ԳՈՀԱՐ  ՌՇՏՈՒՆԻ

ՀՌՈՄԻ  ՓՐԿՎԱԾԸ.
ԿԱՐԴԻՆԱԼ ԳՐԻԳՈՐ ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

ԱՌԱՋԱԲԱՆ

Հայ ժողովրդի կյանքում, ինչպես հայտնի է, հոգևոր–ազգապահպան կենտրոնական դերակատարում ունի Հայ Առաքելական եկեղեցին, որի կողքին, անբարենպաստ և ողբերգական քաղաքական հանգամանքների բերումով առաջացել են քրիստոնեական այլ դավանանքների հետևորդներ: Այս առումով Գոհար Ռշտունու «Հռոմի փրկվածը. կարդինալ Գրիգոր Աղաջանյան» գիրքը, որը հեղինակի տքնաջան աշխատանքի և մանրակրկիտ ուսումնասիրության արդյունք է, ներկայացնում է Հայ Կաթողիկե եկեղեցու և Վատիկանի ազդեցիկ քաղաքական դեմքերից մեկի՝ ծնունդով Ջավախքից՝ Ղազարոս Աղաջանյանի կյանքն ու գործունեությունը։ Ժամանակագրական կարգով գրքի հեղինակը հիշատակում է նաև պատմական իրադարձություններ և դեպքեր, որոնք առնչվում են ջավախահայությանը, հատկապես հայ կաթոլիկների հոգևորեկեղեցական և սոցիալ–տնտեսական կյանքին […] Մեզ մնում է ավելացնել, որ որպես հոգևորական կարդինալ Աղաջանյանը և՛ Ավետարանի քարոզիչ էր, և՛ եկեղեցու պաշտոնյա, և՛ ուսուցիչ, և՛ շինարար։ Հոգևորականի և հայրենասեր հայի այս տարերքով օժտված՝ նա իր մահկանացուն է կնքում 1971թ. մայիսի 16–ին՝ փակելով իր աչքերը հայրենիքից հեռու, յուր ծննդավայրի՝ պատմականորեն հայապատկան Ջավախքի կարոտը սրտում։

Արեստակես Սիմավորյան

Խորհուրդ եմ տալիս կարդալ տաղանդավոր գրող Գոհար Ռշտունու նոր գիրքը։ Այս գիրքը հայ ժողովրդի ճակատագրի մասին է, այն տարածքների, որոնք այժմ կոչվում են Ջավախք, Ջավախետի։ Նաև Ջավախքի հայերից մեկի ճակատագրի մասին, որն իր կյանքը նվիրել է Հայ կաթողիկե եկեղեցուն ծառայելուն, ով այս ոլորտում Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու հիերարխիայում հասել է ամենաբարձր կոչմանը` հռոմեական կուրիալ կարդինալ կոչմանը։
Հեղինակի նախնիները գաղթականներ են Արևելյան Հայաստանից (Իգդիր, Ալաշկերտ)։ Նա մանրամասն նկարագրում է Ախալցխայում և Ախալքալաքում Էրզրումից վերաբնակված հայերի գաղթի պատմությունը և կարդինալ Գրիգոր Աղաջանյանի կյանքի ուղին […] 
Գիրքը հուզիչ է և հետաքրքիր։ Ինչպես նշված է վերում, դրա փաստական հիմքը և հեղինակի պատմական վերլուծությունը թույլ են տալիս պնդելու, որ գիրքը կարող է առաջարկվել ընթերցողներին ոչ միայն որպես կարևոր պատմական փաստերի աղբյուր, այլ նաև ներկայացման պայծառ ձևով։ Շատ հետաքրքիր է գրված. կոնկրետ պատմական իրադարձությունների փայլուն ներկայացումն ու զուտ մարդկային հատկանիշների նկարագրումն այնպիսին են, որ երբ սկսում ես կարդալ այն, անհնար է կանգ առնել […] 

Սամվել Գրիգորյան