշարին. կողաշար։ 2. Մարդու մարմնի՝ իրանի աջ եւ ձախ մասերը՝ թիկունքից մինչեւ ազդրը։ 3. Առարկայի աջ կամ ձախ մասը, կողմ, կողք։ 4. Լեռան երկու կողմերի միջեւ ընկած շերտը, լեռնակող։ 5. (երկրչ.) Կողմ։ 6. Կին, կողակից, մանաւանդ՝ նախամայր Եւան։ |
| ԿՈՂԱԲԱՂ, ա. գ. Կին, կողակից։ |
| ԿՈՂԱԽԻԹ, ա. Կողի խիթ՝ ցաւ պատճառող։ |
| ԿՈՂԱԾԵԱԼ, ա. Կողից առաջ եկած, կողածին։ |
| ԿՈՂԱԾԻՆ, ծնի, ա. գ. Կողից (Ադամի) ծնուած (Եւայի մասին)։ |
| ԿՈՂԱԾՔ, գ. յոգն. Լեռների կողեր՝ լանջեր։ Ելին ընդ կողածս լերինն հազիւ հազ (Սեբէոս, ԽԹ, 151)։ |
| ԿՈՂԱԿԱՅԼԱԿ, ա. Կողից կայլակած՝ կաթկթած, կողահոս։ |
| ԿՈՂԱՀԵՐՁ, ա. Կողը հերձող՝ ճեղքող, պատռող։ |
| ԿՈՂԱՀՈՍ, ա. Կողից հոսած։ |
| ԿՈՂԱՄԱՐԴ, գ. Կողից ստեղծուած մարդ (Եւա), կողածին։ |
| ԿՈՂԱՇԷՆ, շինի, ա. Կողից շինուած՝ ստեղծուած։ |
| ԿՈՂԱՍՏԵՂԾ, ի, ից, ա. Կողից ստեղծուած, ընդհանրապէս՝ կինարմատ։ |
| ԿՈՂԱՎԷՐ, ա. Ծեծից կողերը վիրաւորուած։ |
| ԿՈՂԱՔԱԿ ԼԻՆԵԼ, (յումեքէ), Բարեկամութիւնը խզել, բաժանուել մէկի կողմնակցութիւնից։ |
| ԿՈՂԵԱԼ, ԱՌ Ի ԿՈՂԵԱԼ, ա. Դէպի մի կողմ թեքուած։ |
| ԿՈՂԻՆԱՊԱՏԻՐ, ա. Իր կողից կամ կողակցից խաբուած (Ադամի մասին, որ խաբուեց Եւայից)։ |
| ԿՈՂԻՆԱՒՈՐ, ա. Կողերի պահպանակ կամ լանջապանակ ունեցող։ |
| ԿՈՂԿՈՂԱԳԻՆ, ա. մ. Շատ կողկողալով, լաց ու կոծով, ողբագին, լալագին, ցաւագին։ |
| ԿՈՂԿՈՂԱՆՔ, նաց, գ. 1. Կողկողելը, բարձրաձայն ողբ, լաց ու կոծ, մղկտոց։ 2. Գութ, կարեկցութիւն։ |
| ԿՈՂԿՈՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Ողորմ եւ ցաւագին աչքերով նայել, պաղատել։ 2. Դառնապէս ողբալ, մղկտալ, մորմոքել։ |
| ԿՈՂԿՈՂԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կողկողել տալ։ |
| ԿՈՂԿՈՂԻԹ, գ. (կզմխս.) Մակկոկորդ, սոսորդ. կզակ։ |
| ԿՈՂՄ, տե՛ս ԿՈՂՄՆ։ |
| ԿՈՂՄԱԿԱԼ, ԿՈՂՄԱՆԱԿԱԼ, տե՛ս ԿՈՂՄՆԱԿԱԼ։ |
| ԿՈՂՄԱՆԱԿԻ, ա. մ. 1. Դէպի մի կողմ թեքուած՝ հակուած՝ շեղուած, շեղակի, շեղ։ 2. Մասնակի։ |
| ԿՈՂՄԱՆԱՒՈՐ, ա. մ. 1. տե՛ս ԿՈՂՄԱՆԱԿԻ։ 2. Կողմնակից, կուսակից։ |
| ԿՈՂՄԱՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Պառկել։ |
| ԿՈՂՄԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ԿՈՂՄԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԿՈՂՄՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԿՈՂՄԱՆԻ, ա. Մի կողմ թեքուած, խոտորնակ։ |
| ԿՈՂՄԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Շէնքի կողմնային մասը, կցաշէնք։ |
| ԿՈՂՄԱՆՈՒՄՆ, նման, գ. Պառկելը։ |
| ԿՈՂՄԱՊԱՀ, տե՛ս ԿՈՂՄՆԱՊԱՀ։ |
| ԿՈՂՄԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԿՈՂՄՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԿՈՂՄՆ, ման, մանք, մանց, գ. 1. Որեւէ բանի կողքային տարածութիւնը կամ ուղղութիւնը։ 2. Մի բանի աջ կամ ձախ մասը, կողք։ 3. Ուղղութիւն։ 4. Մաս, բաժին։ 5. Որոշ ուղղութեամբ ընկած երկիր, գաւառ։ 6. (կզմխս.) Կող, կողոսկր։ 7. Հակառակ կողմը, մի կողմը։ 8. նման. Մարդ կամ մարդկանց խումբ՝ հակադրուած մի ուրիշ մարդու կամ մարդկանց խմբի հետ։ |
| ԿՈՂՄՆԱԶԱԶ, ա. Մի կողմը թոյլ, մի կողմից կաթուածահար եղած։ |
| ԿՈՂՄՆԱԿԱԼ, ի, աց, գ. Երկրի մի մասի կամ նահանգի պետ՝ կառավարիչ, կուսակալ։ |
| ԿՈՂՄՆԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Կողմնակալ լինելը, կողմնակալի պաշտօնը, կուսակալութիւն։ |
| ԿՈՂՄՆԱԿԻ, մ. ա. 1. Մասնակի՝ անուղղակի կերպով։ 2. Մի կողմի վրայ թեքուած, կողքի։ |
| ԿՈՂՄՆԱՊԱՀ, ի, աց, գ. 1. Երկրի մի մասի կամ նահանգի պետ՝ կառավարիչ, կողմնապետ, կողմնակալ։ 2. Զօրքի աջ կամ ձախ թեւը պահպանող զօրամաս։ |
| ԿՈՂՄՆԱՊԱՀՈՒԹԻՒՆ, գ. Կողմնապահի (1) պաշտօնը, կողմնապետութիւն։ |
| ԿՈՂՄՆԱՊԵՏ, գ. Երկրի մի մասի պետ՝ կառավարիչ, կուսակալ, կողմնակալ։ |
| ԿՈՂՄՆԱՒՈՐ, տե՛ս ԿՈՂՄԱՆԱՒՈՐ։ |
| ԿՈՂՄՆԱՓԱԿ, ա. Կողմերից փակուած, սահմանաւոր։ |
| ԿՈՂՄՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Մի կողմ թեքուել՝ շեղուել, յետ կանգնել։ 2. Կողքի ընկնել, պառկել։ |
| ԿՈՂՄՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Պառկեցնել, քնեցնել։ |
| ԿՈՂՈԲ, (յուն.), ի, աց, գ. Անթեւ կարճ զգեստ։ |
| ԿՈՂՈՊՈՒՏ, պտոյ կամ պտի, ից, գ. 1. Կողոպտուած՝ թալանուած բաները, թալան։ 2. Կողոպտելը։ 3. Ննջեցեալի անձնական գործածութեան իրերը։ 4. ա. Կողոպտուած, թալանուած։ |
| ԿՈՂՈՊՏԱԾ, գ. ա. 1. Կողոպտուած՝ թալանուած իրեր։ 2. Կողոպտուած, թալանուած։ |
| ԿՈՂՈՊՏԱՆՔ, նաց, գ. 1. Կողոպտուելը, կողոպտում։ 2. Ուժով յետ խլելը, գերիներին արձակելը։ |
| ԿՈՂՈՊՏԵԼ, եցի, ն. 1. Յափշտակել, աւար առնել, խլել, թալանել, պլոկել, մերկացնել։ 2. եցայ, կ. չ. Քայքայուել (դիակի), մերկանալ մսից (ոսկորների)։ Մինչեւ կողոպտեցաւ ամենայն մարմինք դիոցն (Բուզ., Դ, ԾԹ)։ |
| ԿՈՂՈՊՏԻՉ, տչի, չաց, ա. Որ կողոպտում է, կողոպտող, թալանող, յափըշտակող։ |
| ԿՈՂՈՍՈՍ, կողոս, կողոն, կողոսոն (յուն.), գ. Հսկայական մեծութեամբ մարդկային արձան։ |
| ԿՈՂՈՎ, ոյ, ով, գ. Բարակ ճիւղերից հիւսուած աման, զամբիւղ։ |
| ԿՈՂՈՓ, նոյնն է՝ ԿՈՂՈՎ։ |
| ԿՈՂՈՓՈՑ, գ. Խաղալու վէգ, ճան։ |
| ԿՈՂՐ, ղեր, ղերք, երաց կամ երց, գ. Ճիւղ, ոստ։ |
| ԿՈՃ, ոյ, ոց, գ. 1. Դռան շրջանակի վերին ձողափայտը։ 2. Վէգ, ճան։ 3. Ոտքի թաթից վերեւ երկու կողմից դուրս ցցուած ոսկորները, կոճիկ։ 4. Մատների ոսկորները, որոնք իրար հետ միացած են խաղերով։ |
| ԿՈՃԱՆ, (վրաց.), գ. Խոզ։ |
| ԿՈՃԱՏ, ի, աց, ա. գ. Կենտ, անզոյգ (թիւ)։ |
| ԿՈՃԿԷՆ, ա. Մինչեւ ոտքի կոճերը հասնող (զգեստ)։ |
| ԿՈՃԿՑԵԼ, եցի, ն. Սաստիկ նեղել՝ ծեծել, խոշտանգել, չարչարել, տանջել։ |
| ԿՈՃՂ, ճեղ, ճեղք, աց, գ. 1. Փայտի խոշոր կտոր։ 2. Փայտէ կոճ՝ մէջը ծակած, որի մէջ դնում-կաշկանդում էին պատիժ կրողների ոտքերը։ |
| ԿՈՃՄՈՒՆՔ, տե՛ս ԿՐՃՄՈՒՆՔ։ |
| ԿՈՃՈՊ, տե՛ս ԿՈՊԻՃ։ |
| ԿՈՃՈՊԵԼ, եցի, ն. Կոտրատել, ջարդել, ջարդուփշուր անել, կտրտել, կտրել գցել։ |
| ԿՈՃՈՊՈՒՄՆ, պման, գ. Կոճոպելը, կոճոպուելը, կոտրատելը, ջարդելը, ջարդուելը։ |
| ԿՈՃՈՏԱՆԱԼ, ացայ, ԿՈՃՈՏԵԼ (իմ), եցայ, չ. Կոտրատուել, ջարդուել։ |
| ԿՈՃՈՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կոտրատուել, ջարդուել։ |
| ԿՈՄԷՍ, տե՛ս ԿՈՄՍ։ |
| ԿՈՄԻՏ, (յուն.), գ. Գիսաւոր աստղ։ |
| ԿՈՄՍ, (լատ.), ի, կոմսք կամ կոմսունք, գ. 1. Աւագ իշխան։ 2. Բարձր զինուորական պաշտօնեայ, զօրավար։ |
| ԿՈՄՍՈՒԹԻՒՆ, գ. Կոմսի աստիճան՝ պատիւ։ |
| ԿՈՅ, ի, գ. Անասունի աղբ, թրիք։ |
| ԿՈՅԱԴՆԴԻՌ, տե՛ս ԲՆԴԵՌՆ։ |
| ԿՈՅԱՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Աղբ թափելու տեղ, աղբանոց։ |
| ԿՈՅԱՋՈՒՐ, ա. Կուի ջրով կատարուող, կուի ջուր՝ աղբաջուր պարունակող։ Ըստ խոզի հարսնացելոյ՝ կոյաջուր բաղանիք (Փարպ., 193)։ |
| ԿՈՅՍ1, կուսի, ից, ա. գ. 1. Սեռական կեանք չվարած աղջիկ։ 2. Կրօնաւորուհի, միանձնուհի։ 3. (կրօն.) Կուսամայր (Մարիամ աստուածածնի մակդիրը)։ 4. փխբ. Անարատ, մաքուր, ողջախոհ։ 5. փխբ. Ձեռք չդիպած, խորհրդաւոր։ |
| ԿՈՅՍ2, ի կոյս, ի կուսէ, ի կուսաց, գ. 1. Կողմ։ 2. նխդ. Դէպի։ |
| ԿՈՅՏ, (պհլ.), կուտի, ից, գ. 1. Իրար վրայ դիզուած կամ թափուած իրերի մեծ քանակ, կուտակ, շեղջ։ 2. Անասունների, մանաւանդ ձիերի խումբ, երամակ։ 3. Մարդկանց բազմութիւն, խումբ։ |
| ԿՈՅՐ, (պհլ.), կուրի, աց, ա. 1. Տեսողութիւնից՝ տեսնելու ունակութիւնից զուրկ, աչազուրկ։ 2. փխբ. Դատելու՝ ընտրութիւն կատարելու ընդունակութիւնից զուրկ։ 3. մ. Կուրաբար, կուրօրէն, կոյր կերպով՝ մնալով։ |
| ԿՈՅՐԱԲԱՐ, տե՛ս ԿՈՒՐԱԲԱՐ։ |
| ԿՈՆ, (յուն.), ի, գ. (երկրչ.) Երկրաչափական մարմին, որ ստացւում է ուղղանկիւն եռանկեան էջերի՝ ուղիղ անկեան դիմացի կողմերից մէկի շուրջը պտտելով։ |
| ԿՈՆԱՁԵՒԱՊԷՍ, մ. Կոնի ձեւով։ |
| ԿՈՆԴԱԿ1, (յուն.), ի, գ. (եկեղց.) Հայրապետական պաշտօնական գրութիւն։ |
| ԿՈՆԴԱԿ2, (յուն.), գ. Նիզակ։ |
| ԿՈՆԻՈՆ, (յուն.), տե՛ս ԽՆԴԱՄՈԼԻ։ |
| ԿՈՆՈՄ, ԿՈՆՈՄՈՍ, (յուն.), գ. Տնտես, տնօրէն (վանքի, եկեղեցու)։ |
| ԿՈՆՈՍ, տե՛ս ԿՈՆ։ |
| ԿՈՆՔ, (յուն.), ի, ից, գ. 1. Գոգաւոր մեծ աման՝ ջուր լցնելու համար, տաշտ, լագան։ 2. Գոգաձեւ յենարան՝ թիկնակ, բազմոց։ 3. Գոգաձեւ կամար։ 4. Անկողնու վրանաձեւ պահպանակ, վարագոյր։ 5. (կենդբ.) Խեցեմորթ։ |
| ԿՈՆՔԵՂ, կամ ԿՈՆՔԵԼ (յուն.), ի, գ. (կենդբ.) Ծովային խեցեմորթ, որից ստացւում է ծիրանի ներկը. ծիրանաբեր խխունջ։ |
| ԿՈՆՔԵՌ, գ. (եկեղց.) Եկեղեցական զարդ՝ տարանկիւն զուգահեռագծի ձեւով, որ հայրապետը կրում է ձախ ազդրի վրայ։ |
| ԿՈՇԵԼ, տե՛ս ԿՈՇԿՈՃԵԼ։ |
| ԿՈՇԿՈՃ, ա. Ջարդուած, փչացած, անպէտքացած։ |
| ԿՈՇԿՈՃԱՄԱՀ ԼԻՆԵԼ, Չարաչար սպանուել, տանջամահ՝ կտտամահ լինել։ |
| ԿՈՇԿՈՃԵԼ, եցի, ն. 1. Մահակով՝ քարով եւն սաստիկ ծեծել, բրածեծ անել, ջարդել, քարկոծել, խոշտանգել, կտտելով սպանել։ 2. Փշրել, կոտրատել (մետաղեայ մի բան)։ 3. եցայ, կ. չ. Նոյն նշ., այլեւ՝ տառապել, տանջուել։ |
| ԿՈՇԿՈՃԻՉ, ա. Որ կոշկոճում է, կոշկոճող, ծեծող։ |
| ԿՈՇԿՈՃՈՒՄՆ, ճման, գ. Կոշկոճելը, կոշկոճուելը, խոշտանգանք։ |
| ԿՈՇՏ, ոյ, գ. Հողի կարծրացած կտոր, գուղձ։ |
| ԿՈՇՐԱՅԵԼ, եցի, ն. Ձեւաւորել, կերպաւորել, կազմել։ |
| ԿՈՉ, գ. Կանչելը, ձայն տալը, հրաւէր։ |
| ԿՈՉԱՐԱՆ, ի, աց, գ. Կանչելու՝ հրաւիրելու տեղ, ժողովարան, եկեղեցի։ 2. (եկեղց.) Եկեղեցի հրաւիրող կոչնազանգ, կոչնակ, ժամահար։ |
| ԿՈՉԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կանչելը, ձայն տալը, կոչ։ |
| ԿՈՉԵԼ, եցի, ն. 1. Կանչել, հրաւիրել, ձայն տալ։ 2. Անուանել, անուն դնել։ |
| ԿՈՉԵԼԻ, ա. Կանչող, հրաւիրող։ |
| ԿՈՉԵՑԵԱԼ, (անց. դերբ. ԿՈՉԵԼ-ի՝ կանչած, կանչուած, կանչելով, կանչուելով), ա. 1. Հրաւիրուած, կանչուած։ 2. Անուանի, հոյակապ։ |
| ԿՈՉԻՒՆ, տե՛ս ԿՈՉՈՒՄՆ։ |
| ԿՈՉՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. գ. 1. Կոչունքի հրաւիրուած, կանչուած, հիւր։ 2. Կոչունքի հրաւիրող, պատուի կամ ժողովի կանչող, հրաւիրակ։ 3. Պատգամաւոր։ 4. Իր տանը կոչունքի հրաւիրող, կոչնատէր։ |
| ԿՈՉՆԱՀՐԱՒԷՐ, ա. գ. Կոչունքի հրաւիրող, հրաւիրակ։ |
| ԿՈՉՆԱՏԷՐ, տեառն, տէրք կամ տեարք, տեարց, գ. Կոչունքի տէր, կոչունք՝ հրաւէրք սարքող՝ հիւրեր ընդունող մարդ։ |
| ԿՈՉՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿՈՉՈՒՄՆ։ |
| ԿՈՉՈՒՄՆ, չման, գ. 1. Կանչելը, հրաւիրելը, ձայն տալը։ 2. Անուանելը, անուն տալը։ |
| ԿՈՉՈՒՆՔ, չնոց, գ. Կանչելը՝ հրաւիրելը ճաշկերոյթի, հրաւէրք, հիւրընկալութիւն, խնջոյք, կերուխումի սեղան։ |
| ԿՈՉՕՆՔ, գ. Կոչ, կոչելը։ |
| ԿՈՊ, կոփ, կոպք, պից կամ պոց, գ. Աչքի մաշկային կափարիչը։ |
| ԿՈՊԱՆԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Դեգերել։ |
| ԿՈՊԱՐԱԿԱՆ, ա. Որոշուած սահման ունեցող, սահմանաւոր։ |
| ԿՈՊԻՃ, պճոյ, ոց, գ. Բոլորաձեւ մանր քար, խիճ, խճաքար։ |
| ԿՈՊՃՈՒՏ, ա. Կոպճով ծածկուած, քարոտ, աւազոտ։ |
| ԿՈՊՏԱՐԱՆՁՆ, ա. Կոպիտ կազմուածքով։ |
| ԿՈՌՆ, ռունք, գ. Սեխի, վարունգի եւն կոթունը։ |
| ԿՈՎ, ու, ուց, գ. Խոշոր եղջերաւոր կաթնատու ընտանի կենդանի։ |
| ԿՈՎԱԴԻԱՑ, գ. (կենդբ.) Կանաչ մողէս. կովծծուկ (Lacerta viridis)։ |
| ԿՈՎԱԾՈՒԾ, տե՛ս ԿՈՎԱԴԻԱՑ։ |
| ԿՈՎԱԿԵՐ, ա. Մէն-մենակ մի կով ուտող, սաստիկ շատակեր։ |
| ԿՈՎԻԴԱՅ, ԿՈՎԻԴԵԱՅ, ԿՈՎԻԴԵԱՑ, ԿՈՎԻԴԻԱՑ, տե՛ս ԿՈՎԱԴԻԱՑ։ |
| ԿՈՎԿԻԹ, ա. գ. Կով կթող։ |
| ԿՈՏԻՆԴ, գ. Ըմպելիք (անստոյգ նշ.)։ Եւ դեղ մահու ընդ կոտինդն խառնեալ մատուցանէր նմա (Բուզ., Ե, 24)։ |
| ԿՈՏՄԿԵԱՆ, ԿՈՏՄՆԿԷ, ա. Արծուաքիթ, արծուառունգ։ |
| ԿՈՏՈՐ, ոյ, ոց, գ. Կտոր, պատառ։ |
| ԿՈՏՈՐԱԾ, ի, ից, եւ ոյ, ոց, գ. Կոտորելը, կոտորուելը. զանգուածային սպանութիւն, ջարդ, սպանդ։ |
| ԿՈՏՈՐԱԿ, տե՛ս ԿՈՏՈՐ։ |
| ԿՈՏՈՐԱՏԵԼ, եցի, ն. Ուտելիս խոշոր-խոշոր կտորներ անել, խոշոր-խոշոր կուլ տալ։ |
| ԿՈՏՈՐԵԼ, եցի, ն. 1. Կոտրել, կոտրատել, կտրել, ջարդել, ջախջախել, զանգուածաբար սպանել։ 2. Կտոր-կտոր՝ մաս-մաս անել, բաժանել։ |
| ԿՈՏՈՐԻՉ, րչի, ա. Որ կոտորում է, կոտորող. պատառող։ |
| ԿՈՏՈՐՈՏԵԼ, եցի, ն. Կտոր-կտոր անել, կտորների վերածել՝ բաժանել, կոտրատել։ |
| ԿՈՏՈՐՈՒԱԾ, ոյ կամ ի, գ. Կոտորած, կոտորում, ջարդ։ |
| ԿՈՏՈՐՈՒՄՆ, րման, գ. 1. Կոտորելը, կոտորուելը, կոտորած, ջարդ։ 2. Բաժանելը, բաժանում։ 3. Բաժին, կտոր։ |
| ԿՈՏՌԱԼ, տե՛ս ԿԱՅՏՌԵԼ։ (Արծ., 252)։ |
| ԿՈՐ, ա. 1. Կամարաձեւ թեքուած, ծուռ։ 2. Կեռ։ 3. Դէպի ցած թեքուած՝ հակուած։ |
| ԿՈՐԱԳԼՈՒԽ, մ. ա. Գլուխը կախած՝ ցած հակած, փխբ. գլխիկոր, ամօթանքով մնացած, ամօթահար։ |
| ԿՈՐԱԿՆԵԼ, եցի, չ. Աչքերը խոնարհել, ամօթահար լինել։ |
| ԿՈՐԱԿՈՐ, մ. ա. Բոլորովին կորացած, կորագլուխ, կռացած, ամօթահար՝ խայտառակ եղած, խայտառակուած։ |
| ԿՈՐԱԿՏՈՒՑ, ա. Կոր՝ կեռ կտուց ունեցող։ |
| ԿՈՐԱՄԱԳԻԼ, ա. Կոր՝ կեռ մագիլ ունեցող։ |
| ԿՈՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Կոր դառնալ, կոր ձեւ ստանալ, ծռուել։ 2. Դէպի ցած թեքուել՝ հակուել, կռանալ։ 3. փխբ. Նկուն դառնալ, ընկճուել։ 4. փխբ. Ամօթահար՝ գլխիկոր լինել։ |
| ԿՈՐԱՆՄԱՆ, ի, ից, ա. Կորացածի՝ ամօթահարի նմանուող, կեղծ խոնարհութիւն ցոյց տուող։ |
| ԿՈՐԱՆՔ, նաց, գ. Կորանալը, գլխակորութիւն, նկունութիւն, գլխիկոր լինելը, ամօթահար մնալը, խայտառակութիւն, ամօթ։ |
| ԿՈՐԱՊԱՂԱՏ, տե՛ս ԿՈՒՐԱՊԱՂԱՏ։ |
| ԿՈՐԱՏՈՐ, (լատ., յուն.), գ. Բիւզանդական բարձրաստիճան պաշտօնեայ։ Եւ խորհէին սպանանել զկորատորն (Սեբ., ԺԵ, 52)։ |
| ԿՈՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. 1. Կորանալ տալ, կոր դարձնել, կորացնել, թեքել, ծռել։ 2. փխբ. Նկուն դարձնել, ընկճել, հնազանդեցնել, իր կամքին ենթարկել, գլխիկոր անել։ |
| ԿՈՐԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ կորացնում է, կորացնող, ընկճող, նկուն դարձնող։ |
| ԿՈՐԲԱՆ1, (եբր., յուն.), ի, ից, գ. (եկեղց.) 1. Տաճարին տրուած կամաւոր նուէր՝ ընծայ։ 2. Գանձանակ, որ դրւում էր Երուսաղէմի տաճարում՝ կամաւոր նուէրների համար։ |
| ԿՈՐԲԱՆ2, փխ. ԿՈՐՓԱՆ (յուն.), գ. Զինուորական սաղաւարտ։ |
| ԿՈՐԴ, ա. Խոպան, անվար, անմշակ։ |
| ԿՈՐԴԱԿ, գ. Սաղաւարտ։ |
| ԿՈՐԴԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կորդ դառնալ, խոպանանալ։ |
| ԿՈՐԴԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Ցամաքեցնել։ |
| ԿՈՐԵԱԿ, րեկան, գ. 1. (բսբ.) Հացազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս, կորեկ (Panicum)։ 2. Այդ բոյսի հատիկը։ 3. Կորեկի հաց։ |
| ԿՈՐԵԿԱՀԱՏ, գ. Կորեկի հատ՝ հատիկ։ |
| ԿՈՐԶԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Կորզելու՝ ձգելու՝ քաշելու ուժ՝ զօրութիւն ունեցող, ձգողական, քարշողական։ |
| ԿՈՐԶԱՆ, գ. Պողպատէ ծակոտկէն տախտակ՝ մետաղալար քաշելու համար, կամ փորձ, մարզանք։ |
| ԿՈՐԶԵԼ, եցի, ն. 1. Քաշելով պոկել։ 2. Դուրս քաշելով ազատել։ 3. Ուժով խլել։ 4. Խաբէութեամբ կամ ստիպելով ձեռք բերել։ |
| ԿՈՐԶԻՉ, ա. Որ կորզում է, կորզող։ |
| ԿՈՐԶՈՒՄՆ, զման, գ. Կորզելը, կորզուելը։ |
| ԿՈՐԷՔ, ի կորէս, գ. Դժուարին եւ խիստ տեղեր։ |
| ԿՈՐԻ, գ. 1. Արտերում եւ բանջարանոցներում բացուած նեղ առու, որով ջուր են բերում ջրելու համար. ակոս։ 2. Կորու՝ ակօսի չափ։ |
| ԿՈՐԻԶ, կորզոյ, գ. 1. Մի շարք պտուղների հատիկաձեւ սերմը (մի քանի հատ)։ 2. Մսեղ պտուղների միջի պինդ ոսկրոտ մասը, որ պարունակում է սերմը։ |
| ԿՈՐԻՒՆ, րեան, եանց, գ. 1. Գազանի, յատկապէս առիւծի ձագ։ 2. Օձի՝ կէտի ձագ։ 3. փխբ. Ծառերի տերեւների տակ դուրս եկած բողբոջ, որից ծաղիկ է գոյանում։ 4. Դդումի, վարունգի արձակած թեւ, թաղ։ |
| ԿՈՐԾԱՆ, ա. մ. Կործանուած, գլխիվայր տապալուած։ |
| ԿՈՐԾԱՆԱԳՈՐԾ, ա. Կործանում գործող, կործանարար, կործանիչ։ |
| ԿՈՐԾԱՆԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Կործանուելու արժանի, կործանման ենթակայ, կործանուող, կորստական։ |
| ԿՈՐԾԱՆԱԿԻՑ, ա. Կործանման մասնակից։ |
| ԿՈՐԾԱՆԵԼ, եցի, ն. 1. Քաշելով ցած գցել, գետին գլորել՝ գցել։ 2. Տապալել, խորտակել։ 3. Քանդել, աւերել, փլցնել։ 4. Ոչնչացնել, վերացնել։ 5. Նկուն դարձնել, խոնարհեցնել։ 6. Խանգարել, ապականել, եղծել, խախտել։ 7. Մէկի խօսքերը հերքել։ 8. Գլխիվայր շրջել, կործել։ |
| ԿՈՐԾԱՆԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կործանել տալ։ |
| ԿՈՐԾԱՆԻՉ, ա. Որ կործանում է, կործանող։ |
| ԿՈՐԾԱՆՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿՈՐԾԱՆՈՒՄՆ։ |
| ԿՈՐԾԱՆՈՒՄՆ, նման, գ. Կործանուելը, անկում, գլորում, տապալում, քակտում, եղծում, կորուստ։ |
| ԿՈՐԿՈՏԻՃ, գ. Մաշկի վրայի բիծ, խայտ։ |
| ԿՈՐՃ, գ. (կենդբ.) Կորակտուց գիշակեր մեծ թռչուն. պասկուճ, անգղարծիւ (Sarcoramphus papa)։ |
| ԿՈՐՆԹԱՐԴ, գ. Կամար, երկնակամար։ |
| ԿՈՐՆԿԱՆ, գ. (բսբ.) Թիթեռնածաղկաւորների ընտանիքին պատկանող խոտաբոյս. կորնգան (Onobrychis)։ |
| ԿՈՐՆՉԵԼ, (իմ), րեայ, րի՛ր, րուսեալ, չ. 1. Կորչել, անյայտ տեղ ընկնել։ 2. Անհետանալ, հեռանալ գնալ անյայտ տեղ։ 3. Փչանալ, ոչնչանալ, ջնջուել, ապականուել, եղծուել։ |
| ԿՈՐՆՉԵԼԻ, ա. Որ ենթակայ է կորչելու՝ անհետանալու։ (Եղիշէ, 175)։ |
| ԿՈՐՆՉՈՒՄՆ, չման, գ. Կորչելը, կորուստ։ |
| ԿՈՐՈՂԻՈՎՆ, փխ. ԿՈՐԱՂԻՈՎՆ (յուն.), գ. Բուստ, մարջան։ |
| ԿՈՐՈՎ, ի, ից կամ աց, գ. 1. Մտաւոր ու ֆիզիկական կարողութիւն՝ ուժ, եռանդ։ 2. Քաջութիւն, խիզախութիւն, կտրիճութիւն։ 3. ա. Կորով ունեցող, կորովի, խիզախ, քաջ։ |
| ԿՈՐՈՎԱԲԱՆ, ի, ից, կամ ոյ, ա. Կորովի՝ ազդու խօսող, ճարտարախօս, վայելչախօս։ |
| ԿՈՐՈՎԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ կորովի, քաջաբար, արիաբար։ |
| ԿՈՐՈՎԱԳՈՅՆ, ա. մ. 1. Աւելի կորովի, զօրաւոր, եռանդուն, ճարպիկ, աւելի սուր, լաւ։ 2. Խորանարդի ձեւով։ |
| ԿՈՐՈՎԱԶԷՆ, ա. Զէնք գործադրելու մէջ կորովի, կամ լաւ զինուած։ |
| ԿՈՐՈՎԱԼԻՐ, ա. Կորովով լի, կորովաշատ, յաջողակ։ |
| ԿՈՐՈՎԱԽՕՍ, տե՛ս ԿՈՐՈՎԱԲԱՆ։ |
| ԿՈՐՈՎԱԿԱՆ, ա. Խորանարդի ձեւով։ |
| ԿՈՐՈՎԱԿԻ, մ. ա. Կորովի կերպով, կորովով, լաւ։ |
| ԿՈՐՈՎԱՀԱՆՃԱՐ, ա. Կորովի հանճարով, հանճարեղ, ճարտար, նուրբ։ |
| ԿՈՐՈՎԱՁԻԳ, ա. 1. Նետը կորովով ձգող՝ արձակող, ուժեղ ու հմուտ նետաձիգ։ 2. Կորովով՝ ուժգնօրէն ձգուած՝ արձակուած (նետ)։ |
| ԿՈՐՈՎԱՄԻՏ, ա. Կորովի՝ խորաթափանց միտք ունեցող, խորամիտ, մտացի։ |
| ԿՈՐՈՎԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կորովի ձեւանալ, խելք բանեցնել։ |
| ԿՈՐՈՎԱՏԷԳ, ա. Կորովի՝ ծանր եւ ամուր տէգ ունեցող։ (Ասող., Գ, 37)։ |
| ԿՈՐՈՎԵԼ, եցի, ն. Ճիշտ՝ ուղիղ բռնել, անվրէպ՝ պինդ պահել։ |
| ԿՈՐՈՎԻ, վւոյ կամ վոյ, վեաց, ա. 1. Քաջ, կտրիճ, զօրաւոր, մտաւորապէս ու ֆիզիկապէս ուժեղ։ 2. մ. Կորովի կերպով, կորովով։ |
| ԿՈՐՈՎԻՄԱՍՏ, ա. Կորովի մտքով, կորովամիտ, ուշիմ։ |
| ԿՈՐՈՎՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Քաջութիւն, ճարպկութիւն, վարպետութիւն։ 2. Սըրութիւն՝ աչքի եւ մտքի, սրատեսութիւն, կորովամտութիւն։ |
| ԿՈՐՈՒՆՉ, ա. Կոր ունչ՝ քիթ ունեցող, կորաքիթ, արծուաքիթ։ |
| ԿՈՐՈՒՍԱՆԵԼ, րուսի, րո՛, րուսեալ, պբ. Կորցնել, կորստի մատնել, կորչել տալ, անհետացնել։ |
| ԿՈՐՈՒՍԻՉ, սչի, չաց, ա. Կորցնող, կորստի մատնող, կորստեան պատճառ հանդիսացող։ |
| ԿՈՐՈՒՍՏ, րստեան, գ. 1. Կորչելը, կորցնելը։ 2. Մի բանից զրկուելը։ 3. Մահ, կոտորած, սպանութիւն։ 4. Անյաջողութիւն, ձախորդութիւն։ 5. Վնաս։ 6. Կորած իր։ 7. (կրօն.) Հոգու դատապարտութիւն (հանդերձեալ կեանքում)։ 8. Դըժոխք, անդունդ։ |
| ԿՈՐՍՏԱԲԵՐ, ա. Կորուստ բերող՝ պատճառող, կորստառիթ, կործանարար։ |
| ԿՈՐՍՏԱԳԻՒՏ, ա. Կորուստը՝ կորած իրը գտնող։ |
| ԿՈՐՍՏԱԽԱՌՆ, ա. Կորուստ առթող՝ պատճառող, զգուշանալի, վտանգաւոր։ |
| ԿՈՐՍՏԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Որ կարող է կորչել, կորստի ենթակայ, անցաւոր։ 2. Դէպի կորուստ տանող, վտանգաւոր, մահառիթ։ |
| ԿՈՐՍՏԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Կորստական լինելը, վնասակարութիւն։ |
| ԿՈՐՍՏԱՊԱՏԻՐ, ա. Պատրելով՝ հրապուրելով դէպի կորուստ տանող։ |
| ԿՈՐՍՏԱՍԷՐ, ա. Ուրիշի կորուստը ցանկացող, կորստառիթ։ |
| ԿՈՐՍՏԱՐԱՐ, ա. Կորուստ պատճառող՝ բերող, կորստաբեր, կորուսիչ։ |
| ԿՈՒ, կուոյ, տե՛ս ԿՈՅ։ |
| ԿՈՒԶ, (ասոր.), կզի, ից, եւ կզոյ, ոց, գ. (կենդբ.) 1. Կատու։ 2. Կզաքիսների ընտանիքին պատկանող փոքր կենդանի (Martes foina)։ |
| ԿՈՒԹ, կթոյ, մանաւանդ՝ ԿՈՒԹՔ, կթոց կամ կթից, գ. 1. Այգու բերքը հաւաքելը եւ դրա ժամանակը, խաղողաքաղ, այգեկութ։ 2. Գինու մրուր, տակուցք։ |
| ԿՈՒԺ, (պհլ.), կժոյ, ոց, գ. Կաւէ կամ փայտէ նեղաբերան անօթ ջրի համար, սափոր։ |
| ԿՈՒԼԻԲԱՅ, ԿՈՒԼԻՊԱՅ, (յուն.), գ. Խաշած ցորեն, հատիկ, ծանդիլ։ |
| ԿՈՒՂ, գ. Ոլորուած եւ հիւսուած իրի ամեն մի թելը, հիւսք։ |
| ԿՈՒՂԽ, ա. Կլանող, լափող, շատակեր, պորտաբոյծ։ |
| ԿՈՒՃ, տե՛ս ԿԻՃ։ |
| ԿՈՒՄԻ, (եբր., յուն.), Վե՛ր կաց, ոտքի կանգնիր։ |
| ԿՈՒՆԴ, կամ ԿՈՒՆՏ, ա. Գլխի մազերը թափուած, ճաղատ, հերաթափ։ |
| ԿՈՒՆԴՆ, կնդան, գ. Անիւ։ |
| ԿՈՒՆՋ, (պհլ.), կնջան, գ. Անկիւն, խորշ, քունջ։ Յայնժամ թագաւորն զիւր սամոյրսն գլխովն ածեալ, ի փոյթ կնջանն մտեալ (Բուզ., Դ, 15)։ |
| ԿՈՒՇՏ, (պհլ.), կշտի, տաց, գ. 1. Կող։ 2. Կողք։ 3. Փոր, որովայն։ |
| ԿՈՒՊԱՅ, (յուն.), ի, գ. Պառկած մարդու գլխի կողմը, սնար, ընդհանրապէս՝ քնարան։ |
| ԿՈՒՊՐ, (աքքադ.), կպրոյ, ով, գ. Ձիւթ, խայծղան։ |
| ԿՈՒՌ, ա. 1. Կռած, կռածոյ։ 2. Կոխոտած, տրորած, բանուկ (ճանապարհ)։ 3. Պինդ, ամուր, հաստատուն։ 4. Հոծ, սեղմ, խիտ։ 5. մ. Խիտ առ խիտ, անընդհատ, անընդմէջ, յաճախ։ |
| ԿՈՒՌԱՅՔ, (արաբ.), յից, գ. յոգն. Ղուրան ընթերցողներ՝ կարդացողներ, մահմեդական հոգեւորականներ։ |
| ԿՈՒՌՆ, կռան, գ. Կռնակ, թիկունք։ |
| ԿՈՒՌՔ, կռոց, գ. Մարդու կամ կենդանիների կերպարանքով արձան, որ հեթանոսները պաշտում էին որպէս աստուած։ |
| ԿՈՒՍԱԶԱՆՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Յանցանք կուսութեան դէմ, կուսապղծութիւն։ |
| ԿՈՒՍԱԾԱՂԻԿ, ա. Կուսութեամբ ծաղկած, կուսական, մաքրափայլ, անբիծ։ |
| ԿՈՒՍԱԾԻՆ, ա. (կրօն.) 1. Կոյսից ծնուած (Քրիստոսի մասին)։ 2. Կոյս լինելով ծնող, կուսամայր (Մարիամ աստուածածնի մակդիրը)։ |
| ԿՈՒՍԱԿԱԼ, ի, աց, գ. Երկրի մի մասի կառավարիչ, կողմնապետ, կողմնակալ։ |
| ԿՈՒՍԱԿԱԼԵԼ, եցի, ն. Իբրեւ կուսակալ կառավարել, կուսակալութիւն անել։ |
| ԿՈՒՍԱԿԱԼՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կուսակալ լինելը, կուսակալի պաշտօնը։ 2. Կուսակալի տիրապետութիւնը՝ նահանգը։ |
| ԿՈՒՍԱԿԱՆ, ի, աց, ա. Կոյսին եւ կուսութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԿՈՒՍԱԿՐՕՆ, ի, ից, ա. գ. (կրօն.) Կուսական՝ ճգնաւորական կեանք վարող, կրօնաւոր, մենակեաց։ |
| ԿՈՒՍԱԿՑԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կուսակից՝ կողմնակից դառնալ, կողմնակցել, դաշնակցել։ |
| ԿՈՒՍԱՄԱՅՐ, մօր, գ. (կրօն.) Կոյս-մայր, մայր եւ կոյս (Մարիամ աստուածածնի մակդիրը)։ |
| ԿՈՒՍԱՆ, ի, աց, գ. 1. Կոյս՝ աղջիկ կամ տղայ։ 2. Կուսակրօն։ |
| ԿՈՒՍԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կոյս՝ կուսակրօն դառնալ, կոյսի նման ողջախոհ լինել՝ դառնալ, կուսութիւնը պահել։ |
| ԿՈՒՍԱՆԱԿ, գ. (աստղգ.) Կոյս համաստեղութիւնը։ |
| ԿՈՒՍԱՆԱՆԱԼ, ացայ, տե՛ս ԿՈՒՍԱՆԱԼ։ |
| ԿՈՒՍԱՆՈՑ, ի, աց, գ. 1. Կոյսերի մենաստան՝ վանք։ 2. Կանանց՝ աղջիկների բնակարան։ 3. Կանանոց։ |
| ԿՈՒՍԱՊԱՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մի կամ մի քանի կողմերից պատուել։ |
| ԿՈՒՍԱՍԷՐ, սիրի, ա. Կոյս կամ կուսութիւն սիրող։ |
| ԿՈՒՍԱՍՏԱՆ, ի, աց, գ. 1. Կոյսերի վանք՝ բնակարան, կուսանոց։ 2. Կանանց բաժանմունքը տան մէջ, կանանոց։ 3. Կրօնաւորների՝ աբեղաների վանք։ |
| ԿՈՒՍԱՏԱԾ, ա. Կոյսերին խնամող՝ դաստիարակող։ |
| ԿՈՒՍԱՐԱՐ, ա. Կոյս՝ ողջախոհ դարձնող։ |
| ԿՈՒՍՈՐԴԻ, դւոյ, ա. գ. (կրօն.) Կոյսի որդի (Քրիստոսի մասին)։ |
| ԿՈՒՍՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կոյս լինելը։ 2. Կուսակրօն կեանք։ |
| ԿՈՒՏ, կտոյ, ոց, գ. Սերմ, հունդ, հատիկ։ |
| ԿՈՒՏԱԾ, ԿՈՒՏԱԾՈՅ, ա. գ. 1. Կուտակուած, կուտուած։ 2. Կոյտ։ |
| ԿՈՒՏԱԿ, ի, աց, գ. 1. Կոյտ, շեղջ։ 2. նըման. Բարձր ալիք, կոհակ։ 3. Եռացող ջրի պղպջակ։ |
| ԿՈՒՏԱԿԱԴԷԶ, ա. Կուտակուելով դիզուած։ |
| ԿՈՒՏԱԿԵԱՅ, փխ. ԿՈՒՏԱՏԿԵԱՅ (տե՛ս)։ |
| ԿՈՒՏԱԿԵԼ, եցի, ն. 1. Դիզել, իրար վրայ լցնել՝ կիտել։ 2. Բարձր ալիքներ կազմել։ |
| ԿՈՒՏԱԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կուտակել տալ։ |
| ԿՈՒՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Ուռուցիկ՝ գնդաձեւ լինելը, գնդաձեւութիւն։ |
| ԿՈՒՏԱԿՈՒՄՆ, կման, գ. Կուտակելը, կուտակուելը։ |
| ԿՈՒՏԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կուտակուել, դիզուել (ալիքների)։ |
| ԿՈՒՏԱՌՈՒԹԻՒՆ, գ. (Մթերքների) կոյտերն առնելը՝ գրաւելը, յափշտակութիւն։ |
| ԿՈՒՏԱՏԿԵԱՅ, (ՆՀԲ-ում՝ ԿՈՒՏԱԿԵԱՅ, ա. Կուտակուած), գ. (բսբ.) Մոլոշազգիների ընտանիքին պատկանող բոյս. փիփերթ (Malva)։ |
| ԿՈՒՏԵԼ, եցի, ն. Հաւաքել, կուտակել, դիզել, կիտել։ |
| ԿՈՒՏԿՈՒՏԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Մորթը պատառոտուել։ |
| ԿՈՒՏՈՑ, ի, աց, գ. 1. Կոյտ, դէզ։ 2. Զանգուած, մեծութիւն։ |
| ԿՈՒՏՈՒՄՆ, տման, գ. Կուտակում, կուտակուելը (ալիքների)։ |
| ԿՈՒՐ1, կրի, կրաւ, գ. 1. Մակոյկ, նաւակ։ 2. Տաշտ, կոնք։ |
| ԿՈՒՐ2, գ. Կեր, կերակուր, ուտելիք։ |
| ԿՈՒՐԱԲԱՐ, մ. Կոյրի պէս, կոյր կերպով, կուրօրէն։ |
| ԿՈՒՐԱԿԻՑ, ա. Կուրութեան ընկեր, ուրիշի հետ կուրացած։ |
| ԿՈՒՐԱՄԻՏ, ա. Մտքով կոյր, խաւարամիտ, տգէտ։ |
| ԿՈՒՐԱՆ, (արաբ.), գ. Մահմեդականների սուրբ գիրքը. Ղուրան։ |
| ԿՈՒՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. 1. Կոյր դառնալ, տեսողութիւնից զրկուել։ 2. փխբ. Դիտելու եւ կշռադատելու կարողութիւնը կորցնել։ 3. փխբ. Փակուել, խափանուել, դադարել։ |
| ԿՈՒՐԱՇԱՒԻՂ, ա. Փակուած՝ անանցանելի դարձած (ճանապարհ)։ |
| ԿՈՒՐԱՊԱՂԱՏ, կորապաղատ (յուն.), ի, գ. Բիւզանդական կայսրութեան բարձրաստիճան պաշտօնեայի իշխանական տիտղոս եւ այդ տիտղոսը կրող անձը, տէրութեան մեծ իշխան։ |
| ԿՈՒՐԱՊԱՂԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կուրապաղատ լինելը, կուրապաղատի կոչումը՝ պաշտօնը։ |
| ԿՈՒՐԱՍՏԵՂԾԵԼ, ն. Կուրօրէն ստեղծել, մտացածին բաներ հնարել։ |
| ԿՈՒՐԱՏՈՐ, տե՛ս ԿՈՐԱՏՈՐ։ |
| ԿՈՒՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կուրանալ տալ, կոյր դարձնել, կուրացնել։ |
| ԿՈՒՐԱՑՈՒՑԻՉ, ա. Որ կուրացնում է, կուրացնող։ |
| ԿՈՒՐԾ, գ. Կաղամբի միջուկը։ |
| ԿՈՒՐԾՔ, կրծից, գ. 1. Մարդու մարմնի առջեւի մասը՝ պարանոցից մինչեւ փորը։ 2. Կրծքի արտաքին կողմը, լանջ։ 3. լայնաբար՝ Սիրտ. ստինք։ |
| ԿՈՒՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կոյր լինելը։ 2. փխբ. Տգիտութիւն, մտաւոր խաւար։ |
| ԿՈՒՐՏ, ա. Կրտած, ներքինացրած։ |
| ԿՈՓ, տե՛ս ԿՈՊ։ |
| ԿՈՓԱԾ, գ. Կոփուած իր։ |
| ԿՈՓԱԾՈՅ, ի, ից, ա. Կոփած, տաշած, կոփելով՝ տաշելով սարքած։ |
| ԿՈՓԱՀԱՐԵԼ, եցի, ն. Ծեծել, զարկել, հարուածել։ |
| ԿՈՓԵԼ, եցի, ն. 1. Գործիքի հարուածներով տաշել՝ յղկել՝ կոկել։ 2. Ծեծել։ 3. Հարուածել (սրով)։ |
| ԿՈՓԻՉ, գ. Կոփելու գործիք, թակ։ |
| ԿՈՓԻՒՆ, գ. Կոփելու ձայն, բախիւն։ |
| ԿՈՓՈՆ, տե՛ս ԿՈՓԻՒՆ։ |
| ԿՈՓՈՒԱԾՈՅ, տե՛ս ԿՈՓԱԾՈՅ։ |
| ԿՈՔՂԻ, (յուն.), գ. Պարուրաձեւ խխունջ։ |
| ԿՊՐԱՁԻՒԹ, ոյ, գ. Արհեստական եւ բընական ծագումով ձիւթային զանգուած, որով ծեփում են նաւի կողերը։ |
| ԿՊՐԱՇԱՂԱԽ, ա. Կպրով շաղախուած՝ ծեփուած։ |
| ԿՊՐԵԼ, եցի, ն. Կպրով ծեփել։ |
| ԿՌԱԾ, գ. Կռելով տափակացրած մետաղէ թերթ, թիթեղ։ |
| ԿՌԱԾԱԳ, ա. Կեռածայր, կեռ ծայր ունեցող (խայթոց)։ |
| ԿՌԱԾՈՅ, ա. 1. Կռած, մուրճով ծեծած։ 2. Գանգուր (մազի մասին)։ |
| ԿՌԱԿՈՐԾԱՆ, ա. Կուռքերին հակամիտած, կռամոլ։ (Կղնկտ., Բ, 40)։ |
| ԿՌԱՄՈԼ, ի, ից, ա. Կռապաշտ։ |
| ԿՌԱՄՈԼՈՒԹԻՒՆ, գ. Կռամոլ՝ կռապաշտ լինելը, կռապաշտութիւն։ |
| ԿՌԱՆ, ի, աւ, գ. Միջակ մեծութեան մուրճ՝ մետաղները կռելու՝ հարթեցնելու եւ ձեւ տալու համար։ |
| ԿՌԱՆԱԳՈՐԾ, ա. Կռանով գործ անող։ |
| ԿՌԱՆԱԿՈՒՌ, ա. Կռանով կռած՝ ծեծած, կռածոյ։ |
| ԿՌԱՆԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, տե՛ս ԿՌԱՆԱՐԿՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿՌԱՆԱՁԱՅՆ, գ. Կռանահարութեան ձայն։ |
| ԿՌԱՆԱՐԿՈՒԹԻՒՆ, գ. Կռանով կռելը՝ հարուածելը՝ խփելը, կռանահարութիւն։ |
| ԿՌԱՆԵԼ, եցի, ն. Կռանով կռել՝ ծեծել, կռանահարել, կոփել։ |
| ԿՌԱՇՈՒՐԹՆ, ա. Կեռակտուց։ |
| ԿՌԱՊԱՇՏ, ի, ից, ա. գ. 1. Կուռք պաշտող, կուռքերին երկրպագող, հեթանոս։ 2. Կռապաշտական։ |
| ԿՌԱՊԱՇՏԱԿԱՆ, ա. Կռապաշտին՝ կռապաշտութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԿՌԱՊԱՇՏԱՄՈՒՆՔ, մանց, տե՛ս ԿՌԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ։ |
| ԿՌԱՊԱՇՏԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. Կռապաշտ լինել, կուռքերին իբրեւ աստուածների պաշտել, կռապաշտութիւն անել։ |
| ԿՌԱՊԱՇՏԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կըռապաշտ դարձնել, կուռք պաշտել տալ։ |
| ԿՌԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կուռք պաշտելը, կուռքերին իբրեւ աստուածներ պաշտելը։ |
| ԿՌԱՊԱՐԻՇՏ, տե՛ս ԿՌԱՊԱՇՏ։ |
| ԿՌԵԼ, եցի, ն. Կռանով մետաղը ծեծել՝ ձեւ տալու կամ աւելի կուռ՝ պինդ դարձնելու համար։ |
| ԿՌԶԻ, տե՛ս ԳՌԶԻ։ |
| ԿՌԻԶ, գ. Խէժ, կռէզ։ |
| ԿՌԻՆՉ, գ. Մի բան։ |
| ԿՌԻՉՔ, գ. Թռչունների ձայն։ |
| ԿՌԻՒ, կռուոյ, ոց, գ. 1. Վէճ, հակառակութիւն։ 2. Մարտ, պատերազմ։ 3. Միմեանց ծեծելը, ծեծկռտուք։ 4. Պայքար, մաքառում։ |
| ԿՌՃԵԼ, եցի, ն. 1. Ուժով խփել, հարուած իջեցնել։ 2. Ջարդել, տրորել։ |
| ԿՌՃՈՒՄՆ, ճման, գ. Կռճելու՝ հարուածելու ձայնը։ |
| ԿՌՆՉԵԼ, եցի, չ. 1. Ճչալ, ծղրտալ, սուր ճիչ արձակել։ 2. Կաղկանձել (շան)։ 3. Խռնչալ (խոզի)։ 4. Կռինչ արձակել (թռչունի)։ |
| ԿՌՈԿՈԴԻԼՈՍ, (յուն.), տե՛ս ԿՈԿՈՐԴԻԼՈՍ։ |
| ԿՌՈՆՈՍ, կրօնոս (յուն.), նայ, գ. (աստղգ.) Երեւակ մոլորակը. Սատուրն։ |
| ԿՌՈՒԱԿԱՆ, ա. Կռուի ենթակայ, վիճելի։ |
| ԿՌՈՒԱԿԻՑ, ա. 1. Ախոյեան, մրցակից, հակառակորդ։ 2. Կռուի ընկեր՝ մասնակից, մարտակից, նիզակակից։ |
| ԿՌՈՒԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Կռուակից՝ մարտակից լինելը, մարտակցութիւն, նիզակակցութիւն։ |
| ԿՌՈՒԱՆ, անք, գ. 1. Ոտք դնելու՝ յենուելու տեղ, յենարան։ 2. փխբ. Որեւէ բան հաստատելու՝ ապացուցելու փաստ՝ փաստարկ։ 3. Սրի շեղբի եւ կոթի միացման տեղը։ |
| ԿՌՈՒԱՆՈՑ, ի, աց, գ. Կռուելու՝ մրցելու՝ գօտեմարտելու տեղ, մրցարան։ |
| ԿՌՈՒԱՍԷՐ, ա. Պատերազմասէր, քաջ պատերազմող։ |
| ԿՌՈՒԱՏԵՂ, գ. Կռուի՝ պատերազմի տեղ։ |
| ԿՌՈՒԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Կռուատեղ, պատերազմի դաշտ։ 2. Կռուանոց, մրցարան։ |
| ԿՌՈՒԱՐԱՐ, ի, աց, ա. Կռիւ անող՝ յարուցող, խռովարար, ապստամբ։ |
| ԿՌՈՒԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կռուարար լինելը, կռիւ անելը, պատերազմելը։ |
| ԿՌՈՒԵԼ, եցի եւ եցայ, չ. 1. Կռուի մէջ մտնել, կռիւ անել, վիճել։ 2. Մարտնչել, պատերազմել։ 3. Գօտեմարտել։ |
| ԿՌՈՒՆԿ, գ. (կենդբ.) Կռունկների ընտանիքին պատկանող չուող թռչուն. խորդ (Grus grus)։ |
| ԿՌՈՒՈՂԱԿԱՆ, ա. Մրցողական, մրցական։ |
| ԿՌՈՒՈՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Կռուասէր լինելը, կռուասիրութիւն։ |
| ԿՌՈՒՓ, կռփի, փաց, գ. 1. Բռունցք։ 2. Բռունցքով հարուած։ 3. փխբ. Չարիք, փորձանք։ |
| ԿՌՉԱՁԱՅՆ, ա. Կռնչացող, կռինչ արձակող։ |
| ԿՌՉԵԼ, եցի, չ. Կռինչ արձակել, կռնչալ, կռաւել (ագռաւի)։ |
| ԿՌՓԱՀԱՐ, ա. Կռուփով՝ բռունցքով խփուած՝ ծեծուած, կռփահարուած։ |
| ԿՌՓԱՀԱՐԵԼ, եցի, ն. 1. Կռուփով՝ բռունցքով հարուածել՝ ծեծել։ 2. փխբ. Տանջել, խոշտանգել։ |
| ԿՌՓԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կռփահարելը։ |
| ԿՌՓԱՄԱՐՏԻԿ, ա. գ. Բռնցքամարտիկ։ |
| ԿՌՓԱՆՔ, նաց, գ. 1. Կռփելը, կռփահարելը։ 2. փխբ. Թշնամանք։ |
| ԿՌՓԱՐԱՆ, գ. Կռփելու՝ ծեծելու գործիք։ |
| ԿՌՓԵԼ, եցի, ն. Կռուփով՝ բռունցքով խփել՝ հարուածել (մանաւանդ գլխին), ծեծել։ 2. փխբ. Խոշտանգել, չարչարել, նեղել։ |
| ԿՌՓԻՉ, ա. Որ կռփում է, կռփող։ |
| ԿՌՓՈՒՄՆ, փման, տե՛ս ԿՌՓԱՆՔ։ |
| ԿՍԿԻԾ, կծոյ, եւ ի, ից, գ. 1. Սուր՝ ծակող ցաւ։ 2. փխբ. Սիրտ մաշող ցաւ, դառն վիշտ, մորմոք։ 3. ա. Կսկծացնող, կծու։ |
| ԿՍԿԾԱԼԻ, ա. Կսկիծ պատճառող, կսկծացնող, վշտալի, ցաւալի։ |
| ԿՍԿԾԱԿԱՆ, ա. 1. Կսկծացնող, կսկծալի։ 2. Կծու, դառն։ |
| ԿՍԿԾԱԿԻԾ, ա. Կսկիծով կծող, կսկծացնող, խայթող, մորմոքող։ |
| ԿՍԿԾԱՆՔ, նաց, գ. Կսկծելը, կսկծում։ |
| ԿՍԿԾԱՑՈՒՑԱՆԵԼ, տե՛ս ԿՍԿԾԵՑՈՒՑԱՆԵԼ։ |
| ԿՍԿԾԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Կսկիծ կրել, մորմոքել։ |
| ԿՍԿԾԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. Կսկծացնող, մորմոքող։ |
| ԿՍԿԾԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, պբ. Կսկիծ պատճառել, կսկծացնել։ |
| ԿՍԿԾԵՑՈՒՑԱՆՈՂ, ա. Կսկիծ պատճառող, կսկծացնող, մորմոքող, խայթող։ |
| ԿՍԿԾԵՑՈՒՑԱՆՈՂԱԿԱՆ, ա. Կսկիծ պատճառող, կսկծացնող, մորմոքող, խայթող։ |
| ԿՍԿԾԵՑՈՒՑԻՉ, ա. Կսկիծ պատճառող, կսկծացնող, մորմոքող, խայթող։ |
| ԿՍԿԾՈՏ, ա. Կսկիծ պատճառող, կսկծացնող, կծու։ |
| ԿՍԿԾՈՒՄՆ, ծման, գ. Կսկծելը, կսկծանք, կսկիծ։ |
| ԿՍԿՈՒԾ, ա. Լաւ թխած, եփուն եւ չոր (հաց)։ |
| ԿՏԱԿ, ի, աց, գ. 1. Օրինական փաստաթուղթ, որով մէկը, նախքան վախճանուելը, տնօրինում է իր գործերը կամ արձանագրում է պատուէրներ եւ խրատներ։ 2. (կրօն.) Աստծու ուխտ։ 3. Դաշինք, դաշնագիր։ 4. (եկեղց.) Կտակարան։ |
| ԿՏԱԿԱԳԻՐ, ա. գ. 1. Կտակ անող, կտակարար։ 2. Կտակը գրող նօտար։ 3. Թուղթ, որի վրայ գրուած է կտակը, կտակ։ |
| ԿՏԱԿԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Կտակ գրել, կտակ անել, կտակով աւանդել։ |
| ԿՏԱԿԱՌՈՒ, ի, աց, ա. գ. Կտակն ստացող, կտակուածի ժառանգորդ։ |
| ԿՏԱԿԱՐԱՆ, ի, աց, գ. (եկեղց.) Աստծու կտակը՝ ուխտը եւ պատգամները պարունակող գիրք. Հին եւ Նոր կտակարանները։ |
| ԿՏԱՊ, (պհլ.), գ. 1. Համեմունքներով եւ չամիչով պատրաստուած խմորեղէն։ 2. Տապակած՝ խորոված ձուկ՝ փորը համեմունքներով լցրած։ |
| ԿՏԱՒ, ոյ, ոց, գ. 1. (բսբ.) Կտաւատազգիների ընտանիքին պատկանող միամեայ բոյս. կտաւատ, վուշ (Linum)։ 2. Կտաւի թելից գործուած կտոր։ 3. Մեռելի պատանք, սաւան։ 4. Կտաւէ կտորից կարուած զգեստ կամ սպիտակեղէն։ |
| ԿՏԱՒԱԳՈՐԾ, գ. Կտաւ գործող արհեստաւոր։ |
| ԿՏԱՒԱԿԱՊՈՒԹԻՒՆ, գ. Կտաւով պատանելը։ |
| ԿՏԱՒԵԼ, տե՛ս ԿՏՈՒԵԼ։ |
| ԿՏԱՒԵԱՅ, ւէի, ից, ԿՏԱՒԵՂԷՆ, ղինի, նաց, ԿՏԱՒԻ, ւոյ, ւեաց, ա. Կտաւից պատրաստուած, կտաւէ։ |
| ԿՏԱՒՀԱՏ, գ. Կտաւատ։ (Մանդ., 21Օ)։ |
| ԿՏԱՒՈՏԵԱԼ, ա. Կտաւով պատած, կտաւի մէջ փաթաթուած։ |
| ԿՏԱՒՈՏԵԱԿ, գ. Կտաւի մի կտոր, կապերտ։ |
| ԿՏԵԼ, եցի, ն. Մարմնի մաշկի վրայ զանազան նշաններ կամ նկարներ դաջել, ցտել։ |
| ԿՏԻԿ, գ. Փոքր կուտ, սերմիկ, հատիկ։ |
| ԿՏԻՆ, (յուն.), գ. (կենդբ.) Սանրաձեւ պատեան ունեցող խեցեմորթ։ |
| ԿՏԻՏ, կտտի, գ. Ոչխարի՝ այծի՝ ուղտի աղբ, կտտոր։ |
| ԿՏԻՐՔ, գ. Կնոջ օժիտ։ |
| ԿՏԿՏԵԼ, եցի, ն. Ծաղրել, նախատել, յանդիմանել։ (Ոսկ. յհ. ա. 9, էջ 97, ՀԱԲ)։ |
| ԿՏՂԱՆՔ, նաց, գ. Բուռն՝ սաստիկ սեռական գրգռմունք՝ ցանկութիւն։ |
| ԿՏՂԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Սեռական բուռն գրգիռ զգալ, սեռական ցանկութեամբ բորբոքուել։ |
| ԿՏՂՈՒՑՔ, տե՛ս ԿՏՂԱՆՔ։ |
| ԿՏՆԴՈՑ, ԿՏՆՏՈՑ, տե՛ս ԿՆՏՆՏՈՑ։ |
| ԿՏՆՏՈՑԱՀԱՐ, ա. Կնտնտոց խփող, կնտնտոցով նուագող։ |
| ԿՏՈՒԵԼ, եցի, ն. Ծառի աւելորդ ճիւղերն ու ոստերը կտրել հեռացնել, էտել։ |
| ԿՏՈՒՏՔ, գ. Կտտանք, չարչարանք, խոշտանգանք, լլկանք։ |
| ԿՏՈՒՐ, 1. մ. Կտրուած, ընդմիջուած, ընդհատ-ընդհատ։ 2. գ. Կտոր։ |
| ԿՏՈՒՐՔ, կտրոց, գ. 1. Ոչխարների բուրդը կտրելը՝ խուզելը։ 2. Կտրած կամ խուզած բուրդ։ |
| ԿՏՈՒՑ, կտցի, ցաւ, գ. Լուի խայթոց։ |
| ԿՏՏԱՄԱՀ, ա. մ. Կտտանքներով՝ տանջանքներով մեռցրած՝ սպանած, չարաչար կտտելով հասցնել մահուան։ |
| ԿՏՏԱՆՔ, նաց, գ. Մարմնական տանջանք՝ ցաւ, խոշտագանք, չարչարանք։ |
| ԿՏՏԵԼ, եցի, ն. 1. Մարմնական ցաւ պատճառելով տանջել, խոշտանգել, չարչարել։ 2. փխբ. Հոգեկան ցաւ՝ վիրաւորանք պատճառել, խայթել։ 3. Կրկտել, պրպտել։ |
| ԿՏՏՈՂ, ի, աց, ա. Խոշտանգող, տանջող, չարչարող։ |
| ԿՏՏՈՒՄՆ, տման, գ. Կտտելը։ |
| ԿՏՐԱԾ, ոյ կամ ի, գ. 1. Կտրուած բան, հատուած, կտոր։ 2. Կտրած՝ կտրուած տեղը։ 3. Կտրելու ձեւը՝ եղանակը, կտրուածք։ |
| ԿՏՐԱՏԵԼ, եցի, ն. Կտոր-կտոր անել՝ ջարդելով։ |
| ԿՏՐԵԼ, եցի, ն. 1. Սուր գործիքով հատելով ամբողջից մաս անջատել։ 2. Մի քանի մասերի բաժանել, մաս-մաս անել, կտրտել։ 3. Սուր բանով պատռել՝ հերձել։ 4. Աւելորդ մասերը հատելով հեռացնել, էտել։ 5. Մազերը կարճացնել, խուզել։ 6. Ոչխարների բուրդը խուզել։ 7. Կտրել, ամորձատել, ներքինացնել։ 8. Ուժով ձգելով խզել։ 9. Ընդհատել, դադարեցնել։ 10. Մէկի առաջն ելնելով ընթացքը խափանել՝ արգելել։ 11. Կեղծ դրամ պատրաստել։ |
| ԿՏՐԻՉ, րչի, չաց, ա. գ. Ոչխարների բուրդը խուզող։ |
| ԿՏՐՈՂԱԿԱՆ, ա. Կտրողին եւ կտրելուն վերաբերող։ |
| ԿՏՐՈՑ, ի, աց, գ. Կտրելու որեւէ գործիք։ |
| ԿՏՐՈՒՄՆ, րման, գ. Կտրելը, կտրուելը։ |
| ԿՏՐՕՆ, գ. 1. Կտրելը, հնձելը։ 2. Կտրած մաս, կտոր։ |
| ԿՏՑԱՒՈՐ, ա. Կտուց ունեցող, փխբ. սըրածայր։ |
| ԿՏՑԵԼ, եցի, ն. Կտուցով խփել՝ հարուածել, կտուցով քրքրել՝ բզկտել, կտցահարել։ |
| ԿՐԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Կիր շինելը՝ գործադրելը։ |
| ԿՐԱԳՈՒԲ, գբոյ, գ. Կրի գուբ, կրահոր։ |
| ԿՐԱԿ, ի, աց, գ. 1. Հուր։ 2. Այրուող վառելանիւթ. խարոյկ։ |
| ԿՐԱԿԱԲԵՐ, ա. 1. Կրակ բերող (ուրիշի համար)։ 2. Իր մէջ կրակ կրող՝ ունեցող։ |
| ԿՐԱԿԱԼԻՑ, ա. Կրակով լի՝ լեցուն, կրակավառ։ Զօրանայր կրակալից պաշտամունք դիցն աղտեղութեան (Կղնկտ., 53)։ |
| ԿՐԱԿԱԼՈՅՑ, ա. Կրակ՝ խարոյկ վառելով կատարուող։ |
| ԿՐԱԿԱԿԱԼ, գ. Կրակն իր մէջ պահող, կրակի ընդունարան, բուրվառ։ |
| ԿՐԱԿԱՄՈԽԻՐ, գ. Մոխրախառն կրակ։ |
| ԿՐԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Կրքի ենթարկուած, ախտաւոր։ 2. Կիրք արտայայտող։ 3. Կրող, կրաւորական։ |
| ԿՐԱԿԱՆԻ, նւոյ, գ. յոգն. 1. Կրակներ, մեծ խարոյկ։ 2. Յատկապէս՝ հին պարսից ատրուշանի անշէջ սրբազան կրակը։ |
| ԿՐԱԿԱՊ, ոյ, ա. Կրով ծեփած՝ պատած։ |
| ԿՐԱԿԱՊԱՇՏ, ա. Կրակը որպէս աստուածութիւն պաշտող։ |
| ԿՐԱԿԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Կրակի պաշտամունքը որպէս կրօն։ |
| ԿՐԱԿԱՍԷՐ, ա. Կրակ սիրող, փխբ. գործից՝ աշխատանքից խուսափող, տաքուկ անկիւն սիրող, ծոյլ։ |
| ԿՐԱԿԱՍՊԱՆ, ա. Կրակն սպանող, ատրուշանի մշտավառ կրակը մարող՝ հանգցնող։ |
| ԿՐԱԿԱՏԵՂԱՑ, ա. Կրակ տեղացող՝ թափող։ |
| ԿՐԱԿԱՏՈՒՆ, տան, գ. Կրակապաշտ պարսիկների պաշտամունքի տեղը, որտեղ կրակը միշտ վառ էր պահւում, ատրուշան, մեհեան։ |
| ԿՐԱԿԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Մէջը կրակ վառելու՝ կրակ պահելու աման։ 2. Կրակատուն, ատրուշան։ 3. Հնոց։ |
| ԿՐԱԿԵՏՂ, ետեղ, գ. 1. Կրակի տեղ։ 2. Կրակ, խարոյկ։ |
| ԿՐԱԿԻՑ, կցի, ցաց, ա. Միասին կրող, կարեկից, չարչարակից։ |
| ԿՐԱԿՑՈՒԹԻՒՆ, գ. Կրակից լինելը, համակրութիւն, յօժարութիւն։ |
| ԿՐԱՄԱԾ, ա. Կրով մածուած՝ կպցրած։ |
| ԿՐԱՅ, ի, ից, գ. (կենդբ.) Կրիայ։ |
| ԿՐԱՅԱԿԻՐՔ, գ. յոգն. Խեցեմորթներ։ |
| ԿՐԱՅՐԵԱՑ ԼԻՆԵԼ, Կրից այրուել։ |
| ԿՐԱՍ, գ. Ագռաւի կռկռոց։ |
| ԿՐԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. (քեր.) Կրաւորականութիւն արտայայտող։ |
| ԿՐԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կրելը, չարչարանք յանձն առնելը։ |
| ԿՐԵԱՅ, ա. Կրից բաղկացած, կրէ։ |
| ԿՐԵԼ, եցի, ն. 1. Մի ծանրութիւն իր վրայ վերցրած պահել։ 2. Իր վրայ վերցնելով փոխադրել տեղից տեղ։ 3. Ըստանձնել, յանձն առնել, իր վրայ վերցնել։ 4. Տանել, տոկալ, դիմանալ, համբերել, հանդուրժել։ 5. Ենթարկուել, ենթարկուած լինել մի բանի։ 6. Իր մէջ ունենալ՝ ամփոփել՝ պարունակել։ |
| ԿՐԵԼԻ, լւոյ, լեաց, ա. 1. Որ կարելի է կրել՝ տանել, տանելի։ 2. Որ կրում՝ փոխադրում է իր վրայ, կրող, բեռ տեղափոխող։ 3. Ծնող, զաւակի տէր։ |
| ԿՐԹԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի կիրթ՝ վարժուած։ |
| ԿՐԹԱԿ, ի, աց, ա. Կրթող, վարժեցնող։ |
| ԿՐԹԱԿԱՆ, ի, աց, ա. 1. Կրթելու յատուկ՝ վերաբերող, ճգնողական, մրցողական, փութաջան։ 2. գ. Կրթութիւն, վարդապետութիւն։ 3. Մարզական՝ ըմբշական արուեստ։ |
| ԿՐԹԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Վարժութիւն, հմտութիւն, ուսում։ |
| ԿՐԹԱՆ, ի, գ. Կրթութիւն, վարժութիւն, մարզանք։ |
| ԿՐԹԱՆՔ, նաց, գ. Կրթութիւն, վարժութիւն, մարզանք։ |
| ԿՐԹԱՐԱՆ, ի, աց, գ. 1. Կրթելու՝ ուսուցանելու տեղ, վարժարան, ուսումնարան։ 2. Կրթութիւն տուող, կրթող։ |
| ԿՐԹԵԼ, եցի եւ եցայ, ն. չ. 1. Մարզել, վարժեցնել, սովորեցնել։ 2. Յօժարել, փափագել, ջանալ, մի բանի ձգտել, հետամուտ լինել։ |
| ԿՐԹՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Մարզանք, վարժութիւն։ 2. Ճիգ, ջանք։ 3. Հմտութիւն, ուսում։ 4. Սովորութիւն, ընտելութիւն։ |
| ԿՐԹՈՒՄՆ, թման, գ. Կրթելը, կրթուելը, կրթութիւն։ |
| ԿՐԻԱՅ, տե՛ս ԿՐԱՅ։ |
| ԿՐԻՉ, ա. Կրող, որ կրում է մէկից մի բան։ |
| ԿՐԻՏԻՍ, (յուն.), գ. Քննադատող, քննող դատաւոր։ |
| ԿՐԾԱՆՈՑ, գ. (եկեղց.) Տասներկու թանկագին քարերով զարդարուած քառակուսի կտոր, որ հրեաների քահանայապետները կրում էին կրծքի վրայ իբրեւ դատաւորութեան նշան. դատաստանի տախտակ։ |
| ԿՐԾԱՑԱՒՈՒԹԻՒՆ, գ. Կրծքի ցաւ՝ հիւանդութիւն։ |
| ԿՐԾԵԼ, եցի, ն. 1. Ատամներով մանր-մանր պոկել ուտել։ 2. Ատամներով սեղմել՝ ծամել։ 3. Ամբողջից մի բան պոկել, յափշտակել։ 4. փխբ. Մաշել, տանջել, չարչարել։ |
| ԿՐԾԼԻ, տե՛ս ԿԾԼԻ։ |
| ԿՐԾՈՒԼ, կրծի, տե՛ս ԿՐԾԵԼ։ |
| ԿՐԿԷՍ, կրկէսիոս (յուն.), կիսի, գ. Մարզական խաղերի հրապարակ։ |
| ԿՐԿԻՆ, ա. 1. Կրկնակի, երկպատիկ, կրկնապատիկ, երկու անգամ աւելի։ 2. Երկեակ, երկու, զոյգ։ 3. մ. Կրկին չափով։ 4. Երկրորդ անգամ։ 5. Եւս մի անգամ, դարձեալ, վերստին։ |
| ԿՐԿՆԱԲԱԽՏԻԿ, ա. Կրկնակի՝ երկու բախտի հանդիպած։ |
| ԿՐԿՆԱԲԱՆԵԼ, եցի, ն. Խօսքը կրկնել՝ երկրորդ անգամ ասել։ |
| ԿՐԿՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Խօսքի՝ ասածի կրկնութիւն։ |
| ԿՐԿՆԱԲԱՐՁ, ա. Երկու ձեռքով կամ թեւով բարձրացնող՝ բարձրացրած։ |
| ԿՐԿՆԱԲՈՒՂԽ, ԿՐԿՆԱԲՈՒԽ, ա. Երկու բխում ունեցող, երկու տեղից բխող։ |
| ԿՐԿՆԱԲՈՒԽ, ա. Երկու բխում ունեցող, երկու տեղից բխող։ |
| ԿՐԿՆԱԳՈՅՆ, ա. (յունական ոճով) Կրկին եւս, երկպատիկ աւելի։ |
| ԿՐԿՆԱԳՐԵԼ, եցի, ն. Կրկին անգամ գրել, մի անգամ գրածը կրկնել։ |
| ԿՐԿՆԱԴԱՏ, ա. Երկու անգամ դատապարտելի կամ դատապարտուած, կրկնակի յանցաւոր։ |
| ԿՐԿՆԱԴԻՒՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կրկնակի՝ շատ հանգստութիւն փնտրելը։ |
| ԿՐԿՆԱԶԱՏԻԿ, գ. (եկեղց.) Երկրորդ զատիկ։ |
| ԿՐԿՆԱԾ, ա. Կրկնուած։ |
| ԿՐԿՆԱԿ, ի, աց, ա. 1. Կրկնակի, երկպատիկ, կրկնապատիկ։ 2. Երկտակ, երկուտակ։ 3. Կրկնուող, կրկնապատիկը կազմող։ 4. փխբ. Երկերեսանի, կեղծաւոր։ 5. (քեր.) Բաղաձայն, որ բաղկացած է երկու հնչիւնից, բարդ բաղաձայն։ 6. (տոմար.) հայկական տոմարի մէջ՝ իւրաքանչիւր ամսի չորս շաբաթից աւելացած երկու օրը, որը յաւելւում էր յաջորդ ամսուայ վրայ։ |
| ԿՐԿՆԱԿԱԿԱՆ, ա. Կրկնակի կական՝ ողբ պարունակող, շատ ողբալի։ |
| ԿՐԿՆԱԿԱՊԷՆ, ա. Երկու անգամ կաշառք տրուած։ |
| ԿՐԿՆԱԿԻ, մ. 1. Կրկին, վերստին, երկրորդ անգամ։ 2. Երկու անգամ, կրկնապատիկ չափով։ 3. ա. Երկու անգամ աւելի։ 4. Երկու տեսակ՝ կերպ։ 5. գ. տե՛ս ԿՐԿՆՈՑ։ |
| ԿՐԿՆԱՁԻՐ, ա. Կրկին անգամ պարգեւուած՝ շնորհուած։ |
| ԿՐԿՆԱՄԱՍՆ, սունք, գ. Մասի մաս, երկրորդական մաս։ |
| ԿՐԿՆԱՄԵՌ, ա. Կրկին՝ երկու անգամ կամ երկկերպ մեռած։ |
| ԿՐԿՆԱՅԱՐԿ, ա. Կրկնակի՝ երկու յարկ կամ ծածկ ունեցող, երկյարկանի։ |
| ԿՐԿՆԱՅԱՐԿԵԼ, եալ, ն. Կրկին՝ երկու յարկով ծածկել, երկու ծածկով պատել։ |
| ԿՐԿՆԱՆԱԽԱՏ, ա. Կրկնակի նախատինք բերող։ |
| ԿՐԿՆԱՆՈՒՆՈՒԹԻՒՆ, գ. Նոյն անուան կամ բառի կրկնութիւն։ |
| ԿՐԿՆԱՇԱՀ, ա. Կրկնապատիկ շահ բերող։ |
| ԿՐԿՆԱՊԱՏԻԿ, տկի, կաց, ա. 1. Կրկնակի, երկու անգամ աւելի։ 2. մ. Նորից, վերստին, դարձեալ։ 3. Կրկնակի չափով։ |
| ԿՐԿՆԱՊԱՏԿԵԼ, եցի, ն. Կրկնապատիկ դարձնել։ |
| ԿՐԿՆԱՊԱՏԿՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կրկնապատկելը, կրկնապատկուելը, կրկնապատիկ դառնալը՝ դարձնելը։ 2. Կրկնանունութիւն։ |
| ԿՐԿՆԱՊԱՐԻՍՊ, ա. մ. Կրկնակի պարիսպ ունեցող կամ ունենալով։ |
| ԿՐԿՆԱՊԱՐՈՅՐ, ա. Պարոյրի նման կրկին անգամ կեռացած, կոր։ |
| ԿՐԿՆԱՊՂՏՈՐ, ա. Կրկնակի պղտորուած կամ երկու կերպ պղտորող։ |
| ԿՐԿՆԱՎԵՐՏ, ա. Կրկնակի վերտ՝ ծալք ունեցող։ |
| ԿՐԿՆԱՎՏԱԿ, ա. Որտեղից երկու վտակ են բխում՝ հոսում։ |
| ԿՐԿՆԱՏԳԵՂ, ա. Կրկնակի՝ չափազանց տգեղ։ |
| ԿՐԿՆԱՐՕՐ ԱՌՆԵԼ, Երկրորդ անգամ՝ վերստին հերկել՝ վարել, փխբ. լաւ քննել, տնտղել։ |
| ԿՐԿՆԱՒՈՐ, ա. (քեր.) Բաղաձայն գիր, որ բաղկացած է երկու հնչիւնից։ |
| ԿՐԿՆԵԼ, եցի, ն. 1. Մի անգամ արածը երկրորդ անգամ անել, երկրորդել։ 2. Երկրորդ անգամ նոյն բանն ասել։ 3. Կրկնապատկել, երկու անգամ աւելի անել։ 4. Երկու տակ անել, ծալել, ոլորել։ 5. Շրջել, շուռ տալ, յետ դարձնել։ 6. Նորից երեւան գալ, կրկնուել։ 7. Կրկին յետ դառնալ, շուռ գալ։ 8. Պատասխան տալ, պատասխանել։ |
| ԿՐԿՆԵՌԱՑ, ա. Կրկին անգամ եռացրած կամ եռացնող։ |
| ԿՐԿՆՈՑ, ի, աց, գ. Հագուստի վրայից հագնելու վերնազգեստ (վերարկու, թիկնոց, փիլոն եւն)։ |
| ԿՐԿՆՈՑԱԿ, գ. Անշուք կրկնոց։ (Կոչ., 258, ՀԱԲ)։ |
| ԿՐԿՆՈՒԱԾ, ոյ, ոց, գ. 1. Ծալք։ 2. Խաղ, յօդ։ |
| ԿՐԿՆՈՒՄՆ, նման, գ. Կրկնելը, կրկնուելը։ |
| ԿՐԿՈՒՏ, գ. Փայտի կտորտանք, չոր խռիւ, ցախ։ |
| ԿՐԿՋԱՁԱՅՆ, ա. Կրկչալու՝ կարկաչող ձայնով, կրկչացող։ |
| ԿՐԿՏԱԿԵՐՏ, ա. Կրկուտով՝ խռիւով շինուած։ |
| ԿՐԿՏԱՔԱՂ, ա. Կրկուտ՝ չորացած խռիւ հաւաքող։ |
| ԿՐԿՏԵԼ1, եցի, ն. Մի բան մանրախոյզ կերպով փնտրել՝ որոնել, պրպտել, տնտղել։ |
| ԿՐԿՏԵԼ2, եցի, չ. Դողալ, սարսռալ, սրթսրթալ։ (Փիլ. նխ. բ., 62-63, ՀԱԲ)։ |
| ԿՐՃԱՏ, ա. Պոչը կտրած, անպոչ, պոչատ։ |
| ԿՐՃԱՏԱԿԱՆ, ա. Թլփատուածներին կամ թլփատութեան յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԿՐՃԱՏԵԱԼ, ելոյ, ոց, ա. 1. Ներքինացրած։ 2. Թլփատուած (հրեայ)։ |
| ԿՐՃԱՏԵԼ, եցի, ն. 1. Անդամներից մէկը կամ մարմնի մի մասը կտրել հեռացնել, ծայրատել, խեղել։ 2. Մորթել, սպանել։ 3. Ամորձատել, ներքինացնել։ 4. Թլփատել։ |
| ԿՐՃԱՏՈՒԹԻՒՆ, գ. Թլփատուած լինելը, թլփատութիւն։ |
| ԿՐՃԵԼ, եցի, չ. ն. Ատամները կրճտել, կրճտացնել։ |
| ԿՐՃԻՄ, ԿՐՃԻՄՆ, գ. 1. Խտրոց, անջրպետ։ 2. Խտիր, տարբերութիւն։ 3. Արգելք, խոչընդոտ։ |
| ԿՐՃՄՈՒՆՔ, գ. յոգն. Ձեռքի ափի գծերը, որոնց ձեւերից գուշակութիւններ են անում։ |
| ԿՐՃՈՒՄՆ, ճման, գ. Ատամների կրճտելը, կրճտոց։ |
| ԿՐՃՏԵԼ, եցի, ն. 1. Ատամները կրճտացնել։ 2. Ծամել, ուտել։ |
| ԿՐՃՏՈՒՄՆ, տման, տե՛ս ԿՐՃՈՒՄՆ։ |
| ԿՐՄՂՈՒԹԻՒՆ, գ. Կրմուղ՝ ամեհի լինելը, ամեհութիւն։ |
| ԿՐՄՈՒՂ, տե՛ս ՏՐՄՈՒՂ։ |
| ԿՐՈԿՈԴԻՂՈՍ, տե՛ս ԿՈԿՈՐԴԻԼՈՍ։ |
| ԿՐՈՆՈՍ, կամ ԿՐՈՎՆ, տե՛ս ԿՌՈՆՈՍ։ |
| ԿՐՈՎԿՈՍ, (յուն.), գ. Քրքում։ |
| ԿՐՈՒԿ, կամ ԿՐՈՒԿՆ, կրկան, կրկունք, կրկանց, գ. 1. Մարդու ոտնաթաթի յետեւի մի փոքր դուրս ընկած մասը, կրունկ, գարշապար։ 2. Յետեւի կողմը, թիկունք, կռնակ։ |
| ԿՐՈՒՆ, ա. Կրող, կրաւորական։ |
| ԿՐՈՒՆԿՆ, տե՛ս ԿՐՈՒԿ։ |
| ԿՐՊԱԿ, (պհլ.), ի, աց, գ. 1. Խանութ։ 2. Գինետուն, պանդոկ։ |
| ԿՐՊԱԿԱՄՈՒՏ, ա. Կրպակ՝ գինետուն մտնելուց առաջ եկող։ |
| ԿՐՊԱԿԱՊԵՏ, գ. Պանդոկ՝ գինետուն պահող։ |
| ԿՐՊԱԿԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. 1. Կրպակ՝ խանութ պահող, խանութպան, առեւտրական, վաճառական։ 2. Պանդոկ՝ գինետուն պահող, պանդոկապան։ |
| ԿՐՍԵՐ, տե՛ս ԿՐՏՍԵՐ, ԿՐՏՍԵՐԱԳՈՅՆ։ |
| ԿՐՍԵՐԱԳՈՅՆ, տե՛ս ԿՐՏՍԵՐ, ԿՐՏՍԵՐԱԳՈՅՆ։ |
| ԿՐՍԵՐԱԿԱՆ, ա. Կրտսերների կարգին պատկանող, ստորին դիրք ունեցող։ |
| ԿՐՍԵՐԱՐԱՐ, րք, ա. Երեխայական՝ նորանշան բաներ կամ խռովութիւն անող. խռովարար։ |
| ԿՐՏՍԵՐ, ոյ ով կամ աւ, աց կամ ոց, օք կամ ովք, ա. 1. Տարիքով փոքր՝ ուշ կամ վերջինը ծնուած։ 2. Իշխանութեամբ՝ աստիճանով՝ կարգով ստորին։ |
| ԿՐՏՍԵՐԱԳՈՅՆ, ա. Աւելի՝ ամենից կրտսեր։ |
| ԿՐՏՍԵՐԱՆԱԼ, ացայ, չ. Կրտսեր դառնալ, կրտսերի աստիճանին իջնել։ |
| ԿՐՏՍԵՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կրտսեր լինելը տարիքով կամ աստիճանով։ |
| ԿՐՑԵՐ, տե՛ս ԿՐՏՍԵՐ։ |
| ԿՐՕՆ, ի, մանաւանդ՝ ԿՐՕՆՔ, նից, գ. 1. Կարգ, կանոն, օրէնք։ 2. Հաւատք, աստուածապաշտութիւն, հաւատ աստծու նկատմամբ։ 3. Կեանք, վարք, կենցաղավարութիւն։ 4. Ծէս, արարողութիւն։ 5. Աղանդ։ 6. Փիլիսոփայական սկզբունք, վարդապետութիւն։ 7. Միանձնական՝ կրօնաւորական կեանք։ |
| ԿՐՕՆԱԶԳԵԱՑ, զգեցի, ից, ա. 1. Բարեկրօն, բարեպաշտ։ 2. Կրօնաւորի զգեստ հագած, ճգնազգեաց, միայնակեաց։ |
| ԿՐՕՆԱԶՕՐ, ա. Կրօնով՝ աստուածապաշտութեամբ զօրացած։ |
| ԿՐՕՆԱԿԱՆ, ա. Կրօնին յատուկ՝ վերաբերող։ |
| ԿՐՕՆԱՍԷՐ, ա. Կրօնը սիրող, բարեպաշտ, առաքինի։ |
| ԿՐՕՆԱՍՏԱՆ, ի, աց, գ. Կրօնաւորների բնակարան, վանք, մենաստան։ |
| ԿՐՕՆԱՒՈՐ, ի, աց, ա. գ. 1. Վանական, մենակեաց, ճգնաւոր։ 2. Կրօնաւորին յատուկ, կրօնաւորական։ |
| ԿՐՕՆԱՒՈՐԱԶԳԵԱՑ, տե՛ս ԿՐՕՆԱԶԳԵԱՑ։ |
| ԿՐՕՆԱՒՈՐԱԶԳԵՍՏ, ա. Կրօնաւորի զգեստ՝ սքեմ հագած։ |
| ԿՐՕՆԱՒՈՐԱԿԱՆ, ա. Կրօնաւորին յատուկ՝ վերաբերող, կրօնաւորի։ |
| ԿՐՕՆԱՒՈՐԱԿԻՑ, ա. Կրօնաւորութեամբ ընկերակից։ |
| ԿՐՕՆԱՒՈՐԱՆՈՑ, տե՛ս ԿՐՕՆԱՍՏԱՆ։ |
| ԿՐՕՆԱՒՈՐԱՍԷՐ, ա. Կրօնաւորներին սիրող։ |
| ԿՐՕՆԱՒՈՐԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ, գ. Կրօնաւորասէր լինելը, կրօնաւորներին սիրելը։ |
| ԿՐՕՆԱՒՈՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. 1. Կրօնաւոր դառնալ։ 2. փխբ. Բարեպաշտ՝ առաքինի կեանք վարել, ճգնել, ժուժկալել։ |
| ԿՐՕՆԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կրօնաւոր լինելը, կրօնաւորի վիճակը՝ կեանքը։ 2. Կրօնաւորին վայել կեանք, ժուժկալութիւն, ճգնութիւն։ |
| ԿՑԱԾԵԼ, տե՛ս ԿՑԱՑԵԼ։ |
| ԿՑԱԿ, գ. Զոյգ, երկու հատ։ |
| ԿՑԱՆ, ի, գ. Կցելը, կցում։ |
| ԿՑԱՏԵԼ, ԿՑԱՑԵԼ, եցի, ն. Կից զարկել, աքացի տալ, աքացել։ |
| ԿՑԵԼ, եցի, ն. 1. Կից դարձնել, միակցել, միաւորել, միացնել, կպցնել, փակցնել։ 2. Երգակցել, ձայնակցել։ |
| ԿՑԻՐ, ա. Կծծի, ագահ, ժլատ, գծուծ։ |
| ԿՑԿՑԱՆՔ, նաց, գ. Կցկցուած՝ կցկտուր խօսք։ |
| ԿՑԿՑԵԼ, եցի, ն. Մի բան միւսին կցել՝ միացնել, կարկատել, կապկպել, յարմարեցնել։ |
| ԿՑԿՑՈՏ, ա. Կցկցուած, կցկտուր, կարկատուն, անյարիր, կիսատ-պռատ։ |
| ԿՑԿՑՈՒՆ, նոյնն է՝ ԿՑԿՑՈՏ։ |
| ԿՑՈՏԵԼ, տե՛ս ԿՑԿՑԵԼ։ |
| ԿՑՈՐԴ, ի, աց, ա. գ. 1. Մասնակից, գործակից, հաղորդակից։ 2. Ուրիշ բանի հետ կապ ունեցող, յարակից։ 3. տե՛ս ԿՑՈՒՐԴ։ |
| ԿՑՈՐԴԱԲԱՐ, մ. Իբրեւ կցորդ։ |
| ԿՑՈՐԴԱԿԻՑ, ա. Կցորդ, մասնակից։ |
| ԿՑՈՐԴԱԿՑԵԼ, տե՛ս ԿՑՈՐԴԵԼ։ |
| ԿՑՈՐԴԵԼ1, եցի, ն. 1. Կցորդ դարձնել։ 2. Զուգակցել, միացնել, միաւորել։ |
| ԿՑՈՐԴԵԼ2, (իմ), եցայ, չ. 1. Միանալ, զոյգ կազմել, միաւորուել։ 2. Ձայնակցել։ |
| ԿՑՈՐԴՈՒԹԻՒՆ, գ. 1. Կցորդ լինելը։ 2. Կապ, յարաբերութիւն։ 3. Ձայնակցութիւն։ 4. Գործակցութիւն, միաբանութիւն։ |
| ԿՑՈՒԱԾ, ոյ, ոց, կամ ի, գ. Երկու ծայրերի՝ մասերի միացման՝ իրար կպչելու տեղը, կցուանք։ |
| ԿՑՈՒԱԾՈՅ, ա. Կցկցուած, կցելով միացրած։ |
| ԿՑՈՒՐԴ, կցրդի, ից, գ. 1. (եկեղց.) Սաղմոսից մի տուն, որ ասւում է յաւուր պատշաճի, որին կցւում է ամբողջ սաղմոսն սկզբից։ 2. (եկեղց.) Սաղմոսերգութեան կամ օրհներգութեան կցուած համառօտ երգ։ 3. տե՛ս ԿԱՑՈՒՐԴ։ 4. տե՛ս ԿՑՈՐԴ։ |
| ԿՑՐԵԼ, եցի, ն. 1. Կծծիութեամբ պահել, խնայել։ 2. Ատամները կրճտացնել։ |
| ԿՔԵԼ, եցի, ն. 1. Ծռել, թեքել, ծալել, ճկել, կորացնել։ 2. փխբ. Խոնարհեցնել, ընկճել։ 3. եցայ, չ. Կորանալ, ծալուել, կռանալ, չոքել, փխբ. խոնարհուել, վհատուել, ընկճուել, լքուել։ |
| ԿՔԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, ցուցի, տե՛ս ԿՔԵԼ (1)։ |
| ԿՔՈՒՄՆ, կքման, գ. Կքելը, կքուելը։ |
| ԿՔՐԵԼ, (իմ), եցայ, չ. Յոխորտալ, յանդգնել, խրոխտալ։ |
| ԿՕՇԵԼ, եցի, չ. Մռնչալ, գոչել։ |
| ԿՕՇԻԿ, (պհլ.), կօշկի, կաց, գ. 1. Ոտնաման։ 2. յոգն. ձեւով՝ Վարձ, վարձատրութիւն։ |
| ԿՕՇԿԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ, գ. Կօշիկ կարելը, կօշկակարութիւն։ |
| ԿՕՇԿԱԿԱՐ, ի, աց, գ. Կօշիկ՝ ոտնաման կարող արհեստաւոր։ |
| ԿՕՇԿԱՁԵՒ, ա. մ. Կօշկի ձեւ ունեցող, կօշկի ձեւով՝ նման։ |
Classical Armenian Dictionary
Словарь древнеармянского языка
Գրաբարի բառարան, Ռուբէն Ղազարեան, 2000։
ա. – ածական | ածբ. – աստվածաբանական | անարգ – անարգական | աշխգր. – աշխարհագագրություն | ասոր.– ասորերեն | աստղգ. – աստղագիտութիւն | արաբ. – արաբերէն | աքքադ. – աքքադերէն | բժշկ. – բժշկական | բսբ. – բուսաբանութիւն | գ. – գոյական | գրկն. – գրականագիտութիւն | գռ. – գաւառական | դ. – դերանուն | դից. – դիցաբանութիւն | եբր. – եբրայերէն | եկեղց. – եկեղեցական | եղբ. – եղանակաւորող բառ | երժշտ. – երաժշտական | երկրչ. – երկրաչափութիւն | զենդ. – զենդերէն թ. – թուական | թուաբ. – թուաբանութիւն | իրան. – իրանական | իրաւ. – իրաւաբանութիւն | լատ. – լատիներէն | լեզուաբ. – լեզուաբանական | կ. – կրաւորական, կրաւորաձեւ | կենդբ. – կենդանաբանութիւն | կենսբ. – կենսաբանութիւն | կզմխս. – կազմախօսութիւն | կրօն. – կրօնական | հ. – հասարակ բայ | հաւաք. – հաւաքական | հզդպ. – հազուադէպ | հկռ. – հակառակը | հմմտ. – համեմատել | հնք. – հանքային | հարսկ. – հին պարսկերէն | ձ. – ձայնարկութիւն | ճարտ. – ճարտարապետութիւն | մ. – մակբայ | մբ. – միադիմի բայ | յոգն. – յոգնակի | յուն. – յունարէն | ն. – ներգործական բայ | նբ. – նախդիր | նխդ. – նախադրութիւն | նման. – նմանութեամբ | նուազ. – նուազական | շ . – շաղկապ | չ. – չեզոք բայ | պր. – պատճառական բայ | պոլ. – պահլաւերէն | պրսկ. – պարսկերէն | սաստկ. – սաստկական | սխ. – սխալ | սնոտ. – սնոտիապաշտութիւն | վր., վրաց. – վրացերէն | տոմար. – տոմարագիտութիւն | տրամ. – տրամաբանութիւն | փիլ. – փիլիսոփայութիւն | փխ. – փոխանակ | փխբ. – փոխաբերական | փխն. – փոխանունութիւն | փղքշ. – փաղաքշական | քեր. – քերականական | քիմ. – քիմիական | օդերեւ. – օդերեւութաբանութիւն |
Словарь древнеармянского языка
Գրաբարի բառարան, Ռուբէն Ղազարեան, 2000։
ա. – ածական | ածբ. – աստվածաբանական | անարգ – անարգական | աշխգր. – աշխարհագագրություն | ասոր.– ասորերեն | աստղգ. – աստղագիտութիւն | արաբ. – արաբերէն | աքքադ. – աքքադերէն | բժշկ. – բժշկական | բսբ. – բուսաբանութիւն | գ. – գոյական | գրկն. – գրականագիտութիւն | գռ. – գաւառական | դ. – դերանուն | դից. – դիցաբանութիւն | եբր. – եբրայերէն | եկեղց. – եկեղեցական | եղբ. – եղանակաւորող բառ | երժշտ. – երաժշտական | երկրչ. – երկրաչափութիւն | զենդ. – զենդերէն թ. – թուական | թուաբ. – թուաբանութիւն | իրան. – իրանական | իրաւ. – իրաւաբանութիւն | լատ. – լատիներէն | լեզուաբ. – լեզուաբանական | կ. – կրաւորական, կրաւորաձեւ | կենդբ. – կենդանաբանութիւն | կենսբ. – կենսաբանութիւն | կզմխս. – կազմախօսութիւն | կրօն. – կրօնական | հ. – հասարակ բայ | հաւաք. – հաւաքական | հզդպ. – հազուադէպ | հկռ. – հակառակը | հմմտ. – համեմատել | հնք. – հանքային | հարսկ. – հին պարսկերէն | ձ. – ձայնարկութիւն | ճարտ. – ճարտարապետութիւն | մ. – մակբայ | մբ. – միադիմի բայ | յոգն. – յոգնակի | յուն. – յունարէն | ն. – ներգործական բայ | նբ. – նախդիր | նխդ. – նախադրութիւն | նման. – նմանութեամբ | նուազ. – նուազական | շ . – շաղկապ | չ. – չեզոք բայ | պր. – պատճառական բայ | պոլ. – պահլաւերէն | պրսկ. – պարսկերէն | սաստկ. – սաստկական | սխ. – սխալ | սնոտ. – սնոտիապաշտութիւն | վր., վրաց. – վրացերէն | տոմար. – տոմարագիտութիւն | տրամ. – տրամաբանութիւն | փիլ. – փիլիսոփայութիւն | փխ. – փոխանակ | փխբ. – փոխաբերական | փխն. – փոխանունութիւն | փղքշ. – փաղաքշական | քեր. – քերականական | քիմ. – քիմիական | օդերեւ. – օդերեւութաբանութիւն |
