Երաժշտութիւնը հոգու լեզուն է: Սրբերից մեկը ասել է. «Ով երգում է, երկու անգամ է աղոթում»: Դարերի ընթացքում եկեղեցին օգտագործել է բոլոր հնարավոր միջոցները, որպեսզի Յիսուսի վարդապետութիւնը փոխանցի սերունդներին խաչքարերի, սրբապատկերների, նկարների, երգերի, շարականների միջոցով։ Հայ Եկեղեցու ծիսական երաժշտագետների հանճարը եղել է նրանում, որ հավատացեալներին աղոթքի հետ մեկտեղ սքանչելի երաժշտութիւն են առաջարկել։ Կոմիտասը, Եկմալյանը եւ ուրիշներ յաջողութիւն են ունեցել աղոթող հասարակութեանը առաջարկել մի երաժշտութիւն, որ մարդուն բարձրացնում է հրեշտակների մոտ։ Յովհաննես Պողոս Երկրորդ Սրբազան Քահանայապետը հայածէս Սուրբ Պատարագի ավարտին ասել է. «Երեք ժամ երկնքում անցկացրեցի»:

Հայածէս Սուրբ Պատարագը ունի իր երկու բաժինները. Պատրաստութիւն եւ ընծայում: Պատարագի սկզբում՝ պատարագիչը եւ հավատացեալները փոխն ի փոխ արտասանում են սաղմոսը, որը քահանային պատրաստում է խորան բարձրանալ: Այնուհետեւ կարդացվում են օրվան Սուրբ գրային ընթերցումները, որոնց հաջորդում է մեկնաբանութիւնը` վարդապետի քարոզը։ Հավատամքով սկսվում է Պատարագի երկրորդ բաժինը: Մարմնի, հոգու եւ մտքի պատրաստութիւնից հետո հավատացեալը կարող է Տիրոջն ընդունել իր սրտի մեջ ու դառնալ նրա պատգամավորը ամեն ժամ եւ ամեն տեղ։ Եկեղեցուց դեռ չբաժանված աղոթող հասարակությունը Աստծուն շնորհակալություն է հայտնում իր պարգեւների համար:

Музыка – это язык души. По мнению святых отцов, поющий молится вдвойне. Церковь всегда стремилась передать доктрину и учение Господа нашего Иисуса Христа всеми доступными средствами: в проповедях, иконах, хачкарах и музыке. Цель композиторов, пишущих литургическую музыку – правдиво выразить чувства, заключённые в словах молящихся. Господь благословил Армянскую церковь, дав ей выдающихся композиторов, таких как Комитас, Екмалян и др., чьё призвание было одарить нас искренней и прекрасной музыкой, в которую облеклись наши молитвы. Эта музыка возвышает дух и воссоединяет нас с Ангелами, прославляющими на небесах нашего Творца и Спасителя. Папа Римский Иоанн Павел II однажды воскликнул после участия в Армянской Мессе: «Я провел три часа на небесах». Святая Месса, в том числе по армянскому обряду, делится на две части, или раздела: Приготовление и Приношение Даров. В начале Приготовления как духовенство, так и собрание верующих просят прощения за свои грехи, затем поочерёдно произносят псалом 42 (посвящённый вхождению в храм), в то время как священник восходит к алтарю. После приготовления Святых Даров (хлеба и вина) все собравшиеся слушают чтения из Священного Писания и их толкование, которое должно помочь нам оставаться с Иисусом Христом в нашей Повседневной жизни. С Кредо мы начинаем вторую часть Мессы. Подготовившись телом, умом и духом, мы можем теперь, через посредство Святого таинства Евхаристии, принять Бога в нашу жизнь, в душу каждого из нас и стать, таким образом, Его посланцами на своём рабочем месте, в магазине, в школе, — везде, куда приводят нас заботы повседневной жизни. Прежде, чем выйти из церкви, мы никогда не должны забывать поблагодарить Господа за Его дары и подождать напутственного благословения, чтобы Вместе с нами оно вошло в наши дома, семьи и жизни.

Music is the language of the soul, that’s why chanting is praying twice according to the saints. During its existence the Church has always used all available methods in order to transmit the doctrine and the teaching of Our Lord Jesus Christ in preaching, icons, khatchkars (stone crosses) and music. The genius of the composers of the liturgical music is to suggest in music the exact feelings expressed in the words to the praying people. God has blessed the Armenian Church with exceptional composers such as Komidas, Yekmalian and оthеrѕ, who have succeeded in their mission granting us today with perfectly nuanced chants that deliver the message and elevate us to a higher spiritual level to join the Angels in heaven glorifying our Creator and Savior. Pope John Paul the second once has said after participating in an Armenian Mass: «l have spent three hours in Heaven». The Holy Mass, and in particular in the Armenian rite, is divided into two sections or parts: Preparation and Offering. At the beginning of the Preparation part both clergy and participants ask forgiveness for their sins then say alternately psalm 42 (dedicated to the ascent to the temple) while the priest ascends to the Altar. After preparing the offerings (bread and wine) everyone should listen to the readings of the Gospel and their explanation that can help us assimilate Jesus Christ in our daily life. With the Creed we start the second part of our Mass, after having prepared our bodies, minds and spirits we can now approach the Holy Sacrament of the Eucharist to accept God in our lives, to have Him into each of us and thus be his messengers in our working place, market, school and wherever we go during our daily life. But before leaving the Church we should never forget to thank the Lord for His gifts and wait until we got the final blessing to carry it with us to our homes, families and lives.

Հայր Միքայէլ Պասսալէ